Bouwstenen van Bedrijvenbeleid - Innovatie
68
Bouwstenen van Bedrijvenbeleid Hoofdstuk: Innovatie In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken Versie maart 2016 Klik hier voor de handleiding van deze presentatie
Transcript of Bouwstenen van Bedrijvenbeleid - Innovatie
Bouwstenen van Bedrijvenbeleid Hoofdstuk:
Innovatie
In opdracht van DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische Zaken
Versie maart 2016
Klik hier
voor de
handleiding
van deze
presentatie
Navigatie innovatie
2
Beleidsthema’s en -
doelen Beleid in cijfers
Beleids-
instrumentarium
Versie maart 2016
Beleidsthema’s en –doelen innovatie
Doelen:
• NL in top 5 kenniseconomieën in
2020
• R&D naar 2,5% van BBP in 2020
• TKI’s met ten minste €800 mln.
aan financiering, waarvan 40%
door bedrijfsleven in 2020
Generiek spoor:
ruimte voor ondernemers
Specifiek spoor:
topsectorenbeleid
Bedrijvenbeleid
1
2
+
+ Stimuleren van publiek-private samenwerking
+ Oplossen van maatschappelijke vraagstukken
3
4
Missie
I&K stimuleert R&D, technologie en
innovatie door als netwerkpartner
bedrijven, kennisinstellingen,
maatschappelijke organisaties en
overheden uit te dagen hun activiteiten in
te zetten voor concurrentiekracht én het
oplossen van maatschappelijke opgaven
Verhogen van de kennisintensiteit en
innovatieve output van bedrijven
Hoogwaardige publiek ontwikkelde kennis met groter
maatschappelijk en economisch rendement
Bedrijven en publieke partijen bundelen hun krachten, met ruimte
voor vernieuwing, ten behoeve van concurrentievermogen en
oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen, nationaal en
internationaal
Strategische doelen
Ambities innovatie
Nederlands Kennis- en Innovatiecontract Bedragen (€ mln) Kennis- en Innovatiecontracten en Publieke en private bijdragen (€ mln) Kennis- en
Innovatiecontract
Octrooien Ontwikkeling aantal octrooiaanvragen, Nederland, Japan, Zwitserland en Finland
Navigatie beleid in cijfers
5
GCI, R&D-percentage en PPS-financiering
TKI’s Positie Nederland in GCI, R&D-uitgaven (% bbp) en omvang en verdeling PPS-financiering TKI’s
Middelen Rijk
Overheidsuitgaven voor R&D en innovatie
Innovation Union Scoreboard Kerncijfers innovatie
Middelen voor innovatie
Innovatie
Instrumentarium
Middelen Rijk beschikbaar voor onderzoek en innovatie
Overheidsuitgaven voor R&D en innovatie
Ontwikkeling top 5 en EU-28 gemiddeld van IUS en vergelijking Nederland, Zweden en EU-28 gemiddelde
naar innovatiedimensies, 2014
Technologische en niet-technologische
innovatie Aandeel innovatieve bedrijven naar type
Citaties TKI-onderzoek
Verdeling generiek-specifiek
Verdeling mkb-grootbedrijf
Field Weighted Citation index, Nederland en wereldgemiddelde, op TKI-thema’s
Verdeling budget innovatie-instrumentarium naar generiek en specifiek
Verdeling budget innovatie-instrumentarium naar mkb en grootbedrijf
Samenwerking innovatieve bedrijven met
kennisinstellingen Aandeel innoverende bedrijven dat technologisch heeft samengewerkt met publieke partijen
Inzet TKI-toeslag Aantal projecten en totale kosten bij inzet TKI-toeslag naar type kosten
6
Beleid in cijfers innovatie | Monitor Bedrijvenbeleid 2015
Kerncijfers innovatie
5,25
5,35
5,45
5,55
5,65
5,75
2010 2011 2012 2013 2014 2015
Ontwikkeling Global Competitiveness Index Nederland, nr. 1, nr. 5 enr. 10, 2010-2015
Nederland Nr. 1 Nr. 5 Nr. 10
Publiek: €455 mln
56%
Privaat: €359 mln
44%
Verdeling en omvang PPS-financiering TKI's (2014)
Nederland is in 2015 teruggekeerd
in de top 5 van meest
concurrerende economieën…
… percentage R&D door
bedrijven in 2014
toegenomen…
… geschatte private
bijdrage TKI’s 44% van
€814 miljoen in 2014
0,84 0,87 0,86
1,10 1,09 1,11
1,94 1,96 1,97
2012 2013 2014
R&D-uitgaven als percentage van het bbp
Publiek Privaat Totaal
7
Beleid in cijfers innovatie | Innovation Union Scoreboard
Nederland leider groep ‘innovatievolgers’, nog geen ‘innovatieleider’
Sterke punten van Nederland zijn met name
onderzoekskwaliteit, kennisverbinding &
ondernemerschap en intellectueel eigendom…
…de bedrijfsinvesteringen in R&D zijn relatief zwak
0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
1
Nederland, Zweden en EU-28 gemiddelde naar innovatiedimensies, 2014
Nederland Zweden EU-28
0,50
0,55
0,60
0,65
0,70
0,75
0,80
Ontwikkeling top 5 en EU-28 gemiddeld van IUS 2015, 2007-2014
Nederland Zweden Denemarken
Duitsland Finland EU-28
8
Beleid in cijfers innovatie | NL Octrooicentrum
Groei octrooiaanvragen hervat in 2010
Tussen 2008 en 2010 daling in het aantal
octrooiaanvragen …
… sindsdien stijgt aantal octrooiaanvragen in
Nederland weer
85
100
115
130
145
160
175
190
205
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ontwikkeling aantal octrooiaanvragen, 2001-2012
Japan Finland Zwitserland Nederland
9
Beleid in cijfers innovatie | Nederlands Nationaal Hervormingsprogramma 2015
Middelen Rijk voor R&D nemen af
Rijksmiddelen voor onderzoek en innovatie dalen
vanaf 2014…
… vooral uitgaven van departementen nemen af
6,0
6,2
6,4
6,6
6,8
7,0
2013 2014 2015 2016 2017
Middelen beschikbaar vanuit de Rijksoverheid voor onderzoek en innovatie (totaal, € mld)
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
Fundamenteelonderzoek
Toegepastonderzoek
Uitgavendepartementen
Fiscale middelenvoor R&D en
innovatie
Middelen beschikbaar vanuit de Rijksoverheid voor onderzoek en innovatie (€ mld)
2014
2017
10
Beleid in cijfers innovatie | TWIN 2014-2020
Overheidsfinanciering R&D bouwt af
In 2015 nog stijging van overheidssteun voor R&D
…
… daling vanaf 2016 is vooral uitkomst van afname
directe overheidssteun
5.650
5.700
5.750
5.800
5.850
5.900
5.950
6.000
6.050
6.100
0,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Overheidsuitgaven voor R&D en innovatie, 2014-2020
Uitgaven voor R&D, als % BBP
Fiscale instrumenten voor R&D en innovatie, als % BBP
Uitgaven voor R&D en fiscale instrumenten voor R&D en innovatie (€ mln, rechteras)
11
Contract 2016-2017 omvat €286 mln meer aan inzet
van bedrijven en kennisinstellingen op pps omtrent
kennis en innovatie dan contract 2014-2015…
… in 2016 dragen zowel private als publieke sector
voor ruim €1 mld bij aan pps op gebied van kennis
en innovatie
Beleid in cijfers innovatie | Nederlands Kennis- en Innovatiecontract 2016-2017
Omvang Kennis- en Innovatiecontract toegenomen
EZ 327
Overige
182
1.022
1.047
2.069
0 500 1.000 1.500 2.000
Publiek - overige
Departementen
Publiek
Privaat
Totaal
Publieke en private bijdragen (€ mln) Kennis- en Innovatiecontract, 2016
NWO TNO DLO KNAW ECN Deltares NLR Marin Overig
968 951 1.047
1.156
543 546 509
531
514 500 513
503
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
2014 2015 2016 2017
Bedragen (€ mln) Kennis- en Innovatiecontracten, 2014-2017
Privaat Departementen Publiek - overige
12
In 2014 is circa 4,5 keer meer TKI-toeslag ingezet
op toegepaste onderzoeksprojecten dan op
fundamentele onderzoeksprojecten…
… in termen van aantallen projecten is TKI-toeslag
naast op toegepast onderzoek ook substantieel
ingezet op fundamenteel onderzoek
Beleid in cijfers innovatie | TKI-toeslag
TKI-toeslag primair ingezet op toegepaste onderzoeksprojecten
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
350.000
400.000
450.000
0
50
100
150
200
250
300
350
fundamenteel onderzoek toegepast onderzoek experimentele ontwikkeling
Tota
le k
oste
n (
dzd.
Euro
)
Aanta
l pro
jecte
n
Aantal projecten en totale kosten (dzd. euro) bij inzet van toeslag naar type kosten
aantal projecten kosten (dzd. euro)
13
29% van innovatieve bedrijven doet aan zowel
technologische als aan niet-technologische
innovatie…
… in 2012 deed 16% van de innovatieve bedrijven
uitsluitend aan technologische innovatie en 7%
alleen aan niet-technologische innovatie
Beleid in cijfers innovatie | Technologische en niet-technologische innovatie
Ruim de helft van bedrijven deed in 2012 aan innovatie
20%
28%
29%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
2008 2010 2012
aandeel innovatieve bedrijven naar type innovatie-activiteit in Nederland
alleen technologische innovatie beide alleen niet-technologische innovatie
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
16%
2006-2008 2008-2010 2010-2012
Aandeel innoverende bedrijven dat technologisch heeft samengewerkt met publieke partijen
Researchinstellingen Universiteiten EU-gemiddelde
14
Beleid in cijfers innovatie | Community Innovation Survey 2012-2014
Toename samenwerking innoverende bedrijven en kennisinstellingen
Aandeel innoverende bedrijven dat technologisch
heeft samengewerkt met publieke partijen nog wel
onder Europees gemiddelde…
… in alle drie de jaren gaven bedrijven aan meer
meer samengewerkt te hebben met universiteiten
dan met onderzoeksinstellingen
15
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0AGF: Resource Utilization
AGF: Resource Efficiency (3)
AGF: Animal Welfare and Health (3)
AGF: Food and Health (7)
AGF: Product Technology (3)
AGF: Food Safety (4)
AGF: Sustainable Production Technology (2)
Chemie: Process Technology (2)
Chemie: Smart Polymeric Materials (2)
Chemie: Analytical Chemistry (1)Energie: Smart Grids (4)
Energie: Solar (5)
Energie: Off-shore Wind (11)
HTSM: Nanotechnology (3)
T&U: Horticulture
T&U: Propagation Materials (2)
Water: Maritime (2)
Water: Delta Technology (3)
Water Technology (2)
Field Weighted Citation Impact (WFCI) (0-1) (ranking between brackets)
Wereld
NED
Op alle TKI-thema’s worden Nederlandse
publicaties vaker geciteerd dan het
wereldgemiddelde …
… op bijna alle thema’s staat Nederland in
wereldwijde top 5
Beleid in cijfers innovatie | TKI’s – een terugblik op het jaar 2013
Citaties TKI-onderzoek boven wereldgemiddelde
16
Beleid in cijfers innovatie | Rijksbegroting 2016
Ruim helft innovatie-instrumenten voor MKB
65% van budget innovatie-instrumentarium komt ten
goede aan mkb …
… 45% van R&D in Nederland vindt plaats in mkb-
bedrijven
65%
35%
Aandeel mkb Aandeel grootbedrijf
Budget innovatie-instrumenten ten gunste van bedrijven verdeeld naar mkb en grootbedrijf (op basis van gebruik in 2014)
45%
55%
Aandeel mkb Aandeel grootbedrijf
Privaat uitgevoerde R&D in Nederland, verdeeld naar mkb en grootbedrijf (2013)
17
Beleid in cijfers innovatie | Rijksbegroting 2016
Grootste deel innovatie-instrumenten generiek
Innovatie-instrumentarium is onder te verdelen naar
generieke en specifiek instrumenten …
… 90% van het instrumentarium is generiek
Generieke instrumenten
• WBSO
• RDA
• Eurostars
• Innovatieprestatiecontracten
Specifieke instrumenten
• TKI-toeslag
• MIT
• JTI’s / Eurekaclusters
10%
90%
Specifieke instrumenten Generieke instrumenten
Budget innovatie-instrumenten, verdeeld naar generieke instrumenten en specifieke instrumenten
Navigatie beleidsinstrumentarium
18
Financieel Instituties
Fiscaal
Innovatiebox
WBSO/RDA
IA’s Eureka
TO2 c SEED Capital
Nationale
Iconen Eurostars
SBIR
MIT
IPC
Inkoop
Innovatie
Urgent
JTI’s
Horizon2020
TKI’s Innovatie
krediet
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiefonds MKB+
Innovatiefonds MKB+ Innovatiekrediet
• Risicodragende geldlening voor het hele bedrijfsleven
• Voor financiering van veelbelovende innovatieve projecten, die binnen enkele jaren moeten leiden tot nieuwe producten
• Krediet voor 25 - 50% van de ontwikkelingskosten, met een maximum van € 10 miljoen
19
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiekrediet
In 2015 minder aanvragen Innovatiekrediet dan in 2014
Ten opzichte van 2014 zijn in 2015 het aantal
aangevraagde het aantal toegekende kredieten
gedaald…
… de omvang van de toegewezen kredieten is wel
licht gestegen
20
0,0
10,0
20,0
30,0
40,0
50,0
60,0
70,0
0
20
40
60
80
100
120
140
2011 2012 2013 2014 2015
Kerncijfers Innovatiekrediet, 2011-2015
Aantal aanvragen Aantal toegewezen kredieten Omvang toegewezen kredieten (mln euro) (rechteras)
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiekrediet
Het Innovatiekrediet is doeltreffend
21
2013
Kwalitatief en kwantitatief
• Eerste evaluatie volgens richtlijnen
commissie Theeuwes
• Toekenning van IK zorgt ervoor dat S&O-
loonsom 68% hoger is dan deze zou zijn
geweest zonder IK
• Één euro aan IK-betaling levert ongeveer
1,82 euro extra R&D uitgaven op
• Toegekende IK-projecten krijgen
financiering gemiddeld 4 maanden sneller
rond
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiekrediet
Case Ebusco
• Producent van elektrische bussen
• Mede dankzij innovatiekrediet kon Ebusco elektrische stadsbus ontwikkelen met actieradius van 300 kilometer en vergelijkbare exploitatiekosten als bussen met dieselmotor
• Ebusco kreeg onlangs opdracht om 10 elektrische bussen te leveren aan Parijs
22
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiefonds MKB+
Innovatiefonds MKB+ SEED Capital
• Vooral voor technostarters en creatieve starters
• Ministerie verstrekt kapitaal aan investeringsfondsen die met risicokapitaal investeren
• Verbetering van risico-rendementsverhouding voor investeerders
• Vergroting van financieringsmogelijkheden voor starters
23
Beleidsinstrumentarium innovatie | Seed Capital
Uitstaand kapitaal SEED-fondsen stijgt
Het uitstaand kapitaal via SEED-fondsen stijgt … … in 2014 was het totaal uitstaand kapitaal ruim drie
keer zo groot als in 2009
24
28 33 36 40 41 46
91
119
155
175
205 221
48,2
66,4
88,9
114,1
137
152
0
20
40
60
80
100
120
140
160
0
50
100
150
200
250
300
350
400
2009 2010 2011 2012 2013 2014
Totaal aantal actieve fondsen Lopende participaties Totaal uitstaand kapitaal
Beleidsinstrumentarium innovatie | SEED
SEED dicht ‘equity gap’
25
2012
Kwalitatief en kwantitatief
• Seed-Capitalregeling heeft cruciale rol
gespeeld bij keuze investeerders tot
oprichting Seed-Capitalfonds voor
vroegefase-ondersteuning technostarters
• Mede door Seed-Capital-regeling meer
geïnvesteerd in technostarters
• verdubbeling aantal VC-investeringen in
technologiebedrijven van 52 naar 100
(2005-2011)
• toename vroege fase-durfkapitaal van
gemiddeld €38 miljoen (2004-2006) naar
€114 miljoen in (2009-2011)
Beleidsinstrumentarium innovatie | SEED Capital
Case Protix
• Producent van hoogwaardige eiwitten voor diervoeders
• Seed Capital investering aangetrokken om op industriële schaal eiwitten uit larven te kunnen produceren als bestanddeel diervoeders
• Product draagt wereldwijd bij aan oplossing voor zowel voedsel- als afval probleem
• Protix door World Economic Forum uitgeroepen tot een van 49 meest veelbelovende techpioniers wereldwijd
26
Beleidsinstrumentarium innovatie | InnovatiePrestatieContracten
InnovatiePrestatieContracten
• Subsidie voor samenwerkende mkb-ondernemingen in dezelfde keten, regio of branche
• Meerjarige innovatietrajecten
• Subsidie voor deelnemer bedraagt 35% van subsidiabele kosten, met maximum van €25.000
27
Budget 2015
€ 3 mln
Beleidsinstrumentarium innovatie | InnovatiePrestatieContracten
Case VertiBlast
28
• Ontwikkelaar robots die tegen verticale oppervlakten kunnen rijden, voor diverse toepassingen
• Ontwikkelde robot die algen en aanwas geautomatiseerd van scheepshuiden kan verwijderen
• Maakte gebruik van IPC en ondersteuning door innovatienetwerk Syntens
Beleidsinstrumentarium innovatie | InnovatiePrestatieContracten
Duidelijk positief effect IPC op innovatiegedrag
29
2010
Kwantitatief en kwalitatief
• Duidelijk positief effect IPC op
innovatiegedrag en resultaten van bedrijven
• IPC resulteert in concrete nieuwe producten
en heeft breed bereik
• Succes voor groot deel afhankelijk van de
penvoerder
• Deelname aan IPC heeft effect op
bereidheid bedrijven om in toekomst samen
te werken met andere bedrijven en/of
kennisinstellingen
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiebox
Innovatiebox
• Speciale tariefbox binnen vennootschapsbelasting
• Voor ondernemers die winst maken met innovatieve activiteiten
• Belastingtarief van effectief 5% in plaats van 20-25%
30
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiebox
Gebruik Innovatiebox neemt gestaag toe
In 2012 is in circa 1.800 aangiften een bedrag
aangegeven voor het gebruik van de innovatiebox,
in 2010 was dat in 910 aangiften het geval …
… tussen 2010 en 2012 was er in het gebruik een
lichte verschuiving van bedrijven met minder dan 10
fte’s naar bedrijven met 10 tot 50 fte’s
31
910
1419
1841
1.354
2.404
3.407
0
1800
3600
2010 2011 2012 (raming)
Innovatiebox, aantal aangiften en omvang grondslagvermindering (€ mln), 2010-2012
Aantal aangiften Grondslagvermindering door innovatiebox
30% 28% 27%
33% 35% 36%
26% 26% 26%
11% 11% 11%
2010 2011 2012
Innovatiebox, gebruikers (%) naar aantal werknemers (fte's), 2010-2012
<10 10-50 50-250 >250
2012
Kwantitatief en kwalitatief
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatiebox
Innovatiebox doeltreffend
32
• Innovatiebox doeltreffend, leidt tot extra
R&D en innovatie
• Financiële voordeel Innovatiebox wel
minder groot dan WBSO
• ‘Bang-for-the-Buck’ voor de periode 2008-
2012 gemiddeld 0,54
• Aannemelijk dat Innovatiebox bijdraagt aan
kwaliteit bestaande innovatienetwerken en
innovatiesystemen
Beleidsinstrumentarium innovatie | WBSO & RDA
WBSO & RDA
• Bedrijven kunnen financiële lasten van R&D-projecten verlagen via: • loonkostenverlaging (WBSO)
• verlaging andere kosten (RDA)
• Stimuleert private R&D-investeringen
• Aanvragen kan meerdere keren per jaar
33
Budget 2015
WBSO: € 794 mln
RDA: € 238 mln
Beleidsinstrumentarium innovatie | WBSO & RDA
Gebruik WBSO en RDA toegenomen
De optelsom van de S&O-loonsom (WBSO) en
de S&O-uitgaven (RDA) vertoont een stijgende
trend …
… ook het aantal gebruikers van de WBSO/RDA
neemt elk jaar toe
34
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
2011 2012 2013 2014
WBSO- en RDA-gebruikers, 2011-2014
waarvan RDA-gebruikers WBSO-gebruikers
€ 0
€ 1.000
€ 2.000
€ 3.000
€ 4.000
€ 5.000
€ 6.000
2011 2012 2013 2014
S&O-loonsom en S&O-uitgaven (mln.), 2011-2014
Vastgestelde S&O-loonsom (WBSO) Vastgestelde S&O-uitgaven (RDA)
Beleidsinstrumentarium innovatie | WBSO
Hoge ‘bang for the buck’ WBSO-euro
35
• Extra S&O-loonuitgaven per euro WBSO-
afdrachtvermindering geschat op 1,77 in
2006-2010
• Zet grote bedrijven aan tot meer private
S&O
• Verlaagt bij kleinere bedrijven drempel om
aan S&O te doen
• Positieve tweede-orde-effecten
• (product)innovatie
• productie per werkende
• vestigingsklimaat
2012
Kwalitatief en kwantitatief
Beleidsinstrumentarium innovatie | WBSO & RDA
Case Tacx International
• Tacx International ontwikkelde virtual reality klimtrainer
• Trainer maakt het mogelijk om rennend of fietsend zelfgekozen virtueel parcours af te leggen
• Tacx maakte bij ontwikkeling gebruik van WBSO
36
Beleidsinstrumentarium innovatie | Inkoop Innovatie Urgent
Inkoop Innovatie Urgent
• Innovatiegericht inkopen met overheid als lead customer
• Platform als aanjager en kennisontwikkelaar
• Focus op acht maatschappelijke thema’s
Dynamisch verkeers-
management
Circulaire economie
Veiligheid
Gezond-heidszorg
Water
management
Facilitair management
Gebouwde omgeving
Duurzame energie en mobiliteit
Matchmaking Evenementen en
netwerk Instrumenten Boegbeeldprojecten
37
Beleidsinstrumentarium innovatie | Inkoop Innovatie Urgent
Case Wetsus
38
• Waterloze wc’s en urinoirs voor grondstoffenwinning en elektriciteits-, waterstof- en gasproductie
• Pilot in voormalige VROM-gebouw aan Rijnstraat in Den Haag
• Ministeries van I&M, EZ en BZK, het Hoogheemraadschap Delfland en bedrijven DeSah en Magneto Special Anodes
Beleidsinstrumentarium innovatie | Small Business Innovation Research
Small Business Innovation Research
• Openbare aanbesteding door overheid
• Maatschappelijk vraagstuk dat vraagt om innovatieve oplossing
• Drie aanbestedingsfases
Fase 1
Haalbaarheidsonderzoek naar de innovatie
Fase 2
Ontwikkeling van de innovatie
Fase 3
De innovatie vermarkten
39
Beleidsinstrumentarium innovatie | SBIR
SBIR gunstig voor kleine bedrijven
In de periode 2004-2015 zijn er 44 tenders
geweest …
… dit was goed voor 463 contracten voor
haalbaarheidsonderzoek en 158 contracten voor verdere ontwikkeling
40
44
87,41 mln
463
158
tenders
totaalbudget tenders
contracten fase 1
contracten fase 2
SBIR; tenders, contracten en budget, 2004-2015
Beleidsinstrumentarium innovatie | SBIR
Ondernemers zeer tevreden over SBIR
41
2010
Data-analyse SBIR-
oproepen, documenten- en
literatuur-onderzoek,
interviews, enquêtes
• Overzichtelijke procedure spreekt bedrijven
aan
• Overheid kan grotere rol spelen in
commercialisatiefase
• Grotere aansluiting mogelijk bij andere
instrumenten
• In plaats van financiering mogelijk
risicodragende kredietverlening, als alleen
in geval van commercieel succes wordt
afgelost
Beleidsinstrumentarium innovatie | SBIR
Case VSTEP
• Ontwikkelde Crowd Control Trainer; simulatiesoftware waarmee hulpdiensten virtueel kunnen oefenen met beheersing mensenmassa’s
• Samenwerking met politie, TNO en Universiteit van Utrecht
• Ontwikkeld met ondersteuning SBIR
42
Beleidsinstrumentarium innovatie | Horizon 2020
Horizon 2020
• Hét Europese programma voor onderzoek en technologische ontwikkeling
• Voor onderzoekers, bedrijven en onderzoeksinstellingen
• Drie pijlers met financiële instrumenten
Societal
Challenges
Industrial
Leadership Excellent Science
ERC
MSCA
Research Infrastructures
FET Flagships
ICT
Nano
Materials
Biotechnology
Manufacturing
Space
SME
instrument
Risk finance
Health
Food security
Energy
Green transport
Climate action
Inclusive
societies
Security
43
Beleidsinstrumentarium innovatie | Horizon2020
€176 mln. aan H2020-subsidies naar Nederlandse bedrijven
Vijf landen ontvingen in 2014 meer H2020-subsidie en
behaalden hogere retourpercentages …
… van alle Nederlandse deelnames aan H2020-
projecten kwam 22% voor rekening van grootbedrijf en
12% van kleinbedrijf
44
142 12%
264 22%
779 66%
Aantal Nederlandse deelnames in gefinancierde H2020-projecten, 2014
mkb grootbedrijf overige
7,6%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
0
250
500
750
1.000
1.250
1.500
1.750
Top 10 landen ontvangen subsidie en retourpercentage Horizon2020, 2014
Overige Totaal bedrijven MKB-bedrijven1 Retourpercentage (as rechts, in %)
PENTA
Beleidsinstrumentarium innovatie | EUREKA Clusters
EUREKA Clusters
• Europees samenwerkingsplatform voor organisaties die marktgerichte R&D uitvoeren
• Acht clusters
• Via label naar financiering
CELTIC+
METALLURGY
EUROPE
EUROGIA
2020
CATRENE
Micro- en nano-
elektronica
EURIPIDES
ITEA 3
Software-intensieve systemen
ACQUEAU
Project
voorstel
Europa
EUREKA
Label
Nationaal
Financiering
45
• Europees innovatieprogramma van EUREKA en EC
• Helpt (kleine) bedrijven om marktgerichte technologische ontwikkeling uit te voeren
• Via Brussel naar Nederland
Beleidsinstrumentarium innovatie | Eurostars
Eurostars
Maximaal 50% van subsidiabele kosten
Maximaal € 500.000
MKB-toeslag van 10%
Project
voorstel
Europa
Eurostars
Nederland
RVO.nl
46
Beleidsinstrumentarium innovatie | Joint Technology Initiatives
Joint Technology Initiatives
• Openbare internationale tender voor internationale onderzoeksprogramma’s
• Doelen • Europa voorop in technologische
ontwikkelingen
• Internationale publiek-private samenwerking en netwerken
• Onderzoeksagenda’s implementeren
• Faciliteren in extra coördinatie bovenop Horizon2020
• Vijf focuspunten
IMI
Innovatieve medicijnen
Clean Sky
Verlagen impact
luchtverkeer op milieu
ARTEMIS
Elektronische componenten
FCH
Brandstof cellen op waterstof
ENIAC
Duurzame energie
47
Beleidsinstrumentarium innovatie | EUREKA Clusters , Eurostars , Joint Technology Initiatives
Groot aandeel bedrijven in Nederlandse deelname internationale innovatie
Eurostars kende in 2015 meeste Nederlandse
deelnemers…
… Nederlandse deelnemers ontvingen meeste
subsidie binnen JTI’s
48
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Eureka Clusters Eurostars Joint Technology Initiatives
Aantal Nederlandse deelnemers aan Eureka Clusters, Eurostars en JTI’s, 2015
bedrijven kennisinstellingen
0
100.000
200.000
300.000
400.000
500.000
600.000
Eureka Clusters Eurostars Joint Technology Initiatives
Financiële informatie over projecten met Nederlandse deelnemers, 2015
Verstrekte subsidie aan Nederlandse deelnemers (dzd euro)
Projectkosten voor rekening van Nederlandse deelnemers (dzd euro)
Totale omvang projecten waaraan Nederlandse organisaties deelnemen (dzd euro)
Beleidsinstrumentarium innovatie | Eureka Clusters
Eureka maakt innovators bekend
49
• Empirische effectanalyse geeft geen
eenduidig beeld over additionaliteit
• Deelname aan Eureka of Eurostars heeft
volgens 85% van respondenten geleid tot
• verwerving van waardevolle nieuwe kennis
• verbreding van technologische toepassingen
• ‘Reclame-effect’: bedrijven in Eureka-
clusters komen bekend te staan als
innovator
2014
Kwalitatief en kwantitatief
Beleidsinstrumentarium innovatie | Eurostars
Eurostars bereikt veel verschillende bedrijven
50
• Empirische effectanalyse geeft geen
eenduidig beeld over additionaliteit
• Administratieve lasten Eurostars fors
gedaald
• Het verversingspercentage bij Eurostars,
Eureka Individuele Projecten en
Geïndustrialiseerde Landen en Opkomende
Markten is bijna 85%: met instrumenten
worden veel verschillende bedrijven bereikt
2014
Kwalitatief en kwantitatief
Beleidsinstrumentarium innovatie | JTI’s
JTI-geld zorgt voor meer R&D-arbeid
51
• Empirische effectanalyse geeft geen
eenduidig beeld over additionaliteit
• De JTI’s kennen een relatief grote groep
deelnemers uit de elektro-industrie
• Bij 66% van de JTI-bedrijven neemt het
aantal R&D-werkers toe
2014
Kwalitatief en kwantitatief
Beleidsinstrumentarium innovatie | Eureka Clusters
Case TU Delft: Giving PET Scanners Better Eyes
• PET Scanners voor maken van 3D-beelden van kankertumoren aanzienlijk verbeterd
• Betere en snellere diagnoses, verbeterde levenskwaliteit voor patiënten, lagere zorgkosten
• Rijksuniversiteit Groningen, VU Medisch Centrum en Philips participeerden ook in dit project
52
Beleidsinstrumentarium innovatie | Eurostars
Case CCM
• Nuenense ontwikkelaar van high-end mechatronische producten en productiesystemen
• Ontwikkelde Double Rotating electric Motor die unieke mogelijkheid biedt om 4-wielaangedreven auto’s van hybride aandrijving te voorzien
• Samenwerking met Universiteit van Keulen en Meta Motoren und Energietechnik GmbH
53
Beleidsinstrumentarium innovatie | JTI Clean Sky
Case Systems for Green Operations
• Ontwerpen en computermodellen van luchtvaartenergiesystemen
• TU Delft en Netherlands Thales Group
• Samenwerking met onder meer Airbus, Saab en Rolls Royce
54
Beleidsinstrumentarium innovatie | MKB-Innovatiestimulering Topsectoren
MKB-Innovatiestimulering Topsectoren
• Subsidie voor industrieel onderzoek of experimentele ontwikkeling • Kennisvouchers
• Haalbaarheidsstudies
• R&D-samenwerkingsprojecten
• Innovatieadvies (nieuw 2015)
• Stimuleert private R&D-investeringen en samenwerking
• Minimaal 2 Nederlandse mkb-ondernemers
55
Beleidsinstrumentarium innovatie | MKB-Innovatiestimulering Topsectoren
MIT georiënteerd op technologische innovatie
In 2015 is ruim 80% van de MIT-subsidies
besteed aan R&D-samenwerkingsprojecten en
haalbaarheidsstudies…
… MIT werd het meest aangevraagd voor
vouchers, nieuw zijn de innovatie-
adviesprojecten
56
22.833
8.079
1.775
1.199
999
239
12.488
3.681
1.504
1.166
999
219
R&D
Haalbaarheidsstudies
Vouchers
Innovatiemakelaars
Netwerkactiviteiten
Innovatie-adviesprojecten
Omvang aanvragen en verleningen MIT naar instrument (x€1.000), 2015
Aangevraagd Verleend
473
185
146
25
15
15
401
86
77
23
15
14
Vouchers
Haalbaarheidsstudies
R&D
Innovatie-adviesprojecten
Netwerkactiviteiten
Innovatiemakelaars
Aantal aanvragen en verleningen MIT naar instrument , 2015
Aangevraagd Verleend
Beleidsinstrumentarium innovatie | MIT
Case Dakdokters
• Ontwikkelen het Polderdak: groen dak met een verhoogde capaciteit om regenwater op te slaan en vertraagd af te voeren
• Ontlast de riolering bij hevige regenval
• Dakdokters willen principe meer standaardiseren, daarvoor gebruiken zij MIT
57
Beleidsinstrumentarium innovatie | TKI’s
Topconsortia voor Kennis en Innovatie
• Onderzoeksinitiatieven via topconsortium vanuit hele productieketen
• Stimuleert publiek-private samenwerking
• TKI-toeslag voor onderzoeks- projecten
Agri & food
• Agri & food
Chemie
• Chemie
Creatieve industrie
• ClickNL
Energie
• Biobased Economy
• Gas
• EnerGO
• SWITCH2-SmartGrids
• Solar
• Wind op Zee
High Tech Systemen en Materialen
• HTSM
Life Sciences & Health
• LSH
58
Logistiek
• Logistiek
Tuinbouw & Uitgangsmaterialen
• Tuinbouw
• Uitgangsmaterialen
Water
• Deltatechnologie
• Maritiem
• Watertechnologie
Beleidsinstrumentarium innovatie | TKI’s
TKI-toeslag
• TKI’s krijgen toeslag voor uitvoering van TKI-programma’s
• € 0,25 toeslag voor elke € 1 aan private bijdrage
• Toeslag voor programma’s en losse projecten
59
Beleidsinstrumentarium innovatie | Topconsortia voor Kennis en Innovatie
Omvang PPS op €814 mln, 44% aan private bijdrage
Doel is €800 mln. aan publiek-private samenwerking
in 2020 met 40% aan private investeringen …
… omvang van PPS in HTSM het grootst, het
private aandeel in PPS-investeringen het grootste in
Agri&Food en T&U
60
331,8
107,4
101,9
77,6
72,8
54,1
40,3
17,7
10,3
814
HTSM
Water
LSH
Chemie
Energie
Agri&Food
T&U
Logistiek
Creatieve Industrie
Totaal
Geschatte omvang PPS (€ mln), 2013-2014
60%
59%
49%
47%
47%
47%
45%
45%
37%
44%
40%
Agri&Food
T&U
Chemie
LSH
Logistiek
Creatieve Industrie
Water
Energie
HTSM
Totaal
Geschat private aandeel (%), 2013-2014
Doel 2020: 40%
Beleidsinstrumentarium innovatie | TKI Biobased Economy
Case Avantium
• Furaangebaseerde componenten als basis voor groene plastics
• Toepassingen
• PET-flessen
• tapijtgaren
• kitproducten
• Onderzoek mede mogelijk gemaakt door TKI Biobased Economy
61
Beleidsinstrumentarium innovatie | Toegepaste Onderzoeksorganisaties (TO2)
Toegepaste Onderzoeksorganisaties (TO2)
62
Zes kennisorganisaties gebundeld
• Deltares
• Dienst Landbouwkundig Onderzoek (DLO)
• Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN)
• Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium (NLR)
• Maritiem Research Instituut Nederland (MARIN)
• Nederlandse Organistatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO)
betere zichtbaarheid van
toegepastekennisinfrastructuur,
nationaal en internationaal 1
2
verdere versterking van vraaggestuurd
onderzoek dat TNO en GTI’s uitvoeren
voor bedrijfsleven en overheid
3
efficiëntere inzet en gebruik van
grootschalige onderzoeksfaciliteiten
van de partners
4
toename van (techno-)starters / spin-
offbedrijven om daarmee kennis te
exploiteren
Beleidsinstrumentarium innovatie | Toegepaste Onderzoeksorganisaties (TO2)
Deltares hoogste klanttevredenheid, NLR grootste kennisbenutting
63
Klanttevredenheid voor alle TO2-instituten ruim
boven de 8…
… totale kennisbenuttingscijfers boven 95%
voor alle TO2-instituten
9,3
8,8
8,8
8,4
8,4
Deltares
MARIN
NLR
ECN
TNO
Klanttevredenheid TO2 (2015)
99%
97%
97%
96%
96%
NLR
MARIN
TNO
ECN
Deltares
Kennisbenutting TO2 (2015)
Beleidsinstrumentarium innovatie | Nationale Iconen
Nationale Iconen
• Jaarlijkse verkiezing
• Vier criteria • Grote maatschappelijke problemen oplossen
• Baanbrekend en innovatief
• Biedt toekomstige welvaart
• Zet Nederland op de wereldkaart
• De gekozen iconen krijgen • toegang tot netwerk van minister of
staatssecretaris voor ten minste drie jaar
• extra maatschappelijke aandacht
64
Beleidsinstrumentarium innovatie | Nationale Iconen
Iconen zijn fundamentele onderzoekers
Hans Clevers
Behandelingen en
diagnoses testen
door stamcellen buiten
het lichaamte kweken
Hein Kruyt
Voedzamere en veiligere
aardappels door
genetische verbeteringen
en variatie
Leo Kouwenhoven
Data teleporteren,
razendsnelle computers
en geavanceerd
materiaalonderzoek door
kwantumtechnologie
Gijsbert van de Wijdeven
Sneller en schoner
vaccineren door kant-en-
klare injectie van juiste
doses door middel van
‘bioneedles’
65
Beleidsinstrumentarium innovatie | Innovatie Attaché Netwerk
Innovatie Attaché Netwerk
• Internationaal R&D-netwerk in 14 high-tech landen
• Netwerken van o.a. NFIA en NBSO
• Toegang tot onderzoeken naar kansen op (toekomstige) R&D-markten
• Toegang tot publicaties, seminars, congressen, missies en conferenties
66
50
109
284
495
2.753
65
199
450
585
3.123
115
230
440
715
2.782
Geformaliseerde samenwerkingsverbanden
Seminars
Missies en conferenties
Koppeling potentiële buitenlandsecounterparts R&D
Vragen of informatieverzoeken
2014 2013 2012
Handleiding
Als u op dit icoon klikt, keert u terug naar het startscherm van deze presentatie
Als u op dit icoon klikt, vindt u broninformatie of achtergrondinformatie bij de desbetreffende slide
Als u op dit icoon klikt, keert u terug naar het navigatiescherm van het deelhoofdstuk waarin u zich bevindt
Door te klikken op de vierkante vlakken
gaat u naar de drie hoofdpijlers binnen de
presentatie:
• Beleidsthema’s en –doelen
• Beleid in cijfers
• Beleidsinstrumentarium
Hiermee navigeert u door de grafieken die
een cijfermatig beeld geven van het
beleidsterrein
Hiermee navigeert u door het
beleidsinstrumentarium:
= grafiek over instrumentgebruik
= evaluatie
= case/voorbeeld
Dit is een publicatie van:
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Prinses Beatrixlaan 2
www.rvo.nl
Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van:
DG Bedrijfsleven & Innovatie van het ministerie van Economische
Zaken
