BorstkankerNieuwsbericht 5- oktober 2007 jaargang 9

Oorzaken, behandeling en preventieEn op de negen vrouwen in Nederland krijgt borstkanker. Daarmee is het de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Gelukkig zijn de overlevingskansen de laatste jaren gestegen, doordat vrouwen eerder zelf naar de arts gaan, door betere onderzoeksmethodes en betere behandelmethoden. Daardoor is 80% van de vrouwen vijf jaar na de diagnose nog in leven, en bijna 70% na tien jaar nog. Borstkanker, ook wel mammacarcinoom genoemd, is een kwaadaardige tumor in het klierweefsel in de borst. Soms gaat het om een tumor in de melkklieren zelf, maar meestal om de afvoerbuisjes van die melkklieren; de melkgangen. De overlevingskansen hangen vooral af van of er al uitzaaiingen zijn en waar in het lichaam die zich bevinden. In veel gevallen zaait de borstkanker het eerst uit naar de lymfeklieren in de oksel die de lymfe (het weefselvocht) van de borst afvoert. Vanaf de okselklieren komt de lymfe in het bloed en zo kan borstkanker zich dus verder uitzaaien naar alle organen in het lichaam.

TEGEN KANKERvoor onderzoek naar reguliere en aanvullende therapien

STICHTING NATIONAAL FONDS

Wat is borstkanker?

Wat zijn de oorzaken van borstkanker?Ongeveer 5 tot 10% van de vrouwen heeft borstkanker gekregen door erfelijke aanleg. De laatste jaren is veel onderzoek verricht naar de genen die daarbij een rol spelen. Sommige van de ontdekte genen, zoals de veel genoemde BrCa1 en BrCa2, geven een sterk verhoogd risico op het ontwikkelen van borstkanker. Als bij iedere vrouw een genetisch onderzoek verricht zou worden, zou het persoonlijke risico om borstkanker te krijgen dus beter bekend zijn. Zon onderzoek is echter duur en wordt daarom alleen in bepaalde gevallen verricht, bijvoorbeeld wanneer borstkanker opvallend vaak in n familie voorkomt. Overigens krijgt zeker niet iedereen met een erfelijke belasting ook daadwerkelijk borstkanker. Het is nog onduidelijk hoe genen al dan niet geactiveerd worden. Wel is duidelijk dat omgevingsinvloeden hierbij een grote rol spelen. En dit betekent dat men dus zelf een aanzienlijke invloed kan hebben op de kans om (borst)kanker te krijgen. Het onderzoek naar alle omgevingsfactoren die van invloed zijn op het ontstaan van borstkanker staat nog in de kinderschoenen. Zeker is dat te weinig beweging, alcohol en overgewicht het risico vergroten. Van voeding is het effect onzeker, maar bepaalde stoffen uit voeding laten wel een beschermend effect zien (zie verderop bij: het voorkomen van borstkanker). Sommige vrouwen hebben, afgezien van erfelijkheid, een groter risico op borstkanker, namelijk vrouwen met: eerdere borstkanker een vroegere goedaardige borstaandoening geen kinderen of pas op latere leeftijd een vroege eerste ongesteldheid (voor het twaalfde jaar) obesitas (overgewicht) na de menopauze ovarium- of baarmoederkanker in de voorgeschiedenis behandeling met hormoonpreparaten voor overgangsklachten pilgebruik misschien mogelijke oorzaak

Genetische aanleG voor borstkanker

leefstijlfactoren

andere risicofactoren

borstkanker in cijfers

Borstkanker is de meest voorkomende kanker bij vrouwen Jaarlijks wordt de diagnose bij tenminste 12.000 Nederlandse vrouwen edurende het hele leven heeft een vrouw ruim 10% kans op borstkanker G Borstkanker komt vooral voor in Europa en Noord-Amerika orstkanker komt steeds vaker op jongere leeftijd voor B Ook bij mannen komt borstkanker voor, bij 1 op de 1.500 mannengesteld

hoe kan borstkanker ontdekt Worden?In veel gevallen kunt u zelf borstkanker ontdekken, door regelmatig uw borsten te onderzoeken. Dit kan het beste een week na elke menstruatie, of elke maand op een vaste dag als u in de overgang bent (geweest). Er bestaan diverse goede folders over zelfonderzoek van de borst. Apotheek en huisarts, maar ook KWF Kankerbestrijding en de website www.borstfoto.nl kunnen u daarover specifieke informatie leveren. Belangrijk is het alert te zijn op harde knobbels in en op de borst, afwijkingen aan de huid van de borst (sinaasappelhuid) en van de tepel (schilvering, intrekkingen). Ook vocht uit de tepel kan een eerste teken zijn. Ga bij twijfel altijd naar de huisarts. Voor vrouwen tussen de 50 en 75 jaar is er een bevolkingsonderzoek op borstkanker. Hiermee worden veel maar niet alle borstkankers opgespoord, meestal voordat er symptomen bestaan. Dat is in veel gevallen een goede zaak want hoe vroeger kanker wordt ontdekt, hoe kleiner de kans op uitzaaiingen is. Maar er worden door dit onderzoek ook vormen van borstkanker ontdekt (en behandeld) die nooit tot ziekte en overlijden zouden zijn gekomen. Ook is er de laatste tijd discussie over het feit dat het bevolkingsonderzoek pas vanaf het 50e jaar plaatsvindt. De afgelopen decennia komt borstkanker namelijk steeds vaker op jongere leeftijd voor.

zelfonderzoek

bevolkinGsonderzoek

Na een lichamelijk onderzoek van de borst door een arts, wordt veelal een rntgenfoto of digitale mammografie, gemaakt. Meestal volgt daarna nog een echo en/of een MRI-scan om de diagnose beter te kunnen bepalen. Tot slot moet een biopsie uitwijzen of er daadwerkelijk sprake van kanker is. Daarbij wordt met een dunne naald in de gevonden afwijking geprikt om eventuele kankercellen op te zuigen en aan te tonen dat het om kanker gaat.

verder ziekenhuisonderzoek

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 -info@tegenkanker.nl -www.tegenkanker.nl

hoe Wordt borstkanker behandeld?Een operatie is de meest aangewezen behandeling bij borstkanker. De tumor kan dan eventueel in zijn geheel weggenomen worden. Maar daarvoor is het belangrijk te weten of er uitzaaiingen zijn. Dit wordt bepaald door de schildwachtklier te onderzoeken op uitzaaiingen. De schildwachtklier is de eerste lymfeklier die het weefselvocht (lymfe) van de borst verwerkt. Deze wordt gevonden door een injectie met kleurstof in de borst. Afhankelijk van de bevindingen wordt dan verder onderzoek gedaan (naar andere klieren en eventueel uitzaaiingen op afstand) of kan direct worden geopereerd. Vaak is een borstsparende operatie mogelijk. Na een operatie volgen meestal nog aanvullende behandelingen met bestraling (van borst en/of oksellymfeklieren) en/of chemotherapie en soms nog een hormoonbehandeling (of eigenlijk anti-hormoonbehandeling). Voor welke behandeling of welke combinatie van behandelingen gekozen wordt, hangt van veel factoren af. Radiotherapie (bestraling) is tegenwoordig sterk verbeterd waardoor nauwkeuriger en met minder bijwerkingen bestraald kan worden. Radiotherapie aan de linkerzijde geeft een verhoogd risico op hartfalen. Chemotherapie is niet in alle gevallen zinvol, want sommige tumoren zijn niet gevoelig voor de gebruikelijke middelen. Gelukkig kan dit tegenwoordig van tevoren beter bepaald worden met behulp van de DNA micro-array techniek. Vraag uw arts altijd tevoren om zon test. Chemotherapie geeft immers vaak nare bijwerkingen, zoals haaruitval, misselijkheid en vermoeidheid; een neveneffect dat bij een mogelijk zinvol effect beter te verdragen is.

operatie

bestralinG

chemotherapie

chemotherapie niet altijd zinvol

Uit een zeer recent Amerikaans onderzoek blijkt dat de standaard chemotherapie met anthracyclines slechts bij 8% van de vrouwen zinvol is. En dat zon behandeling ook ernstige bijwerkingen zoals hartfalen en leukemie kan veroorzaken. Alleen bij vrouwen bij wie een bepaald gen (het Topoll-2 gen) een overmatige expressie vertoont, zouden anthracyclines werkzaam zijn. Bij alle anderen is het positieve effect nihil, terwijl het wel de bijwerkingen geeft.

Veel tumoren zijn hormoongevoelig en dat maakt een aanvullende behandeling met oestrogeenremmende middelen mogelijk. Ook deze behandeling heeft wel bijwerkingen, zoals overgangsklachten en vaak gewichtstoename. In onze optiek is het zeker zinvol om naast de reguliere behandelingen te kiezen voor een natuurgeneeskundige of complementaire behandeling waarbij de nadruk ligt op voeding en voedingsstoffen. De praktijk, maar ook steeds meer onderzoek, wijst uit dat daarmee de weerstand verhoogd wordt, wat het herstel kan verbeteren. Bovendien hebben veel patinten dankzij een aanvullende voedingsbehandeling vaak minder last van bijwerkingen. De basis van deze behandeling is een gezonde manier van eten, zoals het Houtsmullerdieet, met daarnaast extra voedingssupplementen, kruiden en soms ook lichaamseigen stoffen zoals melatonine. Aangezien deze behandeling specialistische kennis vergt, is het verstandig daarvoor een arts te bezoeken die daarin is gespecialiseerd. U kunt voor adressen bij ons terecht.

hormoonbehandelinG

natuurGeneeskundiGe behandelinG

hoe kunt u borstkanker voorkomen?Bewegen is een belangrijk wapen tegen (borst)kanker en kan zowel het ontstaan als de groei ervan vertragen. Dat groente en fruit borstkanker kunnen helpen voorkomen is niet onomstotelijk bewezen. Toch is het aan te raden om de kans op kanker in het algemeen te verlagen met een gezond dieet met veel groente en fruit, regelmatig (vooral vette) vis, matig vlees (geen rood vlees) en weinig koolhydraten (suiker, witbrood, witte pasta, witte rijst etc.). In diverse studies zijn voedingsstoffen gevonden die een duidelijk preventief effect hebben voor wat betreft (borst)kanker, zoals: vitamine E en D, betacarotenen (in gekleurde groenten), selenium (nauwelijks meer aanwezig in voeding), flavonoden (in groene thee), isoflavonen & fyto-oestrogenen (in soja) en calcium.Veel daarvan zijn zogenoemde antioxidanten, stoffen die beschadiging van de cel en het DNA kunnen verminderen. Het is voor het voorkomen van borstkanker van belang een normaal lichaamsgewicht te hebben en te houden en geen suikerziekte te krijgen. Zowel een gezond voedingspatroon als beweging dragen hieraan bij. Vermoedelijk is ook het vermijden van chronische stress belangrijk. Hierdoor kan namelijk de afweer - het immuunsysteem - verzwakken en dat kan een bevorderende werking op het ontstaan van kanker hebben.

beWeGinG

Gezond eten

beschermende voedinGsstoffen

overGeWicht teGenGaan

stress vermijden

Ga altijd naar een specialist

Voor de behandeling van borstkanker kunt u het beste naar een ziekenhuis gaan dat daarin gespecialiseerd is (een categoraal kanker- of academisch ziekenhuis) of in elk geval een kliniek waar een zogenoemd Mammacare team aanwezig is. Daar is men op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van borstkanker.

N.B. De inhoud van deze folder bevat nadrukkelijk geen medische adviezen. De opzet van de auteurs is de lezer voor te lichten over voeding, therapien en levensstijlen opdat u in overleg met uw arts tot een eventuele toepasssing komt, die verantwoord is en bij u past. De auteurs kunnen dan ook geen verantwoordelijkheid dragen voor eventuele klachten die voortvloeien uit het opvolgen van een algemene aanbeveling.

Stichting Nationaal Fonds tegen Kanker -W.G. Plein 187 -1054 SC Amsterdam -ING 207205- T 020 530 49 33 -info@tegenkanker.nl -www.tegenkanker.nl