Bomen & HeestersZomereik (Quercus robur L.)Witte Acacia (Robinia pseudoacacia L.)Lijsterbes (Sorbus sp.)Sneeuwbes (Symphoricarpus albus S.F.)Laurierkers (Prunus laurocerasus L.)Gewone Vlier (Sambucus nigra L.)Beuk (Fagus silvatica L.)Gelderse Roos (Viburnum opulus L.)Taxus (Taxus baccata L.)Dwergmispel (Cotoneaster sp.)Meidoorn (Crataegus sp.)Brem (Sarothamnus scoparius Wimm. Ex Koch)Europese blazenstruik (Colutea arborescens L.)Amerikaanse Vogelkers (Prunus serotina Ehrh.)Goudenregen (Laburnum anagyroides Med.)Palmboompje (Buxus sempervirens L.) Rododendron (Rhododendron sp.)

Quercus robur L. (Zomereik)

• Giftige delen: – vnl. jonge bladeren en groene eikels

– in mindere mate rijpe eikels en bladknoppen

• Toxines:– Looistoffen (7‑9 % in eikels)– de bittere stof quercetine– kleine hoeveelheden vluchtige oliën

• Mens:– Geen vergiftigingen vastgesteld– consumptie van rauwe groene eikels

• Darmverstoppingen• gebrek aan eetlust als gevolg hebben

• Dier:– Bepaalde diersoorten zijn wel gevoelig aan eik (vooral de eikels)

• Enkele dagen na het eten:sufheid, darmverstoppingen, hevig urineren, versnelde pols + ademhaling, soms nog buikpijn, buikloop, beven en dood door uitputting

– Runderen en in mindere mate paarden en schapen lopen gevaar– Bij varkens is er geen probleem zelfs voedzaam

Quercus robur L. (Zomereik)

Robinia pseudoacacia L. (Witte acacia)

• Giftige delen:– Bast van stam en twijgen, in mindere mate bladeren,

peulen en wortels

• Toxines:– giftige eiwitten phasine en robine (bijna 2 % robine in

schors) verder glucosiden, looistoffen en een vluchtige olie

• Mens & Dier:– eerst irriterende werking, eerst prikkelend, daarna

verlammend op het centrale zenuwstelsel– Kan rode bloedlichaampjes neerslaan (bij mensen en

vleeseters), weefselcellen beschadigen en heeft antigeeneigenschappen

– Bij kinderen• krampen en slaapzucht (kauwen van bast en zoete wortels)• Na het eten van vier peulen: na 1 uur al last van moeheid,

temperatuursverhoging, braken, krampen, verwijden pupillen.– Vergiftigingen bekend bij paarden, runderen, schapen

• 150 g bastweefsel is dodelijk voor een paard,• bij een geringe hoeveelheid enkel spijsverteringsstoornissen.

Robinia pseudoacacia L.(Witte acacia)

Sorbus sp. (Lijsterbes)

• Giftige delen: – mogelijke zaden, bloemen en bladeren (vooral jonge)

• Toxines:– sorbinezuur, parasorbinezuur, in de zaden mogelijk

blauwzuurglycosiden

• Mens:– grote hoeveelheden van vnl. onrijpe bessen of bladeren

vergroten de kans op vergiftigingen– de zuren werken plaatselijk prikkelend en na opname in het

bloed ook verdovend– gegevens over giftigheid zijn erg uiteenlopend

• maag- en darmontsteking met of zonder koorts, pupilverwijding en huiduitslag kunnen optreden

• Dier:– Bij dieren geen melding, zaden gaan bij vogels intact door het

spijsverteringskanaal.

Sorbus sp.(Lijsterbes)

Symphoricarpus albus S.F. (Sneeuwbes)

• Giftige delen:– Bessen

• Toxines:– Saponinen en onbekende glycosiden

• Mens:– Kinderen

• bessen last van slijmvliesontstekingen met braken en buikloop• Grote hoeveelheden vermoeidheid of zelfs diepe bewusteloosheid• Huidcontact heeft gevolgen voor gevoelige kinderen

• Dier:– Er zijn geen vergiftigingen bij dieren bekend.

Symphoricarpus albus S.F.(Sneeuwbes)

Prunus laurocerasus L. (Laurierkers)• Giftige delen:

– Alle delen, vnl. zaad, blad en bast– Bladeren zijn het meest giftig tijdens de zomer

• Toxines:– Blauwzuur of blauwzuurglycosiden

• Mens:– één van de snelst werkende vergiften voor mens en dier– verhindert de afgifte van zuurstof aan weefselcellen en blokkeert dus de

celademhaling– 1 mg blauwzuur/kg lichaamsgewicht dodelijk voor de mens– blauwzuurvergiftigingen

• opwinding, samentrekkingen en ademhalingsstoornissen

– geen dodelijke gevallen bekend bij de mens, maar het is toch mogelijk

• Dier:– bij dieren dodelijke vergiftigingen bij schapen en runderen

Prunus laurocerasus L.(Laurierkers)

Sambucus nigra L. (Gewone vlier)

• Giftige delen: – verse bladeren en verse schors en lichte mate onrijpe bessen

(vnl. vluchtige oliën)– rijpe bessen zijn eetbaar

• Toxines:– blauwzuurglycosiden, vluchtige oliën en mogelijk een

onbekende harsachtige stof

• Mens:– na het eten van grote hoeveelheden onrijpe bessen

braken en hevige buikloop– kleinere hoeveelheden hoogstens braken

• Dier: – Dieren vermijden de plant (geur ?)– zelden vergiftigingen– Als verschijnselen

braken, buikloop, verhoogde polsslag, verhoogde urineafscheiding

Sambucus nigra L.(Gewone vlier)

Fagus silvatica L. (Beuk)

• Giftige delen: – beukennootjes

• Toxines:– alkaloïde, een vitamine B-afbrekende thiaminose, oxaalzuur,

saponine

• Mens: – vergiftigingen bekend van minder dan 50 nootjes

• echter enkel bij gevoelige personen• hoofdpijn, irritatie, krampen

• Dier:– Paarden en kalveren zijn het gevoeligste

• acute buikpijn, delirium, kolieken, razernij, verarming centraal zenuwstelsel en dood door verstikking

– Volwassen runderen zijn weinig gevoelig– geliefd voedsel voor herten, reeën, eekhoorns, mezen, duiven,

everzwijnen, ...

Fagus silvatica L.(Beuk)

Viburnum opulus L. (Gelderse roos)

• Giftige delen: – schors, bladeren en bessen onvoldoende bekend

• Toxines:– bitterstof viburnine, glycosiden, saponinen en looistoffen

• Mens:– bij kinderen:

• bessen maag-darmontstekingen (na eten van grote hoeveelheden kwamen zelfs sterfgevallen voor)

• gekookte bessen zijn ongevaarlijk

Viburnum opulus L.(Gelderse roos)

Taxus baccata L. (Taxus)• Giftige delen:

– alles behalve de vlezige zaadrok

• Toxines:– vooral het alkaloïde taxine

blijft werkzaam na koken, drogen of opslaan van het materiaal– zaden zijn ook zeer giftig: blauwzuurverbindingen– het jaargetijde is bepalend voor de concentratie van de giftige stoffen

• Mens:– aftreksel van 50 a 100 naalden wordt als dodelijk beschouwd– enkele bessen (zaden) zijn voor een kind levensgevaarlijk, geringe overlevingskans– na 1-2 uur na opeten van naalden of bessen:

• maagdarmontstekingen, duizeligheid, hallucinaties, verwijden van pupillen, spiersamentrekkingen, purperen huidvlekken, eerst snelle, dan trage pols en plotse dood door hart en ademhalingsstilstand

• Dier: – dodelijk voor paarden, ezels, muilezels, runderen, rendieren, schapen, katten,

varkens, konijnen, pluimvee, honden– vooral paarden zijn gevoelig

• ze kunnen 5 min na het eten van jonge taxusscheuten doodvallen (0.5-2 kg lichaamsgewicht)

Taxus baccata L.(Taxus)

Cotoneaster sp. (Dwergmispel)

• Giftige delen:– zaden, soms vruchtvlees, bladeren en wortels

• Toxines:– blauwzuurglycosiden

• Mens:– Maag/darmontstekingen– in Engeland worden regelmatig kinderen vergiftigd– geen dodelijke gevallen gemeld.

• Dier:– geen gegevens voor dieren bekend

Cotoneaster sp.(Dwergmispel)

Crataegus sp. (Meidoorn)

• Mens:• Zwak giftig voor de mens, veroorzaakt maag en

darmontstekingen, soms met koorts

Crataegus sp.(Meidoorn)

Sarothamnus scoparius Wimm. Ex Koch

(Brem)• Giftige delen:

– peulen, zaden, jonge twijgen en bladeren

• Toxines:– hoofdzakelijk het alkaloïde sparteïne (lupinidine) en de

alkaloïden cytisine, genisteïne en sarothamnine, verder het glycoside scoparine, een bitterstof en een vluchtige olie

• Mens: – Sparteïne

eerst tot opwinding, later tot verlamming van het autonoom zenuwstelsel

– de kans op vergiftiging bij de mens erg laag

• Dier: – grote hoeveelheden nodig voor er vergiftiging optreedt

Sarothamnus scoparius Wimm. Ex Koch (Brem)

Colutea arborescens L.(Europese blazenstruik)

• Giftige delen: – zaden en bladeren

• Toxines:– niet eiwitvormende aminozuren

• Mens & Dier:– soms vergiftigingen

Colutea arborescens L.(Europese blazenstruik)

Prunus serotina Ehrh.(Amerikaanse vogelkers)

• Giftige delen:– alle plantedelen

• Toxines:– blauwzuurglycosiden

• Mens & Dier:– inname van veel gekauwde of geplette zaden of bladeren

Prunus serotina Ehrh.(Amerikaanse vogelkers)

Laburnum anagyroides Med.(Goudenregen)

• Giftige delen:– Vooral bloeiwijzen, wortels en zaden , bladeren en bast

• Toxines:– Alkaloïde cytisine en in mindere mate ook choline

• Mens:– Door cytisine

• braken, speekselvloed, brandend gevoel in de mond en keel

buikloop, vooral ook zenuwverschijnselen (die lijken op door

nicotine veroorzaakte symptomen: eerst opwekkend, dan een

verlammend effect op het centraal zenuwstelsel)

• aanvankelijk treden opwinding, krampen en ongecontroleerde

bewegingen op, later volgt spierverlamming en dood door

ademhalingsverlamming

• een van de meest giftige planten die in onze streken voorkomen

Laburnum anagyroides Med.(Goudenregen)

• Mens (vervolg):– Vooral bij kinderen gebeuren soms dodelijke vergiftigingen

• 2 % van alle vergiftigingen bij kinderen fataal

• 2-3 gekauwde zaden kunnen bij een kind al giftig inwerken

• de dodelijke dosis bedraagt 8-20 zaden

• door het braken wordt wel een deel van het gif uit de maag

verwijderd wat ernstige ongelukken enigszins tegengaat

• ook vergiftigingen bij het kauwen op twijgen en bladeren of drinken

van melk van vergiftigde dieren

• Dier:

– reageren erg uiteenlopend:

• paarden en ezels zijn gevoelig 0.5-0.8g per kg LW is dodelijk

• runderen en varkens zijn minder gevoelig

• kippen verdragen tot 6 g zaad per kg LW

• schapen, geiten, konijnen, katten en honden braken sneller, waardoor de kans kleiner is

Laburnum anagyroides Med.(Goudenregen)

Buxus sempervirens L. (Palmboompje)• Giftige delen:

– alle delen van de plant vnl. bladeren en bast van de wortel– na het drogen blijven de plantendelen giftig

• Toxines:– alkaloïden (vnl. Buxine)

• Mens:– Hevige kolieken, buikloop, braken, verlamming centraal zenuwstelsel– door ademhalingsverlammingen kan de dood optreden– vroeger soms bij bierbrouwen omdat lijkt op hopbellen, huidirritaties bij contact

met het sap

• Dier:– bittere geur schrikt evenwel dieren af– geknipte twijgen worden vlotter gegeten (vnl varkens)– 750 g bladeren is dodelijk voor een paard– bij een hond is 0.8g buxine letaal

Buxus sempervirens L.(Palmboompje)

Rhododendron sp.(Rododendron)• Giftige delen:

– Bladeren en bloemen, ook honing kan giftig zijn

• Toxines:– diterpenen (andromedotoxine), in mindere mate glycosiden

• Mens:– remt de prikkelgeleiding van het centraal zenuwstelsel– dood na ademhalingsverlamming kan volgen– na het eten van een bepaalde hoeveelheid:

• speekselvloed, tranenvloed, neusslijmvliesontsteking, braken, stuipen, hevige transpiratie, verhoogde hartwerking en bloeddrukverlaging, slaperigheid en verslapping van de ademhaling

– bij hoge dosis kunnen coma en dood volgen

• Dier: – sterke speekselvloed, braakneigingen, krampen, spiertrillingen, spierzwakte,

onzekere gang, hoesten en verzwakte adernhaling– schapen en geiten worden in bergstreken vaak vergiftigd– voor een rund zijn een tiental blaadjes reeds voldoende– hazen en konijnen resistent

Rhododendron sp.(Rododendron)

Klein Kruiskruid (Senecio vulgaris L.)

Boerenwormkruid (Chrysanthemum vulgare Bernh.)

Perzikkruid (Polygonum persicaria L.)

Paardenbloem (Taraxacum officinale Wiggers)

Sint-Janskruid (Hypericum perforatum L.)Grote Brandnetel (Urtica dioica L.)

Stinkende Gouwe (Chelidonium majus L.)

Kruidachtige planten

Senecio vulgaris L. (Klein kruiskruid)

• Mens & Dier:– leverbeschadigende alkaloïden– minder giftig dan Jacobskruiskruid– in Zuid-Afrika slachtoffers door het eten van brood

gebakken met meel waarin “Senecio-zaden” in zaten

Senecio vulgaris L.(Klein kruiskruid)

Tanacetum vulgare Bernh.(Boerenwormkruid)

• Giftige delen: – vnl. Bloemen en bladeren

• Toxines: – vluchtige olie

• Mens: – ernstig vergif– de olie van deze plant vruchtafdrijvend middel gebruikt (=

abortusplant)

• Dier: – dieren schuwen plant wegens de bittere scherpe smaak– toch vergiftigingen bij runderen met irritaties van de slijmvliezen, van

de nieren en met leverletsel– deze plant geeft een slechte smaak van de melk

Tanacetum vulgare Bernh.(Boerenwormkruid)

Hypericum perforatum L.(Sint-Janskruid)

• Giftige delen:– hoofdzakelijk bloemen en stengelbladeren

• Toxines:– rode kleurstof hypericine

(blijft werkzaam na drogen en bewaren van de plant)

• Mens:– fotosensibiliserend effect

• overgevoeligheid van de huid voor zonlicht bij witte of lichtgekleurde dieren

• roodheid en zwelling van de huid, soms dodelijk

• Dier:– in Algerije zijn schapen regelmatig het slachtoffer

(hierbij worden de oogleden en de lippen aangetast)na eten van 4 %/dag van hun lichaamsgewicht vergiftigingsverschijnselen

– meldingen bij paarden en runderen die hooi opaten• melk en melkproducten van vergiftigde dieren smaken onaangenaam• runderen worden vergiftigd na het eten van 1 % van het

lichaamsgewicht aan verse bladeren, 5 % is vaak dodelijk– als aangetaste dieren snel in het donker worden geplaatst, loopt

het meestal goed af

Hypericum perforatum L.(Sint-Janskruid)

Hypericum perforatum L.(Sint-Janskruid)

Olieklieren zichtbaar als doorschijnende puntjes en zwarte stipjes

Urtica dioica L. (Brandnetel)

• Giftige delen:– zaden

• Mens & Dier:– plant zou de dood van honden veroorzaakt hebben

(hoe is niet gekend)

Urtica dioica L.(Brandnetel)

Chelidonium majus L.(Stinkende Gouwe)

• Giftige delen: – stengel en bladeren, maar vooral de wortel

(in de herfst het hoogste gehalte aan alkaloïden)– de giftigheid gaat verloren bij drogen van de plant

• Toxines:– een tiental alkaloïden, ook chelidonzuren en saponinen– alkaloïden

• kalmerende werking, verhogen bloeddruk, verwijden de coronaire vaten, stimuleren de hartwerking en hebben een irriterende uitwerking op huid en slijmvliezen

• Mens & Dier:– bij grote hoeveelheden:

• bloederige ontstekingen van maag en darmenkanaal, maagbloedingen, braken, zeer sterke purgatie met kolieken, drang tot urineren, versnelde ademhaling, bloedstuwing in lever en longen, duizeligheid, sufheid en eventueel de dood door collaps

– het melksap heeft een zeer scherpe smaak– het melksap op de huid veroorzaakt soms blaren en zweren– vergiftiging bij dieren slechts zeer zelden

• in zeer zeldzame gevallen vonden runderen de dood

Chelidonium majus L.(Stinkende Gouwe)