Boerenbond in de kering

www.boerenbond.be

Boerenbond in de keringTussen 1990 en 2015

Boerenbond in de kering

Tussen 1990 en 2015

10987_Boek125jaarBoerenbond_cover550x210mm.indd 1 13/10/14 11:44

3

Voorwoord

Geachte lezer,

Weinig Vlaamse organisaties kunnen zo’n lange staat van dienst voorleggen

als Boerenbond. Gegroeid vanuit de solidariteit tussen de landen

tuinbouwers onder het motto ‘Ieder voor allen, allen voor ieder’ trekt

Boerenbond al 125 jaar de rode draad door van de coöperatieve belangen-

behartiging ten dienste van de sector. Bleef het gedachtengoed behouden,

de manier waarop het concreet vorm kreeg evolueerde mee met de socio-

economische omgeving waarin de sector zich ontwikkelde. Vanuit een

periode waarin op het platteland alles draaide rond de landbouw zijn we

geëvolueerd naar een platteland waar de landbouwer zijn aanwezigheid

dient te verantwoorden; van het paardengespan evolueerden we naar de

gps-gestuurde tractor. Het hoeft geen betoog dat zowel de leden als de

buitenwereld vandaag andere verwachtingen koesteren ten overstaan van

de organisatie.

In deze publicatie willen wij geen historisch overzicht brengen van alle

activiteiten die Boerenbond de voorbije 25 jaar ontwikkelde. Wij willen wel

een beeld schetsen van de gewijzigde omstandigheden waarbinnen de

organisatie haar taak binnen de landen tuinbouwsector in die periode heeft

opgenomen. Vertrekkend vanuit het familiale landen tuinbouwbedrijf

zijn syndicale belangenbehartiging, dienstverlening en vorming al die jaren

de pijlers van onze werking gebleven.

Als lezer kom je ongetwijfeld tot de vaststelling dat de werking van

Boerenbond berust op een voortdurend samenspel tussen de leden, en

vooral de bestuursleden-boeren en tuinders, en de professionele

medewerkers van de organisatie. Dit samenspel komt tot uiting tot in het

hoogste orgaan van Boerenbond, het Hoofdbestuur, waar verkozen landen

tuinbouwers samen standpunten formuleren.

Ik houd eraan om de honderden bestuursleden op wie wij de voorbije 25 jaar

op één of andere manier konden rekenen van harte te danken. Zij zijn de

stuwende krachten die ervoor zorgen dat wij de belangen van de landen

tuinbouwsector, in Straatsburg zowel als Brussel en in het hele Vlaamse

land, kunnen behartigen. Mijn appreciatie gaat ook uit naar de vele

medewerkers en naar de leiding van de organisatie die de voorbije 25 jaar,

elk binnen hun eigen opdracht in Leuven of in de provincies, door hun

deskundigheid, gedrevenheid en enthousiasme hun bijdrage leverden. Ik ben

er mij goed van bewust dat het niet steeds even dankbaar is om zich in een

complex maatschappelijk spanningsveld staande te houden in het belang

van de globale sector.

Boerenbond blijft vast geloven in de toekomst van de landen tuinbouw-

sector. Ondernemen in een tijd van verandering is een uitdaging en een

opgave. Meer dan ooit staat Boerenbond klaar om in onderlinge solidariteit

de belangen van zijn leden te behartigen.

PIET VANTHEMSCHEVoorzitter

Leuven, 7 november 2014

5

Inhoud

Boerenbond in de kering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

BelangenbehartigingVan MacSharry tot Hogan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

Vlaams en federaal landbouwbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Sociaal beleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Geen ruimtelijke orde op zaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

Met natuur als buur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Van mestdecreet tot MAP5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

Milieuzorg en waterbeleid: een voortschrijdend verhaal . . . . . . . . . . 34

Boer, geen beul . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Plattelandsgezind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Gilden op de bres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

CrisissenWel en wee op de nationale boerderij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Sanitaire crisissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Dioxinecrisis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Met alle schakels in de keten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Veelsoortige coöperatieve samenwerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Weer of geen weer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

OpenheidInnoveren voor markt en maatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Verbrede landbouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66

Wees goed en zeg het . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68

Ontdek hoe het echt werkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

Landbouw en platteland in de boekentas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Solidariteit met het Zuiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74

Boerenbond in bewegingStructuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

Kruispunten van nieuwe wegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

Ledencommunicatie op maat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

Vorming werkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84

Dienstbetoon weet raad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

Beurzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Van de Dijle naar de Vest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Boerenbond en partners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

1990–2015 | Inleiding 7

1990–2015 | Inleiding 7

Tijdens de voorbije 25 jaar is er heel wat veranderd in de omgeving waar

Boerenbond de belangenbehartiging van de Vlaamse landen tuinbouw

opneemt. De maatschappij is razendsnel geëvolueerd naar een digitale maat-

schappij. Europa gooide zijn landbouwbeleid over een andere boeg door de

inkomenssteun te koppelen aan grond in plaats van aan productie. De indivi-

duele bedrijfsleider kreeg te maken met meer volatiele prijzen. Maar de

grootste verandering was misschien wel het einde van het ‘alleenzegging-

schap’ van de landbouw in zijn werkgebied. Boerenbond heeft deze evoluties

voor een deel ondergaan, voor een deel – waar we de gelegenheid hadden –

mee vorm gegeven. Om haar rol als verdediger van de Vlaamse landen

tuinbouw te kunnen blijven opnemen in dialoog met beleid en maatschappij,

moest de organisatie op gepaste manier inspelen op de gewijzigde en zich

wijzigende omstandigheden.

Een sector in de kering

Verder specialiseren De verdere ontmenging van de landen tuinbouwbedrijven was niet alleen

bedrijfstechnisch een grote uitdaging. Verdere specialisatie had ook schaal-

vergroting tot gevolg. Die uitte zich in grotere bedrijfsconstructies maar ook in

de vraag naar grond en de nood aan financiële middelen. De maatschappij

keek met een dosis argwaan naar de groei van de landen tuinbouwbedrijven.

Met de verdere specialisatie en groei ging in de loop der jaren, eerst in de

tuinbouw maar later ook in de veehouderij, een stijgende vraag naar externe

arbeidskrachten gepaard. Dit bracht op zowel sociaal als administratief vlak

een hele reeks dossiers in beweging zoals huisvesting, arbeidsregistratie,

controles en ziekteverzekering. In al deze aangelegenheden had Boerenbond

zowel de haalbaarheid voor de werkgever als de sociale aanvaardbaarheid

voor de werknemer voor ogen.

Hoe meer er gespecialiseerd werd, hoe minder er sprake was van één land-

en tuinbouwsector. Meer en meer kwamen specifieke belangen van sectoren

aan de oppervlakte. Dit bleek onder andere in het mestdossier, bij de prijs-

schommelingen in de grondstoffen voor de veevoeding of bij het verstrekken

van groenestroomcertificaten aan tuinbouwbedrijven.

Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de sectorale werking binnen

Boerenbond de voorbije decennia aan belang won. De acht sectorvakgroepen

werden steeds meer betrokken bij het bepalen van beleidsvoorstellen en

-standpunten. Bij de herstructurering van de organisatie in 2010 werd statutair

vastgelegd dat elke sectorvakgroep recht heeft op één vertegenwoordiger in

het Hoofdbestuur, het hoogste bestuursorgaan van Boerenbond. Meer dan

voorheen kwam en komt het er voor Boerenbond op aan eerst intern de violen

goed af te stemmen alvorens met één standpunt naar buiten te treden. Dit

vraagt overleg en dus meer voorbereidingstijd. De overheid van haar kant

weet dat een Boerenbondstandpunt gedragen is door de volledige sector.

Anders ligt het bij sectorale belangenverenigingen die de voorbije decennia de

kop op staken (Milkboard, Veva, Landsbond …). Zij komen op voor één sector,

zonder rekening te houden met de gevolgen voor andere agrarische sectoren.

Groeiende diversificatieEerder los van de Boerenbondwerking groeiden in de jaren negentig heel wat

nieuwe initiatieven die aansloten bij een aantal maatschappelijke vragen. De

biologische landbouw is daar het meest sprekende voorbeeld van. In eerste

instantie werd de bioland- en tuinbouw vanuit de organisatie met enige

reserves bekeken. Vandaag ondersteunt Boerenbond via een bioconsulent de


8 1990–2015 | Inleiding 1990–2015 | Inleiding 9

biobedrijven en is de Werkgroep Bio actief. Daarnaast participeert Boeren-

bond nadrukkelijk in het project ‘Bio zoekt boer’, dat zich richt op bedrijven

die willen omschakelen.

In de loop van de voorbije 25 jaar werd duidelijk dat groei en specialisatie niet

de enige mogelijkheden zijn voor landen tuinbouwbedrijven. Bedrijven die

inzetten op een grotere diversificatie, die inspelen op de kansen die de

omgeving hen biedt én die economisch rendabel uitgebaat worden, hebben

een plaats in de hedendaagse landen tuinbouw.

In 2009 bracht de ‘Boerenbondleerstoel landbouw en samenleving’ de publi-

catie Landbouw 6.F, grenzen verleggen uit. Deze publicatie was het resultaat

van vruchtbare discussies tussen medewerkers van Boerenbond en het

Centrum voor Wetenschap, Techniek en Ethiek van de KU Leuven. De

verschillende opdrachten die de maatschappij van de landbouw verwacht,

vatte de brochure samen onder de 6F’en (Food, Feed, Fuel, Fiber, Fun en

Flower). Het is meteen een uitdaging om te zoeken naar nieuwe evenwichten,

die variëren van ‘meer met minder’ tot ‘minder met meer’.

Het Innovatiesteunpunt begeleidt al 15 jaar bedrijven die individueel of in

samenwerkingsverband nieuwe initiatieven willen uitbouwen, die gericht zijn

op markt en maatschappij. Hierbij gaat het Steunpunt ook zelf op zoek naar

nieuwe, toekomstgerichte mogelijkheden. Met het Steunpunt Groene Zorg,

een spin-off van het Innovatiesteunpunt, ondersteunt Boerenbond bedrijfslei-

ders die een sociale meerwaarde willen geven aan hun bedrijfsuitbating.

Agro|aanneming en het Agrobeheercentrum Eco² zijn in het leven geroepen

om landbouwers de mogelijkheid te bieden een economische meerwaarde te

halen uit groene (natuuronderhoud) en blauwe (waterbeheer) maatschappe-

lijke diensten.

Al deze initiatieven tonen aan dat Boerenbond niet alleen oog heeft voor

bedrijven die inzetten op groei, intensivering en specialisatie. Het feit dat

Boerenbond kansen ziet voor randstedelijke boeren in de huidige belang-

stelling rond ‘Stadslandbouw’ is hier het meest recente voorbeeld van.

Gewijzigde economische omgevingVooral in de eerste helft van de jaren negentig waren Brussel en Straatsburg

het (straat)toneel van grote betogingen. Tijdens de GATT-besprekingen werd

de landbouwsector voor het eerst met zijn neus op de gevolgen van een

groeiende vrije wereldmarkt gedrukt. Fort Europa werd langzaam gesloopt.

Eerst door de Verenigde Staten, later door de nieuwe groeilanden en de groep

van ontwikkelingslanden. Het stelselmatig wegvallen van de beschermende

importheffingen en van de exportsteun onder zijn meest diverse vormen had

tot gevolg dat de situatie op de wereldmarkt steeds sterker haar stempel op

onze markt ging drukken. De landbouwsector werd hierdoor nog afhankelijker

van de vrije (wereld)markt, zowel voor de aankoop van de grondstoffen als

voor de verkoop van de producten. Dat werd pijnlijk duidelijk bij de handels-

oorlog tussen Europa en Rusland n.a.v. de Oekraïnecrisis in 2014.

De al maar stijgende grondstofprijzen en de grote wispelturigheid van de

marktprijzen hebben in bijna alle landen tuinbouwsectoren crisissen veroor-

zaakt. Geen enkele sector wist eraan te ontsnappen. Toch waren het vooral de

vleesvee-, varkens- en pluimveehouderij die de voorbije 25 jaar met lang

aanslepende crisissen geconfronteerd werden. Tuinbouwsectoren zoals de

champignon- en witloofteelt en een aantal sierteeltsectoren verkeerden bijna

continu in crisis, met een zeer sterke terugloop van het aantal bedrijven tot

gevolg. De groeiende prijswisselvalligheid bracht een zoektocht naar een

ander en beter risico- en crisismanagement op gang. In 2003 gooide Europa,

als reactie op het wereldmarktgebeuren, het Gemeenschappelijk Landbouw-

beleid (GLB) over een andere boeg door de inkomenssteun aan landbouwers

te koppelen aan de grond in plaats van aan de productie. De bedrijfstoeslag-

regeling, die inging in 2005, zette de landbouwers aan tot meer marktgericht

produceren. Waar de sector in de jaren tachtig van de vorige eeuw nog

betoogde tegen de invoering van melk- en suikerquota, vonden er de voorbije

jaren acties plaats tegen de afschaffing van diezelfde quota. Het GLB hield

steeds meer rekening met de consument. Het economisch landbouwbeleid

werd een consumentenbeleid, waar toenemende aandacht ging naar het

plattelandsbeleid en de maatschappelijke opdrachten van de landbouw inzake

het klimaat- en natuurbeleid.


Via uiteenlopende Europese programma’s (5b, PDPO, Doelstelling 2,

Interreg …) en de daaruit voortkomende projecten ontpopte Europa zich

binnen en buiten het GLB als motor voor de ontwikkeling en vernieuwing van

het platteland. Het plattelandsbeleid werd, zeker in de 21ste eeuw, een

stevige tweede pijler van het Europees landbouwbeleid. Boerenbond ijvert er

nog steeds voor dat ook in deze tweede pijler landbouw een centrale rol blijft

vervullen, onder andere door daar de middelen te betrekken voor het Vlaams

Landbouwinvesteringsfonds (VLIF).

Los van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid ging Europa steeds meer

impact hebben op het globale bedrijfsgebeuren via de invoering van allerlei

richtlijnen (nitraat, water, IPM …) die door de lidstaten in wetgeving omgezet

moeten worden. Telkens weer leidde dit tot bijkomende beperkingen en in

veel gevallen bijkomende investeringen voor de landbouwer, die hij zelden via

de verkoopprijs van zijn producten kan recupereren. Daar kwam nog bij dat

op wereldniveau de strengere Europese normen niet werden gevolgd,

waardoor de concurrentie scheefgetrokken werd.

Positie in de keten versterkenAls eerste en zwakste schakel in de hele voedingsketen kwam de grote

volatiliteit in de verkoopprijzen voor de individuele bedrijven bijzonder hard

aan. De sector werd in de loop der jaren steeds duidelijker het eerste slacht-

offer van de zware prijzenslag tussen de grote retailers. De strijd om de

consument werd, vooral in het voorbije decennium, gevoerd op kap van de

agrarische producent. Sensibiliseren van de burger/consument deed Boeren-

bond via het project www.voedselprijzen.be, een website waarop de organi-

satie sinds april 2008 duidelijk maakt welk aandeel van de consumentenprijs

naar de producent gaat. In het crisisjaar 2009, waaraan een bankencrisis

voorafging, bundelde Boerenbond 39 maatregelen in een ‘herstelplan voor de

landen tuinbouw’. Hierin pleitte Boerenbond voor meer inspraak van de

primaire sector in de hele voedingsketen. Daarom nam Boerenbond dat-

zelfde jaar nog het initiatief tot oprichting van het ketenoverleg. De organi-

satie was er zich goed van bewust dat dit initiatief niet meteen zou leiden tot

betere prijzen. Maar het zorgde wel voor een beter begrip voor ieders situatie

en voor concrete afspraken binnen de agrovoedingsketen. De gedragscode

voor faire relaties tussen aanbieders en kopers in de agrovoedingsketen van

mei 2010 was een eerste resultaat. Het ketenoverleg heeft ondertussen

dankzij verschillende concrete initiatieven, zoals de lastenboeken, zijn

bestaansrecht verworven.

De vakgroepen namen de voorbije jaren initiatieven om individuele bedrijfs-

leiders beter te ondersteunen bij het verhandelen van hun producten, onder

andere door duidelijker en sneller te informeren over de actuele prijzen

(aardappelen, rundvlees, varkens, biggen …). Het continu up-to-date houden

van de marktberichten via de nieuwe website van Boerenbond is hiervan een

uitvloeisel.

Niet alle bedrijven weten zich echter even sterk door de crisissen heen te

slaan. Omdat zij op specifieke hulp moeten kunnen rekenen, richtte Boeren-

bond eind jaren negentig de dienst ‘Crisis en armoede’ op. In 2007 werd deze

taak overgenomen door de nieuwe vzw ‘Boeren op een Kruispunt’, waarvan

Boerenbond één van de oprichters was. In 2013 startte Boerenbond met het

project ‘Uitzicht door inzicht’, om bedrijfsleiders preventief inzicht te geven in

hun bedrijfsvoering en in mogelijke verbeterpunten.

Crisissen werken zelfreinigendVarkenskoorts, brucellose, gekkekoeienziekte, vogelgriep, mond-en-klauw-

zeer, blauwtong … Het zijn ziektes die vooral in de jaren negentig voor heel

wat drama’s op de Vlaamse veebedrijven zorgden. Op de massale vernieti-

gingen van de getroffen dieren na, kon de landbouwsector op het begrip van

de maatschappij rekenen. Door het hoge nieuwsgehalte zorgden deze

crisissen ervoor dat de burger geïnformeerd kon worden over hoe goed land-

bouwers voor hun dieren zorgen en hoe zij er zelf zwaar onder lijden als hun

dieren opgeruimd moeten worden. Grote media-aandacht heeft ook een

keerzijde. Verkeerde, onduidelijke of eenzijdige informatie leidde vaak tot

initiatieven buiten proportie, met zeer zware economische gevolgen voor de

sector, zoals bij de dioxine- en EHEC-crisis.


Opruimingen, blokkeringen of aanslepend lage marktprijzen wegen zwaar op

een land- of tuinbouwbedrijf. Boerenbond stelde telkens alles in het werk om

de getroffen bedrijven volwaardig te laten vergoeden. Wanneer de uitbeta-

lingen te lang uitbleven, aarzelde de organisatie niet om actie te voeren.

Boerenbond had ook oog voor de familiedrama’s die zich op de getroffen

bedrijven afspeelden. Zo werden naar aanleiding van de varkenskoorts begin

jaren negentig lokale gespreksgroepen georganiseerd. Crisissen kunnen ook

zelfreinigend werken. Zo zag in 1991 Sanitel het levenslicht. Na de dioxine-

crisis werd in 2001 het FAVV opgericht. Het zijn initiatieven die zowel voor de

consument als voor de sector vrucht hebben gedragen. Denken wij maar aan

de fraude met het vervangen van runds- door paardenvlees in bereide maal-

tijden die in 2013 aan het licht kwam.

Uiteindelijk hebben de crisissen ertoe geleid dat het vertrouwen van de door-

sneeconsument in de veiligheid van zijn voedsel is gegroeid. Hij beseft dat de

Vlaamse landen tuinbouwers zeer veilig voedsel produceren.

Minder en andere boerenDe voorbije 25 jaar liep het aantal landen tuinbouwers in Vlaanderen gestaag

terug, met gemiddeld zo’n 3% per jaar: van 57.900 in 1990 tot minder dan

25.000 bedrijven in 2014. De blijvers vullen echter de plaats in van de wijkers.

De schaalvergroting zette zich dus verder door. Belangrijke vaststelling is dat

het aantal boeren en tuinders die lid zijn van Boerenbond zich beter wist te

handhaven dan de gemiddelde terugloop, waardoor de representatiegraad

van de organisatie stelselmatig toenam.

Boerenbond is in al die jaren voorvechter van het familiale bedrijf gebleven.

Waar de organisatie er in 1990 nog naar streefde zo veel mogelijk landen

tuinbouwbedrijven in leven te houden, is ze zich in de loop van de voorbije

25 jaar gaan richten op het in stand houden van zo veel mogelijk toekomstge-

richte, leefbare bedrijven. De bedrijfsopvolging speelt hierbij een cruciale rol.

De sector heeft meer dan ooit nood aan jong bloed. Daarom besloot Boeren-

bond in 2013 tot de oprichting van een ‘kenniscentrum bedrijfsovername’ in

samenwerking met partners van binnen en buiten de sector.

Dé landen tuinbouwer is eveneens veranderd. De huidige bedrijfsleider is

zakelijk, beter opgeleid, technisch onderlegd, meer ondernemer dan

uitvoerder. Hij is meer individualistisch, minder solidair, mondiger, heeft

minder tijd om zich als vrijwilliger in te zetten en is positief kritisch tegenover

zijn belangenorganisatie. Hij beschikt ook over veel meer informatiebronnen.

Tegelijkertijd erkent hij de waarde van een belangenorganisatie als Boeren-

bond en wil hij zich ervoor inzetten. Dat tonen de ledencijfers en de vijfjaar-

lijkse bestuursverkiezingen. Vorming en voorlichting weet hij naar waarde te

schatten. Zowel naar inhoud als naar vorm speelt Boerenbond met zijn

aanbod in op de gewijzigde omstandigheden. Naast de vrij traditionele vormen

van informatieverstrekking (vakbladen en infovergaderingen) wordt de laatste

jaren meer gebruik gemaakt van e-nieuwsbrieven, website, Twitter en

Facebook.

Nieuwe aandachtspunten

MAP en natuur als twee rode dradenTwee dossiers lopen als een rode draad doorheen de recente Boerenbondge-

schiedenis: het mestdossier en de natuurinrichting. Het zijn dossiers waarvan

in de jaren tachtig nagenoeg geen sprake was.

In 2015 zal het mestactieplan aan zijn vijfde editie toe zijn, met steeds

striktere bemestingsnormen en maatregelen. Het is opvallend hoe maat-

regelen die in het eerste en tweede MAP nog volop werden gecontesteerd,

vandaag ingeburgerd en algemeen aanvaard zijn. Denk aan het injecteren van

mest of aan de eerste bemestingsnormen, die vandaag in dank aanvaard

zouden worden. De strijd om een werkbaar MAP werd bij de eerste edities, in

het bijzonder MAP3, op straat gevoerd. MAP4 en 5 werden vooral rond de tafel

bediscussieerd, met telkens een grote betrokkenheid van de achterban.

Het MAP-dossier groeide uit tot een mooi voorbeeld van de manier waarop

Boerenbond overstapte van een strijdsyndicalisme naar een overleg-

syndicalisme.


De gewonnen strijd om de Groene Hoofdstructuur, begin jaren negentig,

leidde uiteindelijk in 2014, onder druk van Europa, tot een afgeslankte versie.

Die zit vervat in 34 instandhoudingsrapporten voor evenveel aan Europa

aangemelde ‘Speciale Beschermingszones’ (SBZ-gebieden). In de tussenpe-

riode evolueerde ‘natuurbehoud’ naar ‘natuurontwikkeling’. Deze meer offen-

sieve filosofie uit zich in termen als aanspraakgebieden, buffergebieden en

verbindingsgebieden. Het natuurdossier ontwikkelde zich in de eerste plaats

tot een ruimtelijk dossier. In de natuurlobby vond de organisatie in de loop der

jaren een bondgenoot als het erop aankwam de open ruimte open te

behouden. Het bondgenootschap verviel echter in veel gevallen bij de invulling

van die open ruimte. Gronden in landbouwgebruik werden door natuurbewe-

gingen aangekocht en omgevormd of bebost. Duizenden op de gewestplannen

geel ingekleurde hectaren werden groen als compensatie voor werken van

algemeen belang, zoals havenuitbreidingen, aanleg van wegeninfrastructuur,

uitbreiding van industrie- en woonzones. Andere landbouwgronden verloren

hun bestemming door oneigenlijk gebruik. ‘Verpaarding’ en ‘vertuining’

werden nieuwe realiteiten.

De discussies rond het Sigmaplan leidden in 2005 onder zware druk van

Boerenbond tot het uitwerken van een flankerend beleid voor de betrokken

bedrijven. Het zijn maatregelen die later in andere grote dossiers en recent

ook in het decreet Landinrichting werden overgenomen. In veel gevallen blijft

het echter een doekje voor het bloeden.

Via de oprichting van het Agrobeheercentrum Eco² en de verdere uitbouw van

Agro|aanneming nemen landbouwers steeds meer zelf initiatieven vanuit de

idee ‘Wat wij in het agrarisch gebied moeten doen, doen wij beter zelf’.

Meer en meer moesten wij ervaren dat de impact van het natuurbeleid zich

niet beperkt tot de grondinname zelf. Ook landbouwbedrijven in de ruime

omgeving dreigen in toenemende mate het slachtoffer te worden, onder

andere als gevolg van het gevoerde vergunningenbeleid.

Anno 2014 is de afbakening van de open ruimte in een Agrarische en Natuur-

structuur (AGNAS) hopeloos vastgelopen. De 750.000 ha agrarisch gebied

beloofd in de ruimtebalans van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

(RSV), zijn nog lang niet afgebakend, maar de 35.000 ha extra natuurgebied

ook niet …

Duurzaamheid is een werkwoordIn 1991 pakte Boerenbond uit met een publicatie onder de titel Streven naar

duurzaamheid. Medio 2014 stelde de organisatie haar visienota Duurzaam

groeien voor. Was de eerste publicatie nog de vrucht van het denkwerk van

enkele vooruitstrevende medewerkers van de organisatie, dan was de

visienota het resultaat van een twee jaar durend denkproces binnen de gele-

dingen van Boerenbond. Dit toont aan dat duurzaam produceren een gegeven

geworden is voor elk individueel bedrijf.

Duurzaam produceren was lang synoniem voor ecologisch produceren.

Boerenbond bracht de economische en sociale dimensies onder de

aandacht. Ook buiten de landbouwsector is men er zich bewust van

geworden dat duurzaamheid een meervoudig gegeven is. Dit neemt niet weg

dat Boerenbond ook op het vlak van ecologische duurzaamheid heel wat

initiatieven nam inzake vorming, voorlichting en ondersteuning. Het

ontwerpen en uitvoeren van water- en energieaudits op de bedrijven is hier

een goed voorbeeld van. De positieve evolutie van de eco-efficiëntie van

de sector, jaarlijks gepubliceerd door VMM, is het beste bewijs dat de

inspanningen resultaat opleveren.

Werken vanuit een duurzaamheidsstreven betekent ook het afwegen van

mogelijkheden en het maken van keuzes zoals voor of tegen ggo’s of bio-

brandstoffen in Vlaanderen. Tijdens het Toekomstcongres van 2006 werd nog

duidelijk gestemd vóór ggo’s. In de visienota Duurzaam groeien van acht jaar

later klinkt het al heel wat genuanceerder: er moet rekening gehouden worden

met de maatschappelijke aanvaardbaarheid. Ten overstaan van de productie

van biobrandstoffen bleef de houding van Boerenbond gereserveerd. De strijd

om voldoende landbouwgrond op bedrijfsniveau, het belang van voldoende en

betaalbaar voedsel én voeder en van een veelsoortig aanbod van sierteelt-

producten zijn daarbij de voornaamste drijfveren.


Dit alles neemt niet weg dat Boerenbond de (bio)technologische ontwikke-

lingen alle kansen wil geven en zowel de vorming als de begeleiding van de

bedrijven hierop de voorbije jaren heeft afgestemd. Het gaat niet over techno-

logie om de technologie, wel om ontwikkelingen die hun steentje bijdragen tot

de duurzame economische ontwikkeling en die rekening houden met de

ecologisch en maatschappelijk aanvaardbare en noodzakelijke randvoor-

waarden.

Werken aan duurzaamheid vergt een degelijke kennis op basis van goed uitge-

bouwd fundamenteel en praktijkgericht onderzoek. Boerenbond liet daarom

niet na waar nodig, in samenspraak met bestaande onderzoekscentra, zelf

onderzoeksprojecten uit te besteden en te financieren, al dan niet met bijko-

mende overheidssteun. Omdat de organisatie veel belang hecht aan het in de

praktijk brengen van de onderzoeksresultaten, voorziet ze in een financiële

ondersteuning van de provinciale praktijkcentra.

KlimaatdiscussieGeen enkele sector is zo afhankelijk van de weersomstandigheden als de

landen tuinbouw. Extreme droogtes zoals in 2010 of zware overstromingen

zoals in de Westhoek of in het Maasland in 1994 en 1995 zijn van alle tijden,

inclusief de ingrijpende gevolgen voor de getroffen bedrijven. Wel nieuw is

dat in het voorbije decennium steeds meer hevige lokale onweders en

stormen grote schade veroorzaakten op een relatief beperkt aantal

bedrijven. Het vernietigend spoor dat de ‘Pukkelpopstorm’ in augustus 2011

door Limburg en Vlaams-Brabant trok, was hier een voorbeeld van. Bij elke

weercrisis ijverde Boerenbond voor een adequate schadeloosstelling,

al dan niet via het Landbouwrampenfonds of het Algemeen Rampenfonds.

De dienst betoonconsulenten adviseerden de leden bij het samenstellen van

hun schadedossier.

De lokale weercalamiteiten lijken een gevolg van de klimaatverandering

waarmee de sector steeds meer rekening zal moeten houden. Het zoeken

naar duurzame oplossingen om deze nieuwe risico’s op te vangen is een

uitdaging voor de toekomst.

Het klimaatverhaal stimuleerde de Vlaamse overheid, al dan niet onder druk

van Europa, om het voortouw te nemen inzake het ‘ecologiseren’ van de

economie. Zij stuurt via een strakke, normerende milieuwetgeving geflan-

keerd door financiële taksen en stimuli. Verregaande milieu- en dierenwel-

zijnsreglementeringen, ruimtelijke beperkingen en natuurbeschermings-

maatregelen bepalen in veel gevallen het potentieel voor de verdere

ontwikkeling van individuele landen tuinbouwbedrijven.

Over complexiteit en inspraakDe regelgeving wordt alsmaar complexer. Voor de betrokkenen is het nog

moeilijk door de bomen het bos te zien. Deze complexiteit verhoogt de macht

van de administratie, die zich in een sterkere positie voelt. Het streven vanuit

Boerenbond om landbouw zo lang mogelijk federaal te houden bleek achteraf

misschien wel een verkeerde keuze te zijn. Immers, toen landbouw begin

deze eeuw uiteindelijk geregionaliseerd werd, kreeg de beginnende land-

bouwadministratie te maken met reeds goed uitgebouwde administraties voor

ruimtelijke ordening en leefmilieu.

De dossiers worden ook steeds technischer en meer gespecialiseerd,

waardoor zelfs Boerenbond, met een goed uitgebouwde studiedienst,

geregeld een beroep moet doen op extern advies, zoals bij de bespreking van

de natuurdoelstellingen. Het wordt dan ook steeds moeilijker om op een

gefundeerde basis standpunten te weerleggen of te waarschuwen voor de

gevolgen van een of andere aangekondigde maatregel. Daarom liet Boeren-

bond de voorbije jaren zelf studies uitvoeren, zoals in 2013 voor de berekening

van de gevolgen van het PAS in het kader van de IHD's door VITO.

Anderzijds neemt de inspraak alsmaar toe. Zo werd met de introductie van de

erfgoedlandschappen in het landschapsdecreet van 1996 erfgoed, naast

landbouw en natuur, de derde partner bij de afbakening en inrichting van de

open ruimte. De mogelijkheden van de burger om te interveniëren worden

ook groter. In die mate zelfs dat een individu of een groepering dossiers kan

tegenhouden of voor jaren stilleggen, met soms zware economische gevolgen

voor de bedrijfsleider.


Bedrijfszekerheid onder drukDe versnippering van het platteland is de voorbije 25 jaar niet gestopt.

Bedrijfszekerheid is de voorbije decennia dan ook uitgegroeid tot het kern-

probleem voor duizenden landbouwbedrijven in Vlaanderen. Hierbij dient

Boerenbond er rekening mee te houden dat het platteland vandaag niet alleen

meer draait rond landbouw. Bovendien vormt de tewerkstelling in de

landbouw voor onze gesprekspartners nagenoeg geen argument meer in de

discussies rond economische dossiers (havens, kmo’s) of rond andere

sectorale bestemmingen (bewoning, recreatie, ja zelfs groen).

De 750.000 ha agrarisch gebied, beloofd in de ruimtebalans van het Ruimtelijk

Structuurplan Vlaanderen van 1997, zijn nog lang niet allemaal afgebakend.

De herbevestiging, die rechtszekerheid zou moeten bieden, is voor driekwart

gerealiseerd. Maar ook al is een agrarisch gebied herbevestigd, dan nog is

waakzaamheid geboden, want er blijven altijd kapers op de kust. De eerlijk-

heid gebiedt erop te wijzen dat ook binnen de sector zelf niet alles in het werk

gesteld wordt om ervoor te zorgen dat landbouwers die de grond toekomstge-

richt nodig hebben hem ook kunnen gebruiken. Denk maar aan de discussie

met betrekking tot 'pensioenboeren' en tot 'verpaarding'.

In de belangenbehartiging krijgt Boerenbond te maken met zeer uiteenlo-

pende situaties. Het gaat van grootschalige projecten die zich zelfs over

meerdere provincies uitstrekken en waar de organisatie geconfronteerd

worden met een beslist beleid (Sigma, Rivierherstel Leie) tot individuele

vergunningsdossiers. In steeds meer gevallen beperkt de discussie over een

bepaald gebied zich niet tot één plan, maar tot een reeks van plannen, die als

een lasagne over het gebied liggen, waarin niemand zijn weg nog vindt en

waarbij er met allerlei groene directieven gezwaaid wordt (gebied van de

Grote en Kleine Nete).

Bij dit alles spelen de bedrijfsgilden als lokale syndicale belangenbehartiger

een belangrijke rol. Waar in de jaren negentig de bedrijfsgilden in de eerste

plaats een vormende en daarnaast een syndicale opdracht hadden, werd hen

bij de herstructurering in 2010 als prioritaire opdracht de rol van syndicale

waakhond meegegeven. Dit geldt evenzeer voor de regioraden, die de land-

en tuinbouwbelangen op regionaal niveau behartigen en, indien nodig,

bedrijfsgilden mee ondersteunen.

Een veranderende maatschappij

Mondigere burgers en een nieuw middenveldBoerenbond werd de voorbije decennia geconfronteerd met een groeiende

impact van de burger-consument. Het is een twee-eenheid die dikwijls

contradictorisch reageert.

De burger is mondiger geworden, maar ook meer individualistisch. Het

nimbysyndroom (not in my backyard) viert hoogtij. Daarbij komt dat zowel

politici als administraties dit nimbysyndroom vanuit andere overwegingen

bijkomend voeding geven. De mondige burger laat veelal zijn stem horen rond

één thema, dat in de eerste plaats zijn eigen situatie aanbelangt. Worden

daarbij de sociale media ingezet, dan kan een eenmansactie al snel

overkomen als een stevig uit de kluiten gewassen actiegroep.

Het klassieke middenveld heeft aan kracht verloren. Er zijn veel meer spelers

komen opdagen. Sinds de jaren tachtig is langzamerhand een nieuw midden-

veld gevormd. Verschillende groeperingen hebben begrepen dat de macht van

het getal het realiseren van hun idealen ten goede kan komen. Steeds meer

groeperingen menen dan ook een deel van de publieke opinie te vertegen-

woordigen. Niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) die zich vroeger alleen

op de Derde Wereld richtten, zijn aan het debat rond landbouw in het Noorden

gaan deelnemen zonder dat zij hier een ledengroep van landbouwers verte-

genwoordigen (Vredeseilanden, Oxfam …). Verder is er een groeiende groep

van burgers-consumenten die zich meer verbonden willen weten met de

manier waarop hun voedsel wordt voortgebracht. De groeiende interesse voor

korteketenproducten, community supported agriculture (CSA), bio … maar ook

voor stadslandbouw in al zijn vormen valt niet te negeren. Boerenbond heeft

oog voor deze trends en groepen en gaat de dialoog met hen aan.

1990–2015 | Inleiding 15 14 1990–2015 | Inleiding

Ten slotte kan men niet om de vaststelling heen dat een belangrijk deel van de

maatschappij kritisch blijft ten overstaan van de verdere groei van individuele

landen tuinbouwbedrijven. Meer dan ooit zal bij de inplanting en uitbreiding

van bedrijven rekening gehouden moeten worden met deze gevoeligheid.

Imago landbouwer in de liftDe vijfjaarlijkse VILT-enquêtes tonen aan dat het imago van de landbouwer,

meer nog dan dat van de sector, in de lift zit. Het beeld van de vervuilende,

domme boer behoort definitief tot het verleden. De media kregen meer oog

voor de mens achter de boer en voor zijn zorgen. Ook in de Boerenbond-

communicatie staat de bedrijfsleider vandaag meer centraal. Niet ‘Leuven’,

maar de leden-boeren en -tuinders nemen het woord.

Van de diverse LandbouwActiePlannen (LAP-acties) in de jaren negentig over

de meest uiteenlopende landbouwroutes tot het ‘Boerenburenplan’ (samen

met Cera) en de badgecampagne rond het Europees landbouwbeleid, alle

hadden zij maar één doel: de burger-consument wijzen waar het echt om

gaat. De Dag van de Landbouw, gestart als een Week van de Landbouw, is

dé imago-actie die als een rode draad door de voorbije 25 jaar loopt. De derde

zondag van september is in Vlaanderen uitgegroeid tot Landbouwzondag,

waarop telkens weer duizenden niet-landen tuinbouwers de kans krijgen

om te ontdekken hoe het er op de landen tuinbouwbedrijven toegaat. De

landbouwer zelf is zich bewust geworden van het belang van een goed imago.

Er is nog een weg te gaan, maar de voorbije 25 jaar is met succes al een lange

afstand afgelegd, vanuit de wetenschap dat de Vlaamse landen tuinbouw

maar toekomst heeft op voorwaarde dat de sector zich maatschappelijk

gedragen weet. Met lokale en regionale publieksvriendelijke acties wil

Boerenbond het draagvlak bij de consument-burger vergroten.

Met de trein of de tractor naar Brussel?De periode waarin Boerenbond op Vlaams niveau en het Agrofront (Boeren-

bond, ABS, FWA) op Belgisch niveau bij landbouwdossiers het laatste woord

hadden, behoort al een tijdje tot het verleden. De tijd van het ‘grote gelijk’ is

voorbij. De situatie is gewijzigd: er is het dictaat van Europa én het feit dat

landen tuinbouwdossiers vaak raakpunten hebben met ruimtelijke ordening,

leefmilieu, mobiliteit, natuur, erfgoed … Dit zijn bevoegdheden die meestal

onder diverse ministers vallen en die bijgevolg vanuit andere betrokken

actoren en administraties benaderd worden.

De parlementaire vertegenwoordiging van de landbouw, met politici die echt

de sector kenden en ermee verbonden zijn, is de voorbije decennia sterk

teruggelopen. Toen de toenmalige CVP in de nasleep van de dioxinecrisis in

1999 in de oppositiebanken belandde, betekende dit voor Boerenbond een

belangrijk keerpunt. Niet langer was er een direct politiek aanspreekpunt.

Er dienden contacten opgebouwd te worden met andere partijen, zonder de

‘roots’ te vergeten en te verloochenen. In de aanloop naar de verkiezingen van

2014 trok Boerenbond met zijn politiek memorandum naar de hoofdkwar-

tieren van alle democratische partijen.

Ook na 125 jaar blijft Boerenbond de eerste gesprekspartner wanneer het

over de Vlaamse landen tuinbouw gaat. Met een sterke studiedienst, met

een consulentenkorps dat dicht bij de leden staat en met gemotiveerde

bestuursleden kon de organisatie een landen tuinbouwkenniscentrum

uitbouwen waarmee zij de dialoog met alle andere geïnteresseerde actoren

kan aangaan. Dat houdt in dat Boerenbond openstaat voor de standpunten van

de andere gesprekspartners, er open over durft te discussiëren en bereid is

om te zoeken naar een afgewogen compromis.

Vroeger was er in Boerenbond weinig nood om met andere actoren binnen de

open ruimte contact te hebben. Niet voor niets werd de organisatie verweten

een ivoren toren te zijn. Natuurlijk blijft wel het feit dat Boerenbond met de

oprichting van de Landelijke Gilden in 1972 zelf een forum creëerde waar hij

ideeën op maatschappelijke aanvaardbaarheid kan toetsen. Een van de meest

besproken beleidslijnen die in het Toekomstcongres in 2006 werden goedge-

keurd, spoorde Boerenbond aan contact op te nemen met minder vanzelf-

sprekende gesprekspartners. Zo onderhoudt Boerenbond vandaag contacten

met Landelijk Vlaanderen, BBL, Natuurpunt, GAIA, Vredeseilanden, Oxfam,

11.11.11 …

1990–2015 | Inleiding 15

Deze werkwijze biedt de mogelijkheid om in een vroeg stadium standpunten

te toetsen en na te gaan waar de raakpunten en waar de tegenstellingen

zitten, zonder dat de overheidsadministratie of de beleidsmakers daarbij

betrokken worden. Het houdt kansen in om samen actie te voeren. De partici-

patie aan het Platform Buitengebied (koepel van een hele reeks organisaties

actief op het platteland en met Boerenbond als trekker) tegen de overregule-

ring op het platteland, mondde op Moederdag 2003 uit in een massabetoging

met 20.000 deelnemers door het centrum van Gent.

Alleen wanneer de nood erg hoog is wordt de tractor nog uit de loods gehaald

om op een gedisciplineerde wijze actie te voeren. Dit gebeurde bijvoorbeeld bij

de bezetting van de sluis in Doel in 2013, naar aanleiding van de discussies

rond de natuurcompensaties in de haven van Antwerpen.

Als besluit mag men stellen dat de stap van strijd- naar beleidssyndicalisme

vruchtbaar is geweest. Al zal het altijd de vraag blijven of het glas nu halfvol is

of halfleeg. Beleidssyndicalisme is minder sexy, minder zichtbaar, maar

daarom zeker niet minder doeltreffend.

14 1990–2015 | Inleiding

Belangenbehartiging

18 1990–2015 | Belangenbehartiging

Van MacSharry tot Hogan

Begin jaren negentig luiden de hervormingen van het Europees

l andbouwbeleid (het MacSharryplan) en het GATT-akkoord (het inter-

nationaal handelsakkoord) de loskoppeling in van landbouwsubsidies

en landbouwproductie. De subsidies worden ook verminderd.

De trend tot afbouw van de prijs- en marktondersteuning zet zich

door. Onder impuls van landbouwcommissaris Fischler om

budgettaire redenen en onder druk van de WTO (Wereldhandels-

organisatie) ziet het Europees landbouwbeleid er vanaf 2000 anders

uit. Termen uit het Europees jargon als Agenda 2000, MTR (Midterm

Review) en health check vinden in de loop van de jaren ingang in het

taalgebruik van boeren en tuinders. Op 1 januari 2005 wordt de steun

losgekoppeld van de productie. Geleidelijk aan worden begrotings-

middelen van het landbouwbudget (pijler 1) overgeheveld naar het

plattelands beleid (pijler 2). Boerenbond pleit constant voor een sterk

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Met de campagne www.

defamiliepeeters.be maakt Boerenbond in 2009 en de volgende jaren

duidelijk wat het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid voor elke

Vlaming betekent. Via de buttonactie www.stEUnGLB.be nodigt de

organisatie zo veel mogelijk bekende en andere Vlamingen uit om

met een fotopetitie hun steun aan een sterk Europees landbouw-

beleid te betuigen. Voor Boerenbond is een combinatie van markt-

corrigerende maatregelen, directe overheidssteun en een stabilise-

rend en stimulerend beleid nodig om de doelstellingen van het

landbouw beleid (een aanvaardbaar inkomen voor de boer en

voedselzekerheid voor de consument voor een redelijke prijs) te

realiseren. Midden december 2013 wordt op voorstel van landbouw-

commissaris Ciolos̨ de hervorming van het GLB voor de periode

2015-2019 formeel goedgekeurd door de Raad van Europese

ministers van Landbouw. Vlaanderen stemt er zijn beleid op af. Vanaf

1 november 2014 is het aan de nieuwe landbouwcommissaris Hogan

om het ten velde te concretiseren.

● 1 ● 2

● 5 ● 6

● 9

18 1990–2015 | Belangenbehartiging 1990–2015 | Belangenbehartiging 19

● 3 ● 4

● 7 ● 8

● 10

1-6-7 Op 22 februari 1999 organiseert Copa-Cogeca een internationale manifestatie in Brussel tegen Agenda 2000. Een wending van het landbouw beleid in de richting van een platte-lands beleid ligt in het verschiet.

2 Op 10 december 1992 wordt met verspreide tractorenacties betoogd tegen het GATT-akkoord, dat een maand eerder was afgesloten tussen Europa en de Verenigde Staten.

3 Op 6 april 1992 betogen 60.000 boeren in Straatsburg tegen het plan MacSharry en de GATT-voorstellen. Boerenbondvoorzitter Eecklo spreekt de betogers toe tijdens de slotmeeting.

4 Terwijl de landbouwministers zich beraden over het landbouwbeleid voor de komende vijf jaar, voert Boerenbond op 21 maart 2013 samen met Sneeuwwitje actie aan het Centraal Station in Brussel.

5 Op 3 december 1990 protesteren in Brussel bijna 25.000 Europese boeren tegen de voorop-gestelde afbouw van de landbouwsubsidies.

8 In de aanloop naar de besprekingen over een vernieuwd landbouwbeleid ontvangt het Hoofd-bestuur begin december 2010 Europees land-bouwcommissaris Ciolos̨.

9 In het najaar 2011 raken de eerste voorstellen voor het Europees landbouwbeleid na 2013 bekend. Boerenbond voert actie op het Marte-larenplein.

10 Op 18 juli 2005 manifesteren de Europese suikerbietplanters in Brussel tegen het Europees suikervoorstel dat de leefbaarheid van de sector sterk zou ondermijnen.

11 Boerenbond lanceert in 2009 een actie om de Vlaming ervan te overtuigen dat ook hij belang heeft bij een goed landbouwbeleid.

● 11


Vlaams en federaal landbouwbeleid

Als gevolg van de voortschrijdende regionalisering verschuift de

klemtoon in het Belgisch landbouwbeleid van het federaal naar het

regionaal niveau. De voorbije 25 jaar worden diverse fases in de

staatshervorming afgerond. Door het akkoord van 29 september

1992 worden de gewesten bevoegd voor het Landbouwinvesterings-

fonds, de steun aan de landbouw in probleemgebieden, de platte-

landsontwikkeling en het promotiebeleid. Boerenbond heeft hierbij

geijverd voor het behoud van een voldoende relevant nationaal land-

bouwdepartement, een departement met een volwaardige titularis,

een efficiënte overlegregeling tussen de gewesten en de federale

overheid met betrekking tot het Europese landbouwbeleid, een

rechtvaardige verdeling van de gelden. Boerenbond pleit tevens voor

de uitbouw van een degelijke landbouw administratie op het Vlaamse

niveau. Als gevolg van dit akkoord heeft Boerenbond voortaan

overleg met een Vlaamse en een federale minister van Landbouw.

Natuur en ruimtelijke ordening zijn dan al volledig Vlaamse bevoegd-

heden, met goed uitgebouwde admini straties.

Het Lambermontakkoord (2001-2003), brengt een diepgaande regio-

nalisering, met de overdracht van nagenoeg alle landbouw- en

plattelandsbevoegdheden. Vlaanderen is voortaan bevoegd voor

markten prijsbeleid, visserijbeleid, structuur- en plattelands beleid,

ontwikkeling en vorming, marketing en promotie en internationaal

landbouwbeleid. In 2004 kan Boerenbond een oude droom

waarmaken: een Vlaamse minister die zowel voor de landbouw-

materies als voor het plattelandsbeleid bevoegd is. In 2011 verschuift

bij een volgend akkoord over de staatshervorming (het Vlinder-

akkoord), het zwaartepunt nog meer naar het regionaal niveau.

Het BIRB (Belgisch Interventie- en Restitiutiebureau), de pachtwet,

het Landbouwrampenfonds en het algemeen Rampenfonds, de

onteigeningen met de aankoopcomités en het dierenwelzijn zijn

vanaf 1 juli 2014 Vlaamse bevoegdheden.

● 1

● 4

● 7 ● 8


● 2 ● 3

● 5 ● 6

● 9 ● 10

1 Op 1 juli 2001 ziet federaal minister van Landbouw Gabriëls het leeuwenaandeel van zijn bevoegdheden overgaan naar de Vlaamse (Vera Dua) en de Waalse (José Happart) minister van Landbouw.

2 Onder meer vanwege de administratieve overlast zet Boerenbond in het najaar van 2000 diverse acties op onder het motto 'Boeren zijn het beu'.

3 Vlaams minister van Landbouw Van Rompuy wordt in het najaar van 1997, tijdens een actie van Groene Kring, getrakteerd op een sappige boerenworst.

4 Op 10 december 2008 is minister-president Peeters, ook bevoegd voor Landbouw, te gast op het Hoofdbestuur.

5 In Boer&Tuinder van 29 oktober 1993 pleit minister-president Van den Brande, tevens de eerste Vlaamse landbouwminister, voor een eigen Vlaams landen tuinbouwbeleid.

6 Op 1 maart 1994 gaat de eerste Vlaamse Land-bouwconferentie van start.

7 Tijdens de regeringsvorming van eind 1992 vraagt voorzitter Hinnekens aan koninklijk onderhandelaar Dehaene een volwaardig (federaal) ministerie van Landbouw, Visserij en Voeding.

8 Bart Somers, in 2004 Vlaams minister- president, wordt op het varkensbedrijf van de familie Nauwelaerts in Heindonk geconfron-teerd met de administratieve overlast.

9 In januari 1996 bepleiten de siertelers bij premier Dehaene een btw-verlaging op sier-teeltproducten tot 6%.

10 In de aanloop naar de gemeenteraadsverkie-zingen van 2000 pakt de Landelijke Beweging uit met de campagne ‘Gemeend landelijk’ en een politiek memorandum.


Sociaal beleid

Eén krachtlijn is ongetwijfeld de tewerkstelling in landen tuinbouw.

Voldoende arbeidskrachten, beheersbare loonkosten, seizoen- en

gelegenheidswerk, administratieve vereenvoudiging, huisvesting

voor vreemde arbeidskrachten, overheidscontroles en sanctionering

vragen met de regelmaat van de klok aandacht. In 1994 komt een

nieuwe reglementering voor seizoen- en gelegenheidswerkers tot

stand, waardoor zij gedurende 65 dagen tewerkgesteld kunnen

worden tegen betaling van een vaste RSZ-bijdrage. Op 31 december

2004 wordt de regeling gedurende het hele kalenderjaar van toepas-

sing. Vanaf 2005 is Dimona, de onmiddellijke aangifte van werkne-

mers aan de RSZ, een vaak terugkerend thema. De invoering ervan

in 2006 via pc en gsm ondervindt heel wat praktische problemen.

Wanneer in 2011 Dimona New in werking treedt, heeft Boerenbond

via een uitgebreide voorlichtingscampagne in overleg met de RSZ de

telers voorbereid.

Een tweede evergreen is het sociaal statuut van de zelfstandigen. De

organisatie ijvert voor verbeteringen, samen met andere organisaties

van zelfstandigen, in de geëigende kanalen zoals de Nationale

Arbeidsraad of de Sociaaleconomische Raad voor Vlaanderen (SERV).

Zo komt er vanaf 1 juli 1997 in het sociaal statuut van de zelfstan-

digen een faillissementsverzekering, wordt de regeling inzake het

gewaarborgd inkomen voor bejaarden gemoderniseerd, is er een

lichte verhoging van de kinderbijslag en komt er een verkorting van

de periode waarin de arbeidsongeschikte zelfstandige geen uitkering

krijgt. Op 1 januari 2003 start het ministatuut (ziekte-uitkering en

moederschapsbescherming) en per 1 juli 2005 het maxistatuut (alle

deeltakken van de sociale zekerheid) voor de meewerkende echtge-

note. In 2007 is er een akkoord over de integratie van de verzekering

‘kleine risico’s’ in het sociaal statuut van de zelfstandigen. In november

2013 wordt voor de meewerkende echtgenote een nevenactiviteit toe-

gelaten, komt er een aangepaste pensioenberekening en worden de

mogelijkheden voor stortingen voor het aanvullend pensioen verruimd.

● 1

● 2 ● 3

● 7

● 8


● 4

● 5 ● 6

● 9 ● 10

1 Het succes van de VUT-regeling zal zwaar doorwegen op het landbouwbudget. Ze is dan ook van korte duur.

2 In juli 1992 uit het Hoofdbestuur zijn onge-noegen bij minister van Tewerkstelling Smet over de aanpak van de arbeidsinspectie.

3 Bijsturingen in het statuut van de meewer-kende echtgenote dienen zich mondjesmaat aan. Pas in november 2013 is er een akkoord over een aangepaste pensioenberekening.

4 Boerenbond speelt een vooraanstaande rol in het Paritair Comité voor het Tuinbouwbedrijf en de Landbouw.

5 In 2007 wordt een akkoord gesloten voor de integratie van de bijdragen voor de kleine risico’s in het sociaal statuut van de zelfstan-digen.

6-9 Met een kwaliteitsvolle huisvesting, met taal-cursussen Pools op de werkvloer en met aandacht voor diversiteits- en cultuurfactoren vergroten bedrijfsleiders het ‘menselijk kapitaal’ van hun bedrijf.

7 In 1994 komt, na vele acties vanuit de vak -groepen Tuinbouw en Fruit, een nieuwe regle-mentering voor seizoen- en gelegenheidswerk tot stand die onder meer leidt tot Dimona, de elektronische aangifte van werknemers.

8 Op 31 maart 1994 beluistert een Boerenbond-delegatie het voorstel van minister Smet om in het kader van de lokale jobdiensten een regeling te treffen voor het seizoen- en gelegenheidswerk.

10 2014 is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot het jaar van de familiale landbouw. Overal ter wereld zijn familiale boerenbedrijven efficiënt, duurzaam, flexibel en veerkrachtig.


Geen ruimtelijke orde op zaken

In 1991 verwerpt de organisatie het onderscheid tussen grondge-

bonden en niet-grondgebonden landbouw in de agrarische gebieden

en ook de richtnota ‘Een Groene Hoofdstructuur’, die beperkingen

voorstelt voor de landbouw in de dichte of verre nabijheid van natuur-

gebieden. In 1994 duikt het Ontwerp Structuurplan Vlaanderen op.

De Gele Hoofdstructuur of de sectorstudie Landbouw toont aan dat

landbouw de belangrijkste ruimtelijke drager is van het platteland.

De bedrijfsgilden starten met de inventaris van het landbouwgrond-

gebruik om de verschillen tussen de planmatige en de reële toestand

in beeld te brengen. Heel wat geïnventariseerde percelen blijken

zonevreemd te zijn. De eerste ideeën rond planologische ruil krijgen

vorm. De organisatie investeert in een GIS-systeem om de ruimte-

lijke ontwikkelingen beter te kunnen opvolgen. Onder druk van

Boerenbond worden in 1997, in de ruimtebalans van het Ruimtelijk

Structuurplan Vlaanderen (1997), 750.000 ha bestemd voor de

beroepslandbouw. 56.000 ha agrarisch gebied dient een andere

bestemming te krijgen (natuur, bos, recreatie, industrie). Vanaf nu

komt het erop aan deze hectaren daadwerkelijk af te bakenen.

Nieuwe beleidsintenties op Vlaams niveau zoals bebossingsplannen,

Natura 2000-gebieden en het uitblijven van de afbakening van de

nieuwe agrarische hectaren scheppen onzekerheid en onrust.

Temeer daar men in 2002 al bezig is met groene ruimtelijke uitvoe-

ringsplannen. Verder blijkt dat de Vlaamse regering via het systeem

van de erfgoedlandschappen bijkomend 200.000 ha als landschap wil

beschermen. Omdat er in 2004 nog altijd geen af bakening is en de

750.000 ha al in vraag gesteld worden, maken de bestuursleden een

tweede inventaris van het landbouwgebruik op. Vanaf 2005 staat de

herbevestiging van het agrarisch gebied hoog op de politieke agenda.

Het proces blijft echter bij mondjesmaat verlopen. Boerenbond ver-

werpt de aanzet naar een tweede Ruimtelijk Structuurplan tot het

eerste is afgewerkt. Daarnaast blijft de organisatie ervoor ijveren om

het recht op planschade bij bestemmingswijziging van ‘geel’ naar t

● 1

● 2

● 3

● 6

● 7

● 8


● 4

● 5

● 9

● 10

1 Bij een gedeeltelijke wijziging van het Gewest-plan Oudenaarde dreigen 778 ha hun land-bouwbestemming te verliezen. De bedrijfs-gilden van de betrokken gemeenten bezoeken gouverneur Balthazar.

2 In september 1996 verschijnen 2300 duidelijke boodschappen in het Vlaamse landschap. Het woord ‘gratis’ zorgt voor enige beroering.

3 De inventaris van het landbouwgrondgebruik door de bedrijfsgilden in 1994 toont het verschil tussen de planmatige en de reële toestand bij de opmaak van de Gele Hoofd-structuur.

4 Begin april 1999 toont de bedrijfsgilde van Bocholt minister van Ruimtelijke Ordening Stevaert de problematiek van de zonevreemde bedrijven en percelen.

5 20 mei 2010 wordt het Hoofdbestuur uitgeno-digd bij minister-president Peeters. De klem -toon van het bezoek ligt bij de problematiek van de ruimtelijke ordening.

6 In volle einddiscussie rond het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen spreekt deze sticker voor zich.

7 In 2004 doen de bedrijfsgilden hun inventaris over. 94.000 ha zonevreemd grondgebruik komt aan het licht.

8 De verdergaande versnippering van het platte-land brengt mee dat steeds meer landbouwers geconfronteerd worden met het nimby-syndroom.

9 De bedrijfsgilde van Neerpelt werkt in het voorjaar 1996 een gemeentelijk landbouwont-wikkelingsplan (LOP) uit ter voorbereiding van het gemeentelijk structuurplan.

10 Stadslandbouw en stadsrandlandbouw genieten sinds enkele jaren van een groeiende belangstelling.


‘groen’ decretaal te verankeren. Dit laatste gebeurt op 5 december

2008. In 2010 komen de instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) van de

diverse vogel- en habitatrichtlijngebieden de ruimtelijke ordening

nog complexer maken. Het wordt een belangrijk aandachtspunt om

ervoor te zorgen dat de instandhoudingsdoelstellingen en de daaruit

voortvloeiende inrichtingsmaatregelen goed afgestemd worden met

het al lopend afbakeningsproces, om te vermijden dat de landbouw-

sector twee keer moet inleveren. Met de introductie van erfgoedland-

schappen wordt de eerste stap gezet in de integratie van het land-

schapsbeleid en de Ruimtelijke Ordening. Erfgoed wordt naast

natuur en landbouw de derde speler in het afbakeningsproces.

Ten aanzien van het decreet Onroerend Erfgoed blijft Boerenbond in

2013 hameren op een meer realistische aanpak, zodat bedrijven die

hiermee geconfronteerd worden grotere rechtszekerheid krijgen.

De verdere verstedelijking en de economische ontwikkeling van

Vlaanderen, met de daaraan gekoppelde natuurcompensatie, kostten

in de voorbije 25 jaar duizenden hectaren vruchtbare landbouwgrond.

De homerische strijd van de polderboeren op de Antwerpse Linker-

oever staat symbool voor de tientallen grote en kleine compensatie-

dossiers waarbij landbouw twee keer moet inleveren.

● 11

● 12 ● 13

● 16

● 20● 19


● 14

● 15

● 17 ● 18

● 21

11 Op 28 februari 1997 wordt het openbaar onder-zoek van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV) afgesloten met 30.000 bezwaarschriften.

12 Na de goedkeuring van het RSV maakt de Bonds-raad zich eind 1997 zorgen over de landbouw-gronden binnen het afgebakend stedelijk gebied. Terecht zo blijkt later.

13 In 1998 geeft Boerenbond een handleiding uit om de bedrijfsgilden te helpen bij discussies rond de afbakening en inrichting van het agrarisch gebied.

14 Op 20 maart 2013 bezetten boze polderboeren twee uur lang de Kallosluis als ultiem protest tegen de uitbreidingsplannen van de Antwerpse haven en de eraan gekoppelde natuurcompensaties.

15 Boeren uit Kruibeke krijgen in 2001 de steun van de plaatselijke bevolking in hun strijd tegen de potpolder.

16 De landbouwers uit het GRUP Kleine Nete en Aa uiten in mei 2011 aan het Provinciehuis hun ongenoegen over de bijkomende overstromings- en natuurgebieden.

17 Op 26 oktober 2013 onderschrijven burgemeesters de boereneisen voor een meer haalbare aanpak van het ‘Rivierherstel Leie’ in Oost- en West- Vlaanderen.

18 In 1990 verzet Boerenbond Limburg zich tegen het nieuwe grindplan, dat de Vlaamse Executieve had goed gekeurd.

19 De bedrijfsgilden uit het gebied van de Grote Nete organiseren op 4 september 2012 een ontbijtactie want ‘Landbouwproducten stillen beter de honger dan Sigmaproducten’.

20 In maart 1993 lanceert Vlaams minister Kelchter-mans het Ontwerp Structuurplan Vlaanderen.

21 De bever voelt zich opnieuw thuis in Vlaanderen, maar de beverburchten creëren een toe nemende wateroverlast.


Met natuur als buur?

In 1992 verklaart Boerenbond dat een duurzaam natuurontwikke-

lingsplan niet tegen maar met de landen tuinbouwsector uitgewerkt

moet worden. De organisatie verzet zich tegen de opname van agra-

rische gebieden in verwevingsgebieden, die hierdoor deel zouden

uitmaken van de Groene Hoofdstructuur. De afbakening van de

natuurgebieden (VEN: Vlaams Ecologisch Netwerk en IVON: Integraal

Verwevings- en Ondersteunend Netwerk) wordt gekoppeld aan de

bestemmingen op het gewestplan. Zodra landbouwers de mogelijk-

heid krijgen om op vrijwillige basis met Europese steun beheerover-

eenkomsten af te sluiten, richt Boerenbond vzw De Groene Ruimte op

om hen te begeleiden. Na de eeuwwisseling zorgen de bebossings-

plannen, de Nitraatrichtlijn, de Natura 2000-richtlijn en de verscher-

ping van het Natuurbehoudsdecreet en het Landschapsdecreet voor

onrust. In 2002 worden ongeveer 9000 bezwaarschriften tegen het

VEN ingediend, waarvan 1500 door boeren. Het Boerenbondcongres

van 2006 doet uitspraak over de verweving tussen landbouw en

natuur: ‘Scheiden waar kan, verweven waar moet’. Deze verweving

kan op vrijwillige basis tot stand komen, zodat het afbakenen van

natuurverwevingsgebieden overbodig is. In juli 2008 leidt overleg

tussen Boerenbond en Natuurpunt tot afspraken rond nulbemesting

in natuurgebieden en gezamenlijke basisprincipes met betrekking tot

landbouw en natuur. In datzelfde jaar gaat het EC0²-project van start,

waarmee samenwerkingsverbanden tussen boeren op het vlak van

agrarisch landschaps- en natuurbeheer ondersteund worden. Regio-

consulenten en bestuursleden investeren tussen 2010 en 2012 veel

tijd in moeilijke overlegprocessen rond gebiedsspecifieke natuur-

doelen in de habitatrichtlijngebieden. Boerenbond pleit bij de overheid

voor het principe van ‘de sterkste schouders dragen de zwaarste

lasten’. Via een decreetswijziging wordt dat principe ook in het

natuurdecreet opgenomen. De goedkeuring op 23 april 2014 van de

IHD’s en de bijhorende Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) houdt

rekening met de bekommernissen van de organisatie.

● 1

● 2

● 3

● 8

● 12 ● 13

Natura 2000 verlangt vollen EinsatzNatura 2000 verlangt uns seit Wochen fast unsere gesamte Zeit und energie ab. Die angelegenheit ist äußerst kom-plex und die Problemsituationen sind je nach Betrieb sehr unterschiedlich. Zurzeit konzentrieren wir uns auf die Beratung der Mitglieder, die Interes-senvertretung und die erstellung des einspruchs des Verbandes. Das ist

auch der Grund, weshalb die letzten ausgaben von der Bauer ziemlich dürftig ausgefallen sind. Diese Situa-tion wird noch bis zum ende der öf-fentlichen untersuchung, also bis ende dieses Monats, anhalten. Wir bitten um Verständnis.Wir stellen fest, dass viele Verpächter nicht persönlich und schriftlich über

Natura 2000 informiert worden sind. unterdessen macht Minister Di anto-nio sein Versprechen wahr, die Natu-ra-2000-Problematik mit den Betrof-fenen zu besprechen. er wird am Mittwoch, 23. Januar, mit einem ex-pertenstab nach St. Vith kommen.

Nähere Informationen > Seite 4.

©© Twan wiermans

Der Bauer Wochenschrift • 86. Jahrgang • aufgabestelle Gent X - P 608046 18. Januar 2013 03

Im Blickpunkt

DB1303_8blz.indd 1 17/01/13 12:53


● 4

● 5

● 6

● 7

● 9 ● 10

● 11

● 14

1 Oost-Vlaamse boeren bezoeken op 14 maart 2002 minister Dua naar aanleiding van haar plan om de kwetsbare gebieden uit de nitraat-richtlijn sterk uit te breiden.

2 In 1996 en 1997 roept De Boer & de Tuinder – in samenwerking met De Wielewaal – op om de boerenzwaluw goed te onthalen.

3 De boeren uit de Gentse Kanaalzone worden in 2010 door VLM intensief betrokken bij de inrichting van de eerste koppelingsgebieden.

4 Bloemen kleuren het Krekengebied. Het is een initiatief van de plaatselijke akkerbouwers, dat start in 2006.

5 Cartoon van Joris Snaet uit De Boer & de Tuinder van 9 augustus 1996.

6 Midden 2008 onthult voorzitter Vanthemsche in de Uitkerkse polders een bord dat wandelaars en fietsers eraan herinnert dat er plaats is voor natuur én landbouw.

7 Op 25 oktober 2013 bespreken Limburgse en West-Vlaamse landbouwers met minister Schauvliege de toenemende schade door everzwijnen.

8 De uitbreiding van het Zwin met 120 ha stuit op jarenlange weerstand van de akkerbouwers uit Knokke-Heist.

9-10-11 De inrichting van de Natura 2000-gebieden wordt een van de meest complexe syndicale dossiers waarmee Boerenbond ooit af te rekenen kreeg.

12 Via een betere jachtwetgeving stelt Boeren-bond alles in het werk om de wildschade binnen de perken te houden.

13 Begin van de jaren 90 verzet Boerenbond zich met succes tegen de Groene Hoofdstructuur.

14 In 2009 wordt meer dan 500 ha rond de Blankaart in Diksmuide groen ingekleurd. De arrondissementsraad voert actie onder de slogan ‘Geen nulbemesting zonder vergoeding’.


● 2

● 6

● 9

Van mestdecreet tot MAP5

In 1991 wordt de Europese Nitraatrichtlijn van kracht voor alle lid-

staten van de Europese Unie. Geen enkel syndicaal dossier heeft de

voorbije kwart eeuw voor zoveel acties gezorgd als het mestdossier.

Reeds in 1990 krijgt minister van Leefmilieu Theo Kelchtermans

zware kritiek op zijn eerste voorontwerp van decreet. Vooral de ware

papierslag die het decreet, dat goedgekeurd wordt in 1991, met zich

meebrengt wordt op zware acties onthaald. Zijn opvolger Norbert De

Batselier meent in 1993 orde op zaken te kunnen stellen. De minister

gaat ervan uit dat de veehouderij (lees varkens en pluimvee) moet

worden afgebouwd. Boerenbond introduceert het begrip gezinsbe-

drijf om zo opnieuw vat te krijgen op de discussies. Er volgen twee

jaren die bol staan van allerhande soorten syndicale acties in het

Vlaamse land. Nadat meer dan 4000 leden in januari 1994 op de

Heizel hun ongenoegen laten horen, valt in maart 1994 de Vlaamse

regering over het mestdecreet. De voorstellen worden bijgestuurd,

en in december 1994 wakkert de Bondsraad de ‘vlam van de hoop’

aan met een symbolische actie op het Martelarenplein.

Tot dan heeft Europa zich nog maar weinig met de discussies in

Vlaanderen gemoeid. De bom barst pas echt wanneer Europa in

februari 1998 heel Vlaanderen uitroept tot nitraatgevoelig gebied, en

eist dat vanaf 1999 Vlaanderen elke vier jaar een actieplan (MAP)

voorlegt. Na harde (tractoren)acties wordt in maart 1999 het mestde-

creet, dat aan MAP1 uitvoering moet geven, in het Vlaams Parlement

goedgekeurd. Met de introductie van een mestquotum in MAP2 denkt

Vera Dua, tegen de vele Boerenbondacties in, de problematiek in

goed banen te leiden. Het kost uiteindelijk de veehouders alleen veel

geld. In MAP3 plaatst Boerenbond er met succes het systeem van

‘groeien mits mestverwerking’ tegenover.

In de opeenvolgende MAP’s komen de rundvee- en tuinbouwsector

meer en meer in beeld. De klemtoon die aanvankelijk op de

productie lag verschuift hierdoor naar het gebruik. Begin 2015 zal

met MAP5 het mestdecreet nog eens worden bijgestuurd. t

● 1

● 4 ● 5

● 8


● 2 ● 3

● 6 ● 7

● 9 ● 10

1 Minister Dua wordt op zondag 24 februari 2002 aan de VRT opgewacht door een dichte menigte veehouders. Zij eisen een aanpassing van het lopende MAP.

2 De voorpagina van De Boer & de Tuinder van 16 december 1994 toont foto’s van de waakvlam actie die in de voorbije week bij de politici gevoerd werd.

3 Op dinsdag 20 december 1994, in de langste nacht van het jaar, verlichten 2000 kaarsen het Martelarenplein. ‘MAP neen’ is echter tever-geefs, zo blijkt een dag later.

4 In februari 2001 organiseert Boerenbond gedurende een week filterblokkades. Aan de automobilisten wordt uitgelegd waarom het lopende MAP onwerkbaar is.

5 Op 12 februari 2001 krijgt minister Dua onver-wacht thuis bezoek van een ruime delegatie Oost-Vlaamse veehouders. Zij uiten hun ongenoegen over de besprekingen over de beheerovereenkomsten Water.

6 Met tractorenkolonnes door Vlaanderen dringt Boerenbond begin maart 1999 aan op een opschorting van de MAP-besprekingen.

7 Tijdens een spontane manifestatie aan de Mestbank in Herentals op 3 november 1993 betogen 200 Kempense landbouwers tegen de plannen van minister De Batselier.

8 In januari 2000 worden vijf partijhoofd-kwartieren bezocht om aan te dringen op een bijsturing van het lopende MAP.

9 Zaterdag 19 juni 1993 wordt uitgeroepen tot Zwarte Zaterdag.

10 Elk nieuw MAP is voor de boer een uitdaging om zich aan te passen. Het emissie-arm toedienen van drijfmest zorgt voor een hele omwenteling, Boerenbond organiseert druk bijgewoonde demo’s.


Bij elk MAP stelt Boerenbond dat met de opgelegde normen niet te

boeren is. Telkens zorgen verfijnde bemestingsmethodes en een

betere timing ervoor dat het bemesten efficiënter kan. De sector

leert leven met het emissie-arm toedienen van dierlijke mest en het

langer stockeren. Waar Nederland zich vergaloppeerde in grootscha-

lige mestverwerking, wordt eind jaren negentig in Vlaanderen, met

resultaat, de mestverwerking op coöperatieve basis uitgebouwd. Het

zijn vooral de administratieve rompslomp en de controles die aanlei-

ding geven tot grote wrevel en acties: uitrijregelingen gecontroleerd

per helikopter, mestregisters beboet vanwege details die niet in orde

zijn, residumetingen die grote verschillen vertonen … Gelukkig komt

er met MAP4 een kentering en zet de Mestbank voor een deel haar

controlerende taak om in een begeleidende taak. Met de uitbouw van

het CVBB , het Coördinatiecentrum Voorlichting en Begeleiding

duurzame Bemesting, creëert de Mestbank een onafhankelijke groep

voorlichters die samen met de landbouwers één doel heeft: meet-

punten met overschrijdingen terugdringen.

Boerenbond speelt in de geschiedenis van het mestdecreet een

belangrijke rol in de bewustwording van de boer voor deze problema-

tiek. Tot eind jaren negentig staat de organisatie alleen bij het

bespreekbaar maken, het voorlichten en het zoeken naar oplos-

singen die voor de boer haalbaar en betaalbaar zijn. Samen met de

leden worden acties opgezet als 'Meten is weten' en later 'Weet wat

je meet'. De zware inspanningen waarvoor de sector zich geplaatst

zag, hebben uiteindelijk hun vruchten afgeworpen. De rode meet-

punten, in de jaren negentig ruim boven de 60%, zijn bij MAP4 tot

26% gedaald en blijven in een dalende lijn gaan. Hiermee heeft

Vlaanderen de EU-doelstelling voor 2015, 16% overschrijdingen,

binnen handbereik. Sommige regio’s zullen wel nog meer dan

andere een tandje moeten bij schakelen om tegen 2018 de over-

schrijding van 5%, die Europa vooropstelt, te halen.

● 11

● 16 ● 17

● 20

CAHIER 2000 | EEN UITGAVE VAN STUDIEDIENST BOERENBOND

In ’91 legde Europa aan alle lidstaten de uitvoering van denitraatrichtlijn op, het kader ter bescherming van hetwater tegen verontreiniging door nitraten uit agrarischebronnen. Het Vlaamse mestdecreet van ’91 gaf hieraaninvulling, zowel voor nitraten als voor fosfaten en ditzowel voor productie als gebruik. Bij de herziening in’96 werden kwetsbare gebieden, de eerste regels voormestverwerking en een Vlaamse productiestop opgelegd.

Vanaf 2000 werden de normen verstrengd en de pro-ductiestop geïndividualiseerd. Een driesporenbeleid opproductie, verwerking en afbouw reduceerde deels hetmestoverschot. In september 2005 werd Vlaanderen ver-oordeeld voor onvoldoende uitvoering van de nitraatricht-lijn, de aanzet voor een nieuw decreet.

Vanaf 1 januari 2007 laat deze mestwetgeving meer keuze-vrijheid in de oplossing van bedrijfsproblemen en nieuwedynamiek in bedrijfsontwikkeling. De handhaving is ver-sterkt door bijkomende controles en superheffingen zijnvervangen door boetes. De Mestbank kreeg bijkomendesensibiliseringsopdrachten.

Deze brochure tracht inzicht en verduidelijkingte verschaffen over deze nieuwe regelgeving.Opdracht blijft om de waterkwaliteit verder teverbeteren.

Bert Bohnen (°Maaseik, 1955)

is landbouwkundig ingenieur

(KUL 1979). Na een IWONL-

project was hij sinds 1982

werkzaam bij Boerenbond als

consulent varkenshouderij.

Vanaf 1991 volgde hij voor

Boerenbond mede de nitraat-

problematiek op en is sinds

de oprichting lid van de

Stuurgroep mestproblema-

tiek, het adviesorgaan voor de

Vlaamse overheid.

Sinds ’97 maakt hij deel uit

van de Studiedienst van

Boerenbond. Als adviseur

hoofdbestuur voor de varkens-

houderij en de mestproblema-

tiek volgt hij deze laatste in

zijn diverse aspecten van

beleid tot voorlichting en dit

over de sectoren heen.

Wegwijs in de nieuwemestwetgeving


Bert Bohnen

Februari 2008Februari 2008

Bert Bohnen



Heruitgave

na goedkeuring

derogatie

We

gw

ijs in d

e n

ieu

we

me

stwe

tge

ving

| Fe

bru

ari 2

00

8B

oe

ren

bo

nd

cove estdec eet 008 0 0 008 :33 ag a


● 13

● 12

● 14 ● 15

● 18 ● 19

● 21 ● 22

11 In maart 2000 voeren Oost- en West-Vlaamse boeren aan de Poekebeek met succes actie tegen de voorgestelde uitbreiding van de kwetsbare gebieden.

12 Tijdens Agribex 2005 loopt op de Boerenbond-stand een petitieactie voor een werkbaar MAP. De bezwaarschriften worden daarna aan minis-ter-president Leterme en leefmilieuminister Peeters overhandigd.

13 Met de actie ‘Proper water zonder kater’ informeert Boerenbond in 2003 zijn leden over de manier waarop zij op bedrijfsniveau kunnen inspelen op MAP2 met het oog op een optimale opbrengst.

14 Een varkentje met constipatie …

15 De beperking van de uitrijperiodes verplicht heel wat bedrijven tot bijkomende mest opslag, tot mestverwerking of mestexport.

16 Midden juni 1993 wordt met een zwartevlaggen-actie geprotesteerd tegen het ontwerp-MAP van minister De Batselier.

17 In het najaar van 2001 nemen de bedrijfsgilden het initiatief om de MAP-meetpunten zelf op te volgen, want ‘Meten is weten’. De bestuurs-leden van Hoogstraten controleren de meet-punten in hun gemeente.

18 Een staaltje van MAP-poëzie …

19 Boerenbond voorziet in een ruime voorlichting bij elk nieuw MAP.

20 Leefmilieuminister Schauvliege luistert eind februari 2011 naar de eisen van de Oost-Vlaamse veehouders in Evergem.

21 Sinds MAP4 besteedt de overheid via het CVBB met zijn waterkwaliteitsgroepen ook aandacht aan de begeleiding.

22 Op 6 november 2006 heeft het Hoofdbestuur nog een ultiem overleg met leefmilieuminister Peeters.


Milieuzorg en waterbeleid: een voortschrijdend verhaal

Bij de uitbouw van een Vlaams milieubeleid, begin jaren negentig, is

Boerenbond waakzaam ten aanzien van Vlarem I (procedures voor de

milieuvergunning) en Vlarem II (exploitatievoorwaarden). Gedurende

een paar jaar werkt de overheid een vloedgolf aan milieu-initiatieven

uit die de organisatie beoordeelt aan de hand van vier toetsstenen:

afweging tussen economische en milieubelangen, geen wetgeving

die verder gaat dan nodig, geleidelijkheid en inpasbaarheid. Mildi,

een gespecialiseerde dienst voor milieu-advies, wordt opgericht om

de leden bij te staan in milieuvergunningsdossiers. Midden jaren

negentig wordt de impact van waterheffingen en vergunningen in de

Boerenbondvoorlichting opgenomen. De waterthematiek krijgt nog

meer aandacht door het overheidsstreven naar een ‘integraal water-

beheer’. In 2001 stelt de organisatie een uitvoerig dossier samen

rond hernieuwbare energie. Boerenbond werkt mee aan de voorbe-

reiding van een Vlaams klimaatbeleidsplan 2006-2012. Het uitblijven

van de uitvoeringsbesluiten van het decreet Integraal Waterbeleid

resulteert in 2005 in een chaotische opmaak van de bekken- en deel-

bekkenplannen. Boerenbond dringt aan op een grotere betrokken-

heid van de landbouw bij het waterbeheer. Bij de uitwerking van het

Sigmaplan en de ontwikkelingsschets Schelde-estuarium leunt de

organisatie zwaar op de realisatie van het meest wenselijke alterna-

tief, op het flankerend beleid voor landbouw en op een gefaseerde

aanpak. In 2006 start de organisatie de opmaak van een actieplan en

een eerste communicatie ten behoeve van de meer dan 10.000

bedrijven die in de periode 2007-2011 hun milieuvergunning moeten

hernieuwen. In Minaraad en SERV zet Boerenbond zich in voor een

realistische Vlarem-wetgeving en voor een maximale administratieve

vereenvoudiging. Het krijgen van een milieuvergunning wordt aan

steeds meer voorwaarden gekoppeld. Natuur (passende beoorde-

ling), waterbeheer (wateraudit, overstromingsplannen), geur …

worden steeds meer in rekening gebracht, met soms zware t

● 1

● 5 ● 6

● 9 ● 10

…> Innovatiesteunpunt voor de glastuinbouw

Hoe inventief is uw energiebeheer?

Katholieke Hogeschool Kempen, Geel

E E N G L A S H E L D E R E K I J K O P E N E R G I E B E H E E R I N D E G L A S T U I N B O U W

Energie-InfoDag 15/10/2004Van 10 tot 18 uur

In één dag krijgt u een glasheldere kijk op de nieuwste ontwikkelingen in energie-

beheer. Op infostands geven bedrijven en instanties u alle inlichtingen over hun

producten en diensten. Tijdens infosessies komt u alles te weten over energie-

besparende technieken, energieproductie en -voorziening en over serrebelichting.

Maar ook uw vragen inzake (milieu)wetgeving, subsidies, vergunningen en certificaten

krijgen een concreet antwoord tijdens de Energie-InfoDag.

Surf naar onze

website of bel

016 24 20 72

voor programma

en inschrijving.

www.innovatiesteunpunt.be 34 1990–2015 | Belangenbehartiging 1990–2015 | Belangenbehartiging 35

● 2

● 3

● 4

● 7 ● 8

● 11 ● 12 ● 13

1 Op 12 september 2005 leggen 200 tuinbouwers en siertelers een bloementapijt op het Martela-renplein als SOS vanuit hun sector.

2 Het voorbije decennium is het aantal wkk- installaties in de glastuinbouw spectaculair gegroeid.

3 Voldoende landbouwgrond, betaalbaar voedsel en voeder zijn dé aandachtspunten van Boeren-bond in de discussie over energiegewassen in Vlaanderen.

4 Zonder commentaar …

5 Op 4 december 2002 ondertekenen landbou-wers in Gelinden (Sint-Truiden) een voortrek-kersverklaring inzake erosiebestrijding.

6 Van bij de start van Phytofar-Recover zet Boe-renbond zijn schouders onder het project voor de selectieve ophaling van fytoverpakkingen.

7 In oktober 2012 leiden de gesprekken tussen Boerenbond, OVAM en Recytyre tot de start van het afvalbandenophalingsinitiatief.

8 Begin 2009 informeert Boerenbond alle Vlaamse Europarlementsleden over de dreigende impact van de IPC-richtlijn.

9 De balans van Vlarem 1 is een lange lijst van willekeur, paraplubeslissingen, discriminatie, rechtsweigering …

10 In de fruitteelt is de feromoonverwarrings-techniek helemaal ingeburgerd geraakt.

11 Vanaf begin jaren 2000 krijgt energieproductie op landbouwbedrijven vorm, onder meer via biogasinstallaties.

12 Met info-avonden, infodagen en energiescans besteedt het Innovatiesteunpunt veel aandacht aan efficiënt energiegebruik op bedrijfsniveau.

13 Met een geurscan wil het ADLO-project 'Hoe geuremissies beheersen' bedrijfsleiders inzicht geven in de eventuele geurhinder en mogelijke verbeterpunten aangeven.

Waarheen met jehuishoudelijk afvalwater?

Marleen Van der Velden & Peter Van Bossuyt

Wegwijs in het wereldje van de waterzuivering

Waarheen met jehuishoudelijk afvalwater?

Wegwijs in het wereldje van de waterzuivering

Marleen Van der Velden & Peter Van Bossuyt


financiële inspanningen voor de betrokken bedrijven tot gevolg. In

2009 blijkt dat de gevolgen van de Europese richtlijn inzake het

duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen en de verorde-

ning voor het op de markt brengen van nieuwe middelen, dankzij de

inspanningen in het kader van COPA, beperkt blijven voor de grote

akkerbouwteelten. Eind oktober 2012 komt er een akkoord om op

een wettelijke en betaalbare wijze silobanden in te ruilen of te verwij-

deren. En in 2013 start Boerenbond de voorlichting over de fyto-

licentie naar aanleiding van de invoering van de op Europese leest

geschoeide geïntegreerde gewasbescherming. De regering keurt in

dat jaar ook het Vlaams Klimaatbeleidsplan 2013-2020 goed.

● 17

● 20 ● 21

● 14


● 15 ● 16

● 18 ● 19

● 23● 22

14-20 Tegen de verbreding van het Schipdonkkanaal tussen Zeebrugge en Merendree wordt in het voorjaar 2009 een historisch front gevormd. Boerenbond, Bond Beter Leefmilieu en Natuur-punt zeggen “Neen”.

15 Op 20 juli 006 beslist de Vlaamse regering dat alle vergunningsaanvragen een watertoets moeten ondergaan. Boerenbond reageert scherp en met succes.

16-21 Via vorming en voorlichting tracht Boerenbond zijn leden wegwijs te maken in het complexe Vlaamse waterbeleid.

17 De bedrijfsgilde van Deerlijk laat in het voorjaar van 2009 milieuminister Crevits kennismaken met de gevolgen van ondoor-dachte ommetjes van grachten en beken voor de aanleg van natuur-, recreatie- en woonge-bieden.

18 Op 17 februari 2012 maken geïnteresseerde boeren kennis met de waterbeheerwerken van de agrobeheergroep van Wuustwezel.

19 Bij de opmaak van het Sigmaplan2 en de start van de eerste projecten probeert Boerenbond de belangen van de betrokken landbouwers maximaal te vrijwaren.

22 In de omzendbrief Waterfactuur (2010) wordt de Boerenbondeis erkend dat landen tuin-bouwbedrijven die geen afvalwater lozen in rioleringen of grachten geen gemeentelijke vergoeding hoeven te betalen.

23 Het Innovatiesteunpunt besteedt heel wat aandacht aan efficiënt waterbeheer, onder meer met een Water-Infodag en een wateraudit.

Gids voor de goede omgangmet landbouwdieren

Overzicht van de wettelijke bepalingen en richtlijnen

Paul De Winter

Gids voor de goede omgangmet landbouwdieren


Boer, geen beul

De ethiek van de veehouderij komt op de agenda van de vakgroepen

naar aanleiding van de start van de Centrale Raad voor het Dierlijk

Welzijn in 1989. De dierlijke sectoren worden geconfronteerd met

kritische vragen rond de huisvesting, de selectie en de ziektebestrij-

ding. De oorsprong van de kritiek zoekt de landbouwsector in de

vervreemding t.o.v. de agrarische sector. Allerlei initiatieven worden

opgezet om de kloof te dichten en aan te tonen dat een boer geen

beul is. Hij is immers gebaat bij gezonde dieren, die in goede omstan-

digheden gehouden worden. Naarmate de biotechnologie meer

toepassing vindt in de landen tuinbouw stijgt de bezorgdheid bij het

brede publiek. Wanneer GAIA de opvatting dat mensen superieur zijn

aan dieren meer en meer publiekelijk verwerpt, wordt de veehouderij

in de verdediging gedrongen. Het houden van dieren om econo-

mische motieven komt onder druk. De producenten willen inspelen

op de maatschappelijke verwachtingen maar vragen dat de normen

die men wil opleggen technisch en financieel haalbaar zijn en niet tot

concurrentievervalsing zouden leiden. Het welzijn van de landbouw-

dieren kan maar echt verbeteren als er normen op wereldschaal

komen. Beleidsmakers in de EU komen meer en meer onder druk

van de publieke opinie en dierenwelzijnsorganisaties. De gevoelig-

heid bij de consument en de retail leidt ertoe dat vanaf het begin van

de 21ste eeuw de productiemethoden in toenemende mate onderdeel

worden van de kwaliteitsnotie en opgenomen worden in lasten-

boeken. In 2005 worden de welzijnsnormen voor de varkenshouderij

wettelijk vastgelegd en in 2012 is de verplichte groepshuisvesting

een feit. Het streven naar een verbod op de onverdoofd fysische

castratie blijft de gemoederen van de varkenshouders beroeren.

Het wordt opgenomen in de lastenboeken van verschillende retailers,

maar een wettelijk verbod is er niet. De discussie over de verrijkte

kooien in de pluimveesector wordt positief afgesloten met een over-

gangsperiode tot 2012, waardoor bedrijfsleiders weten waar ze aan

toe zijn en de investeringen kunnen hernemen.

● 1 ● 2

● 5

● 8 ● 9


● 3

● 4

● 6

● 7

● 10

● 11

1 In het voorjaar van 1999 vraagt Boerenbond voorzorgsmaatregelen tegen een dreiging van mond-en-klauwzeer. Vanaf 1 juli moet elk rundveebedrijf beschikken over een bedrijfs-dierenarts.

2 Al in de jaren negentig waarschuwt Boeren-bond voor overmatig antibioticumgebruik. De organisatie steunt alle initiatieven gericht op een daling van het antibioticumgebruik.

3 Samen met LTO Nederland pleit Boerenbond voor noodvaccinaties om het nodeloos doden van dieren bij een besmettelijke ziekte te beperken.

4 Op 1 januari 2012 gaat de Europese verplich-ting tot het houden van leghennen in verrijkte of alternatieve kooisystemen in.

5 Op 14 oktober 2009 brengt GAIA een blitsbe-zoek aan Boerenbond. De (pingpong)balletjes vliegen in het rond …

6 Vanaf 1 juli 2014 krijgen konijnen meer levens-ruimte. Boerenbond dwingt een aanvaardbare overgangsregeling af.

7 Inzake het transport over lange afstand van levende dieren liggen de standpunten van Boerenbond en GAIA dicht bij elkaar.

8 Bij de start van een vrijwillig kwaliteitssysteem voor dierenartsen midden 2001, wijst Boeren-bond de veehouders erop dat zij baat hebben bij goede veterinaire praktijken.

9 De gids met een overzicht van de wettelijke bepalingen en richtlijnen over het welzijn van de landbouwhuisdieren verschijnt eind 2003.

10 GAIA is een van de niet-vanzelfsprekende partners waarmee Boerenbond na het Toekomstcongres van december 2006 in gesprek gaat.

11 In samenwerking met de zuivelindustrie werkt Boerenbond in 2012 aan duurzaamheidsindica-toren in het kader van IKM.


Plattelandsgezind

‘Duurzame landbouw, levenskrachtig platteland’ loopt als een rode

draad doorheen de geschiedenis van Boerenbond & Landelijke

Gilden sinds 1990. Landelijke Gilden neemt het in talrijke activiteiten

en projecten op voor de landen tuinbouw als dragende kracht op

het platteland. Via het aanbod van initiatieven als de recreatieve

tochten (de eerste Gentse Buitenband gaat van start in 1991 en wordt

weldra gevolgd door soortgelijke tochten in andere regio’s), de sneu-

keltochten en landbouwleerpaden krijgen veel Vlamingen de kans

om het platteland met zijn agrarische bedrijven te ontdekken. Het

totale aanbod wordt sinds 2008 ‘in de markt gezet’ onder de naam

‘De zomer van de Landelijke Gilden’. De Plattelandsklassen en het

aanbod rond hoeve- en plattelandstoerisme groeien uit tot zelfstan-

dige werkingen. Eind van de jaren negentig zet Landelijke Gilden mee

zijn schouders onder de acties in het kader van het LandbouwActie-

Plan (LAP). Met het meerjarenprogramma ‘Gastvrij platteland’ (1999-

2000-2001) wordt het recreatief medegebruik door stedelingen,

toeristen en dagrecreanten op de agenda geplaatst als een uitdaging

voor de autochtone plattelandsbewoner en plattelandsgebruiker.

Als deelnemer aan het Platform Buitengebied verzetten Boerenbond

en Landelijke Gilden zich tijdens een betoging op 11 mei 2003 met

20.000 deelnemers tegen de betutteling op het platteland. Tussen

2002 en 2004 brengt Landelijke Gilden consumenten samen onder de

noemer ‘Met 100 aan de boerentafel’. Landelijke Gilden bevordert via

de Plattelandsacademies de opinievorming rond het platteland.

Deskundigen, beleidsmakers en betrokkenen krijgen daar thema’s

aangeboden als mobiliteit, rurale woonvormen, landbouw en verste-

delijking, ontspanning, boerderijen en ruraal erfgoed, stadsnabije

landbouw en plattelandseducatie. Met de start van het Plattelands-

fonds in 2013 beschikken de plattelandsgemeenten over een

waardige tegenhanger van het Stedenfonds. Het is het resultaat van

een jarenlang pleidooi van Landelijke Gilden voor meer mogelijk-

heden voor de plattelandsgemeenten.

● 1

● 5 ● 6

● 9


● 2

● 3

● 4

● 7

● 8● 10

● 11

1 Op 11 mei 2003 laten 20.000 boeren, grond-eigenaars, jagers, vissers, recreanten … in Gent hun ongenoegen blijken over de betutte-ling van het platteland.

2 Onder de noemer Plezant Platteland worden in de periode 2005 tot 2010 initiatieven inzake plattelandsbeleving gebundeld en bekend-gemaakt.

3 Achttien organisaties uit Vlaanderen en Nederland, met Boerenbond en Landelijke Gilden als gangmakers, zetten hun schouders onder het Interregproject Innoverende Platte-landseconomie (2005-2008).

4 Samen met de Koning Boudewijnstichting lanceert Boerenbond in 2002 het project 'Met 100 aan de boerentafel'. Tien landbouw-bedrijven ontvangen gedurende twee jaar enkele keren dezelfde groep consumenten.

5 Vier plattelandsburgemeesters met een lege gemeentekas delen op 30 januari 2001 samen met voorzitter Devisch hun laatste centen uit op het Brusselse Muntplein.

6 Een goed gebruik van de trage wegen is een belangrijk actiepunt voor verschillende bedrijfsgilden en landelijke gilden.

7 In 1999 ligt een Vlaams plattelandsbeleid nog niet zo voor de hand.

8 Tijdens de Zomer van Landelijke Gilden kunnen de recreanten genieten van al het moois van het Vlaamse platteland.

9 In het voorjaar van 2002 wordt op het Muntplein actie gevoerd tegen de aangekondigde sluiting van een honderdtal plattelandspostkantoortjes.

10 De actie van Welzijnszorg loopt in 2013 onder het motto 'Armoede (op de) buiten'.

11 Bij de begrotingscontrole in 2013 trekt de Vlaamse regering voor het eerst geld (8 miljoen euro) uit voor het Plattelandsfonds.


Gilden op de bres

In 1890 was de boerengilde van Heist-Goor de kiemcel van Boeren-

bond. De 212 gemeentelijke of (inter)fusiegemeentelijke bedrijfs-

gilden zijn 125 jaar later nog altijd het kloppend hart van lokale

belangenbehartiging en beroepsvorming. In tijden van onafgebroken

specialisatie en diversificatie en een algemeen maatschappelijke

trend naar individualisering zijn de bedrijfsgilden een plek waar

bedrijfsleiders verbondenheid en solidariteit kunnen ervaren. De

bedrijfsgilden sturen vertegenwoordigers naar de gemeentelijke

Gecoro, Mina- en landbouwraden. De gilden voeren actie rond verlies

van landbouwgrond, rond ruimtelijke ordening en milieuproblemen

en volgen het gemeentelijk beleid en de impact van bovengemeente-

lijke beslissingen op de lokale landbouwgemeenschap op. Een greep

uit de dossiers: polders en wateringen, ruilverkaveling, grind- en

zandwinningen, aanleg van golfterreinen, BPA’s, erfgoedland-

schappen, Sigmaplan, uitbreiding natuurgebied of kmo-zone, ruim-

telijke uitvoeringsplannen, havenuitbreiding …

Uiteraard worden de plaatselijke gilden ook betrokken bij syndicale

dossiers die op een ‘hoger’ echelon spelen. Zo wordt begin 2003 de

start gegeven voor de actie ‘Proper water zonder kater’, waarbij de

bedrijfsgilden zelf de MAP-meetpunten opvolgen en via een

bijkomend aantal meetpunten, los van de officiële meetpunten,

bepaalde hoger gemeten waarden beter duiden. In het kader van de

afbakening van het agrarisch gebied door de Vlaamse regering

brengen de gilden twee keer – in 1999 en 2004 – alle landbouwper-

celen in hun gemeente in kaart. In 2007 wordt voor het opmaken van

bezwaarschriften tegen de deelbekkenbeheerplannen een beroep

gedaan op de veldkennis van de plaatselijke besturen.

De gilden beantwoorden ook massaal de diverse affichecampagnes,

onder meer in de aanloop naar het Toekomstcongres van december

2006: ‘2016, nog een boer gezien?’

In de democratisch opgebouwde organisatie die Boerenbond is,

sturen vertegenwoordigers vanuit de bedrijfsgilden via de regio-

● 1

● 2 ● 3

● 6 ● 7

● 10

t


● 4 ● 5

● 8 ● 9

● 11 ● 12

1 In mei 2012 komt een krachtige actie op gang tegen het plan om een deel van de Westhoek te laten erkennen als wereld erfgoed.

2 In het najaar van 1996 zet de Vlaamse regering 100 ha landbouwgrond in de Uitkerkse Polder om in natuurgebied. Een kaakslag voor de boeren!

3-10 Bij het planten van de eerste boom van het parkbos in De Pinte stuiten prins Laurent en minister Dua op zwaar protest van de boeren.

4 De bestuursleden van de bedrijfsgilden Deinze en Schelde-Leie drukken tegenover minister- president Leterme in het najaar 2006 hun ongerustheid uit over de geplande ruilverkave-ling Scheldekant.

5 Op het einde van het grinddecreet in 2007 bespreken de bedrijfsgilden van Kinrooi en Kempen en Maasland een consensustekst met alle betrokkenen.

6 Op sinterklaasdag 2001 stappen de landbou-wers uit Grimbergen naar het gemeentehuis voor meer uitleg over het nieuwe Lintbos op het vliegveld.

7 In de loop van 2010 werken de Brakelse boeren, burgers en buitenlui aan een gezamenlijk standpunt over het gemeentelijk structuurplan.

8 Ook in Helchteren wil men meer weten over het Structuurplan Vlaanderen.

9 200 landbouwers blokkeren in december 1990 de autostrade Antwerpen-Breda. Zij zijn mis-noegd over de uitbreiding van de transportzone in Meer en van het recreatiedomein De Mossen.

11 In december 2008 steunen 1000 inwoners van Kontich en Reet de plaatselijke landbouwers in hun verzet tegen een nieuwe industriezone langs de E19.

12 Landbouwers uit het Antwerpse uiten hun ongenoegen over het GATT-akkoord bij de start van de koopjesperiode in 1993.


raden en het provinciaal bestuur mee de besluitvorming in het

Hoofdbestuur. De vijfjaarlijkse verkiezingen zorgen voor verjonging

en doorstroming. Dankzij hun lidmaatschap bij de plaatselijke

Landelijke Gilden onderhouden leden-boeren en -tuinders spontaan

het contact en de dialoog met de andere dorps- en plattelandsbewo-

ners, met andere woorden met de consumenten van landbouwpro-

ducten en de medegebruikers van de open ruimte. De complementa-

riteit met Landelijke Gilden maakt heel wat gezamenlijke initiatieven

mogelijk. Die komen het imago van de sector zeker ten goede, zoals

blijkt bij de Dag van de Landbouw en de ontwikkeling van landbouw-

leerpaden.

● 20

● 14

● 16

● 13


● 21 ● 22

● 15

● 17

● 18

● 19

13 De landelijke beweging van Bree voert op 20 december 2002 actie tegen de oorverdo-vende stilte over een aantal zandwinningen.

14 Met het begoniatapijt op de Grote Markt in Brussel geeft het AVBS elke twee jaar het visite kaartje van de sector af.

15 Op initiatief van de regioraden Brabantse Kouters en Pajottenland engageren 26 gemeenten uit de rand rond Brussel zich samen met de provincie Vlaams-Brabant op 9 december 2013 voor een Tienpuntenplan voor de Vlaamse rand, 'Landbouw de Ring rond'.

16 In januari 1992 kreeg de bestendige deputatie van Limburg bezoek van de boeren vanwege haar stroeve vergunningspolitiek.

17 Midden 1994 lekt uit dat Amel op de lijst staat van kandidaat-gemeenten om licht radio-actief afval te stockeren. De leden in Oost-België komen meteen in actie.

18 ‘Weg met het delfstoffenplan in Volkegem’ is een actie van de arrondissementsraad van Oudenaarde tegen mogelijke leemontginning in de streek.

19 In april 2013 trekt de bedrijfsgilde van Sint- Gillis-Waas met het nieuwe gemeentebestuur de boer op. Ook andere gilden nemen een soortgelijk initiatief.

20 De Kempense landbouwers gaan niet akkoord met de locatie van de overstromingsgebieden in het GRUP Kleine Nete en Aa.

21 Met spandoeken zetten de landbouwers van Boutersem in 2013 het belang van de landbouw in de ruilverkaveling van Willebringen in de verf.

22 Inderdaad, voor de Kortrijkse boeren is het standpunt duidelijk!

Crisissen

D E B O E R E N B O N D , D A A R H E B J E W A T A A N !

Wat doet de Boerenbond in de crisis?

r Vlaams-Brabant: maandag 19 oktober,

Boerenbondkantoor, Diestsevest 40 in Leuven

r Limburg: dinsdag 20 oktober,

Parochiecentrum Godsheide, Kiezelstraat in Hasselt

r Oost-Vlaanderen: woensdag 21 oktober,

zaal Melac, Dorpsstraat 31 in Zwijnaarde

r Antwerpen: donderdag 22 oktober,

zaal Mollenhof, Lichtaartsesteenweg 1 in Poederlee

r West-Vlaanderen: vrijdag 23 oktober,

zaal Rolarius, Ardooisesteenweg 250 in Roeselare

Start telkens om 20 uur.

ENKEL

VOOR LEDEN.

BRENG ZEKER

JE LIDKAART

MEE!

P R O V I N C I A L E D E B A T A V O N D E N V O O R L E D E N

Voorzitter Piet Vanthemsche

en ondervoorzitter Peter

Broeckx gaan in debat

met bestuursleden uit jouw

provincie en luisteren naar

jouw vragen en bemerkingen.

48 1990–2015 | Crisissen

Wel en wee op de nationale boerderij

Om een beeld te krijgen van de economische toestand in de landen

tuinbouw wordt gebruik gemaakt van het begrip ‘nationale boerderij’.

De inkomensontwikkeling op de individuele bedrijven kan in de

praktijk uiteraard duidelijk afwijken van de evolutie op de nationale

boerderij.

In 1990, 1991 en 1992 zakte het landbouwinkomen jaar na jaar met

ongeveer 10%. In 1994 bleef de daling beperkt tot 7%, vooral als

gevolg van de hoge graanprijzen en de groei van de tuinbouw. Het jaar

nadien volgt echter een nooit gekende crisis in de glasgroenten en

het witloof en storten de rundvleesprijzen in. De BSE-crisis eist haar

tol in 1996. De verlaging van het btw-tarief voor sierteeltproducten

van 21% naar 6% geeft in 1997 een impuls aan de sierteeltsector. De

prijzen in de varkenssector blijven goed als gevolg van de varkens-

koorts in Nederland. De rundvleessector kent in 1998 een herstel,

maar de varkens- en pluimveesector raken in ernstige crisis als

gevolg van een Europese productiestijging in combinatie met afzet-

problemen in Zuidoost-Azië en Rusland. Een jaar later worden deze

sectoren ook nog eens getroffen door de dioxinecrisis. Zelfs de

export van aardbeien raakt ontredderd. 2000 is een gunstig jaar:

nijverheidsgewassen, groenten en de dierlijke sectoren realiseren

een stijging van de productiewaarde met 8%. De glastuinbouw wordt

echter geconfronteerd met een toename van de energiekosten met

40%. In 2001 wordt de nationale boerderij getroffen door slechte

prijzen voor varkens, melk, braadkippen, granen, aardappelen en

appelen. 2002 is een goed jaar, met prijsstijgingen voor aardappelen,

groenten en fruit en sommige sierteeltgewassen. De crisis in de

varkenssector blijft echter duren. Ondanks de vogelpest stijgt de

productiewaarde van de pluimveesector. In 2004 is er een daling van

het nationaal landbouwinkomen met 15% als gevolg van lagere

prijzen in akkerbouw, groente- en fruitteelt, chrysanten- en snijbloe-

menteelt en eieren. Het jaar daarop neemt het inkomen toe met 6%

door prijsstijgingen voor groenten en fruit en productiedalingen in t

● 1

● 4

● 5

● 8

● 9

1990–2015 | Crisissen 49 48 1990–2015 | Crisissen

● 2 ● 3

● 6 ● 7

● 10

1 Meer dan 1000 groentetelers voeren op 4 december 2001 in Roeselare actie tegen de onredelijke contractprijzen voor de industrie-groenten.

2 Antwerpse boeren uiten medio 1994 hun onge-noegen over meer dan één dossier.

3 Als aanloop naar de protestacties op 6 april 1992 in Straatsburg worden in maart in heel Vlaanderen diverse acties georganiseerd tegen de plannen van landbouwcommissaris MacSharry.

4 Vanwege het uitblijven van compensaties voor de hoge energieprijzen voeren siertelers en glasgroentetelers actie aan het kabinet van landbouwminister Dua.

5 In oktober 2009 gaan voorzitter Vanthemsche en ondervoorzitter Broeckx in gesprek met de bestuursleden over de crisis.

6 Tijdens een crisismeeting die Boerenbond in juni 1995 in de veiling van Sint-Katelijne-Waver organiseert, laten 1300 tuinders een wanhoopskreet horen.

7 Op 17 mei 1995 ontmoet premier Dehaene een ruime delegatie fruittelers rond de acute tewerkstellingsproblematiek in de fruitteelt.

8 Onder het motto 'Boeren betogen voor een beter bestaan' wordt op 21 september 1995 actie gevoerd over heel het Vlaamse land.

9 Na een actie van de tuinders aan de ingang van Hertoginnendal op 10 november 1996 keert Elio Di Rupo met een groentepakket terug naar huis.

10 ‘Vlaamse landbouw eist toekomst’ verschijnt in de jaren negentig meermaals aan de kop van een betoging voor een betere economische situatie.

50 1990–2015 | Crisissen

de dierlijke sectoren. Het inkomen in 2006 blijft nagenoeg status-quo,

bij een globale stijging van de energiefactuur met 10%. In 2007 stijgt

de eindproductiewaarde met 6% terwijl de directe uitgaven een

stijging van 10% laten optekenen. Er is in dat jaar een goede prijsvor-

ming voor granen en melk. De plotse daling van de melkprijs en de

snelle stijging van de voederkosten zorgen ervoor dat eind 2008 de

melkveebedrijven verlieslatend zijn. De vleesveesector voelt de

naweeën van de blauwtonguitbraak van 2007, terwijl in de varkens-

sector de torenhoge voederprijzen de betere varkensprijzen opeten.

De volgende jaren blijft de dierlijke sector geklemd tussen het

aambeeld van de hoge grondstoffenprijzen voor veevoeders en de

hamer van de prijsvorming op de markt, die met deze stijging geen

rekening houdt. Ondanks een daling van de directe kosten met 13%

brengt 2009 geen beterschap. In 2010 komt er een gedeeltelijk

herstel maar de varkenshouderij blijft in diepe crisis. In 2011 gaat

het landbouwinkomen opnieuw kopje onder, vooral als gevolg van

eenmalige gebeurtenissen: de dioxinecrisis in Duitsland, de droogte

en de EHEC-crisis. 2012 brengt een globale omzetstijging met 10%,

terwijl de directe kosten stijgen met 4%. In 2013 bedraagt de omzet-

stijging 4,5% en de kostenstijging 5,4%. De handelsoorlog met

Rusland ten gevolge van de oorlog in Oekraïne stort in 2014 een hele

reeks sectoren in zware crisis.

Wereldwijd is er nood aan voorraadbeheer en aan economische en

sociale correcties. In het voorbije anderhalve decennium moesten de

boeren vooral in de sectoren die voorheen via het Europees land-

bouwbeleid beschermd waren, leren leven met alsmaar meer

volatiele prijzen. Europa heeft zich teruggetrokken uit de markt.

Boeren en tuinders kampen met structureel te lage prijzen. Om daar

iets aan te veranderen zet Boerenbond in op marktregeling via

ketenoverleg en op de ontwikkeling van producenten- en branche-

organisaties.

● 11

● 14 ● 15

● 18

Hoeveel heeft u voor deze producten betaald?

Surf naar www.voedselprijzen.be


● 12

● 13

● 16

● 17

● 19 ● 20

● 22● 21

11 Akkerbouwers trekken op 18 juli 2005 door Brussel uit protest tegen de hervorming van het Europees suikerbeleid.

12 Op 18 juni 2008 voert Boerenbond een lekkere actie op het Muntplein voor een eerlijke prijs-vorming voor landbouwproducten.

13 In Vlaanderen en Oost-België, overal is landen tuinbouw broodnodig!

14 Net wanneer de Vlaamse regering de varkens-sector in vraag stelt, opent federaal landbouw-minister Pinxten begin 1998 het debat over de toekomst van de sector.

15 Dit is een duidelijke oproep gericht aan de provinciale overheden in januari 1992.

16 In het voorjaar van 2008 lanceert Boerenbond de website www.voedselprijzen.be.

17 Varkenshouders uit het Waasland bespreken met voorzitter Vanthemsche de crisissituatie in hun sector tijdens de Dag van de Landbouw van 21 september 2014.

18 Misnoegd over de slechte prijsvorming van de landen tuinbouwproducten bezetten Oost-Vlaamse Boerenbondleden op 5 september 2009 het historisch hart van Gent.

19 Als antwoord op de stunt met extreem lage maaltijdprijzen deelt Boerenbond op 10 april 2011 speelgoedmeubeltjes uit op de parking van IKEA in Zaventem.

20 Op 17 september 2009 spoelt een blauwe golf door Brussel onder het motto ‘Voor een leefbare landbouw’. Een deftig inkomen is natuurlijk ook de wens en de zorg van elke boerin.

21 In Oost-België – net zoals in Vlaanderen – willen boeren niet werken voor een aalmoes.

22 In juni 2009 onthalen de melkveehouders de deelnemers aan de algemene vergadering van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie met de vraag ‘Wat kan water dat melk niet kan?’

52 1990–2015 | Crisissen

Sanitaire crisissen

In de voorbije kwart eeuw heeft vooral de veehouderij regelmatig af

te rekenen gehad met ernstige sanitaire crisissen: varkenskoorts,

mond-en-klauwzeer, blauwtongziekte … Ook de pluimveesector

(vogelpest) en de tuinbouw (EHEC-crisis) worden getroffen.

Crisismaatregelen zoals schutkringen, bedrijfsblokkades en oprui-

mingen zijn een traumatische ervaring voor de getroffen bedrijfs-

leider en zijn gezin. Daling van de consumptie en stopzetting van de

export brengen telkens zwaar inkomensverlies. De toekomst en de

bedrijfsstructuren in de getroffen sectoren staan na het uitwoeden

van de crisis op losse schroeven.

Bij elke crisis richt Boerenbond zich op een efficiënte opvang en

begeleiding van de getroffen bedrijven en gaat hij de discussies aan

rond de economisch verantwoorde vergoedingen en de snelle uitbe-

taling van de schadedossiers. In de communicatie gaat veel aandacht

naar de houding van de publieke opinie tegenover de stamping out die

onderdeel is van de bestrijdingsstrategie.

Crisissen zijn echter ook de aanleiding om preventieve structurele

maatregelen te nemen. Sanitel komt tot stand op 9 maart 1991 in de

nasleep van de varkenskoortsepidemie, het FAVV na de dioxinecrisis.

Er worden uiteenlopende sanitaire verplichtingen opgelegd en

bestrijdingsplannen opgesteld. Boerenbond pleit voor een lasten-

boek met herkomstetikettering en voor een geneesmiddelenregister.

De Integrale Kwaliteitszorg en voedselveiligheid komen vooraan op

de agenda en in oktober 1999 pakt VLAM uit met het Certus-label

voor kwaliteitsvarkensvlees. Enkele jaren later volgen soortgelijke

certificieringslabels en -systemen zoals Vega- en Codiplan, IKM,

Belplume en Meritus.

● 1

● 2 ● 3

● 10 ● 11

● 12 ● 13


● 4

● 5 ● 6

● 7 ● 8 ● 9

● 14

1-2 Na uitbraken van varkenskoorts in het voorjaar 1997 in Duitsland en Nederland doet Boeren-bond een oproep. Uiteindelijk wordt één bedrijf getroffen.

3 Omdat de onduidelijkheid rond de vergoeding voor de BSE-tests blijft duren, trekken de veehouders op 19 december 2003 de wacht op aan het kabinet van premier Verhofstadt.

4 In april 2003 wordt in Meeuwen-Gruitrode het eerste geval van vogelgriep vastgesteld.

5 Ook de slagers hebben te lijden onder de BSE-crisis.

6 Na elke crisis is het zaak het consumenten-vertrouwen te herwinnen.

7 De moord op veearts Van Noppen is de aanlei-ding tot een zwartevlaggenactie op 28 februari 1995 als uiting van de ongerustheid binnen de familiale veehouderij.

8 De EHEC-crisis van eind mei 2011 in Duitsland ondermijnt in heel Europa de prijzen van de tuinbouwproducten.

9 In 2008 start een massale en verplichte vaccinatie-actie tegen blauwtong.

10 Op 30 maart 2001 brandt overal in Vlaanderen stro uit protest tegen de opruiming van vee-stapels in de strijd tegen mond-en-klauwzeer.

11 In 2001 nemen de bedrijfsleiders uitgebreide voorzorgsmaatregelen tegen de mond-en-klauwzeerbesmetting.

12 Tijdens de hevige varkenskoortsepidemie van 1990 voelen de vele getroffen varkenshouders zich in de steek gelaten door de overheid.

13 Bij elke crisis blijft het bang en lang afwachten op de beloofde vergoeding.

14 Op 22 februari 2008 roepen boze rundvee-houders de ministers van Landbouw ter verantwoording voor het uitblijven van de blauwtongcompensaties.

54 1990–2015 | Crisissen

Dioxinecrisis

De dioxinebesmetting in veevoeder die eind mei 1999 bekend raakt,

luidt een ware crisis in voor de veredelingssector. Zowel in de

varkenshouderij als in de pluimveehouderij worden bedrijven geblok-

keerd; de markt en de export raken ontregeld en een groot deel van

de productie wordt vernietigd. Boerenbond installeert voor de leden

een noodtelefoon om hen in de eerste dagen van de crisis op

juridisch en emotioneel vlak bij te staan. Later worden grote inspan-

ningen gedaan om – in overleg met de regering – een afdoende

schade regeling uit te werken. In zes weken tijd maken de Boeren-

bondconsulenten een vijfduizendtal individuele schadedossiers op.

Om de uitbetaling te bespoedigen, moet actie ondernomen worden.

Er worden bijna 20.000 petities aan de koning overhandigd en er is

een nationale betoging met 18 deelnemende organisaties. Eind

augustus komt de eerste regeling voor de getroffen boeren tot stand,

maar een jaar later moet er nog steeds actie gevoerd worden omdat

de dioxinevergoedingen uitblijven. Eind 2000 zijn nog niet alle

dossiers door de overheid afgerond …

De dioxinecrisis brengt ook het denkproces over de kwaliteitsproble-

matiek in het hele productieproces op gang. Met de oprichting van

het FAVV (Federale Agentschap voor de Voedselveiligheid) wil de

overheid het geheel in goede banen leiden en opvolgen. Het FAVV

heeft de voorbije jaren zijn nut bewezen en geldt als voorbeeld bij de

oprichting van voedselagentschappen in andere lidstaten van de

Europese Unie. Einde januari 2006 wordt Vlaanderen opgeschrikt

door een dioxinecontaminatie in veevoeder die wordt toegeschreven

aan Tessenderlo Chemie. 445 bedrijven worden geblokkeerd. Vrijwel

onmiddellijk gaat Boerenbond met Tessenderlo Chemie rond de tafel

zitten om de schadevergoedingen te regelen. Een week later kunnen

320 geblokkeerde bedrijven vrijgegeven worden. Uiteindelijk moeten

11 pluimveebedrijven geruimd worden.

● 1

● 2

● 5

● 6

● 7

● 8


● 3

● 4

● 9

● 10 ● 11

● 12

1-7 Op 18 juni 1999 worden 19.522 petities afgegeven aan het koninklijk paleis. Daarna stappen 4000 landbouwers door Brussel.

2 De federale landbouwadministratie krijgt 28.680 schadedossiers te verwerken. Wanneer een aantal opslagrekken het begeven is de verwarring compleet.

3 Na de dioxinecrisis wordt werk gemaakt van een degelijke tracering van het voedsel. Het Federale Agentschap voor de Voedselveiligheid moet dit in goede banen leiden.

4 Onder het motto ‘Boeren zijn het wachten beu’ wordt op 21 september 2000 opnieuw actie gevoerd in alle provincies.

5 Eind augustus 2000 bezoekt een Groene Kring- delegatie de ambassadeurs van Groot-Brit-tannië (foto), Frankrijk en Nederland om steun en begrip te vragen.

6-8-9-11 Op zondag 4 juli 1999 zijn 8000 betogers uit de hele voedselkolom in Brussel present om de regering aan te zetten tot snelle concrete maatregelen.

10 Tijdens de dioxinecrisis wordt een delegatie onder leiding van voorzitter Devisch ontvangen door minister van Landbouw Pinxten en zijn kabinetschef.

12 Regelmatig krijgt premier Verhofstadt bestuursleden van Boerenbond over de vloer om de diverse dioxinemaatregelen te bespreken.

56 1990–2015 | Crisissen

Met alle schakels in de keten

In het eerste decennium van de 21ste eeuw raken verschillende land-

en tuinbouwsectoren in crisis als gevolg van hoge grondstoffen- en

energieprijzen. Daarbij komt dat – terwijl de prijs aan de boer daalt –

de consument meer moet betalen. Om het tij te keren start Boeren-

bond in het voorjaar van 2008 de voedselprijzenactie en opent de

organisatie het overleg met andere schakels in de voedselketen

zoals de zuivelindustrie, Fevia (de voedingsindustrie) en Comeos (de

distributie). Bij zijn acties kiest Boerenbond voor overleg, vermijdt

blokkades van bedrijven en distributiecentra en beperkt de overlast

voor de burger. Boerenbond ontpopt zich als gangmaker in het

ketenoverleg en verdedigt de eerlijke prijs voor een eerlijk product.

Het overleg resulteert in een gedragscode inzake faire relaties

tussen aanbieders en kopers, die alle partners in het ketenoverleg op

20 mei 2010 ondertekenen.

Ook later blijft de organisatie waakzaam. Zo pleit ze in 2011 voor een

systeem voor het temperen van extreme grondstofprijsschomme-

lingen in de varkenshouderij. Die zouden tijdelijk doorgerekend

moeten worden aan de consument. Dat het ketenoverleg zaken in

beweging brengt, blijkt in 2013 met initiatieven die voor meer trans-

parantie in de prijsvorming zorgen: het meldpunt voor vleesvee-

prijzen op de Boerenbondwebsite, het nieuw prijsinformatiesysteem

voor aardappelen, het generiek lastenboek voor rundvlees dat door

diverse grootdistributeurs wordt erkend en – sinds 2014 – de actuele

marktberichten met toelichting en periodieke overzichten op de

Boerenbondwebsite.

Ook de beleidsverantwoordelijken krijgen aandacht voor het overleg

tussen de diverse schakels. Het ketenoverleg wordt steeds meer een

Europees verhaal. Immers, de ene sector richt zich vooral op de

inlandse markt en heeft overleg op Belgisch niveau nodig, de andere

sector is meer gebaat bij Europese afspraken. Hierbij wordt het

Vlaamse model als voorbeeld naar voren geschoven.

● 1

● 6 ● 7

● 9 ● 10

● 11


● 2 ● 3

● 4 ● 5

● 8

● 12 ● 13

1 Boerenbond steunt Ingro, de nieuwe telersver-eniging industriegroenten, die op 24 mei 2005 door premier Leterme boven de doopvont wordt gehouden.

2 Begin 2013 bereikt de werkgroep rundvlees van het ketenoverleg een akkoord waardoor de voederkosten beter in de prijs kunnen worden doorgerekend. Meteen start Boerenbond op zijn website het meldpunt vleesveeprijzen.

3-6-7-10-11-13 Labels met een lastenboek dat in overleg met de sector uitgewerkt is, ondersteunen het imago van de Vlaamse landen tuinbouw-producten.

4 In het kader van het ketenoverleg nodigt Boerenbond eind augustus 2009 de inkoop-directeurs van de Belgische grootdistributie uit voor een kennismaking met de Vlaamse en Waalse landbouw op bedrijfsniveau.

5 Een delegatie van de sectorvakgroep Varkens heeft op 6 juli 2010 een overleg met de directie van Colruyt over hun beslissing om alleen nog met Improvac gecastreerde varkens aan te kopen.

8 Boerenbond pleegt regelmatig overleg met de andere schakels in de voedselketen om de problemen van de landen tuinbouwers onder de aandacht te brengen en om oplossingen te zoeken, met oog voor ieders belang.

9 In 2009 wordt in samenspraak met alle actoren werk gemaakt van de uitbouw van de sector-gidsen Vegaplan en Codiplan. In 2010 en 2011 genieten de Boerenbondleden tot 75 euro korting bij toetreding tot een van deze auto-controlesystemen.

12 In het kader van het herstelplan dat Boeren-bond in 2009 uitwerkt, wordt een akkoord gesloten met Fedis om een verdere afkalving van de melkprijzen een halt toe te roepen.

58 1990–2015 | Crisissen

Veelsoortige coöperatieve samenwerking

Eind van de 20ste eeuw zijn het vooral de zuivelcoöperaties en de

groente- en fruitveilingen die van essentieel belang zijn voor een

grote meerderheid van tuinbouwers en melkveehouders. Boeren-

bond begroet – telkens wanneer het zich voordoet – een hechtere

samenwerking tussen of binnen coöperaties en moedigt leden aan

om er bestuursverantwoordelijkheid op te nemen. De ‘traditionele’

afzetcoöperaties met hun vele honderden leden bieden met hun

geconcentreerde aanbod antwoord op de geconcentreerde vraag

vanuit de retail.

Maar Boerenbond heeft niet enkel oog voor de grote coöperaties.

Zo begeleidt agro|bedrijfshulp startende machinecoöperaties

(machineringen) en mestverwerkingscoöperaties. Vanaf het midden

van het eerste decennium van de 21ste eeuw ontstaan er ‘nieuwe’,

kleinschalige coöperaties. Ze starten veelal als een slim en innove-

rend samenwerkingsverband tussen enkele producenten om kosten

te drukken door gezamenlijk gronden hulpstoffen aan te kopen,

gezamenlijk te investeren in grote machines en installaties of

gespecialiseerd teelttechnisch advies in te schakelen. Ook in de afzet

kan samenwerking winst opleveren door een efficiëntere distributie

of betere communicatie met de eindgebruiker. Te velde speelt het

Innovatiesteunpunt hierbij een ondersteunende rol. Soms blijft zo’n

samenwerkingsverband op informele basis werken, soms wordt de

stap gezet naar een heuse juridische – en dus meer duurzame –

coöperatiestructuur. In 2004 richt agro|bedrijfshulp de coöperatieve

vennootschap agro|aanneming op, die geregistreerd is als aannemer

in verschillende rubrieken. Boeren en tuinders die een neven-

activiteit in de publieke dienstverlening willen vervullen, kunnen

– door vennoot te worden – deze registratie en administratieve en

organisatorische ondersteuning genieten. Regelmatig organiseert

Boerenbond opleiding voor coöperatiebestuurders. In recente jaren

gebeurt dit vaak in samenwerking met Coopburo, de coöperatieve

dienst verlener van Cera.

● 1 ● 2

● 6

● 7

● 8

● 11 ● 12

AWARD2012

Sleep de Coop Award in de wachten win 3500 euro!*Wil je starten met een coöperatie? Of de coöperatieve

principes in jouw organisatie brengen? Doe mee en dien

je initiatief in tot 15 juli 2012 via www.coopburo.be.

* Adviescheque van 2000 euro + projectpremie van 1500 euro.

Samen kiezenvoor coöperatieve slagkracht

In samenwerking met:

De Coop Award 2012is een initiatief van:


● 3

● 4

● 5

● 9 ● 10

● 13 ● 14

1 De landbouwers die in de winter van 1995 in het Maasland slachtoffer worden van de zware overstromingen kunnen rekenen op de plaatse-lijke afdelingen van Onderlinge Bedrijfshulp.

2 cvba Mmm…eetjesland groepeert meer dan 30 producenten van hoeve- en streekproducten. Een groot deel van hen neemt ook deel aan de distributie aan restaurants en buurtwinkels.

3 Eind 2007 geeft het Innovatiesteunpunt een brochure uit over vernieuwende samenwer-kingsverbanden in landen tuinbouw.

4 Op 20 oktober 2005 stichten 29 boeren in Bocholt samen met een loonwerker de machine coöperatie Agrico-Bocholt.

5 Vijf Wetterse boomkwekers en een exportboom-kwekerij richten in 2006 de coöperatie Boweco op, die zich vooral richt op de Engelse markt.

6 ‘Speciale’ is een producentengroep van acht siertelers die door hun samenwerking een effectieve meerwaarde voor elk lid realiseren.

7 In het project ‘Duurzaam behoud Haspengouws landschap’ (2009-2011) nemen de vennoten van agro|aanneming het onderhoud van de hagen voor hun rekening.

8 Sinds 1966 zorgt Covavee voor de coöperatieve afzet van varkens en varkensvlees.

9 Om het coöperatief ondernemen in de landen tuinbouw te stimuleren werkt Boerenbond samen met Coopburo, de coöperatieve dienst-verlener van Cera.

10-12 Boerenbond stimuleert zijn leden om bestuurs-verantwoordelijkheid op te nemen in samen-werkingsverbanden en coöperaties.

11 Op 1 september 2014 telt agro|aanneming 820 vennoten. In opdracht van onder meer gemeente-besturen maaien ze grasbermen, leggen ze sportvelden aan en ruimen ze sneeuw.

13-14 Samenwerking is ook troef bij waterbeheer en agrarisch natuurbeheer.

60 1990–2015 | Crisissen

Weer of geen weer

Boeren of tuinieren is ondernemen met de grillen van de natuur.

Boeren en tuinders weten daarmee om te gaan en hebben investe-

ringen gedaan om hun afhankelijkheid van het weer te verkleinen.

Maar regelmatig is het al te bar geweest. Streken of teelten worden

getroffen door overstromingen, buitenmatige neerslag, vorst of

droogte, stormen en windhozen. De Pukkelpopstorm van 18 augus -

tus 2011 en de Pinksterstorm van 2014 zijn wellicht de meest

tragische voorbeelden, omdat ook andere burgers getroffen worden.

Bij elke weercrisis ijvert Boerenbond voor een adequate schadeloos-

stelling, al dan niet vanuit het Landbouwrampenfonds of het

Algemeen Rampenfonds. De dienstbetoonconsulenten adviseren de

leden telkens bij het samenstellen van hun schadedossier.

Keerzijde van de medaille is dat uitzonderlijke weersomstandigheden

zoals periodes van langdurige droogte of neerslag hogere prijzen tot

gevolg hebben, waardoor het leed van de lage opbrengsten

gemilderd wordt voor de producenten die toch kunnen oogsten.

Opvallend is dat ons land steeds meer getroffen wordt door lokale

weercalamiteiten die een kleine groep telers heel zwaar treffen. Ze

zijn een gevolg van de klimaatverandering waarmee de sector in de

toekomst steeds meer rekening zal moeten houden. Vochtigere

winters en drogere zomers met lokaal hevig onweders liggen in de

lijn der verwachtingen. Verder zullen er nieuwe ziektes en plagen

opduiken. Een sprekend voorbeeld daarvan is de blauwtongziekte.

Duurzame oplossingen vinden is een uitdaging voor de toekomst.

● 1

● 2

● 5 ● 6

● 9


● 3 ● 4

● 7 ● 8

● 10 ● 11

1 In de nachten van 19 en 20 april 1991 worden de Limburgse fruittelers getroffen door zware nachtvorst. Minister van Landbouw De Keersmaecker komt zich vergewissen van de schade.

2 Voorzitter Eeckloo brengt op 4 januari 1994 een bezoek aan de overstroomde IJzervlakte.

3 Na de Pukkelpopstorm van 18 augustus 2011 ontmoeten minister-president Peeters en voor-zitter Vanthemsche de getroffen telers van Hageland en Zuid-Limburg.

4-10 Tijdens de zomer van 1995 zien sommige veehouders zich verplicht om de dieren op stal te houden.

5 In februari 1995 treedt de Maas buiten zijn oevers. Uit de ondergelopen boerderijen moet het vee geëvacueerd worden.

6 In juli 2005 wordt de fruitoogst ernstig bescha-digd door hevige hagel.

7 Bij extreme droogte of een natuurramp dringt Boerenbond bij de overheid erop aan om het Rampenfonds in werking te stellen.

8 Samen met minister-president Peeters en minister Crevits vergewist voorzitter Vanthemsche zich van de schade van de Pinksterstorm (2014) in Wingene.

9 West-Vlaamse akkerbouwers gaan met de schattingscommissie de schade na van de natte maand oktober 2012.

11 Voor de media zijn de gevolgen van alle extreme weersomstandigheden een dankbaar onderwerp.

Openheid

…> Innovatiesteunpunt voor landen tuinbouwHet Innovatiesteunpunt is een initiatief van de Boerenbond in partnerschap met Cera

innovatiecampagne voor landen

tuinbouw 2012

Voor de meest vernieuwende ideeën is er een prijzenpot van 30.000 euro

Verantwoordelijke uitgever: Peter B

ruggen, Diestsevest 40, 3000 Leuven • 8883

Tuinaanleg Hoe Garden creëerde een mestkorrel met graszaadje in. Die zorgt ervoor dat het gras sneller groeit en de

meststoffen niet uitspoelen bij regenweer. Ludwig en Andreas Heinen construeerden op hun melkveebedrijf zelf een

voederrobot, die het voer eerst mengt en het daarna naar de voederkarren blaast. Zo worden veel arbeidsuren ge-

spaard en krijgen de koeien toch meerdere keren per dag vers voeder aangeboden. André en Dries Janssens produceren

op hun akkerbouwbedrijf hoevebier en gebruiken hiervoor eigen, ecologisch geteelde gerst en hop. De energie voor

het productieproces halen ze uit koolzaad van de eigen akkers. Op het aardbeienbedrijf van Guy Herrijgers wordt het

eerste hijssysteem in de glastuinbouw toegepast. Hierbij worden, bij het begin van het seizoen, de goten van de ene

zijde van de serre tussen de goten van de andere zijde gereden, waardoor slechts de helft van de serre in gebruik is.

Dit levert een behoorlijke energiebesparing op. Luc Nouwen, melkveehouder op de Sint-Jozefhoeve in Balen, ontwik-

kelde een nieuw professioneel teambuildingsconcept gericht op het bedrijfsleven. Sierteeltbedrijf Gediflora uit Oost-

nieuwkerke zal met behulp van een regensensor het regenwater en het geconcentreerd drainwater met meststoffen

van containervelden apart opvangen. Het voordeel hiervan is een efficiëntere inzet van water en meststoffen. Drie

bioboeren kwamen op het idee om samen sterrenrestaurants te beleveren met een uniek aanbod van speciale

groenten, kruiden, verwerkte hoeveproducten en andere authentieke boerenproducten. Local Food Express centra-

liseert en coördineert het transport van de verschillende boerderijen naar de sterrenrestaurants. Zo wordt tijd en

energie bespaard. Tien jaar onderzoek heeft ertoe geleid dat een sierteler een totaal nieuw assortiment bloeiende

kamerplanten op de markt brengt. Met ‘Bicajoux’ commercialiseert René Denis van Denis-Plants in Lochristi de

eerste bloeiende Calathea. Peter Vermeiren van varkensbedrijf Pekri uit Loenhout heeft door middel van het sluiten van

de kringloop een oplossing bedacht voor zijn mestprobleem. Hij gebruikt de restwarmte van een aanpalend serre-

bedrijf om de dikke fractie van de mest te drogen. Dit levert een droge, gehygiëniseerde bodemverbeteraar op. Een

gezuiverde dunne fractie en verrijkt condenswater van de luchtwasser kunnen als gietwater dienen voor de serre.

8883_uitnodiging_samen.indd 1 5/10/11 11:51

64 1990–2015 | Openheid

Innoveren voor markt en maatschappij

Op het einde van de jaren negentig zit de landbouw in het defensief.

Op zoek naar nieuwe perspectieven vindt Boerenbond een partner in

Cera, dat zijn coöperatieve missie 'Samen investeren in welvaart en

welzijn' in de landbouwsector wil realiseren. De aandacht van

Boerenbond voor technische innovatie wordt aangevuld met de

klemtonen die Cera legt op sociale aspecten, duurzaamheid en

samenwerking. Vandaag is het Innovatiesteunpunt een realisatie van

Boerenbond en Landelijke Gilden, met Cera en KBC als structurele

partners.

Na een eerste innovatiecampagne in 1999 organiseert het Innovatie-

steunpunt vanaf 2000 een tweejaarlijkse innovatiecampagne. Die

bleek een sterke hefboom voor de werking. Het Innovatiesteunpunt

heeft er altijd voor gekozen om ontwikkelingen op innoverende

bedrijven geleidelijk aan in de werking te integreren. Eerst wordt er

voornamelijk rond afzet in de korte keten gewerkt, daarna volgt de

start van het later verzelfstandigde Steunpunt Groene Zorg, de

werking rond energie- en watermanagement, landschap, omschake-

ling naar bio …

Vijftien jaar na de start van het Innovatiesteunpunt ontplooit de

dienstverlening, vorming en innovatiebemiddeling zich binnen drie

activiteitengroepen. De cluster ‘ondernemerschap en samenwerking’

werkt aan een slimme maar duurzame ontwikkeling van de rurale

economie en het agrarisch ondernemerschap. De cluster ‘techno-

logie en omgeving’ richt zich op de versterking van de ecologisch

duurzame ontwikkeling van platteland en samenleving. Onder de

noemer ‘platteland en samenleving’ worden projecten gegroepeerd

die bijdragen aan de sociale component van een duurzame platte-

landsontwikkeling.

Niet alleen via het Innovatiesteunpunt maar ook via het onder-

steunen van innovererend wetenschappelijk onderzoek en de

uitbouw van innoverende private initiatieven, wil Boerenbond de

verdere ontwikkeling van de sector extra kansen geven.

● 1

● 2 ● 3

● 7 ● 8

● 11 ● 12

Aan tafel met Wouter De Geest, ceo BASF

Milieuvervuiler of milieuweldoener?

Woensdag 30 mei 201211.30 –13.30 uurBASF AntwerpenScheldelaan 600Antwerpen

Vijftien actieve landen tuinbouwers krijgen de kans om in dialoog te gaan met een topmanager. Deze lunchafspraak wordt georganiseerd samen met BASF Antwerpen. Tijdens de lunch zal ceo Wouter De Geest het verduurzamen van BASF toelichten en gaan we in dialoog over hoe je als bedrijf je maatschappelijke draagvlak kan vergroten. Deelnemen kost 30 euro voor Boeren-bondleden (50 euro voor niet-leden), inclusief warme lunch. Bij de inschrijving mag je een vraag indienen waarover je het met Wouter De Geest wilt hebben.

Inschrijven kan via www.innovatiesteunpunt.be of bij Diane Goris ([email protected]).

Het Innovatiesteunpunt is een initiatief van Boerenbond

in partnerschap met Cera

…> Innovatiesteunpunt voor landen tuinbouwHet Innovatiesteunpunt is een initiatief van de Boerenbond in partnerschap met Cera

innovatiecampagne voor landen

tuinbouw 2012

Voor de meest vernieuwende ideeën is er een prijzenpot van 30.000 euro

Verantwoordelijke uitgever: Peter B

ruggen, Diestsevest 40, 3000 Leuven • 8883

Tuinaanleg Hoe Garden creëerde een mestkorrel met graszaadje in. Die zorgt ervoor dat het gras sneller groeit en de

meststoffen niet uitspoelen bij regenweer. Ludwig en Andreas Heinen construeerden op hun melkveebedrijf zelf een

voederrobot, die het voer eerst mengt en het daarna naar de voederkarren blaast. Zo worden veel arbeidsuren ge-

spaard en krijgen de koeien toch meerdere keren per dag vers voeder aangeboden. André en Dries Janssens produceren

op hun akkerbouwbedrijf hoevebier en gebruiken hiervoor eigen, ecologisch geteelde gerst en hop. De energie voor

het productieproces halen ze uit koolzaad van de eigen akkers. Op het aardbeienbedrijf van Guy Herrijgers wordt het

eerste hijssysteem in de glastuinbouw toegepast. Hierbij worden, bij het begin van het seizoen, de goten van de ene

zijde van de serre tussen de goten van de andere zijde gereden, waardoor slechts de helft van de serre in gebruik is.

Dit levert een behoorlijke energiebesparing op. Luc Nouwen, melkveehouder op de Sint-Jozefhoeve in Balen, ontwik-

kelde een nieuw professioneel teambuildingsconcept gericht op het bedrijfsleven. Sierteeltbedrijf Gediflora uit Oost-

nieuwkerke zal met behulp van een regensensor het regenwater en het geconcentreerd drainwater met meststoffen

van containervelden apart opvangen. Het voordeel hiervan is een efficiëntere inzet van water en meststoffen. Drie

bioboeren kwamen op het idee om samen sterrenrestaurants te beleveren met een uniek aanbod van speciale

groenten, kruiden, verwerkte hoeveproducten en andere authentieke boerenproducten. Local Food Express centra-

liseert en coördineert het transport van de verschillende boerderijen naar de sterrenrestaurants. Zo wordt tijd en

energie bespaard. Tien jaar onderzoek heeft ertoe geleid dat een sierteler een totaal nieuw assortiment bloeiende

kamerplanten op de markt brengt. Met ‘Bicajoux’ commercialiseert René Denis van Denis-Plants in Lochristi de

eerste bloeiende Calathea. Peter Vermeiren van varkensbedrijf Pekri uit Loenhout heeft door middel van het sluiten van

de kringloop een oplossing bedacht voor zijn mestprobleem. Hij gebruikt de restwarmte van een aanpalend serre-

bedrijf om de dikke fractie van de mest te drogen. Dit levert een droge, gehygiëniseerde bodemverbeteraar op. Een

gezuiverde dunne fractie en verrijkt condenswater van de luchtwasser kunnen als gietwater dienen voor de serre.

8883_uitnodiging_samen.indd 1 5/10/11 11:51

1990–2015 | Openheid 65 64 1990–2015 | Openheid

● 4

● 5 ● 6

● 9 ● 10

● 13

1 Sinds 2002 participeert Boerenbond via de nv B3F in de fruitteeltvernieuwing.

2 Voor de teelt van ggo-gewassen is een sluitende co-existentie regeling en een stevig maatschappelijk draagvlak nodig.

3 Het Innovatiesteunpunt introduceert de basis-inzichten van de marketing bij thuisverkopers.

4 Sinds 2000 draaien heel veel innovatie en voor-lichting rond energieproductie en -besparing.

5 Dankzij initiatieven als ‘Achter de schermen’ en ‘Aan tafel met’ kunnen boeren en tuinders inspirerende ideeën opdoen bij bedrijven en ondernemers buiten de agrarische sector.

6 Gepassioneerde bedrijfsleiders omarmen de spitstechnologische innovatie om hun bedrijfs-voering te optimaliseren.

7 De Werktuigendagen zijn een hoogmis van de innovatie op het vlak van mechanisatie.

8 In zijn essay uit 1997 beschouwt Renaat Tijskens het Westers landbouwmodel als een ecosysteem dat zijn draagkracht overschreden heeft en door de mens bijgestuurd moet worden.

9 Met zijn perenbladvlovanger is Marc Jacobs een van de laureaten van de Innovatie-campagne van 2008.

10 Bij het tienjarig bestaan in 2009 maakt het Innovatiesteunpunt de balans op: lang voor de roep naar innovatie gemeengoed werd, was Boerenbond er al aan begonnen.

11 Niet-kerend ploegen of hoe mechanische innovatie bijdraagt tot een duurzamere landbouw.

12 Gestart met 40 deelnemers in 1999 klokt de negende innovatiecampagne in 2014 af op 150 deelnemers.

13 In 1990 is de melkrobot nog een technologische rariteit, vandaag is hij een vast onderdeel van steeds meer melkveebedrijven.

66 1990–2015 | Openheid

Verbrede landbouw

In 1998 wordt in de afdeling Beroepswerking van Boerenbond een

doelgroepenwerking gestart, die in de loop van 1999 verder uitgediept

wordt, rond hoeveverwerking, thuisverkoop en biolandbouw. Binnen

Landelijke Gilden is er aandacht voor hoeve- en plattelandstoerisme.

In 1999 verschijnt ook de publicatie ‘Vindingrijk vakmanschap’,

waarin dertig boeren en tuinders een getuigenis brengen van de rijke

en groeiende verscheidenheid op de landen tuinbouwbedrijven.

Vanaf het begin van de 21ste eeuw neemt de verbreding een hoge

vlucht, onder impuls van initiatieven die Boerenbond opricht of van bij

de start mee ondersteunt, zoals het Innovatiesteunpunt, de Vlaamse

Federatie voor Hoeve- en Plattelandstoerisme, het Steunpunt Groene

Zorg, het Steunpunt Hoeveproducten, agro|aanneming en Eco².

Naast bedrijven die mikken op schaalvergroting en productiemaxi-

malisatie, komen er meer en meer bedrijven die gebruik maken van

specifieke opportuniteiten (ligging in een toeristische omgeving,

in de nabijheid van een stad …) of van talenten of vaardigheden bij

de bedrijfsleider of zijn gezinsleden (recreatieve of educatieve voor-

zieningen, thuisverwerking, zorg …). Nieuwe bedrijfsvormen en

afzetkanalen komen tot stand (zelfplukboerderijen, groente-

abonnementen, hoevewinkels …).

In een tijd van afbouw van subsidies en grotere prijsonzekerheid

zorgt verbreding voor een andersoortige inkomensstroom en een

hogere maatschappelijke waardering voor de landbouwer. Via het

Innovatiesteunpunt en via allerlei projecten doet Boerenbond aan

individuele begeleiding, aan vorming in zeer uiteenlopende disci-

plines en aan steun bij de start van samenwerkingsverbanden.

● 1

● 4 ● 5

● 8


● 2 ● 3

● 6 ● 7

● 9 ● 10

1 In mei 2006 is landbouwminister Leterme in Zwevegem op hoevekoopjesjacht met een terreinwinkelkarretje.

2-3 De verkooppunten van de thuisverkopende boeren en tuinders hebben een professionele inrichting gekregen.

4-6 De groene zorg is de pioniersfase ontgroeid. Tien jaar na de start van het Steunpunt Groene Zorg in 2004 telt Vlaanderen bijna 800 zorg-boerderijen.

5-10 Door vennoot te worden van agro|aanneming kunnen boeren en tuinders diverse aanne-mingswerkzaamheden uitvoeren, gaande van het onderhoud van houtkanten tot het sneeuw-vrij houden van de luchthaven van Zaventem.

7 Voor kinderen is een vakantie op de boerderij reuzespannend, want er is altijd iets te beleven. En de ouders … die waarderen vooral de rust van de landelijke omgeving.

8 Naar aanleiding van de derde 'Week van de biologische landbouw' in juni 2001 wordt door Boerenbond aan de bezoekers een biopannen-koek aangeboden.

9 Recreatie op de boerderij, onder meer een partijtje boerengolf, is al voor veel groepen een plezante ervaring geweest.

68 1990–2015 | Openheid

● 2

● 6

● 11

Wees goed en zeg het

Op 2 februari 1991 begint Boerenbond met de affiche-actie 'Land-

bouw: zeker weten', een publicrelationscampagne naar boeren,

burgers en buitenlui. Nieuwe affichecampagnes volgen elkaar de

volgende jaren op: ‘Wat zou u doen zonder landbouwgroen?’ (1994),

‘Dit landschap wordt u gratis aangeboden door landen tuinbouw’

(1996), ‘Hier groeien uw frieten’, ‘Hier groeien uw ijsjes’ (1997),

‘Land- en tuinbouw broodnodig’ (2009). Met een brochure en een

vormingsaanbod onder het motto ‘Wees goed en zeg het’ spoort

Boerenbond vanaf 1992 zijn leden aan om ambassadeurs van de

sector te worden. Voor velen is dit op dat moment een ongewoon

initiatief waarvan ze de noodzaak nauwelijks inzien. De LAP-man, het

symbool van het LandbouwActiePlan, is jarenlang het uithangbord

van diverse acties. Andere initiatieven zoals ‘De boer in de stad’, kijk-

boerderijen, fiets- en wandelroutes, melkwegen en kustacties zien

het licht en vullen bestaande activiteiten met publicrelationswaarde

zoals de Dag van de Landbouw en de Plattelandsklassen aan.

Vooral na de dioxinecrisis van 1999 besteedt Boerenbond veel

aandacht aan het imago van landen tuinbouw. De organisatie

gelooft hierbij sterk in de inzet van de leden als ambassadeurs van

de landen tuinbouw. In 2002 start in Boerenbond de afdeling

Communicatie, als een bundeling van alle diensten die instaan voor

communicatie. De organisatie participeert actief in VILT, het Vlaams

Informatiecentrum voor Land- en Tuinbouw. De vijfjaarlijkse

imago-onderzoeken van VILT sinds 1992 leren dat er bij de publieke

opinie geleidelijk aan een beter imago is ontstaan van de boer als

een goed opgeleide ondernemer die oog heeft voor de uiteenlopende

maatschappelijke verzuchtingen van de 21ste eeuw. Het valt op dat

landen tuinbouwers zelfbewuster en mondiger geworden zijn in

hun ontmoeting met de buitenwereld. Boerenbond vormt zijn

bestuursleden hierin, net als in communicatie met de media. Steeds

meer zijn het bestuursleden zelf die het Boerenbondstandpunt of de

boodschap van de sector in de media brengen.

● 1

● 4 ● 5

● 9 ● 10

Melkvee


● 2 ● 3

● 6 ● 7

● 8● 11

● 12

1 Onder het motto 'Landbouw: zeker weten' bezoeken West-Vlaamse bestuursleden medio 1991 gewapend met dikbelegde broden de gouverneur.

2 In het verlengd weekend van 15 augustus 2000 fleurt het begoniatapijt van de Oost-Vlaamse begoniatelers de Grote Markt van Brussel op.

3 Landbouw brengt wel degelijk ‘leven’ in het landschap!

4 In 2005 delen leden van de vakgroep Vleesvee-houders Vlaams-Brabant versgeroosterde bief-stukjes uit aan de deelnemers van de Gordel.

5 De Gentse Floraliën zijn het vijfjaarlijks mekka van de sierteelt.

6 Tijdens de GLB-buttonactie spreken heel wat prominente Vlamingen zich uit voor een sterk Europees landbouwbeleid.

7 De wenskaartenactie ‘landbouw is lekker’ vormt de aanloop naar het LandbouwActiePlan van 1998.

8 In 2003 kunnen de leden een gepersonaliseerd promobord bestellen, dat ze als uithangbord voor hun bedrijf kunnen plaatsen.

9 Tijdens ‘De boer in de stad’ leren kinderen hoe de melk uit de uier van de koe komt.

10 Geleide bedrijfsbezoeken aan enkele land-bouwbedrijven in de polders achter de kust (1993) brengen de toeristen dichter bij de landbouw.

11 Landbouw waardeert de open ruimte. Landbouw onderhoudt de open ruimte. Landbouw kleurt het landschap. Landbouw werkt met natuur als buur. Met andere woorden: "Wat zou u doen zonder landbouw-groen?" vraagt de LAP-man zich af.

12 De Dairy Management Award bekroont onder meer het bedrijf dat het sterkst scoort op het vlak van communicatie met de omwereld.

.

70 1990–2015 | Openheid

● 15

Ontdek hoe het echt werkt

Sinds september 1982 is de derde zondag van september de vaste

afspraak tussen de leden-landen tuinbouwers en het grote publiek.

Bedrijfsleiders, samen met hun plaatselijke landelijke gilde of

bedrijfsgilde, stellen dan hun bedrijf open voor de buurt en verder.

‘Landbouw, ’n zorgzame buur’ was, bijvoorbeeld, het thema in 1990.

Jaar na jaar wordt er gewerkt aan kwaliteitsverbetering. In 1999

komt er voor het eerst een contactdag voor alle deelnemende

bedrijfsleiders, waar ze tips met elkaar uitwisselen over hoe ze

bezoekers ontvangen en rondleiden op hun bedrijf. De Dag van de

Landbouw haakt in op de veranderende maatschappelijke verwach-

tingen ten aanzien van de landen tuinbouw. Dat blijkt zowel uit de

keuze van een veelsoortigheid aan bedrijven als uit de thema’s.

Verder krijgt de idee vorm om met bedrijven die dicht bij elkaar

liggen clusters te vormen, zodat bezoekers de kans krijgen om op

één dag meerdere bedrijven te bezichtigen. Het initiatief wint

hierdoor aan bovenlokale uitstraling. In 2006 en 2007 vaart de Dag

van de Landbouw onder de slogan ‘Uw voedsel heeft een gezicht’.

Het is de bedoeling de bezoekers te laten kennismaken met de

gedreven ondernemers en hun gezin, die dagelijks met de voedsel-

productie bezig zijn. In 2008 en 2009 stelt de slogan ‘Creatief van

nature’ de vernieuwings- en innovatiedrang in de kijker. Van 2010 tot

2014 is de slogan ‘Ontdek hoe het echt werkt’.

In de loop der jaren zijn de inspanningen toegenomen om de

communicatie te professionaliseren, zowel inzake de bekendmaking

(onder meer via samenwerking met Radio2 en De Zondagskrant) als

inzake de infoverstrekking op de bedrijven zelf. Een bevraging tijdens

de edities van 2012 en 2013 leert dat de Dag van de Landbouw

gemiddeld 80.000 bezoekers telt, waarvan 60% geen land- of tuin-

bouwer of lid van Landelijke Gilden is. Twee op drie bezoekers komen

met het gezin, een op vijf met de familie. Ruim 80% van de bezoekers

waardeert de Dag van de Landbouw met een score van acht op tien

en wil hem bij vrienden en kennissen aanbevelen.

● 1

● 2

● 5 ● 6

● 11 ● 12

● 13 ● 14

www.dagvandelandbouw.be

Zondag 20 september 2009

Creatief van nature

Met de steun vanEen organisatie vande Boerenbonden Landelijke Gilden

affiche_2009_versie2.indd 1 12-05-2009 17:16:27

www.dagvandelandbouw.be


Creatief van nature

Met de steun vanEen organisatie vande Boerenbonden Landelijke Gilden

affiche_2009_versie2.indd 1 12-05-2009 17:16:27


Ontdek hoe het echt werkt!

Een organisatie van

Landelijke Gilden en Boerenbondwww.dagvandelandbouw.be

Met de steun van

Vera

ntw

oord

elijk

e ui

tgev

er: S

onja

De

Beck

er,

Die

stse

vest

40,

300

0 Le

uven

• 8

311

affiche_2011.indd 1 20/05/11 10:13

LANDBOUWDAG VAN DE

ZONDAG 15 SEPTEMBER

Ontdek van heel dichtbij hoe het écht werkt.

W W W. D A G VA N D E L A N D B O U W. B E

E E N I N I T I A T I E F V A N I N S A M E N W E R K I N G M E T

Vera

ntw

oord

elijk

e ui

tgev

er: P

eter

Bru

ggen

, Die

stse

vest

40,

300

0 Le

uven

• 1

0360


● 3 ● 4

● 7 ● 8 ● 9 ● 10

● 15 ● 16

1 De Week van de Landbouw 1998 benadrukt de kwaliteitszorg van boeren en tuinders.

2-13 De Dag van de Landbouw is ook een gelegen-heid voor een ontspannen gesprek met beleidsverantwoordelijken, zoals landbouw-minister Gabriëls. Of voor een stukje praktijk-gerichte voorlichting, zoals voor minister Dua.

3 Verwondering is er over het verhaal van zaadje tot volwassen cactus.

4 Informatieborden en wist-je-datjes dragen ertoe bij dat de bezoekers werkelijk iets opsteken.

5 Een aangename wandeling, meestal in gezins- of familieverband, is ook nooit ver weg tijdens de Dag van de Landbouw.

6 Hier kan men inderdaad van heel dichtbij ontdekken hoe het echt werkt!

7-8-9-10 Eén initiatief, veel beeldmerken …

11 Na een ontbijtgesprek op het bedrijf van Leo en Rita Pluym-Van Gorp in Lille krijgt prins Filip op dinsdag 16 september 2003 een rondleiding. Bij het afscheid wordt getoost met een glas verse melk.

12 In Wervik kunnen de bezoekers kennismaken met de teelt en de verwerking van tabaks-bladeren.

14 In 2001 staan bezoekers vol bewondering op het strand van Middelkerke voor een kaars-recht geploegde voor.

15 Aardbeien op hydrocultuur: daar komt volk naar kijken tijdens de Dag van de Landbouw van 2010.

16 Een hoeve-ijsje is altijd fijn, maar tijdens de Dag van de Landbouw smaakt het dubbel zo lekker.

72 1990–2015 | Openheid

● 3

● 6

● 10

Landbouw en platteland in de boekentas

De Plattelandsklassen profileren zich van bij de start, 27 jaar

geleden, in het Bloso-centrum ‘De Boerekreek’ in St.-Jan-in-Eremo,

als een alternatief voor bos-of zeeklassen. Vandaag zijn er veertien

verblijfscentra in het aanbod opgenomen. Plattelandsklassen bouwt

zijn didactische aanpak, gebaseerd op een integrale benadering van

het platteland, verder uit. De nadruk ligt op de rol van de landen

tuinbouw, maar er wordt ook aandacht besteed aan landschap en

natuur, geschiedenis, bewoning enz. Via ‘begeleide exploratie’

kunnen de kinderen het platteland beleven: horen, voelen, ruiken,

zien en smaken. Voor de begeleiding van de klassen kan

Plattelandsklassen een beroep doen op tientallen vrijwilligers uit het

netwerk van de Landelijke Beweging.

Naast deze basisactiviteit wordt Plattelandsklassen vzw het druk

bevraagde aanspreekpunt voor landbouweducatie van Boerenbond.

Het stelt werkvormen samen voor het onderwijs. In het schooljaar

1998-1999 loopt de eerste Grasspriet, een plattelandseducatief tijd-

schrift voor de basisscholen, van de persen. Vlekje op vier poten wordt

het eerste landbouweducatieve product voor kleuterleid(st)ers.

Er worden dagarrangementen uitgewerkt en wandel- en fietsroutes

(de ‘graskantpaden’) uitgestippeld. Plattelandsklassen neemt de

vorming ter hand van bedrijfsleiders die groepen wensen te

ontvangen, ondersteunt de kijkboerderijen en plaatselijke landelijke

gilden die eigen educatieve activiteiten opzetten. ‘Linkeveld’ is een

eerste educatief project om jongeren van de tweede en derde graad

secundair onderwijs te laten kennismaken met de landbouw. In

september 2009 opent Weidepoort.be zijn deuren, een portaalsite

waar allerhande educatieve projecten rond landbouw en platteland

gebundeld werden. Eind 2014 wordt in samenwerking met CAG

(Centrum voor Agrarische Geschiedenis) een serious game over

landbouw voor klassen uit het middelbaar onderwijs gelanceerd.

● 1 ● 2

● 5

● 8 ● 9

● 12 ● 13


● 3 ● 4

● 6 ● 7

● 10

● 11

● 14 ● 15

● 16

1-6-9 Het Plattelandseducatief Netwerk Kempen & Maasland neemt veelsoortige initiatieven om kinderen vertrouwd te maken met de heden-daagse landbouw.

2 Begin negentig geeft de 'Dienst Public Relations van de Belgische Boerenbond’ een informatieve spelkoffer uit over landbouw en milieu.

3 Bij haar bezoek aan het verblijfscentrum van de Plattelandsklassen in Sint-Laureins op 29 september 2011 helpt prinses Mathilde twee kinderen bij het formuleren van hun toekomst-wensen.

4-10 Tijdens een dagje op de boerderij doen kinderen heel wat leuke en leerrijke ervaringen op.

5 De aardappel(fiets)route voert promotie voor de aardappelteelt en zet het Dijleland in de kijker.

7 Voorzitter Vanthemsche en Antwerps schepen Verbist openen op 20 juni 2012 de Gemeen-schapstuin Luchtbal met kinderen van de wijk-school.

8 In 1997 worden melkroutes geopend in Peer, Drongen, Damme en de provincie Antwerpen.

11 De koetjes en varkentjes dansen van vreugd en plezier bij de viering van 25 jaar Plattelands-klassen.

12 De vorming van landbouwgidsen is erop gericht het brede publiek met kennis van zaken te kunnen vertellen over de Vlaamse landen tuinbouw.

13 De raad van bestuur en de medewerkers van Plattelandsklassen poseren fier bij het verschijnen van het eerste nummer van Gras-spriet, het landbouweducatieve tijdschrift.

14 Landbouwminister Peeters gaat in gesprek met leergierige jongelui.

15 Uit sympathie met de fruitkwekers eten deze schoolkinderen met smaak een Belgische peer.

16 Weidepoort.be was google voor alle informatie over landbouw educatie.

Over globalisering, handel,

vogelgriep en kippenboeren

in ontwikkelingslanden

Globalisering heeft een prijs!

Wat is globalisering nu? Net zoals in een dorp de bewoners met elkaar

in contact en van elkaar afhankelijk zijn, is dat nu in toenemende

mate het geval met wereldburgers. De wereld wordt ons dorp.

Technologische (r)evoluties zoals e-mail, gsm of intercontinentale

reizen doen afstanden verschrompelen. Boontjes uit Kenia, tafel-

druiven uit Chili en Braziliaans kipfilet in kant en klare maaltijden

zijn tegenwoordig heel gewoon.

Maar elke revolutie heeft zijn winnaars en verliezers,

hyperconcurrentie, werkonzekerheid en toenemende ongelijkheid.

Tegelijkertijd wordt de beschermende mantel van de overheid weg-

getrokken: de staat moet afslanken en de vrije markt is het ideaal.

Liberalisering en deregulering zijn de wondermiddeltjes.

Wereldbank en WTO de profeten. Landbouwsubsidies komen hierdoor

in een kwaad daglicht te staan en maken in zekere milieus zelfs elk

landbouwbeleid verdacht.

Toegenomen handel heeft echter ook schaduwzijden zoals het toege-

nomen risico op de verspreiding van veeziekten zoals Aviaire

Influenza of vogelgriep. Deze ziekten beïnvloeden op hun beurt de

handel in grote mate, ondermijnen het consumentenvertrouwen en

doen de prijsschommelingen toenemen. Globalisering heeft een prijs.

Het zijn vaak de zwakste schakels in de keten, zoals familiale boeren,

die de rekening betalen met toegenomen onzekerheid en armoede.

En dat is net het tegenovergestelde van de millennium

ontwikkelingsdoelstellingen.

help! onzespaarpot

wordtgepluimd

Worden familiale

kippenboeren

kansloos op de markt

door globalisering?

Ieder Voor Allen is de organisatie voor ontwikkelingssamenwerking

van de Boerenbond en de Landelijke Beweging.

Wereldwijd werken we samen aan een levend platteland.

_ _ g

260

55

5560

60

133

175

127

402

176

3019878

99

151

167

215

762

180

95

137

862

462

125

74

100177

405

277

254

102

Mexico

VerenigdeStaten

Oekrainië

Brazilië

Centraal-Amerika Zuid-

Amerika

Zuid-Afrika

West-Afrika

EU25

RuslandCanada

Verre Oosten

Noord-Afrika enMidden-Oosten

ChinaJapan

Thailand

GOSEuropa

zonder EU25

4 Eerlijk concurrerenom aan wensen van consument te voldoenConsumenten stellen eisen aan

samenstelling, herkomst en pro-

ductievoorwaarden van voedsel.

De voedselproductie in Europa

gehoorzaamt aan strenge voor-

waarden, niet alleen van voedsel-

veiligheid maar ook wat betreft

milieu, dierenwelzijn en sociale

bescherming van werknemers. Producten

die worden geïmporteerd worden gecontro-

leerd op voedselveiligheid. Er kunnen echter

geen milieu-, dierenwelzijns- of sociale eisen

worden gesteld omdat de wereldhandels-

organisatie dit niet toelaat. Dit kan een

bron zijn van oneerlijke concurrentie.

2 Goed kijken aan wie vrijhandel ten goede komtEen economisch voordeel voor een land, zoals groeiende in-

komsten uit de export van pluimveeproducten, is niet nood-

zakelijk in het belang van de familiale landbouw en van de

meest kwetsbare delen van de bevolking. Wie realiseert de

toegevoegde waarde? Wie heeft er belang bij groeiende

handelsstromen? Megapluimveeconcerns in Brazilië en

Thailand zijn hiervan sprekende voorbeelden.

3 Nood aan meer concurrentie en transparantie op internationale landbouwmarktenIn geliberaliseerde markten is er een groeiende rol weggelegd

voor internationale concerns actief in handel, verwerking en

distributie van landbouwproducten en voeding. Deze geïnte-

greerde bedrijven staan een transparante marktwerking in de

weg. Boeren wereldwijd worden meer en meer afhankelijk

van monopolies in toelevering en afzet. De concentratie in de

distributiesector met de grote supermarktketens zet de produ-

centenprijs onder druk. Er is nood aan anti-trustmaatregelen.

1 Vrijhandel in landbouwproducten en voedsel volstaat nietZonder een effectief landbouwbeleid afgestemd op de noden van elk land en

de diversiteit aan landbouwsystemen, inclusief zelfvoorzieningslandbouw,

komt er geen afdoende oplossing voor armoede en honger in de wereld.

De internationale markten van landbouwproducten zijn grotendeels over-

schotmarkten en de prijzen zijn instabiel. Dit is niet ten gunste van produ-

centen en ook niet van consumenten. De selectieve afscherming van landbouw-

markten maakt deel uit van een duurzaam en efficiënt landbouwbeleid.

Ied

er

Vo

or

All

en

, P

ost

bu

s 2

47,

30

00

Le

uv

en

, te

l. 0

16 2

8 6

0 5

5 o

f e

-ma

il:

iva

@b

oe

re

nb

on

d.b

e |

Me

de

ge

fin

an

cie

er

d d

oo

r D

GO

S,

Dir

ec

tie

-Ge

ne

ra

al

On

twik

ke

lin

gs-

sam

en

we

rk

ing

, B

elg

ië |

Vo

rm

ge

vin

g:

Kr

is T

hie

lem

an

s, G

ra

fisc

he

Pr

od

uc

tie

s B

oe

re

nb

on

d

<0

49

21>

V

er

an

two

or

de

lijk

e u

itg

ev

er

: S

on

ja D

e B

ec

ke

r, D

iest

sev

est

40

, 3

00

0 L

eu

ve

n

Mexico

Brazilië

Europese Unie

China

Verenigde Staten 18,7

13,4

11,0

9,7

2,4 China

Thailand

Europese Unie

Verenigde Staten

Brazilië 3,00

2,76

0,98

0,25

0,23

Vijf grootste producteurs (in miljoen ton) Vijf grootste exporteurs (in miljoen ton)

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 40 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

0,8

43,7 (in kg per inwoner per jaar in 2004. Bron FAO)

33,7

15,4

12,1

10,0

7,8

3,4

Guinée

Ghana

China

Thailand

België

Rusland

Brazilië

Verenigde Staten

Hoeveel kippenvlees

lag er gemiddeld

op ons bord in 2004?

Export pluimvee-vlees in 2005

Wat zegt de Landelijke Beweging overglobalisering van de handel in landbouwproducten en voedsel?

Ongeveer 7.55 miljoen ton (9.4% vande wereldproductie) werd in 2005 ver-

handeld. In 1994 was dat driemaalminder. De handel in pluimveevleessteeg in vergelijking met 2004 met

11.2%. Dat is bijna vijf maal meer dande productie. Brazilië en de VerenigdeStaten staan samen voor 76.4% in van

de wereldexport in pluimveevlees.Brazilië werd exporteur nummer een in

2005 en verhandelde drie miljoen ton(groei van 15.3%). De Verenigde Statenexporteerde 2.76 miljoen ton (+ 11.6%)

gevolgd door de Europese Unie met0.98 miljoen ton, een achteruitgang

van 9.5% omwille van de toegenomenconcurrentie van Brazilië, de Verenigde

Staten en Thailand op de traditioneleuitvoermarkten in het Midden-

Oosten, Rusland en Afrika.

partner van Trias

Zo steun je Ieder Voor Allen. Vanaf 30 euro krijg je

een fiscaal attest voor belastingvermindering.

Draag jij ook jegraantje bij?

736-4036841-56

Een kip is in streken zonder spaarbank een spaarpotje op twee poten.

En een spaarpotje eet je niet zomaar op. Alleen bij speciale gebeurtenissen,

leuke en minder leuke, wordt het spaarpotje aangesproken: schoolgeld,

hospitalisatie van een ziek kind, begrafenis van een oom of de komst van

een hoge gast. Belangrijk is dat je een eerlijke prijs krijgt voor je kip wanneer

omstandigheden je dwingen te verkopen. Goed georganiseerde lokale markten

zijn dan levensnoodzakelijk. Binnen het programma van Trias versterkt Ieder Voor

Allen de rol van boerenorganisaties in het proces van lokale economische ontwik-

keling en stimuleert hen hun rol op te nemen als woordvoerder en belangen-

behartiger van hun leden bij lokale overheden. Zoals Boerenbond reeds meer dan

honderd jaar de belangen van de Vlaamse landen tuinbouwers verdedigt. Wereld-

wijd werken we samen aan een levend platteland. Solidariteit is als een kip

met gouden eieren. Draag jij ook een graantje bij? www.iedervoorallen.be

Handelsstromen pluimveevlees in 2005 (in 1000 ton karkasequivalent. Bron Ofival.)

_ _ g

Melk en suikervoor

Kosovo

74 1990–2015 | Openheid

Solidariteit met het Zuiden

In 1994 bestaat de organisatie voor ontwikkelingssamenwerking van

de Landelijke Beweging, Ieder voor Allen (IVA), 30 jaar. IVA streeft

ernaar zijn educatie- en sensibiliseringswerk zo veel mogelijk te

integreren in de werking en de structuren van Landelijke Gilden.

Eind van de jaren negentig wordt de Wereldvoedseldag aangegrepen

voor een publieksactie in de Brusselse Marollen over de jeugd- en

voedsel problematiek in de Derde Wereld. Onder impuls van IVA neemt

Boerenbond in 2001 een standpunt in rond wereldvoedsel en wereld-

handel. Er wordt gewerkt aan de uitbouw van een internationaal

netwerk van ‘agri-agencies’ (Agricord), gericht op samenwerkings-

verbanden met niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) die in

eigen land structurele banden hebben met landbouw- en plattelands -

organisaties. IVA bouwt aan een Zuidwerking (steun aan projecten

rond bestaanszekerheid en ondernemerschap) en aan een Noord-

werking (bewustmaking rond thema’s die impact hebben op de platte-

landsbevolking van het Zuiden en het Noorden). In eigen land komt

een dialoog met andere organisaties (Broederlijk Delen, Wervel …)

op gang. In 2003 maken voor ’t eerst boerenleiders uit het Zuiden

kennis met de Vlaamse landen tuinbouw en de Landelijke

Beweging. In 2006 trekken 12 leden van Landelijke Gilden op

inleefreis naar Honduras. Vanaf 2007 is er een geleidelijk samengaan

van drie organisaties: Form, Ieder voor Allen en ACT. In 2008 is het

samengaan, onder de naam Trias, een feit. Trias wordt geïnspireerd

door christelijke-humanistische waarden en heeft een sterke

verankering in de Landelijke Beweging (Landelijke Gilden, KVLV, KLJ)

en de ondernemersbewegingen (Neos, Markant en Unizo).

Met Trias begint een nieuw hoofdstuk. De werking wordt opgebouwd

rond familiale landbouw en kleinschalig ondernemerschap.

De krachtenbundeling binnen Trias draagt bij tot de emancipatie en

de economische zelfredzaamheid van lokale ondernemers en platte-

landsbewoners in het Zuiden.

● 1 ● 2

● 5 ● 6

● 9

● 10

● 11

Vlaamsewortels

doen boergroeien

Solidariteit bloeit van

Zuid-Amerika tot Afrika

dankzij de inzet van vele leden.

Landelijke Gilden zijn solidair met kleine en armeboeren in Honduras. Dat werpt vruchten af. Metkleine leningen breiden zij hun bedrijf uit en ver-beteren zo de toekomst van hun gezin en hun regio.www.iedervoorallen.be / 736–4036841–56

_ _ g

Gelukkig staan we er niet alleen voor ...

Ieder Voor Allen groeit. Ieder Voor Allen wordt Trias!

Vanaf 1 januari 2008 zet Ieder Voor Allen haar activiteiten verder onder de naam Trias! Net als Ieder Voor Allen ondersteunt Trias familiale boeren en hun organisaties in het Zuiden en doet Trias mensen in het Noorden bewegen tot solidaire Noord-Zuidacties. Dit alles kan nu in een grotere organisatie met meer partners en een lokale aanwezigheid in 14 ontwikkelingslanden. Samen met de Landelijke Beweging en de Boerenbond kan Trias wereldwijd nog beter werken aan een leefbaar en zorgzaam platteland, met een duurzame landbouwsector. www.triasngo.be

1 + 1 = 2

736-0010852-52

Boerenbond solidair met getroffen boeren in Zuidoost-Azië


● 3 ● 4

● 7 ● 8

● 12 ● 13

1 De provinciale werkgroep Ieder voor Allen van West-Vlaanderen verkoopt in 1999 zaadzakjes voor landbouwprojecten in Afrika en Azië.

2 In 1992 wordt bij het vernieuwen van het lid-maatschap een sticker van Ieder voor Allen aangeboden.

3 Het bezoek aan Repam, een boerenorganisatie in Bas-Congo, is de start van een animatiecam-pagne in de gilden in de loop van 2009 en 2010.

4-11 In 2005 organiseert Boerenbond een geldinza-melactie voor de boeren die getroffen zijn door de tsunami in Zuidoost-Azië. Enkele jaren voordien was er een solidariteitsactie voor de verdreven Kosovaren.

5 Het GATT-akkoord doet het bewustzijn groeien dat de familiale boeren in Noord en Zuid slacht-offers zullen worden van de globalisering.

6 Drie jonge boeren uit Zambia, Brazilië en Zuid-Afrika brengen in oktober 2003 een bezoek aan de West-Vlaamse landbouw.

7 Landelijke Gilden doet een oproep om kleine boeren in Honduras te steunen zodat ze micro-kredieten kunnen aangaan.

8 Van 24 februari tot 1 maart 2014 bezoekt voor-zitter Vanthemsche de projecten van Trias in Congo.

9 Op rondreis in Zuid-Afrika brengt premier Dehaene een bezoek aan het Ieder voor Allen-project Goedgedacht.

10 De vastenactie 2003 van Broederlijk Delen kan rekenen op een ruime schare partners, waaronder Boerenbond en Landelijke Gilden.

12 Op 10 oktober 2002 zitten zeven voorzitters van landbouworganisaties uit ontwikkelingslanden aan tafel met vijf vertegenwoordigers van land-bouworganisaties uit de EU.

13 Zeven partners vinden elkaar om samen het ondernemerschap in het Zuiden meer adem-ruimte te geven.

Boerenbond in beweging

78 1990–2015 | Boerenbond in beweging

Structuren

De afgelopen 25 jaar heeft Boerenbond enkele keren zijn ledenstruc-

tuur aangepast, onder invloed van de evoluties in de sector, de

complexiteit in weten regelgeving, de toenemende maatschappe-

lijke verwachtingen ten opzichte van landen tuinbouw en het dalend

aantal bedrijfsleiders, die een stijgende nood aan bedrijfsspecifieke

begeleiding ondervinden. Op 1 mei 1994 treedt een nieuwe structuur

met een geactualiseerde Grondkeure in werking. Als basisbeginselen

worden aangehaald: de christelijke inspiratie, het gezin en gezinsbe-

drijf en de solidariteit vanwaaruit bijgedragen wordt tot de bevorde-

ring van de economische belangen en de geestelijke, socioculturele

en maatschappelijke ontwikkeling van de leden. In 1997 wordt een

herstructurering doorgevoerd, om vanuit een sterkere regionale

opstelling te komen tot meer homogene en gespecialiseerde kennis-

profielen bij de consulenten. Er wordt geopteerd voor bedrijfsecono-

mische consulenten, organisatieconsulenten en dienstbetoonconsu-

lenten. Een bijzondere datum is 27 maart 1998, wanneer meer dan

1300 aanwezigen in Gent 25 jaar vakgroepwerking vieren. In de loop

der jaren worden diverse diensten opgericht en verzelfstandigd:

agro|aanneming, agro|services, Eco², Innovatiesteunpunt … De rode

draad bij de structuurwijziging van 2010 is dat besturen in Boeren-

bond in de eerste plaats gericht moeten zijn op belangenbehartiging

en een doeltreffende besluitvorming. Er wordt meer aandacht

besteed aan een goede wisselwerking tussen provinciale vakgroepen

en sectorvakgroepen enerzijds en provinciale besturen en Hoofd-

bestuur anderzijds. Regioraden krijgen de opdracht om streek-

gebonden dossiers aan te pakken en om de gemeentelijke bedrijfs-

gilden te ondersteunen. Kringen worden studiekringen, die zich

toeleggen op vorming en voorlichting binnen hun sector. De acht

sectorvakgroepen zijn voortaan het hoogste orgaan voor hun sector.

Dossiers die één sector aanbelangen krijgen daar hun beslag. In het

Hoofdbestuur worden de sectoroverschrijdende dossiers opgevolgd.

● 1

● 5

● 8

78 1990–2015 | Boerenbond in beweging 1990–2015 | Boerenbond in beweging 79

● 2 ● 3

● 4

● 6 ● 7

● 9

1-8 Twee foto’s van het Hoofdbestuur, met een tussenperiode van bijna 25 jaar (1990-2014). Het aantal vertegenwoordigers van de sectoren is sinds de hervorming van 2010 gestegen. Ook vertegenwoordigers van KVLV-Agra en Groene Kring maken nu deel uit van het Hoofdbestuur.

2 Een zetelende, twee ere- en een toekomstige voorzitter zijn in gesprek na de viering van 25 jaar vakgroepwerking op vrijdag 27 maart 1998.

3 De bestuursleden van de bedrijfsgilden bezoeken in de winterperiode van 2007-2008 de hoofdzetel in Leuven. Zij maken er onder meer kennis met de redactie van Boer&Tuinder.

4 In volle discussie rond MAP4 worden de bestuursleden van alle sectorvakgroepen samen uitgenodigd om tot een aantal gemeen-schappelijke standpunten te komen.

5 De Belgische Boerenbond wordt op 1 april 1997 Boerenbond (met Boerenbond ook als over-koepelende naam voor zowel de beroeps-organisatie als de plattelandsbeweging); in 2012 wordt Boerenbond de naam van de beroepsorganisatie (met Boerenbond&Lande-lijke Gilden als familienaam).

6-9 De Bondsraad van Boerenbond komt samen in de Minderbroedersstraat 8 (vergadering van 25 november 1996) en later in de nieuwe gebouwen aan de Diestsevest 40 (vergadering van 27 juni 2005).

7 Bij de ledenwerving van 1997 worden nieuwe leden geworven onder het motto ‘Kom erbij, de helft betalen wij’.


Kruispunten van nieuwe wegen

Op 30 januari 1990 wordt een nationale Boerenbonddag gehouden

over de verhouding landbouw en milieu, landbouw en consument.

De opdracht voor de landbouw wordt omschreven als ‘het nauwgezet

opvolgen van alle technische ontwikkelingen met als doel het milieu

te beschermen en de consument het gevraagde kwaliteitsvoedsel te

leveren’. Het Boerenbondcongres van 6 december 1994 situeert de

positie van boer en tuinder ‘Tussen markt en maatschappij’. De boer

mag niet blind zijn voor nieuwe vragen van de maatschappij zoals de

non-food. Twee jaar later – 6 december 1996 – doet de Boeren-

bonddag een beroep op het zelfstandig ondernemerschap van boeren

en tuinders onder het motto ‘Met moed en ondernemersbloed’. Op

11 december 1999 vindt het Millenniumcongres plaats. Meer dan 700

bestuursleden bespreken stellingen die na een brede consultatie-

ronde tot stand waren gekomen. Ook de resultaten van een schrifte-

lijke enquête bij 3200 (bestuurs)leden worden verwerkt. Het resultaat

is een toekomstvisie voor elk van de verschillende sectoren op het

vlak van bedrijfsstructuren, commercialisatie en afzet, landschap,

milieu, natuur, diergezondheid en voedselveiligheid. Na een jaar van

denk-dagen en werkvergaderingen met leden en bestuursleden, een

uitgebreide schriftelijke enquête in Boer&Tuinder, een tele-enquête

bij het brede publiek en dialoogdagen met diverse maatschappelijke

en sociaaleconomische gesprekpartners liggen er op het Toekomst-

congres van 2 december 2006 189 beleidslijnen voor. Op enkele na

worden ze door 900 congresgangers goedgekeurd. Doorheen de

beleidslijnen lopen twee rode draden: de vaststelling dat zowel leden

als burgers geloven in een toekomst voor de Vlaamse landen tuin-

bouw waarvoor ze ontwikkelingsruimte vragen én het streven naar

een breed maatschappelijk draagvlak. Op 27 mei 2014 stelt Boeren-

bond de visienota ‘Duurzaam groeien’ voor. Speciale aandachts-

punten zijn de groeiende diversificatie, de aantrekkingskracht voor

jongeren, de gebiedsgerichte invulling van het agrarisch gebied en

een betere integratie van de primaire sector in de voedingsketen.

● 1 ● 2

● 5

● 8 ● 9

Inzetten op duurzame groeiToekomst van de Vlaamse landen tuinbouw in Europees en mondiaal perspectief

Visienota

www.boerenbond.be

11087

11088_DuurzameGroei_cover.indd 1 9/05/14 13:47


● 3 ● 4

● 6 ● 7

● 10 ● 11

1-2 Op 6 december 1994 congresseert Boerenbond in het cultureel centrum van Hasselt rond het thema ‘Tussen markt en maatschappij’. In vijf werkgroepen worden de congresresoluties besproken.

3 Meer dan 800 leden spreken zich op 2 decem -ber 2006 tijdens het Toekomstcongres uit over 189 beleidslijnen voor de toekomst.

4 In de aanloop naar het Toekomstcongres wordt de publieke opinie geprikkeld met de vraag of er in 2016 nog wel boeren zullen zijn. Het antwoord komt pas de dag van het congres.

5 Tijdens de nationale Boerenbonddag van 30 januari 1990 staat het thema 'Landbouw- milieu-voeding’ centraal. De Nederlandse professor Winsemius brengt er een toespraak over de verhouding tussen landbouw en maat-schappij die nog lang zou nazinderen.

6 Op het Toekomstcongres (2006) kijken ook panelgasten van buiten de sector (Frieda Van Wijck, Yves Leterme, kardinaal Danneels en Jef Colruyt) vooruit.

7 Na een intern proces van meer dan twee jaar, met betrokkenheid van de diverse geledingen van de organisatie, presenteert Boerenbond in mei 2014 zijn visie over de duurzame ontwikke-ling van de Vlaamse landen tuinbouw in Europees en mondiaal perspectief.

8-9 Aan het Millenniumcongres van 11 december 1999 gaat een lange voorbereiding in de vakgroepen en een individuele bevraging van de leden vooraf. Boer&Tuinder titelt na afloop: 'Met veel vragen het volgend millennium in.'

10 Op de Boerenbondstand van Agribex 2006 krijgen de bezoekers de kans om een blik in de toekomst te werpen.

11 In Gent vieren op 27 maart 1998 1300 bestuurs-leden en hun echtgenotes 25 jaar vakgroep-werking.

Halfmaandelijks • jaargang 15 • 13 augustus 2010 • afgiftekantoor Gent x

t Klassieke grondbewerking vergeleken met ploegloze teelttechnieken t Hoe scoorden de wintergerstrassen dit teeltseizoen?t Veepeiler Varken onderzocht oorzaken van diarree bij zuigende biggent Focus op de werking van Phytofar

Landbouw&Techniek 14

LT1014_7781.indd 1 10/08/10 10:48

Duurzaamboeren inhamont-achel

Kinderenop de boerderijZondag 10 juli, van 11 tot 18 uur

Elke land en tuinbouwer is op zijn manier een creatieve onder nemer. Hoe slaagt hij erin om kwaliteitsvolle producten, zoals fruit en groenten, vlees, melk en granen, te produceren? Hoe creatief is hij in zijn productie, terwijl hij toch voldoet aan de strenge eisen inzake milieu, dierenwelzijn, voedselveiligheid…? Hoe drukt hij zijn energie en waterfactuur? Hoe speelt hij in op nieuwe trends zoals recreatieop het platteland? Ontdek het op onze opendag met als thema ‘Kinderen op de boerderij’ (van 11 tot 18 uur) en bezoek het gemengd bedrijf van Maurice Kauff mann, Kleine Kluizerdijk 9 in Achel. Waar hijde afdeling melkvee openstelt voor het publiek en waar kinderen een ruim aanbod aan landbouweducatie aan geboden krijgen.

Gelegenheidsadres: het bedrijf van Maurice Kauff mann, Kleine Kluizerdijk 9, Achel

Informatiekrant van het PlattelandseducatiefNetwerk Kempen & Maasland

Beste inwoner van HamontAchel,

Als burgemeester en schepen van Landbouw, zijn wij bijzonder blij om deze krant aan u voor te stellen. HamontAchel heeft een grote verscheidenheid aan landbouw, bestaande uit onder meer: melk en vleesvee, vlees en fokvarkens, groenten en fruit, paardenhouderij en akker en tuinbouw. Vanuit het stadsbestuur geven wij onze volle steun aan het project Plattelandseducatief Netwerk Kempen & Maasland. Een van de door ons gesteunde projecten is ‘BazaarKastaar’, een educatieve tentoonstelling waarin bezoekers op een actieve manier kennismaken met de landbouw en het platteland in de regio. Deelnemers kunnen kiezen uit vier thema’s: zuivel, vlees,

groenten en fruit en paarden. Als stadsbestuur geven wij onze onderwijsinstellingen de kans en steun om dit project te bezoeken. Belangrijk is dat kinderen weten waarvan ons dagelijks voedsel afkomstig is. Ook willen wij de nabijheidsboeren in onze stad bedanken en feliciteren voor het openstellen van hun landbouwbedrijven. De stad heeft de laatste jaren een beleid gevoerd om vrijgekomen landbouwgronden, in overlegmet milieu en landbouw, toe te wijzen aan de actieve landbouwer. Op milieuvlak zijn er ook de uitdagingen waarbij we onder meer werken aan de beek en bosrandenprojecten. Verder zal in 2012 de aanzet gegeven worden om in samenwerking met de Landelijke Gilden van HamontAchel een nieuw educatief landbouwleerpad tot stand te brengen. Als Fairtradegemeente ondersteunt de stad ook elke actie die bijdraagt tot de fairtradefi losofi e, bijvoorbeeld de stimulering van thuisverkoop hetgeen tevens een bijdrage is aan het milieu omdat de keten verkort wordt. Verder wensen wij namens het stadsbestuur ieder te bedanken die bijgedragen heeft tot het tot stand komen van deze krant.

Theo Schuurmans, burgemeesterDaisy Winters, schepen van Landbouw

HamontAchel, 20 juli 2011

8732_boerenkrant_HamontAchel.indd 1 10/06/11 10:41


Ledencommunicatie op maat

De Boer & de Tuinder is in de jaren negentig het communicatiekanaal

bij uitstek naar de leden. Belangenbehartiging, dienstbetoon, teelt-

technische en economische informatie en bewegingsnieuws zijn de

vaste ingrediënten. Vanaf het midden van de jaren negentig wordt

De Boer & de Tuinder bezorgd aan media, politici en opinion leaders om

Boerenbondstandpunten een ruimere verspreiding te geven. In 1996

splitst het ledenblad in een vernieuwd weekblad De Boer & de Tuinder-

Actueel (voor alle leden) en een tweewekelijks vakblad Landbouw&-

Techniek in magazineformaat (voor wie de specialistenbijdrage

betaalt). De vernieuwde Boer&Tuinder pakt regelmatig uit met extra

bijlagen en geeft meer ruimte aan interviews en bedrijfsreportages.

Landbouw&Techniek heeft in elk nummer een ‘Focus op …’ en publi-

ceert diverse themanummers.

In de eerste jaren van de 21ste eeuw komt de ledencommunicatie via

mail, elektronische nieuwsbrieven en website op gang. In navolging

van de structuurwijzigingen van 2010 wordt de ledencommunicatie

onder de loep genomen. Op basis van een onderzoek naar de commu-

nicatiekanalen beslist Boerenbond tot een crossmediale aanpak,

waarbij de gedrukte media de leden ertoe aanzetten om de website te

bezoeken. De vormgeving van de bladen ondergaat een ingrijpende

wijziging bij de invoering van de nieuwe huisstijl van de organisatie in

2012. Management&Techniek, dat nu alle leden ontvangen, neemt

voortaan ook de glasgroente- en fruitsector voor zijn rekening.

Boer&Tuinder wordt nog meer gefocust op thema’s die alle sectoren

aan belangen en op informatie die snel gecommuniceerd moet worden.

De leden van het AVBS krijgen het nieuwe Sierteelt&Groenvoorziening.

Met de lancering van de nieuwe website op 5 november 2013 rondt

Boerenbond heel wat vernieuwingen in de ledencommunicatie af:

betere afstemming van de ledenbladen op elkaar en op de behoeften

van de leden, snelle nieuwsoverdracht vanuit de sectoren via

e-nieuwsbrieven, een afgesloten ledengedeelte op de website met

dienstverlening en ondersteunende ‘tools’.

● 1

● 2

● 5 ● 6

● 11 ● 12

©© TWAN WIerMANs

DER BAUER Wochenschrift • 85. Jahrgang • aufgabestelle Gent X - P 608046 7. September 2012 36

Im Blickpunkt

Ein neuer BauerWerte Mitglieder, der Bauer startet mit einer neuen aufmachung in das neue Winterarbeitsjahr. Wir sind überzeugt, dass wir damit die attraktivität und die Lesbarkeit unserer Verbandszeitschrift verbessern. Das neue Outfit ist Bestand-teil einer umfangreichen umstrukturie-rung unserer Kommunikation mit den Mitgliedern. In Zukunft werden wir ne-

ben dem Printmaterial verstärkt die elektronischen Medien nutzen, um In-formationen zu verbreiten. In Zeiten, in denen Internet und soziale Medien einen steilen aufstieg erleben, liegt es auf der Hand, dass auch der Bauernbund mehr auf die elektronischen Kommunikati-onsmittel Internet und e-Mail setzt. Das bedeutet aber nicht, dass Drucksachen

aufs abstellgleis gestellt werden, denn der Bauer wird weiterhin wöchentlich über die lokale, regionale, nationale und internationale landwirtschaftliche aktu-alität informieren. ab dieser Woche kön-nen die Mitglieder die neueste ausgabe von der Bauer bereits ab Donnerstag-nachmittag online auf unserer neu ge-stalteten Homepage lesen.

DB1236.indd 1 6/09/12 12:00

Studie-avond

Communiceren via Facebook en Twitter

Woensdag 18 april 201219–22 uurProvinciaal BoerenbondkantoorKiezelstraat 56 Hasselt-Godsheide

Steeds meer kleine en grote bedrijven communiceren tegen-woordig via nieuwe kanalen zoals Facebook en Twitter. Ook bin-nen de landen tuinbouw zijn al enkele bedrijven erg actief op deze platformen. We bekijken hoe deze nieuwe ontwikkelingen kunnen bijdragen aan jouw promotie, verkoop en klantenbinding en gaan in op de verschillende voordelen en kansen. Kunnen deze kanalen ook interessant zijn voor jou? Kom langs op 18 april in Hasselt-Godsheide en ontdek het zelf!

Programma en inschrijven? Surf naar www.innovatiesteunpunt.be of bel Lisette Beelen 011 30 37 00 (enkel voormiddag).

Het Innovatiesteunpunt is een initiatief van Boerenbond

in partnerschap met Cera

Duurzaamboeren inhamont-achel

Kinderenop de boerderijZondag 10 juli, van 11 tot 18 uur

Elke land en tuinbouwer is op zijn manier een creatieve onder nemer. Hoe slaagt hij erin om kwaliteitsvolle producten, zoals fruit en groenten, vlees, melk en granen, te produceren? Hoe creatief is hij in zijn productie, terwijl hij toch voldoet aan de strenge eisen inzake milieu, dierenwelzijn, voedselveiligheid…? Hoe drukt hij zijn energie en waterfactuur? Hoe speelt hij in op nieuwe trends zoals recreatieop het platteland? Ontdek het op onze opendag met als thema ‘Kinderen op de boerderij’ (van 11 tot 18 uur) en bezoek het gemengd bedrijf van Maurice Kauff mann, Kleine Kluizerdijk 9 in Achel. Waar hijde afdeling melkvee openstelt voor het publiek en waar kinderen een ruim aanbod aan landbouweducatie aan geboden krijgen.

Gelegenheidsadres: het bedrijf van Maurice Kauff mann, Kleine Kluizerdijk 9, Achel

Informatiekrant van het PlattelandseducatiefNetwerk Kempen & Maasland

Beste inwoner van HamontAchel,

Als burgemeester en schepen van Landbouw, zijn wij bijzonder blij om deze krant aan u voor te stellen. HamontAchel heeft een grote verscheidenheid aan landbouw, bestaande uit onder meer: melk en vleesvee, vlees en fokvarkens, groenten en fruit, paardenhouderij en akker en tuinbouw. Vanuit het stadsbestuur geven wij onze volle steun aan het project Plattelandseducatief Netwerk Kempen & Maasland. Een van de door ons gesteunde projecten is ‘BazaarKastaar’, een educatieve tentoonstelling waarin bezoekers op een actieve manier kennismaken met de landbouw en het platteland in de regio. Deelnemers kunnen kiezen uit vier thema’s: zuivel, vlees,

groenten en fruit en paarden. Als stadsbestuur geven wij onze onderwijsinstellingen de kans en steun om dit project te bezoeken. Belangrijk is dat kinderen weten waarvan ons dagelijks voedsel afkomstig is. Ook willen wij de nabijheidsboeren in onze stad bedanken en feliciteren voor het openstellen van hun landbouwbedrijven. De stad heeft de laatste jaren een beleid gevoerd om vrijgekomen landbouwgronden, in overlegmet milieu en landbouw, toe te wijzen aan de actieve landbouwer. Op milieuvlak zijn er ook de uitdagingen waarbij we onder meer werken aan de beek en bosrandenprojecten. Verder zal in 2012 de aanzet gegeven worden om in samenwerking met de Landelijke Gilden van HamontAchel een nieuw educatief landbouwleerpad tot stand te brengen. Als Fairtradegemeente ondersteunt de stad ook elke actie die bijdraagt tot de fairtradefi losofi e, bijvoorbeeld de stimulering van thuisverkoop hetgeen tevens een bijdrage is aan het milieu omdat de keten verkort wordt. Verder wensen wij namens het stadsbestuur ieder te bedanken die bijgedragen heeft tot het tot stand komen van deze krant.

Theo Schuurmans, burgemeesterDaisy Winters, schepen van Landbouw

HamontAchel, 20 juli 2011

8732_boerenkrant_HamontAchel.indd 1 10/06/11 10:41


● 3

● 4

● 7 ● 8

● 9

● 10

● 13

● 14

1 Het vertalen van de resultaten van een eindver-handeling naar de sector in een artikel is niet eenvoudig. Sommige afgestudeerden, zoals deze laureaten van de Agricom-prijzen 2002, slagen er wonderwel in.

2 Op 5 januari 1996 verschijnt het eerste nummer van het nieuwe technische magazine Landbouw&Techniek op meer dan 10.000 exem-plaren. Het magazine vervangt de sectorge-richte bijdragen uit De Boer & de Tuinder.

3 De meeste Boerenbondmagazines worden gedrukt op de persen van drukkerij Geers Offset in Oostakker.

4 De herstructurering van Boerenbond vormt in 2012 de aanleiding voor een nieuwe huisstijl.

5 Verbondsnieuws, het vertrouwde vakblad voor de sierteelt, krijgt in 2010 een nieuw uitzicht en een nieuwe naam.

6 In de loop van 1995 en 1996 wordt onder impuls van De Financieel Economische Tijd gewerkt aan de lancering van een elektronische krant voor landen tuinbouw. De sector is er echter nog niet rijp voor.

7 Elke week ontvangen de leden in Oost-België hun eigen ledenblad, Der Bauer.

8 In september 2002 verschijnt het eerste nummer van Nest. Vijf jaar later verandert Levend Land in Buiten.

9-10-14 Sinds 2013 maakt Boerenbond gebruik van de meest eigentijdse communicatiemedia (Twitter, Facebook, elektronische nieuwsbrieven …).

11 Boer&Tuinder is de vertrouwde wekelijkse informatiebron voor de leden. Inhoud zowel als vormgeving worden regelmatig bijgestuurd.

12 De communicatiedienst van Boerenbond ondersteunt lokale communicatie-initiatieven.

13 De vernieuwde website van Boerenbond richt zich sinds 2013 in eerste instantie op de leden; maar ook op de niet-leden.


Vorming werkt

Boerenbond heeft de beroepsvorming voor de leden altijd sterk ter

harte genomen. Zowel qua structuur als qua aanbod is er sprake van

continuïteit en evolutie. Gebleven zijn het Nationaal Centrum voor

Beroepsvorming in de Landbouw (NCBL) als overkoepelende

structuur en de bedrijfsgilden als motor in het plaatselijk vormings-

aanbod. Verdwenen in de nieuwe Boerenbondstructuur sinds 2010

zijn de kringen. Zij worden vervangen door studiekringen en door

provinciale vakgroepen die de sectorgerichte vormingen behartigen.

Al sinds 2003 vullen centrale en provinciale initiatieven de vorming

ter plekke aan.

Vanaf de jaren negentig nemen onderwerpen inzake wetgeving

(milieu wetgeving, vergunningen …) een belangrijke plaats in het

aanbod in. De aandacht voor technische thema’s en vaardigheden

(selectie, mechanisatie, veevoeding, teelttechniek, gewasbescher-

ming, klauwverzorging …) en voor economische thema’s (bedrijfs-

beheer, boekhouding …) blijft constant. Vanaf het einde van de jaren

negentig biedt Boerenbond gedurende enkele jaren op grote schaal

computeropleidingen aan. Vanaf 2003 komt er een stijgende aandacht

voor bedrijfsmanagement. In dat kader worden zowel basisoplei-

dingen als opleidingen voor gevorderden met hooggekwalificeerde

lesgevers georganiseerd. Scharnierjaren in het Europees landbouw-

beleid of het Vlaams milieu- en natuurbeleid (MAP, Vlarem, VEN …)

worden telkenmale gevolgd door een intense voorlichtingscampagne.

Nog steeds is het zo dat de wetgever de opleidingsnoden en dus de

vormingskalender mee bepaalt (erkend vervoer van dieren, vakbe-

kwaamheid, rijbewijs G, fytolicentie). Dit geldt ook voor het sociaal

beleid (Dimona, tewerkstelling van vreemde arbeidskrachten …).

Recent is er veel belangstelling voor vormings initiatieven rond

duurzaam energiegebruik en ondernemersvaardigheden. Een

succesvol vormingsinitiatief van Boerenbond dat tot bij het algemene

publiek bekend raakte zijn de cursussen ‘Pools op de werkvloer’.

● 1

● 2 ● 3

● 9

SIGNALISATIE OP LANDBOUWVOERTUIGENEen praktische handleiding

Een initiatief van ABS, Agoria, Boerenbond, Fedagrim, FWA en Landbouw-Service Gevalideerd door Centrex wegverkeer en FOD Mobiliteit en Vervoer

landbouw-serviceAgro-service

Deze brochure is een initiatief van

De inhoud van deze brochure werd gevalideerd door

10820_Uitzonderlijkvervoer_2013 24P.indd 3-5 4/12/13 15:20


● 4

● 5 ● 6

● 7 ● 8

● 10 ● 11

1 De proefvelden van Aveve in Neerhespen zijn in juni 2003 het trefpunt voor akkerbouwers die willen kennismaken met de snelle evolutie in rassen en teelttechnieken.

2-9 Vorming in kleine of grote groep blijft een van de voornaamste pijlers in de werking van bedrijfsgilden en studiekringen.

3 Op 17 april 2014 nodigt Boerenbond Antwerpen de Vlaamse ambtenaren die in de provincie werkzaam zijn uit om kennis te maken met de tuinbouw in hun provincie. Ook hun collega’s in andere provincies krijgen regelmatig die kans.

4 Begin 2011 lanceert de overheid Dimona New. Boerenbond organiseert een reeks praktische opleidingssessie voor werkgevers-tuinders.

5-10 Het NCBL tracht in te spelen op de vormings-behoeften bij de leden. De cursussen ‘Pools voor beginners’ en ‘Veiligheid in de tuinbouw’ zijn hiervan voorbeelden.

6 Een degelijke handleiding vormt een waarde-volle aanvulling bij de gesproken voorlichting. Ze biedt de mogelijkheid om thuis alles nog eens rustig na te lezen.

7 Al hebben de meeste praktijkcursussen tijdens het voorbije decennium aan belangstelling ingeboet, de vraag naar specifieke vorming zoals klauwverzorging en KI is gebleven.

8 De evolutie van de mechanisatie gaat zo snel dat permanente vorming aangewezen blijft.

11 Rond de eeuwwisseling toert een mobiele computerklas door het Vlaamse land. Een gezamenlijk initiatief van NCBL en PCLT.

Als je job, als boer of tuinder

een bron van zorgen is. 86 1990–2015 | Boerenbond in beweging

Dienstbetoon weet raad

De ‘zitdagen’ van Boerenbond zijn van oudsher een begrip op het

platteland. Dat is de voorbije 25 jaar niet anders geweest. De leden

kunnen er met de meest diverse vragen terecht. Klassieke onder-

werpen zijn fiscaliteit, wetgeving inzake ruimtelijke ordening en

stedenbouw en pacht, bedrijfsovername- en beëindiging. Tegelijker-

tijd weerspiegelen de adviesvragen de toenemende complexiteit van

de regelgeving. Onderwerpen die een tijdlang aan de orde zijn,

deemsteren soms weg of steken periodiek de kop op: melkquotare-

geling, VUT (vervroegde uittredingsregeling), schadedossiers

(watersnood, dioxinecrisis …), mest- en milieuwetgeving, toeslag-

rechten, Mestbankaangifte, opkoopregelingen, tewerkstelling,

vergoedingen in het kader van protocolakkoorden met nutsvoorzie-

ningsmaatschappijen …

In 1995 en 1996 wordt het individueel dienstbetoon gestroomlijnd.

Het wordt een fulltimejob voor een zestal ervaren consulenten.

Zij nemen het gratis eerstelijnsdienstbetoon voor hun rekening.

Voor uitvoerig advies of dossieropvolging verwijzen zij door naar SBB

evenals voor bedrijfsovernames. Bedrijfsovernames zijn immers

dossiers geworden die een grondige voorbereiding vragen waarbij

heel wat aspecten bestudeerd moeten worden. De telefonische

adviesvragen nemen sinds begin 21ste eeuw toe, net als de vraag-

stelling langs elektronische weg. In surplus op de vaste zitdagen

worden steeds vaker specifieke zitdagen opgezet, zoals voor de

verzamelaanvragen of voor de fytolicentie. Ook groeit de nood aan

begeleiding voor bedrijven in moeilijkheden (als gevolg van slechte

marktprijzen, zware financiële verplichtingen, familiale problemen).

De individuele ondersteuning in het kader van ‘Crisis en armoede’

wordt in 2007 overgenomen door vzw ‘Boeren op een kruispunt’,

waarvan Boerenbond een van de oprichters is. Met Tiber biedt

Boerenbond al sinds 2000 een bedrijfseconomisch boekhoudings-

pakket op computer aan. De resultaten van de boekhouding blijven

de basis voor de bedrijfseconomische analyses van de onderscheiden

sectoren.

● 1 ● 2

● 3 ● 4

● 7 ● 8

● 11 ● 12

Boerenbond begeleidt je in moeilijke dossiers

Zie je door het bos de bomen niet meer? Of sta je in je bedrijfsvoering voor belangrijke keuzes of beslisingen? Een uitgebreid consulentenkorps kan je daarbij adviseren. Hun jarenlange

ervaring staat garant voor een uitstekende dossierkennis.

Bij SBB krijg je tot 50 euro korting (excl. btw) bij een klantenabonnement op de SBB-dienstver-lening. Je krijgt een eenmalige korting van 20% (max. 150 euro, excl. btw) bij de begeleiding van een bedrijfsovername, onteigening, expertise of het schenken van een familiale onderneming. Bij de opmaak van een milieuvergunningsdossier krijg je 40 euro korting, terwijl bij een hernieu-wing van een milieuvergunning je volledige lidgeld in mindering wordt gebracht.

Leden voordelen


● 5 ● 6

● 9 ● 10

● 13 ● 14

1 Wanneer in 2009 heel wat bedrijven hun milieu vergunning dienen te hernieuwen, lanceert Boerenbond, in samenwerking met SBB, een actie om de leden hierin bij te staan.

2 Het behoud van de barema’s is voor Boeren-bond altijd een strijdpunt gebleven. De bespre-kingen met de fiscus zijn dikwijls hard en kunnen weken in beslag nemen.

3 Met de inzet van gespecialiseerde dienst-betoonconsulenten vangt Boerenbond de toe-name van de administratieve verplichtingen op.

4 De vergoedingen voor grondinname door nuts-bedrijven worden in een protocolakkoord met de landbouworganisaties vastgelegd.

5-7 Met Tiber registreert de bedrijfsleider sinds 2000 zijn boekhoudingsgegeven. Na verwerking in Leuven vormen deze gegevens de basis voor een vruchtbaar gesprek tussen consulent en bedrijfsleider.

6-10 De zitdagen die elke week in Boer&Tuinder worden aangekondigd, blijven een ankerpunt voor heel wat leden met grote en kleine vragen.

8 Na het Pinksterweekend 2014 wordt zeer snel een hulplijn geïnstalleerd voor leden die getroffen zijn door het noodweer.

9 Overnamedossiers kunnen heel complex zijn.

11 In de loop van 1991 wordt de 5000ste aanslui-ting van een bedrijfseconomische boekhouding genoteerd.

12 Onder impuls van Boerenbond en de Vlaamse overheid wordt in 2007 ‘Boeren op een kruispunt’ opgericht.

13 Op 11 maart 2013 ondertekenen Boerenbond en Aquafin een aangepast verfijnd samen-werkingsprotocol.

14 Ook het protocol met Fluxus is in de loop der jaren regelmatig bijgestuurd en verfijnd.

nieuwe plannen starten hier

15-18.01.2015FLANDERS EXPO GENT

09.00–18.00 uur

www.agriflanders.bemet jobbeurs op zaterdag 17.01.2015

V.U

.: G

eorg

es v

an K

eerb

ergh

en, A

grifl

ora

cv, K

ortr

ijkse

stee

nweg

109

7 c,

9051

Sin

t-D

enijs

-Wes

trem

• 10

733

Agriflanders2015_afficheNL.indd 1 25/04/14 13:55

Wekelijks belichten we alles wat belangrijk is in jouw sector. Voor tips over bedrijfsmanagement kan je je licht opsteken tijdens onze professionele

voorlichting. Bovendien heb je als lid toegang tot het exclusieve ledengedeelte van onze website en lichten we je op elk moment in over de actueelste informatie.

Ruil deze advertentie in op onze stand in Agriflanders (hal 1, nr. 1302) voor een zaklamp-sleutelhanger.

Boerenbond licht je in!GRATIS ZAKLAMPJE

SCHEUR DEZE PAGINA UIT EN BRENG ZE MEE NAAR AGRIFLANDERS


Beurzen

In het kader van zijn voorlichtingsopdracht is Boerenbond van

oudsher organisator van landen tuinbouwbeurzen.

De Werktuigendagen geven de machinebouwers de kans om hun

machines te tonen in praktijkomstandigheden. Tot 1993 doet deze

tweejaarlijkse openluchtbeurs bij elke editie een andere provincie

aan. Vanaf eind september 1995 vindt ze haar vaste stek in

Oudenaarde.

Van 8 tot 10 januari 1999 organiseert Boerenbond onder de naam

Agriflora de eerste Vlaamse landen tuinbouwbeurs in Flanders

Expo. Deze beurs vervangt de Internationale Vakbeurs voor

Veredelingslandbouw, die tot 1997 tweejaarlijks in Brussel plaats-

vond. Agriflora, vanaf 2003 Agriflanders, richt zich tot alle sectoren in

de Vlaamse landen tuinbouw. De beurs wil ook de consumenten

dichter bij de landen tuinbouw betrekken. De eerste editie is al

meteen een stevig succes en de beurs groeit uit tot een drukbezocht

tweejaarlijks trefpunt voor boeren en tuinders, toeleverings- en

verwerkingsbedrijven, onderwijsinstellingen, kenniscentra en geïnte-

resseerde consumenten. Boerenbond bouwt zijn stand uit als een

plaats waar leiding, bestuursleden, beroepskrachten en leden elkaar

ontmoeten. Het is een ‘hot spot’ waar leden persoonlijk advies

krijgen bij actuele verplichtingen (i.v.m. de mestaangifte, de

MacSharry-aangifte …) en een publiek gespreksforum waar de

Boerenbondvoorzitter in gesprek gaat met diverse belanghebbenden

bij de sector.

Traditiegetrouw heeft Boerenbond ook een stand op Agribex, de

tweejaarlijkse landbouwbeurs op de Heizel. Boerenbond is verder

aanwezig op meerdere provinciale of sectorspecifieke beurzen,

overal in Vlaanderen.

● 1 ● 2

● 5 ● 6 ● 7

● 11

30ste Internationale

Werktuigendagen Oudenaarde 24 & 25 september 2011

niet te missenvoor landen tuinbouwersén lief-hebbers

www.werktuigendagen.be

Werktuigendagen vzw Kortrijksesteenweg 1097 c, B 9051 Gent

T 09 245 36 13 www.werktuigendagen.be [email protected]

Van 01/05/2011 t.e.m. 01/10/2011:Axelwalle 14, B 9700 Oudenaarde, T 09 390 86 71

08594WTD2011_affiche.indd 1 3/05/11 14:40

Wekelijks belichten we alles wat belangrijk is in jouw sector. Voor tips over bedrijfsmanagement kan je je licht opsteken tijdens onze professionele

voorlichting. Bovendien heb je als lid toegang tot het exclusieve ledengedeelte van onze website en lichten we je op elk moment in over de actueelste informatie.

Ruil deze advertentie in op onze stand in Agriflanders (hal 1, nr. 1302) voor een zaklamp-sleutelhanger.

Boerenbond licht je in!GRATIS ZAKLAMPJE

SCHEUR DEZE PAGINA UIT EN BRENG ZE MEE NAAR AGRIFLANDERS


● 3

● 4

● 8 ● 9 ● 10

● 12 ● 13

1 Voorzitter Hinnekens en ondervoorzitter Smeers openen met een rondgang de Werktui-gendagen van 1991 in Maaseik.

2 Tijdens Agriflanders 2013 trekken de bezoekers van de Boerenbondstand met een zaklampje huiswaarts

3 Voorzitter Devisch ontvangt prins Laurent op de Boerenbondstand tijdens Agribex 2005.

4-13 Op de tweejaarlijkse Werktuigendagen is het elke keer op de koppen lopen. Verspreid over bijna 100 ha vindt men hier tientallen stands en velden voor machinedemonstraties. In de loop van de recente geschiedenis heeft de tuin-bouwmechanisatie een meer prominente plaats verworven.

5-6-7 Van de ‘Vakbeurs voor Veredelingslandbouw’ naar Agriflora (1991) en van Agriflora naar Agriflanders (2003). Het is een succesverhaal waarin Boerenbond de leiding nam.

8-9 Oudenaarde is sinds september 1995 de vaste locatie van de Werktuigendagen.

10 Tijdens Agribex 2013 kunnen de leden op de Boerenbondstand een idee krijgen van de impact op hun bedrijf van het op handen zijnde nieuwe Europese landbouwbeleid.

11 Er is grote belangstelling voor een tractoren-show tijdens de Werktuigendagen van 1993 in Zellik-Asse.

12 Tijdens Agriflanders 2011 tekent CD&V-voor-zitter Beke de MAP-petitie op de Boerenbond-stand.


Van de Dijle naar de Vest

Bij zijn oprichting in 1890 vindt Boerenbond onderdak in het Huis van

Ambachten en Neringen in de Minderbroedersstraat in Leuven. 115

jaar later verlaat de organisatie de historische stadskern en verhuist

naar een nieuw gebouw aan de rand van de stad, de Diestsevest. Het

is een ingrijpende verandering maar er zijn goede redenen voor: de

afwezigheid van voldoende parkeerruimte, de verouderde uitrusting

die niet meer tegemoetkomt aan de moderne kantoorconcepten en

de zware investeringen aan bekabeling nodig om de onmisbare infor-

matica-infrastructuur aan te leggen. De nieuwe thuis voor Boeren-

bond bevindt zich in het Ontwikkelingsplan Spoorweggebied Leuven.

In de stationsbuurt, met zijn concentratie van instanties (KBC, Acerta,

SBB, stad Leuven, Vlaamse administratie, provincie Vlaams-Brabant),

vindt Boerenbond veel gesprekspartners die betrokken zijn bij het

vervullen van zijn kernopdrachten. De ambitie van de organisatie

reikt echter verder dan een nieuw gebouw in een andere omgeving

met een betere bereikbaarheid en meer werkcomfort. De architec-

tuur van de nieuwbouw met zijn grote buitenramen, helder atrium,

ruime open landschapskantoren en comfortabele vergaderzalen

weerspiegelt de waarden die centraal staan in de operationele

werking van Boerenbond&Landelijke Gilden: transparantie en

openheid, degelijkheid en kwaliteit, flexibiliteit en dynamiek, samen-

werking en verbondenheid. Het nieuwe kantoor wordt in juni 2005 in

gebruik genomen en op 29 september officieel ingehuldigd. Na elke

vijfjaarlijkse bestuursverkiezing worden de bestuursleden uitgeno-

digd om kennis te maken met de hoofdzetel.

In ‘living apart together’ met SBB heeft Boerenbond in elke provincie

en in Oost-België een provinciaal kantoor (PK), dat naast het kantoor

voor de consulenten ook een ontmoetingsplek is voor leden en

bestuursleden. Zo zijn er PK’s in Leuven (Vlaams-Brabant), Geel

(Antwerpen), Godsheide- Hasselt (Limburg), Roeselare (West-Vlaan-

deren), Lochristi (Oost-Vlaanderen) en Sankt Vith (Oost-België).

● 1

● 2 ● 3

● 8


● 4 ● 5

● 6 ● 7

1 In het provinciaal kantoor (PK) Limburg in Godsheide-Hasselt vinden de leden, net als in de andere PK’s, de adviseurs van SBB en de consulenten van Boerenbond en van Landelijke Gilden.

2-7 De opening van een provinciaal kantoor zoals dat van de provincie Antwerpen in Geel, is de aanleiding tot een feestelijke ontmoeting tussen de bestuursleden, de beroepskrachten en de leiding van de organisatie.

3 Bij de stichting van Boerenbond vond de orga-nisatie haar vestiging in de Minderbroeders-straat in Leuven. Op 25 februari 1995 wappert de zwarte vlag boven de toegangspoort naar aanleiding van de moord op veearts-keurder Van Noppen.

4 In Oost-België wordt het provinciaal kantoor overgebracht van Eupen naar Sankt Vith. Het nieuwe kantoor opent op 1 oktober 2007.

5 Langs de Ring van Roeselare en niet ver van de REO Veiling hebben de West-Vlaamse leden hun provinciaal kantoor.

6 Lochristi, in het hartje van de azaleastreek, is de thuisbasis voor de consulenten van AVBS, Boerenbond en Landelijke Gilden.

8 Sinds 2005 ligt de hoofdzetel van Boerenbond aan de Diestsevest in Leuven. Hier is ook het provinciaal kantoor van Vlaams-Brabant gelegen.

snormeenaarKLJ

Omslag_C5_162x229_liggend.indd 2 5/06/13 08:45


Boerenbond en partners

Als gevolg van de trend naar branchevervaging in de financiële

wereld sluiten ABB en CERA een samenwerkingsverband dat in 1991

operationeel wordt. Nadien volgt de fusie met de Almanij-Krediet-

bankgroep. Op 30 januari 1998 wordt de vorming van de geïnte-

greerde bankverzekeringsgroep KBC officieel bekendgemaakt. Agri-

reizen vindt een onderkomen bij KBC onder de naam Omnia Travel.

Als gevolg van wijzigende marktomstandigheden en een sterkere

focus op de kernactiviteiten gaan Stabo, ABIS en Covee hun eigen

weg. Aveve groeit door opeenvolgende acquisities van een groep met

een vijfendertigtal werkmaatschappijen in 1995 tot een groep met

vijftig werkmaatschappijen die actief zijn in België en de omringende

landen. Voor SBB is 2001 een historisch jaar. Boerenbond en het

Verbond van Kristelijke Werkgevers (VKW) smelten hun respectieve

sociale secretariaten, socialeverzekeringsfondsen en kinderbijslag-

fondsen samen tot Acerta. SBB Accountants en Belastingsconsu-

lenten en SBB Bedrijfsdiensten gaan daarna als zelfstandige entiteit

door het leven. SBB is vandaag een ervaren accountants- en advies-

bureau met 28 kantoren in Vlaanderen. In september 2014 opent

SBB zijn nieuwe hoofdkantoor in de Diestsevest 32 naast de 'moeder-

organisatie' Boerenbond. Ook KLJ en Groene Kring vinden daar

onderdak. LRV en BWP nemen hun stek in Oud-Heverlee over.

In november 2007 wordt het Agri Investment Fund (AIF) opgericht.

Doelstelling is te investeren in ondernemingsprojecten die recht-

streeks of onrechtstreeks, op korte of lange termijn, kunnen

bijdragen aan de versterking van de competitiviteit van de landen

tuinbouwsector in het werkgebied van Boerenbond.

Aktiefinvest cvba is de vennootschap die het gebouwenpatrimonium

van de Groep Boerenbond beheert. In 2013 kiest Groep KVLV een

nieuwe naam: Ons. Ons is een netwerk van organisaties en vereni-

gingen, dat een brede waaier aan dienstverlening ontwikkelt die

vrouwen in hun dagelijkse zorg ondersteunt en hun welzijn

bevordert.

● 1

● 3 ● 4

● 7 ● 8

snormeenaarKLJ

Omslag_C5_162x229_liggend.indd 2 5/06/13 08:45


1 In 2013 kiest Groep KVLV een nieuwe naam: Ons. Dit netwerk ontwikkelt een brede waaier aan dienstverlening die vrouwen in hun dage-lijkse zorg ondersteunt en hun welzijn bevordert.

2 Bij LRV staat het paardrijden in verenigings-verband voorop. De groepsparade tijdens het Nationaal Ruitertornooi is er de symbolische uitdrukking van.

3 Acerta trekt starters en werkgevers over de streep met professionele steun inzake sociale en loonadministratie en personeelsbeleid.

4 Nieuwe leden zijn altijd welkom bij KLJ!

5-6 Naar aanleiding van de viering van 40 jaar Landelijke Gilden gaan 40 gilden in de loop van 2012 een bijzondere uitdaging aan.

7 Aveve is de grootste toeleverancier van goederen en diensten aan de landen tuinbouw en tevens specialist in basisproducten voor tuin, dier en bakplezier.

8 SBB biedt ondernemers uit alle sectoren een volledige begeleiding op het vlak van boekhou-ding, accountancy, fiscaliteit en milieuregle-mentering in elke fase van hun activiteit.

9 Alleen wie goed kijkt merkt dat dit logo van KBC Bank & Verzekering gevormd wordt door tientallen personeelsleden in een fluohesje.

10 Groene Kringers geloven in hun toekomst in landen tuinbouw.

● 2

● 5 ● 6

● 9 ● 10

Colofon

WerkgroepPeter Bruggen, Marc Demeyer, Freddy Robberecht

Kris Thielemans, Peter Van Bossuyt, Anne Vandenborre

RedactiePeter Bruggen, Freddy Robberecht, Peter Van Bossuyt

FotografieArchief Boerenbond, Marcel Bekken, Isabel Corthier,

Toon Coussement, Jan Crab, Marco Mertens,

Rien Van Rijthoven, Daniël Rys, Twan Wiermans

Coverfoto: Agrarfoto

LogistiekRik Loens, Agnes Robeyns, Laurens Vercauteren,

Bea Van Beckhoven

VormgevingStudio Boerenbond

Verantwoordelijke uitgeverPeter Bruggen

Diestsevest 40, 3000 Leuven

D/2014/0728/10

© 2014, Boerenbond

Met de steun van

www.boerenbond.be



Tussen 1990 en 2015

10987_Boek125jaarBoerenbond_cover550x210mm.indd 1 13/10/14 11:44

Boerenbond in de kering

Documents

Transcript of Boerenbond in de kering