Bodemkaart Veengebieden provincie Utrechten

kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof

Hans van Vugt – provincie UtrechtEsther Stouthamer – Universiteit Utrecht

Aanleiding

Streekplan provincie Utrecht 2005-2015:Beleid m.b.t. tegengaan bodemdaling

Concept-streekplan: Verbod om bodem te bewerken (scheuren en ploegen)PS stelt in amendement als voorwaarde:beschikken over adequate bodemkaart

Actuele gegevens bodemgesteldheid noodzakelijk c.q. nieuwe bodemkaart

OpdrachtgeverProvincie Utrecht

UitvoeringUniversiteit Utrecht, Dept. Fysische GeografieTauw bv

In nauw overleg met provincie Utrecht

Opdracht 1. Actualiseren bodemkaart 2. In kaart brengen kwetsbare gebieden voor bodemdaling

Bodemdaling

1. Isostatische bodemdaling

2. Tektonische bodemdaling

3. Zakking a.g.v.oxidatie inklinkingkrimp zetting

OxidatieAfbraak van organisch materiaal door zuurstof.

Boven grondwaterspiegel zuurstof in de bodem.

Extra zuurstof in de bodem door:• verlaging grondwaterstand• ploegen en scheuren• bioturbatie

Kwetsbaarheid veengronden voor bodemdaling

• Aanwezigheid en dikte minerale deklaag• Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel• Organisch stofgehalte moerige materiaal• Aanwezigheid minerale ondergrond• Diepte van bodembewerking• Grondwaterstanden

Gemaakte kaarten

• Bodemkaart Veengebieden provincie Utrecht, schaal 1:25.000

• Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof, schaal 1:50.000 • Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof bij bodembewerking, schaal 1:50.000

• Grondwatertrappenkaart Veengebieden provincie Utrecht, schaal 1:25.000

Gekarteerde gebied ca. 600 km2

Definities

Moerig materiaal: bodemmateriaal dat voor tenminste 15 tot 25 massa% uit organische stof bestaat.

Veengronden: binnen zone tot 80 cm diepte, moerig materiaal over aaneengesloten dikte van minimaal 40 cm.

Moerige gronden: bodems met moerige bovengrond van maximaal 40 cm dikte of een moerige tussenlaag van 5-40 cm die binnen 40 cm diepte begint.

Veengronden zijn moerige gronden, maar ook drechtvaaggronden zijn moerige gronden.

Minerale gronden: binnen zone tot 80 cm diepte mineraal materiaal met dikte van tenminste 40 cm.

De Bakker & Schelling (1966)

Karteerproces

• Verzamelen bestaande data Oude bodemkaartenOudere / andere karteringenAHNBestaande boorgegevens

• Verzamelen nieuwe data

• Data interpreteren

• Kaart tekenen

• Kaart digitaliseren

Foto: Peeters

Genese

Berendsen (1982)

Actueel Hoogtebestand Nederland

Rijkswaterstaat-AGI (2005)

Meerwaarde AHN voor kartering

Rijkswaterstaat-AGI (2005)

Oude versus nieuwe Bodemkaart

• andere schaal• meer detail• landschapsgenese

• afname areaal moerige gronden

Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof

• Aanwezigheid en dikte minerale deklaag• Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel• Organisch stofgehalte moerige materiaal• Aanwezigheid minerale ondergrond• Diepte van bodembewerking• Grondwaterstanden

Afgeleide kaarten1. Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische

stof, schaal 1:50.000

2. Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof bij bodembewerking, schaal 1:50.000

Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof

• Aanwezigheid en dikte minerale deklaag• Diepte en dikte van moerige lagen in bodemprofiel• Organisch stofgehalte moerige materiaal• Aanwezigheid minerale ondergrond

Indexwaarden1. Profieltype2. Diepte en dikte minerale en moerige lagen in

bodemprofiel3. Organisch stofgehalte moerig materiaal

Indexwaarden gekoppeld aan bodemeenhedenDrie kwetsbaarheidsklassen

Geschematiseerde profieltypen

Kwetsbaarheid voor oxidatie van organische stof

Kwetsbaarheid bij bodembewerking

• Aanwezigheid en dikte minerale deklaag• Diepte bovenkant moerige laag in bodemprofiel• Diepte van bodembewerking

Kritische grens 40 cm-mvDrie kwetsbaarheidsklassen

Kwetsbaarheid bij bodembewerking

Implementatie in beleid

• 1 juli 2008 nieuwe Wro• Streekplan wordt Structuurplan• 2009 Provinciale Ruimtelijke Verordening: Ploeg- en

scheurverbod

PRV art. 2.4. Een bestemmingsplan voor een gebied dat is aangeduid als “Bodembewerkingen veenweidegebied” bevat geen bestemmingen en regels die bodembewerkingen toestaan die tot gevolg hebben dat een veenlaag aan de oppervlakte wordt gebracht”

Meer met Bodemkaart?

•Onderlegger van nieuwe beleidsplannen: Waterplan, Voorloper

Groene Hart, nieuwe Structuurvisie•Bodem vooraan in besluitvormingsproces•Communicatie intensiveren•Vertaling technisch praktijkinstrumenten

•Provincie 2010 ILG-pilot bodemdaling•Geschiktheidskaarten•Signaleringskaarten•Of gebiedsgericht insteken? Tool

Kaarten digitaal beschikbaar op: www.provincie-utrecht.nl