BLOED

- Bloed

- Samenstelling en functie

- Bloedgroepen en resusfactor

- Bloedtransfusie

- Bloedproducten

- Wet inzake bloedvoorziening

- Voorraad en levering

- Het geven van bloedproducten

- Het ontvangen van bloedproducten

- Risico’s bloedtransfusie

- Verpleegkundige deskundigheid in de transfusieketen

- Ethiek

- Nieuwe richtlijn bloedtransfusie

- Legende van de Pelikaan

SAMENSTELLING EN FUNCTIE (I)

SAMENSTELLING EN FUNCTIE (II)

Bloedplasma ofwel Bloedvloeistof

Serum

Geen stollingseiwit (fibrinogeen aanwezig)

Zouten

Glucose

Aminozuren

Antistoffen

Eiwit fibrinogeen

o.a.

SAMENSTELLING EN FUNCTIE (IV)

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Rode bloedcellen = erytrocyten

Hemoglobine

Kan zuurstof en

koolstofdioxide aan zich

binden

Functie:

Vervoeren van O2 en CO2

SAMENSTELLING EN FUNCTIE (V)

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes

Witte bloedcellen = leukocyten

Bij infectie toename van leukocyten

Belangrijke rol in het afweer systeem

→ verdedigen het lichaam tegen

lichaamsvreemde stoffen en indringers.

→ helpen bij het opruimen van

afgestorven cellen in het lichaam

SAMENSTELLING EN FUNCTIE (VI)

Rode bloedcellen

Witte bloedcellen

Bloedplaatjes Trombocyten

Spelen een belangrijke rol bij

de bloedstolling

resusfactor

• Bloedgroep A

• Bloedgroep B

• Bloedgroep AB

• Bloedgroep O

Resuspositief

wel resusfactor

Resusnegatief

geen resusfactor

WAT IS BLOEDTRANSFUSIE?

• Volbloed

• Rode bloedcellen

• Bloedplaatjes

• Bloedplasma

Sinds 1 januari 1998 de Wet inzake bloedvoorziening

Daarvoor bestond de Wet inzake bloedtransfusie (8 november 1988)

Één organisatie die alles in handen heeft wat

betreft bloedvoorziening.

BLOEDBANK

Iedereen die gezond is, tussen de 18 en 65 jaar is

en een gewicht heeft van minstens 50 kilo kan

zich aanmelden.

Iemand kan tot zijn 70ste bloed geven.

- Er wordt een bloedgroep bepaling gedaan van

de donor;

- De vier belangrijkste bloedgroepen zijn O, A, B

en AB;

- Er wordt getest op infectieziekten.

MEDISCHE KEURING DOOR ARTS

- Als je zwanger bent;

- Als je bij een specialist of huisarts onder

behandeling bent;

- Bij infectieziekten of erfelijke aandoeningen;

- Bij sommige vaccinaties voor vakanties in het

buitenland;

- Als je niet fit bent, bijvoorbeeld je bent

verkouden of je hebt diaree;

- Bij infecties, wondjes, of gebruik van bepaalde

medicijnen

WAAROM HEEFT IEMAND BLOED(producten) NODIG?

Rode bloedcellen:

bij ongeluk (veel bloedverlies)

bloedarmoede

Bloedplaatjes

stollingsziekten

sommige kankersoorten

Bloedplasma

nodig voor sommige ziektes

bijvoorbeeld hemofilie

VAN BLOEDTRANSFUSIE

Ontvanger van het bloed kan ‘allergisch’ zijn voor het bloed

wat hij/zij ontvangt.

DE ROLLEN/TAKEN VAN DE VERPLEEGKUNDIGE IN DE TRANSFUSIEKETEN

• Bij bloedafname voor indicatiestelling

• Voorlichting van de patiënt

• Bij vervoer van bloedproducten

• Identificatie van bloedproduct met patiënt

• Toedienen van het bloedproduct

• Bewaken/ monitoren van de patiënt

• Verpleegkundige is de laatste controle post

• Verpleegkundige speelt een hoofdrol m.b.t. het signaleren van een

transfusiereactie

• Werkwijze voor tijdens en na transfusie

• Hoe verantwoordelijkheden en taken verdeeld zijn ►

• De situatie van de patiënt ►

• informatie verstrekking aan patiënt

• Basis kennis voor bloedtransfusies ►

• Eigenschappen van het bloedproduct en hoe er mee om te gaan

• Hoe de identiteit en compatiliteitscontrole uitgevoerd moet worden ►

• Symptomen van transfusie reacties en wat te doen ►

• Procedures bij calamiteiten

ALS VERPLEEGKUNDIGE MOET JE OP DE HOOGTE ZIJN VAN:

VERANTWOORDELIJKHEDEN EN TAKEN

T.A.V. BLOEDTRANSFUSIE

De arts is verantwoordelijk voor :

• de aanvraag van het daarbij bloedproduct en het volledig

invullen van het aanvraagformulier.

• de opdracht geven tot het toedienen van het bloedproduct.

De arts vermeldt daarbij het soort bloedproduct, het aantal

eenheden en de beoogde transfusieduur op het

afsprakenformulier.

T.A.V. TRANSFUSIEREACTIE

De arts is verantwoordelijk voor:

medische interventies •

melden bij een mogelijke transfusiereactie aan het bloedtransfusielaboratorium. •

het invullen van het transfusiereactie formulier.(TRIP) •

VERANTWOORDELIJKHEDEN EN TAKEN

T.A.V. BLOEDTRANSFUSIE

De verpleegkundige is verantwoordelijk voor:

• de toediening, observatie en rapportage in het verpleeg/zorgdossier.

• het direct melden van observaties die kunnen duiden op een transfusiereactie aan de

behandelend arts

T.A.V. TRANSFUSIEREACTIES

De verpleegkundige is verantwoordelijk voor:

• observaties die kunnen duiden op een

transfusiereactie direct melden aan

behandelend arts. En instructies opvolgen.

• rapportage in verpleeg/zorgdossier

• Is de patiënt aanspreekbaar

• Is de patiënt geïnformeerd over de bloedtransfusie

• Is de patiënt geïnformeerd over mogelijke transfusiereacties

• Heeft de patiënt eerder een bloedtransfusie gehad

• Hoe staat de patiënt t.o.v. bloedtransfusie (bv Jehova’s)

DE SITUATIE VAN DE PATIENT

BASISKENNIS VOOR TRANSFUSIE

Erytrocytenconcentraat: verhogen O2 transport

AB0 en Rhesus compatibel (kunnen samen gaan)

0 neg universele donor

4-5-6 regel

Trombocytenconcentraat: aanvullen van tekort

voorkeur AB0 en Rhesus identiek

gevoelig voor bacteriële contaminatie

Plasma: aanvullen tekort aan stollingsfactoren

AB0

AB neg universele donor !

Antistoffen

Bij de patiënt wordt door 2 verpleegkundigen de gegevens van de patiënt, de

opdracht, de transfusie gegevens uit dossier en de eenheid gecontroleerd op naam,

PID nummer, geboortedatum, bloedgroep, resusfactor, compatibiliteit, soort

bloedproduct, het EIN nummer van de eenheid en op houdbaarheid.

Patiëntidentificatie: de patiënt vragen naar zijn naam en geboortedatum. Bij niet

aanspreekbare patiënt controle met polsbandje. Indien akkoord tekenen beide

verpleegkundigen op het transfusieregistratieformulier.

Comptabiliteit: de mate waarin bloedgroepen samen gaan

IDENTIFICATIE EN

COMPATIBILEITSCONTROLE

In geval van het ontstaan van de volgende symptomen tijdens of na transfusie

kan er sprake zijn van matig tot ernstige transfusiereactie:

Temperatuursstijging van > 2 graden C

Koude rilling

Rug/lendepijn

Dyspnoe

Algemeen onwel worden

Ernstige huiduitslag

Donker of rood verkleurde urine

Tekenen van hypotensie of shock

Tachycardie

SYMPTOMEN VAN TRANSFUSIEREACTIES

EN WAT TE DOEN

HANDEL ALS VOLGT:

1. Stop transfusie, start NaCl 0,9% infuus over het hoofdinfuus. Laat canule

zitten.

2. Controleer temperatuur, pols en bloeddruk.

3. Waarschuw direct een arts.

4. Volg aanwijzingen van de arts op.

In geval van het ontstaan van minder ernstige symptomen tijdens transfusie ( denk b.v.

aan milde temperatuurs stijging, jeuk of milde huiduitslag) kan er sprake zijn van een

milde transfusiereactie:

Waarschuw direct een arts en overleg over het verloop van de transfusie of het

toedienen van medicatie.

JEHOVA GETUIGEN

EN

BLOEDTRANSFUSIE

• Er waren eerst aparte richtlijnen voor het toedienen van erytrocyten,

leukocyten en trombocyten. Deze zijn samengevoegd.

WAAROM EEN NIEUWE RICHTLIJN

• Nieuwe inzichten in veiligheid en indicaties

• Kosteneffectiviteit van veiligheidsmaatregelen

• Veel variaties in gebruik van bloedproducten, zowel tussen ziekenhuizen als

disciplines.

• Nieuwe (Europese) regelgeving

• Ingrijpende reorganisatie bloedvoorziening (Sanquin)

• Erkenning noodzaak hemovigilantie

• Aangescherpte regels indicatie plasmatransfusie

• Duidelijkere weergave rol verpleegkundige

26 jan 2011

Volgens een fabel uit India takelde een pelikaan eens

haar jongen zo heftig toe dat ze het niet overleefden. Uit

wroeging tapte ze daarop haar bloed uit haar eigen borst

om de jonge vogels daarmee weer tot leven te wekken.

Volgens een andere, christelijke, legende pikte een

pelikaan zich eens de borst open om haar hongerende

kuikens met bloed te voeden.

In de middeleeuwse kunst zijn pelikanen dan ook vaak

afgebeeld als symbool van altruïsme en barmhartigheid.

Al deze verhalen vinden waarschijnlijk hun oorsprong in

het feit dat de keelzak van de Dalmatische pelikaan, ook

wel kroeskoppelikaan genoemd, tijdens het

broedseizoen bloedrood wordt.

De pelikaan is sinds de Middeleeuwen het symbool van

naastenliefde en barmhartigheid.

?

?

Vragen? ?

BEDANKT VOOR HET LUISTEREN