Bladrandjes in Prunus laurocerasus - WUR E-depot home

© DLV Plant, 10 december 2008.

DLV Plant

Postbus 7001

6700 CA Wageningen

Agro Business Park 65

6708 PV Wageningen

T 0317 49 15 78

F 0317 46 04 00

E [email protected]

www.dlvplant.nl

Dit document is auteursrechtelijk beschermd. Niets uit deze uitgave mag derhalve worden verveelvoudigd, opgeslagen in een

geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door

fotokopieën, opnamen of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DLV Plant. De merkrechten

op de benaming DLV komen toe aan DLV Plant B.V.. Alle rechten dienaangaande worden voorbehouden. DLV Plant B.V. is niet

aansprakelijk voor schade bij toepassing of gebruik van gegevens uit deze uitgave.

In opdracht van

Productschap Tuinbouw

Postbus 280

2700 AG Zoetermeer

Gefinancierd door

Productschap Tuinbouw

Postbus 280

2700 AG Zoetermeer

Uitgevoerd door

DLV Plant

Ing. T.F.M. Rijkers, ing W.J.T. Dorresteijn

Postbus 7001

6700 AC Wageningen

Projectnummer

Ptnr. xx

Versie

V1 10Dec 2008

Bladrandjes in Prunus

laurocerasus

Consultancy

© DLV Plant, 10 december 2008. 2

Inhoudsopgave

Samenvatting 3

1 Omschrijving Consultancy opdracht 4

1.1 Probleemstelling 4

1.2 Doel van de opdracht 4

1.3 Aanpak 4

2 Literatuuronderzoek 5

2.1 Definitie bladrandjes 5

2.2 Resultaten literatuurstudie 7

3 Praktijkinventarisatie 11

3.1 Inleiding 11

3.2 Enquête 11

4 Diagnose 13

5 Conclusie en aanbevelingen 14

5.1 Conclusie 14

5.2 Aanbevelingen 14

Bijlage 1: Fotomateriaal 15


Samenvatting

Een toenemend probleem in Prunus laurocerasus is het fenomeen bladrandjes, naast andere

problemen als hagelschot en meeldauw. In het geval van bladrandjes is het niet duidelijk of dit

nu een gebreksverschijnsel is, een schimmelaantasting, of dat er een fysiologische oorzaak

aan dit probleem ten grondslag ligt. In opdracht van het Productschap Tuinbouw, heeft DLV

Plant in 2008 een consultancy uitgevoerd naar het fenomeen bladrandjes in de teelt van

Prunus laurocerasus. Om een goed beeld te krijgen van bladrandjes is via literatuuronderzoek

de relevante informatie uit binnen- en buitenland op een rij gezet. Daarnaast is er een enquête

afgenomen onder telers van Prunus laurocerasus in zowel pot als vollegrond. Het doel van de

enquête was om de problemen met bladrandjes in Nederland in kaart te brengen en de schade

die daar aan gekoppeld is. Aangetast plantmateriaal is door verschillende kwekerijen

ingestuurd naar laboratoria van Naktuinbouw en PPO om te achterhalen welke schimmels en

bacteriën eventueel een rol spelen bij bladrandjes in laurier.

Uit het literatuuronderzoek blijkt dat er een aantal verschillende bladziekten in Prunus

laurocerasus voorkomen, die vaak met elkaar worden verward. In grote lijnen is er onderscheid

te maken tussen de problemen hagelschot, bladvlekken en bladrandjes. Bladrandjes komen

vooral voor in de containerteelt, wat wordt bevestigd door kwekers naar aanleiding van de

uitgevoerde enquête. Duits onderzoek wijst natrium aan als hoofdoorzaak van de bladrandjes.

De stelling dat bladrandjes veroorzaakt worden door een onevenwichtig aanbod van kationen

ten opzichte van anionen onder specifieke klimaatsomstandigheden, zou verder onderzocht

moeten worden.

Uit de praktijkinventarisatie blijkt dat de problemen met bladziekten in Prunus l. de laatste jaren

zijn toegenomen. Zowel op vollegrondsbedrijven als containerteeltbedrijven worden grote

vlekken in het blad waargenomen. De symptomen doen zich vooral voor in het groeiseizoen.

De periode van mei tot september wordt het meest genoemd in de enquête. Op veel bedrijven

wordt chemisch ingegrepen wanneer zich bladvlekken of randjes voordoen. Er is geen

specifieke bespuiting te noemen waarmee een goed effect kan worden bereikt. De uitkomsten

van deze consultancy geven geen eenduidig beeld over de oorzaken. Daardoor zijn er

momenteel geen specifieke beheersmaatregelen op te stellen.

Aanbevelingen

Deze consultancy onderstreept dat er in Prunus in toenemende mate bladproblemen

voorkomen. In de containerteelt is vooral sprake van bladrandjes, terwijl in de vollegrond

naast de bekende hagelschot in toenemende mate grotere bladvlekken worden

waargenomen. In een aantal gevallen vallen ook deze vlekken uit het blad. De oorzaak

hiervan is onduidelijk. Problemen met aangetast blad blijkt ook uit het feit dat veel kwekers

kennisvragen hebben gesteld in het kader van de kennisvouchers. Onder andere wordt nu

een infectieproef uitgevoerd om te kijken welke schimmels en bacteriën, die zijn gevonden

op een zieke Prunus, de werkelijke oorzaak zijn. Door meerdere diagnoses in de praktijk te

nemen kan een duidelijk beeld worden verkregen van de oorzaak. Daarnaast kan een

geïntegreerde bestrijdingsmaatregel worden ontwikkeld. Onderzoek naar een effectief

gewasbeschermingsmiddel is daarbij gewenst. Voor de containerteelt kan een specifieke

proef worden opgezet om te kijken naar het effect van de voedingsoplossing op

bladrandjes.


1 Omschrijving Consultancy opdracht

1.1 Probleemstelling

Een toenemend probleem in Prunus laurocerasus is het fenomeen bladrandjes, naast

andere problemen als hagelschot en meeldauw. Het is in geval van bladrandjes niet

duidelijk of dit nu een gebreksverschijnsel is, of een schimmel aantasting of een oorzaak is

van fysiologische aard.

1.2 Doel van de opdracht

Vooronderzoek naar oorzaak van bladrandjes bij Prunus laurocerasus. Het doel is om een

indicatie van de oorzaak te vinden en mogelijke oplossingsrichtingen.

1.3 Aanpak

Om een goed beeld te verkrijgen van bladrandjes in Prunus is via literatuuronderzoek de

relevante informatie vanuit binnen- en buitenland op een rij gezet. Daarnaast is er een

enquête afgenomen onder telers van Prunus laurocerasus in zowel pot als vollegrond. Het

doel van de enquête was om de problemen met bladrandjes in Nederland in kaart te

brengen en de schade die daar aan gekoppeld is.

Aangetast plantmateriaal is vanaf verschillende kwekerijen ingestuurd naar laboratoria van

Naktuinbouw en PPO om te achterhalen welke schimmels en bacteriën eventueel een rol

spelen bij bladrandjes in laurier.


2 Literatuuronderzoek

2.1 Definitie bladrandjes

In Prunus komen verschillende problemen in het blad voor. In literatuur worden deze

verschijnselen veelal door elkaar beschreven. Ook in de praktijk komen de aantastingen

soms door elkaar tegen. Daarom hebben wij hieronder onderscheid gemaakt in de

definities die wij hebben gehanteerd en foto’s vanuit de praktijk geplaatst.

Bladrandjes

Het fenomeen bladrandjes wordt ook wel rand of bladrandnecrose genoemd. De

bladranden worden in snel tempo geel, bruin en sterven af. Hierdoor ontstaat blad met een

gekartelde rand.

Bladrandjes

Hagelschotziekte.

Verspreid over het blad ontstaan kleine ronde gaatjes gelige tot bruine vlekjes. Het

aangetaste weefsel valt later uit het blad. De gaatjes in het blad geven het beeld dat er een

schot hagel door het blad is geschoten. De aantasting is specifiek voor Prunus.


Hagelschot

Bladvlekken

Soms worden in Prunus grotere bruine vlekken in het blad waargenomen. Binnen de groep

bladvlekken komen ook verschillen voor. Hieronder staan enkele foto’s van bladvlekken.


Bladpunten

In Prunus kunnen ook bruine bladpunten voorkomen. Zie de afbeeldingen hieronder ter

herkenning van bladpunten.

2.2 Resultaten literatuurstudie

Hieronder is per literatuurbron uitgewerkt wat de resultaten zijn.

Rapport: Taksterfte en Hagelschot bij Prunus (België: PCS/02-01)

Dit is de rapportage van het Belgische Proefstation voor de Sierteelt. Het rapport geeft de

resultaten weer van een onderzoek dat is uitgevoerd van 2003 tot 2007.

Periode:

Uit het Belgische onderzoek blijkt dat de problemen in Prunus zich hoofdzakelijk voordoen

tijdens het groeiseizoen. In het rapport wordt gemeld dat problemen zich uiten op het

moment dat gewassen niet optimaal groeien (plantenstress).

Aantasters:

Ziek materiaal is in de bovengenoemde periode in laboratoria getoetst. Daaruit zijn de

volgende aantasters/oorzaken naar voren gekomen:

Bladvlekken algemeen:

- Primair: Monilia en Phomopsis;

- Secondair: Cylindrocarpon en Botrytis;

- Bovenstaande schimmels worden in het grootste deel van de getoetste gewassen

teruggevonden;

- Verder worden een enkele keer genoemd: Rhizoctonia (dradenschimmel,

secundair), Alternaria (secundair) en Armillaria (primair).

Hagelschot:

- Stigmina carpophila (schimmel);

- Pseudomonas syringae (bacterie);

- Verstoring in de waterhuishouding;

- Voedingsgebrek;

Virusziekten:

- Necrotisch-kringvlekkenvirus Prunus (overbrenging via stuifmeel en zaad);


N.B.: Nadrukkelijk wordt opgemerkt dat Coryneum en Phyllosticta alleen in

steenfruitsoorten van Prunus worden gevonden en dus niet in Prunus laurocerasus.

Monilia wordt meestal gevonden in bloesem.

Bestrijding:

- Er wordt meer hagelschotziekte gevonden in plantgoed dan in beworteld stek.

- Behandeling met koper lijkt wel zin te hebben als preventiemaatregel tegen

hagelschotziekte, maar niet als curatieve bestrijdingsmethode. Koper werkt niet als

bestrijdingsmiddel tegen de overige bladvlekkenziekten in Prunus.

Artikel: “Randjes en Hagelschot bij Prunus laurocerasus ‘Otto Luijcken’ (België:

Verbondsnieuws 2-2003)

Het artikel is een samenvatting van een onderzoek naar de oorzaken van hagelschotziekte

en bladrandnecrose in specifiek Prunus laurocerasus ‘Otto Luijcken’. De belangrijkste

conclusie uit dit rapport is dat hagelschotziekte en bladranden twee verschillende

problemen zijn in Prunus laurocerasus. Hieronder staan de verschillende oorzaken

samengevat:

Hagelschot:

Vastgesteld uit laboratoriumonderzoek: Hagelschot wordt veroorzaakt door pathogenen.

Deze aanname is te verklaren, namelijk:

- Pseudomonas syringae (bacterie) wordt in laboratoriumtoetsen teruggevonden;

- Er is effect van schimmel-/bacterieremmende maatregelen;

- Er is geen reden om aan te nemen dat het substraat van invloed is op hagelschot

aantastingen.

Bruine randjes:

- Er is een duidelijke invloed van locatie en irrigatie op het verschijnen van randjes

in Prunus laurocerasus;

- In de teelt onder plastic tunnels zijn de aantastingen geringer dan buiten;

- Beregening bovenover geeft duidelijk minder bruine randjes dan

druppelbevloeiing;

- Koper en zwavel voorkomen randjes niet, er is soms zelfs negatief effect van

koper en zwavel waargenomen.

Artikel: Prunus laurocerasus: “Bladziekten veroorzaakt door schimmels” (België,

Verbondsnieuws 16-2002)

Een weergave van verschillende schimmels in Prunus laurocerasus, die bladvlekken

veroorzaken. Hierbij gaat het om bladvlekken die in eerste oogopslag hetzelfde zijn, maar

bij nader onderzoek blijkt het om verschillende vlekken te zijn:

Bladvlekken:

- Er zijn twee schimmels uit de vlekken gedetermineerd:

o Peronospora sparsa (valse meeldauw);

o Phytophtora cactorum (taksterfte);


- Ook de gevoeligheid van het P. laurocerasus assortiment is onderzocht. Daaruit

zijn de volgende conclusies getrokken:

o P.sparsa: Rotundifolia, Zabelliana, Caucasica, Etna, Marbled White;

o Ph. Cactorum: Alleen Rotundifolia.

Hagelschot:

- De volgende pathogenen werden gedetermineerd:

o Pseudomonas syringae, Stigmina carpophila;

o Gebreksverschijnsel;

o Verstoring van de waterhuishouding;

- Onder natte omstandigheden treden de verschijnselen op, waarbij meestal eerst

paarsgekleurde vlekken ontstaan op het jonge blad. Oudere, afgeharde bladeren

worden nooit aangetast;

Artikel (nieuwsbericht): “Ziektegevoeligheid laurierkers verschilt sterk per cultivar” (De

Boomkwekerij, nr. 35, 29 augustus 2008)

- Nieuwsbericht over het verschijnen van het rapport van onderzoek uit 2003-2007

in België;

- Uit het onderzoek wordt geconcludeerd dat de volgende cultivars het best bestand

zijn tegen hagelschotziekte:

o Prunus laurocerasus: Novita, Benje Green, Mano en Gajo;

o Prunus lusitanica en P. lusitanica ‘Angustifolia’;

- De volgende cultivars zijn licht gevoelig voor hagelschotziekte:

o Prunus laurocerasus ‘Mount Vernon’, Caucasica, Herbergii, Mano en

Polster

- Slecht bestand, of erg gevoelig voor hagelschotziekte:

o Prunus laurocerasus ‘Mischeana’, Otto Luijcken, Dart’s low ‘n green.

Artikel: “Schrotschusskrankheit” (Pflanzenschutz, augustus 2005)

Dit artikel is een samenvatting van een Duits onderzoek naar de oorzaken van bladvlekken

in Prunus laurocerasus:

Oorzaken:

- Klimaatverandering;


- Monocultuur en schaalvergroting in de laurierkers-teelt;

Schade:

- Kleine ronde, bruine vlekken, die in een later stadium uit het blad vallen

(=hagelschotziekte);

- Alleen jonge blaadjes worden aangetast;

Veroorzakers:

De volgende pathogenen zijn in dit Duitse onderzoek gedetermineerd:

- Pseudomonas syringae (dezelfde bacterie als uit de Belgische onderzoeken naar

voren komt);

- Clasterosporum carpyphilum, Stigmina carpophyla, Coryneum beyernickii

(schimmels);

In het Duitse artikel wordt verder aangegeven dat, om de ziekte te voorkomen, het beter is

om het aantal stikstofgiften in Prunus l. zoveel mogelijk te beperken en om onderdoor

water te geven.

Artikel: “Blattrandnekrosen an Lorbeerkirschen durch Natrium” (Baumschule 7 2008)

Dit artikel is een samenvatting van Duits onderzoek in de periode 2004 – 2007 naar de

oorzaken van bladrandjes in Prunus laurocerasus.

Bladrandjes doen zich volgens het artikel vooral voor in de containerteelt. Het probleem

doet zich in het bijzonder voor in perioden als het plotseling zeer heet weer is.

Oorzaken:

- In de vollegrond ontstonden weinig problemen, maar in de containerteelt (vooral in

de foliekas) wel. Bij het gebruik van regenwater waren de problemen minder dan

bij gebruik van vuil water (met meer natrium en chloor).

- Uit bladanalyse kwam naar voren dat aangetaste bladeren een hoger gehalte

natrium bevatten.

- Uit proeven met natrium en chloor bleek dat vooral natrium de hoofdoorzaak

speelt. Aandachtspunten zijn de waterkwaliteit maar ook het natrium in

bijvoorbeeld het substraat (via compost).

- Het probleem wordt niet veroorzaakt door een verkeerde pH van het substraat of

door voedingsgebrek of overmaat van bepaalde voedingselementen.


3 Praktijkinventarisatie

3.1 Inleiding

Door middel van een enquête onder telers van Prunus laurocerasus is geanalyseerd hoe

groot het probleem met bladrandjes in de praktijk is. In het onderstaande hoofdstuk zijn de

resultaten van de enquête op een rij gezet. In totaal zijn de resultaten van 21 bedrijven

verwerkt. De bedrijven bevinden zich verspreid over Nederland. In de enquête hebben 14

bedrijven aangegeven in pot- en container te telen en 9 bedrijven hebben een

vollegrondsteelt. Het totaal aantal ligt boven de 21, omdat sommige bedrijven zowel in pot

als in vollegrond telen. Op diverse bedrijven zijn foto’s gemaakt van de aantasting. Deze

zijn opgenomen als bijlage in dit rapport.

3.2 Enquête

Alle 21 bedrijven die de enquête hebben ingevuld, hebben last van bladrandjes in één of

meerdere rassen Prunus laurocerasus. Van de verschillende rassen die er geteeld

worden, komt Rotundifolia als meest gevoelig uit de enquête. Daarna zijn Etna, Caucasica

en Novita aangemerkt als meest gevoelig en Otto Luijcken volgt op een derde plaats.

Een aantal bedrijven heeft bladeren naar een laboratorium gestuurd. Opvallend is dat

dezelfde schimmels en bacterie als in het literatuuronderzoek naar voren komen op veel

bedrijven. Dit geeft waarschijnlijk aan dat kwekers de problemen met bladvlekken en

bladrandjes door elkaar halen.

De 14 bedrijven die laurierkers in pot telen geven allemaal aan niet direct een relatie te

kunnen leggen tussen bemesting en problemen met bladrandjes. De kwekers geven aan

dat de onderstaande omstandigheden een rol kunnen spelen bij bladrandjes:

- Schommelingen in de vochtigheid van de potkluit;

- Zacht uitgangsmateriaal gebruikt;

- Snoeien (teelthandelingen) in het gewas;

- Zonnig weer en droge bedranden;

- Kaligebrek;

- Klimaatverandering.

Enkele bedrijven opperen dat er een toename van randjes is te zien na een hoge

zoutconcentratie (EC) in de pot. Opvallend is dat het grootste gedeelte van de bedrijven

gebruik maakt van een basisbemesting in de potgrond en dit aanvult met Kristalon Blauw

in het groeiseizoen (vloeibare meststof).

Van de bedrijven die in de vollegrond telen geven de meeste kwekers aan dat ze een

relatie zien tussen bladrandjes en het weer. Plantafstand en bemesting werden in een

enkel geval aangekruist, maar van die twee factoren geven de meeste kwekers aan dat ze

niet weten of het een relatie heeft op de bladrandjes in de vollegrond.

De periode waarin de problemen met bladrandjes zich voordoen is op alle bedrijven gelijk,

namelijk in het groeiseizoen. Binnen het groeiseizoen beginnen de problemen variërend

van maart/april tot augustus/september.


Het schadebeeld in Prunus op de geënquêteerde bedrijven vertoont verschillen. Naast

bladrandjes worden ook bladvlekken en hagelschot genoemd als problemen in de teelt van

Prunus laurocerasus. In hoofdstuk 2 zijn de verschillen aangegeven.

Alle kwekers die geantwoord hebben, geven aan chemisch in te grijpen als zij bladrandjes

in het gewas waarnemen. Er wordt in de praktijk een groot aantal verschillende middelen

gebruikt. Met name spuitzwavel wordt veel gespoten in Prunus laurocerasus (ook tegen

meeldauw en hagelschotziekte). Vaak wordt in eerste instantie preventief gespoten met

Ortiva, Kenbyo of Flint. Ook worden de middelen Rovral Aquaflo, Fenomenal, Ridomil Gold

wel ingezet tegen bladproblemen in Prunus laurocerasus. Veel kwekers geven aan

preventief tegen schimmels te spuiten, vanaf het moment dat laurier jonge groeischeuten

gaat vormen. De meeste telers geven aan dat als er bruine randjes of vlekken in het

gewas worden waargenomen, dat er dan met kortere tussenpozen gespoten wordt.

Volgens de meeste telers wordt de aantasting stilgezet na behandeling. In veel gevallen

kan de aantasting wel weer verder gaan na enige tijd.

In de teelt van Prunus laurocerasus in pot is de schade veelal groter dan in de vollegrond.

Voor een groot deel gaat het hierbij vooral om vervolgschade (extra arbeid, extra

gewasbescherming, langer blijven staan, etc.). Toch geeft een aantal telers aan dat er

directe schade optreedt als gevolg van uitval en onverkoopbaar worden van de gewassen

door een aantasting. Het uitvalspercentage verschilt per bedrijf:

• 0-5% uitval, maar wel flinke groeivertraging op ongeveer de helft van de bedrijven

• De financiële schade wordt op de meeste bedrijven tussen de € 1000,= en €

40.000,= per hectare geschat. Er is één bedrijf wat zelfs € 400.000,= schade heeft

geschat per hectare.

18 van de 21 bedrijven geven aan dat de problemen met bladrandjes de afgelopen jaren

zijn toegenomen.


4 Diagnose

Van enkele telers is door DLV Plant ziek plantmateriaal opgestuurd ter determinatie door

een laboratorium. De eerste twee monsters zijn gestuurd naar NAKTuinbouw. In één van

de monsters is Cladosporium gevonden. Bij een andere analyse kwam naar voren dat het

om een bacterie-aantasting ging. Welke bacterie is niet bekend, alleen dat het niet om

Pseudomonas syringae gaat. De aantasting is daarom doorgestuurd naar de

Plantenziektekundige Dienst. Er is geen verdere uitslag ontvangen van deze diagnose.

Een derde monster is gestuurd naar PPO. PPO heeft in dit monster een groot aantal

verschillende schimmels en één bacterie gevonden. Welke van de gevonden organismen

verantwoordelijk is/zijn voor de bladvlekken kon door PPO niet worden aangegeven,

omdat dit volgens de betreffende onderzoeker nooit betrouwbaar is uitgezocht. Via een

infectieproef kan dit worden uitgezocht. Deze proef paste echter niet binnen het budget

van dit consultancy-onderzoek. Momenteel wordt via een kennisvoucher een infectieproef

uitgevoerd om te kijken welke gevonden organismen de schade hebben veroorzaakt.


5 Conclusie en aanbevelingen

5.1 Conclusie

Op basis van dit onderzoek kunnen de volgende conclusies worden getrokken. De

conclusies richten zich met namen op bladziekten in het algemeen en bladrandjes

specifiek.

• Uit literatuuronderzoeken blijkt dat er verschillende bladziekten in Prunus laurocerasus

voorkomen. Deze problemen mogen niet op één hoop gegooid mogen worden. In

grote lijnen is er onderscheid te maken tussen de volgende problemen: hagelschot,

bladvlekken en bladrandjes.

• Volgens literatuuronderzoek komen bladrandjes vooral voor in de containerteelt. Duits

onderzoek wijst natrium aan als hoofdoorzaak. Ook uit de enquête blijkt dat

bladrandjes het grootste probleem vormen in containerteelt.

• Uit de praktijkinventarisatie blijkt dat de problemen met bladziekten in het algemeen de

laatste jaren zijn toegenomen. Zowel op vollegrondsbedrijven als

containerteeltbedrijven worden grote vlekken in het blad waargenomen (zie foto’s). De

symptomen doen zich vooral voor in het groeiseizoen. De periode van mei tot

september wordt het meest genoemd in de enquête. Het uitgevoerde

literatuuronderzoek, de praktijkinventarisatie en diagnoses geven geen eenduidig

beeld over de oorzaak.

• Doordat er geen eenduidig beeld is over de oorzaak, kan er op dit moment geen

specifieke beheersmaatregel worden opgesteld.

• Op veel bedrijven wordt chemisch ingegrepen wanneer er zich bladvlekken of randjes

voordoen. Er is geen specifieke bespuiting te noemen waarmee een goed effect wordt

bereikt.

5.2 Aanbevelingen

Het huidige onderzoek onderstreept dat er in Prunus in toenemende mate bladproblemen

voorkomen. In de containerteelt is sprake van bladrandjes. In de vollegrond worden naast

de bekende vorm van hagelschot in toenemende mate grotere bladvlekken waargenomen.

In een aantal gevallen vallen ook deze vlekken uit het blad. De oorzaak hiervan is

onduidelijk. Meer onderzoek is daarom nodig.

Op dit moment wordt via een kennisvoucher een infectieproef uitgevoerd om te kijken

welke schimmels en bacteriën die zijn gevonden op een zieke Prunus, de werkelijke

oorzaak zijn. Dit betreft slechts één partij, maar het onderzoek is een basis voor

vervolgonderzoek. Door meerdere diagnoses in de praktijk te nemen kan een duidelijk

beeld worden verkregen van de oorzaak. Daarnaast kan een geïntegreerde

bestrijdingsmaatregel worden ontwikkeld. Onderzoek naar een effectief

gewasbeschermingsmiddel is daarbij gewenst.

Voor de containerteelt kan een specifieke proef worden opgezet om te kijken naar het

effect van natrium op bladrandjes.


Bijlage 1: Fotomateriaal

Bladrandjes in Prunus laurocerasus - WUR E-depot home

Documents

Transcript of Bladrandjes in Prunus laurocerasus - WUR E-depot home