26

BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIEOnderstaand schema schetst je studietraject van beginnende bachelor tot afgestudeerde master en deverschillende keuzes die je kunt of moet maken.

Bacheloropleiding

Bachelor in de biochemie en de biotechnologie (180 sp.)

1e bachelor 2e bachelor 3e bachelor

Minor biologie

Minor chemie

Minor verbreding

Minor Business & Innovation

Master in de biologie (E) (120 sp.) p.75

Optie onderzoek Professionele optie

27BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

Masteropleidingen

Master in de biochemie en de biotechnologie (120 sp.) p. 74

Master in de chemie (E) (120 sp.) p.73

(Erasmus Mundus) Master of Theoretical Chemistryand Computational Modelling (120 sp.) p.73

(E) De opleiding wordt ook in het Engels aangeboden.

Master of Biophysics, Biochemistry and Biotechnology (120 sp.) p.74

Educatieve master in de wetenschappen en technologie (120 sp.) p.80

Naast deze opleidingen kun je ook instromen in andere masteropleidingen p.73.

BEGINPROFIEL

Is biochemie enbiotechnologie iets voor jou?

• Je hebt een grote interesse in wetenschappen enwilt ook zelf onderzoeken en begrijpen hoe alles inelkaar zit (Wetenschapper of ingenieur: wat is hetverschil? p.84).

• Je wilt biologische fenomenen begrijpen op moleculairniveau en je hebt interesse in DNA-technologieom biomoleculen te maken en biologische processente sturen.

• Je hebt een ruime wetenschappelijke interesse,waardoor je je gemakkelijk in andere disciplinesinwerkt.

• Je inspiratie komt grotendeels uit de biologie en dechemie, maar je vindt het leuk om methoden uitde fysica te gebruiken. Voor de analyse van gegevenszul je behoorlijk wat wiskunde nodig hebben.

28

<

BEGIN VOORBEREID

Wil je weten of je voldoende voorkennis,wiskundige vaardigheden en inzichten bezit om testarten in deze bacheloropleiding, neem dan deelaan de ijkingstoets. Daarnaast biedt KU Leuvenverschillende mogelijkheden aan om je goed voorte bereiden op je studie.

De drang om te begrijpen isnatuurlijk een leidraad in eenwetenschappelijke opleiding.Een van de beste aspectenvan de studie biochemie is danook dat je nieuwsgierigheidcontinu geprikkeld wordt.Achter kwesties die op heteerste gezicht simpel lijken– ‘Hoe verwerkt een cel degenetische code?’ – gaat eenschat aan informatie schuil.Niet alleen die vraag, maarnatuurlijk ook anderemoleculaire, cellulaire enstructurele processen komenaan bod. Van ‘Hoe kunnenbepaalde dieren licht gevenin het donker?’ tot ‘Kunnenbepaalde eiwittenwasmiddelen verbeteren?’:veel vragen zijn beantwoord,maar er kunnen er nog veelmeer worden gesteld!Wil jij ook vragen stellen énbeantwoorden? Dan heb ikéén advies: ontdek de wereld,begin bij de cel!

(Student)

Engels wordt steeds meer de standaardtaal in de wetenschap.Voor alle opleidingen in de wetenschappen is een functionelebeheersing van het Engels noodzakelijk. Dat kan voorsommige studenten een drempel lijken, maar in de praktijkstruikelt er bijna niemand over, al is een zekeretaalvaardigheid wel nodig. De vereiste kennis van het Engelswordt doorheen de opleiding stap voor stap geactiveerd,beginnend bij het gebruik van Engelstalige handboeken envakliteratuur. Voor je het weet schrijf je verslagen, of latereen bachelor- en/of masterproef in het Engels.

29BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

Er zijn raakpunten, maar ook grote verschillen tussen dezeopleidingen.

• In de opleiding biochemie en biotechnologie bestudeerje echt de moleculaire basis van het leven met behulpvan biochemische, biofysische en moleculair biologischetechnieken. Je bewandelt wellicht onbekende padenen komt volledig nieuwe mechanismen op het spoor.

• In de opleiding biologie komen die zaken ook aan bod,maar steeds met de studie van concrete levendeorganismen als uitgangspunt, en met minder nadrukop de chemische aspecten.

• De opleiding bio-ingenieur ziet leven als een systeem datgemodelleerd en gestuurd kan worden voor productie -doeleinden.

• Bij biomedische wetenschappen staat het onderzoekvan de menselijke gezondheid en wat daarmee mis kangaan centraal.

Biochemie en biotechnologie, biologie, bio-ingenieurof biomedische wetenschappen?

30

BACHELOROPLEIDING

Biochemie en biotechnologie zitten in een breed raakveld tussenbiologie en chemie. Het is de wetenschap van de biomoleculen.In de opleiding kies je of je dichter bij de chemie wilt aanleunen,en dus vooral de moleculen zelf wil bestuderen of nieuwe moleculen(bijvoorbeeld als geneesmiddel) wilt ontwerpen, of eerder bij debiologie, waarbij je de moleculen in hun context en interactie metelkaar gaat bekijken.

De levenswetenschappen zitten in een stroomversnelling. Door snelletechnologische ontwikkelingen worden er dingen mogelijk waarvanwe enkele decennia geleden niet durfden te dromen. We kunnensteeds beter en fijner begrijpen hoe cellen en biomoleculen werken.Hier kan biochemie - biotechnologie ongetwijfeld oplossingenaandragen voor belangrijke globale problemen zoals voedsel- enenergievoorziening en gezondheidszorg.

Opbouw

Biochemie en biotechnologie zijn sterk interdisciplinaire wetenschappen.De opleiding steunt dan ook op een brede kennis van de basis -wetenschappen.

De eerste bachelor omvat belangrijke componenten (bio)chemie,fysica en wiskunde en daarnaast ook celbiologie. Vanaf de tweedebachelor worden de biochemie en de biotechnologie verder uitgediept.

Je kiest voor een minor biologie, chemie, verbreding of Business &Innovation. Die laatste is geschikt voor studenten met een specialebelangstelling voor het maatschappelijk nut van onderzoeksresultatenen/of het commercialiseren ervan. Met je minor geef je een eigenaccent aan je opleiding. Na je bacheloropleiding kun je doorstromennaar de master biochemie en biotechnologie. Afhankelijk van je minorkun je ook doorstromen naar andere masters.

31BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

Ik ben er van overtuigddat plantenbio -technologie eenfantastisch middel is omonze voedselproductieefficiënter, ecologischeren veiliger te maken.

(Marnix Peferoen,vice president ProductDevelopment,Crop Design N.V.)

Na je bachelor biochemie en biotechnologie kun je kiezen voor de educatievemasteropleiding wetenschappen en technologie. Je wordt opgeleid tot leraarin twee vakken: uiteraard tot leraar biologie of chemie, maar je kiest ookvoor een tweede vak dat je interesseert en waar je inhoudelijk op voorbereidwordt. Je combineert dus vakinhoudelijke kennis met een stevige enonderzoeksgebaseerde vakdidactische vorming. Je gaat op stage en jemaakt een masterproef waarin je onderwijsrelevant onderzoek uitvoert.

Biochemie en biotechnologie en de lerarenopleiding

32

Studieprogramma

Meer info over de opleidingsonderdelen vind je vanaf p.56. Je krijgt er een omschrijving van alle opleidings -onderdelen van de eerste bachelor.

Voor een gedetailleerde beschrijving van de opleidingsonderdelen van de volledige bacheloropleiding en voorhet uurrooster:

www.kuleuven.be/ba/bbbl > ‘Kies je programma’

Eerste bachelor 60 studiepunten

Celbiologieen

biochemie(3/9)

Algemenenatuur-kunde I(3/9)

Grondslagen van de chemie (9) Structurele enfysiologische biologie (9) Wiskunde I (6)

n biochemie en biotechnologie

n ondersteuningn algemene vormingn minor

* WCOM: Wetenschapscommunicatie

* V&L: Veiligheid en laboratoriumpraktijk

1e semester 30 sp.

Bio-organischechemie (6)

Celbiologie enbiochemie (6/9) Wiskunde II (6)

Algemenenatuurkunde I (6/9)V&L* (3)

Genetica(3)

2e semester 30 sp.

Tweede bachelor ± 60 studiepunten

Analytischebiochemie (6) Microbiologie (6) Moleculaire biologie (6)

Algemenenatuurkunde II (6)

WCOM*(3)

Wijs-begeerte

(3)

Minor (±6)

1e semester ± 30 sp.

Dynamischebiochemie (6)

Geïntegreerdpracticum (6)

Chemie vannatuurproducten (6) Minor (±6)

2e semester ± 30 sp.

http://www.kuleuven.be/ba/bbbl

33BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

Derde bachelor ± 60 studiepunten

Gentechnologie (6) ImmunologicalBiotechnology (6)Eindproject

(3/6)Chemische

thermodynamica (6)S&D*

(3)

Eindproject(3/6)

1e semester ± 30 sp.

Bio-informatica (6) Spectroscopy ofBiomolecules (6)

2e semester ± 30 sp.

<

OPLEIDINGSONDERDEEL

Officiële term voor ‘vak’

STUDIEPUNT (SP.)

Drukt de omvang van een opleiding (bv. 180 sp.) of een opleidings -onderdeel (bv. 5 sp.) uit. Het aantal studiepunten staat voor de totalestudietijd die een gemiddelde student aan dat opleidings onderdeel moetbesteden om het grondig te verwerken: les volgen, voorbereidingenmaken, studeren, opzoekwerk ...

Eén studiepunt komt overeen met 25 à 30 uur studietijd. Een pakket van60 studiepunten komt overeen met één jaar voltijds studeren.

* S&D: Statistiek en data-analyse** RZL: Religie, zingeving en levensbeschouwing

Mogelijke minors: biologie, chemie, verbreding, Business & Innovation

Minor (±6)

Minor (±12)RZL** (3)

34

Week van een student biochemie en biotechnologie

Deze fictieve agenda geeft je een idee hoe je week er kan uitzien. Je studie omvat niet enkel lessen volgen,maar ook achteraf je notities overlopen, naar de bibliotheek gaan, zelfstudie ... Zo zit je al snel aan een 40à 50 urenweek. Daarnaast is er natuurlijk ook ruimte voor ontspanning.

Een overzicht van het academiejaar 2019-2020 vind je op p. 90.

MAANDAG

8-13 u. Celbiologie en biochemie (practicum)14-16 u. Algemene natuurkunde I (hoorcollege)16-17 u. Wiskunde I (oefeningen)

DINSDAG

8.30-10.30 u. Sessie studiebegeleiding10.30-12.30 u. Structurele en fysiologische biologie I

(hoorcollege)13.30-16.30 u. Grondslagen van de chemie (practicum)20 u. Voetbal @ sportkot

WOENSDAG

8.30-10.30 u. Celbiologie en biochemie (hoorcollege)10.30-12 u. Wiskunde I (oefeningen)13 u. Langs cursusdienst13.30-15 u. Grondslagen van de chemie (hoorcollege)16-18 u. Algemene natuurkunde I

(oefeningen & practica)

DONDERDAG

11-13 u. Wiskunde I (hoorcollege)14-16 u. Grondslagen van de chemie (oefeningen)22 u. TD Chemika

VRIJDAG

8.30-10.30 u. Structurele en fysiologische biologie I(hoorcollege)

10.45-12.45 u. Grondslagen van de chemie (hoorcollege)15 u. Naar huis

ZATERDAG

14-18 u. Practicum chemie voorbereiden

ZONDAG

14-17 u. Chiro19 u. Naar Leuven

Het lezen van het DNA kunnen we steeds beter ensneller, maar kunnen we de taal van het DNA ookgebruiken om zelf te schrijven? In de jaarlijkseInternational Genetically Engineered Machines (iGEM)competitie, georganiseerd door het MassachusettsInstitute of Technology (MIT) in Boston USA, staat dievraag centraal. Tijdens de wedstrijd werken multi -disciplinaire studententeams van over de hele wereldtijdens de zomermaanden aan de bouw van eengenetische machine. Met behulp van gestandaardiseerdegenetische bouwstenen schrijven zij de ‘broncode’ vaneen bacterie die een nieuwe, gespecialiseerde taakuitvoert. Landmijnen detecteren, bierbrouwen, patiëntengenezen of zelfs een taak zoals een foto maken: er zijnbijna geen grenzen.

Ieder jaar nemen studenten van de KU Leuven aandeze gerenommeerde wedstrijd deel onder impuls vanstudenten en docenten biochemie en biotechnologieen het BioSCENTer. Dankzij hun creativiteit, kennis envaardigheden wonnen de leden van het KU Leuven-teamal elk jaar een prestigieuze Gold Medal. Daarmee bewijzenze bij de internationale top te horen.

Zin om zelf de uitdaging aan te gaan? Blijf op de hoogtevia www.kuleuven.be/bioscenter/igem

DNA lezen, DNA schrijven?

35BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

www.kuleuven.be/bioscenter/igem

In het tweede semester van de eerste master biochemie en biotechnologiekoos ik voor een externe onderzoeksstage: dat is een leerrijke ervaringwaarmee je een zicht krijgt op het reilen en zeilen van een biochemischbedrijf. De zoektocht naar een stageplaats startte met het opstellen vaneen sollicitatiebrief, een goede voorbereiding voor na mijn studies.

Ik koos voor het bedrijf Okapi Sciences, dat nu is samengesmolten met hetAmerikaanse bedrijf Aratana Therapeutics. Het voormalige Okapi Sciences– gelegen in Haasrode – werkt voornamelijk aan de ontwikkeling vanantivirale middelen voor dieren, met name huisdieren en vee. Ik kreeg demogelijkheid om mee te werken aan twee interessante projecten omtrent deklassieke varkenspest en het calicivirus bij katten. Zo heb ik veel ervaringopgedaan met betrekking tot de verschillende stadia van onderzoek en hebik verschillende nieuwe technieken kunnen aanleren, waaronder RT-qPCRen andere algemene labtechnieken. Die zullen mij in de toekomst zeker nogvan pas komen. Ook heb ik bepaalde detectiemethodes geoptimaliseerd dieessentieel zijn voor het verdere verloop van het onderzoek.

Door de combinatie van die twee projecten was het werk heel afwisselend.Ik heb veel tijd in het labo kunnen doorbrengen, afgewisseld met eenzelfstandige literatuurstudie. Ik werd beschouwd als een volwaardigewerknemer; zo heb ik een aantal vergaderingen mogen bijwonen waar ikde vooruitgang van het onderzoek mocht weergeven aan de hand van kortePowerPoint-presentaties.

De werksfeer in het bedrijf was zeer aangenaam. Het is een relatief kleinbedrijf met leuke collega’s. Iedereen was zeer behulpzaam en desamenwerking verliep vlot. Ik kan het bedrijf zeker aanraden aan anderestudenten die de komende jaren een stage willen aanvangen.

Sofie Molenberghs – student biochemie en biotechnologieStageplaats: Aratana Therapeutics – Haasrode

Sofie loopt stage bij Aratana Therapeutics

36

STAGE

Kies je voor de optie professionalisering, dan loop je tijdens hetvolledige tweede semester van je eerste master stage. Ook in deoptie onderzoek behoort een stage tot de mogelijkheden. De stageeindigt midden of einde juni en je hebt dan ook geen examens ophet einde van dit tweede semester. Het is de uitdrukkelijke vraag vande industrie om te kiezen voor een voldoende lange stageperiodevan minstens 15 weken.

Tijdens deze externe stage in binnen- of buitenland maak je kennismet de beroepspraktijk van de master in de biochemie en biotechnologiein een industriële omgeving of aan een onderzoekscentrum.Het is tegelijkertijd een goede gelegenheid om te ontdekken hoe jekennis in de praktijk inzetbaar is.

Je doet ervaring op met bedrijfsstructuren, bedrijfsmentaliteit ende verschillende functies van een master in de biochemie enbiotechnologie in een bedrijf of onderzoeksinstelling. Hierdoorvergroot je niet alleen je wetenschappelijke kennis, maar ook jetechnisch inzicht, kritisch en probleemoplossend vermogen en jevaardigheden op het niveau van teamwerk, communicatie eninventiviteit. Concreet oefen je afhankelijk van het type stageplaatsonder andere de volgende competenties: een werkplan opmaken,afspraken maken en communiceren binnen een team, resultatenmondeling en schriftelijk presenteren, juridische aspecten (patenten)en veiligheids- en milieuaspecten.

Mogelijk zal de stage door je ervaring en contacten de schakel tussenje studie en de arbeidsmarkt vormen.

37BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

38

In mijn functie valt er steeds iets tebeleven, steeds iets nieuws te leren.Een brede algemene wetenschappelijkebasis, een gezonde nieuws gierigheid eneen getrainde kritische geest zijn daaromonontbeerlijk. Mijn opleiding aan deKU Leuven heeft me een solide basisgegeven om te starten. De rest is eenkwestie van blijven open staan om steedsopnieuw bij te leren en nieuwe uitdagingenaan te gaan.

(Lieve Declercq, vice president basic scienceresearch Europe and Asia at Estée LauderCompanies)

Als afgestudeerde master heb je heel wat kennis en competenties verworven,waardoor je een hele waaier aan loopbaanmogelijkheden hebt.

Kennis en competenties

Als master in de biochemie en biotechnologie beschik je over de volgendeinteresses en competenties.

• Je hebt een brede wetenschappelijke vorming en de kennis en vaardighedenom als wetenschapper een actieve rol in de maatschappij op te nemen.

• Je hebt een brede fundamentele kennis van en inzicht in de basis weten -schappen biologie, chemie, fysica en wiskunde.

• Je beschikt over een grondig begrip van de moleculaire biowetenschappenbiochemie, moleculaire biologie, genetica, celbiologie, fysiologie, immunologieen bio-informatica, en je beheerst de relevante courant gebruikte technieken.

• Je hebt inzicht in de structuur, reactiviteit en functie van biomoleculen, hun bouwen hun werking in de cel en in de natuurlijke processen die plaatsgrijpen op hetniveau van cel, weefsel en organisme.

• Je bent handig in het gebruik van publieke sequentie- en structuurdatabanken.• Je kunt zelfstandig biochemische en biotechnologische experimenten opzetten

en uitvoeren. • Je hebt een onderzoeksattitude die rekening houdt met de chemische en

biologische veiligheid van mens en omgeving.• Je kunt analytisch en conceptueel denken en je kennis creatief integreren in

de oplossing van een complex probleem.• Je kunt zelfstandig werken en bent in staat om zelfstandig bij te blijven in een

discipline in volle evolutie.

LOOPBAAN

39BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

40

Loopbaan

Als afgestudeerde master in de biochemie en de biotechnologie kunje terecht in heel wat verschillende sectoren van de arbeidsmarkt,gaande van onderzoek en onderwijs tot de overheid en het bedrijfs -leven.

• Na hun masteropleiding kiezen veel biochemici ervoor om nogeen doctoraatsopleiding te volgen en via die weg nog enkele jarenaan wetenschappelijk onderzoek te doen aan de universiteit ofeen (internationale) onderzoeksinstelling.

• Ook in het bedrijfsleven vinden biochemici hun weg. Als bio -chemicus kun je er je vaardigheden toepassen in diensten ensectoren als de farmaceutische sector, biomedische bedrijven,bio-informatica, de agrarische industrie, de milieusector …

• Bij overheidsinstellingen kunnen biochemici onder andere aan deslag in onderzoekslaboratoria, controlelaboratoria en forensischelaboratoria.

• Ten slotte kun je ook als leraar biologie, chemie of natuur -wetenschappen aan de slag in het secundair onderwijs.

<

Meer weten over de loopbaanmogelijkheden?Bekijk de brochure ‘Wetenschappers op de werkvloer’ via

wet.kuleuven.be/publicaties/alumniprofielen.pdf

Bij de keuze van eenfunctie of een job speelter volgens mij eenparadigma: enerzijds rolje erin en anderzijds kunje maar vinden wat jezoekt. In mijn opleidingheb ik heel wat zakengeleerd die een goedevoorbereiding warenop mijn loopbaan: hetanalytisch, conceptueeldenken, een creatieve,out of the box approach,het vermogen omgegevens om te zetten inactionable information.

(Daniel Lips, CEO,Alma KU Leuven)

Als Global Lab Quality Manager verzorg ik de kwaliteitbinnen onze laboratoria en ben ik verantwoordelijk voorde hoge kwalitatieve standaard waaraan alle laboanalysesen afgeleverde resultaten en rapporten moeten voldoen.Mijn opleiding als master biochemie en biotechnologieis een onmisbaar deel van mijn bagage. En niet alleenvoor wat betreft de pure wetenschap: mijn opleiding gafme ook genoeg kennis en achtergrond over verschillendetechnieken en apparatuur binnen de biotechnologieen biochemie.

(Kevin Neirynck, Bayer Crop Science)

wet.kuleuven.be/publicaties/alumniprofielen.pdf

41BIOCHEMIE EN BIOTECHNOLOGIE

• (Inter)nationale onderzoeksinstellingen• Onderzoeker aan de universiteit

Onderzoek

• Leraar biologie - chemie en natuurwetenschappen

Onderwijs

• Onderzoekslaboratoria• Controlelaboratoria• Forensische laboratoria

Overheid

Een studentenjob zoeken?Vrijwilligerswerk of een(vrijwillige) studiestage doen,al dan niet aansluitend bij jeopleiding? Je eigen bedrijfjeopstarten? Hulp nodig bij deoverstap naar de arbeidsmarkt?

Het Student Career Centercoacht je graag op weg naar jeeerste werkervaring. Ook bij dezoektocht naar een boeiende job enbij je sollicitaties staat deze dienstje bij. Voor studenten die willenondernemen is er bovendien Lcie,de community van KU Leuven diestudenten met innovatieve enondernemende ideeën stimuleert.

Weet je niet waar te beginnen?Op de databanken van het StudentCareer Center vind je startersjobs,stages, vrijwilligers werk, innovatie -projecten en studentenjobs.Je kunt ook eens een kijkje nemenop een van de events die de dienstvoor je organiseert.

www.kuleuven.be/studentcareercenter

www.lcie.be

studentcareercenterkuleuven

<

• Bio-informatica• Voedingssector• Milieusector• Agrarische sector• Farmaceutische sector• Biomedische sector• Biotechnologische sector

Bedrijfsleven

www.kuleuven.be/studentcareercenterwww.kuleuven.be/studentcareercenterhttp://www.lcie.be