Bildt 1200 fanof bedykt part 2 fersie 25092013
3
1 ’t Bildt al fan ’t jaar 1200 ôf bedykt - 2 e part Inlaiding Fleden week hew ik in myn artikel “ ’t Bildt al fan ’t jaar 1200 ôf bedykt “ de twee onderwerpen noemd fan myn lezing op 27 maart 2013 in de Aerden Plaats, Ouwe-Syl. ’t Eerste part fan ‘t onderwerp Ouwe-Dyk – seumerdyk hew ik beflapt in artikel fan woensdeg 11 sept. 2013. Ik gaan in dut artikel deur met ’t tweede part hierfan, derna sil ik ’n week later ’t tweede onderwerp “Monnikenland op ’t Bildt bij de kop hewwe. ’t Bildt al fan ’t jaar 1200 ôf bedykt 2 e part Jim wete nou welke monniken hier om ’t Bildt hine waren en wat se doe hier deden, al fan de 12 e eeuw ôf. Om dut nag’s te illustreren sien jim hieronder ’n oversichtskaartsy op basis fan de kaart fan Eekhoff/Brouwer út 1834. Jim siene hierop de seumerdyk fan 1,60 + NAP (nr 4), anlaid deur de lekebroeders fan Mariëngaarde en Lidlum. Hierop is later, in 1505, de Ouwe-Dyk (4,41+ NAP) anlaid. Ik laat de seumerdiken fan de Koedyk en Nije-Dyk even bútten beskouwing. (lans trasee 8) ‘t Bildt laai d’r doe soa hine (detail op basis fan de kaart fan Eekhoff/Brouwer-1834) Nr 4 : ’t part - met de seumerdyk lans ‘t trasee fan later de Ouwe-Dyk (ca 1200) Dut is in 1219 deur de St. Marcellisvloed bestookt en later in 1287 deur de St. Luciusvloed. Derdeur kreeg deuze seumerdyk hyltyd weer ’n andere loop. Dut waren de swaarste storms in Frysland en op ‘t Bildt fan de 13 e ant de 14e eeuw. Later, in 1421, kregen de seumerdiken nag te maken met de St. Elisabethvloed. Fral deuze storms hewwe in die tiid 't trasee fan de seumerdiken bepaald. Na dykdeurbraken worden de nije seedyk om de wielen (stroomgatten) hine laid. Nr 7: Na de St. Elisabethvloed is de Ouwe-Dyk in 1505 anlaid op en met de seumerdiken. Om 't jaar 1200 hine sloat de seumerdyk, de latere Ouwe-Dyk, nou der Oasterdyk/Monnikebildtdyk, an op de Noorderdyk fan 1200 en loopt dan in westlike richting deur richting 't kloaster Lidlum. D’r binne nag dudlike sporen fan ’n seumerdyk fonnen in ’n dwarsprofyl fan ‘e Ouwe-seedyk bij Koehol/Dykshoek, wat in 1971 nommen is bij ’t ferhogen fan de seedyk na Delta-hoogte. Der wer ’t een bocht in ‘e dyk rechttrokken worde. Bron: de Dijk op hoogte blads. 17, sien hieronder:
Transcript of Bildt 1200 fanof bedykt part 2 fersie 25092013
1
’t Bildt al fan ’t jaar 1200 ôf bedykt - 2e part
Inlaiding
Fleden week hew ik in myn artikel “ ’t Bildt al fan ’t jaar 1200 ôf bedykt “ de twee onderwerpen noemd fan myn lezing op 27 maart 2013 in de Aerden Plaats, Ouwe-Syl. ’t Eerste part fan ‘t onderwerp Ouwe-Dyk – seumerdyk hew ik beflapt in artikel fan woensdeg 11 sept. 2013. Ik gaan in dut artikel deur met ’t tweede part hierfan, derna sil ik ’n week later ’t tweede onderwerp “Monnikenland op ’t Bildt bij de kop hewwe. ’t Bildt al fan ’t jaar 1200 ôf bedykt 2e part Jim wete nou welke monniken hier om ’t Bildt hine waren en wat se doe hier deden, al fan de 12e eeuw ôf. Om dut nag’s te illustreren sien jim hieronder ’n oversichtskaartsy op basis fan de kaart fan Eekhoff/Brouwer út 1834. Jim siene hierop de seumerdyk fan 1,60 + NAP (nr 4), anlaid deur de lekebroeders fan Mariëngaarde en Lidlum. Hierop is later, in 1505, de Ouwe-Dyk (4,41+ NAP) anlaid. Ik laat de seumerdiken fan de Koedyk en Nije-Dyk even bútten beskouwing. (lans trasee 8)
‘t Bildt laai d’r doe soa hine (detail op basis fan de kaart fan Eekhoff/Brouwer-1834)
Nr 4 : ’t part - met de seumerdyk lans ‘t trasee fan later de Ouwe-Dyk (ca 1200) Dut is in 1219 deur de St. Marcellisvloed bestookt en later in 1287 deur de St. Luciusvloed. Derdeur kreeg deuze seumerdyk hyltyd weer ’n andere loop. Dut waren de swaarste storms in Frysland en op ‘t Bildt fan de 13e ant de 14e eeuw. Later, in 1421, kregen de seumerdiken nag te maken met de St. Elisabethvloed. Fral deuze storms hewwe in die tiid 't trasee fan de seumerdiken bepaald. Na dykdeurbraken worden de nije seedyk om de wielen (stroomgatten) hine laid. Nr 7: Na de St. Elisabethvloed is de Ouwe-Dyk in 1505 anlaid op en met de seumerdiken. Om 't jaar 1200 hine sloat de seumerdyk, de latere Ouwe-Dyk, nou der Oasterdyk/Monnikebildtdyk, an op de Noorderdyk fan 1200 en loopt dan in westlike richting deur richting 't kloaster Lidlum. D’r binne nag dudlike sporen fan ’n seumerdyk fonnen in ’n dwarsprofyl fan ‘e Ouwe-seedyk bij Koehol/Dykshoek, wat in 1971 nommen is bij ’t ferhogen fan de seedyk na Delta-hoogte. Der wer ’t een bocht in ‘e dyk rechttrokken worde. Bron: de Dijk op hoogte blads. 17, sien hieronder:
2
‘t Plak wer ‘t ’t dwarsprefyl (hier weer onder ) nommen is in 1971 bij ’t ferhogen naar Delta-hoogte en ‘t ferlêgen fan de seedyk. De toponym, rechtsonder “Grutte Kolk”herinnert ons hier ok an letterlik betekent dut groatte diepe waterflakte.
De seumerdyk fan foor 1200 (Rienk en Walther) op 1.60+ NAP – rechtsonder in deuze âfbeelding Deuze dyk is deur de eeuwen hine 6 x ferhoogd !
3
De sitewasy in 1219 bij dykshoek/koehool. Hier mot ’t soa an ‘westkant fan ‘t Bildt hine laid hewwe, flak na de st Marcellisfloed fan 1219. De orientasy fan de kavels fanút ‘t ouwe lând binne is ok hier haaks op de seumerdyk fan de 12 eeuw (later de Ouwe-Dyk) – Hij begon dus an ‘e oastkant fan Ouwe-Syl hoek Oasterdyk/Noorderdyk) Deuze dyk is hier bra anfallen deur de sware storm en het ‘n gat (wiel) sloegen (arseerd angeven) Later binne se hiermet de Armendyk en ‘n stik Groene Dyk omhine en wêr ‘t nag kon deurhine gaan om de saak weer te rippereren. In ‘t dwarsprofyl is de ouwe seumerdyk fan foor 1200 op 1,60 + NAP te sien, die’t doe deurliep lans ‘t Oud-Bildt. Dut geeft ok met andere bronnen an, dat ‘t Bildt doe foor en in 1200 al bedykt waar. Ouwe-Syl, sept. 2013 Sytse Keizer, historikus Ouwe-Syl
www.sytsekeizer.nl
