Bijlage V 4 Lesbrief - UurNatuur ·...

©Bleiblom2016 | Bijlage V.4 | Info voor de leerkracht

BIJLAGE V 4 Lesbrief voor de leerkracht Inleiding Het 5xBeterBezig-‐lespakket is ontwikkeld om basisschoolleerlingen van groep 6 op een laagdrempelige en effectieve manier inzicht te geven in de uitgangspunten van duurzaamheid en deze ook direct toe te passen. Na het doorlopen van de drie 5xBeterBezig-‐lessen zijn de kinderen en hun leerkrachten in staat om zelf handen en voeten te geven aan het begrip duurzaamheid en zelf bij te dragen aan het verduurzamen van hun eigen schoolomgeving. Hoewel de lessen zijn ontwikkeld voor groep 6 zijn combinaties met groep 7/8 ook mogelijk.

Doel van het lespakket De kinderen krijgen concrete handvatten om duurzame keuzes te kunnen maken. Ze worden zich bewust dat ze individueel en als groep elke dag weer zelf keuzes kunnen maken die er wel degelijk toe doen. Het directe handelingsperspectief (wat gaan we morgen doen?) is een belangrijk aandachtspunt. Onze ervaring is dat dit lespakket een mooi startpunt is om ook de rest van de school (en ouders!) te betrekken bij de bewustwording rondom duurzaamheid.

Werken met deze lesbrief De 5xBeterBezig-‐lessen worden gegeven door opgeleide vrijwilligers (vanaf hier: begeleiders). Zij begeleiden de kinderen in het gezamenlijk toewerken naar een actieplan voor de klas of school. Van de leerkracht wordt verwacht dat hij/zij bij de lessen aanwezig is en dat hij/zij na afronding van de lessen de uitvoering van het 5xBeterBezig actieplan van de leerlingen ondersteunt en stimuleert. Deze lesbrief is bedoeld om de leerkrachten helder te maken waarover de 5xBeterBezig lessen gaan en hoe de leerkracht de begeleider tijdens de lessen kan ondersteunen.

De methode en haar naam Waarom ‘5xBeterBezig’? Duurzaamheid wordt vaak neergezet als iets dogmatisch. Iets is goed of fout. In de praktijk ligt het vaak niet zo zwart-‐wit. Het is al een hele stap om beter na te denken over de keuzes die je hebt en om in te zien dat je bepaalde dingen anders kunt doen. Als dat je lukt, doe je het in ieder geval altijd Beter. Het begrip Bezig is een actief begrip en benadrukt het eigen handelingsperspectief. Duurzaam handelen tot slot, valt en staat met de integrale toepassing van de vijf BeterBezig-‐regels. Bleiblom, de ontwikkelaar van de methode, heeft de vijf duurzaamheidsregels elk een herkenbaar symbool en een herkenbare kleur gegeven:

1. Zorg voor jezelf en voor elkaar 2. Slim met spullen & materialen 3. Slim met energie & water 4. Denk gifvrij 5. Ruimte voor de natuur

De spelregels kennen elk een diepere uitwerking. Wanneer kinderen deze uitwerking onder de knie hebben kunnen ze deze moeiteloos toepassen, niet alleen op school maar ook thuis! Op deze wijze kan co-‐educatie tot stand komen.


Het 5xBeterBezig lespakket Het lespakket 5xBeterBezig bestaat uit drie lessen van elk 1,5 uur. De opbouw van de lessen is zeer gevarieerd en geschikt voor zowel de denkers als de doeners die in iedere klas aanwezig zijn. Naast een paar klassikale oefeningen wordt er veel in (kleine) groepjes gewerkt. Les 1: Bewustwording Tijdens deze les maken de kinderen kennis met 5xBeterBezig. Na het klassikaal bekijken van de film (zie ook www.bleiblom.nl) snappen ze dat er iets moet veranderen, maar ook dat ze daar zelf iets in kunnen betekenen. Ze maken kennis met de spelregels op een interactieve wijze. De zogenaamde 5xBeterBezig bakken, gevuld met alledaagse voorwerpen die de spelregels illustreren, spelen in deze les een belangrijke rol. Les 2: Onderzoek Tijdens deze les leren de leerlingen de 5xBeterBezig-‐regels toe te passen op school. Aan de hand van 25 onderzoekjes ontdekken zij in kleine groepjes de wijze waarop de school al dan niet 5xBeterBezig is. Ze checken o.a. de papierbak, ontdekken met sluipstroommeters of er onnodig stroom verbruikt wordt, onderzoeken hoe natuurvriendelijk de schoolomgeving is, hoe (on)gezond ze trakteren, of de koffie op school Fair Trade is en nog veel meer. Een echte doe-‐les, waarin ongemerkt veel kennis wordt opgedaan. Les 3: Actie Niets leuker dan zelf bedenken hoe het ook anders kan! Aan de hand van inspiratiekaarten maken de kinderen een actieplan voor eigen klas of school. Helemaal in het teken van 5xBeterBezig. Aan het eind van de derde les ontvangt de klas het certificaat “5xBeterBezigklas”. Van te voren is met de leerkracht en de school afgesproken dat zij uitvoering van het actieplan stimuleren en ondersteunen. Voorbereiding door de leerkracht • In overleg met de begeleider plannen van de drie lessen. De lessen worden bij voorkeur in een

tijdsbestek van maximaal 3 weken gegeven. De lessen mogen ook sneller na elkaar gegeven worden. Voor alle drie de lessen moet minimaal 1,5 uur beschikbaar zijn.

• In overleg met de begeleider zorgen voor een moment waarop de begeleider aan het hele team kan uitleggen wat 5xBeterBezig inhoudt.

• Doorlezen van de informatie in deze lesbrief. • Met de begeleider de drie lessen doorspreken. De begeleider zal hiervoor contact opnemen met

de leerkracht, enige tijd voordat de eerste les wordt gegeven. • Aangeven of de leerlingen voor onderzoekopdrachten in groepjes zelfstandig op pad mogen

buiten het leslokaal. Dit eventueel afstemmen met collega’s. • Aangeven aan de begeleider wanneer er bijzonderheden zijn waar hij/zij tijdens de lessen

rekening mee moet houden. • Aanwezig zijn tijdens de lessen en ondersteuning geven bij het indelen van groepjes, bij de

ordebewaking en bij andere relevante momenten. Een en ander in overleg met de begeleider. • Tussentijds zichtbaar bewaren/ophangen van de 5xbeterBezig materialen in het klaslokaal. • Ondersteuning bij uitvoering van het actieplan dat de kinderen tijdens de laatste les maken. • Zorgen voor draagvlak bij collega’s voor het uitvoeren van het actieplan. • Waar mogelijk tussen de drie lessen door en na afloop aandacht besteden aan 5xBeterBezig en

de spelregels toepassen waar relevant en mogelijk (5xBeterBezig ‘levend’ houden).


• Zorgen voor plaatsing van berichtjes in de schoolbrief over de 5xbeterBezig lessen. Dit kan zowel van te voren (een aankondiging) als na afloop (een verslagje met de acties). In deze lesbrief staan standaardteksten die hiervoor gebruikt kunnen worden.

Wat regelt het NME netwerk? De begeleiding van de lessen door een opgeleide begeleider. Onze begeleiders doen dit werk vrijwillig. Het zijn stuk voor stuk gedreven en enthousiaste mensen die er plezier in hebben om handvatten voor duurzaam denken en doen aan kinderen over te dragen. Zij zijn allemaal opgeleid in de 5xBeterBezig methode, maar hebben niet allemaal ervaring als leerkracht. Een leskist met alle benodigde materialen; de begeleider zorgt voor aanwezigheid en controle van de leskist. Coördinatie bij het plannen van de lessen in overleg met de school. Teksten voor schoolnieuwsbrieven Om ouderbetrokkenheid te ontwikkelen en om ook de kinderen en leerkrachten uit de andere klassen te informeren over het project 5xBeterBezig, hebben we in deze lesbrief een paar voorbeeldteksten opgenomen die gebruikt kunnen worden in de Schoolnieuwsbrieven of andere vormen van communicatie. (Aankondiging van het project) 5xBeterBezig. Op …[data]… gaat groep 6 aan de slag met het project "5x Beter Bezig". In drie lessen leren de leerlingen wat duurzaamheid betekent, doen ze onderzoekjes in en om school en bedenken ze acties om voortaan 5x beter bezig te zijn. Alle aspecten van duurzaamheid komen aan bod en worden uitgelegd aan de hand van 5 makkelijk te onthouden spelregels. Meer weten: bekijk het introductiefilmpje op https://youtu.be/Ym-‐ixzMx8Fc (Na afloop van het project) Sinds ….. is groep 6 een 5xBeterBezig klas! Omdat de aarde zo goed voor de mensen zorgt, gaan de kinderen voortaan ook goed voor de aarde zorgen. Dat kan met de 5xBeterBezig regels die ze hebben geleerd tijdens drie BeterBezig lessen. Om er achter te komen hoe beter bezig de school nu is, hebben ze de school eens goed onderzocht. Wordt het afval wel goed gescheiden, eten we wel gezond en zijn de lichten uit als er niemand meer aanwezig is? Gelukkig doen we al veel dingen goed …[voorbeelden…] . Maar er is ook nog wel wat te verbeteren …[ voorbeelden]…. Groep 6 gaat er mee aan de slag aan de hand van hun zelfgemaakte actieplan …[acties noemen]…. Wie zin heeft kan gewoon meedoen: er is altijd wel iets waarmee je beter bezig kunt zijn! Vraag groep 6 naar de spelregels of bekijk het filmpje op (https://youtu.be/Ym-‐ixzMx8Fc).

Achtergrond informatie De methode 5xBeterBezig is ontwikkeld door Lucie Gelderblom en Yvonne Bleize van Bleiblom, maatschap voor duurzame ontwikkeling. In 2011 ontmoetten zij elkaar tijdens een training over een Zweedse duurzaamheidsmethode. Alhoewel ze beiden vanuit hun eigen expertise al veel deden op het gebied van duurzaamheid, bleken ze allebei op zoek te zijn naar een vorm waarmee ze andere mensen makkelijk mee konden nemen in de omslag naar duurzaam denken en doen. Met de opgedane theorie gingen ze aan de slag en besloten ze de hulp van kinderen in te roepen. Samen met een paar enthousiaste basisscholen en hun kinderen lukte het om die soms hele abstracte kennis letterlijk kinderlijk eenvoudig te maken. Zelfs de naam van de methode is ontstaan tijdens het werken met kinderen van 10 jaar oud.


De basis van de methode 5xBeterBezig bestaat uit twee pijlers; de 5 spelregels voor de inhoud en voor het proces de drie-‐eenheid; bewustwording, onderzoek en actie. Naast het lespakket voor basisscholen is ook een aanpak ontwikkeld voor het werken binnen dorpen & wijken. Hier worden dezelfde 5 spelregels gebruikt en is ook het proces volgens dezelfde volgorde ingericht. De werkvormen zijn uiteraard anders, maar de kracht van de eenvoud bepaalt ook hier het succes! Vragen? Voor vragen over dit project kunt u bellen :

Lessuggesties Onze ervaring is dat dit plan een mooi startpunt is om ook de rest van de school (en ouders!) te betrekken bij de bewustwording rondom duurzaamheid. Daarnaast leent 5xBeterBezig zich ook goed om lessen te maken rondom de verschillende spelregels. Als je er meer mee wilt doen, of je wilt uitvoering geven aan mogelijke ideeën uit het actieplan, kijk dan eens naar de volgende tips:

• Het thema energie leent zich heel goed voor het maken van rekenopdrachten. Laat kinderen op basis van de uitkomsten van de sluipstroommeter berekeningen maken van de kosten die je als school kunt besparen wanneer na het uitzetten van kopieerapparaat en computers ook nog de stekker uit het stopcontact wordt gehaald of de schakelaar op de stekkerdoos wordt uitgezet

• Laat kinderen een ontwerp maken voor een schoolterrein vanuit de opdracht: hoe maken we

het plein groen(er). Ook hier zitten hele leuke rekenopdrachten in (vierkante meters, oppervlakte en omtrekmaten) maar ook de creatievelingen kunnen aan de slag.

• Dit kan ook vanuit de schooltuingedachte; het tekenen van een nieuwe schooltuin is een

uitdaging op zich. Maar meestal wordt het onderhoud vergeten! Laat kinderen ook eens nadenken over planningen (zaaien, water geven, plukken) en verzorging. Roosters maken is een hele mooie voorbereiding op de competenties die ze als ze wat ouder zijn hard nodig hebben.

• Vergeet de ouders niet! Betrek ze bij het project door bijvoorbeeld een ‘handige ouderdag’ te

organiseren. Vanuit de spelregel Slim met spullen & materialen is het goed om met de kinderen alle kapotte en overbodige spullen in school te verzamelen. Wat gemaakt kan worden, kan naar de handige papa’s en mama’s. Wat overbodig is, kan naar de rommelmarkt (geld inzamelen voor spelregel 1; zorg voor elkaar, dichtbij ofver weg) en als iets weg moet, doe het dan zo dat het op de meest optimale wijze gerecycled kan worden.

• De spelregel Slim met spullen en materialen nodigt ook uit tot het maken van nieuwe dingen van ‘waardeloos’ materiaal. Dit leert kinderen op een andere wijze kijken naar de materialen die ze soms achteloos in de prullenbak gooien. Maak portemonneetjes van oude drankkartonnen of beschilder een aantal knijpers, plak deze op een wandbordje van afvalmateriaal en vul enkele knijpers met stapeltjes enkelzijdig bedrukt papier. Zo raken losse briefjes niet snel meer zoek en is er altijd kladpapier voor handen. Op het internet zijn vele inspiratiebronnen te vinden (DIY, Welke etc.)


• Laat kinderen een nieuwe papierbak ontwerpen of een prullenbak voor op het schoolplein

waar kinderen WEL hun papier c.q afval in gooien.

• Er worden veel uitstapjes aangeboden aan scholen; de spelregels kunnen helpen om uitstapjes uit te kiezen die goed aansluiten bij de 5xBeterBezig-‐regels. Bezoek het Woudagemaal in Lemmer (Slim met water (waterbeheersing) en Zorg voor jezelf en elkaar (waterveiligheid))of ga kijken hoe ons eigen afval verwerkt wordt bij Omrin (Slim met spullen en materialen).

• Biologisch eten? Wat is er wel of niet gezond in de supermarkt? Steeds meer winkelbedrijven

organiseren kinderexcursies waarbij kinderen gezond boodschappen leren doen. Zelf een winkelexcursie organiseren op zoek naar 5xbeterBezig producten kan natuurlijk ook. Of bezoek een kaasmakerij; waarbij kinderen direct de relatie tussen melk en kaas zien.

• Bouw een aardbeientoren op het schoolterrein (zie hieronder de werktekening). Hieraan

kunnen alle kinderen meehelpen en de opbrengst is natuurlijk super lekker!

Bijlage V 4 Lesbrief - UurNatuur ·...

Documents

Transcript of Bijlage V 4 Lesbrief - UurNatuur ·...