Bijlage kleuter- en basisonderwijs schooljaar 2015 - 2016


2

Inleiding

De stad Kortrijk draagt duurzaamheid hoog in het vaandel. De stad neemt veel initiatieven rond duurzame ontwikkeling. Ook voor het onderwijs worden activiteiten opgezet en aangeboden. Deze

acties worden in het duurzaamheidscharter gebundeld.

Duurzame ontwikkeling?

Duurzame ontwikkeling wordt gezien als “een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder daarbij de behoeften van de toekomstige generaties in gevaar te brengen. Er is genoeg voor altijd voor iedereen.”

Bij duurzame ontwikkeling is er sprake van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen, zowel hier als elders in de wereld.

Waarom duurzame ontwikkeling in het onderwijs?

Duurzame ontwikkeling is een zaak van iedereen. Om tot goede oplossingen te komen is er een brede

kijk nodig, gebaseerd op de nodige kennis, vaardigheden en attitudes. Duurzame ontwikkeling in het

onderwijs legt geen extra last op de schouders van de leerkrachten of de scholen. Het is geen nieuw vak. Het gaat over een andere manier van kijken tegen wat u vandaag al doet. Het is een leidraad

voor de lessen, schoolcultuur en de beslissingen in school.

In het duurzaamheidscharter vind je activiteiten rond milieu, mobiliteit, mondiale vorming en

intercultureel leren, sociale vaardigheden, participatie, …

De nadruk ligt op de samenhang van verschillende activiteiten. Door verschillende acties te

combineren in vakoverschrijdende projecten of thema’s kan je in de klas op een eenvoudige manier

aan duurzame ontwikkeling werken.

Thema-avonden

Per schooljaar richt de stad minstens 1 thema-avond in. Op die manier peilt de stad naar de noden van de scholen. Tijdens deze thema-avonden zetten we ook inspirerende voorbeelden van scholen in

de kijker.

Het duurzaamheidscharter is een samenwerking tussen de stad Kortrijk en Politiezone Vlas.


3

1. Thema “Duurzaamheid algemeen”

Organisaties en educatieve materialen

1.1 MOS

De school werkt actief rond MOS of behaalt de Groene Vlag.

MOS scholen kunnen beroep doen op het gratis aanbod van de provincie (themabundels, educatieve

koffers, inhoudelijke ondersteuning).

Op donderdag 25 februari 2016 organiseert MOS een inspiratiedag vergroening op school in het Museum 1302 (Begijnhofpark).

Partner: provincie West-Vlaanderen (contactpersoon: [email protected])

1.2 Kleur Bekennen

Kleur Bekennen stimuleert, inspireert en ondersteunt leerkrachten om in de klas te werken rond

verschillende invalshoeken van wereldburgerschap.

Kleur Bekennen biedt:

Advies en begeleiding op maat

Educatief materiaal

Financiële ondersteuning

Gratis nascholingen

Workshops & coaching

Invalshoeken: duurzame ontwikkeling, vrede, democratie en burgerzin, diversiteit, mensenrechten, sociale rechtvaardigheid, onderlinge afhankelijkheid en opvoeden tot wereldburgers.

Contact:

www.kleurbekennen.be

Valentien Goethals, 051 26 50 51, [email protected]

1.3 Aanbod bibliotheek

In de Kortrijkse bib vind je educatieve pakketten rond afvalpreventie, voeding, mondiale vorming en

milieu algemeen. Als leerkracht vraag je een groepskaart aan om gratis educatieve speelleermaterialen te ontlenen.

Alle info: http://www.kortrijk.be/bibliotheek/jeugdeneducatie

Voorbeelden: De groene ijsbeer (thema klimaat), De scharlaken pompelmoes (thema recht op

voedsel), Doe de Gloob (duurzame ontwikkeling). Zie ook hoofdstuk mondiale vorming.

Vorming en netwerking

1.4 Vorming MOS voor leerkrachten

De provincie heeft een interessant aanbod vormingen dat aansluit bij het duurzaamheidscharter. Het vormingsaanbod vind je hier:

mailto:[email protected]

http://www.kleurbekennen.be/


http://www.kortrijk.be/bibliotheek/jeugdeneducatie


4

http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/MOS/MOS-vormingen

1.5 Thema-avonden

De stad richt minimaal 1 keer per schooljaar een vorming, thema-avond, netwerkmoment of onderwijscafé in voor leerkrachten. Verschillende thema’s uit het duurzaamheidscharter komen aan

bod.

1.6 Nascholingsaanbod Kleur Bekennen

Kleur Bekennen biedt een nascholingsaanbod aan met een waaier aan verschillende thema’s.

http://www.kleurbekennen.be/aan-de-slag-met-je-team/vast-nascholingsaanbod

Overige

1.7 Deelname tekenwedstrijd “klimaat” thema WATER

De school neemt deel aan de tekenwedstrijd “klimaat”. Het thema dit jaar is WATER. We verwachten

de tekeningen in kleur op A4. Als voorbereiding op de tekenopdracht kan je de tentoonstelling

METAMORFOSEN bezoeken. De tentoonstelling behandelt de Leie in al zijn aspecten. Leerlingen halen er inspiratie voor de tekenopdracht rond WATER.

We verwachten alle tekeningen tegen 30 november 2015.

4 winnende tekeningen worden op een Kortrijkse glasbol geschilderd.

1.8 Oprichten en/of verderzetten duurzame werkgroep

De school moedigt leerlingenparticipatie aan en richt hiervoor een duurzame werkgroep op. De

werkgroep bestaat uit gemotiveerde leerlingen die bedenker/trekker zijn van diverse milieuacties.

1.9 Duurzaamheidsdag/-week

De school kan een duurzaamheidsdag/week organiseren waarop alle klassen rond duurzaamheidsthema’s werken.

Een duurzaamheidsweek kan als start of apotheose dienen van een schooljaar lang werken aan duurzame ontwikkeling.

http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/MOS/MOS-vormingen

http://www.kleurbekennen.be/aan-de-slag-met-je-team/vast-nascholingsaanbod


5

2. Thema “Afvalpreventie”

Doelstelling: De school werkt aan een vermindering van de afvalberg d.m.v. educatie, infrastructurele aanpassingen, schoolreglement.

Het afvalbeleid hanteert de principes van de ‘ladder van Lansink’. De verschillende trappen (van boven naar beneden) zijn: 1. Preventie, 2. Hergebruik, 3. Sorteren en recycleren, 4.Verbranden (met

energierecuperatie), 5. Storten

2.1 Educatie rond afval

De school werkt een thema over afvalpreventie uit.

IMOG beschikt over heel wat educatief materiaal. In de map ‘Afvalpreventie’ van MOS staan heel wat tips en kant-en-klare lespakketten.

Voorbeeld: Mister Jekkes afvalspel, gratis te ontlenen bij IMOG.

Partner: IMOG, MOS

Te doen school:

Thema over afvalpreventie uitwerken in een klas.

Ev. contact opnemen met IMOG.

2.2 Bezoek m.b.t. afval verwerken, sorteren of voorkomen

De school brengt een educatief bezoek met als thema afval.

Mogelijkheden in de regio:

Bedrijfsbezoek IMOG Harelbeke of IMOG Moen (met composteringsinstallatie).

Een bezoek aan een wijkcompostpaviljoen van de stad Kortrijk (op aanvraag).

Met de klas op bezoek naar het containerpark (in Heule, Kortrijk, Rollegem).

Bezoek aan de Kringwinkel.

In de map “Afvalpreventie” van MOS vind je talrijke ideeën voor educatieve uitstappen (hoofdstuk

MOS – schakels).

Partner: IMOG

Te doen school:

Ev. contact opnemen met IMOG.

Een bezoek aan een compostpaviljoen/containerpark vraag je aan bij het team Milieu.

Te doen stad:

Het team Milieu maakt afspraken met de compostmeesters die het compostpaviljoen

openen en uitleg geven voor de klas.


6

2.3 Brooddozen

De school stimuleert het gebruik van brooddozen.

Scholen kunnen in het schoolreglement opnemen dat wie boterhammen mee naar school brengt dat

in een brooddoos doet. De stad wil hierbij een duwtje in de rug geven. Scholen die in hun schoolreglement opnemen dat brooddozen verplicht zijn, krijgen één brooddoos per leerling ter

beschikking. Scholen die al van deze mogelijkheid gebruik maakten, kunnen nog brooddozen ontvangen voor nieuw ingeschreven leerlingen, mits opgave van het aantal.

Omdat de brooddozen via een collectieve bestelling worden aangekocht, vragen wij aan de scholen

om op het deelnameformulier al op te geven hoeveel brooddozen er nodig zijn.

Te doen school:

Schoolreglement vermeldt dat alleen brooddozen zijn toegestaan om boterhammetjes in te

verpakken. Doorgeven aantal gewenste brooddozen.

Te doen stad:

Het team Milieu bestelt brooddozen en levert ze aan de scholen.

2.4 PMD-vrije school

De school kiest ervoor om geen PMD te produceren. Automaten met blikjes zijn er niet of worden

vervangen door automaten met retourflesjes. De leerlingen brengen geen brikjes mee, gebruik van

waterkannen met kraantjeswater vormt een alternatief.

Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement.

2.5 Composteren op school

De school composteert.

Scholen die op permanente basis wensen te composteren kunnen een gratis compostvat (ev. met

beluchtingsstok) ter beschikking krijgen. Het vat blijft eigendom van de stad Kortrijk. De school zoekt een geschikte standplaats en staat in voor het onderhoud. Bij problemen kan de school terecht bij de

compostmeesters voor advies en hulp. Het is aangewezen om één klas verantwoordelijk te stellen voor het composteren op school, de zogenaamde ‘compostklas’. Elke school die wil starten met

composteren op school, of deze actie wil verder zetten, kan beroep doen op een compostpeter of -meter. Hij / zij zal de compostklas bijstaan met raad en daad.

Scholen die nog niet composteren op school kunnen een compostmeester vragen langs te komen met

de compostmobiel en uitleg over composteren.


7

Te doen school:

1. Er is reeds een compostvat op school:

Bepaal welke klas dit jaar de ‘compostklas’ wordt.

Vraag een compostpeter / meter bij het team Milieu voor een controle van het compostvat

en een compostlesje in de compostklas.

2. De school doet voor het eerst mee met deze actie:

Bepaal welke klas verantwoordelijk is voor het composteren op school, dit wordt de

‘compostklas’.

Spreek af met het team Milieu wanneer het compostvat kan geleverd worden.

Spreek af met het team Milieu voor een eerste bezoek van uw compostpeter / meter om de

nodige afspraken te maken zoals: waar wordt het compostvat geplaatst en welke voorzieningen zijn nodig.

Spreek af met uw compostpeter / meter wanneer hij / zij het compostlesje komt geven aan

de compostklas. Maak de nodige afspraken in de hele school i.v.m. het apart houden van het te

composteren materiaal.

Te doen stad:

Het team Milieu stelt gratis compostvat ter beschikking.

Het team Milieu levert compostvat op school.

Het team Milieu zorgt voor contact met compostmeter of –peter.

2.6 Zwerfvuilacties buiten de school (periodiek)

De school beperkt zwerfvuil in de schoolomgeving door per trimester een zwerfvuilactie te organiseren

in de schoolomgeving.

Het is duidelijk dat een zwerfvuilactie, die buiten de school georganiseerd wordt, niet kan zonder

materiële en organisatorische ondersteuning van het team Milieu. Een aantal medewerkers zal deze

acties dus begeleiden en ook het passende materiaal ter beschikking stellen. Elke school kan 1x per trimester een zwerfvuilactie buiten de school organiseren. Elke graad kan dus één maal per schooljaar

aan de beurt komen. Tijdens de opruimactie wordt de herkenbaarheid én de veiligheid nog vergroot door de leerlingen fluohesjes te laten dragen. Opruimen van de speelplaats komt niet in aanmerking.

Te doen school:

Minstens één maand op voorhand aanvragen van de actie bij het team Milieu.

Eén actie per trimester.

Hou rekening met: - geen vrijdag

- bij voorkeur dinsdag of donderdag

- 8u30 of 13u30 startmoment

Leerkrachten gaan mee als begeleiding.

Maak duidelijke afspraken met de leerlingen i.v.m. verkeersveiligheid.

Te doen stad:

Het team Milieu voorziet begeleiding.

Het team Milieu voorziet materiaal: bakken, handschoenen, kindertangen.


8

2.7 Herbruikbare bekers

Een schoolfeest of info-avond? Gebruik liever herbruikbare bekers i.p.v wegwerpbekers.

De milieu-impact van de herbruikbare beker is veel kleiner. Je kan natuurlijk ook kiezen voor echte

glazen.

Imog ontleent gratis herbruikbare bekers voor je afvalarm evenement.

2.8 Duurzame schoolaankopen

Plan je een aankoop kantoormateriaal, papier of kopieertoestel? Kies bij voorkeur de milieuvriendelijke

optie.

Voor duurzame schoolaankopen vind je heel wat informatie op de Milieukoopwijzer: www.milieukoopwijzer.be

http://www.milieukoopwijzer.be/


9

3. Thema “Duurzame voeding”

Doelstelling: de school heeft aandacht voor de principes van duurzame voeding (bio, fairtrade en lokale landbouw – seizoensgebonden fruit en groenten) met participatie van de

leerlingen.

3.1 Actie tijdens fairtrade/bioweek

De school zet fairtrade of bio in de kijker. Kapstokken zijn de Week van de Fair Trade (oktober), May

Fair Trade en Fairtrade@School (mei) of de Bioweek (2de week van juni).

De school kan bvb. kiezen om een fairtradewinkel op te zetten met de leerlingen. De leerlingen

kunnen er een fairtradesapje of graanreep kopen. Tijdens de Bioweek kan de school een bio-ontbijt organiseren.

Info www.oxfamwereldwinkels.be/fairtrade@school

www.fairtradeday.be

www.fairtradegemeenten.be www.kortrijk.be/mayfairtrade

Partners: Oxfam Wereldwinkel, Fair Trade gemeente, Bioforum

Te doen school:

Opzetten van een activiteit i.k.v. fairtrade of bio.

Te doen stad:

Het team Milieu staat in voor eventuele inhoudelijke ondersteuning.

3.2 Educatief bezoek (bio/ fairtrade)

De school kan ervoor kiezen om een bezoek te brengen aan een bioboerderij, bioteler of

geïntegreerd teler. Bij het bezoek is er aandacht voor milieuvriendelijke landbouw.

Mogelijkheden: - Het Klokhuis in Sint-Denijs: eigen fruit wordt ter plaatse geperst en gebotteld,

milieuvriendelijke productiemethode. Geïntegreerde teelt. Rondleiding op maat van de klas.

- Bezoek aan een bioboerderij bv. De Feniks in Avelgem (www.vzwfeniks.be), ’t Goed

ter Heule in Lauwe of de Heerlijkheid van Heule. - Bezoek aan de Bioplanet (op voorhand afspreken via het contactnummer 056/35 05

37) of een natuurvoedingswinkel. De klas kan er ook voor kiezen een bezoek te brengen aan Oxfam Wereldwinkel (Kortrijk en

Marke).

Te doen school:

Educatief bezoek (bio/ fairtrade)

Contact opnemen met wereldwinkel, Bioplanet, bioboer.

http://www.oxfamwereldwinkels.be/fairtrade@school

http://www.fairtradeday.be/

http://www.fairtradegemeenten.be/

http://www.kortrijk.be/mayfairtrade

http://www.vzwfeniks.be/


10

3.3 Fairtrade/bio producten op school

De school biedt 1 of meerdere fairtrade/bio producten aan leerlingen en/of leerkrachten op

schoolactiviteiten of in de leraarskamer.

Mogelijke fairtrade producten zijn fruitsap, chocomelk of fairtrade koffie/thee.

Te doen school:

De nodige fairtrade/bio producten aankopen en ter beschikking stellen.

3.4 Educatie in een leerjaar (bio of fairtrade)

a. Fairtrade

Ideeën voor educatie rond fairtrade vind je terug op www.fairtradegemeenten.be (onder ‘Tips &

Docs’, criterium 3). Op deze website vind je een mooi overzicht van de bestaande materialen voor lagere scholen.

Op de website van Oxfam Wereldwinkels www.oww.be/educatie onder de rubriek ‘scholen’ vind je les- en infomateriaal voor leerkrachten.

Voor het lenen van educatieve materialen, kan je terecht in de provinciale documentatiecentra van ‘Kleur Bekennen’. (Voor West-Vlaanderen is dat in de Hugo Verrieststraat 22 in Roeselare.)

Zij lenen het materiaal tegen waarborg uit en geven je alle nodige uitleg.

b. Bio

Ideeën voor educatie over bio vind je op volgende website: http://www.bioforum.be -

Biotheek, onder docent/student - Tips voor scholen/leerkrachten.

Op www.lessenpakket.be kan je kant-en-klare lespakketten over bio-, hoeve- en

streekproducten downloaden. (VLAM)

Partners: Kleur Bekennen, Bioforum, VLAM, wereldwinkel, MOS

Te doen school:

Educatie in een leerjaar over fairtrade en/of bio.

Te doen stad:


3.5 Landbouweducatie

De school heeft aandacht voor hoeve- en streekproducten + het belang van lokale landbouw (korte keten).

Voorbeeld: Met de klas de boer op linken aan het principe ‘denk globaal, eet lokaal’

Te doen school:

Educatie in een klas over lokale landbouw, hoeve- en streekproducten, seizoensgebonden

groenten en fruit.

http://www.fairtradegemeenten.be/

http://www.oww.be/educatie

http://bioforum.be/

http://www.lessenpakket.be/


11

3.6 Donderdag Veggiedag

Donderdag Veggiedag is een campagne die stimuleert om tenminste één keer per week vegetarisch te

eten. Eén dag in de week zonder vlees of vis, maar mét veel groenten en fruit.

Donderdag Veggiedag is een campagne van EVA vzw, de organisatie die het brede publiek informeert over vegetarische voeding.

De educatieve bundel ‘Donderdag Veggiedag in de klas’ vraag je hier aan (€30). Je vindt er ook alle andere praktische info: http://www.donderdagveggiedag.be/scholen

Workshop Donderdag Veggiedag in de klas

Via deze workshop stap je samen met je leerlingen binnen in de wereld van de vegetarische en duurzame voeding. Ga aan de slag met kleurrijke kaartjes, puzzels en filmpjes en ontdek waarom één dag in de week vlees laten zo goed is!

De workshop gaat dieper in op de verschillende redenen om af en toe vlees te laten:

goed voor de gezondheid

goed voor het milieu

minder honger in de wereld

minder dierenleed

De workshop duurt twee uren.

De stad Kortrijk betaalt de begeleidingskost (€170). De school staat in voor de reservatie en praktische organisatie.

Meer info of reserveren: [email protected] of 09 329 68 51.

3.7 Andere acties

Voorbeeld van andere acties: Voedselkilometers.

http://www.donderdagveggiedag.be/scholen



12

4. Thema “Energie”

Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van energie en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen.

4.1 Energieklas en energiebesparende actie

De school spoort de leerlingen actief aan om minder energie te verbruiken. Daartoe stelt de school

een energieklas aan.

Een energieklas ziet erop toe dat de energiebesparende actie(s) uitgevoerd wordt/worden. Door

informatie en educatie wordt een algemene gedragswijziging gestimuleerd.

De leerlingen worden bewust gemaakt dat er vaak onnodig veel energie verbruikt wordt. Kleine inspanningen, zoals de lichten doven in lege lokalen of computers uitschakelen i.p.v. in stand-by,

kunnen de energiefactuur wel degelijk naar beneden halen.

De energieklas kan er ook voor zorgen dat in gemeenschappelijke ruimtes als de refter, de speelzaal

of de gangen, ’s avonds de lichten gedoofd worden.

De leerkracht geeft de nodige uitleg aan zijn energieklas, en brengt de andere klassen op de hoogte van haar taken.

De school is vrij in haar keuze voor de energiebesparende actie.

MOS en de provincie West-Vlaanderen beschikt over posters of stickers met sensibiliserende

boodschappen over het thema energie.

Te doen school:

De school stelt een energieklas aan.

De school kiest een concrete energiebesparende actie.

Leerkracht informeert zijn energieklas en communiceert dit naar de andere klassen.

Te doen stad:


4.2 Meten energieverbruik van toestellen

De school meet het energieverbruik van elektrische toestellen.

De stad Kortrijk heeft hiervoor energiemeters ter beschikking. Er kunnen verschillende toestellen (vb. pc/laptop – kopiemachine), meer of minder energiezuinig, vergeleken worden.

Te doen school:

Energieverbruik van toestellen meten.

Energiemeters aanvragen bij de stad, liefst min. 1 week op voorhand.

Te doen stad:

Het team Milieu stelt energiemeters ter beschikking.


13

4.3 Bijhouden energieverbruik a.d.h.v. tellers gas (m³) en elektriciteit (kWh)

De school houdt wekelijks of 2-wekelijks de meetstaten gas (m³) en elektriciteit (kWh) bij gedurende

de wintermaanden.

Het verbruik wordt in een tabel (Excel tool) genoteerd. Het verbruik wordt gerelateerd aan o.a. het aantal bomen die er nodig zijn om de CO2-uitstoot weer om te zetten in zuurstof. Het team Milieu

stelt deze Excel tool gratis ter beschikking (op aanvraag).

Te doen school:

Energieverbruik (gas en elektriciteit) opvolgen tijdens wintermaanden.

4.4 Energie educatie in een klas

Voorbeelden:

De leerkracht kan er bvb. voor kiezen om een elektriciteitsfactuur te bespreken. Daarop

staat ook de herkomst van onze elektriciteit: kernenergie, fossiele brandstoffen, maar ook hernieuwbare energiebronnen.

Ook GoodPlanet vzw biedt kant-en-klare lespakketten aan.

Water, weer en wind: via www.climate-education.be kan je een gratis lesgever aanvragen

voor een les over klimaatsverandering (geschikt voor leerlingen van 4de, 5de en 6de leerjaar).

Ook in de MOS-mappen vind je kant-en-klaar lesmateriaal.

Uitstippelen Energiepad.

Partner: GoodPlanet vzw, MOS

Te doen school:

Educatie in minstens één klas over het thema energie/hernieuwbare energie.

Te doen stad:


4.5 Educatief bezoek

De school maakt een educatieve uitstap met als thema energie.

Dergelijk educatief bezoek kan bijvoorbeeld ook deel uitmaken van de schoolreis.

Voorbeelden:

Bezoek aan een windturbine of bezoek aan een lage energiewoning/passiefhuis.

Te doen school:

De school plant een milieu-educatief bezoek, met het thema energie.

http://www.climate-education.be/


14

4.6 Deelname Dikke truiendag + actie

De school neemt deel aan de Dikke-truiendag georganiseerd door de Vlaamse Overheid.

Dit schooljaar vindt de Dikke-Truiendag plaats op maandag 15 februari 2016. Scholen en overheden

worden aangespoord om op die dag de verwarming een paar graden lager te zetten. Scholen zetten de Dikke-truiendag extra kracht bij door er een (ludieke) activiteit rond te organiseren.

Campagnemateriaal wordt gratis ter beschikking gesteld: http://www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag

Te doen school:

Verwarming een paar graden lager zetten op 15 februari en de leerlingen erover

informeren.

Extra actie waarbij alle leerlingen betrokken worden.

http://www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag

http://www.lne.be/campagnes/dikke-truiendag


15

5. Thema “Water”

Doelstelling: Aandacht hebben voor het verbruik van water en dat verbruik beperken, met participatie van de leerlingen.

5.1 Waterklas en waterbesparende actie

De school spoort de leerlingen actief aan om minder water te verbruiken. Daartoe stelt de school een

waterklas aan.

Een waterklas ziet erop toe dat waterbesparende actie(s) uitgevoerd wordt/worden. Door informatie

en educatie wordt een algemene gedragswijziging gestimuleerd. De leerlingen worden bewust

gemaakt dat er vaak onnodig veel water verbruikt wordt. De kraantjes niet onnodig laten lopen, bespaart heel wat kostbaar water. De leerkracht heeft de nodige uitleg aan zijn waterklas, en brengt

de andere klassen op de hoogte van haar taken.

Te doen school:

De school stelt een waterklas aan.

De school kiest een concrete waterbesparende actie.

Leerkracht informeert zijn waterklas en communiceert dit naar de andere klassen.

Te doen stad:


5.2 Watereducatie in een klas

Voorbeelden:

GoodPlanet vzw biedt kant-en-klare lespakketten aan (thema water).

VMW heeft educatief materiaal ter beschikking (verschillende zaken zijn gratis), zie

www.kids.vmw.be Water, weer en wind: via www.climate-education.be kan je een gratis lesgever aanvragen

voor een les over klimaatsverandering (geschikt voor leerlingen van 4de, 5de en 6de leerjaar).

Veel informatie over natuur- en milieueducatie is terug te vinden op volgende website:

http://nme.milieuinfo.be/front.cgi. Dit is de NME-inventaris van de Vlaamse overheid. Ook in de MOS-mappen vind je kant-en-klaar lesmateriaal.

Watervoetafdruk

Uitstippelen waterpad

Watervervuiling, wereldwaterproblematiek

Partner: GoodPlanet, VMW, MOS

Te doen school:

Educatie in minstens één klas over het thema water.

Te doen stad:


http://www.kids.vmw.be/

http://www.climate-education.be/

http://nme.milieuinfo.be/front.cgi


16

5.3 Watereducatief bezoek

De school maakt een educatieve uitstap met als thema water. Dergelijk educatief bezoek kan

bijvoorbeeld ook deel uitmaken van de schoolreis.

Voorbeelden: Bezoek waterproductiecentrum in Kooigem of aan De Gavers in Stasegem (Harelbeke), bezoek waterreservoirs in Bellegem (aanbod VMW).

Partners: VMW

Te doen school:

De school plant een milieu-educatief bezoek met het thema water.

5.4 Deelname Wereldwaterdag

De school neemt deel aan de Wereldwaterdag georganiseerd door de Vlaamse Overheid. In 2016 gaat die door op dinsdag 22 maart. Scholen die deelnemen kunnen dit schooljaar rekenen op extra

ondersteuning. “The World Walks for Water” is een mondiaal evenement dat wil bijdragen tot een hoger bewustzijn rond drinkbaar water én afvoer van vuil water. Scholen en overheden worden

aangespoord om op die dag 6 kilometer te stappen, dit is de afstand die miljoenen mensen dagelijks afleggen om in de basisbehoefte ‘drinkbaar water’ te kunnen voorzien.

Alle info over de campagne:

www.wereldwaterdagatschool.be

Te doen school:

5.5 Bezoek aan tentoonstelling Water/War

Water/war is een tentoonstelling rond water en duurzaamheid. Bekeken vanuit een ecologische,

economische en mondiale bril. Water/War brengt kunstenaars, onderzoeksinstellingen, bedrijven

samen om op zoek te gaan naar innovatieve oplossingen voor de uitdagingen rond water wereldwijd. De tentoonstelling loopt van 10 maart tot 26 juni in de Budafabriek.

http://www.wereldwaterdagatschool.be/


17

6. Thema “Natuur”

Doelstelling: De leerlingen in contact brengen met de natuur met de nodige aandacht en respect voor de natuurwaarde.

6.1 Educatieve uitstap

Voorbeelden: Natuurwandeling met gids van Natuurpunt, actie in het kader van vogels voeren en

beloeren (februari 2016), gebruik boskoffer of kabouterpad.

Partner: Natuurpunt

Te doen school:

Aanvraag gids voor bezoek Kortrijks natuurgebied via [email protected].

Aanvraag voor ontlening boskoffer of kabouterpad bij Stad Kortrijk,

[email protected]

6.2 Natuur op school

De school heeft aandacht voor natuur op school met als doelstelling het verhogen van de biodiversiteit. Participatie van de leerlingen speelt een belangrijke rol.

Bij deze actie gaat het steeds over het groener/biodiverser maken van de speelplaats.

Voorbeelden: inrichten van insectenhotel met participatie van de leerlingen, bouwen van wilgenconstructie met snoeihout, ophangen zwaluwnestkast, actie in het kader van vogels voeren en

beloeren (februari 2016).

Hier vind je 14 concrete werkfiches ‘spelen in de tuin’ waarmee je meteen op school aan de slag kunt:

http://www.lne.be/themas/natuur-en-milieueducatie/nmerond/vergroening/eigen-tuin

6.3 Natuureducatie in de klas

De school werkt het thema biodiversiteit uit in de klas.

Voorbeeld: Bipster is een educatief spel voor kinderen vanaf 6 jaar. Het spel is gratis te ontlenen in het natuureducatief centrum van de Gavers. Contact: [email protected]

6.4 Vorming natuur voor leerkrachten

De school vaardigt een leerkracht af voor een vorming natuur.

Het aanbod vind je hier: http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/bezoekerscentra/Pages/default.aspx



http://www.lne.be/themas/natuur-en-milieueducatie/nmerond/vergroening/eigen-tuin


http://www.west-vlaanderen.be/kwaliteit/Leefomgeving/bezoekerscentra/Pages/default.aspx


18

7. Thema “Duurzame mobiliteit”

Doelstelling: De leerlingen en leerkrachten laten kennis maken met de verschillende vervoerswijzen en hoe je de gevolgen voor het milieu kan beperken. Hierbij geldt het STOP principe. Je

verkiest Stappen of Trappen, daarna Openbaar vervoer of (car)Pooling.

ALGEMEEN

7.1 Schoolvervoerplan

De school kan een update maken van hun schoolvervoerplan. Deze update bevat best een overzicht van de vervoerswijze waarop de kinderen en leerkrachten naar school komen, of en waarheen de

schoolrijen gaan en de belangrijkste knelpunten voor veilig schoolverkeer in de schoolomgeving.

Deze update dient digitaal bezorgd te worden aan de directie Mobiliteit en Infrastructuur.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde het project Moving Forward aan:

Met Moving Forward brengt u op een snelle en efficiënte manier de veiligste en meest

duurzame route naar je school digitaal in kaart. Met behulp van een smartphone legt u de verkeersnelpunten in uw schoolomgeving in een handomdraai fotografisch vast om ze daarna te

bewerken in Google Maps. Moving Forward is bovendien een uitstekende inleiding voor een les over verkeer en mobiliteit. Reserveer gratis smartphones voor je school en ga met uw

leerlingen op stap!

Moving Forward gaat veel verder dan de klassieke schoolbereikbaarheidskaart. De knelpunten die u met uw smartphone vastlegt worden automatisch verzonden en verzameld. Je wint dus

heel wat tijd. Met de smartphones kunt u uw leerlingen bovendien op een leuke manier betrekken in het hele proces.

De route die je in Google Maps uitstippelt kunt u gemakkelijk integreren in de website van uw

school. Dat biedt heel wat voordelen:

U kunt de kaart zeer snel bewerken en updaten;

U kunt meer informatie op een overzichtelijke manier tonen;

Meer gebruikers zullen uw schoolbereikbaarheidskaart raadplegen;

Geen drukkosten meer voor papieren stratenplannen;

Andere belangrijke beperkingen van papieren stratenplannen verdwijnen, zoals het

ontbreken van kleine verbindingswegen, fietsen wandelroutes, autovrije straten

beperkingen door de grenzen van het stratenplan enzovoort.

U kunt de smartphones (uitgerust met de Moving Forward-applicatie) gratis lenen. Ook de

toegang tot uw eigen Google Maps-schoolomgeving waarin u uw schoolbereikbaarheidskaart bewerkt en updatet, bieden we u gratis aan. Bovendien kunt u altijd rekenen op ondersteuning

van het Instituut voor Mobiliteit (IMOB) en de Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV).

Surf naar www.movingforward.be voor meer informatie

7.2 Sam de Verkeersslang

Mobiel 21 vzw organiseert voor basisscholen de campagne Sam de Verkeersslang. Het doel van de campagne is het stimuleren van kinderen, ouders, leerkrachten en schooldirecties om de auto een

week lang thuis te laten en naar school te stappen, fietsen, bussen of carpoolen. Het spel laat ouders,

kinderen en leerkrachten een week lang beleven hoe het anders kan.

Scholen die zich inschrijven, ontvangen het gratis spelpakket en krijgen gratis inhoudelijke begeleiding

bij het uitwerken van deze campagne.

http://www.movingforward.be/


19

Te doen school:

Inschrijven op: www.verkeersslang.be tegen november.

7.3 Educatie verkeersreglementering (theorie)

De school geeft theoretische verkeerseducatie aan de leerlingen met blijvende aandacht gedurende

gans het schooljaar.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende aan:

a. verkeerskoffers

Als de school dat wenst kunnen de leerkrachten hiervoor gebruik maken van de

verkeerskoffers. De verkeerskoffers zijn samengesteld met allerlei verkeerseducatief materiaal.

Er steken handleidingen, boekjes, video’s, spelletjes, posters, werkboekjes, … in. De koffers kunnen ontleend worden gedurende een ganse week, mits € 25 waarborg per koffer.

Verkeerskoffer 1: kleuter en eerste graad lager onderwijs

Verkeerskoffer 2: tweede en derde graad lager

Te doen school bij gebruik verkeerskoffers:

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu.

Verkeerskoffers afhalen op maandagvoormiddag en terugbezorgen op

vrijdagvoormiddag bij het team Milieu.

b. verkeersquiz

De bedoeling van deze interscolaire verkeersquiz is droge materie dichter bij de jongeren te

brengen op een speelse manier. De quiz wordt volledig uitgewerkt en verzorgd door de cel

preventie.Tijdens de pauze wordt er gezorgd voor frisdrank en een koek. De eerste 3 winnende groepjes krijgen een medaille, de eerste 3 winnende klassen krijgen een oorkonde.

De quiz heeft plaats, gespreid over 2 dagen in februari ’16, op 2 verschillende locaties. In 2016 is dat op maandag 1 februari in OC De Vonke en op donderdag 4 februari in het OC Marke.

Het is geen individuele quiz, maar de leerlingen nemen deel in groepjes van 4 tot 6 kinderen.

De leerkrachten mogen niet deelnemen. Wij vragen enkel dat zij toezicht houden. Het staat hen echter vrij om hun leerlingen zo goed mogelijk voor te bereiden zodat hun klas een

oorkonde in de wacht kan slepen.

Te doen school:

Inschrijven bij de cel preventie tegen halverwege januari.

Ter info: de grote verkeerstoets voor het 5e leerjaar zal in 2016 plaats hebben in de maand mei. Cfr. www.verkeerstoets.be

http://www.verkeersslang.be/

http://www.verkeerstoets.be/


20

ACTIES DIE HET STAPPEN OF TRAPPEN STIMULEREN

7.4 Fiets- en voetpooling

7.4.1 Pooling in het kader van woon – schoolverkeer

Misschien willen ook de kinderen van uw school te voet of met de fiets naar school, maar vinden de ouders dat te gevaarlijk. Meer en meer ouders denken er zo over en brengen hun kinderen met de

auto naar school. Het resultaat: kinderen hebben minder ervaring en zelfstandigheid als voetganger of fietser in het verkeer. Het van en naar school voeren zorgt voor nog meer auto's, voor nog meer

onveilige situaties en voor nog meer milieuhinder.

Daarom is voet- of fietspoolen een interessant en milieuvriendelijk alternatief. Het is de bedoeling van zo’n pool dat ze stappen of fietsen met een kleine, duidelijk herkenbare groep kinderen en een

begeleider van huis naar school en omgekeerd.

Te doen school:

Zoeken naar geïnteresseerden en één of meerdere begeleiders voor de pool en de pool

opstarten. Zorgen dat de begeleider(s) verzekerd zijn.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de provincie West-Vlaanderen volgende aan:

Inhoudelijke ondersteuning: Als jouw school een fietspool wil organiseren, geeft het

provinciebestuur hierbij inhoudelijke begeleiding (infosessie). U kan deze infosessie aanvragen bij [email protected].

Materiële ondersteuning: Scholen die een fietspool organiseren, krijgen hiervoor het nodige

veiligheidsmateriaal. Dit materiaal bestaat uit fluorescerende jasjes en fietshelmen voor de kinderen en de begeleiders. Organiseert jouw school een fietspool? Je wil graag je begeleiders

en fietspoolkinderen het veiligheidsmateriaal bezorgen? Vul dan dit aanvraagformulier in en geef aan hoeveel materiaal je voor de fietspoolgroepjes aanvraagt.

Extra: De provincie waardeert de dagelijkse inzet van de fietspoolbegeleiders. Daarom schenkt

de provincie alle fietspoolbegeleiders elk jaar een kleine attentie.

7.4.2 Pooling in het kader van schooluitstappen

Ga je op stap met de klas, dan hoeft de verplaatsing misschien niet altijd met een bus of de wagen van bereidwillige (groot)ouders. Misschien kan het met de fiets of te voet. De stad stelt hiervoor gratis

fietsen ter beschikking, via Mobiel vzw, aan scholen waar niet alle kinderen zelf een fiets hebben. De stad kan de school ondersteunen bij het uitstippelen van een veilige fietsroute op het grondgebied van

de stad Kortrijk.

Te doen school:

Als er fietsen nodig zijn: uw aanvraag sturen met doel en aantal naar Parko (Esther Baars,

[email protected] )

De veiligste weg uitstippelen voor de verplaatsing


http://www.west-vlaanderen.be/NL/Leefomgeving/infopuntfiets/Documents/leefomgeving/infopuntfiets/doc/Invulformulier%20materiaal%20Fietspool.doc



21

7.5 Fietsherstelcursus

De school kan een fietsherstelcursus aanvragen. De lesgevers zijn mensen van Mobiel vzw en komen

de les geven in de school of de klas kan zich hiervoor verplaatsen naar het herstelatelier van vzw

Mobiel.

Te doen school:

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij Mobiel vzw.

7.6 Fietsdiefstalpreventie

Om fietsende scholieren preventief te wapenen tegen fietsdieven, labelen gemeenschapswachten de

fietsen van de leerlingen.

Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei .

Te doen school:

Schriftelijk aanvragen van de actie bij de cel preventie, één maand voor de

activiteit.

Laten ondertekenen van de éénzijdige verklaring, door de ouders/voogd, indien

zij de fiets van hun zoon/dochter willen laten labelen.

7.7 Controle van de technische uitrusting van de fiets

Met een goed uitgeruste fiets op weg gaan en gezien worden in het verkeer verkleint het risico op het

betrokken raken bij een verkeersongeval. Daarom organiseert de cel preventie technische controles van de fietsuitrusting, door gemeenschapswachten, op vraag van de school. Tijdens de donkere

maanden wordt er extra aandacht besteed aan het effectief gebruik van de fietsverlichting. De school kan zelf een nacontrole organiseren of deze laten doen door de cel preventie.

Periode waarin de stad de actie aanbiedt: oktober t.e.m. mei.

Te doen school:

Schriftelijk aanvragen van de controleactie, de (eventuele) nacontrole bij de cel

preventie, één maand voor de activiteit.

Te doen stad:

De cel preventie controleert de fietsen.

De cel preventie verzorgt, indien de school dit wenst, een nacontrole.

Het labelen van fietsen in het kader van diefstalpreventie en de technische controle van de

fietsuitrusting kunnen samen of apart aangevraagd worden.


22

7.8 Mobiel fietsbehendigheidsparcours

Het fietsbehendigheidsparcours bestaat uit een rechte plank, een wip, kegels, schijfjes en een

coördinatietest. Bij het behendigheidsparcours kan een handleiding, een evaluatieformulier en een

‘rapport’ geleverd worden. Het mobiel fietsbehendigheidsparcours kan een hele week gratis ontleend worden.

Te doen school:

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu.

Zelf de lessen organiseren rondom het thema behendig fietsen.

Te doen stad:

Het fietsbehendigheidsparcours opstellen op maandagvoormiddag.

Het fietsbehendigheidsparcours opbreken op vrijdagvoormiddag.

7.9 Educatie veilig stappen of trappen (praktisch)

De doelstelling is jonge voetgangers en fietsers leren hoe ze zich veilig in het verkeer kunnen

begeven. Ze leren verkeren in het echte alledaagse verkeer en ze leren rekening houden met andere

weggebruikers. Het is de bedoeling dat een aantal kinderen na het verwerven van deze kennis op zelfstandige basis zich naar school kunnen verplaatsen.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de Vlaamse Stichting Verkeerskunde volgende aan:

a. Voetgangersbrevetten “brons”, “zilver” en “goud”. Het is belangrijk dat we kinderen

vanaf de kleuterleeftijd tot en met de tweede graad van het lager onderwijs heel regelmatig

individueel laten oefenen in een beschermde omgeving en in het echte verkeer, onder toezicht van volwassenen. We moeten hen vertrouwd maken met de juiste kijken luistertechnieken om

te leren oversteken. Want een veilige voetganger word je niet in de klas.

Voor de 3de kleuterklas is er het educatieve pakket “Voetgangersbrevet brons”, voor de 1ste

graad is er het “Voetgangersbrevet zilver” (info: www.vsv.be/verkeer-op-school) en voor de 2de

is er het “Voetgangersbrevet goud” na het afleggen van het “Grote voetgangersexamen” in het vierde leerjaar.

b. Het Grote Voetgangersexamen

De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) biedt met het project het Grote

Voetgangersexamen (www.grotevoetgangersexamen.be), een kant-en-klaar doe-pakket om zelf een voetgangersexamen te organiseren. Het is de bedoeling dat dit examen georganiseerd

wordt voor het vierde leerjaar omdat kinderen pas vanaf de leeftijd van 9 à 10 jaar correct tijd

en ruimte kunnen interpreteren en structureren. Het pakket is gratis, inschrijven is wel verplicht!

Scholen die het grote voetgangersexamen organiseren en zich inschrijven op de website kunnen bovendien de leerlingen belonen met een gratis toegangsticket voor Bobbejaanland

(voorwaarden op de website)

Te doen scholen

Zich inschrijven op de website www.hetgrotevoetgangersexamen.be;

Met behulp van het gratis doe-pakket het voetgangersexamen organiseren

uniek ontworpen voetgangersdiploma’s uitreiken die je zelf kunt personaliseren en die

recht geven op een gratis toegang in Bobbejaanland ( zie de website voor meer info en

de voorwaarden)

http://www.vsv.be/verkeer-op-school


23

c. Kleuterfietsen

Naast het veilig leren stappen, is het ook belangrijk dat kleuters al spelend voldoende

mogelijkheden krijgen om de fiets te leren beheersen. Leren fietsen kan je immers niet op

papier maar enkel door actief met de fiets bezig te zijn. Loopfietsjes zijn een ideale voorbereiding op het leren fietsen op 2 wielen en maken een fiets met zijwieltjes overbodig.

Eens kinderen het rijden op een loopfiets beheersen, kunnen zij hun evenwicht bewaren en hebben ze leren sturen en remmen. Het enige wat er dan nog bijkomt op een gewone fiets is

het trappen. Veel kinderen die al van 2 jaar met een loopfiets rijden, kunnen tussen de 3 en 4

jaar zelfstandig fietsen op een gewone fiets. Communiceer ook naar de ouders toe dat de kinderen leren fietsen en nodig hen uit om ook thuis te oefenen.

Leerkrachten die wensen te starten met kleuterfietsen maar niet goed weten hoe hieraan te beginnen, kunnen bij de PZ Vlas terecht (dienst verkeerspreventie en -educatie) voor

ondersteuning.

d. De methode “Van startfietser tot superfietser”

Een kind kan in de lagere school drie fietsbrevetten halen: brons (eerste graad), zilver (tweede

graad) en goud (derde graad) In het 6de leerjaar is er het “Grote fietsexamen”, een praktijktest op de openbare weg.

Meer info over de projecten op: www.vsv.be/verkeer-op-school

e. Het Grote Fietsexamen

De Vlaamse Stichting Verkeerskunde (VSV) biedt je met het project het Grote Fietsexamen,

www.grotefietsexamen.be, een kant-en-klaar pakket om zelf een fietsexamen te organiseren. Ook hierbij krijgen de deelnemende leerlingen een gratis toegangsticket voor Bobbejaanland.

Er zijn 3 stappen:

Stap 1: Schrijf je klas in voor 30 april en ontvang het gratis doe-pakket.

Stap 2: Geef de datum en de namen van de leerlingen in. Stap 3: Vul de resultaten en het evaluatieformulier in en je krijgt fietsbrevetten goud voor de

leerlingen.

Hun aanbod

een doe-pakket met een handleiding, oefenfiches voor leerkrachten, folders

voor de ouders, een klasaffiche en een klembord;

deze website met je persoonlijke dossier, nog meer oefenmateriaal en

controlefiches voor tijdens het examen; regionale nascholingen over het Grote Fietsexamen;

uniek ontworpen fietsbewijzen afdrukken die je zelf kunt personaliseren en die

recht geven op een gratis toegangsticket voor de deelnemende leerlingen (zie

de website voor de voorwaarden)

Op http://www.verkeeropschool.be kun je alle projecten en acties vinden van de V.S.V. !

http://www.vsv.be/verkeer-op-school

http://www.verkeeropschool.be/


24


a. Mobiel verkeerspark

Het is de bedoeling om leerlingen uit het basisonderwijs de elementaire verkeersregels bij te

brengen in een beschermde omgeving, om dan in een latere fase dat te doen op de openbare weg via een verkeerswandeling, een fietstocht, …

Het verkeerspark heeft een omtrek van 15m op 25m, met daarin afbakeningen van de ‘weg’, verkeersborden en verkeerslichten. Het mobiel verkeerspark kan gratis ontleend worden voor

de duur van een ganse week.

Te doen school: Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij het team Milieu.

Zelf de lessen organiseren rondom het verkeerspark.

Te doen stad:

De directie Mobiliteit en Infrastructuur stelt het verkeerspark op de

maandagvoormiddag.

De directie Mobiliteit en Infrastructuur breekt het verkeerspark op de

vrijdagnamiddag.

b. Verkeerseducatieve routes (vero’s)

Een verkeerseducatieve route confronteert kinderen met de verkeersrealiteit. Om de

leerkrachten te helpen bij het geven van de lessen rond de Vero bestaat er een educatief

pakket dat is samengesteld uit een handleiding voor de leerkracht, een CD met powerpointpresentatie om de les te ondersteunen en oefenfiches voor de leerlingen. Iedere

klas kreeg het pakket aangereikt, dat het best bij de schoolomgeving aansluit.

Er zijn in totaal 8 verkeerseducatieve routes uitgewerkt voor het basisonderwijs:

Een Vero te voet en een Vero fiets voor het basisonderwijs in Kortrijk

Een Vero te voet en een Vero fiets voor het basisonderwijs in de

deelgemeentes Aalbeke-Marke

Een Vero te voet en een Vero fiets voor het basisonderwijs in de

deelgemeentes Bissegem-Heule Een Vero te voet en een Vero fiets voor het basisonderwijs in de

deelgemeentes Rollegem-Bellegem-Kooigem

c. Praktische fietsproef

De jongeren leggen met de fiets individueel een gemarkeerde route af waarlangs ‘controleurs’ staan opgesteld, die de voorbij fietsende leerlingen beoordelen. De route wordt in de school

vooraf besproken, ondersteund door een powerpointpresentatie.

De ‘controleurs’ zijn mensen van Mobiel vzw, leerkrachten of (groot)ouders

De bedoeling van de praktische fietsproef voor het 6e leerjaar is het veilig gedrag van de jonge

fietser in het werkelijke verkeer te bevorderen.

Belangrijk is dat de praktische verkeersproef wordt voorafgegaan door een fietsencontrole en

een fietsbehendigheidsproef. Bij de fietsencontrole wordt nagegaan of de leerlingen met een

veilig voertuig rijden, terwijl de behendigheidsproeven als doel hebben de bekwaamheid van de jonge fietsers te testen. Leerlingen die zowel voor de fietsencontrole, de behendigheidsproeven

als voor de praktische verkeersproef slagen, zullen later een getuigschrift ontvangen.


25

Te doen school:

Ten minste 1 maand vooraf reserveren bij Mobiel vzw.

Brief laten ondertekenen door de ouders dat de leerlingen toestemming

hebben om de proef af te leggen op de openbare weg.

Ook de scholen die de praktische proef in samenwerking met

Mobiel vzw organiseren kunnen hun leerlingen belonen met een

toegangsticket voor Bobbejaanland door zich in te schrijven op de website www.grotefietsexamen.be en gebruik te maken van de

fietsbrevetten. (zie website voor de voorwaarden)

Te doen stad:

Stelt een voorbeeldbrief ter beschikking om aan de ouders te sturen.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende aan:

Veilig wandelen of fietsen in de schoolomgeving

Je kan als school bv. een presentatie uitwerken aan de hand van foto’s in de omgeving waarbij je de

jongeren wijst op de gevaren op de specifieke locaties en met hen bespreekt hoe zij zich daar verkeersveilig kunnen gedragen. Scholen die dit wensen kunnen een beroep doen op de PZ Vlas voor

ondersteuning bij het uitwerken en het geven van deze les. Zij kunnen dan zelf op pad gaan om deze situaties in te oefenen.

http://www.grotefietsexamen.be/


26

ACTIES OPENBAAR VERVOER

7.10 Openbaar vervoer

De kennis over het openbaar vervoer is voor kinderen vaak ondermaats. Door het aanreiken van een

aantal vaardigheden worden leerlingen aangezet om andere, duurzame en milieuvriendelijke vervoerswijzen te gebruiken. Het gebruik van het openbaar vervoer staat in dit luik centraal.

Hier willen wij ook het gebruik van het openbaar vervoer tijdens schooluitstappen promoten bv. tijdens schoolreizen.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt De Lijn volgende aan:

De scholen krijgen de mogelijkheid om de stelplaats in de Weggevoerdenlaan te

bezoeken. De Lijn biedt een gratis lespakket aan voor de derde graad. Dit kan aangevraagd

worden via www.delijn.be.

Te doen school:

Aanvraag voor bezoek aan de stelplaats van De Lijn richten aan de directie Mobiliteit

en Infrastructuur.

Tip: voor uitstappen gerelateerd aan milieu, vragen MOS scholen gratis de MOS Poppelepee aan.

Meer info: http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/onderwijsniveau/basis/gratis-met-de-lijn

VEILIG OP WEG

Doelstelling: Leerlingen leren wat het betekent om zich op een veilige manier in het verkeer te

begeven. Wie kiest voor een duurzame verplaatsing, zorgt automatisch voor een

veiligere omgeving.

7.11 Campagne zichtbaarheid in het verkeer

De school stimuleert haar leerlingen zichtbaar te zijn in het verkeer. Op welke manier staat de school uiteraard vrij: een verplichting in het schoolreglement, een klaswedstrijd, een ludieke campagne, een

zichtbare week… Het ligt in onze bedoeling om te zorgen dat de kinderen, die zich in het verkeer

begeven, zichtbaar zijn zowel tijdens de dag als ’s avonds en zich bewust zijn waarom dit nodig is.

Te doen school:

Stimuleren van de zichtbaarheid in het verkeer.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende zaken aan:

a. De school kan bij het team Milieu fluohesjes aankopen tegen € 1,5 per hesje. Deze kunnen dan geschonken, verhuurd of doorverkocht worden aan de

leerlingen. Let wel: de verhuur- of verkoopprijs mag niet hoger zijn dan € 1,5.

De hesjes zijn verkrijgbaar in 5 maten: 2 voor kleuters X-small en small, 3 grote small, large en X-large. Zij kunnen na afspraak afgehaald worden bij het team Milieu.

b. Affiches en buttons om een zichtbaarheidscampagne te ondersteunen. Zij kunnen na afspraak afgehaald worden bij het team Milieu.

http://www.delijn.be/

http://www.lne.be/doelgroepen/onderwijs/mos/onderwijsniveau/basis/gratis-met-de-lijn


27

7.12 Helm op, fluo top!

Voor het schooljaar 2015-2016 biedt de VSV een nieuw project aan waaraan basisscholen kunnen

deelnemen. Voor dit project wordt gewerkt met spaarkaarten en stickers die gratis door de VSV ter

beschikking worden gesteld. De leerlingen kunnen de stickers verdienen door met een fluohesje aan en/of een fietshelm op naar school te komen. De leerlingen kunnen sparen voor een gratis toegang

tot de zoo in Antwerpen of Planckendael of het Serpentarium in Blankenberge.

Voor dit project kan worden ingeschreven tot eind september 2015. Het project dient te worden

uitgevoerd in de ‘donkere maanden’ (tussen de herfst- en krokusvakantie). Het materiaal zal aan de

ingeschreven scholen bezorgd worden de week voor de herfstvakantie.

Te doen school:

De school voor eind september inschrijven voor het project op de website

www.helmopfluotop.be en het juiste leerlingenaantal doorgeven (rekening houdend met kleutertjes en instappertjes)

Het project uitvoeren in de aanbevolen periode, namelijk tussen de herfst- en

krokusvakantie.

7.13 De dode hoek

De dode hoek is de zone rond de vrachtwagen waarin de chauffeur je niet kan zien. Elk jaar komen

een twaalftal fietsers om het leven omdat ze in de dode hoek staan. De slachtoffers zijn meestal jonge fietsers. Het is belangrijk dat jonge fietsers weten wat de dode hoek is en hoe ze zelf een

dodehoekongeval kunnen voorkomen.

Om de scholen, die hierover les willen geven, te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende zaken aan:

a. Zij stellen een powerpointpresentatie en cd-rom ter beschikking die kunnen gebruikt

worden om les te geven rond de dode hoek.

b. De PZ Vlas komt zelf les geven over de dode hoek. Deze les bevat een theoretisch

deel en een praktisch deel.

In het theoretisch luik wordt uitgelegd wat de dode hoek is en wat de oorzaken daarvan zijn. Voor het praktijkgedeelte bestaan er twee mogelijkheden:

De school contacteert een chauffeur (bijv. Één van de ouders die

vrachtwagenchauffeur is, een bedrijf in de buurt,..) die op school komt vertellen

over zijn ervaringen met de dode hoek. Vraag dat deze persoon zijn vrachtwagen meebrengt en dat alle leerlingen zelf eens op de plaats van de bestuurder mogen

gaan zitten. Je kan er natuurlijk ook meteen een uitstap van maken door een bezoek te brengen

aan een bedrijf en daar de praktijk te laten doorgaan. Veel bedrijven zijn bereid om

hun steun te verlenen aan dergelijke acties omdat het ook voor hen eens een kans

is om op een positieve manier in beeld te komen.

http://www.helmopfluotop.be/


28

Te doen school:

Contact opnemen met een chauffeur of bedrijf

Eventueel een locatie zoeken om de vrachtwagen op te stellen en indien nodig (openbare

parkings) een aanvraag indienen bij het college van Burgemeester en Schepenen om

parkeerverbod te plaatsen.

Eventueel contact opnemen met de politiezone om het educatief materiaal te ontlenen of

om de theorie te brengen bij de leerlingen.

Te doen PZ Vlas:

Geeft de dodehoeklessen.

Formuleert een advies over de vraag om parkeerverbod te plaatsen.

Om de scholen, die hierover les willen geven, te ondersteunen biedt de provincie West-Vlaanderen volgende aan:

Scholen die een dodehoekles geven, kunnen ook lesmateriaal aanvragen bij de provincie.

Contactpersoon is [email protected]. Het betreft een handleiding voor de

leerkrachten en werkboekjes voor de leerlingen. Het provinciebestuur organiseert ook elk jaar een gratis nascholing voor leerkrachten van de derde graad. Hierin leren de leerkrachten hoe ze zelf een

les kunnen geven over de dode hoekproblematiek.

7.14 Gemachtigd opzichter

'Nog amper een kwart van de Vlaamse schoolkinderen gaat met de fiets naar school. Dat is het laagste aantal in bijna twintig jaar tijd. Ouders verkiezen de bus of de auto omdat ze bang zijn voor

ongelukken.' Als school kan je ervoor zorgen dat de kinderen veilig kunnen oversteken aan de schoolpoort door

ouders, leerkrachten, vrijwilligers aan te moedigen een opleiding tot gemachtigd opzichter te volgen en hen te laten participeren in een beurtrol om de taak van gemachtigd opzichter te verzekeren aan

de schoolpoort. Zorg ook dat deze personen voor hun taak verzekerd zijn via de schoolverzekering en

voorzie ook het nodige veiligheidsmateriaal (bordje + kledij).

Te doen school:

ouders, leerkrachten, vrijwilligers zoeken die bereid zijn de opleiding tot gemachtigd opzichter

te volgen en deze taak op regelmatige basis willen opnemen aan de schoolpoort

zorgen voor het nodige veiligheidsmateriaal (bordje, armband, kledij)

de PZ Vlas contacteren om een opleidingsmoment af te spreken

Te doen PZ Vlas:

geeft de opleiding tot gemachtigd opzichter (1u)

contacteert de stad voor het opmaken van de machtigingen door de burgemeester.

7.15 Verkeersongevallen

Verkeersongevallen maken, jammer genoeg, deel uit van de leefwereld van kinderen. Het is dan ook

zinvol om tijdens de verkeerslessen ook over verkeersongevallen te praten.

Door auteur en theatermaker Wim Geysen werd, in opdracht van ZEBRA vzw, het muzikaal

theaterstuk 'Samoerai' gecreëerd. 'Samoerai!' sensibiliseert kinderen op speelse wijze over de gevaren

van het verkeer. Deze voorstelling is zeer geschikt om de thema's verkeersveiligheid en verkeersongevallen in te leiden bij kinderen (8 tot 12 jaar) uit het basisonderwijs zonder dat zich een

concreet verkeersongeval heeft voorgedaan



29

Word je als school in de loop van het schooljaar wel geconfronteerd met een ongeval, is er iemand uit de nabije omgeving van een kind overleden of is het kind getuige van een verkeersongeval, dan kan

je bij de provincie de Zebra-kit aanvragen om rond dit ongeval te werken.

Te doen school:

de voorstelling van 'Samoerai! kan je boeken via www.wimgeysen.be

als een leerkracht over een concreet ongeval wenst te spreken met de leerlingen, dan kan hiervoor de Zebra-kit worden ontleend via [email protected]

http://www.wimgeysen.be/



30

7.16 Veilig in de wagen

Uit de resultaten van een enquête van het BIVV bleek dat 1 op de 2 kinderen niet correct wordt

vastgeklikt in de wagen en dat 1 op de 10 kinderen zelfs helemaal niet wordt vastgemaakt in de

wagen.

Leerkrachten van het lager onderwijs die met hun leerlingen willen werken rond kinderzitjes en het

dragen van de gordel, kunnen bij de stad Kortrijk en de PZ Vlas terecht voor educatief materiaal.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad de gordelkoffer aan:

De gordelkoffer is een educatieve koffer, ontworpen door leerlingen van het PTI, bedoeld voor

leerlingen van de 3e graad lager onderwijs. De koffer simuleert wat het verschil is tussen het dragen van een gordel en het verzuimen ervan. Dit wordt visueel voorgesteld door middel van

een al dan niet vastgeklikt beertje, dat tegen diverse snelheden wordt rondgetold. De koffer is voorzien van een handleiding, achtergrondinformatie voor de leerkracht en een werkblaadje

met oplossing voor de leerlingen..

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de PZ Vlas volgende aan:

Bij de PZ Vlas kan je een informatiepakket met o.a. een groeimeter aanvragen om zelf aan de

slag te gaan of kan je een beroep doen op de dienst Verkeerseducatie en -preventie van de PZ Vlas om de les te komen geven of voor meer informatie over het correct vervoeren van

kinderen in de wagen. Met behulp van een groeimeter kan je nagaan wie in een kinderzitje dient plaats te nemen, wie op een verhogingskussen moet zitten en wie enkel de gordel dient

te gebruiken. Via de webshop van het BIVV kunnen eventueel ook groeimeters en gordeldieren

aangekocht worden voor de leerlingen.

Te doen school:

zelf les geven over kinderzitjes en/of het nut van het dragen van de gordel in de wagen of dit aanvragen bij de dienst Verkeerseducatie en -preventie van de PZ Vlas

eventueel het informatiepakket met onder meer de folder 'Kinderen in de wagen, Klik ze vast!' aanvragen bij de dienst verkeerseducatie en -preventie van de PZ Vlas

eventueel groeimeters en gordeldiertjes bestellen via de webshop van het BIVV

(http://webshop.bivv.be/nl/producten/boetiek)

Te doen PZ Vlas:

geeft les over kinderzitjes en het nut van de gordel of stelt een informatiepakket ter beschikking van leerkrachten die zelf rond dit onderwerp aan de slag willen gaan met hun

leerlingen.

7.17 Stop wildparkeren

De cel preventie organiseert acties om het wild parkeren in de schoolomgeving te bannen en correct parkeren te stimuleren. In samenwerking met de school (en het oudercomité) gaan we op zoek hoe

we dit het best aanpakken. We ontwikkelen m.a.w. een actie “op maat” van de school. Een medewerker van de cel preventie komt de actie voorbereiden tijdens een overleg op school.

Te doen school:

De actie wordt tijdens een voorbereidende vergadering met de directie, leerkrachten en mensen van het oudercomité uitgestippeld. Dit best 2 maand voor de start van de eigenlijke actie. Mailen naar

[email protected] of bellen naar de cel preventie 056/27.73.00

http://webshop.bivv.be/nl/producten/boetiek

http://www.kortrijk.be/producten/stop-wildparkeren



31

De actie gebeurt in de schoolomgeving, eventueel in samenwerking met de leerkrachten en

ouders die deel uitmaken van het oudercomité.

De actie kan “mee gedragen worden” door gemeenschapswachten van de cel preventie.

Te doen cel preventie:

De cel preventie organiseert, samen met de school, een voorbereidende vergadering.

De cel preventie zet gemeenschapswachten in, aangevuld met mensen uit het oudercomité, om de

actie uit te voeren.


32

8. Thema “Gelijke onderwijskansen”

Doelstelling: De school werkt aan maximale ontwikkelingskansen van kinderen (op vlak van taal). Hiervoor besteedt ze aandacht aan een goede communicatie met ouders.

8.1 Oudercommunicatie

De school maakt, in het kader van een duidelijke communicatie met haar ouders, gebruik van

ondersteunende instrumenten als het pictogrammenwoordenboek en / of de Sociale Tolkendienst.

Te doen school:

Contract aangaan met de sociale tolkendienst.

dagen op voorhand tolk aanvragen via de sociale tolkendienst.

De school biedt het pictogrammenwoordenboek aan alle gezinsoudsten uit de

school aan.

Toepassen pictogrammen in schriftelijke communicatie met ouders.

Te doen Stad:

De directie Welzijn sluit een overeenkomst af met de sociale tolkendienst.

Biedt het pictogrammenwoordenboek aan (directie Welzijn).

8.2 Kleuterparticipatie

De school stapt in het project ‘Super Sim gaat naar de kleuterklas’. Dit project stimuleert bij peuters en ouders het belang van aanwezigheid in de kleuterklas in functie van een succesvolle schoolcarrière.

Te doen school:

Onderstreept het belang van kleuterparticipatie.

Gebruikt het materiaal in het kader van ‘Super Sim gaat naar de kleuterklas’ in de

reguliere schoolwerking.

Te doen stad:

De directie Welzijn staat in voor het aanbieden van het materiaal van Super Sim

(onderwijsopbouwwerk).


33

9. Thema “Mondiale vorming”

Doelstelling: De school gaat aan de slag rond wereldburgerschap. Dit doet ze door mondiale thema’s in de dagelijkse klas- en schoolpraktijk te integreren en door het opzetten van projecten

rond mondiale vorming.

9.1 Op Wereldreis met de Wereldkalender

De Wereldkalender zorgt voor een maandelijkse blik op de wereld. Daarbij is de kant-en-klare lesbrief ‘Wereldreis' dé geknipte gids voor leerkrachten om de foto van de maand te integreren in

verschillende lessen.

Een oorspronkelijk verhaal brengt elke maand weer de kalenderfoto tot leven. Met achtergrondinfo, lestips en kopieerbare werkbladen per graad snijdt u met de kinderen telkens een nieuw thema aan.

Wereldreis biedt leerstof mét zicht op de wereld. Scholen kunnen via de stad Kortrijk een gratis abonnement op Wereldreis verkrijgen. Aanvragen via directie Mens & Samenleving

([email protected]).

www.kortrijk.be/mondialevorming

9.2 Andere acties

De school kan ook zelf andere acties voeren om te werken rond mondiale vorming. Er zijn heel wat or NGO’s (Broederlijke Delen, Vredeseilanden, Amnesty International, Oxfam Wereldwinkel…) of lokale

organisaties met een eigen mondiaal aanbod.

Wie inhoudelijke en financiële ondersteuning wenst rond mondiale thema’s, kan terecht bij Kleur

Bekennen (www.kleurbekennen.be).

Wist je dat je ook in de Kortrijkse bib terecht kan voor diverse educatieve materialen rond mondiale thema’s.


http://www.kortrijk.be/mondialevorming

http://www.kleurbekennen.be/


34

10. Thema “Sociale Vaardigheden”

Doelstelling: De leerling weerbaarder maken in de maatschappij en leren wat sociaal aanvaardbaar gedrag is.

10.1 Aandacht voor sociale vaardigheden

De school heeft aandacht voor sociale vaardigheden.

Als school kunt u hiervoor gratis gebruik maken van Haai in een box (enkel voor 3e graad) of een zelf gekozen methode hanteren.


Bij sommige leerlingen begint het eerste druggebruik al voor de leeftijd van 12 jaar. Het spreekt voor zich dat preventie voor die leeftijd moet beginnen. In samenwerking met de

Provincie en andere centrumsteden stelde de stad het pakket “HAAI in een box” samen. De aandacht ligt niet op de drugs zelf, maar vooral op sociale vaardigheden. Hierdoor bereik je

met dit pakket ook andere doelstellingen die van een school verwacht worden.

Te doen school:

Reservatie pakket bij Team Welzijn, [email protected]

10.2 Anti-pestprojecten

De school pakt het pesten op school aan en leert leerlingen hoe ze op een sociaal aanvaardbare manier met elkaar kunnen omgaan.

De school kan zelf dingen op touw zetten of kan een beroep doen op een bestaand aanbod.

Om de scholen hierbij te ondersteunen biedt de stad volgende zaken aan:

a. Pest-aanpak-project “GoE-het-MOED” met Leon de kameleon – 3de kleuter en 1ste

graad.

Leerlingen van 5-8 jaar spreken helemaal nog niet over pesten. Toch gaan ze niet altijd met elkaar om zoals het hoort. Soms worden ze zelf geconfronteerd met onaangename situaties: ze mogen soms niet

meespelen, hun koek wordt afgepakt, ...

Met het "GoE-het-MOED"-spel – waarin Leon de kameleon centraal staat - willen we hun sociale vaardigheden verbeteren, door hen te laten ervaren wat goed is en wat niet.

Door het spel te spelen leren de kinderen beter met elkaar om te gaan.

Het "GoE-het-MOED"-spel omvat een laptop met interactief spel met beeldmateriaal rond

verschillende opdrachten. De klas krijgt een poster van de mascotte Leon de Kameleon, met bijhorende pictogrammen over welk gedrag goed is en welk gedrag niet goed is.

Als afsluiter krijgen de kinderen ook nog een klein cadeautje!

Periode waarin we het project aanbieden: oktober t.e.m. mei.

Te doen school:

Schriftelijk aanvragen van het "GoE-het-MOED"-spel bij de cel preventie, één maand

voor de activiteit bij: [email protected]



35

Te doen stad:

De cel preventie brengt het "GoE-het-MOED"-spel in de klas.

b. Het project “Ik pest niet. En jij?” - 2de en 3de graad.

Het pest-aanpak-project "Ik pest niet. En jij?!" wordt in de klas begeleid door 2

gemeenschapswachten van de cel preventie.Bij het klassikaal pest-aanpak-project “Ik pest niet. En

jij!?” wordt de klas opgedeeld in vijf groepen. Elke groep mag om beurt één vakje op het

pestmanneke openen. Achter elk vakje schuilt een nummer dat overeenstemt met een opdracht.

Elke groep voert tegelijkertijd de gekozen opdracht uit. Na elke vervulde opdracht kiest de groep één

pest-aanpak-regel uit en plaatst deze op het contract. Zo wordt dit contract systematisch opgebouwd.

Er dienen in totaal vijf verschillende opdrachten te worden vervuld. Op het einde van het spel bestaat het pest-aanpak-contract uit vijf heel duidelijk regels, gekozen door de kinderen zelf.

Alle kinderen uit de deelnemende klas schrijven hun naam onder het contract. Dit wordt opgehangen

in de klas en er wordt een klasfoto genomen!

De klas werkt dan 5 weken met het contract. De leerlingen en de leerkracht bepalen zelf hoe dit

gebeurt. Daarna komt de preventieambtenaar nog eens langs in de klas om te kijken hoe met het contract gewerkt is. Als beloning krijgt elke leelring de klasfoto.

Het spel duurt ongeveer 1 lesuur (50 minuten).

Periode waarin we het project aanbieden: oktober t.e.m. mei.

Te doen school:

Schriftelijk aanvragen van het pest-aanpak-project "Ik pest niet. En jij?!" bij de cel

preventie, twee maanden voor de activiteit bij: [email protected]

Te doen stad:

De cel preventie brengt het pest-aanpak-project "Ik pest niet. En jij?!" in de klas.

Belangrijk: Het spel wordt begeleid door 2 gemeenschapswachten van de cel preventie.

Het spel kan maximum in 3 klassen tegelijkertijd gespeeld worden.

De leerlingen worden vooraf opgedeeld in 5 groepjes.

De leerkracht zorgt dat volgende materialen aanwezig zijn: een bord, magneten, een stift, een

tafel.

Er wordt een actieve medewerking van de leerkracht gevraagd.

Na 5 weken komt de preventieambtenaar van de stad opnieuw langs in de klas


36

8.5. Politioneel aanspreekpunt jeugdcriminaliteit voor de scholen

Het aanspreekpunt vervult een scharnierfunctie tussen de schoolgemeenschappen enerzijds en de

lokale politie anderzijds. Door een geïntegreerde aanpak en samenwerking tussen scholen, politie, parket en de hulpverlening

beoogt men een vroege opsporing van problemen om zo ernstige misdrijven te voorkomen. De school kan contact opnemen met het aanspreekpunt om een individueel probleem met een leerling

aan te kaarten (bv. steaming van een andere leerling, vechtpartij, jongere met een mes op zak,

bedreiging van een leerkracht, drugsbezit of drugsgebruik op school, diefstal, …). Bij hoogdringende situaties wordt gevraagd om de politie te contacteren via het noodnummer 101!

Voor problematisch spijbelen (minstens 30 B-codes) en nadat de school en het CLB zelf al de nodige stappen ondernomen hebben, kunnen de scholen nog steeds terecht bij politie,

Wanneer het probleem bij de minderjarige ligt zal gewerkt worden met een anti-spijbelcontract. Wanneer er onwil is van de ouders zal een proces-verbaal opgesteld worden.

Ook voor meer structurele of collectieve problemen kan men bij het aanspreekpunt terecht: een

gericht toezicht aanvragen in de onmiddellijke schoolomgeving, problemen van drugdealen aan de schoolpoort, planning 50-dagen viering, een gerichte preventieve actie binnen de schoolmuren… .

Te doen scholen :

In hoogdringende situaties contacteert men de politie via het noodnummer 101

Bij niet-hoogdringende problemen kan contact opgenomen worden met:

Isabelle Degraeve, Teamchef Sociale dienst – Aanspreekpunt scholen PZ Vlas

Baliestraat 3 – Marke - Tel. 056/271144 [email protected]

problematisch spijbelen kan gemeld worden via: www.pzvlas.be – E-loket – meldingen –

problematisch spijbelen


http://www.pzvlas.be/


37

Contactpersonen

Liesbeth Vanderschaeve

Duurzaamheid

directie Ruimtelijke en Economische

Stadsontwikkeling Grote Markt 54

8500 Kortrijk

tel: 056 27 82 42 [email protected]

Koen Verhaege

Preventieambtenaar

directie Mens en Samenleving

Grote Markt 54 8500 Kortrijk

tel: 056 27 73 02

[email protected]

Katrien Verkest Verkeerspreventie en – educatie

Politiezone Vlas Baliestraat 3

8510 Marke tel: 056 27 11 84

[email protected]

On-line reserveren voor openbaar domein, nadars,… via www. Kortrijk.be\organiseren

Bijlage kleuter- en basisonderwijs schooljaar 2015 - 2016 · Bijlage kleuter- en basisonderwijs...

Documents

Transcript of Bijlage kleuter- en basisonderwijs schooljaar 2015 - 2016 · Bijlage kleuter- en basisonderwijs...