Bijdrage RIA 9 oktober 2012 Onderwerp: Programmabegroting 2013 Fred Dekkers (Ontwikkelgroep Lombok Centraal) Ik zal namens de Ontwikkelgroep Lombok Centraal drie onderwerpen aan de orde stellen die volgens ons onvoldoende tot hun recht komen in de programmabegroting 2013:

- de structuurvisie Stationsgebied fase 2 (moties zijn ervoor om uitgevoerd te worden)

- de organisatie en maatregelen van de tijdelijkheid van het Westplein/Lombokplein en omgeving (geen uitstel van beslissingen maar snel realiseren verbinding van Utrecht West met de binnenstad door checks and balances en een breed draagvlak)

- regel tijdig de financiering van visie A (Water in de Singel, de bevaarbare Leidsche Rijn en verbreding van de Van Sijpesteijntunnel en de Westpleintunel; met wat meer kantoren redt je het niet)

De Ontwikkelgroep Lombok Centraal heeft voor deze onderwerpen bouwstenen voor één of meerdere moties of amendementen uitgewerkt die wij aan de leden van de Gemeenteraad aanbieden. De structuurvisie Stationsgebied fase 2 (moties zijn ervoor om uitgevoerd te worden) In november 2011 heeft het college bij de behandeling van de programmabegroting 2012 de motie structuurvisie fase II (2011/M58) overgenomen. Op 14 januari 2012 heeft de Contactgroep Stationsgebied West een brief gestuurd over het procesontwerp met de oproep om snel te beginnen. Nu, bij de volgende programmabegroting, heeft POS nog niet eens een aanzet voor een plan van aanpak gemaakt. De tekst van de motie is duidelijk over het beoogde doel en werkwijze van die structuurvisie. In het kader van deze structuurvisie zijn belangwekkende strategische keuzes, dilemma’s en uitdagingen aan de orde die urgent zijn en waarbij diverse grote belangen en diverse gezichtspunten aan de orde zijn. Denk aan - kwaliteit van het gebied en de daarbij passende acceptabele verkeersdruk - Jaarbeursgebied maken tot een aantrekkelijk deel van de nieuwe verruimde

binnenstad onder meer door productieve wisselwerking tussen het grootschalige Jaarbeursgebied en de wat meer kleinschalige gebieden er om heen zoals Lombokplein en Utrecht West, Muntsluisen, Veilinghaven en Dichterswijk

- versterk de economische kracht en aantrekkelijkheid en leefbaarheid van het stationsgebied West, door rekening te houden met veranderende manieren van werken, vervoeren en recreëren en duurzaamheid

- benut kansen voor duurzaamheid, dubbel bodemgebruik, energie en water, vergroening, en interessante en samenhangende beeldkwaliteit / architectuur

- verbeteren van aantrekkelijkheid en mensbereikbaarheid van het gebied en realiseren van verbindingen naar en door het gebied en tegelijkertijd verminderen van de (overlast van) autobereikbaarheid en maximaal beperken van de overlast van de daarvoor benodigde infrastructuur

- genereren van financiering voor belangrijke onderdelen van het stationsgebied (Westpleintunnel, water in de singel, verbreden Van Sijpesteijntunnel) op een manier die zelf weer geen negatieve effecten heeft

Dit vraagt een zorgvuldig ontworpen en geregisseerd proces, waarbij maximaal gebruik gemaakt wordt van interactie tussen verschillende gezichtspunten en zorgvuldig omgegaan wordt met de centrale belangen en gezichtspunten van de diverse betrokkenen, zowel van voor ‘partners’ in het stationsgebied als voor bewoners en ondernemers in omliggende wijken en de stad. Het ziet er niet naar uit ziet dat POS tijdig een passend procesontwerp voor deze structuurvisie ontwerpt. De aanpak van POS tot nu toe bestaat uit overleggen met de

Jaarbeurs over een Oost West omklap in plaats van een Noord Zuid omklap en verder wachten met het uitwerken van een procesontwerp voor de structuurvisie tot de Jaarbeurs heeft getekend. De nieuwe plannen kunnen interessant zijn, onder meer omdat daarbij een andere plaats gezocht wordt voor P3, en dat is van belang voor het niet hoeven verbreden van de Van Zijstweg. Er zitten overigens nog wel andere haken en ogen aan de voorstellen. Maar het allerbelangrijkste is dat de Jaarbeurs maar niet kan en/of wil komen tot het tekenen van een overeenkomst met de gemeente en dat POS niet start met (het maken van een procesvoorstel voor) de structuurvisie fase 2 voordat de Jaarbeurs getekend heeft. De aanpak van POS maakt de gemeente te veel afhankelijk van de Jaarbeurs. De aanpak van POS is niet effectief om inhoud en proces van de motie structuurvisie fase 2 stationsgebied uit te voeren. POS beschikt niet in voldoende mate over de kennis en ervaring die nodig is voor het ontwerpen en regisseren van dit proces. POS is goed in projectmanagement, maar die aanpak past niet bij ontwerp en regie van een complex interactief visieontwikkelingsproces. Er gaat kostbare tijd verloren. De structuurvisie had al af kunnen zijn, maar we worden niet in de gelegenheid gebracht om te beginnen. De OLC en de Contactgroep Stationsgebied West hebben herhaaldelijk pogingen gedaan om überhaupt te horen wat er aan de hand is en voorstellen gedaan voor een productiever procesontwerp. Maar we worden steeds maar weer in de wachtstand gezet en POS wil of kan geen beter procesontwerp opleveren. Moties zijn er om uitgevoerd te worden. We stellen voor dat de gemeente draagvlak zoekt voor het procesontwerp door deze op te stellen voor alle betrokken partijen. Maak een nieuw procesontwerp in co-productie met de Ontwikkelgroep Lombok Centraal en de Contactgroep Stationsgebied West voor 1 november 2012. Een procesontwerp dat past bij de strategische vragen en de interactieve werkwijze zoals in de motie structuurvisie stationsgebied fase 2 staan en zet voor de structuurvisie robuuste deskundigheid op het gebied van procesontwerp en regie van complexe participatieve visieontwikkeling in. Tijdelijkheid Westplein en omgeving (geen uitstel beslissingen maar snel realiseren aansluiting West met de binnenstad door checks and balances en een breed draagvlak) We vinden nog niets in de programmabegroting over de tijdelijkheid Westplein en omgeving terwijl het één van de hoofdpunten uit de Wijkambitie Utrecht West is. De Ontwikkelgroep Lombok Centraal heeft het onderwerp op de agenda gezet met concrete voorstellen voor de organisatie en te nemen maatregelen. De Ontwikkelgroep Lombok Centraal heeft verschillende initiatieven genomen (verwijderen graffiti Van Sijpesteijntunnel, opknappen Leidseveertunnel, de kiosk ‘Pas op de Plaats’, workshop ‘Westplein in tussentijd’ met netwerk jong professionals BNSP). Maar we zien dat het onderwerp tijdelijkheid uit onze handen glipt en door de POS met een eigen agenda ingepalmd wordt. We zijn niet echt betrokken bij het uitwerken van mogelijke maatregelen door een stedenbouwkundige van de POS en voorstellen voor de organisatie/regelgeving. We krijgen de indruk dat de POS de tijdelijkheid wil gebruiken om discussie en besluitvorming over de tunnel- of maaiveld/viaductvariant op de lange baan te schuiven en zo ons laten wennen aan een slechte oplossing. Het blijft maar stil en er worden wel andere beslissingen genomen over het gebied (fietsenstalling, omhakken bomen). Suggesties van de OLC voor maatregelen zijn: verbeteren/handhaven fietsparkeren; snelle graffitibestrijding; minder asfalt + betere verbindingen fiets & voetganger; kiosk ‘Pas op de Plaats’, Lombokpleinmarkt, cultuur (Vrede van Utrecht, culturele zondagen); Leidsche Rijn zichtbaar maken, tijdelijk groen.

Verwilder het Westplein NU tot het Lombokplein

Voorstel ‘Maak ruimte voor betere verbindingen’ De verplaatsing van de tramhalte en knips maken het mogelijk om ruimte vrij te maken op het Westplein. Beperk de hoeveelheid asfalt die gebruikt wordt door autoverkeer door het aantal rijbanen te verminderen. Benut die ruimte, vooruitlopend de stadscorridor, voor betere verbindingen voor langzaam verkeer en gratis voorzieningen voor fietsparkeren. Maak een (flexibel) plan met alle betrokkenen. Stel € X.000,- ter beschikking voor realiseren van de plannen. Maak dit initiatief mogelijk door zorgvuldige maar eenvoudige regelgeving. Voorstel: kiosk ‘Pas op de Plaats’ De stichting Manzaad heeft een ontwerp gemaakt voor een kiosk voor op het Westplein. Het ontwerp is ook besproken met de gemeente. De kiosk is in de periode 2013 – 2020 een informatiepunt voor culturele en maatschappelijke instellingen. Het kent een sociaal organisch groeimodel en maakt duidelijk hoe de stad hier kan gaan worden. De kiosk kan gecombineerd worden met een fietsenstalling, een terras en een tijdelijke tuin. De Kiosk bestaat uit duurzame materialen en krijgt een zonnedak. Maak dit initiatief mogelijk door zorgvuldige maar eenvoudige regelgeving. Voorstel: ‘Lombokpleinmarkt’ Benut flexibel delen van het Westplein voor een dag-, week- of maandmarkt. De Lombokmarkt is gemakkelijk te verplaatsen en op te bouwen. We zien kans om deze te houden op delen asfalt dat alvast kan worden afgestoten (minder rijstroken), en op tijdelijk braakliggende bouwterreinen. Referenties: boerenmarkt voor lokale en biologische producten, feelgood market, Torvehallerne bij Israels Plads in Kopenhagen, Boxhagener Platz in Friedrichshain Berlijn. De Lombokmarkt verbindt en stimuleert de wijkeconomie. Stel € 5.000,- beschikbaar om een organisatie voor de markt op te zetten in samenwerking met de winkeliersvereniging en de Ontwikkelgroep Lombok Centraal. Maak het initiatief mogelijk door het beschikbaar stellen van de benodigde infrastructuur (aansluiting elektra en water) en zorgvuldige maar eenvoudige regelgeving. Voorstel ‘Maak de visie NU zichtbaar’ De ontwikkelingsvisie Lombokplein en omgeving inspireert en geeft energie. Maak op een creatieve manier plannen die nog niet gerealiseerd kunnen worden zichtbaar. Denk aan een blauwe baan over het asfalt die de bevaarbare Leidsche Rijn visualiseert. Bouw voort op de traditie in Utrecht West om bouwterreinen te verfraaien met kunst en/of tijdelijk groen. Maak dit initiatief mogelijk door een budget van € 10.000,-, zorgvuldige maar eenvoudige regelgeving en een soepele afstemming met Stadswerken.

We begrijpen dat er een suggestie ligt voor een ‘organische ontwikkeling in een regelvrije ruimte’. Dat experiment spreekt ons aan maar niet als het alleen een feestje van de POS is. Volgens de OLC moeten er checks en balances zitten in de organisatie van de tijdelijkheid. Alleen als zowel de verschillende gemeentelijke diensten, én belanghebbenden in het gebied én organisaties vanuit Utrecht West zoals de OLC samen verantwoordelijk zijn voor plannen maken en uitvoeren, wordt het een succes. Dit is niet alleen een kwestie van het stationsgebied maar ook van Utrecht West en bijvoorbeeld de Kanaalstraat. De tijdelijkheid mag geen smoes zijn om discussie en besluitvorming over tunnel of viaduct, verkeer en geld uit te stellen. We stellen voor in co-productie van de verschillende gemeentelijke diensten en de Ontwikkelgroep Lombok Centraal voor 1 december 2012 de doelen, organisatie, kaders en maatregelen voor de tijdelijkheid Westplein/Lombokplein uit te werken.

• budgetten, organisatie en mandaat regelen voor tijdelijke oplossingen en beheer • opdracht / projectleiding moet naast de POS ook (beter) bij een wijkbureau liggen • inschakelen van en samenwerken met bewoners, ondernemers, kunstenaars,

wijkbureaus, fietsersbond, etc • leg aansturing en regelgeving (en experimenteerruimte) bij wethouder

stationsgebied Everhardt en wijkwethouder Isabella samen neerleggen • geen uitstel of afstel van grote ingrepen en besluiten, zoals tunnel of

maaiveld/viaduct

Regel tijdig de financiering voor visie A (met wat meer kantoren redt je het niet) Van begin af aan is duidelijk geweest dat een aantal onderscheidende onderdelen van Visie A (water in de singel, bevaarbare Leidsche Rijn, Westpleintunnel) zichzelf niet terugverdienen en dat extra bronnen voor financiering nodig zijn (dit was een expliciete afweging bij het referendum). Door de combinatie van stoppen van geld dat gereserveerd was voor deze onderdelen van visie A in financiële gaten in fase 1 en het doorschuiven van de deze onderdelen naar fase 2, is het realiseren van deze onderdelen problematisch geworden (NB door uitstel komen zelf financieringsbronnen in de gevarenzone). We zien niets in de programmabegroting over dit financieel probleem, niets over het overhevelen van geld, niets over het reserveren van geld of nieuwe financieringsbronnen en niets in de risicoparagraaf. De financiering van deze onderdelen zal nooit gedekt kunnen worden door alleen maar nog meer kantoren in het stationsgebied (als dat al realistisch en gewenst is). Het is hard nodig andere nieuwe financieringsbronnen te genereren en geld te reserveren. De Ontwikkelgroep Lombok Centraal wil graag samen met anderen suggesties ontwikkelen voor de financiering. Maar ook de gemeente moet aan het werk om te zorgen dat de eigen ambities: Visie A, het ambitiedocument Utrecht aantrekkelijk en Bereikbaar en de visie Lombokplein en omgeving waargemaakt kunnen worden. We denken aan co-financiering, crowdfunding, rijksbijdragen maar ook aan een spaarfonds waar de gemeente en POS partners beginnend met het jaar 2013 jaarlijks 50 miljoen in stopen. Concept Motie De Ontwikkelgroep Lombok Centraal heeft deze voorstellen uitgewerkt in een concept motie, die je ook kunt omzetten in bouwstenen voor verschillende moties en/of amendementen. We laten het aan het de raadsleden over om deze goed te gebruiken in de discussie en besluitvorming over de programmabegroting 2013 Het lijkt ons passend dat de kosten die gemoeid zijn met onze voorstellen gedekt worden uit de budgetten voor POS in de programmabegrotingen 2012 en 2013

concept motie / bouwstenen voor één of meerdere moties – amendementen

Motie maximaal benutten interactie en participatie bij ontwikkelen structuurvisie fase 2 stationsgebied, organisatie en maatregelen tijdelijkheid Westplein en omgeving, en financiering visie A De gemeenteraad van Utrecht, in vergadering bijeen ter behandeling van de programmabegroting 2013 op 11 oktober 2012 overwegende dat: A (structuurvisie fase 2 stationsgebied – moties zijn er om uitgevoerd te worden) - de tekst van de motie structuurvisie fase 2 stationsgebied (M2011/M58), die bij de

behandeling van de programmabegroting 2011 op 3-11-2011 is ingediend en door het college is overgenomen, duidelijk is over het beoogde doel en werkwijze van die structuurvisie;

- in het kader van deze structuurvisie belangwekkende strategische keuzes, dilemma’s en uitdagingen aan de orde zijn, die urgent zijn en waarbij diverse grote belangen en diverse gezichtspunten aan de orde zijn*, wat om een zorgvuldig ontworpen en geregisseerd proces vraagt;

* denk aan o kwaliteit van het gebied en de daarbij passende acceptabele verkeersdruk o Jaarbeursgebied maken tot een aantrekkelijk deel van de nieuwe verruimde

binnenstad onder meer door productieve wisselwerking tussen het grootschalige Jaarbeursgebied en de wat meer kleinschalige gebieden er om heen zoals Lombokplein en Utrecht West, Veilinghaven en Dichterswijk

o versterk de economische kracht en aantrekkelijkheid en leefbaarheid stationsgebied West, door rekening te houden met veranderende manieren van werken, vervoeren en recreëren en duurzaamheid

o benut kansen voor duurzaamheid, dubbel bodemgebruik, energie en water, vergroening, en interessante en samenhangende beeldkwaliteit / architectuur

o verbeteren van aantrekkelijkheid en mensbereikbaarheid van het gebied en realiseren van verbindingen naar en door het gebied en tegelijkertijd verminderen van de (overlast van) autobereikbaarheid en maximaal beperken van de overlast van de daarvoor benodigde infrastructuur

o genereren van financiering van belangrijke onderdelen van het stationsgebied (Westpleintunnel, water in de singel, verbreden Van Sijpesteijntunnel) op een manier die zelf weer geen negatieve effecten heeft

- het er niet naar uit ziet dat POS tijdig een passend procesontwerp voor deze structuurvisie ontwerpt.

- dat POS niet in voldoende mate beschikt over de kennis en ervaring die nodig is voor het ontwerpen en regisseren van dit proces.

- dat de Ontwikkelgroep Lombok Centraal en de Contactgroep Stationsgebied West constructieve voorstellen hebben aangedragen voor inhoud en proces van de structuurvisie.

B (organisatie en maatregelen tijdelijkheid Westplein/Lombokplein en omgeving - geen uitstel beslissingen maar snel realiseren aansluiting West met de binnenstad door checks and balances en een breed draagvlak)

- de Ontwikkelgroep Lombok Centraal constructieve voorstellen heeft gedaan voor de organisatie, doelen, kaders en maatregelen voor de tijdelijkheid Westplein/Lombokplein;

- de tijdelijkheid niet alleen een kwestie is van het stationsgebied maar ook van Utrecht West; de aansluiting tussen West en de binnenstad en de tijdelijkheid hoofdpunten zijn in de Wijkambitie Utrecht West; verschillende voorgestelde activiteiten van belang zijn in het kader van de Vrede van Utrecht en Utrecht 2018;

- de organisatie van de tijdelijkheid vraagt om checks en balances; alleen als zowel de verschillende gemeentelijke diensten, én belanghebbenden in het gebied én

organisaties vanuit Utrecht West zoals de OLC samen verantwoordelijk zijn voor plannen maken en uitvoeren, wordt het een succes;

- de tijdelijkheid geen smoes mag zijn om discussie en besluitvorming over tunnel of viaduct, acceptabele en te verwachten verkeersdruk en financiering uit te stellen;

C (Regel tijdig de financiering voor visie A - met wat meer kantoren redt je het niet) - dat van begin af aan duidelijk is geweest dat een aantal onderscheidende onderdelen

van Visie A (water in de singel, bevaarbare Leidsche Rijn, Westpleintunnel) zichzelf niet terugverdienen, en dat extra bronnen voor financiering nodig zijn (dit was een expliciete afweging bij het referendum)

- dat door de combinatie van stoppen van geld dat gereserveerd was voor deze onderdelen van visie A in financiële gaten in fase 1 en het doorschuiven van de deze onderdelen naar fase 2, het realiseren van deze onderdelen problematisch zijn geworden (NB door uitstel komen zelf financieringsbronnen in de gevarenzone);

- dat de financiering van deze onderdelen nooit gedekt zal kunnen worden door alleen maar nog meer kantoren in het stationsgebied (als dat al realistisch en gewenst is);

- dat het nodig is geld te reserveren en andere nieuwe financieringsbronnen te genereren;

Draagt het college op

- in co-productie met de Ontwikkelgroep Lombok Centraal en de Contactgroep

Stationsgebied West voor 1 november 2012 een procesontwerp uit te werken voor de structuurvisie fase 2, dat past bij de strategische vragen en de interactieve werkwijze zoals in de motie structuurvisie fase 2 stationsgebied (M2011/M58) staan;

- voor de structuurvisie robuuste deskundigheid op het gebied van procesontwerp en regie van complexe participatieve visieontwikkeling in te zetten;

- de Ontwikkelgroep Lombok Centraal en de Contactgroep Stationsgebied West te faciliteren bij het organiseren van debat over en ontwikkelen van voorstellen voor de aantrekkelijkheid en bereikbaarheid van het gebied, de verkeerinfrastructuur en de financiering;

- in co-productie van de verschillende gemeentelijke diensten en de Ontwikkelgroep Lombok Centraal voor 1 december 2012 de doelen, organisatie, kaders en maatregelen voor de tijdelijkheid Westplein/Lombokplein uit te werken;

- vóór de voorjaarsnota 2013 voorstellen uit te werken voor de financiering van Water

in de Singel, de bevaarbare Leidsche Rijn/verbreding van de Leidsche Rijn in de Van Sijpesteijntunnel en het realiseren van de visie Lombokplein e.o./de Westpleintunnel door onder meer bijdragen van het Rijk, co-financiering en een spaarfonds waar de gemeente en POS partners beginnend met het jaar 2013 jaarlijks 50 miljoen in stoppen;

- deze activiteiten en de tijdelijke maatregelen in 2013 te dekken uit de budgetten die

in de programmabegroting 2012 en de programmabegroting 2013 vrijgemaakt zijn voor de POS.