BibLLLiotheek - Masterplan voor de stationsomgeving te ... brochure.pdf · kunnen we de synergie...

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec

BibLLLiotheek - Masterplan voor de stationsomgeving te Kortrijk

januari 2009


De bibLLLiotheek is perfect geïntegreerd in de site, op een quasi evidente manier, zonder groot vertoon of extravagantie.De bibLLLiotheek biedt publieke ruimtes aan die landschappelijk, open en gedeeld zijn.De bibLLLiotheek is een mooie en voortreffelijke aanwezige bij het binnenkomen van de stad. De bibLLLiotheek gaat subtiel relaties aan met de stad, het conservatoriumgebouw, het station en haar omgeving.De bibLLLiotheek laat met een minimale voetafdruk plaats aan de stad.De bibLLLiotheek laat de buurt oplichten en speelt zelf met transparanties en licht.De bibLLLiotheek is flexibel, klaar om zich in de tijd aan te passen aan toekomstige evoluties.De bibLLLiotheek kristalliseert synergieën tussen de stad, de bibliotheek en het kenniscentrum LevensLangLeren.De bibLLLiotheek laat ruimte voor toekomstige bewegingen. De bibLLLiotheek is groot én georganiseerd op een heel rationele manier.De bibLLLiotheek is ruimtelijk en laat zich toeëigenen door haar gebruikers, zonder hen te overweldigen.De bibLLLiotheek bestaat uit 6 opeengestapelde leefwerelden.De bibLLLiotheek is economisch en energetisch.De bibLLLiotheek wil met zo min mogelijk zo veel mogelijk bieden. De bibLLLiotheek is compact en haar structuur is geraffineerd.De bibLLLiotheek doet geen beroep op dure technieken.De bibLLLiotheek is een baken voor de stad.De bibLLLiotheek zorgt voor een ware gedaanteverandering van de stationsomgeving.

Tot slot,

De bibLLLiotheek is in staat om dat deeltje te vormen dat doet dromen, wat noodzakelijk is om haar te laten toeëigenen.

Het project dat wij aan u voorstellen vertrekt van de volgende vraag:

Met welke vernieuwende en duurzame architectuur kunnen we de synergie tussen de verschillende programma-onderdelen en tussen de stad en het programma uitdrukken?

De bibLLLiotheek is een schatkamer van cultuur en tegelijk is ze cultuur op zich. Deze schatkamer moet de toekomst van de stad uitdrukken:

‘Kortrijk, toon me je bibliotheek en ik zeg wie je bent.’

Béal & Blanckaert Architectes associés10, rue Nicolas Leblanc 59000 Lilletel + 33 (0) 320 30 32 90fax + 33 (0) 320 30 03 95mail [email protected]

urbain architectencollectiefbisschopstraat 89050 ledebergtel + 32 (0) 9 329 04 22fax + 32 (0) 9 324 53 24mail [email protected]

B+G IngénierieBollinger + Grohmann Sarl6 rue Desargues75010 Paristel + 33 (0) 6 87 79 87 45fax +33 (0) 1 43 38 12 85mail [email protected]

Bureau Bouwtechniek nvKammenstraat 182000 Antwerpentel + 32 (0) 3 231 53 95fax + 32 (0) 3 232 78 82mail [email protected]

ARA - Aterlier Ruimtelijk Advies bvbaBoerenlegerstraat 35 2650 Edegemtel + 00 32 (0) 3 458 57 37fax + 00 32 (0) 3 458 57 37mail informatie@atelierruimtelijkadvies.bewww.atelierruimtelijkadvies.be

Gebotec bvbaadvies- en studiebureau in gebouwentechniekBaron de Celleslaan 82650 Edegemtel + 00 32 (0) 3 458 17 00fax + 00 32 (0) 3 458 17 00mail [email protected]


Architectuur

BibLLLiotheek Kenniscentrum LevensLangLerenOpzet architectuurStapelingDe stadshalEen publiek gebouw - Een nieuwe ‘autoriteit’PlanEen ‘open’ dispositiefMeervoudig gebruikTransformatiesFunctionaliteitGevelsLeesbaarheid binnen - buitenLichtbakenInkom - Voorplein

Stabiliteit

InleidingNormenMateriaal Variabele belasting Verticale stabiliteitSamenstelling van de vloerplaatFunderingParking

Masterplan

Stadsontwerp Maxwan Bestaande ruimtelijke structuurOpzet masterplanKortrijk-WeideDe Tack-sitePotenties tot verdere ontwikkelingPositie op de ringParkingEenvoudige geometrische figuurParking Noord - Parking ZuidIn- en UitrittenBijkomend programmaOntwikkeling op de Tack-siteSokkel en passerel TackStadstuinFiets- en voetgangersbrug Kortrijk-WeideHet stationsplein - een tapijtHet busstationVerkeersafwikkelingHet CasinopleinSynergie op de site

InhoudDuurzaamheid - Energieprestatie

Algemeen concept verwarming (en koeling)WarmteproductieAfgifte van verwarming in de ruimtesVentilatieElectriciteitSanitairBrandcompartimentering

Budget en ereloonvoorstel

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec - Masterplan - 7

Masterplan

8 - Masterplan


Een goed stadsontwerp start met het formuleren van de juiste vragen. Men heeft ons gevraagd de toekomst van de stationsomgeving te onderzoeken in relatie tot de ontwikkeling van een bibLLLiotheek. Wij stelden onszelf onmiddellijk volgende vragen:

- Hoe is het conservatoriumplein gelieerd aan de stad? Wat is de structuur van de stad Kortrijk?

- Wat is de mogelijke impact van de nieuwe bibLLLiotheek op de structuur van de stad?

- Wat is de betekenis van de binnenstadsring R36? Welke ruimtelijke betekenis heeft de R36?

- Welke zijn de publieke ruimtes van de stad Kortrijk en hoe zijn deze georganiseerd?

- Past het Conservatoriumplein binnen een verhaal van de binnenstad of binnen een ontwikkeling langs de binnenstadsring?

- Welke zijn de verkeersstromen (auto, bus, fiets, voetgangers) richting het Conservatoriumplein?

Meer in directe relatie tot de site van het Conservatoriumplein hebben we ons volgende zaken bevraagd:

- Hoe kan een te grote fragmentatie van het toekomstige maaiveld van het Conservatoriumplein vermeden worden?

- Hoe kan de Tack-site ten zuiden van het plein betrokken worden binnen een grotere stedelijke figuur?

- Hoe kan het Conservatoriumplein gerelateerd worden aan de ontwikkelingen op Kortrijk-Weide en vice-versa?

- Welke is de impact van een parking, rekening houdende met een minimum capaciteit van 700 plaatsen (en een mogelijke maximum capaciteit van 1.500 plaatsen)?

10 - Masterplan

noord-zuid as en invloedsferen oostelijke stedelijke figuur westelijke stedelijke figuur doortrekken westelijke figuur over ring en sporen heen


Stadsontwerp MaxwanOns onderzoek is gestart met een grondige lezing van het stadsontwerp dat in 2003 opgemaakt werd door Maxwan. Een aantal ontwikkelingsstrategieën werden daarin afgetoest en een aantal interessante principes werden naar voren geschoven. Op dat moment was er natuurlijk nog geen sprake van een bibliotheek.

In het onderzoek werd het gegeven van een parking onderzocht.

Daarbij werden 3 mogelijkheden bestudeerd:1. een bovengronds parkeergebouw2. een ondergrondse parking3. een parking halfondergronds met toegankelijk dak

De eerste optie is de meest economische maar is gezien de hoeveelheid wagens en bijgevolg het noodzakelijk volume gebouw nefast voor de stationsomgeving. De tweede optie was de meest geprefereerde maar volgens Maxwan economisch de zwaarste. De derde oplossing werd naar voren geschoven als een vrij haalbare oplossing die voldoende mogelijkheden liet voor de verdere ontwikkeling van de site.

Het stadsontwerp toonde aan dat er op het conservatoriumplein plaats was voor een belangrijke ontwikkeling. In het voorgestelde model was er plaats voor zo’n 3.600 m2 kantoren, 2 woontorens met samen een oppervlakte van 8.500 m2 en een popzaal van ongeveer 3.000 m2. Alles samen ongeveer 15.000 m2 programma.

Bestaande ruimtelijke structuurIn een studie hebben we de ruimtelijke realiteit van de site in relatie tot de stad, de binnenstad en de binnenstadsring ring R36 geanalyseerd.

We concluderen dat er potentie is om in het westelijk stadsdeel een nieuwe belangrijke stedelijke figuur te creëren. Het betreft een figuur die volgende plekken verbindt: Kortrijk-Weide, de Magdalenawijk en de stationsomgeving, met aan de voorzijde het Conservatoriumplein en aan de achterzijde de Tack-site.

Het is een figuur die reeds gedeeltelijk aanwezig is en waarvan het verhaal zich afspeelt langs de binnenstadsring maar die tegelijk verbindingen heeft met de binnenstad. Het bindend element van de figuur is een (groene) publieke ruimte die hierbinnen een samenhangend geheel vormt. Op bepaalde plaatsen is deze ruimte heel nauw, op andere plaatsen wordt ze breed. Ze laat de voetganger en fietser toe langs trage verbindingen door te steken van de ene naar de andere plek binnen de figuur.

Een zelfde figuur menen we vandaag al te kunnen herkennen in het oostelijk deel van de stad. Het is een aanéénschakeling van groene ruimtes vanaf het Groeningepark, over het Plein, richting Dam, en finaal ook de publieke ruimte rond de Groeningebrug. Ook deze figuur creëert ruimtelijkheid langs de binnenstadsring. Het betreft een continuüm van ruimtes die hoewel ze ook verbonden zijn met de binnenstad, net buiten de directe invloedssfeer van de Noord-Zuid-as vallen.

12 - Masterplan

noord-zuid as op macroschaal noord-zuid as op mesoschaal

mogelijke tramlijn-verbinding

met hoog-kortrijk


Opzet masterplanMet de aanmaak van een nieuwe stedelijke figuur bieden wij kansen aan de toekomstige ontwikkeling van het westelijk stadsdeel.

De figuur biedt een antwoord op de reeds aanwezige gelijkaardige figuur in het westen van de stad. Ons voorstel zorgt voor een nieuw stedelijk evenwicht tov de ruggegraat van de stad: de Noord-Zuid-as waarvan het belang voor de verdere ontwikkeling van de stad door het bureau van Bernardo Secchi en Paola Vigano werd blootgelegd.

We beschouwen het Conservatoriumplein als zeer strategisch binnen de ontwikkeling van Kortrijk-Weide (ten westen) en de Tack-site (ten zuiden).

Een doordachte ontwikkeling van het Conservatorium-plein kan de vestiging van de nieuwe stedelijke figuur voeden, een minder doordachte aanpak kan de stedelijke figuur in wording net gaan blokkeren.

We stellen een project voor dat inspeelt op het creëren van een nieuwe stedelijke figuur van een bepaalde schaal zoals hierboven beschreven. Op het Conservatoriumplein maken we of houden we de ruimte vrij. We grijpen in op de randen en zetten in op een maximale relatie met de Tack-site en Kortrijk-Weide.

We houden de ruimte open naar deze gebieden (we laten ze niet dichtslibben). De nieuwe publieke ruimte spant zich op tussen de Tack-site en de gevelpartij van de gebouwenrij op het Conservatoriumplein. Dit laatste is mogelijk doordat de sporen nagenoeg op hetzelfde niveau liggen van het plein.

doorzichten naar overzijde spoor conceptschets

14 - Masterplan


Het bouwprogramma (15.000 m2) van de bibLLLiotheek komt qua oppervlakte overeen met het totale programma dat door Maxwan op de site werd geprojecteerd. Gezien de diverse programma-onderdelen koos Maxwan voor verschillende bouwvolumes. De concentratie van het bibLLLiotheekprogramma in een compact bouwvolume laat ons toe de ruimte maximaal vrij te houden.

De nieuwe bibLLLiotheek biedt als programma en als bouwvolume potenties aan de ruimtelijkheid van de binnenstadsring. Hier spelen we op in. We kiezen voor een welgekozen inplanting, op de plaats van het huidige seinhuis. Het nieuwe bouwvolume fungeert als een scharnier of pivoterend element binnen de nieuwe stedelijke figuur.

Kortrijk-Weide Het stadsproject Kortrijk-Weide, uitgewerkt door het bureau Stéphane Beel architecten, vormt een deel van de nieuwe stedelijke figuur. Kortrijk-Weide kan zo een verlengstuk krijgen en zich verder ontwikkelen in de richting van het station. In het plan voor Kortrijk-Weide herkent men 2 grotere ruimtes. De stadstuin, ons idee van de nieuwe publieke ruimte tussen de bibLLLiotheek en het Conservatoriumgebouw, vormt hierin een derde.

16 - Masterplan

bestaande toestand fase 2 - parkeersokkel Tack-siteontwikkeling potentiële percelen in stationsomgeving

fase 1 - ontwikkeling kortrijk-weideBibLLLiotheek en extra programma naast station

fase 3 - verdere ontwikkeling Tack-siteontwikkeling woningen op voormalige kringloopsite

simulatie verloop van ontwikkelingen in fasen


Potenties tot verdere ontwikkelingDe bibLLLiotheek zal een metamorfose van de stationsomgeving op gang brengen. Binnen de nieuwe stedelijke figuur zal het de katalysator zijn voor nieuwe ontwikkelingen. Het voorgestelde project opent tal van perspectieven. Het laat op langere termijn operaties toe aan de zuidzijde van de sporen, aan de overzijde van de ring (gebied tussen Kortrijk- Weide en het huidige Conservatoriumplein), en op de site zelf. Het project zorgt voor een valorisering van beschikbare percelen of interesse tot reconversie van bestaande volumes. Zo kunnen we ons inbeelden dat er op termijn interesse bestaat om voor de Kringloopwinkel een nieuwe locatie te zoeken en het terrein en de aanpalende percelen te ontwikkelen tot een hoogwaardig woonproject.

Positie op de ringOns voorstel heeft geen uniforme gerichtheid. Het project is open. Het richt zich zowel naar binnen, als naar buiten. Het is zowel geïnteresseerd in de historische binnenstad als in de gordel buiten de ringweg. De site opent zich naar de ring en vormt bij een rondrit op de ring deel van een spel van open en gesloten.

Deze realiteit sluit ook aan bij de situatie anno 1850 toen de site net buiten de vesten van de Stad Kortrijk lag.

Tack-siteHet gebied ten zuiden van het conservatoriumplein - aan de overzijde van het station - en meerbepaald de Tack-site zelf maken ook deel uit van de figuur. De site wordt niet afgesneden maar verbonden. Op die manier blijft de Tack-site geen achterkant maar eerder een voorkant. De geplande ontwikkelingen op de Tack-site (kantoren, studentenhuisvesting, parking,...) kunnen geïntegreerd worden binnen een groter en passend stedelijk geheel.

De nieuwe stedelijke figuur zal in het westelijke deel van de stad stedelijkheid genereren, de ontwikkelingen op de Tack-site kunnen daartoe bijdragen.

zicht vanaf kluif

18 - Masterplan


ParkingDe resultaten van het grondonderzoek tonen aan dat de draagkrachtige grond op aanzienlijke diepte zit. Het niveau van de grondwatertafel blijkt vrij gunstig te zijn. Voor om het even welk gebouwvolume met meer dan 1 bouwlaag zal een klassieke fundering echter niet volstaan. Elk nieuw gebouw heeft bijgevolg baat aan een kelder.

Deze extra informatie opent opnieuw perspectieven voor een ondergrondse parking, aangezien de bedenkingen omtrent de haalbaarheid genuanceerd kunnen worden.

Wij stellen een efficiënte parking voor van 2 ondergrondse bouwlagen (beperkt aantal m2/wagen). Bovenop een belangrijk deel van de parking voorzien we gebouwd volume. De investering in de parking betekent een besparing voor de fundering van het gebouwd volume. Het gebouwd volume zorgt daarbij voor voldoende gewicht (opwaartse druk grondwater) waardoor de kosten voor bijkomende verankering van de parking bespaard worden.

Eenvoudige geometrische figuurWe kiezen voor de parking voor een eenvoudige geometrische figuur parallel met het spoorlichaam. De parking verspringt met halve verdiepingen (‘split-levels’) zodat er intern doorzichten ontstaan van het ene niveau naar het andere. Hierdoor kan er ook een voldoende grondpakket voorzien worden bovenop een deel van de parking. Dit laat toe om op deze plaats bomen aan te planten. Zenitaal licht, dat binnendringt langs de circulatiekokers zorgt voor een aangenaam parkeergebeuren.

Bovendien kan er natuurlijke ventilatie ontstaan door een opening aan de zijde van het spoorlichaam. Als referentie voor deze parking verwijzen wij naar de parking Veemarkt in Kortrijk.

De optimale indeling zorgt voor een zeer efficiënte parking: ongeveer 24m2/wagen. Voor 700 plaatsen zou dit een oppervlakte betekenen van slechts 16.800m2 daar waar de raming in de projectdefinitie rekening houdt met een iets minder efficiënte parking (30,7m2/wagen), wat neerkomt op 21.500m2 voor 700 plaatsen. Dit dispositief laat toe - in geval het MOBER zou uitwijzen dat er nood is aan meer parkeerplaatsen - meer dan de 700 plaatsen te realiseren. In het voorstel dat wij u presenteren zijn er een 800-tal plaatsen voorzien.

Parking Noord - Parking ZuidIn een ideaal scenario wordt er ook aan de zuidzijde van het spoorlichaam, op de Tack-site een parking gerealiseerd. Deze parking kan de reizigers uit het zuiden bedienen (komende van Zwevegem, Bellegem, Aalbeke, Marke), de parking op het conservatoriumplein de reizigers uit het noorden (Bissegem, Heule, Kuurne, Harelbeke, Stasegem).

De capaciteit van beide parkings kan voldoen aan het maximum scenario dat door de NMBS naar voren werd geschoven, nl. 3.000 parkeerplaatsen.

In- en UitrittenDe in- en uitritten van de parking die wij u voorstellen vertrekken van bovenstaande hypothese (Parking Noord en Zuid). Er is een in-en uitrit op de ring, tussen de kluifrotonde en het knooppunt Panorama. De inrit is zodanig geconcipieerd dat deze een minimum aan conflicten veroorzaakt met voetgangers-en fietsverkeer, en het doorgaand bus- en auto-verkeer.

Auto’s afkomstig uit het noorden hoeven enkel de kluifrotonde te nemen, ze veroorzaken geen congestie op het knooppunt Panorama. Ook voor de uitrit is geopteerd voor de oplossing van de minste conflicten. Auto’s kunnen met voldoende overzicht invoegen in het aanwezige doorgaand verkeer.

Er is geopteerd voor een extra uitrit ter hoogte van de nieuwe concertzaal De Kreun. Gebruikers die naar de gemeentes ten oosten van de stad reizen kunnen op die manier langs het stationsplein en via de Doornikstraat de stad verlaten. Langs deze uitrit is het niet mogelijk om het Casinoplein te kruisen. Doel is het Casinoplein door te trekken tot tegen het Conservatoriumplein. (cfr. infra) Kruisend autoverkeer zou conflicteren met het traag verkeer. Enkel busverkeer is toegestaan om het plein te kruisen.

20 - Masterplan

parking verdieping -1




PARKING

22 - Masterplan

-2-3

uitrit KLUIF

uitrit CONSERVATORIUM

inrit R36

spooronderdoorgang

fietshelling metfietsstaanplaatsen

passerel

ontwikkeling TACK-site(kantoren, studentenhuisvesting)

sokkel = parkeergebouw

station

extra programma(fitness, horeca, kantoren,...)

supermarktfietsstelplaats

P in&uit

P in&uit

-1

-2,5-1,5

spooronderdoorgang


Ontwikkeling op Tack-siteWij denken dat een landmark voorbehouden moet blijven voor een publiek gebouw. Daarom menen we dat het privilege hier toekomt aan het gebouw van de bibLLLiotheek eerder dan nog een tweede hoog of hoger element toe te laten op de Tack-site.Op de Tack-site zien we evenwel een belangrijke ontwikkeling van kantoren en studentenhuisvesting ontstaan, maar dan eerder horizontaal.

We stellen ons een bovengronds parkeergebouw voor (cfr. super) dat de sokkel vormt van een te ontwikkelen gebouw. Aan de straatzijde kan er gezocht worden naar een nobele gevel met ondermeer de toegangen tot de bovenliggende verdiepingen. De volumes bovenop de sokkel kunnen zich zowel naar de straat als naar het conservatoriumgebouw richten.

Sokkel en passerel TackDe sokkel kan ingericht worden als een buitenruimte en kan haar aansluiting vinden met de stadstuin via een slanke en elegante passerel.

De passerel vormt een bovengrondse doorsteek van de noord- naar de zuidzijde van het spoorlichaam dat neerdaalt vanaf de parkeersokkel in de stadstuin.

Bijkomend programmaIn de Tolstraat zien we de mogelijkheid voor een projectontwikkeling van een bouwvolume van ongeveer 5.000m2. Een gebouw over 4 bouwlagen dat draagt op de parking komt in de lijn van het bestaande stationsgebouw. De gelijkvloerse verdieping wordt gefragmenteerd in een aantal volumes om doorzichten naar de sporen te behouden.

In dit gebouw kunnen naast kantoren op de verdiepingen een aantal specifieke functies zoals een supermarkt en een fitness gehuisvest worden. Deze functies kunnen profiteren van de aanwezigheid van het openbaar vervoer en kunnen de gebruikers van dit type vervoer bijkomend comfort bieden.

De structuur van de parking kan gemakkelijk doorgezet worden in het bouwvolume. De structuur van de parking laat gemakkelijk een bouwvolume toe met een breedte van 12m, een ideale breedte voor het voorgestelde programma.

Ook ter hoogte van de Zandstraat kan een nieuwe ontwikkeling voorzien worden: een gebouwd volume van 2 bouwlagen van ongeveer 1.000 m2. Een recreatieve functie zou aansluiten op de stadstuin tussen het conservatoriumgebouw en de bibLLLiotheek.

Het bijkomend programma bedraagt bijgevolg een 6.000m2, een extra oppervlakte tov het stadsontwerp Maxwan. Deze projectontwikkeling kan een kandidaat uitvoerder-financierder van de bibLLLiotheek helpen overtuigen.

Zicht vanaf perron

venster op de wereld

24 - Masterplan

referentiebeelden stadstuin


StadstuinBewust kiezen we voor een afzonderlijk statuut van de publieke ruimte tussen de bibLLLiotheek en het conservatoriumgebouw. Het conservatoriumplein wordt een stadstuin. Met deze tuin blijft er tussen beide gebouwen een visuele relatie en ontstaat een zekere landschappelijke intimiteit.

De ruimte sluit dan wel via het Casinoplein aan op de klassieke en bestaande publieke ruimte, ze is duidelijk anders en vormt er geen eenduidig geheel mee.

De binnenstad beschikt reeds over heel wat publieke ruimte. Een aantal van de pleinen mist vandaag wat levensvatbaarheid. Nog een extra versteende ruimte is voor ons geen optie. Wij kiezen voor een groene ruimte die in eerste instantie zuurstof moet geven aan de buurt. De stadstuin moet een steun zijn voor de ontwikkeling van een aantal woonprojecten in dit stadsdeel, ondermeer de geplande projecten op Kortrijk Weide en eventueel in de toekomst een aantal nieuwe wooneenheden aan de overzijde van de ring (bouwblok kringloopwinkel).

Het creëren van woningen in de centrumstad is in elk geval van cruciaal belang voor het welslagen van meerdere stadsprojecten in Kortrijk, waaronder niet in het minst dit project.

De tuin wordt naast het aanwezige reliëf, de transversale verbindingen, de toegang tot de bibLLLiotheek en haar voorplein, en het personenverkeer in- en uit de parking gekarakteriseerd door ‘een venster op de wereld’: een zicht op het treinverkeer.

Op dezelfde manier biedt de tuin de treinreiziger ‘een venster op de stad’. Deze opening naar het zuiden laat toe de Tackterreinen te valoriseren. Ze zullen visueel de relatie kunnen aangaan met de publieke ruimte tussen het conservatoriumgebouw en de bibLLLiotheek.

Hiermee spelen we in op de voozet die gegeven werd door Euro-Immo-Star met het onderzoek naar de toekomstige ontwikkeling van de stationsomgeving. Ook Euro-Immo- Star heeft getracht om het spoorlichaam te openen naar de stad.

Fiets- en voetgangersbrug Kortrijk-WeideWe voorzien een fiets- en voetgangersbrug die het conservatoriumplein aan de westzijde verbindt met het stadsdeel aan de buitenzijde van de binnenstadsring. De verbinding kan haar verlengstuk krijgen langs de spoorbedding en zo een aangename voetgangers- en fietsverbinding vormen met Kortrijk-Weide en de bestaande trage verbindingen langs de Leieboorden. Via de bestaande tunnelonderdoorgang is deze verbinding ook verbonden met de reeds aanwezige fietsroute aan de zuidzijde van de spoorbedding.

26 - Masterplan

masterplan


masterplan

stadstuinmasterplan

28 - Masterplan

stationsplein


Het stationsplein - een tapijtDoor een beperkt ingrijpen op de bestaande verkeersafwikkeling kan de publieke ruimte voor het huidige stationsgebouw teruggeven worden aan de voetganger: de pendelaar.

Bij aankomst in Kortrijk met de bus of de trein is er een publieke ruimte die comfort biedt aan de bewegingen van de reizigers. Niet de auto maar de voetganger regeert op het nieuwe stationsplein. Waar men vandaag voor het stationsgebouw een trottoir voorzien heeft, stellen wij een voorplein voor. Dit voorplein is als het ware een tapijt dat voor het station is opengerold.

Het nieuwe plein geeft adem bij de aankomst in de stad. Het plein zorgt terug voor een royale aansluiting van de Koning Albertstraat, de Stationstraat en de Burgemeester Reynaertstraat. De symmetrie van de setting van deze straten wordt versterkt.

De gewenste kiss&ride stroken en een inrichting voor taxistandplaatsen vormen deel van het stationsplein.

Waar vandaag de Burgemeester Reynaertstraat voor aankomende bezoekers een evidente verbinding vormt naar de binnenstad, wordt met de nieuwe inrichting eerder de Stationsstraat, de primaire looplijn. Daarmee kan de as Jan-Palfijnstraat - Graanmarkt - Grote Markt versterkt worden en kan de stad op een meer grootstedelijke manier worden benaderd.

Het busstationwe voorzien voor het busstation een nieuwe compacte inrichting. De busperrons worden deel van het stationsplein. Ze bevinden zich links en rechts van het stationsgebouw.

Door de aanwezigheid van de spooronderdoorgang in de Tolstraat ligt het stationsgebouw wat perifeer ten opzichte van de flux van personenverkeer. Door de nieuwe inrichting van het stationsplein krijgen het stationsgebouw en -plein terug grandeur. Het stationsbuffet kan een aangenaam terras krijgen, desgewenst uit de schaduw die het gebouw afwerpt. En er ontstaan potenties voor de andere ruimtes van het stationsgebouw. In het stationsgebouw en het nieuwe bouwvolume in de Tolstraat kunnen nieuwe functies komen die inspelen op het verkeer van mensen: horeca (café, bistro, brasserie), supermarkt, fietsherstelplaats, fitness, ...

De voetpaden krijgen allen voldoende breedte, de meeste zelf een meerbreedte tov huidige situatie, zodat het voetgangersverkeer richting de bibLLLiotheek en richting het stadscentrum op een evidente en comfortabele manier haar weg vindt.

Het comfort voor de reiziger en de inwoner van de stad wordt gemaximaliseerd. Conflictsituaties met auto- en busverkeer worden geminimaliseerd. De handelszaken (hotel, kappersalon, café) krijgen meer ruimte en kunnen heropleven. Een aantal minderwaardige handelszaken die zich de laatste jaren op het stationsplein zijn komen vestigen zullen hopelijk terug plaats maken voor handelszaken die het stationsplein verdient. Een ware gedaanteverandering.

30 - Masterplancasinoplein


Er is voldoende ruimte om op het stationsplein één of twee architecturale elementen te voorzien die als foyer voor de busreizigers kunnen dienen.

Een loket voor de Lijn kan worden ondergebracht in het stationsgebouw of eveneens onder een stedelijke luifel. Een krachtig kunstwerk of een waterpartij kan het nieuwe stationsplein extra karakter geven. Als referentie verwijzen we naar de waterpartij van de kunstenares Christina Iglesias op de Leopold De Wael plaats in Antwerpen.

VerkeersafwikkelingIn de finale projectdefinitie werd gevraagd de herlocalisatie en de optimalisatie van een busstation te onderzoeken. We hebben geopteerd voor een inrichting die hierboven beschreven werd. Deze keuze heeft beperkte consequenties voor de verkeersafwikkeling in de stationsomgeving.

CasinopleinHet Casinoplein wordt het voorplein van het Conservatoriumgebouw (Muziekcentrum Track, jeugdhuis de Kreun, het Conservatorium) en intermedieert tussen de publieke ruimte van de historische stad en de nieuwe stadstuin.

Wanneer de renovatie en uitbreiding van het conservatoriumgebouw afgewerkt zijn, zal er heel wat activiteit zijn voor het gebouw. Denken we alleen al aan de rokers maar evengoed aan zwoele zomeravonden. Voor en na een optreden in de concertzaal of in de zaal van het muziekcentrum biedt het plein ruimte aan de menigte.

Het Casinoplein kan als evenementenplein ter beschikking gesteld worden aan het jeugdhuis de Kreun. Zo kan de Kreun bijvoorbeeld op de Kortrijkse Sinksenfeesten met haar programma naar buiten treden en een programmatie op het plein verzorgen. De Kortrijkse jeugd krijgt op die manier pas echt haar plek in de binnenstad. Het plein kan op maandag de wekelijkse versmarkt ontvangen. In de paasperiode kan ook een stuk van de paasfoor op het plein resideren.

zicht vanaf casinoplein

32 - Masterplan


Synergie op de siteDe vooropgestelde synergie tussen bouwprogramma van de bibliotheek en het kenniscentrum levenslang leren is breed opengetrokken.

De synergie is in de eerste plaats aanwezig op de site zelf.

Het project brengt een synergie in de stad, binnen een nieuwe stedelijke figuur: synergie tussen het Conservatorium, de Tack-site en Kortrijk Weide.

Het project zal een ware metamorfose van de stationsomgeving op gang brengen. Het project biedt een ware stimulans aan de ontwikkeling van nieuwe projecten. Deze kunnen inzetten op synergie met het reeds gerealiseerde programma. De ruimtelijkheid van het project, welke een maximale openheid biedt, ondersteunt deze synergie maximaal.

De nieuwe culturele infrastructuur zal een hoofdrol vertolken in dit deel van de stad. Ze zal een baken vormen op de ring, bij het binnenkomen in de stad, voor het treinverkeer en voor de publieke ruimte voor het station.

De bibLLLiotheek die we aan u voorstellen ent zich niet rechtstreeks op de bestaande infrastructuur van het Conservatoriumgebouw. Het Conservatoriumgebouw blijft een belangrijke entiteit op zich. Het gebouw en haar programma ondersteunen mee de kracht van een site waar synergie in verschillende lagen aanwezig is.

Wij creëren bijgevolg een minder directe synergie tussen het Conservatorium, het muziekcentrum Track, de Kreun enerzijds en het programma van levenslang leren en de bibliotheek anderzijds. Wij zijn er van overtuigd dat er voor een zeer directe synergie binnen één gebouw een zekere limiet bestaat. Vandaar onze keuze om beide gebouwen gescheiden te houden. De synergie tussen beide wordt bereikt door de ruimtelijke verhouding tussen beide, de visuele relatie en een landschappelijke intimiteit.

Het café dat voorzien is in het reconversieproject van het Conservatoriumgebouw kan enkel bijdragen tot de wens tot een maximale synergie. Het zicht dat men vanuit het Conservatoriumgebouw op de nieuwe bibLLLiotheek heeft ervaren wij als heel aangenaam. Dit zicht zorgt voor een zekere betrokkenheid met het gebouw en haar programma: synergie!

34 - Architectuur

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec - Architectuur - 35

Architectuur

36 - Architectuur

De bibliotheek verbindt. In een samenleving met een dergelijk grote variëteit aan opvattingen bestaat het risico dat mensen zich structureel aan algemeen geldende regels onttrekken en onverschillig en onverantwoordelijk gedrag gaan vertonen. Groeiende behoefte aan nieuwe 'autoriteit', die positie kiest op het gebied van betekenisgeving en die mensen ondersteunt in hun voortdurende zoektocht naar wat echt van waarde is: 'zinzoeken'.

(De bibliotheek anders bekeken 2, over de nieuwe vragen van de samenleving aan de openbare bibliotheek, www.debibliotheekandersbekeken.nl, p.9)

De openbare bibliotheek, de plaatselijk toegangspoort tot kennis, schept een essentiële voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke besluitvorming en de culturele ontwikkeling van individuen en maatschappelijke groeperingen. (UNESCO Manifest)

“De openbare bibliotheek schept een voorwaarde voor levenslang leren, culturele ontwikkeling van individuen en het democratisch functioneren van de samenleving.” (Unesco, Public Library Manifesto, 1994)


BibLLLliotheekDe samenleving is de vorige decennia sterk geëvolueerd. Bibliotheken zijn met deze evolutie geconfronteerd. De vraag hoe de bibliotheek van de toekomst nog van waarde kan zijn en blijvend kan antwoorden op de vragen uit de samenleving is hierbij vrij pertinent geworden.

De openbare bibliotheek is als gegeven ontstaan in een tijd waarin informatie voorbehouden was aan een klein deel van de samenleving. Ze verschafte toegang aan iedereen en zorgde ervoor dat ‘het volk’ ook kennis kon nemen van de rijkdom van het geschreven culturele goed.

Vandaag is er een overvloed aan informatie. Het internet vormt een oneindige bron om informatie te zoeken en eigen keuzes te maken welke informatie men wil consumeren. Voor consumenten is het moeilijk geworden om een selectie te maken van betekenisvolle informatie. Wat is voor het individu of voor een lid van de maatschappij informatie en/of kennis die verrijkend en ondersteunend is?De bibliotheek kampt met de vraag hoe zij zich staande kan houden in een tijd van overdaad: te veel informatie, te veel media, te veel boeken, te veel trends, te veel te doen, geen tijd, geen tijd te verliezen, ....

De behoefte aan diepgang en kwaliteit wordt over-schreeuwd door de alom aanwezige verleidingsindustrie die kortstondigheid en oppervlakkigheid belichaamt.Men stelt ook vast dat hoe meer informatie er voorhanden is, hoe meer de waarde ervan devalueert. Hoe gemakkelijker men iets kan verwerven, hoe minder belangwekkend men het vindt om het te hebben.

Toch zien bibliotheken een enorme uitdaging in deze evolutie. Zij zoeken naar manieren om uit deze overvloed nieuwe rijkdom te creëren: wat is waarachtig, wat is betekenisvolle informatie en wat is werkelijk bijzonder? Ze gaan op zoek naar hoe de bibliotheek het middel kan zijn om schatten naar boven te halen die betekenis toevoegen en die werkelijk van waarde zijn.

Gelukkig blijven bibliotheken niet steken in een nostalgisch gezanik over de bibliotheek van toen, zij richten zich met open blik op de toekomst. Bibliothecarissen zijn ervan overtuigd dat mensen genoeg krijgen van oppervlakkigheid en platvloers vermaak. Deze mensen zullen hun stem laten horen. Ze komen uit alle lagen van de bevolking, jong en oud, blank en gekleurd. Ze vinden authenticiteit, integriteit en kwaliteit belangrijk. Ze zijn gehecht aan inspiratie, bezieling en maatschappelijke betrokkenheid.

Vandaar dat er een grote overtuiging leeft dat de bibliotheek ondanks alle evoluties haar functie die zij van oudsher heeft verworven, zal blijven uitoefenen: een onafhankelijke organisatie, die kwalitatieve, betrouwbare en vooral waardevolle informatie ontsluit en zorg draagt voor verbindingen tussen bronnen en mensen.

Men kan besluiten dat bibliotheken de publieke gebouwen bij uitstek zijn geworden van onze steden. Ze vormen een belangrijke ‘’autoriteit’ binnen het stedelijk landschap. De vraag is hoe de architectuur van de bibliotheek op dit alles kan inspelen.

38 - Architectuur

De bibliotheek is in staat een enorme verscheidenheid aan bronnen te ontsluiten en daarmee een grote diversiteit aan activiteiten en processen in onze samenleving te organiseren. Daardoor vormt de bibliotheek een inspirerende omgeving, waarin ieder individu op eigen wijze tot verdieping en verrijking kan komen en in staat is om als mens te groeien: de bibliotheek als bron voor persoonlijke ontwikkeling.

(De bibliotheek anders bekeken 2, over de nieuwe vragen van de samenleving aan de openbare bibliotheek, www.debibliotheekandersbekeken.nl, p.11)

Even when most of the information they contain is available online, they will remain locations for reference and study and above all places of social encouter and exchange between friends and colleagues. (Anna Klingmann, 'Datascapes - Libraries as Information Landscapes', in Detail 2005/3)


Uit een lezing van de neerslag van diverse debatten over Levenslang Leren leerden we volgende zaken:

Een Leven Lang Leren: de logische leuze in een samenleving waar kennis in hoog tempo veroudert en vaardigheden steeds aan verandering onderhevig zijn. Om mee te draaien in de kenniseconomie is het belangrijk dat mensen de kans krijgen om zich voortdurend te blijven ontwikkelen.

Onderwijs en opleiding beïnvloeden meer dan ooit de kansen die mensen hebben om in het leven een goede start te nemen, de ontwikkelingen te volgen en hogerop te geraken.

De kennis, de vaardigheden en de inzichten die we als kind en als jongere in het gezin, op school, tijdens de opleiding en op de hogeschool of de universiteit verwerven, gaat geen mensenleven mee. Opleiding steviger in het leven van volwassen integreren is een zeer belangrijk aspect van het in de praktijk brengen van levenslang leren.

Individuele motivatie om bij te leren en een ruim aanbod van leermogelijkheden zijn de fundamentele elementen om levenslang leren met succes in de praktijk te brengen.

Vlaanderen heeft naar verluidt momenteel nog een achterstand inzake deelname van volwassenen aan vormings- en opleidingsactiviteiten. Een positief klimaat inzake levenslang leren kan tot stand komen door het leren als dusdanig te waarderen, brede persoonlijke kwalificaties te bevorderen en kansen voor elkeen te creëren.

In het Conbel onderzoek kunnen we hetvolgende lezen: ‘Levenslang leren is een proces, waarbij zowel personen als organisaties, in alle contexten van hun functioneren, de nodige kennis en competenties verwerven om hun professionele, economische, sociale en culturele taken in een snel veranderende samenleving beter aan te kunnen en zich daarbij kritisch, zingevend en verantwoordelijk te kunnen opstellen.’

Een LLL-beleid is een kwestie van activering én van kansen en emancipatiedrang, en dus van uitnodigen én aanmoedigen. Het stimuleren van levenslang leren kan éénzijdig gebeuren vanuit de ‘dienstbaarheid aan een laborieus bestaan’ en de brede inzetbaarheid op de arbeidsmarkt of vanuit het doel op zich dat ‘leren zinvol en leuk is’ en de dimensie van menselijke ontplooiing vormt.

Een recent begrip ‘levensbreed’ leren voegt een extra dimensie toe door de aandacht te vestigen op de spreiding van de leeractiviteiten over alle gebieden en fasen van ons leven. De dimensie van het ‘levensbreed leren’ brengt de complementariteit van reguliere, niet-reguliere en informele leeractiviteiten beter in beeld.

Er is alle reden toe om met de realisatie van een nieuwe openbare bibliotheek tegelijk en voluit de kaart van een kenniscentrum levenslang leren te trekken. De bibliotheek kan het kenniscentrum actief of receptief ondersteunen. De nieuwe bibLLLiotheek heeft de potentie om het publiek gebouw te zijn.

Kenniscentrum Levenslang Leren Het is een uitdaging om met de architectuur van het gebouw mee gestalte te geven aan bovenstaande krachtlijn.

Hoe kan de architectuur vormgeven aan een maximale synergie tussen de openbare bibliotheek en het kenniscentrum levenslang leren?

40 - Architectuur

De nieuwe bibliotheek is een plaats die onderdak biedt aan nieuwe functies. Een gebouw dat de collectie en haar gebruikers bijzonder maakt. Het bibliotheekgebouw van de toekomst biedt ruimte voor inspiratie, kennis, fantasie en verwondering. De nieuwe bibliotheek wordt een theater waar oude en nieuwe 'verhalen' verteld worden (de dramaturgie van de collectie). (De bibliotheek anders bekeken 2, over de nieuwe vragen van de samenleving aan de openbare bibliotheek, www.debibliotheekandersbekeken.nl, p.14)

De bibliotheek inspireert de samenleving, dat is de essentie. Door alle tijden heen hebben mensen behoefte gehad aan verdieping van hun kennis, aan nieuwe inzichten en aan inspiratie en verwondering. Dat zal nooit wezenlijk veranderen, ook al veranderen de omstandigheden waarin wij leven en werken voortdurend. De bibliotheek vertegenwoordigt daarin een vaste en stabiele waarde en blijft ook in veranderende tijden aan deze diepmenselijke behoefte tegemoet komen. De bibliotheek levert voedsel voor de geest en magie voor de ziel. Het is de schatkamer waar bronnen van kennis en verbeelding zijn samengebracht, een plaats van verwondering waar je ontdekt wat je raakt en wat verbonden is met je diepste wezen. De bibliotheek biedt ruimte voor inspiratie, verdieping en reflectie en levert daardoor een essentiële bijdrage aan de persoonlijke ontwikkeling van mensen, nu en in de toekomst. (De bibliotheek anders bekeken 2, over de nieuwe vragen van de samenleving aan de openbare bibliotheek, www.debibliotheekandersbekeken.nl, p.11)


Opzet architectuurWe stellen u een gebouw voor

dat laagdrempelig is én niet vrijblijvenddat open én weerbarstig is

waarbij de bezoeker wordt meegenomen én alle vrijheid heeftwaarbij de bezoeker wordt uitgenodigd én op afstand wordt gehouden

dat vanzelfsprekend is én vol verrassingen steektdat dens is van programma én heel leesbaar

met een maximale synergie en zeer functioneelstil en minder stilsnel en heel traag

voor een snel bezoek of om te residerengepland of toevallig

voor debat of verdiepingvoor een verpozing en voor studie

open voor de uitdagingen van de toekomsteen stapel boeken

'According to Lyotard's argument (Lyotard, Jean-François, 'The Postmodern Condition: a Report on Knowledge'), the increasingly mercantile nature of knowledge must ultimately imperil the existence of libraries as a basic public institution that, until recently, was closely identified with the principles of the democratic nation state. For if knowledge is to play a significatnt role as an informational commodity in the future in the worldwide competition for economic power, as Lyotard predicts it will, one must ask whether and to what extent the library is a public institution will be in a position to offer some form of politcal resistance to the increasing value of knowledge as a commodity. Indeed, one begins to question whether libraries in the future will be able to provide an independent platform for critical debate, and to what degree. (Anna Klingmann 'Datascapes - Libraries as Information Landscapes', in Detail

42 - Architectuur

magazijn

open leercentrum

jeugdafdeling

non-fictie

multimedia

fictie

multimedia

open leercentrum

multimedia

magazijn leeszaal

magazijn

LLL

LLL

LLL

LLLLLL

LLL

LLL

LLL

fictie

fictie

non-fictie

non-fictieLLL

LLL

LLL

jeugdafdeling

LLL

LLLjeugdafdeling

auditorium

magazijn

open leercentrum

jeugdafdeling

non-fictie

multimedia

fictie

1

2

3

4

5

6

LLL

LLL

LLL

LLL

LLL

LLL

magazijn

open leercentrum

jeugdafdeling

non-fictie

multimedia

fictie

1

2

3

4

5

6

1

multimedia

open leercentrum

multimedia

magazijn leeszaal

magazijn

LLL

LLL

LLL

LLLLLL

LLL

LLL

LLL

fictie

fictie

non-fictie

non-fictieLLL

LLL

LLL

jeugdafdeling

LLL

LLLjeugdafdeling

auditorium

magazijn

open leercentrum

jeugdafdeling

non-fictie

multimedia

fictie

multimedia

open leercentrum

multimedia

magazijn leeszaal

magazijn

LLL

LLL

LLL

LLLLLL

LLL

LLL

LLL

fictie

fictie

non-fictie

non-fictieLLL

LLL

LLL

jeugdafdeling

LLL

LLLjeugdafdeling

auditorium

magazijn

open leercentrum

jeugdafdeling

non-fictie

multimedia

fictie

1

2

3

4

5

6

LLL

LLL

LLL

LLL

LLL

LLL


StapelingDe vorm is het gevolg van een onderzoek naar een rationeel en functioneel model voor een gebouw met een maximale synergie tussen de programma-onderdelen, met de nodige expressiviteit, én rekening houdend met het door de bouwheer voorziene budget.

De vorm van het gebouw is het resultaat van een combinatie van een eenvoudige en krachtige figuur - een vierkant van 38m op 38m - en een aantal lichte verschuivingen. Het resultaat is de opeenstapeling van 6 verschillende boeken: de metafoor van een stapel boeken.

Van buitenaf en binnenin onthult het spel van de opeengestapelde boeken zich stelselmatig. De vormgeving laat zich gemakkelijk lezen, zonder evenwel alles te onthullen; een leesbaarheid zonder onmiddellijk alle troeven op tafel te gooien.

Elk ‘boek’ huisvest een deel van het programma van de bibliotheek en een deel van het kenniscentrum levenslang leren. Elk ‘boek’ is een specifiek universum met een eigen karakter. Naarmate een ‘boek’ hoger op de stapel ligt, is het ‘dikker’. Elk ‘boek’ wordt zo gekenmerkt door een eigen verdiepingshoogte. De variaties in dikte ondersteunen de verschillen in ruimtelijkheid tussen de 6 leefwerelden.

Onderaan de stapel markeert een eerste lichte verschuiving duidelijk de inkom van de bibLLLiotheek. Het bovenliggend ‘boek’ schermt de bezoeker af van de hemelsfeer. Door de verschuiving helt de stapel licht over naar de binnenstadsring R36.

Het gebouw wil de binnenstadsring niet domineren, maar is een accent binnen het verhaal dat zich langs deze ring afspeelt (cfr. super masterplan). Door een lichte verschuiving van een aantal boeken richting de sporen gaat het gebouw ook de dialoog aan met het spoorverkeer.

Het licht kaleren van de gebouwdelen creërt ook een aantal balkons van waarop de bezoeker zicht heeft op de stad en tegelijk op één van de gevels van het gebouw.

44 - Architectuur

1 2

3 4

5 6

jeugdafdeling

spelotheek

non-fictienon-fictie

fictie fictie magazijn magazijn

multimedia

multimediaopen leercentrum

dakcafé

bib facultatief

LLL bib+LLL


1 2

3 4

5 6

jeugdafdeling

spelotheek

non-fictienon-fictie

fictie fictie magazijn magazijn

multimedia

multimediaopen leercentrum

dakcafé

46 - Architectuur

48 - Architectuur

dakterras dakcafé

auditorium expo

cultuurcafé

kinderopvang

minicrèche cultuurwinkel onthaal

schrijversnest

voorplein

1 2

3 4

5 6

expo

cultuurcafé

kin

de

rop

va

ng

min

icrè

che

cultuurwinkel

onthaal

schrijversnest

voorplein

au

dito

riu

m

dakcaféda

kte

rras


De roltrappen brengen de bezoeker in mum van tijd op het gewenst niveau of nemen de flaneur mee naar verschillende leefwerelden met diverse sferen. De roltrappen kunnen op piekmomenten, zoals bij aanvang van een lesuur, grote groepen mensen op korte tijd naar de juiste plaats leiden. Men vermijdt lange wachtrijen aan de lift.

De roltrappen zijn zeer functioneel en tegelijk architecturaal. De bezoeker gaat recht op zijn doel af of kan flaneren, tijd verliezen en zich laten leiden door de ambiance van de verschillende ruimtes en programma’s. In de stadshal komt men in elk boek telkens dubbelhoog toe. De vestibule is op dat niveau ook telkens zo goed als vrij gemaakt. Dit biedt markante ruimtelijke relaties en interessante zichten op de stad.De stadshal confronteert de bibLLLiotheekbezoeker enerzijds met de stad en de 6 verschillende leefwerelden, anderzijds onttrekt het de bezoeker even aan de concentratie van de bibLLLiotheek. De meest publieke functies van de bibLLLiotheek zijn rechtstreeks geënt op de stadshal: de cultuurwinkel, het cultuurcafé, de minicrèche, de tentoonstellingsruimte, de kinderopvang, het auditorium, het dakcafé en het dakterras. Hierdoor zijn ze zeer laagdrempelig en zeer toegankelijk. Ze stimuleren het verkeer in het gebouw en ontketenen een spel van ontmoetingen en confrontaties. Zelfs na de openingsuren van de marktplaats en het kenniscentrum laat de stadshal toe deze programma-onderdelen te ontsluiten.

De stadshalDe verschillende gebouwdelen zijn verbonden door een vestibule, een echte stadshal. Deze hal is een verlengstuk van de publieke ruimte. Bezoekers bereiken met roltrappen op een zeer vlotte manier de verschillende leefwerelden die zich in de stadshal bevinden.

Binnen elke leefwereld zijn er telkens twee niveaus. Het hoogste gebouwdeel telt als uitzondering 3 niveaus. De roltrappen sluiten telkens aan op één van de niveaus, telkens het niveau van de marktplaats. Dit niveau bevindt zich telkens boven of onderaan een ‘boek’.

De roltrappen nemen de bezoeker mee doorheen de stadshal. Bij het aankomen in een gebouwdeel zet men zijn weg via de vestibule verder naar een volgend universum of kan men het bereikte gebouwdeel bezoeken.

Bij aankomst op een niveau van de marktplaats begeven cursisten zich ofwel via de marktplaats ofwel via de vestibule naar ofwel een lager ofwel een hoger gelegen niveau. De bibiotheekbezoeker zal normaliter onmiddellijk de marktplaats van de bibLLLiotheek binnengaan en zal daar de weg vinden naar het hoger of lager gelegen niveau, waar zich nog een deel van de marktplaats bevindt naast hoofdzakelijk de infrastructuur die hoofzakelijk door het kenniscentrum zal gebruikt worden. Die ruimtes kunnen evenwel ook ingezet worden voor de bezoeker van de marktplaats als leeskamer, discussieruimte, kamer met aantal pc’s.

2

3

4

5

6

1

open leercentrum

multimedia

magazijn

fictie

non-fictie

jeugdafdeling

50 - Architectuur

‘boek’ 6 - zicht op de stad

‘boek’ 2 - zicht op de stadstuin


De stadshal biedt de cursisten tijdens de pauze van de cursus de ruimte voor een verpozing. Een treinreiziger die net de aansluiting richting Rijsel miste, wipt er snel even binnen om de sfeer op te snuiven, een krant te lezen, een koffie te drinken en een blik te werpen op de stad. De bezoeker van het open leercentrum neemt tijdens zijn verblijf in de bibLLLiotheek af en toe wat ontspanning. In de vestibule geniet hij of zij van de skyline van de stad Kortrijk. De stadshal vormt het foyer voor bijvoorbeeld een avondlezing in het auditorium. Na afloop vormt de hal het decor voor een receptie. De promenade in de verticale hal bereikt een summum bovenaan het gebouw: de bezoeker bereikt er het dakcafé met stadsterras dat geniet van de zuiderzon en een adembenemend zicht op de stad.

De stadshal vormt een belangrijk dispositief binnen het project. In de gevel is de stadshal niet omnipresent. Dit is een bewuste keuze. De 4 gevels van het gebouw zijn gelijkwaardig. Er is in het gevelbeeld gekozen voor een subtiel spel van verdwijnen en terugkeren van de roltrappen, die de vestibule kenmerken.

52 - Architectuur

54 - Architectuur


zuidgevel

Een publiek gebouw - een nieuwe ‘autoriteit’De nieuwe bibLLLiotheek is een publiek gebouw par excellence. Het beeld van de bibLLLiotheek kan door om het even wie worden toegeëigend. Door haar eigenheid stelt zij zich open naar iedereen maar geeft zich niet volledig bloot. De bibLLLiotheek is een unieke aanwezige in de stationsomgeving. Ze heeft een stedelijke présence. Zij laat kijken, raden maar niet onthullen.

Zij is uitdrukkelijk aanwezig en tegelijk respectvol voor haar omgeving. Haar oriëntatie is niet éénduidig. Zij richt zich naar de volledige omgeving. Ze functioneert als een pivoterend element. Door haar respect voor het stedelijk landschap onderscheidt de bibLLLiotheek zich en bevestigt haar publieke karakter.

Met de lichte variaties in de gevels zet de bibLLLiotheek de grote programmagehelen in scène. De boekenstapel helt lichtjes over in de richting van de sporen en in de richting van de binnenstadsring. Haar thermografie wijzigt adhv het oplichten en doven van de functies die het huisvest. De huid van het gebouw is een spel van verschillen in opaciteit, transparantie en reflectie naargelang wat er zich achter deze huid afspeelt.

Op verschillende niveaus geven weerspiegelende gevelmaterialen zoals glas en metaal in vele variaties in reflectie een zicht op de horizon, de blauwe hemel en de stad met ondermeer de klokkentorens van het belfort en de Sint-Maartenskerk. De bibLLLiotheek geeft letterlijk en figuurlijk een weerspiegeling van de stad. De bibLLLiotheek dat is de stad zelf en haar bewoners. In de weerspiegeling maakt de bibLLLiotheek haar rol als onthuller van de werkelijkheid waar en verbeeldt ze haar aanwezigheid tot buiten de stationsomgeving.

In haar verhouding tot de andere elementen van de site - die de site maken tot wat ze is - verkrijgt de bibLLLiotheek een zekere kwaliteit. De verticaliteit van het project is een antwoord op de horizontaliteit van het Conservatoriumgebouw, het station en het spoorlichaam en de fronten van de aanwezige bouwblokken. Met deze vorm van theatraliteit produceert het project stedelijkheid.

De bibLLLiotheek doet beroep op een suggestiever vocabularium dan haar directe buren. De idee van transparantie, van opaciteit en van translucentie gaat samen met haar présence binnen het stedelijk landschap. De bibLLLiotheek staat open voor iedereen, ze is laagdrempelig, aantrekkelijk en uitnodigend. Tegelijk is haar architectuur weerbarstig en niet vrijblijvend. Het gebouw biedt alle faciliteiten om een maximale dienstverlening aan te bieden maar positioneert zich tegelijk als ‘kritische massa’ binnen het informatielandschap. Haar architectuur representeert haar democratische positie: open én kritisch.

oostgevel

56 - Architectuur

compact grondplan 38 x 38 m

ongedwongen trap in vide

circulatie in stadshal met roltrappen

eenvoudig structureel systeem

lift en vluchttrappen

50% volle gevels


PlanHet plan wordt bepaald door twee vaste eenheden, de liften en een dubbele trappenpartij; een dragende gevel en een aantal bijkomende steunpunten. We onderscheiden telkens een zone van de stadshal, een zone met de vaste punten, een vloerplateau met 6 kolommen. De zone met de stadshal, oostzijde, wordt geregeld beïnvloed door het programma dat vanuit het vloerplateau in de richting van en/of in de stadshal wordt geschoven. Het vloerplateau met de 6 kolommen kan redelijk vrij worden ingevuld en is flexibel (zie ook nota stabiliteit).

Het opzet in plan is vrij simpel. Het karakter van elk gebouwdeel wordt bepaald door een spel van vides en de toevoeging van secundaire trappen, sculpturen. Een minimum aan variaties in het architecturaal opzet zorgen voor een maximale variatie aan sferen en karakters: specifieke hoogtes, zichten, verschillen in opaciteit, variërende transparanties, verschillen in textuur, verschillen in opstelling, diverse programma-onderdelen. Het plan behoeft geen grote complexiteit noch grote gestes.

Een ‘open’ dispositiefHet architecturaal opzet geeft talloze mogelijkheden. Ons voorstel, een schets, is een vertaling van het gewenste organigram. Het is één mogelijk scenario, het kan ook nog op veel andere manieren. Bepaalde programma-onderdelen passen misschien bij nader inzien minder goed bij elkaar, anderen moeten misschien absoluut gegroepeerd worden. Het architecturaal opzet laat toe samen met de bouwheer het programma en het organigram verder te bestuderen, uit te puren en te schikken binnen de meest ideale plannen.

Wij presenteren u hier geen af ontwerp, klaar om gebouwd te worden. We hebben perfect begrepen dat gelijklopend met deze wedstrijd een aantal onderzoeken uitgevoerd worden om de juiste noden en problematieken te kennen. U bent op zoek naar de juiste partner die na de wedstrijd samen met u adhv alle correcte gegevens de ontwerpvraag verder onderzoekt en uitwerkt. Wij presenteren u dan ook een concept dat hiervoor alle ruimte laat. Wij hebben niet gespeculeerd op een zeer specifieke vorm of plan welke onaantastbaar zijn. Wij bieden u daarentegen een ‘open’ dispositief.

Meervoudig gebruikHet project moedigt maximaal het meervoudig gebruik van de voorziene ruimtes aan: huiskamers van het kenniscentrum levenslang leren kunnen dienst doen als leeskamers van de bibliotheek, leesgroepen kunnen samenkomen in de bibliotheek (zithoeken worden salons), V+ kan gebruik maken van de huiskamers die het levenslang leren aanbiedt, buurtverenigingen kunnen vergaderen in een klaslokaal, een uitgeverij lanceert de voorstelling van een nieuw boek in het dakcafé, stedelingen verzamelen op zaterdag in het cultuurcafé voor een potje koffie, een buitenterras biedt op een zomerdag een adembenemend zicht over de stad en de uitgelezen plek om een roman te verslinden, de vestibule is dan weer de ideale plek om als gids een rondleiding in Kortrijk te starten of te eindigen, de vestibule geeft tal van didactische mogelijkheden om schoolgroepen vertrouwd te maken met een bibLLLiotheek, het is perfect denkbaar dat een klas kinderen (kleuters, lager onderwijs, ...) gedurende één week of meer in de bibLLLiotheek resideren zonder haar normale werking te storen (‘bibLLLiotheekklassen naar analogie met de bos-en sportklassen).

N

Z

W O

N

Z

W O

N

Z

W O

N

Z

W O

videspatio/terrasbuitenruimte

58 - Architectuur

1 onthaal / cultuurwinkel

2 marktplaats kinderafdeling

3 marktplaats spelotheek

4 stockage

5 minicreche

6 marktplaats non fictie

7 burelen bibliotheek / administratie V+

8 marktplaats fictie

9 kinderopvang

10 magazijn / archief LLL

11 atelier boekverzorging

12 leeszaal

13 schrijversnest

14 marktplaats multimedia

15 cultuurcafé

16 tentoonstellingsruimte

17 open leercentrum

18 auditorium

19 dakcafé

20 leslokaal

21 atelier

22 leeraarszaal

23 burelen LLL

24 toiletten

4

20202020

3

20 20

20 20

24

20

20

20

2 4 6 8 10

24

20

20

20

20

202020

20

20

20

20

6

9

9

8

8

8

8

2020

20

20

20

11

10

24

1 1

2

2

2

2

2

5

5

6

66

6

7

7

8

20

24

20

202021

21

21

21

10

12

12

13

141415

21 14

20

9 8 8

20

522

3 2020

2 4 6 8 10

141415

21 14

20

9 8 8

20

522

3 2020

2 4 6 8 10

23 23

23 2320

18 17

10 12

1020

667

20 6 20

2 4 6 8 10

23 23

23 2320

18 17

10 12

1020

667

20 6 20

2 4 6 8 10

‘boek’ 1 ‘boek’ 2 ‘boek’ 3 ‘boek’ 4


TransformatiesDe flexibele indeling van de plannen laat toekomstige transformaties van de bibLLLiotheek toe. Voor een goede werking en maximale synergie dient er programmatisch evenwel een zeker evenwicht te worden gerespecteerd. Niets sluit evenwel uit dat bepaalde programma-onderdelen in de toekomst afnemen en deze ruimte terug ingevuld wordt met een gelijkaardige functie. Zelfs niet als deze functie haar specifieke inrichting vraagt. Een herinrichting van bepaalde vloerniveaus is mogelijk.

FunctionaliteitIn een ideaal scenario zijn alle kamers, klassen, zalen altijd toegankelijk. Wij veronderstellen dat de bibliothecaris in realiteit afhankelijk van de personeelsbezetting, openingsuren, lesuren zal gedwongen zijn bepaalde programma-onderdelen af te sluiten. Het architecturaal opzet houdt hier rekening mee.

Gesloten of ontoegankelijke lokalen blijven bijdragen tot de ruimtelijkheid van een bepaald boek. Hun aanwezigheid of nabijheid draagt bij tot het beeld van elke leefwereld, synergie bij uitstek.

1 onthaal / cultuurwinkel

2 marktplaats kinderafdeling

3 marktplaats spelotheek

4 stockage

5 minicreche

6 marktplaats non fictie

7 burelen bibliotheek / administratie V+

8 marktplaats fictie

9 kinderopvang

10 magazijn / archief LLL

11 atelier boekverzorging

12 leeszaal

13 schrijversnest

14 marktplaats multimedia

15 cultuurcafé

16 tentoonstellingsruimte

17 open leercentrum

18 auditorium

19 dakcafé

20 leslokaal

21 atelier

22 leeraarszaal

23 burelen LLL

24 toiletten

4

20202020

3

20 20

20 20

24

20

20

20

2 4 6 8 10

20

22

21

21

21

20 20 20

24

14

2020202020

17

17

17

18

16

20 20 20 20 20

23 23 23

23

232323

19

19

14

14

14

15

15

15 15

20

20

20

20

20 20

20 2020 20

20

20

24

23

23

23

23 23

23

23

141415

21 14

20

9 8 8

20

522

3 2020

2 4 6 8 10

23 23

23 2320

18 17

10 12

1020

667

20 6 20

2 4 6 8 10

‘boek’ 5 ‘boek’ 6

60 - Architectuur

2

3 1

4

5


GevelsHet gebouw stimuleert de verbeelding zonder beroep te doen op grote architecturale gestes. Een aantal gesimuleerde beelden geven een eerste suggestie van de gevels van het gebouw. De gevel zijn een subtiel spel van verschillen in opaciteit, transparantie en reflecties.

Dit spel wordt geïniteerd door variaties van glas (transparant, gemarteleerd, gesableerd, verzoet, opaak, gespiegeld, ...) en metaal (inox, aluminium, strekmetaal). Het kleur van de gevel varieert lichtjes: wit, transparant wit, lichtgrijs, grijs, groengrijs, blauwgrijs. porselein.... De kleur kan vervagen ten opzichte van de kleur van de hemelsfeer, op een ander moment contrasteren en daarna weer verdwijnen.

De gevels die we u vandaag presenteren zijn de resultaten van een eerste onderzoek. In een vervolg op dit ontwerpproces zullen we verder zoeken naar de meest zuivere, subtiele en geraffineerde oplossingen.

In de verschillende gevels is telkens een accent aanwezig: loggia’s die uitkijken telkens op een ander deel van de stad, een auditorium geschoven tegen de gevel die uitgeeft op het spoorlichaam, het schrijversnest.

Bovenaan, herbergt het dikke boek het dakcafé dat geniet van een weids uitzicht op het historische centrum met ondermeer de klokkentorens van het belfort en de Sint-Maartenskerk.

referentiebeelden gevelmateriaal

1 BibLLLiotheek, Des Moines, USA, David Chipperfield2 Migros Shop, Luzern, Zwitserland, Diener&Diener3 Louis Vuitton Store, Manhattan, USA, Jun Aoki4 Kunsthaus, Bregenz, Peter Zumthor5 Tate Modern, Londen, Engeland, Herzog&DeMeuron

Leesbaarheid binnen - buitenHet gebouw sluit de gebruikers niet in, integendeel, het laat het landschap het gebouw binnenkomen: open gevels, transparanties, zenitale lichten, ... Het licht is gericht, gedempt, gefilterd. De ervaring die je buiten hebt, zet zich binnen voort.

Elke leefwereld heeft zijn eigen verhaal en kan geassocieerd worden met een bepaald thema van de bibliotheek: fictie, non fictie, magazijn, multimedia, jeugd, .... Elke leefwereld heeft zijn eigen ruimtelijkheid, materialiteit, zichtrelaties. Binnen een universum is er gezocht om de functies van de bibliotheek en het kenniscentrum maximaal aan elkaar te linken en tegelijk een voldoende zelfstandigheid te garanderen.

62 - Architectuur


Gevelstudie

64 - Architectuur

Reflecties


LichtbakenTegen valavond ontstaat een nieuw lichtspel. Er ontstaan nieuwe transparanties naar buiten afhankelijk van de activiteiten in de bibLLLiotheek. Een nachtbeeld geeft een thermografie van het gebouw.

19:00 20:00 21:00 22:00


Inkom - voorpleinOnderaan de stapel boeken markeert een eerste lichte verschuiving duidelijk de inkom van de bibLLLiotheek. Het bovenliggend boek schermt de bezoeker af van de hemelsfeer.

De inkom krijgt een voorplein. Het voorplein maakt al deel uit van de stadshal. Vanaf het moment dat de bezoeker het voorplein betreedt heeft hij het gevoel al in het gebouw te zijn. Uniek is natuurlijk dat de bezoeker het gevoel krijgt binnen te zijn maar tegelijk de facade, een spel van licht en weerspiegeling, waarneemt.Het voorplein vormt voor de bibliothecaris een extra marktplaats. Het vormt de ideale plek voor een bibliobus die af en toe uitrijdt naar bepaalde wijken of delen van de stad.

70 - Stabiliteit

situering bibLLiotheek tov ondergrondse parking

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec - Stabiliteit - 71

StabiliteitInleidingHet ontwerp voorziet in een bibLLLiotheek voor Kortrijk. Het project is ca. 49 meter hoog en heeft een vierkant van 38x38 meter als basis gebaseerd op een grid van 2 meter. Het gebouw is opgebouwd uit 6 bouwlagen met variabele hoogtes („boeken“). De verschuiving in planopbouw doet denken aan een stapel boeken.

Deze intentie tot decompositie wordt eveneens vertaald in de dragende structuur van het gebouw: elke gevelconfiguratie wordt gelinkt aan een overeenkomstig dragend systeem. Verder past men twee types vloerplaat toe die duidelijk gedefinieerd zijn; voor tussenliggende vloeren slank en opgehangen, voor de scheidende vloeren massief en krachtig.

De parking beslaat een oppervlakte van 275 meter bij 32 meter en is gelegen langs het spoorlichaam in de vorm van twee ondergrondse verdiepingen.

NormenHet project is conform de regels van de Eurocode, meer bepaald:

NBN EN 1990Grondslagen van het constructief ontwerpNBN EN 1991Belastingen op constructiesNBN EN 1992Ontwerp en berekening betonconstructies

MateriaalBeton: massavolume γ = 25 kN/m3Bibliotheek: C30/37Parking: C30/37wapening: B500

Variabele belastingSneeuwbelastingKortrijk situeert zich in een sneeuwzone 3, wat een nominale belasting impliceert van sk = 0,40 kN/m2Kortrijk situeert zich in een windzone III, wat een dynamische belasting impliceert van:qb = 0,64 kN/m2 (pour vb = 32 m/s)

GebruiksbelastingDe gebruiksbelasting wordt in rekening gebracht:Bibliotheek: 6 kN/m2 (Cat. E)Parking: 5 kN/m2 (Cat. G)Atrium: 5 kN/m2 (Cat. C3)Ateliers: 3 kN/m2 (Cat. C1)Leeszones: 3 kN/m2 (Cat. C1)Kantoren: 3 kN/m2 (Cat. B)Niet-toegankelijke daken: 0.75 kN/m2 (Cat. H)

72 - Stabiliteit

gevels

1

2

3

4

5

6

654321


Thermische belastingTijdens de constructie wordt er een uniforme temperatuursvariatie in acht genomen van +/- 30°C.Eens voltooid worden er temperatuursgradiënten in acht genomen volgens de norm NBN EN 1991-1-5, sectie 5.

BrandveiligheidDe betonstructuur garandeert een voldoende hoge brandweerstand indien de minimale betondekking van de wapening gerespecteerd wordt.

GronddrukVolgens het bodemverslag Lippens geotechniek (n°0714566 dd 25/09/2007) ligt de parking ingebed in een heterogene grondlaag (licht gepakte leemlagen, beperkt zandig) waarvan de horizontale druk bedraagt:p = 16 kN/m3.

Grondwaterdruk Volgens het bodemverslag van Lippens geotechniek (n°0714566 dd 25/09/2007) ligt het grondwaterniveau op 3,5 meter diepte, waarbij de waterdruk op dit niveau als volgt beschouwd wordt:p = 10 kN/m3.

Seismische belasting De seismische belasting is in vergelijking met de windbelasting verwaarloosbaar.

Variabele belastingVier elementen zijn te onderscheiden die de vertikale lastendaling verzekeren:

primaire kolommen: zes primaire kolommen beslaan de volledige hoogte van het gebouw. Ze worden gestructureerd volgens twee assen gesitueerd op 12,7 meter van elkaar. Elke as omvat drie kolommen met tussenafstanden die maximaal 15,7 meter bedragen.

secundaire kolommen: de secundaire kolommen worden onderworpen aan de belasting die de secundaire vloerplaten op de primaire vloerplaten uitoefenen. Ze worden op willekeurige manier verdeeld over een grid van 2 bij 2 meter (overeenkomstig met de ribben van de primaire vloerplaat) met een maximale tussenafstand van 6 meter. Hierdoor voorkomt men een doorboring van de primaire vloerplaat en reduceert men de statische hoogte van de secundaire vloerplaten.

gevelkolommen: de gevelkolommen volgen een verschillende configuratie voor elk ‘boek’. De kolommen worden ten opzichte van de gevel naar binnen geplaatst en lopen over de hoogte van elke bouwlaag. Hierbij volgen de kolommen de horizontale verschuivingen van 1 à 2 meter in de planopbouw van de bouwlagen . De continuiteit van de lastendaling wordt verzekerd door twee excentrische kolommen. Deze verdelen de last over de primaire plaat die uitkraagt over 1 meter.

isometrie

74 - Stabiliteit

primaire structuur

secundaire structuur

1

2

3

4

5

6

primaire structuur

secundaire structuur

1

2

3

4

5

6

1

2

3

4

5

6

654321

1

2

3

4

5

6

654321

1

2

3

4

5

6

654321

1

2

3

4

5

6

654321

1

2

3

4

5

6

654321

1

2

3

4

5

6

654321

gevelkolommen


cirkulatiekokers: de kokers zijn voorzien tussen het atrium en de zalen. Ze lopen over de volledige hoogte en staan in voor de overdracht van de verticale krachten.

Men onderscheidt voor wat betreft de verticale stabiliteit per verdieping twee types vloerplaten:

secundaire plaat: deze steunt op de primaire kolommen, de secundaire kolommen en de gevel met een maximale tussenafstand van zes meter.primaire vloerplaat: deze steunt op de primaire kolommen en de gevel met een maximale tussenafstand van 15,7 meter. De primaire vloerplaat vangt ook de puntbelastingen op komende van de secundaire kolommen die de secundaire vloerplaten ondersteunen. Een versterking van de rand met een randbalk van de plaat is nodig om de uitkraging van 1 meter op te vangen gegenereerd door de verschuivingen in de planopbouw.

Horizontale stabiliteitDe horizontale windbelastingen worden via de vloerplaten overgebracht naar drie horizontale elementen:

de circulatiekokers, berekend op windbelasting met een wanddikte van 30 centimeter, gepositioneerd tussen het de stadshal en de bibLLLiotheek, lopen over de volledige hoogte van het gebouw.

de betonwanden in de gevel, waarvan de configuratie varieert per niveau. De platen tussen de ‘boeken’ worden geactiveerd voor de verdeling van de horizontale belastingen tussen de onder- en bovenwanden op en onder de plaat.

de rij van kolommen in de façade werkt samen met de randbalk als portiek. Deze randportiek op het gelijkvloers vervangt het systeem van wanden voor de overdracht van de horizontale en vertikale belastingen naar het ondergrondse deel.

Samenstelling van de vloerplaatBibliotheek – primaire plaat:Verschillende systemen worden overwogen zoals een massieve vloerplaat of een vloerplaat met balken in één richting. Uiteindelijk werd geopteerd voor een cassettevloer omwille van de volgende redenen:- efficiënte constructie (tegenover de massieve vloerplaat) door middel van een cassettegrid van twee bij twee meter;- in het bijzonder geschikt voor grote overspanningen en in overeenstemming met de beschikbare vloerdikte;- flexibiliteit voor de indeling van de kolommen en dus van het grondplan;- economisch gebruik op vlak van gewicht en materiaalgebruik in vergelijking met een volledige vloerplaat;- draagt in twee richtingen (tegenover balkenraster in één richting).

De vloerplaten worden gestort met een effectieve hoogte van 65 centimeter waarvan het massieve deel 15 centimeter van deze hoogte inneemt en de ribben de overige 50 centimeter, gestructureerd volgens een grid van 2 bij 2 meter.

Enkele ribben zijn versterkt ter hoogte van de geveluitkragingen in de vorm van een randbalk.De vloerplaten zijn bedekt door een verhoogde vloer en

horizontale stabiliteit

verdeling horizontale lasten door vloerplaten

kern in gewapend beton

dragende wanden ingewapend beton

portieken op gelijkvloers

76 - Stabiliteit

niveau verhoogde vloer

Primaire cassetevloer

Secundaire vloer uit predallen op metalen balken

niveau verlaagd plafond

technische koker

ribben in twee richtingen

niveau betondeklaag

Primaire kolom Secundaire kolom/ophanging

ingegoten balken IFBpredallen met ter plaatse gestort beton


door een verlaagd plafond. De hoogte tussen deze twee elementen wordt ingenomen door structurele elementen en technische voorzieningen.

Ter hoogte van de façade wordt de volledige hoogte ingenomen door de randbalk.

Secundaire plaat:De secundaire platen bestaan uit een grid van metalen balken om de volgende redenen:

- efficiënte constructie volgens een regelmatig raster van 2 meter;- reductie van plaatdikte door integratie van betonplaten in het metalen balkskelet;- eenvoudige assemblage van en verbinding met de hangstaven;- lastoverdracht in twee richtingen; - hoge flexibiliteit in de lay-out van het grondplan en éénvoudige mogelijkheid om grotere openingen in de vloerplaat te maken zonder extra raveelconstructies.

De balken zijn van het type IFB met een brede onderflens en een hoogte van 25 centimeter tussen dewelke de betonplaten zijn geplaatst. De keuze voor geprefabriceerde lichte predallen die opgestort worden werd gemaakt om de volgende redenen: - efficiënte constructie;- lichte predallen gelet op de kleine overspanning;- geen bekisting of schoring nodig dus snelle bouwafloop;- tegenover een lichte vloerplaat - niet uit beton, of een gemengde oplossing - biedt deze oplossing meer thermische massa;

Afhankelijk van de ontwikkeling van het projekt kunnen andere constructieve systemen worden overwogen. Met name holle welfsels (interessanter voor grotere overspanningen en préfabricatie) of een composiet systeem bestaande uit een steel-deck (verloren bekisting) en opgestort beton.

FunderingDe bibLLLiotheek is gefundeerd op een funderingsplaat met een dikte van 70 centimeter. Deze plaat is gestort ter hoogte van de eerste kelderverdieping en reikt tot op een stabiele zandlaag. Onder de circulatiekokers en de palen is het eventueel aangewezen om funderingspalen op wrijving te voorzien met een lengte van 6 meter. Hierdoor kan men de funderingsplaatdikte optimaliseren en de bouwkost reduceren.

ParkingAlgemene beschrijvingDe parking meet 275 meter bij 32 meter en bestaat uit twee ondergrondse verdiepingen. De keuze voor deze configuratie is economischer en efficiënter dan een dieper gelegen alternatief om de volgende redenen:

- beperkte wisselwerking met het freatisch vlak zodat het debiet van het weg te pompen water wordt beperkt tijdens de werf;- reductie van het risico op waterindringing bij ingebruikname en geringere beïnvloeding van de grondwaterspiegel in het algemeen;- de horizontale gronddruk is kleiner dan het eigengewicht van de constructie, er hoeven geen bijkomende maatregelen getroffen te worden voor de verticale verankering van de algemene funderingsplaat;

typeverdiep

niet-dragende wanden tussen dragende betonkolommen

secundaire kolom/ophanging

secundaire plaat

circulatiekokers

primaire plaat

dragende wanden in gewapend beton

primaire kolom

gevelkolom

78 - Stabiliteit


- de heidiepte van de secanspalen laat een stabiele keermuur toe, zodat rugverankeringen overbodig zijn. Het risico op differentiële zettingen vereist uitzettings-voegen die elke 75 meter in de lengterichting van de parking worden voorzien. Wanden samengesteld uit secanspalen nemen de belastingen op van grond- en waterdruk. De vloeren van de parking zijn opgebouwd uit holle welfsels, uitgevoerd zonder bijkomende druklaag. Deze elementen met een dikte van 20 centimeter hebben een maximale overspanning van 7,2 meter en worden direct op balken opgelegd.

FaseringDe keermuren van de parking bestaan uit secanspalen tot op een kleihoudende laag met een kleine permeabiliteit op een diepte van TN-15 meter. Het eerste ondergrondse niveau (TN-3 meter) wordt droog uitgegraven, voor het uitgraven van het tweede niveau (TN-6meter) is daarentegen een pompsysteem voorzien.

De secanspalen bevinden zich op een voldoende diepte om het niveau van het freatisch oppervlak van de omliggende gebieden niet te verstoren en de aanwezigheid van water op de site te limiteren. Er wordt geen bronbemaling toegepast. De in de grond ingebedde betonpalenwand zorgt voor de horizontale stabiliteit van de parking, zowel tijdens de constructie als bij de ingebruikneming.

Eerst wordt de algemene funderingsplaat ter plaatse gestort, vervolgens worden kolommen en balken ter plaatse gebracht. Tenslotte worden de welfsels van het eerste en tweede ondergrondse niveau opgelegd. De plaatsing van de holle vloeren zorgt voor een efficiënte, weinig vervuilende en snelle constructie. Het oppompen van grondwater wordt gestopt.

FunderingDe parking is gefundeerd op een algemene funderingsplaat met een dikte van 60 centimeter die de belastingen uniform over de onderlaag verdeelt.Het eigengewicht is voldoende om aan de opwaartse waterdruk te weerstaan.

snede door parking

niveau voorplein

vloerplaat parking

funderingsplaat

buitenwand opgebouwd uit

secanspalen

niveau terrein

niveau freatisch vlak

kleilaag

80 - Duurzaamheid - Energieprestatie

vetica

le s

ch

acht

- verd

elin

g te

chn

ieke

n

verhoogde vloer

vals plafond

vals plafond

vals plafond

vals plafond

vals plafond

verhoogde vloer

verhoogde vloer

verhoogde vloer

verhoogde vloer

verhoogde vloer

vetica

le s

ch

acht

- verd

elin

g te

chn

ieke

n

vals plafond

vloerverwarming

inblaas verse luchtinblaas ventilos

vetica

le s

ch

acht

- verd

elin

g te

chn

ieke

n

verhoogde vloer

vals plafond

vals plafond

vals plafond

vals plafond

vals plafond

verhoogde vloer

verhoogde vloer

verhoogde vloer

verhoogde vloer

verhoogde vloer

vetica

le s

ch

acht

- verd

elin

g te

chn

ieke

n

vals plafond

vloerverwarming

inblaas verse luchtinblaas ventilos

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec - Duurzaamheid - Energieprestatie - 81

De gebouwen en de technische installaties worden ontworpen en geïntegreerd volgens volgende principes van:- maximaal beperken van verbruiken- optimaal gebruik maken van alternatieve energiebronnen;- resterende tekorten aanvullen met behulp van hoogrendementsinstallaties met eindige energiebronnen.

Het doel is een gebouw te realiseren met een zeer aangenaam en gezond binnenklimaat in alle omstandigheden, met hieraan gekoppeld een minimaal energieverbruik zonder de economische realiteit van vandaag uit het oog te verliezen. Er wordt enkel gewerkt met rendabele maatregelen met een haalbare terugverdientijd.Impact op het milieu wordt beperkt door de keuze van materialen met een lage milieubelastingscoëfficient en een gunstige levenscyclusanalyse. Deze maatregelen hebben als doel een betere werken leefomgeving te creëren en aldus het comfort van de gebruiker positief te beïnvloeden.

Het gebouw is hun werk, studie, of verbijfplek en moet hun toelaten in de beste omstandigheden te werken, te studeren of te verblijven. De buitenschil van de bibLLLiotheek wordt goed geïsoleerd en goed luchtdicht gemaakt om mogelijke verliezen door transmissie enongecontroleerde ventilatie tot een minimum te herleiden.

De ramen worden voorzien van een superisolerende dubbele beglazing met goede zonwerende eigenschappen. Het E-peil van het gebouw bedraagt zoals gevraagd 70 (huidige norm ligt op E-peil 100).

Dit stemt overeen met economisch haalbare maatregelen.

1. Algemeen concept verwarming (en koeling)Om een goed evenwicht te houden tussen duurzame technieken, betrouwbare, eenvoudige, goed regelbare installaties en kostprijs stellen wij voor om een concept op te bouwen rond verwarming op basis van een watersysteem. Het is immer niet zo dat een energiezuinig ontwerp complexe technische installaties vereist. Een goede isolatie, een juiste dimensionering en goede regeling ligt immers aan de basis van het grootste besparingseffect. Het grootste voordeel van een watersysteem is zijn zeer vlotte en goede regelmogelijkheden zodat optimaal comfort afgeleverd kan worden tegen betaalbare installatiekost.

Om de verwarmingsbehoeften te beperken zullen uiteraard prioriteiten gesteld worden aan :goede isolatiewaarden van gekozen materialen balansventilatiesysteem met warmterecuperatie

Om de koellasten te beperken zal er rekening gehouden worden met : zonnewerende maatregelen zoals glaskeuzezo laag mogelijke interne warmtelasten m.b.t. keuze verlichtingtype, …ventilatie met koelrecuperatie (omgekeerde effect van in de winter zodat geen hoge buitenluchttemperaturen direct worden ingeblazen)

Duurzaamheid - Energieprestatie2. Warmteproductie : combinatie CV-ketels en warmtepompTijdens de voorontwerpfase kunnen verschillende denkpistes onderzocht worden: basis CV-gasinstallatie haalbaarheid van een grondwarmtepompsysteem dat als grote voordeel heeft om tijdens het tussenseizoen hoge rendementen te halen en tijdens de zomermaanden op een zeer energiezuinige wijze te koelen.

Eventueel kan dit concept aangevuld worden met een photovoltaïsche installatie op het beschikbare dak , doch te onderzoeken ifv stabiliteit en haalbaarheid inzake terugverdientijd.Er zal in basis zo veel mogelijk getracht worden om de koellasten te beperken zodat in principe geen actieve koeling vereist is. Indien strenge comforteisen gewenst zijn, kan de voorgestelde installatie aangevuld worden met de nodige batterijen om te koelen. Freecooling wordt toegepast tijdens de zomermaanden.

Een ideale combinatie zal vermoedelijk een CV-installatie gecombineerd met een grondwarmtepompinstallatie zijn zodat : - tijdens strenge winter de CV-installatie kan bijspringen en de warmtepomp de basis levert- tijdens het tussenseizoen de warmtepomp autonoom kan voldoen in de warmtebehoefte- tijdens de zomer de installatie gebruikt kan worden om eventuele “koeling” te voorzien tegen enorm hoge rendementen (koele grond wordt gebruikt om te koelen, dus enkel pompenergie)

Doch exacte berekeningen dienen concrete beslissingen te staven.

3. Afgifte van verwarming in de ruimtesHet dispositief laat een gemengd systeem. De primaire vloeren hebben een verhoogde vloer en een verlaagd plafond. De secundaire tussenvloeren hebben noch een verlaagd plafond noch een verhoogde vloer. De massa van de tussenvloer en de voor 50% gesloten gevel levert een gunstig inertie van het gebouw. De primaire vloeren geven een zeer grote flexibiliteit aan alle niveau’s.

3.1. In de zones met verlaagd plafond / verhoogde vloerDe zones worden verwarmd en gekoeld door middel van ventiloconvectoren die in de verhoogde vloerzone tussen gelijkvloers en mezzanineniveau worden geplaatst. De geklimatiseerde lucht wordt via plafond, wand-, vloeren tabletroosters in de ruimtes geblazen. De regeling bestaat uit een weersafhankelijke en klokgestuurde regeling, die bijgeregeld wordt door lokale ruimteregelaars en overwerktimers. Alle ventilo’s zijn uitgerust met automatisch gestuurde twee- en driewegkranen zodat een optimale regeling en comfort gegarandeerd wordt.De verse lucht wordt aangesloten op de ventilo’s zodat via dezelfde roosters het nodige debiet in de ruimtes gebracht wordt. Er wordt veel aandacht besteed aan akoestiek en comfort.

3.2. In de zones zonder verlaagd plafond / verhoogde vloerHier is het voorstel om vloerverwarming toe te passen. De fijnregeling gebeurt door middel van de ingeblazen verse luchthoeveelheid die voorverwarmd wordt ifv noodzaak.Immers de EPB-eisen voor deze aard van gebouwen eist hoge verse lucht debieten die bijgevolg kunnen gebruikt worden om de “bijverwarming” perfect uit te voeren.

82 - Duurzaamheid - Energieprestatie

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec - Duurzaamheid - Energieprestatie - 83

5. VentilatieDe ventilatie gebeurt via een luchtgroep die uitgerust is met een warmterecuperator die vocht regenereert (bv warmtewiel) zodat er geen te droge lucht wordt ingeblazen in de wintermaanden. De afgevoerde lucht warmt de verse ingeblazen lucht op waardoor er bespaart wordt op de energiekosten. De lucht wordt verdeeld via een kanalensysteem in de vloerruimte tussen onderste en bovenste niveau en wordt aangesloten op de ventilo’s zodat deze direct mee wordt geklimatiseerd op juiste inblaastemperatuur. De luchtvochtigheid, een belangrijke parameter voor een bibliotheek, wordt perfect onder controle gehouden door een fijnregeling van de luchtgroepen.

Dit systeem laat toe om in de zomermaanden Freecooling toe te passen.

In voorontwerpfase zal er onderzocht worden of er een “zeer-hoog-rendements”ventilatie haalbaar is. Dit betreft een luchtgroep met zeer hoge recuperatierendementen. Deze groep is duurder, maar een pak energiezuiniger.

6. ElektriciteitEen hoogspanningscabine zal de elektrische energie van het gebouw verzorgen. Verdeelborden zullen strategisch worden ingeplant per niveau.

De functionele verlichting zal gebeuren zoveel mogelijk door armaturen die uitgerust zijn met energiezuinige lampen. In de overige ruimten is dit aangepaste verlichting i.s.m. architect gekozen waarbij ook rekening wordt gehouden met beperkte interne warmtelast (zomer!) en energiezuinigheid.

Het gebouw zal verder worden uitgerust met een gestructureerde UTP bekabeling en de installaties voor geluidsverdeling, inbraakdetectie, automatische branddetectie, camerabewaking, toegangscontrole en videofonie, ifv eisenpakket bouwheer. Verdeling gebeurt via de verhoogde vloer of verlaagd plafond.

7. SanitairIn de gebouwen zal een basis sanitaire installatie voorzien worden waarbij rekening gehouden wordt met legionella wetgeving, beschikbare waterdruk, installatiekost, enz.... De douches (o.a. atelier 4, bewegingslokaal) worden gevoed door een direct gasgestookte boiler. De her en der verspreide kitchenettes worden d.m.v elektrische kleine voorraadboilers bediend op warm water gezien de grote afstanden. Deze haalbaarheidsstudies dienen in detail te worden uitgevoerd ifv noodzaak warm waterverbruik. De sanitaire toestellen worden gevoed met hemelwater.

8. brandcompartimenteringHet dispositief van 6 opeengestapelde gebouwdelen verbonden door een stadshal krijgt eenvoudig een brandtechnische vertaling. Elk gebouwdeel wordt opgevat als 1 compartiment. Elk compartiment wordt beschouwd als een duplex.

De twee lagen van de duplex zijn verbonden met een open trap (een skulptuur) die zich in de vide bevindt. De totale oppervlakte van de twee lagen overschrijdt de maximale oppervlakte van 2500m2 voor duplexen niet. Het bovenste bouwdeel die drie lagen bevat vormt een uitzondering: we onderscheiden hier 2 compartimenten.

De verschillende compartimenten zijn voorzien van 2 vluchttrappen. Deze zijn gekoppeld in 1 koker waarbij de 2 toegangen aan tegenovergestelde zijde van de koker zijn gesitueerd. De stadshal wordt opgevat als een atrium dat bij brand door middel van schuifdeuren van de verschillende compartimenten wordt gescheiden. De centrale vluchttrappen zijn gesitueerd tussen de gestapelde duplexen en de stadshal. Zij voorzien het atrium op elk niveau van twee vluchttoegangen.

Het dispositief laat gebouwsnedes toe die zeer ruimtelijk zijn met veel vides én vermijdt de noodzaak van een sprinklerinstallatie in het hele gebouw. Enkel het atrium dient volgens de brandvoorschriften met een dergelijke blusinstallatie te worden uitgerust.

84 - Budget - Ereloonvoorstel

Béal & Blanckaert Architectes Associés - urbain architectencollectief - Bollinger & Grohmann ingénierie - Bureau Bouwtechniek - Atelier Ruimtelijk Advies - Gebotec - Budget - Ereloonvoorstel - 85

BudgetDe calculatie wijst uit dat de bouwkost van de bibLLLiotheek hoger is dan het vooropgestelde budget. Van bij de aanvang van het ontwerp was het ons duidelijk dat het budget eerder beperkt is. Analyse van vergelijkbare projecten bevestigt deze bevinding.

Voorgaande wil geen vrijgeleide zijn voor uitbundige architectuur. Het afstemmen van het opgegeven budget op het programma en de zoektocht naar synergieën hebben geleid tot het voorstel van een compact en efficiënt bouwvolume waarvan de bouw vrij eenvoudig kan gerealiseerd worden. Ons voorstel is strategisch en werd mee gestuurd door een economische, realistische en pragmatische houding.

Zo zijn van bij het begin enkele budgetvriendelijke uitgangspunten opgenomen:

1) V/T, de verhouding vloeroppervlakte/ terreininname (=12), het aandeel fundering en dak wordt hierdoor beperkt;2) Compactheid: verhouding vloer/ buitenschil, deze is meer dan 1.8;Bijgevolg is de geveloppervlakte en dakoppervlakte beperkt;3) Vloerpaketten minimaliseren: er is gewerkt met primaire vloeren en secundaire tussenvloeren. Enkel de primaire vloeren moeten voorzien worden van een verhoogde vloer en een verlaagd plafond;4) een eenvoudige structuur, geen grote uitkragingen;5) streven naar 50% volle gevel;6) ontwerpen van vluchttrappen met aandacht voor de architectuur zodat deze ook ingezet kunnen worden als de dagdagelijkse circulatie7) split-level parking met een efficiënt plan zonder veel plaatsverlies en simpele hellingsbanen (24,1 m2/plaats);8) structuur van parking als fundering van een extra bouwvolume;9) een publieke ruimte met een beperking van de verharding, wat een besparing betekent qua fundering, afwatering, ...;10) beperken van de wegverharding.

Budget en ereloonvoorstel


De calculatie gebeurde op basis van ons voorstel dat beantwoordt aan het maximum scenario (cfr. projectdefinitie, 15.800m2). Het budget van 15 miljoen euro werd gebaseerd op 13.100m2. In tabel 2 rekenden wij onze raming om naar de kostprijs voor 13.100m2.

In ons voorstel zijn 860 parkeerplaatsen voorzien. Het voor de parking voorziene budget (11.900.000 euro) is gebaseerd op 700 plaatsen. Ook hier rekenden wij onze raming om naar de kostprijs voor 700 plaatsen.

Wij maakten een prijsraming op voor de volledige aanleg van de volledige stadstuin. De projectdefinitie vroeg een prijsraming op te maken voor de directe omgeving van de bibliotheek. In tabel 2 hebben we een percentage van 50% van de prijsraming van de volledige stadstuin weerhouden.

De prijsraming voor de bibLLLiotheek overschrijdt het voorziene budget. Wij zijn er ons van bewust dat deze budgetoverschrijding belangrijk is. Wij zijn er nochtans van overtuigd dat dit ontwerp optimaal (architecturaal, stedenbouwkundig en budgettair) tegemoet komt aan de ambities die door de stad Kortrijk en haar partners werden verwoord. Dit ontwerp kan als uitgangspunt dienen om die ambities gezamenlijk verder uit te werken.

Door de budgetvriendelijke uitgangspunten en een aantal strategische beslissingen is de prijsraming van de kosten voor de realisatie van de parking en de buitenaanleg lager dan het voorziene budget. Op deze manier slagen we erin om de budgetoverschrijding te beperken tot 6,2%.

Zoals hierboven al aangegeven kan de ontwikkeling van het bijkomend programma op de site deze overschrijding compenseren. Het project zal zoals eveneens hierboven aangegeven potenties bieden voor andere nieuwe ontwikkelingen. De planbaten van deze ontwikkelingen kunnen evenwel moeilijk becijferd worden.

Béal & Blanckaert Architectes associés10, rue Nicolas Leblanc 59000 Lilletel + 33 (0) 320 30 32 90fax + 33 (0) 320 30 03 95mail [email protected]

wedstrijdteam:Antoine Béal Ludovic BlanckaertGermain PluvinageThibaud FoucrayBenjamin Boyaval

urbain architectencollectiefbisschopstraat 89050 ledebergtel + 32 (0) 9 329 04 22fax + 32 (0) 9 324 53 24mail [email protected]

wedstrijdteam:Dieter DelbaereDavid NivilleDavid ClausTiemen Schotsaert

B+G IngénierieBollinger + Grohmann Sarl6 rue Desargues75010 Paristel + 33 (0) 6 87 79 87 45fax +33 (0) 1 43 38 12 85mail [email protected]

wedstrijdteam:Klaas De RyckeThomas EkwallBob van den Brande

Bureau Bouwtechniek nvKammenstraat 182000 Antwerpentel + 32 (0) 3 231 53 95fax + 32 (0) 3 232 78 82mail [email protected]

wedstrijdteam:Toon KalhöferJan MoensMark Sette


ARA - Aterlier Ruimtelijk Advies bvbaBoerenlegerstraat 35 2650 Edegemtel + 00 32 (0) 3 458 57 37fax + 00 32 (0) 3 458 57 37mail informatie@atelierruimtelijkadvies.bewww.atelierruimtelijkadvies.be

wedstrijdteam:Dries Beys

Gebotec bvbaadvies- en studiebureau in gebouwentechniekBaron de Celleslaan 82650 Edegemtel + 00 32 (0) 3 458 17 00fax + 00 32 (0) 3 458 17 00mail [email protected]

wedstrijdteam:Johan Doms

BibLLLiotheek - Masterplan voor de stationsomgeving te ... brochure.pdf · kunnen we de synergie...

Documents

Transcript of BibLLLiotheek - Masterplan voor de stationsomgeving te ... brochure.pdf · kunnen we de synergie...