Bibliotheek Wereldmuseum Op 21 mei 2015 verscheen op de website van De Groene Amsterdammer een artikel over het afstoten van een deel van de boeken uit de bibliotheek van het Wereldmuseum, zoals dat in de afgelopen twee jaar heeft plaats gehad. Het artikel past in een serie verhalen die de afgelopen tijd zijn gemaakt over het museum door onderzoeksjournalist Sjors van Beek. Naar aanleiding van dit artikel hecht de leiding van het Wereldmuseum er aan helderheid te verschaffen over een paar zaken waarover na lezing van het verhaal onduidelijkheid zou kunnen blijven bestaan. Begin 2013 besloot de directie van het museum om kritisch te kijken naar de samenstelling van de bibliotheek en een deel van de boekenverzameling af te stoten. Aanleiding daarvoor waren eerder aangekondigde bezuinigingen en een inpandige verplaatsing en daardoor noodzakelijke inkrimping van de bibliotheek van het museum. De directie heeft destijds het Hoofd Wetenschap van het Wereldmuseum dr. Edward de Bock gevraagd om in overleg met de conservatoren, gastconservatoren, registrators en restaurators van het Wereldmuseum, een selectie te maken van de boeken die konden verdwijnen uit de bibliotheek. Op verzoek van de directie deed hij dat in samenspraak met de gespecialiseerde boekverkoper van Ethnographic Art Books uit Leiden en met de directeur-eigenaar van deze winkel, de heer Cees Zwartenkot. Het Wereldmuseum werkt al langer samen met Ethnographic Art Books, dat in het museum ook een ‘shop-in-the-shop’ heeft, waarvoor al jaren een zakelijke overeenkomst bestaat. Bij de selectie van de af te stoten boeken is allereerst gekeken naar de mediatheekboeken (o.a. reisgidsen, koffietafelboeken en propagandaboeken) van het museum. Aangezien de onderwerpen van deze boeken vrijwel geheel door internet zijn vervangen, is besloten deze selectie geheel af te stoten. Daarna zijn de meest verouderde boeken geselecteerd en de boeken die niet of niet langer relevant zijn voor de collectie van het museum. Ook deze konden van de hand worden gedaan. Tenslotte zijn alle doublures uit de collectie geselecteerd voor verwijdering uit de collectie. Wat vervolgens restte, was een voor de collectie van het Wereldmuseum relevante bibliotheek: een handzame conservatorenbibliotheek, die ook voor het publiek toegankelijk is. Het proces van afstoten van de boeken verliep vervolgens via de Leidse boekhandel Ethnographic Art Books, waarbij de zakelijke afspraak gold dat het Wereldmuseum de helft van de verkochte opbrengst kreeg. De eerste keus voor het overnemen van de boeken uit de af te stoten collectie is gelaten aan de bibliotheek van het Museum Volkenkunde in Leiden. Daar zijn de boeken naar toe gegaan die van belang zijn voor de ‘Collectie Nederland’ zodat deze behouden konden blijven voor wetenschappers, conservatoren en het publiek, zowel in Nederland als daarbuiten. De boeken die naar het Museum Volkenkunde zijn gegaan zijn per factuur afgerekend en betaald op de rekening van het Wereldmuseum. Achteraf bezien was het eleganter en collegialer geweest als die boeken ‘om-niet’ aan het Museum Volkenkunde waren overgedragen. Vervolgens heeft Ethnographic Art Books een aantal vaste klanten uitgenodigd om te kijken welke boeken voor hen interessant waren. Die verkoop-op-uitnodiging heeft in het voorjaar van 2013 in de winkel van het Wereldmuseum plaatsgevonden. De klanten van Ethnographic Art Books zijn door de opgestelde dozen gegaan en hebben hun keuze gemaakt. Omdat de boeken niet in het

kassasysteem geregistreerd stonden en grotendeels ook geen barcode bevatten, moest de verkoop op cash-basis geschieden. De betalingen zijn gedaan aan Ethnographic Art Books. Wat daarna nog resteerde van de af te stoten boekencollectie is overgedragen aan Ethnographic Art Books. De Leidse boekwinkel heeft een aantal boeken op haar website aangeboden en verkocht. Alle verkopen via de boekhandelaar (zowel cash als via het internet) worden daar geregistreerd en op de afgesproken basis met het Wereldmuseum verrekend. Het betreft hier deels moeilijk verkoopbare boeken, deels vanwege beschadiging, deels omdat zij zijn geschreven in Frans of Duits. De potentiële markt voor dergelijke boeken is niet bijster groot. Het afstotingsproces van de boeken is door de toenmalige directeur van het Wereldmuseum begin 2013 tijdelijk stopgezet, waarschijnlijk naar aanleiding van kritische berichtgeving in de media. In het voorjaar van datzelfde jaar zijn de plannen alsnog uitgevoerd. Voor zover wij nu kunnen nagaan is het afstotingsproces van de boeken uit de bibliotheek van het Wereldmuseum zowel inhoudelijk als administratief/financieel zorgvuldig verlopen. Met de verkoop van de boeken is in totaal een bedrag van ca. € 8.000 gemoeid waarvan de helft naar het Wereldmuseum gaat.