1

Hoe kun je de voorgenomen bezuinigingen ook daadwerkelijk realiseren?

Bezuinigen voor de toekomst

Gemeenten staan voor een grote uitdaging

2

• Minder inkomsten van het rijk • Lagere grondopbrengsten • Nieuwe decentralisatietaken • Hoe om te gaan met bezuinigen. • Samenwerken of op eigen kracht

2012 wordt het jaar van de waarheid

3

Tempo is te laag

Te lage inzet

Extra tegenvallers

Beperkte scope

Haperende uitvoering

Snijden in eigen vlees is allesbehalve gemakkelijk

4 4

Hoe kunnen wij helpen Hoe kunnen we helpen?

4

Kenmerken Tentatieve scan

5

1. Wij maken gebruik van een door De presterende Gemeente ontwikkeld meetinstrument

2. Er is sprake van een korte doorlooptijd (2-3 weken)

3. Analyse is op hoofdlijn en kwalitatief van karakter

4. Aanbevelingen zijn concreet en direct uitvoerbaar

Aanpak

6

Waar staat de gemeente bij de aanpak van de

bezuinigingen

Bezuinigingsvoornemens

De stand van zaken

Wat

is h

et e

igen

oo

rdee

l

Ho

e w

aard

eren

wij

de

stan

d v

an

zake

n

Wat krijg je in handen?

• Na uitvoering van de tentatieve scan is duidelijk of het college er wel of niet in slaagt om de voorgenomen bezuinigingen uit te voeren.

• Een rapportage over de mogelijke knelpunten in de organisatie van de uitvoering, de hardheid van de voorgenomen bezuinigingen, de haalbaarheid van de beoogde besparingen, de valkuilen en mogelijke alternatieve besparingsmogelijkheden

7

Uitvoering Tentatieve Scan

8

1. Verwachtingenmanagement. Overeenstemming met opdrachtgever over de functie, vorm, inhoud, werkwijze en vooral de (kwalitatieve) ‘output’ van de scan;

2. Scope. de opzet van de bezuinigingsoperatie, de omvang en de (wijze van uitvoering).

3. Data-collectie. Documentenstudie die worden aangevuld met enkele interviews.

4. Analyseren (kwalitatief), stellen diagnose en trekken van conclusies.

5. Formuleren van aanbevelingen.

6. Rapporteren.

De Full Performance Scan

9

Het uitvoeren van een (Full) Performance Scan vereist een analyse in het totale pakket aan voorgenomen maatregelen alsmede in de stand van zaken van de uitvoering.

Daarmee worden knelpunten opgespoord en oplossingen aangereikt om de voorgenomen doelstellingen te halen

De Full Performance Scan

10

In deze scan wordt op 19 hoofdvelden een analyse gemaakt

Verlagen uitgaven en verhogen inkomsten

11

Finan-cierings-bronnen

Programma’s

projecten

12

Heroverwegingen binnen bestaande context

Strategische Heroverweging

Systeemwijziging/systeem-innovatie

Termijn realisering 1 –2 jaar 2-3 jaar 4 –8 jaar

Type Maatregel • Effciency • In/uitstroom personeel • Subsidies • Resereves • Schrappen voornemens • Belastingsamenwerking • OZB • enz

• Keuze kwaliteitsniveau • Uitbesteding • Ketensamenwerking • Intergemeentelijke

samenwerking • Keuze voor regie-

gemeente

• Herindeling binnenlands bestuur

• werk en inkomen,

• jeugd en onderwijs,

• toezicht openbare ruimte,

• zorg, AWBZ en welzijn,

• openbaar vervoer, verkeer en vervoer,

• wonen, stedelijke ontwikkeling en corporaties,

Opbrengst 4 – 5 procent totale begroting 40 procent taakstelling

3-4 procent totale begroting 30 procent taakstelling

3 procent totale begroting 25 procent taakstelling

Voorwaarden • Stringente planning • Stevige lijnsturing • Stevige control • Stevige samenwerking met

Gemeenteraad

• Duidelijke visie op taken en functie

• Eensgezindheid • doorzettingsvermogen

• Besluitvorming op nationaal niveau

• Lange adem

Drie vormen van heroverwegen

Heroverweging binnen de bestaande context

13

Contra expertise

op de eigen analyse

gemeente

Ondersteuning Besluitvorming

Implementatie van de

maatregelen

• Is aan alles gedacht?

• Is de analyse compleet?

• Is alles hard?

• Dialoog met de raad

• Dialoog met de samenleving

• Dialoog met de organisatie

• Maken Imple-mentatieplan

• Inrichten uitvoering

• Uitvoering en control

Maatregelen verschillen in complexiteit

14

Uitvoerbaarheid

Uitvoeringskosten

Draagvlak

Snelheid van invoering

Afhankelijkheid van derden

Negatieve nevengevolgen

Opbrengst

Maatregelen verschillen in complexiteit

Niet alle bezuinigingsmaatregelen zijn van dezelfde orde

15

Lage complexiteit

• Direct uit te voeren

• Lage uitvoerings-kosten

• Weinig weerstand

• Snel resultaat

• Binnen eigen organisatie

Middencomplexiteit

• Vergt voor-bereiding voor uitvoering

• Uitvoeringskosten relatief hoog

• Weerstand op onderdelen

• Resultaat pas na langere tijd

Hoge complexiteit

• Complex beleids-terrein

• Meerdere partijen bij betrokken

• Maatschappelijke weerstand

16

Zowel ambitie als complexiteit maatregel

Hoog complex Gemiddeld complex Laag complex

Hoog ambitie-niveau

Hoge realisatiekosten; indien van strategisch groot belang onder scherpe condities uitvoeren

Relatief hoge realisatiekosten; indien van strategisch groot belang onder scherpe condities uitvoeren

Opbrengst eenvoudig te realiseren

Gemiddeld ambitie-niveau

Levert weinig of niets op/ te hoge kosten

Onder voorwaarden te overwegen

Opbrengst eenvoudig te realiseren

Laag

ambitie-niveau

Levert niets op/ kosten kunnen hoger zijn dan besparing

Mogelijk te realiseren, afwegen tegen andere prioriteiten

Opbrengst een-voudig te realise-ren/afwegen of vol-doende capaciteit in organisatie is

17 17

Processen

• Procesbe-schrijving

• Front –office

• Back-Office

Bovenwettel-ijke taken

• Eigen beleid

• Bijzondere omstandighe-den

Deelnemingen

• Bijzondere risico’s

Inkoop

• Organisatie

• Procedures

• Contract-beheer

Dit is een voorbeeld

18 18

Inventariseren per deelaspect

Dit is een voorbeeld

Personeel

• Omvang

• Verdeling

• Kosten

• Externe inhuur

• Vacatures

Investeringen

• Noodzakelijk

• Uitstelbaar

• Heroverweeg-baar

ICT

• Architectuur

• Beheer

• Kosten

• Applicaties

• Dubbels

• Noodzakelijk

Huisvesting

• Inventarisatie gebouwen

• Kosten onderhoud

• Kosten vervangingen

• Opbrengsten

Programma’s

Projecten:

•Programma’s terugbrengen tot essentie en versoberen

•Projecten scannen naar risico’s en beweging in de markt

Financierings-

Bronnen

• retributies

• Leges

•Belastingen

(Europese)

subsidies

Alternatieve Inkomens-bronnen

• Public –private

• Privatiseren

• Subsidies

19

Inventariseren per deelaspect

20 20

Stapsgewijze aanpak implementatie

20

Snel te realiseren maatregelen

Complexere maatregelen / strategische heroverweging

Systeem-innovatie/ systeemwijziging

Implementatie kent te onderscheiden fasen die echter deels parallel kunnen lopen.

Uitgebreide checklist

Aspect Aard van het

onderzoek

Aard en omvang van besparingen/

ombuigingen in relatie totale

taakstelling

Politiek bestuurlijke

aspecten

Financiële

gevolgen

Uitvoerbaar-

heid

Wettelijke taken/ Niet wettelijke taken

Subsidies (niet-wettelijk)

Investeringen en kapitaalslasten

Deelnemingen

Huisvesting

Inkoop

ICT

Inrichting processen

Personeelsformatie en personeelskosten

(Europese) subsidies

Financieringsbronnen

Programma’s Projecten

Budgettaire discipline

Cultuur

Diversen

21

Strategisch heroverweging

• Wat voor een gemeente willen we zijn?

• Welke zijn onze kernkwaliteiten?

• Wat zijn onze zwakten/sterkten?

• Welke kansen zijn er?

• Moeten we alle taken (blijven) uitvoeren?

• Wat bedreigt ons?

• Willen we alles zelf (blijven) doen?

22

23

Financiële analyse/ analyse

organisatie

Taken

analyse

Strategische analyse

• Zonder gedegen financiële onderlegger en een inzicht in de kwantiteit en kwaliteit van de organisatie is een takenanalyse niet mogelijk.

• Zonder scherp inzicht in de taken kan geen strategische analyse plaatsvinden.

• Drie tandwielen grijpen op elkaar in.

Verband tussen de analyses

Systeemwijziging/systeeminnovatie

Bestuurlijke systeemwijziging/nieuwe vormen van samenwerking

Systeemwijziging op thema’s

1. werk en inkomen,

2. jeugd en onderwijs,

3. toezicht openbare ruimte,

4. zorg, AWBZ en welzijn,

5. openbaar vervoer, verkeer en vervoer,

6. wonen, stedelijke ontwikkeling en corporaties,

7. stedelijke belastingheffing,

8. ICT.

24

25

Reactief

Proactief

Interne oriëntatie

Alleen noodzakelijke bezuinigingen

Strategische heroriëntatie binnen eigen grenzen

Externe orientatie

Samenwerking als anderen initiatief nemen

Strategische heroriëntatie met andere partners

Afwachten of kansen pakken?

Contact

• Interexcellent

• Amalialaan 41 3743 KE Baarn

• Barend van Kouterik 06 29420210

• Jo Horn 06 54244305

• Email: barend.vankouterik@interexcellent.nl

26