Bestuurders-AansprakelijkheidU DACHT NIET PERSOONLIJK TE KUNNEN WORDEN AANGESPROKEN?

Vaak voorkomende gedachte…

“Mijn activiteiten zitten in één of meerdere vennootschappen. Men kan mij dus niet persoonlijk aanspreken.”

WRONG!

Beperkte aansprakelijkheid van een vennootschap geldt ENKEL voor de schulden van uw bedrijf ten opzichte van schuldeisers…

=> Hiervoor kunnen ze niet bij u(w) persoonlijk (vermogen) komen aankloppen

Inhoud1. Wie is bestuurder van een vennootschap?

2. Wat is bestuurdersaansprakelijkheid?

3. Schadestatistieken

4. Voorbeelden bestuurdersaansprakelijkheid

5. Verzekering Bestuurdersaansprakelijkheid◦ Uitsluitingen?◦ Wie is verzekerd?◦ Wat is verzekerd?◦ Welke schade is verzekerd?

6. Conclusie

1. Wie is bestuurder?

TerminologieBestuurder => Bedrijfsleider / Mandataris

NV: Algemene vergadering en Raad van Bestuur

BVBA: Vennoten en zaakvoerders

CVBA: Bestuurders

Comm. V: Beherende vennoten

VZW: Bestuurders

Samenvattend: Wie is bestuurder?

•De leden van de Raad van Bestuur (NV) / de zaakvoerders (BVBA) / de bestuurders (CVBA)

•De gedelegeerd dagelijks bestuur / gedelegeerd bestuurder

•De onafhankelijke bestuurders

•Uitvoerende >< niet-uitvoerende bestuurders

•De voorzitter van de Raad van Bestuur

•Het directiecomité

•De leden van het auditcomité

•Voorlopige bestuurders

•Feitelijke bestuurders

•Managementvennootschappen (art. 61§2 W.Venn)

2. Wat is bestuurdersaansprakelijkheid?

Eigen Definitie

“Persoonlijk aansprakelijk gesteld worden door de benadeelde(n) van een fout(en) in de uitoefening van uw rol als bestuurder - door u of onder uw verantwoordelijkheid gemaakt.”

Merk op …

≠ BA Uitbating≠ BeroepsaansprakelijkheidSchade aangericht t.o.v. derden tijdens/in de uitoefening van uw beroep.

Vb. Als verzekeringsmakelaar kom ik u bij u thuis om uw verzekeringen te overlopen. Ik stoot uw vaas om tijdens mijn uitleg.

ÞIk was bij u thuis om mijn beroep uit te baten. Schade aangericht tijdens het uitoefenen van mijn beroep. Mijn BA Uitbating verzekering zal deze schade dekken.

Vb. Als advocaat moet ik voor mijn cliënt een beroepsprocedure starten. Ik overschrijd de termijn om in beroep te gaan. Mijn cliënt lijdt hierdoor schade.

ÞIk heb een fout gemaakt in de uitoefening van mijn beroep. Beroepsaansprakelijkheid. Mijn BA Beroep verzekering zal deze schade dekken.

Wie kan tegen de bestuurder vorderen?

BestuurderMede-Bestuurders

Aandeelhouders

(Familie van) Werknemers

Banken Contractanten

De Staat

Leveranciers

…

Aansprakelijkheid van bestuurders

Twee vormen

Burgerlijke aansprakelijkheid

(Fout => Schade => Oorzakelijk verband)

Derden

VennootschapStrafrechtelijke

aansprakelijkheid (Moreel en materieel bestanddeel)

Burgerlijke Aansprakelijkheid ‘Actio Mandati’ = contractuele aansprakelijkheid vanuit de bestuursovereenkomst(art. 527 W. Venn.)

Inbreuken op Wetboek Vennootschappen of de statuten(art. 528 W. Venn.)

Bijzondere aansprakelijkheid in geval van faillissement (art. 530 W. Venn.)

Onrechtmatige daad = algemene, buitencontractuele zorgvuldigheidsnorm(art. 1382 B.W.)

Strafrechtelijke Aansprakelijkheid

Bestanddelen: Moreel = schuld, opzetMaterieel = gedrag

Trend: penaliseren van het zakenleven (veelal fraudezaken)

Aansprakelijkheid rechtspersoon: principe van decumul (art. 5, lid 2 Sw.)◦ Diegene die zwaarste fout maakt wordt veroordeeld, natuurlijk of rechtspersoon.

3. Schadestatistieken

Schadestatistieken Meer bewustwording van bestuurdersaansprakelijkheid. Niet alleen door bestuurders zelf, ook door benadeelden.

=> Meer claims!

Profiel van de Onderneming - Type

16%8%

76%

Financiële Instellingen

Non-Profit

Andere

27%

73%

Beursgenoteerd

Privé

Profiel van de Onderneming - Sector

Landbouw, mijnbouw, ontginning3%

Industrie; 26%

Elektriciteit, water, gas, afvalverwerking;

6%

Bouw, immobiliën; 10% Detailhandel; 3% Transport; 6% Horeca; 1%

Bank & verzek-eringen; 16%

Professionele di-ensten; 14%

Social profit, on-derwijs; 5%

Informatie technologie, telecom, entertainment; 10%

Schadeprofiel – Type Eiser

Overheid8%

Personeelslid17%

Verzekerde3%

Curator/Veref-fenaar

4%Openbare Aanklager

37%

Aandeelhouder6%

Derde24%

Onbekend1%

Schadeprofiel – Type Bestuursfout

Antitrust/Concurrentie; 5%Intellectuele Eigendom; 1%

Werkgeversaansprake-lijkheid; 15%

(Arbeids)Ongevallen; 13%

Faillissement; 9%

Contractuele Aansprakelijkheid; 12%Milieu en Vervuiling;

6%

Aandeelhoud-ersklacht; 5%

Onderzoek; 1%

Fiscale overtredingen; 8%

Fraude; 6%

Andere Strafrechtelijke

overtredingen; 9%

Andere; 2%

Overtreding W. Venn.; 8%

4. Voorbeelden Bestuurdersaansprakelijkheid

* Allen voorbeelden van bestuurdersaansprakelijkheid. Maar niet alle claims zullen aanvaard worden door een verzekeraar.

Categorieën1. Burgerrechtelijke procedure → schadevergoeding

2. Procedure Faillissement → schadevergoeding / boete, gevangenisstraf

3. Strafrechtelijke procedure → boete, gevangenisstraf

4. Administratiefrechtelijke procedure → boete

De voorbeelden hebben betrekking op fouten aangehaald in de vorderingen tegen bestuurders maar werden niet altijd door de rechtbank weerhouden als bestuursfouten.

Strafrechtelijke onderzoeken/procedures

Arbeidsongeval

Naar aanleiding van een arbeidsongeval wordt een onderzoek gestart naar de veiligheidsnormen binnen de onderneming. Niet alleen de vennootschap maar ook de bestuurder worden strafrechtelijk vervolgd voor het niet nemen van de nodige veiligheidsmaatregelen en onvoldoende opleiding waardoor het arbeidsongeval mogelijk werd.

• Niet naleven reglementering mbt veiligheid (wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, KB 12 augustus 1993 betreffende gebruik van arbeidsmiddelen)

• Onvrijwillige slagen en verwondingen art. 420 Sw

→ Straffen : meestal opschorting

Strafrechtelijke onderzoeken/procedures

Inbreuken tewerkstelling

• Niet betalen of laattijdig betalen van loon, vakantiegeld

• Het niet betalen van de sociale bijdragen

• Illegale tewerkstelling

• Niet respecteren van de reglementering m.b.t de uurregeling.

Strafrechtelijke onderzoeken/procedures

Misbruik vennootschapsgoederen

Art. 492bis Sw :

Met bedrieglijk opzet en voor persoonlijke rechtstreekse of indirecte doeleinden gebruik hebben gemaakt van de goederen of van het krediet van de rechtspersoon, hoewel de daders wisten dat zulks op betekenisvolle wijze in het nadeel was van de vermogensbelangen van de rechtspersoon en die van zijn schuldeisers of vennoten

•Aankopen luxegoederen zoals Delvaux handtassen/valiezen.

•Onderhoud of herstellingen woning, aanleg tuin, zwembad.

•Gebruik maken van fondsen van de vennootschap om persoonlijke advocaten te betalen.

•Het gebruik van technieken om fondsen van de vennootschappen naar andere vennootschappen (zelfde aandeelhouders) te laten vloeien.

Administratieve Procedures•Overtredingen van de Mededingingswet : nieuwe wet 3 april 2013 (invoeging Boek IV in het Wetboek van Economisch Recht) : persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders, management en personeelsleden.

•Handel met voorkennis

•Andere overtredingen wet van 02/08/2002 : marktmanipulatie.

Procedure Faillissementen Niet betalen Belastingen

Programmawet van 20/07/2007

Invoering verzwaard aansprakelijkheidsregime voor de bestuurders → vermoeden van aansprakelijkheid (Uitzondering : faillissementen)

Vordering Belgische Staat – H.v.Beroep Antwerpen - Veroordeling art 1382 BW : • De toetsing van het gedrag van een bestuurder is de normaal zorgvuldige en omzichtige bestuurder geplaatst in

dezelfde concrete omstandigheden. • Het doorstorten van de bedrijfsvoorheffing is geen keuzemogelijkheid maar een verplichting van de vennootschap-

werkgever; de niet-doorstorting is strafrechtelijk beteugeld. • Niet doorstorten gedurende een lange tijd.• Geen realistische vooruitzichten op betaling binnen korte tijd.

Procedure FaillissementenVordering ongegrond

◦ Aanzienlijke periode◦ Vooruitzichten om onderneming te redden ◦ Verantwoorde beleidsbeslissing ◦ Bestuurders mochten ervan uitgaan dat er een goede kans bestond dat de betalingsmoeilijkheden van tijdelijke

aard zouden zijn.

Andere fouten

•Voortzetten sterk verlieslatende activiteiten zonder dat er hoop is op verbetering en met miskenning van de rechten van de schuldeisers.

•Totale afwezigheid boekhouding.

Procedure FaillissementenMisdrijven die verband houden met staat van faillissement

Art. 489 SW.: meest winstgevende gedeelte van de onderneming wordt overgedragen aan een nieuw opgerichte onderneming terwijl de vennootschap achterblijft met schulden.

Valsheid in geschriften

Art. 127 W.Venn.:

Valsheid in jaarrekening: met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden, valsheid plegen in de door de wet of door de statuten voorgeschreven jaarrekening van de vennootschap (valse handtekening, geschriften/handtekeningen namaken/vervalsen, valselijk opmaken van overeenkomsten/beschikkingen/verbintenissen/schuldbevrijdingen, toevoeging of vervalsing van bedingen of feiten)

• Voorraden worden te hoog gewaardeerd

• Bepaalde schulden worden niet opgenomen in de jaarrekening of worden anders voorgesteld

• Boeken van fictieve inkomsten

Burgerrechtelijke ProceduresOverschrijding bevoegdheden

•Beleggingen in strijd met de statuten : bv de statuten voorzien dat maximaal 10 % kan worden belegd in risicodragende producten terwijl 25 % is belegd.

•Voor bepaalde aankopen (bv meer dan 100.000 euro ) is volgens de statuten een beslissing nodig van de Raad van Bestuur. Deze beslissing wordt genomen door een dagelijkse bestuurder en achteraf blijkt dat de aankoop niet echt doordacht was.

•Er wordt een grond aangekocht voor 2 mio euro met de bedoeling een gebouw op te trekken voor bepaalde activiteiten. Na de aankoop blijkt dat men niet de nodige vergunning bekomt voor de uitoefening van die activiteit. Het perceel wordt verkocht met een verlies van 500.000 euro.

Aan de bestuurders wordt verweten dat zij zich niet voldoende hebben geïnformeerd vooraleer tot aankoop over te gaan.

Burgerrechtelijke ProceduresNiet tijdig neerleggen jaarrekening

Art. 126 1° W.Venn.

Het niet tijdig voorleggen van de jaarrekening aan de Algemene Vergadering en het niet tijdig neerleggen van de Jaarrekening.

Dit zijn tekortkomingen die meestal worden aangehaald samen met tekortkomingen in de boekhouding.

Excessieve vergoedingen bestuurders

•Het toekennen van excessieve vergoedingen aan bestuurders in strijd met de statuten.

•Het honoreren van fictieve facturen.

•Het toekennen van consultancy prestaties

Burgerrechtelijke ProceduresNiet aanvragen/vernieuwen registratie

Een bestuurder wordt verweten niet tijdig het nodige te hebben gedaan voor de registraties en erkenning in het kader van een naamsveranderingen en het wijzigen van het maatschappelijke doel. Dit leidde tot zware financiële gevolgen voor de onderneming gezien zij bepaalde contracten niet kon afsluiten en een beperking had in het afsluiten van nieuwe contracten.

De vordering werd afgewezen om redenen dat :• Een fout in hoofde van de bestuurder niet is bewezen omdat hij de Administratie heeft geantwoord en

het bericht van schrapping werd ontvangen door de Vennootschap op het moment dat hij met verlof was zodat niet tijdig beroep kon worden aangetekend

• De beweerde fouten werden begaan in het kader van een arbeidsovereenkomst

Burgerrechtelijke ProceduresLeveren aan tegenpartij zonder voldoende waarborgen

Het blijven leveren aan een tegenpartij tegen afbetaling terwijl men op de hoogte is van de betalingsmoeilijkheden van tegenpartij en de Raad van Bestuur al gevraagd heeft om alleen maar tegen cash te leveren. Tegenpartij gaat failliet een belangrijk deel van de uitstaande facturen kan niet meer worden geïnd.

Aankopen/investeringen die niet noodzakelijk/onverantwoord zijn

• Overdreven representatiekosten, publiciteitskosten, relatiegeschenken.• Aankoop machines die niet nodig zijn voor de activiteiten van de vennootschap.

Burgerrechtelijke ProceduresOnjuist beeld schetsen van de financiële toestand

Bij een kapitaalsverhoging of de verkoop van een vennootschap worden bepaalde gegevens verzwegen die een invloed kunnen hebben op de prijs waardoor de aandeelhouders niet zouden hebben ingeschreven wanneer ze de ware toedracht hadden gekend.

Beslissingen in strijd met vennootschapsbelang

• Het verder zetten van een kostelijke procedure i.p.v. te onderhandelen

• Overname van een vennootschap zonder due diligence en aan een voor de vennootschap niet voordelige prijs; achteraf blijkt dat er meer schulden zijn dan werd voorgesteld

• Overname vennootschap terwijl men onvoldoende financiële middelen heeft

• Een vennootschap gaat een paar grote projecten aan die ze niet kan realiseren en die totaal niet winstgevend zijn

Concrete Uitspraken Gent 10 november 2008* - NV met drie bestuurders : 1 actieve en 2 passieve bestuurders (1 voor registratie als

aannemer en 1 om drie bestuurders te hebben)

- 2 passieve bestuurders laten zich niet in met het beleid van de vennootschap

- 3de bestuurder, benoemd als dagelijks bestuurder, wendt ¾ van het kapitaal af naar

bestemmingen die niets te maken hadden met de activiteiten van de vennootschap

- Oordeel Hof van Beroep : kennelijk grove fout die heeft bijgedragen tot het faillissement

met veroordeling van de drie bestuurders tot het passief van de failliete vennootschap,

beperkt tot het afgewende kapitaal

(* Voorbeeld van “persoonlijk voordeel”. Zal niet als claim aanvaard worden. Eventueel enkel mits claim tegen passieve bestuurders omwille van hoofdelijke aansprakelijkheid, maar die zelf de daad niet gepleegd hebben.)

Concrete Uitspraken Kh. Veurne 12 december 2001 - Moederonderneming met beroepsverbod na eerder faillissement, stelt dochteronderneming aan als bestuurder terwijl

zij zelf de touwtjes in handen houdt

- Kwalificatie als feitelijk bestuurder

Bergen 13 Januari 2003 - Franchisegever heeft verregaande controlebevoegdheden in de werking van de

onderneming van de frachisenemer

- KAN : beheer van schulden, kredietverlening, selectie personeel, toezicht

werkomstandigheden, publiciteit

- KAN NIET : deelname raad van bestuur, opleggen prijspolitiek, instructie personeel

Concrete Uitspraken Antwerpen 2 maart 2006* - Verkoop van aandelen met twee bieders

- Raad van Bestuur kiest de bieder die voor de vennootschap het minst voordelig is, maar

wel voordelig voor de meerderheidsaandeelhouder

- De minderheidsaandeelhouder stelt een ‘Actio Mandati’ in wegens bestuursfout

- Bestuurders aansprakelijk voor het prijsverschil

(* Voorbeeld van “persoonlijk voordeel”. Zal niet als claim aanvaard worden. Eventueel enkel mits claim tegen bestuurder omwille van hoofdelijke aansprakelijkheid, maar die zelf de daad niet gepleegd heeft.)

Luik 30 juni 2006 - Werknemer dagvaardt een bestuurder die nalaat de eindejaarspremies te betalen

- Schending artikel 9 Loonbeschermingswet

- Is strafrechtelijk gesanctioneerd misdrijf

- Vordering ten aanzien van bestuurder

5. Verzekering Bestuurdersaansprakelijkheid

Uitsluitingen?

Slechts 2 uitsluitingen 1) Intentionele Fout (Fraude) 2) Gekend Verleden 3) Verzekerde tegen Verzekerde (Enkel in US)

Wie is verzekerd? => Doel: Persoonlijk patrimonium bestuurder beschermen

I. Natuurlijke personen:

• Bestuurders in rechte (« de jure »)

• Feitelijke bestuurders (« de facto »)

• Werknemers:

• genoemd als medebeklaagde in een schade-eis tegen een bestuurder

• in het kader van een effectieve activiteit van gezag, leiding of toezicht

• met betrekking tot tewerkstellingsfouten

II. Rechtspersonen:

• Management vennootschappen en de permanente vertegenwoordigers

• Rechtspersonen die de functies van bestuurder bekleden wanneer hun aansprakelijkheid in het gedrang komt hoofdelijk of « in solidum » met die van hun permanente vertegenwoordiger

Wie is verzekerd?Verzekeringsnemer

Filiaal

Nieuw Filiaal

> 50%

> 50%> 50%

Filiaal Filiaal

Wat is verzekerd? Definitie Bestuursfout

• Reële of beweerde fout

• Tewerkstellingsfout

Definitie Schade-eis• Schriftelijke vordering van ieder ander dan de verzekerde• Burgerrechtelijke, strafrechtelijke, administratieve of arbitrale procedure• Schriftelijke kennisgeving van verplichte aanwezigheid bij een onderzoek

Welke schade is verzekerd? Definitie schade

•Verdedigingskosten

•Schadeloosstellingen

Wat niet:a. boetes en sancties (=> tendens: dekking voor boetes die geen crimineel karakter hebben)b. taksenc. lonend. kosten verbonden met een niet-geldelijke vordering e. zaken die wettelijk onverzekerbaar zijn.

Werking in de tijd?

Verzekerdeperiode

Uitloopperiode(60 maanden)

StartPolis

EindePolis

Fout

Schade

Ongekende fout Vordering

J -2 J -1 J 0 J +1 J +2 J +3 J +4 J +5 J +6

6. Conclusie

Bestuurdersaansprakelijkheid Verzekering

Grotere Risico’s

Meer Claims

Meer bewustwording

Vrijblijvend meer informatie?

Deplancke – Deschuytere Verzekeringen || Avelgemstraat 68c 8550 ZWEVEGEM || FSMA 13598

T. 056/75 55 36 || F. 056/75 61 17 || E. deplancke@verzeker.be

W. http://www.deplancke.be

Volg ons via: