B E S E D A - Б Е С Е Д А

Nummer 26,Juni-Juli 2004

Beseda,Tijdschrift van de VerenigingNederland - Bulgarije.

Nummer 26uitgave juli 2004

Redactie:Nina Smeets-Sirakova, DanielaGortcheva, Jan Buruma, Antonvan Vliet

Bestuursleden:Harry Meijer, Harry Witteveen,Julia Quak-Stoilova, DanielaGortcheva, Ivelina Powell,Larisa Filipova.

Secretariaat Vereniging NL-BGAmaryllislaan 8-102121 TG Bennebroektelefoon: 023-5841417secreatariaat@beseda.nl

Internet:www.beseda.nl

Lidmaatschap:20 euro p.j. voor particulieren56 euro p.j. voor bedrijven

© beseda

Allereerst wil ik de nieuweleden van de redactie,Daniela Gortcheva en JanBuruma, nogmaalsverwelkomen. Het is prettigdat de redactie uitgebreid is.Op de vergadering van 16april jl., in Utrecht, hebbenwij onze nieuwe ideeën overde inhoud en de vormgevingbesproken en hebben we detaken onderling verdeeld.Daniela zal zich, onderandere, met de teksten overactuele politieke kwesties inBulgarije bezighouden en ikzal, zoals altijd, meer deculturele berichtenverzorgen.Omdat het regelen vanallerlei technische zaken veeltijd in beslag neemt, hebbenwij besloten niet te wachtentot alles geregeld is en in junieen ‘tussennummer’ uit tegeven. Wij hebben immers deleden beloofd dat Besedatweemaal per jaar zaluitkomen.

Nina Smeets-Sirakova

2

Redactioneel

De Bulgaren, normaal gesproken nogal sceptisch over veel dingen,hebben veel respect voor de Cultuur en de Wetenschap. Op 24 mei vierenzij een heel bijzonder feest: de dag van Sint Cyrillus en Methodius, de

dag van het Bulgaarse alfabet en het Slavischeschrift. Sinds de negentiende eeuw geldt deze dagook als een Nationale feestdag voor de Bulgaarsecultuur en het Bulgaarse onderwijs.

24 mei - de dag van de Bulgaarse cultuur en onderwijs

Op 24 mei in de Centrale Bibliotheek in DenHaag in aanwezigheid van een Bulgaarseofficiële delegatie, geleid door Minister MilkoKovachev vond de introductie plaats van deeerste editie van het Bulgaars-Nederlandswoordenboek van de auteurs MargaritaPavlova en Andrei Garnevski. Toespraken werden gehouden door deambassadeur van Bulgarije en de directeur van de Centrale Bibliotheek,mijnheer Burges van de Bogaard. Het programma bevatte pianoconcert,toespraak met het thema “Vrijheid en Bevrijding” en een uitvoering vanBulgaarse en Nederlandse liederen door het Haagse koor “Jan enAlleman”. Er waren ongeveer 80 mensen aanwezig.

San Clemente, Rome

Als u in Rome, Italië bent, neemt u dan even detijd voor een bezoek aan de basilica SanClemente, waar de stoffelijke overschotten vanSint Cyrillus worden bewaard. San Clementebevindt zich op een afstand van 270 meter vanhet Colloseum. De basilica is genoemd naar PausSint Clemente en heeft een rijke en boeiendegeschiedenis. De bezoeker zal zijn ademinhouden voor de prachtige fresco’s en mozaïekenuit de 18de eeuw. In de kelder van de basilica

worden zelfs fresco’s uit de 4de eeuw bewaard. Daar kunt u o.a. hetmozaïek zien die het dankbare Bulgaarse volk voor de graftombe vanSint Cyrillus heeft neergezet. Later zijn er ook mozaïeken neergezet vanandere dankbare Slavische volkeren.

Het feest van het Slavische geschrift en deBulgaarse cultuur en onderwijs, 24 mei, vond ditjaar plaats op zaterdag 22 mei. Ruim 200vrienden van Bulgarije waren die middag

aanwezig op de Bulgaarse ambassade in Den Haag. In zijnwelkomstwoord sprak de ambassadeur, zijne excellentie ValentinPoriazov, over de Bulgaarse tradities op het gebied van onderwijs encultuur. Publiciste Daniela Gortcheva hield een toespraak over debetekenis van de Dag van St. Cyrillus en Methodius. De ambassadeuroverhandigde oorkondes aan mevrouw Riet Bibo en de heer Henk Spelt,als dank voor hun verdiensten als bestuursleden van de VerenigingNederland-Bulgarije, voor hun jarenlange bijdrage aan hetpopulariseren van de Bulgaarse cultuur in Nederland en het dichter bijelkaar brengen van onze twee volkeren. Ook ontvingen de met succesafgestudeerde cursisten van de cursus Bulgaarse taal in Den Haag hundiploma. Het feestelijke programma bevatte muzikale optredens vanAlbena Stoianova en Marjolein Kante op piano enviool.

Tekst: Daniela GortchevaVertaling : Ivelina Powell

Tekst: DG

Tekst: IP

Tekst: IP

Zijne excellentie, ambassadeur Poriasov,Geachte landgenoten en vrienden van Bulgarije,

Aan mij is de eervolle, maar moeilijke taak om op deze specialedag het woord te voeren over het Woord.

Het Woord is het wonder dat duisternis omzet in licht en hetkwade kan verslaan. Wij allen moeten het Woord koesteren, wemoeten het bewaken, respecteren en het gebruiken op een manierdie zijn magische krachten zo veel mogelijk behoudt. Want in hetWoord ligt onze redding. Het Woord is het geheime zwaard, datde krachten van de duisternis kan verslaan.

Woorden, letters, dialogen:communicatie slaat de brug die de mensheid in staat stelt degevaarlijke wateren van de haat over te steken.

Vele jaren lang had Europa slechts een beschermheilige – SintBenedictus. Kennelijk was het een te grote opgave voor hem omdeze moeilijke taak in zijn eentje te verrichten, om Europa tebehoeden voor haar eigen domheid, haat, nijd en geweld.Oorlogen volgden elkaar in hoog tempo op, alsof de mensen nietbij zinnen waren. Europa baarde twee monsters - het nazisme enhet communisme – die beide meer dan honderd miljoen mensenlevens kostten.

In 1979 riep paus Johannes-Paulus II de Bulgaarse broers Cyrillus enMethodius – de scheppers van ons alfabet – uit totmedebeschermheiligen van Europa. Als gevolg hiervan staat SintBenedictus nu niet meer alleen voor deze moeilijke taak. De werelddoet er goed aan zich de moed van Sint Cyrillus te herinneren, die opde bres sprong voor het idee van gelijkheid en onafhankelijkheid vanvolkeren – en dat al in de negende eeuw!

De landen van Europa doen er goedaan zich dit principe elke dagopnieuw voor de geest te halen, eenprincipe dat nogal eens makkelijkover het hoofd wordt gezien in het

labyrint van de Realpolitik. En het resultaat hiervan, kunnen weallemaal met enige regelmaat zien, bijvoorbeeld in deverschrikkelijke gebeurtenissen in Bosnië, Kosovo en Tsjetsjenië.Ja, wij allen hebben de bescherming nodig van Sint Cyrillus enMethodius. En op deze prachtige dag, die we elk jaar in mei vieren,moeten we denken aan de grote verantwoordelijkheid die wedragen voor deze belangrijke erfenis. We moeten denken aan onsdagelijks misbruik van het Woord – dat we dezelfde woorden somsgebruiken om leugens te verspreiden, anderen zwart te maken ofzelfs te vervloeken. Kennis en het Woord geven mensen de machtom hun geloof in eigen handen te nemen, om tot onderlingeharmonie te komen en zo de wereld beter te maken.Vandaag de dag hebben wij, de Bulgaren, die bijna vijftig jaargeïsoleerd hebben geleefd van de rest van de wereld, meer dan ooit behoefte aan kennis over onszelf enover de anderen. We moeten de moed en de wil opbrengen om te vechten tegen het kwade, dat onzevooruitgang verhindert. En in die missie moeten wij slagen.

Toespraak van Daniela Gortcheva op de ambassade.

3

24 mei - de dag van de Bulgaarse cultuur en onderwijs

Vertaling uit het Bulgaars: Daniela Gortcheva

Dankwoord voor Henk Spelt van Harry Witteveen

Voor ons, je medebestuursleden is de vereniging altijd verbonden geweest met jouw persoon. Je functie als vice-voorzitter heb je op een onnavolgbare wijze ingevuld. Naast je reisbureau heb je volgens ons de vereniging erbijals hobby.

De hele geschiedenis van de vereniging ken ik niet. Eigenlijk maak ik pas enkele jaren deel uit van het bestuur.Jij was meer dan 20 jaar in het bestuur. Het eerst zag ik je geloof ik op een van de bijeenkomsten tijdens deBulgaarse weken in Ede in de jaren 80. De toen nog communistische regering deed veel moeite omNederlandse toeristen naar Bulgarije te lokken. Dit alles resulteerde in optredens van Bulgaarse groepen vandansers en muzikanten. Een Bulgaarse kok zorgde mede voor de maaltijden.

Ook jij was duidelijk aanwezig met je reisbureau en natuurlijk namens de vereniging, die in Ede ook haarbijeenkomsten hield.

Uit een recentere periode herinner ik me de gezellige Bulgaarse bijeenkomsten in Nunspeet t.g.v. Baba Martaen Buditeli met Bulgaarse muziek, dans en voordrachten. Hiervan was jij de spil en organisator. Veel mensen,waaronder ik, hebben hier de smaak van Bulgarije te pakken gekregen. Later kreeg dit door rond- enindividuele reizen in Bulgarije nog meer inhoud. Na de omwenteling ging het staatstoerisme hard achteruit. Jijwist contacten te leggen met kleine ondernemers in de hotel- en vervoersbranche. Inspelen op de Bulgaarsemarkteconomie lukt je met vallen en opstaan. Je hebt je op deze markt aardig weten te handhaven. Je besteeigenschappen zijn geloof ik je vermogen om alles te kunnenrelativeren en je gevoel voor humor.

Je gezondheid gaat langzamerhand gelukkig vooruit, ook al ondervindje zo nu en dan weer een terugval. We weten dat deze situatie voor eenactieve figuur als jij niet makkelijk is.

Op dit moment willen we je hartelijk danken voor alles wat je voor devereniging en de Bulgarije promotie hebt gedaan. Beschouw dit nietals een uitsmijter, maar als het begin van een nieuw tijdperk.

We hopen in de toekomst nog veel van je rijke ervaring en je veletalenten te profiteren als adviseur van de vereniging.

4

Dankwoord voor Riet Bibo van Nina Smeets en Anton van Vliet

Hiermee wil ik Riet Bibo hartelijk bedanken voor haar werk dat zij met grote inzet voor Beseda gedaan heeft.In al die jaren heeft zij als bestuurslid niet alleen als contactpersoon tussen het bestuur en de redactiegefungeerd, maar ook vaak zelf kopij geleverd, vele anderen tot schrijven van teksten aangespoord en deboekjes verpakt en verstuurd, geholpen door haar man Piet Bibo. Riet heeft dit alles met hart en ziel gedaan,uit liefde voor haar Bulgarije en niet alleen omdat ze zich als lid van het bestuur ertoe verplicht voelde.Heel veel dank, Riet, en ik hoop dat je aan Beseda blijft denken en de redactie blijft helpen, ondanks dat je nietmeer deelneemt aan het bestuur. Ik wens je, ook namens Anton, nog vele goede en rustigere jaren toe!

De viering van het feest van de Bulgaarse cultuur en onderwijs op de Bulgaarse ambassade, op zaterdag 22 mei,betekende ook het officiële afscheid van Henk Spelt als vice-voorzitter van de Vereniging Nederland – Bulgarijeen van Riet Bibo als secretaris van de vereniging.

Na meer dan twintig jaar als bestuurslid te hebben gefunctioneerd, vondHenk dat het tijd werd om plaats te maken voor de jonge garde, die devereniging nieuw leven in zouden kunnen blazen. Ook zijn gezondheiddwong hem om het wat rustiger aan te doen, naast zijn drukkewerkzaamheden voor het reisbureau Terra Bulgaria. In zijn toespraak opde ambassade haalde voorzitter Harry Meijer enkele mooie herinneringenop aan Henk’s bestuursperiode en bedankte hem van harte voor alles wathij de afgelopen ruim twintig jaar voor de vereniging heeft gedaan.

We willen allebei hartelijk danken voor alles wat ze voor de vereniging envoor Beseda hebben gedaan.

Namens het bestuur, Daniela Gortcheva

Beste leden van Vereniging Nederland - Bulgarije,

De tijd gaat snel en onze vereniging bestaat inmiddelsalweer 20 jaar.

Op de laatste bestuursvergadering hebben wenagedacht over de vraag hoe we onze vereniging watdynamischer kunnen maken en kunnen aanpassen aande eisen van de moderne tijd. Sinds het IJzeren Gordijnis gevallen is het voor Bulgaren gemakkelijkergeworden om naar Nederland te komen. Ook gaansteeds meer Nederlanders op vakantie in Bulgarije. Ditalles heeft tot gevolg dat de ‘Bulgaars -Nederlandsegemeenschap’ zal groeien. Om het lidmaatschap vanonze vereniging aantrekkelijker te maken voor leden enpotentiële nieuwe leden, hebben we nagedacht over eenaantal veranderingen.

Onze vereniging vormt als het ware een brug tussentwee culturen. Zij wil een bijdrage leveren aan hetwederzijds begrijpen van en begrip hebben voor elkaarscultuur. Immers, vriendschap ontstaat in de regel niettussen ‘vreemden’, maar tussen mensen die elkaar alwat beter kennen. Beide landen en culturen hebbenelkaar veel te bieden.

Hoewel Bulgarije moeilijke tijden doormaakt, kan hetland bogen op een rijke cultuur, interessante tradities,mooie – unieke – muziek, een heerlijke, gevarieerdekeuken, een mooie natuur en een aangenaam klimaat.En niet in de laatste plaats de gastvrijheid enspontaniteit van de mensen.Nederland kan daar tegenover stellen een ruimeervaring met de democratie, een sociale politiek, hetvermogen om goed samen te werken en orde tescheppen – dingen waar veel Bulgaren nog iets vankunnen leren. Daarnaast heeft Nederland ook tal vanprachtige musea, die uitdrukking geven aan haar rijkegeschiedenis en haar onovertroffen schilderkunst.

Met het oog op onze vernieuwde doelstelling, willen weals vereniging actiever worden en vaker activiteitengaan organiseren, zoals excursies naar interessanteNederlandse steden en /of musea, culturelebijeenkomsten, lezingen en gezellige Bulgaars -Nederlandse (feest)avonden met hapjes en drankjes. Hetblad Beseda krijgt een ander jasje en zal een aantalnieuwe, interessante rubrieken bevatten, zoals ‘MooiNederland, mooi Bulgarije’, ‘Wij Nederlanders, wijBulgaren’ (werktitels).

Voor al deze activiteiten en vernieuwingen heeft devereniging uw bijdrage hard nodig. Daarom willen wijalle leden nog eens oproepen om hun contributie (20euro per familie per jaar; 56 euro voor bedrijven) tijdigte betalen.

Ivelina Powell is geborenin Bourgas, Bulgarije. In1996 heeft zij aan de VrijeUniversiteit Bourgas haardiploma Bulgaars rechtbehaald. Vanaf 1997woont zij in Nederland.In januari 2004 is zijafgestudeerd aan de

Universiteit Leiden in het Nederlandsrecht. Sinds 14 februari 2004 is Ivelina alssecretaris toegetreden tot het bestuur van deVereniging Nederland-Bulgarije.

Misschien kunt u ook in uw Bulgaars-Nederlandse vriendenkring proberenmensen geïnteresseerd te maken voor hetlidmaatschap van onze VerenigingNederland - Bulgarije.

Het nieuwe bestuur telt drie nieuwe,enthousiaste leden met tal van ideeën eninitiatieven. Al op korte termijn kunt u vanhen leuke, verrassende activiteitenverwachten.

Namens het bestuur, Daniela Gortcheva

Daniela Gortcheva is in1988 afgestudeerd in deBulgaarse Taal - enLetterkunde enGeschiedenis aan de SvetiKliment Ochridskiuniversiteit in Sofia. Sinds1990 is ze getrouwd meteen Nederlander en woont

in Nederland. Zij heeft een zoontje Terwel vanzes jaar. Daniela is journaliste /publiciste ensinds december 2003 (hoofd)redacteur /uitgevervan Dialog, een in het Bulgaars geschreventijdschrift voor Bulgaren in de Benelux.

Een korte introductie van de nieuwebestuursleden:

Larisa Filipova, geboren in1974 in Bulgarije. In 1996afgestudeerd aan de HogeSchool voor Toerisme inBourgas met specialisatieOrganisatie en Manage-ment van Toerisme. Sindsdecember 1996 woonachtigin Nederland. Op dit

moment werkzaam voor reisorganisatie TerraBulgaria in Harderwijk. Functie in het bestuur:activiteitencommissie.

5

Bulgarije - EUZes maanden eerder dan verwacht heeft Bulgarije de onderhandelingen afgerond voortoetreding tot de Europese Unie. Voorwaarde is wel dat Bulgarije doorgaat met deingezette hervormingen. Op die manier houdt de EU een stok achter de deur om alsnogde onderhandelingen te heropenen, mocht Bulgarije niet aan deze voorwaarde voldoen.We wensen Bulgarije succes op de route naar Europa en hopen dat het schip niet in het zicht van dehaven zal stranden.

6

Tekst: Jan Buruma

13 juli 1990 – Met een verklaringvan het Ministerie van deBuitenlandse Zaken stemtBulgarije toe op de uitnodiging regulierediplomatieke betrekkingen met de NAVO vast testellen.

12-14 juni 1991 – De eerste visite in Bulgarije vande secretaris-generaal van de NAVO – ManfredWörner.

14 februari 1994 – De president Jelev ondertekenthet manteldocument “ Partnerschap voor Vrede”in het hoofdkwartier van de NAVO.

17 februari 1997 – De regering van StefanSofianski kondigt officieel de kandidatuur vanBulgarije voor lidmanschap bij de NAVO aan.

17 maart 1997 – De regering van Ivan Kostovneemt een Nationaal programma voor devoorbereiding en de aansluiting van Bulgarije bijde NAVO aan. Er wordt een interministerieelcomité voor de integratie met de NAVO opgericht.

8 mei 1997 – Het Parlement neemt een verklaringvoor nationale toestemming aan die de annexatievan Bulgarije bij de NAVO als een fundamentelenationale prioriteit vastlegt.

21 november 2002 – Bulgarije werd officieëluitgenodigd voor de start van deonderhandelingen voor het lidmaatschap van deNoord-Atlantische bond.

26 maart 2003 – Op een speciale vergadering vanhet Noord-Atlantische Raad in Brusselonderteken de vaste vertegenwoordigers van de19 lidlanden van de NAVO de protocollen voor deannexatie van Bulgarije, Estland, Letland,Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië.

18 maart 2004Op een feestelijke vergadering ratificeert hetparlement het Noord-Atlantische Verdrag met eenmeerderheid van 226 stemmen van 230 gestemdein het totaal. De akte van de ratificatie van hetfundamentele oprichtingsdocument van de NAVOis de laatste etappe van de procedure voor deaanname van Bulgarije als volgerechtigd lid vande alliantie. Vertaling: Fimia Margaritova

Jaap de Hoop Scheffer : ‘Ik heb de eer om Bulgarijeuit te nodigen als lid van NAVO’.

Voor Nederlandis er nog eenextra mooitintje aan hetBulgaarseNAVO-lidmaatschap -het gebeurt inde eerstemaanden datJaap de Hoop Scheffer secretaris-generaal is van hetNoord-Atlantisch bondgenootschap. Het is daardoormede de taak van de oud - CDA voorman om deOost-Europese lidstaten van NAVO verder in hetbondgenootschap te integreren.

Bulgarije - EU - NAVO

Bulgarije – lid van de NAVO

‘De toetreding van Bulgarije, Estland, Letland,Litouwen, Roemenië, Slowakije en Slovenië bewijsthet principe dat vrijheid zich niet laatonderdrukken’, zei secretaris-generaal Jaap de HoopScheffer bij de opening van een speciale ontmoetingvan de ministers van buitenlandse zaken van NATO-landen op 2 april 2004, waarna de vlaggen werdengehesen.

‘Vanaf nu zullen 26 bondgenoten zijn verenigd ineen overeenkomst om elkaar’s veiligheid enterritoriale integriteit te verdedigen. Dit is desterkste, meest indrukwekkende overeenkomst dielanden met elkaar kunnen aangaan’’, voegde DeHoop Scheffer nog toe.

Bulgarije - NAVOBeknopte chronologie

Tekst: DG

Tekst: DG

Naar de bollen…

‘Naar de bollen…’, zo luidde de titel van een liedje van de populaire vooroorlogse cabaretier LouisDavids. Die titel is sindsdien een eigen leven gaan leiden. Wie van plan is te gaan genieten van dekleurenpracht der tulpen, narcissen en hyacinthen, vertelt dat hij ‘naar de bollen’ gaat - en dat heeftiets merkwaardigs. Bollen plegen zich immers onder de grond te bevinden en een ‘bollentocht’ wekt

dan ook eerder associaties op met een uitstapje voor mollen,dan met hetgeen hier werkelijk is bedoeld. Zou het ermee temaken hebben dat de uitdrukking ‘naar de knoppen…’ in hetNederlands een geheel andere, bijna desastreuze, betekenisheeft? Hoe dan ook, op zaterdag 17 april stond er voor ledenen sympathisanten van Beseda een heuse ‘bollentocht’ op hetprogramma. Vertrekpunt was het Fordmuseum in Hillegom,waarvan het terras voor de gelegenheid was herschapen ineen Bulgaarse enclave, dankzij een fier wapperendedriekleur, meegebracht door de organisatoren van de tocht,Ivelina en Kenneth Powell.

De in april doorgaans nog akelig onvoorspelbaar opererende Nederlandse weergoden vertoondenmilde Bulgaarse trekjes: de zon scheen de gehele dag en toonde defraai kleurende en – vooral bij de hyacinten – heerlijk geurendevelden van hun mooiste zijde. Heel het gebied rond Hillegom, Lisse,Noordwijkerhout, De Zilk en Bennebroek werd met deroutebeschrijving op schoot of in de hand doorkruist. Af en toestonden de auto’s stil en poseerden de inzittenden als ongehoordgroot uitgevallen vlinders in een knalgeel, zachtroze of fel oranje

decor – voor hetnageslacht en voor defamilie in Bulgarije.De route was helderbeschreven. Dat de twee auto’s van onze ‘equipe’ er inslaagden om toch nog twee keer te verdwalen, wasdan ook geheel onze eigen verdienste. Na afloopbezochten tal van deelnemers het indrukwekkendeFordmuseum – het grootste van Europa. Anderenprefereerden buiten op het terras nog even te blijvengenieten van het fraaie weer. Ervaringsdeskundigenals wij zijn, weten we immers dat dit in Nederlandmaar al te snel kan omslaan en voor je het weet is jedag weer ‘naar de knoppen…’

Rainbowpark \ Cubrica

Wantijpop & Rainbowpark, dat zaterdag 12 en zondag 13juni in Dordrecht plaatsvond, werden vooralgekenmerkt door een goede sfeer en uitstekendeoptredens. Over het gehele weekend kon hetfestival rekenen op zo’n 35.000 bezoekers.

Een van de hoogtepunten van de dag was hetoptreden van het Nederlands-Bulgaars zangkoorCubrica. Het koor had op het festival haarpremiere. Allereerst nam zangeres GalinaDurmushliyska een aantal liederen voor haarrekening en aansluitend maakte het voltallige koorde voorstelling compleet. Het koor zal dit jaarmeerdere concerten geven en gaat volgend jaar optournee door Bulgarije.

Tekst Martin Lamboo, Foto’s Daniela Gortcheva

7

Tekst & foto: K. Powell

Het boek van Zarowe.

16:15 Vrijdag, De Lindenberg, Nijmegen. De school is voorbij, en er is tijd voor de echte les: die inBulgaarse folklore. Deze les is heel erg bijzonder voor 13 jongens en 13 meisjes in de leeftijd van tientot veertien jaar, gekleed in witte T-shirts en zwarte broeken c.q. rokjes, die gedurende drie jaar naast

hun gewone schoolboeken, ook het boek van de Bulgaarsedanskunst opendoen. De naam van het boek is ZaroweKinderdanstheater, en de auteur is mevrouw EstherWillems de artistieke dansleidster en inspiratiebron vanhet dansensemble.

Esther begon zestien jaar geleden met het schrijven vanhet ‘Zarowe’ boek. Na een tijdje zelf te hebben gedanst,wilde zij haar eigen enthousiasme voor de Bulgaarsefolklore overbrengen. ‘Ik was ervan overtuigd datkinderen meer konden dan de gevestigde orde van hetvolksdansen met kinderen in Nederland. Het begon dusallemaal als een gevecht tegen die orde, met het leren vanvolwassen danspasjes aan kinderen. In de eerste vijf jaar

van het bestaan van Zarowe was ik heel erg bezig om mijn eigen enthousiasme aan de kinderen doorte geven, en daarna was ik didactisch bezig. Hoe moet je het ze aanbieden was de basis vraag voor mij,nu zit ik in de laatste, pedagogische fase. De Bulgaarse dansen zijn stevig, er zit veel levenskracht in,en ik probeer kinderen te laten zien dat de verschillende rollen in de dansgroep even belangrijk zijn.Er is veel meer aan de hand, naast puur het dansen. Deervaring van het sociale gevoel dat je voor elkaar moetzijn, zowel in de kleedkamer als op het toneel is voor mijzeer belangrijk.’

De muziek van Zarowe wordt geschreven engecomponeerd door Nikolai Venkov uit Gabrovo. Hijwoont en werkt in Bulgarije als dirigent van hetgemeentelijke blaasorkest en komt regelmatig naarNederland om het eigen orkest van Zarowe te begeleiden:Wim op de tapan (trommel), Kathy op de accordeon, Janop de klarinet en sinds kort, Nienke op de kaval (fluit)zijn de orkestleden die elke week de repetitie van dekinderen muzikaal en heel vaak emotioneel, begeleiden.

Het Zarowe-boek zal bovendien nooit kunnen bestaan zonder de steun van alle betrokken ouders enhelpers er omheen. De groep heeft haar eigen roditelie (‘ouders’ in het Bulgaars) -een commissie diezich bezig houdt met het organiseren van de voorstellingen van de groep en de bijbehorende logistiek.Onze roditelie staan weliswaar niet op de voorpagina van het Zarowe-boek, maar hun begrip voor en

betrokkenheid bij de kunst van het Bulgaars dansenzijn bewonderswaardig. Het kost bijvoorbeeld heelwat moeite en geduld om een bezoek aan een pretparkvoor elkaar te krijgen voor maar liefst 70 kinderenterwijl je over niet voldoende budget beschikt! En ditallemaal twee weken voor de geplande datum van hetbezoek… Marjo, Jolanda, Yordanka, Suzanne, Annekeen onze ‘hand-en-spandiensten verlener’ Peerkemaken het hele gebeuren mogelijk door deNederlandse structuur gewoontes te combineren methet Bulgaarse gevoel van ‘wij-redden-het-wel’. Hoedan - vragen veel mensen zich wel eens af. Doorstandvastig te geloven in de toverachtige werking vande Bulgaarse dans op hun kinderen misschien?

8

…Zoals gebruikelijk hier in Nederland, hoort bij hetemotionele boek ook een zakelijk gedeelte. Zarowe maaktofficieel deel van Stichting Cultureel Centrum DeLindenberg, een soort ‘cultureel Centrum’ dat letterlijk enfiguurlijk onderdak geeft aan het ensemble en debijbehorende kostuums. Theo van der Lee zorgt is de manvan de zaak die van alles regelt, zodat het Zarowe-boekkan blijven bestaan.

Bij alles, dus ook bij een boek, hoort hier in Nederlandplanning en structuur, zegt men... En die is er ook bijZarowe, om de Bulgaarse folklore tot z’n best uit te latenkomen. De Zarowe-kunst is gebaseerd op een vast

vierjarensysteem dat als een sociogram voor het enthousiasme van de kinderen fungeert. In het eerstejaar volgen de kinderen een keer per week dansvooropleiding en bouwen ze hun repertoire vanBulgaarse folklore op. Aan het einde van het jaar zijn de kinderen vrij om te beslissen om of te stoppenmet het dansen of door te gaan met de belangrijkste fase: de ‘echte’ kennismaking met de folklore. Devolgende twee jaren worden besteed aan deuitwisseling met een Bulgaarse dansgroep en diversevoorstellingen. In het tweede jaar komt eenBulgaarse groep naar Nederland, om artistieke enemotionele ervaringen uit te wisselen. In het derdejaar zijn de Nijmegenaartjes aan de buurt – zebrengen een lang verwacht bezoek aan de bron vanhun eigen Zarowe-boek om kennis te maken met de‘echte’ Bulgaren. Het is het hoogtepunt van de 3-jarige opleiding die veel vreugde aan beide kantenbrengt. Het vierde en laatste jaar is bestemd voor hetopstarten van een nieuwe groep. De kinderen, dieinmiddels groot zijn geworden met de Bulgaarsefolklore, kunnen kiezen om door te stromen naar hetZarowe jeugdensemble 2004. Het zal het laatste enafsluitende jaar worden voor de eerste jeugdensemble bestaand uit 8 jongens en 8 meiden. Ze gevenhun allerlaatste concert op 19 september in De Aldenhof te Nijmegen.

De kinderen van Zarowe gaan nog eventjes door met het zelf lezen en schrijven van hun eigenBulgaarse folkloreverhaal. In mei dit jaar hebben ze, samen met de kinderdansensemble ‘Gabrovtche’uit Gabrovo, gezamenlijk een heel groot hoofdstuk daarvan geschreven. Het was tijd voor deonvergetelijke Bulgaarse tournee hier in Nederland. 28 april 2004 was het zover – de Bulgaren

kwamen met drie uur vertraging aan onderde hartelijke ontvangst van deNijmegenaartjes. De aankomst van deBulgaarse gasten was te merken in ongeveerde helft van de Nijmeegse gezinnen, waar deBulgaartjes logeerden, met alle bijbehorendegemak en ongemak. ‘Hoe vertel ik ze dat zenaar bed moeten?’, ‘Eten ze brood?’ en ‘Watnou als…’ waren in het begin de meestbelangrijke vragen van de Nederlandsegezinnen die de kost van het tijdelijke extragezinslid met vreugde en angst tegelijkverwelkomden. Na de eerste ochtend dag leekalsof iedereen elkaar al jaren kenden en hetNederlands en Bulgaars werden opzijgeschoven door de universele gebarentaalvan enthousiasme, emotie en vriendelijkheid.

9

Zarowe en Gabrovtche hebben tijdens de 10-dagendurende tournee drie gezamenlijke voorstellingengedanst. ‘Hoe zie ik het verschil tussen een Trakia-choreografie uit Gabrovo en die uit Nijmegen?’ vroeghet publiek zich soms af. Het antwoord kwam snelvoorbij vliegen – goed kijken naar de speels- envrolijke dans van de Nijmegenaartjes ten opzichte vanhet strakke en mooie optreden van de Gabrovtche-kinderen. Een folklore, twee werelden, een tournee,twee groepen kinderen die van elkaar konden leren,met elkaar konden spelen…., en op 7 mei van elkaarafscheid moesten nemen. Weliswaar voor even, wantvolgend jaar gaat het verhaal gewoon verder met eenlang gekoesterd bezoek aan Gabrovo, in het hart vanBulgarije. En…natuurlijk daarna een uitgebreidverslag voor alle ‘Beseda’-lezers.

Gabrovtche heeft dit jaar het vierde hoofdstuk van het Zarowe-boek op zijn naam mogen zetten. Devorige hoofdstukken heten ‘Aglika’ uit Sliven (2000-2001), ‘Ratsjenitsa’ uit Plovdiv (1997-1998) en

‘Hortse’ ook uit Gabrovo in het jaar 1993-1994 als deeerste Bulgaarse groep die een bezoek aan Zarowe heeftgebracht.

Dit is tevens het laatste hoofdstuk van het Zarowe boek.Na een 17-jaars bestaan zal Esther Willems in 2005 hetboek van deze unieke danservaring gaan sluiten enwaarschijnlijk aan een nieuwe artistieke uitdagingbeginnen in haar nieuwe woonstad Rotterdam. Het boekzal blijven bestaan, weliswaar niet op papier, maar in hethart en ziel van alle Zarowe-kinderen, publiek en oudersdie samen met Esther Willems de hoofdstukken van eenonvergetelijke dansgeschiedenis hebben geschreven.

Tekst: Boryana InkovaFoto’s: K. Powell

10

Voorstelling kinderdansgroep Gabrovche op 6 mei j.l. in theater De Aldenhof in Nijmegen.

Op donderdag 6 mei j.l. heb ik met twee kleinkinderen van 7 en 11 bovengenoemde voorstellingbijgewoond.De Bulgaarse groep uit Gabrovo was met een bus naar Nederland gekomen en vond onderdak bijleden van de Nederlandse-Bulgaarse dansgroep Zarowe uit Nijmegen. De groep had al verschillendevoorstellingen in ons land achter rug. Het was volgens mij een prima voorstelling. 12 meisjes en 12jongens dansten enthousiast traditionele Bulgaarse volksdansen, begeleid door een klein Bulgaarsorkest met originele Bulgaarse instrumenten. Verder was er ook een zangkoortje.

De jonge artisten waren bij iedere dans weer gekleed in andere prachtige kleurige kostuums. Doorsnelle wisselingen had het optreden veel dynamiek. De leiding van de groep heeft de waardevolleerfenis van Bulgaarse dans- en muziekfolkloren op een uitstekende manier weten over te brengen opdeze jeugdigen. Ze dansten zeer serieus. Met veel inzet en ook wedijver, maar wat het belangrijkste isook met vreselijk veel plezier.

Mevrouw Esther Willems van Zarowe introduceerde de groep bij het publiek en vertelde over de groepen de dansen. Zij bedankte ook de groep en niet te vergeten de leiding voor hun prestaties. Aan heteind werden er geschenken uitgewisseld. Zelfs mijn (verwende) Nederlandse kleinkinderen waren zeeronder de indruk en wilden graag met de laatste horo meedansen.

Tekst: Harry Witteveen

Tsvetan Todorov: 65 jaar

Op 1 maart 2004 werd de befaamde Bulgaars-Franse geleerde prof. Tsvetan Todorov, die in zijn persoon diverseculturen zo meesterlijk heeft verenigd, 65 jaar. Hij wordt als een van de belangrijkste denkers van onze tijdbeschouwd.

In Bulgarije wordt steeds meer aandacht aan zijn werk besteed. Over zijn boek Le nouveau desordre mondial.Reflexions d’un Européen, dat in het najaar van 2003 in Frankrijk een van de best verkochte boeken was en een

maand na de verschijning van de Franse uitgave in het Bulgaars verscheen,publiceerde het weekblad Kultura een commentaar van Stojan Atanasov, dieFranse literatuur doceert aan de Universiteit van Sofia en die veel publicaties vanTodorov heeft vertaald en van commentaar voorzien. Hij legt uit waarom dit korteessay de aandacht van zo veel mensen trok. Todorov bepaalt eerst zijn eigenpositie als auteur: hij is een Oost-Europeaan, geboren en getogen in Bulgarije,waar hij studeerde en de eerste 24 jaar van zijn leven woonde; hij is een West-Europeaan die sinds 1963 in Frankrijk woont en werkt; bovendien is hij door zijnwerk met Amerika verbonden, waar hij familie en veel vrienden heeft. Atanasovschrijft dat Todorov dit boek over de oorlog in Irak en over het verenigde Europaniet als een buitenstaander en toeschouwer geschreven heeft, maar ook als iemanddie intellectueel betrokken is bij de door hem behandelde problematiek; dat hijals ideeën-historicus de gebeurtenissen in de context van de humanistischetraditie analyseert en dat voor hem een gebeurtenis het product van een bepaaldwaardesysteem is, een episode van een lange evolutie van bepaalde ideeën. ZijnEuropese project is een filosofische en politieke constructie. Hij presenteert zijnvisie voor het toekomstige Europa, schrijft over Europese waarden alsrationaliteit, rechtvaardigheid, democratie, vrijheid van het individu, tolerantie,

over het seculiere karakter van de maatschappij en over de Europese mentaliteit. Atanasov hoopt dat de ideeënvan Todorov bij Europese burgers en politici gehoor zullen vinden, want dat zou de kansen vergroten voor deopbouw van een Europees huis waar wij ons allemaal thuis voelen en waar we allemaal aangenaam kunnenleven.

Op 13 december 2003 heeft de Bulgaarse Nationale Radio in verband met de Bulgaarse presentatie van hetboek Devoirs et délices: une vie de passeur. Entretiens avec Catherine Portevin een interview van AnjutaKatsjeva met Tsvetan Todorov uitgezonden. Op 27 februari 2004 werd de tekst van dit interview in Kultura (9)gepubliceerd. De Franse journaliste noemde dit (zijn vijfentwintigste) boek ‘eenintellectuele biografie’. Het interview verscheen in dit weekblad in verband metzijn 65ste verjaardag, in de rubriek ‘Tsjestito!’ (Gefeliciteerd!). Todorovs boek waseen van de belangrijkste onderwerpen van de laatste boekenbeurs in Sofia. Todorovwas blij te horen dat de Bulgaarse lezers van nu een ruime keuze aan boekenhebben: daar zorgen 500 uitgeverijen voor. ‘Lezen de Bulgaren nog steeds zoveelboeken als vroeger?’ vroeg hij. Nu hebben ze immers veel meer verleidingen dan inzijn tijd in Bulgarije, toen hij met zijn vrienden en geestverwanten het vanwege dedictatuur prettig vond in boeken te leven en daar vrij te zijn. Het antwoord was:‘Ja, er wordt nog steeds flink gelezen door de Bulgaren.’ Met voldoening merkte hijop dat dit feit een pluspunt voor hun imago is. Het gesprek ging verder over ‘deontmoeting van de cultuur met het dagelijkse leven’, over het streven van Todorovom de grens tussen deze twee levensniveaus – hoog en laag – te overwinnen, oververplichtingen en genoegens, over het geheugen en de vraag hoe groot de rol vanhet verleden in ons heden moet zijn, over zijn opvoeding en zijn ouders en overboeken. Het gesprek eindigde met een belangrijke opmerking in verband met de titel van zijn laatste boekReflexions d’un Européen (‘Overdenkingen van een Europeaan’).Hij wilde onderstrepen dat, als je je een Europeaan wilt voelen, dat betekent dat je niet je nationaleidentiteit overboord hoeft te zetten. Hij was ervan overtuigd dat de beste manier voor de Bulgaren omEuropeaan te zijn is: Bulgaar te blijven. Het is bekend dat hij ook altijd laat weten dat hij Bulgaar is.

Tzvetan Todorov. Le nouveau desordre mondial. Reflexions d’un Européen. Paris: Robert Laffont,2003.Цветан Тодоров. “Новият световен безпорядък. Размисли на един европеец”. Издателство “Изток-Запад”, София, 2003.Tzvetan Todorov. Devoirs et délices: une vie de passeur. Entretiens avec Catherine Portevin. Paris:Seuil, 2002; het boek verscheen in het Bulgaars onder de titel “Дълг и наслада. Един живот напосредник”, ИК “ЛИК”, С., 2003, tegelijk met de Franse uitgave

11

Tekst: Nina Smeets-Sirakova

Mooi NederlandEen wandeling

Het is een zonnige dag en we gaan wandelen langs de zee. De Noordzee lijkt helemaal niet op deZwarte Zee. Martin, mijn (Nederlandse) echtgenoot vertelde me ooit dat toen hij kind was, hij eenansichtkaart uit Italië zag, met daarop een azuurblauwe zee. Dat kan niet, dacht hij; die kaart is vastblauw gekleurd; de zee is toch altijd grijs? Maar vandaag is die grijze Noordzee meer grijsgroen en aande hemel verlopen de kleuren van turkoois tot heel lichtblauw aan de horizon. Het zonnetje schijnt enalles baadt in dat bijzondere zacht-gouden noordelijke licht, dat we zo goed kennen van deschilderijen van de oude Nederlandse meesters.

We drinken koffie en vruchtensap op een terrasje in Katwijk en bekijken het bonte palet van mensen.Een wat oudere dame - streng calvinistisch met een lange rok tot op de grond; jongens en meisjes metT-shirts en jeans, een koppel van middelbare leeftijd met een kleine hond, die oogt als een wandelendkleedje, een familie met drie luidruchtige kinderen, grappige, ondeugende bengels, drie chique damesvan rond de vijftig jaar, in broek en blouse gehuld en voor ons, op het strand, Nederlanders die zichonverschrokken in zwembroek of bikini hebben gehuld op deze – volgens Bulgaarse maatstaven –frisse dag. Ik huiver bij de aanblik en sla mijn vestje nogwat dichter om me heen.Aan de horizon, waar de witblauwe lucht het water raakt,zien we drie, nee zelfs vier grote schepen. Van hieruit gezien,bewegen ze nauwelijks, vanwege de grote afstand en ikvraag me af hoe reusachtig de schepen wel niet moeten zijn,als ze van deze afstand al zo groot lijken. We roepen hetmeisje, ongetwijfeld een studente, een leuke verschijningmet haar fraai opgestoken haar, haar hagelwitte blouse enrode broek en rekenen af.

We maken ons op voor een wandeling over het strand naarNoordwijk. Ons zoontje Tervel rent voor ons uit en houdt afen toe halt om schelpen te zoeken. Er zijn er heel veel en zeknerpen en kraken onder onze schoenen. Om ons heenrennen honden, ouderen zijn aan de wandel en vaders voetballen met hun zoontjes.

12Beste lezers,Beseda begint een nieuwe rubriek ‘Mooi Bulgarije,mooi Nederland’ naar analogie van het tijdschriftDialog.Enkele maanden geleden, tijdens de laatstebestuursvergadering die zij bijwoonde, hield Riet Bibohaar afscheidstoespraak. ‘Er bestaat geen mooier landdan Bulgarije’, zei ze, met tranen in haar ogen.Lieve Riet, Bulgarije is zonder twijfel heel mooi, maarhet is waar dat men de schoonheid van een land enkelkan ontdekken, als men daar de ogen en de ziel voorheeft. Om van een land te (kunnen) houden, moet jehet goed kennen. Wij, de Bulgaren die in Nederlandwonen, wij leren dit land elke dag beter kennen enelke dag ook meer waarderen.Voor mijzelf was dit – eerlijk gezegd - geen liefde ophet eerste gezicht. Maar uiteindelijk is het eenduurzame liefde geworden. Ik had tijd nodig om tewennen aan zo’n ‘plat’ land; ik vond het aanvankelijknogal saai. Ik miste de bergen en het warme zonlichtvan Bulgarije, dat alle dingen in hun fraaiekleurenpracht laat zien. Beetje bij beetje zijn mijnogen in dat ‘grijze’ Nederland echter duizendennuances van kleuren gaan ontdekken en de magie vanhet ‘licht van het Noorden’. Tekst: Daniela Gortcheva

Hoe meer ik Nederland bekijk, hoe mooier ik het bengaan vinden. Het is niet om de geste van Riet ‘terug tebetalen’, maar ik wil met heel mijn hart zeggen datNederland, een van de mooiste landen van de wereldis. Nederland, met zijn prachtige licht, met zijnschitterende wolken en het altijd groene gras, met zijnfraaie architectuur, die sober en zonder opsmuk is;Nederland met zijn smalle, gezellige straatjes en deoude straatlantaarns, die de oude binnensteden zosfeervol verlichten; Nederland, met zijn bevrorengrachten en slootjes in de winter, waarop oud en jonggenieten van het schaatsen. Maar ik houd ook zielsveelvan Bulgarije, met zijn zo uiteenlopende enfascinerende bergen. Ik houd van de Zwarte Zee, metzijn gouden zand; ik houd van de smalle, wilderiviertjes, de rotsen, de grotten; de koordbruggen in deRodopen; ik houd van Bansko, Melnik, Shiroka Loka,Plovidiv en Sofia, dat elke dag meer begint te lijken opeen echte Europese hoofdstad. Dat is de reden waaromdeze pagina’s worden geschreven - met heel veel liefdeen een beetje spijt, omdat er niet genoeg plaats is omover alle schoonheid van Bulgarije en Nederland teschrijven.

We komen bij de plek waar de Oude Rijn - een smalle aftakking van die machtige rivier die vanuitDuitsland Nederland binnenstroomt – uitmondt in de zee. Vroeger, in de Romeinse tijd, was dit dehoofdmonding van de Rijn, de grens zelfs van het Romeinse Rijk; nu is het een gekanaliseerde stroom,die weinig meer wegheeft van die brede rivier die ingeheel Europa bekend is. Ik verbaas me over de kalmtevan het water, maar eenmaal bovenop het terrasaangekomen, zie ik aan de andere kant dat de sluizennagenoeg gesloten zijn en slechts een geringehoeveelheid water doorlaten. Ik wil nog even op hetterras blijven genieten van het uitzicht, maar zie datTervel en Martin al bijna achter de duinen zijnverdwenen, dus ik haast me om niet te ver achter teblijven.

We lopen een kilometer of vijf, zes door de duinen; erwaait een licht, aangenaam windje, de zon verwarmt onze rug en zet alles in een zacht-gouden licht.De duinen met de zandverstuivingen en het merkwaardige helmgras, dat met zijn wortels het zandbijeen moet houden, doen een beetje aan als het decor van een surrealistische film. De lage struikenprikken in mijn benen, als ik er te dicht langs loop, andere lijken op een zacht tapijtje, maar demooiste zijn toch die met een roestbruine kleur, die prachtig contrasteren met het zand en het groenehelmgras. Overal zien we konijnenholletjes. Omdat de konijnen echter het helmgras opeten, mogen erniet te veel van komen; daarom zijn er vossen uitgezet, die op de konijnen jagen en die zelf nietbejaagd mogen worden. De vos heeft zo een goed leventje in de duinen, met elke dag eenkonijnenmaaltje.Twee eksters kijken ons arrogant na, op een manier zoals alleen eksters kijken

kunnen, ze draaien met hun lange, staart, die glinstert inhet zonlicht. Ze hebben hun fraaie zondagse kostuumaangetrokken, klassiek in zwart en wit. Plotseling springener drie kleine konijntjes van achter een struik te voorschijn;ze zitten achter elkaar aan en spelen met elkaar. Hun wittestaartjes flitsen snel rond de struik waar ook hun holletje is.Ik pak mijn camera en nader voorzichtig dit koddigetafereeltje, maar helaas: de konijntjes weigeren te poserenen schieten en voor een hun veilige holletje in.

Een ekster heeft medelijden met mijn mislukte poging engaat uitgebreid zitten poseren als een filmster. Echter, netvoordat ik een foto kan nemen, besluit ze dat ik een beteruitzicht moet hebben op haar glinsterende staart. Ze draait

zich om, maar verandert daarbij in een soort zwarte streep, die een wordt met de struik waarop ze zit.Domme ekster, denk ik… Maar al gauw doet zich een nieuwe kans voor, als de ekster, nog steedsnieuwsgierig, op het pad voor ons springt. Een stukje verder zien we opnieuw rondhuppelendekonijntjes. Het is duidelijk dat hun moeder van huis is, maar gelukkig doet de vos niet al te veelmoeite om op he te jagen. De lucht is vol zuurstof en kristalhelder.

Op een gegeven moment, achter de duinen, zien we de eerste daken van Noordwijk. Enkele zijn,volgens de traditie van de streek, bedekt met riet, wat hen vanuit de verte een ‘harig’ uiterlijk geeft. Deandere daken zijn bedekt met rode of zwarte pannen, zo glinsterend alsof iemand ze juist noggewassen heeft. In tegenstelling tot Katwijk, dat een protestantcalvinistisch dorpje is, is Noordwijkvan oudsher overwegend katholiek. Op het – nu blauwe – zeewater vlak voor ons zien we enkeletientallen felgekleurde – wit-blauw, geel -rood, oranje -rood, oranje -groen - zeilen van de surfers voorde kustlijn. En boven de zeilen wapperen de kleuren cyclaam en roze, van de vliegers van de kinderenop het strand.

De grote schepen, die we vanuit Katwijk al konden zien, lijken al die tijd onbeweeglijk op hun plaatste zijn gebleven. We hebben een mooie wandeling gemaakt en kijken al reikhalzend uit naar de eersteterrassen van Noordwijk, waar we een koel biertje gaan drinken, of een ijsje gaan eten – ieder wat hijwil.

13

Tekst en foto’s: Daniela Gortcheva

Mooi BulgarijeMusala

Klimmen tot aan het hoogste puntje van Bulgarije, de bergtop Musala: niet erg moeilijk maarverrassend en bijzonder aangenaam! Musala is niet alleen het hoogste punt van Bulgarije en hetBalkangebergte maar ook van heel Zuid-Oost Europa. Toch kunt u deze imposante bergtop in slechtseen dag “veroveren”. U kunt voor uw wandeltocht vroeg in de ochtend vertrekken vanaf Sofia en ’savonds terugkomen, voldaan en vol zelfvertrouwen. Bovendien kunt u de volgende ochtend, zonderenige spierpijn, wakker worden.

Musala is met haar 2925 meter, ruim 9 keer hogerdan het hoogste punt van Nederland - Vaalserberg(slechts 322 meter hoog). Bovendien is hij 8 meterhoger dan de top Mitikas in het Olympus gebergtein Griekenland en 11 meter hoger dan top Vihrenhet hoogste punt van het Pirin gebergte(Bulgarije). Toch is Musala toegankelijker enmakkelijker te beklimmen dan de twee anderehiervoor genoemde bergtoppen. Als u eenfanatieke bergwandelaar bent en u houdt vanrecords verbreken, kunt u alle drie toppen inminder dan 24 uur beklimmen. Enkele ervarenklimmers hebben dit record al op hun naamstaan.

Het wandelen naar de top kan in de zomer behoorlijk gemakkelijk verlopen als u gebruik maakt vande gondellift vanaf Borovets naar de top Jastrebets. Uw wandeltocht begint dan op 2300 meter hoogtemet nog maar 625 meter te gaan.De tocht brengt u langs gebieden met ongerepte natuur en adembenemende landschappen. Hier endaar de skipistes doorkruisend en dan afdalend langs de hellingen van de Markudjika, kunt u inminder dan een uur aankomen in de berghut Musala.

Hier blijf ik persoonlijk niet te lang. Het uitzicht van de bouwskeletten van het geplande te bouwenhotelcomplex en de resten van de in de jaren ’80 afgebrande berghut, werkt erg deprimerend.

Uw wandeltocht gaat verder omhoog en hier endaar zult u iets moeilijker begaanbare stukkenmoeten overwinnen. Een fascinerend enadembenemend uitzicht is uw beloning. Onderwegkunt u uitrusten en verkoeling zoeken bij de velebergmeren die het Rila gebergte rijk is. Het padkronkelt verder tot aan de knusse en gezelligeberghut Everest, gebouwd aan de rand van hethoogst gelegen meer – “Ledenoto” (Het IJsmeer).Hier is een uitstekende plek om wat te eten en tedrinken voordat u zich gaat storten op de laatstemaar hopelijk niet de zwaarste 200 meter naar detop. Een keer boven aangekomen wordt uwaarschijnlijk aangegrepen door het imposante enadembenemend uitzicht. Hier zal ik niet te diep opin gaan. Hoewel ik er heel veel over kan vertellen is

deze natuurschoonheid moeilijk met woorden te beschrijven. Sommige dingen moet je met eigen ogenhebben gezien. Toch heeft u voor een uitgebreid genieten van het uitzicht niet te veel tijd, behalve als uhet risico wilt lopen om de laatste lift naar beneden te missen.

De top Musala beklimmen in de winter is iets ingewikkelder dan in de zomer. De eerste wintersebergbeklimming werd volbracht in 1923 door elf ervaren bergbeklimmers onder leiding van PavelDeliradev.

14

Als u kunt langlaufen en als de wandelpadden van tevoren netjes ingelopen zijn, is de bergwandelingnaar de top van Musala ook in de winter geen heldendaad. Toch blijft alles erg afhankelijk van deweersomstandigheden. U moet nooit vergeten dat er altijd gevaar is voor lawines, vooral bij de hellingvan Markudjika, net voor de berghut. Voor de echte bergbeklimmers zijn er ook voldoendemogelijkheden op de rotswanden aan de oost- ennoordkant van de berg. Voor deze beklimming is erechter niet alleen een complete uitrusting nodig, maarook veel ervaring, een betrouwbare partner en vooralveel lef.

Als u de top wilt bereiken via de noordkant kunt ubeginnen bij de laatste skilift. Vanaf daar kunt u debeklimming voortzetten op de rand van derotsformatie Markudjika, die met elke stap steedssmaller wordt. De berghut blijft dan aan uwlinkerzijde(oostzijde) en aan uw rechterzijde de steilehelling naar het dal van de rivier Beli Iskar. Vanaf hierklimt u verder naar de top Aleko, waar u zich hier endaar op “vier voeten” moet voortbewegen. Maaruiteindelijk zult u de top met weinig moeite bereiken.

De beklimming via de oostkant begint met een afwijking naar het oosten maar buigt later langzaamterug naar het noorden. Het moeilijkste gedeelte is de smalle rots genoemd “Trionite” (de zagen);

tussen Musala en malka Musala. Vanaf hier is debeklimming een stuk makkelijker. U komt langs detoppen Irechek en Deno en vanaf Deno kunt u afdalenvia de rotskant tot aan de berghut Musala. Op dezemanier kunt u het lawinegevaar ontwijken.

Ik ben er van overtuigd dat de liefhebbers van allenieuwe extreme bergsporten zoals paragliding,mountainbiken, snowboarden en extreme skiing,voldoende uitdagingen zullen vinden in Musala.Ik wens hun allemaal een goede reis en een gezondverstand.

Tekst: Orlin Stoichev,Vertaling: Larisa FilipovaFoto’s: Daniela Gortcheva

15

The Baba Project van Vesselina Nikolaeva

12 juni-25 juli 2004,Nederlands Fotomuseum Rotterdam, Witte deWithstraat 63, 3012 BN Rotterdam, tel. 010-2132011

The Baba Project is een hommage vanachterkleindochter Nikolaeva aan haarovergrootmoeder, Baba. Met beeld en tekst schetst zijeen beeld van het bewogen leven van een vrouw die in1902 in Bulgarije geboren werd. Behalve eendocument van het leven van Baba, is dit project eenterugblik op de Bulgaarse geschiedenis van detwintigste eeuw. Gedurende de 102 jaar van haarleven, beleefde en overleefde Baba oorlogen, armoede,wisselingen van regimes, ingrijpendemaatschappelijke en sociale veranderingen.Nikolaeva heeft in een periode van twee jaar Babagefotografeerd, wat geresulteerd heeft in, zoals ze hetzelf noemt, ‘een liefdesbrief aan mijn overgroot-moeder’.

De dierbare relatie krijgt in de presentatie gestalte intwintig kleurenfoto’s van verschillende formaten metzorgvuldig op elkaar afgestemde kleuren, begeleiddoor een persoonlijke tekst.

Bij de tentoonstelling verschijnt de gelijknamige, doorPiet Gerards vormgegeven en door Nikolaeva zelfuitgegeven, publicatie.

Over de fotografe: Vesselina Nikolaeva (Sofia, 1976)studeerde in 2001 af aan de Hoge School voor deKunsten in Utrecht en won dat jaar tevens hetStartstipendium van het Fonds BKVB. Zij is lid van deGKf en is correspondent voor het Italiaanse tijdschriftColors en het Bulgaarse magazine One.

Bron: Nederlands Fotomuseum Rotterdam

Zie over dit project ook Beseda 24 (juni 2003)

16

In het kader van intredende landen en landen die op dewachtlijst staan, is er bijzonder druk verkeer tussenNederland en o.a. Bulgarije van organisaties, ministeriesmaar ook journalisten.Kortgeleden heeft Tom Olink Sofia uitgebreid “gedaan” enanderen lopende deur plat voor arrangementen en tickets.

In Reisrevue, het vakblad voor de reiswereld, schreef MarijeSmit een aardig artikel over Bulgarije.Het is voor het eerstsinds lange tijd datvakbladen hiermee detouroperators een handjehelpen bij de promotievan Bulgarije. Wie weleens een reisbureaubinnenloopt en naarBulgarije vraagt weet datde bekendheid vrijwelnihil is en de bereidheidinformatie te geven nogslechter. Dit bewijzen desimpele vragen wel die erop het Bulgarije forumdagelijks worden gesteld.Uit onderstaande compilatie blijkt echter dat Reisrevuehiertegen duidelijk stelling neemt en een lans breekt voorBulgarije.

*Niet heel bekend (lees:onbekend) maakt ongeliefd. Wantzeg nou zelf, krijg je vaak klanten aan je balie die zelf naarBulgarije vragen? Of draag je het zelf wel eens aan als tip?Toch is Bulgarije een uitstekende Vakantiebestemming. Deprijs/kwaliteit verhouding is prima, de stranden zijn zalig,genoeg cultuur en een uitgebreid uitgaansleven is er ook tevinden.

*Denk eens aan de goudgele zandstranden (deze behorentot de mooiste van Europa) met een heldere zee, eenaangenaam klimaat (niet te warm en niet te koud) Eenongerepte natuur, historische steden, geneeskrachtigebronnen, traditionele folklore en een gastvrije bevolking.

Daarna is er een opsomming van de badplaatsen en devoordelen voor gezinnen, jeugd en ouderen en watgesprekken met Peter Sohngen van Balkan Express enMaurits Bruin van Neckermann. Interessant voor deindustrie en toeristen, maar minder voor de lezers vanBeseda, waarvan de meeste Bulgarije uitstekend kennen.Maurits maakt het volgende statement en wat mij betreftwordt deze door ale leden overgenomen als er weer eenskennissen of buren een kranten mening ventileren.

“Bulgarije is géén Oostblok bestemming (meer). Dus geenjaren’60 inrichting in de hotels, Nee! Echt alles is dus(bijna) helemaal nieuw. Gasten zullen wat dat betreft hunogen uitkijken”.

*Wilma Terburg van SRC Cultuurvakanties schreef o.a.Bulgarije is een smeltkroes van Tracisch, Romeinse,Byzantijnse en orthodoxe invloeden. De verschillendeculturen zijn terug te vinden in de velebezienswaardigheden. Tal van openlucht- en etnische museaen folkloristische festivals laten zien hoe trots de Bulgaarsebevolking is op haar tradities. Cultuur kent Bulgarije meerdan voldoende. Je struikelt er bijna over. Het land telt maarliefst negen bezienswaardigheden die op de lijst van Unescostaan.

Bulgarije, nieuw toeristen land?

Het hele artikel ademt een zeer positieve sfeer uit, speciaalvanwege de snelle modernisering en het groeiend toerisme.Overigens is dit m.b.t de verhalen over cultuur enrondreizen enigszins vreemd want daarin is weinigveranderd. Het feit dat de immer kritische vakbladen zicheindelijk positief uiten over Bulgarije geeft hoop voor deontdekking van Bulgarije door de Nederlanders. Er isinmiddels plaats genoeg in de 3 supermoderne resorts en inde vele dorpen met hun leuke kleine pensions en hotels.

Noviteiten BulgarijeArke, heeft het hotelaanbod in Bulgarije met 3nieuwe RUI all inclusive hotels uitgebreid. RuiViva aan het goudstrand en Rui Helios en Helanasands en Park aan het Zonnestrand. Verder degeheel nieuwe hotels Gladiola Star – Goudstrand,Azalea-Sv Konstantin, en het al in concept, DjuniPark bij Sozopol.

Balkan Express: Nieuw is o.a. hotel SiriusBeach**** in Sv. Konstantin, een echte aanraderwaar men ok kuren kan. Hier kan me ook allinclusive boeken. Ook is er een nieuw hotel in Sv.Vlas.

Neckermann: pakt aardig uit met noviteiten. Zij hebbendoor hun investeringspolitiek in Bulgarije inmiddels eenhogere kwaliteitsgraad dan in Spanje. Nieuw zijn het 5sterren hotel Golden Sands en het nieuwe hotel Admiral,gebouwd op de plaats van Rodina. Ook bieden zij hetnieuwe allin hotel Iberostar in Obzor aan. Let op: Obzorwordt op korte termijn een hele grote vakantiebestemming(henk)

Terra Bulgaria: heeft hotel Domingo in Sinemoretsopgenomen in het programma. Bij het Goudstrand zijn 2grote nieuwe luxe villa’s voor max 10 personen te huur.Uiteraard zijn de 2 weekse rondreizen aangepast, zijn ereen aantal nieuwe en goedkopere type auto’s voor deverhuur en worden er speciale programma’s voor vakantie/gebitsrenovatie aangeboden.

Iro Reizen Driebergen: Heeft deze zomer voor het eerst eenculturele 13 daagse rondreis in het programma.

Dit overzicht zal ongetwijfeld niet compleet zijn omdatveel kleinere organisaties zich op een eigen doelgroeprichten en/of hun reizen bij bovenstaande organisatiesonderbrengen. Tekst: Henk Spelt, Foto’s: Daniela Gortcheva

Vertaling: Nina Smeets-Sirakova

Valuable Links(Ценностни връзки)

Colliers, ringen, armbanden…,gemaakt van edele metalen en(half)edelstenen, maar ook vanniet-traditionele materialen,werden tentoongesteld in deNationale Galerie voorBuitenlandse Kunst. Detentoonstelling Valuable Links isbesteld door het ministerie vanBuitenlandse Zaken van hetKoninkrijk der Nederlanden en isgeorganiseerd door de cultureleafdeling van de Nederlandseambassade in Wenen. Dit is dederde tentoonstelling in het kadervan het Nederlandsevoorzitterschap van de OVSE in2003. De presentatie van dezetentoonstelling in Sofia markeerthet begin van het voorzitterschapvan Bulgarije in 2004.

In deze expositie zijn sieraden tezien uit 55 lidstaten van de OVSEen ook uit 10 landen uit de regiovan de Middellandse Zee en uitAzië, die partners van dezeorganisatie zijn. Ieder land neemtdeel met een creatie van een eigenhedendaagse kunstenaar (juwelierof goudsmid) of met een exclusiefjuweel uit het verleden. Sommigevan de sieraden zijn speciaal voordeze tentoonstelling gemaakt enhebben als onderwerp de thema’svan de OVSE.

Je kunt zo’n opschrift altijd met jemeedragen… De Litouwer SirgitasViripilajtis exposeert een pleister,met de titel ‘Het zwijgen’, dat alsonderwerp het verbod op sprekenheeft. Het sieraad is een metalenvariant van kruisgewijs geplaktepleisters die op de mond geplaktworden, en die de verloren vrijheidvan het individu symboliseert, nahet verbod op het recht van vrij tespreken.

De Bulgaarse kunstenaresTsvetelina Aleksiëvavertegenwoordigt ons land methaar creatie ‘Koraal’. Zij heeftsinds 1994 aan vele internationaletentoonstellingen deelgenomen enis lid van het Forum voor sieradenen design in Keulen.Volgenssommigen is de vorm van ditsieraad alleen een basis voor eenandere creatie, die echter zijnsacrale functies van talisman ofamulet behoudt.

Deze tentoonstelling was voor heteerst tijdens de OVSE-top op 1 en2 december 2003 in Maastricht tezien en daarna in het CentreCeramique, ook in Maastricht.

Svetla PetkovaWeekblad Kultura, nr. 5, 6 februari2004

Na Maastricht en Sofia was detentoonstelling Valuable Links ookgeruime tijd in Wenen te zien.

17

Kunstschaatsen

Net zoals bij het Europese kampioenschap in dit jaar wonnen Albena Denkova enMaksim Stavinski ook zilver bij het Wereldkampioenschap 2004 in Dortmund, enwel met een bijzonder programma: moeilijk qua techniek en mooi qua expressie.Dit is kunstschaatsen zoals het moet zijn: sport en kunst beide, die een boeiende,harmonische combinatie vormen! Dit was niet alleen de mening van deNederlandse oud-schaatster en commentator Joan Haanappel, maar ook van eenpaar oude Franse en Russische wereldkampioenen en van het grootste deel vanhet publiek in Dortmund. Zij waardeerden het hoge niveau van Albena enMaksim en waren verontwaardigd omdat de jury het nogal oppervlakkige, opgoedkoop effect gerichte en technisch niet zo moeilijke programma van hetRussische paar Nafka-Kostomarov met goud bekroonde. Op het eind probeerdeHaanappel haar grote teleurstelling te onderdrukken. Ze vertelde de kijkers metgenoegen dat niet alleen zij, maar ook alle commentatoren die al jaren deontwikkeling van dit paar volgen, bewonderaars van ‘deze sympathieke Bulgaren’(zoals ze hen steeds weer noemde) zijn, net zoals alle deskundigen in de zaal. Voor deze mensen waren zij debesten. Zij wilde ons ervan overtuigen dat deze waardering heel veel waard is en dat wij niet de hoop moetenverliezen: in de toekomst zullen, na een oordeel van een andere jury, die kwaliteit naar waarde weet te schatten,Albena en Maksim dan op de door hen met flair verdiende eerste plaats staan.En dat hopen we! Tekst: Nina Smeets-Sirakova

Curator van de tentoonstelling isde freelance ontwerpster VeronikaSchwarzinger.Opgesteld in speciaal voor dezegelegenheid gemaakte ronde‘vitrines’, die vanaf het plafondnaar beneden hangen, vormen devoorwerpen zelf als het ware eenhalsketting die schittert in hethalfduister van de galerie. Zij latende tradities van de juwelierskunstof de hedendaagse innovatieve encreatieve bevindingen van dejuweliers uit de verschillendelanden zien. Bij de vitrine van elkland is uitgebreide informatie overhet sieraad en de maker te lezen.Deze gegevens vormen eencompleet beeld: van de zeden engewoonten, de smaak, deplaatselijke creatieve uitingen enzelfs van de problemen van deverschillende bevolkingsgroepen.

Men kan ragfijne gouden colliersmet edelstenen zien, zwarehalskettingen van kralen, maar ookhalskettingen van in elkaargefrommelde kranten of papier,van plastic stripfiguren, een ringmet daarop bevestigdetandenborstels en zelfs eenmetalen kunstvariant van het HIV-virus…

De vertegenwoordiger van Japanhad lichtroze armbanden van stofgemaakt, waarop een geliefde metstift iets had geschreven.

Nieuwe boeken

“Невижданата Европа” Документи от архива на Жан Моне, събрани и представени от БернарЛьофор. ИК “Сема РШ”, С., 2003.Une Europe inédite: documents des archives de Jean Monnet. Réunis en introduits par Bernard Lefort.Villeneuve-d’Ascq: Presses universitaires du Septentrion, 2001.

Dit is een studieboek, een naslagwerk, een boek met documenten en commentaren, en een boek metteksten die vragen stellen over de toekomst van een verenigd Europa en over de concrete doelen vanelk lidstaat. Het is een boek over de geschiedenis van het Europese idee,bestemd voor diegenen die dit idee bestuderen en voor iedereen die wil begrijpen waarom juist nu hetgesprek over Europa zo belangrijk is.

Константин Бошнаков. “Владетели на древна Европа. Великите държавници на Древна Гърция,Македония и Тракия.” ИК “Кибеа”, София, 2003.(Heersers van het oude Europa. De grote staatslieden van Oude Griekenland, Macedonië en Thracië.)In het Bulgaars en in het Engels.

History and Memory. Bulgaria: Facing the Holocaust. Ed. by E. Barouh.

Alleen in het Bulgaars:Poëzie:Едвин Сугарев, “Сюр”Пламeн Дойнов, “ Кафепоеми”Георги Господинов, “Писма до Гаустин”Кристин Димитрова, “Хората с фенерите”Иван Методиев, “Повече тишина”

Romans:Алек Попов, “Мисия Лондон”Георги Данаилов, “Къща отвъд света”Албена Стамболова, “Хоп-хоп звездите”Филип Димитров, “Светлина на човеци”Керана Ангелова, “Елада Пиньо и времето”

Tekst: Nina Smeets-Sirakova

18

In memoriamJordan Raditsjkov 1929-2004

Op 21 januari 2004 is de meest bekende (en inverschillende landen: de meest vertaalde) hedendaagseBulgaarse schrijver, Jordan Raditsjkov, overleden. Zijnverhalen en kinderboeken zijn in meer dan dertigtalen vertaald en door bijna honderd uitgeversuitgegeven. Zijn toneelstukken zijn behalve inBulgarije ook in Oostenrijk, Rusland, Duitsland,Zwitserland, VS en Denemarken opgevoerd. Hij kreegde belangrijkste Bulgaarse onderscheidingen voorliteratuur, toneel en filmscenario, maar ookprestigieuze prijzen in Italië, Frankrijk en Zweden. In2001 werd hij genomineerd voor de Nobelprijs voor deliteratuur.

Na zijn overlijden schreven tallozeliteratuurwetenschappers, schrijvers entoneelschrijvers, regisseurs, acteurs, vertalers envrienden in de Bulgaarse en buitenlandse pers metliefde en waardering over zijn invloed op hun eigenleven en werk. Hij laat vele sporen na. In zijnbuitengewoon originele oeuvre, geroemd door debuitenlandse critici vanwege de literaire kracht vanzijn ‘Balkan-magische realisme’, zijn het fantastischeen het reële, net zoals de ‘hedendaagse industriëlebeschaving en het mythische verleden’ met elkaarvermengd. Zijn boeken spreken de lezers aan door hunwijsheid.

Niet vergeten wordt het feit dat Raditsjkov leefde enwerkte in een tijdperk met andere regels voor hetschrijven van boeken, de regels van het socialistischerealisme. In zijn vaak ironische, groteske enmetaforische verhalen kan de lezer zijn onvrede methet leven van toen ontdekken.

Zoals in de herinneringen van al deze mensen blijftJordan Raditsjkov ook in mijn herinneringen aanmijn ontmoetingen en gesprekken met hem. Iedereenweet nog letterlijk wat en hoe hij het gezegd heeft enwanneer precies. Wijsheden: heel simpel verwoord; deessentie: heel sober uitgedrukt. Het was voor mij alsvertaler een groot geluk dat ik mijn gedachten overdoor mij vertaalde teksten met hem kon bespreken.Dat waren bijzonder productieve, interessante enplezierige gesprekken, ook vanwege ons taalgebruik:we spraken een taal met buitengewoon veelexpressieve woorden en oude volksuitdrukkingen engezegdes, niet alleen algemeen Bulgaarse, maar ookkarakteristiek voor onze geboortestreken.

De verhalen van Jordan Raditsjkov zetten je aan hetdenken over het belangrijkste in het leven, over defundamenten van ieders leven. Hij zei: ‘Het kan zijndat God bestaat, het kan zijn dat Hij niet bestaat.Leef alsof Hij wel bestaat!’ Dit was zijn geloof envolgens velen leefde hij in harmonie met zijn geloof.

Zie ook Beseda 19 en 25. Tekst: Nina Smeets-Sirakova

19

Mededeling van het secretariaat aan de leden

Beste leden van de Vereniging Nederland-Bulgarije,Om in staat te zijn om jullie tijdig op de hoogte te stellen over komende culturele gebeurtenissen heb ik uwe-mailadres nodig. Soms komt het nieuws als ‘last minute’ bij het secretariaat binnen zodat er geen tijd is omeen nieuwsbrief te laten afdrukken. De leden wier e-mailadressen bij het secretariaat bekend zijn, ontvangeninmiddels een ‘nieuwsbericht’ per e-mail voor de desbetreffende culturele gebeurtenis. Indien u geen e-maildoch een fax hebt, kunt u het faxnummer doorgeven zodat wij u per fax over de culturele gebeurtenissenkunnen berichten. U kunt ook aangeven dat u de nieuwsbrief van de vereniging per e-mail in plaats per postwenst te ontvangen. Natuurlijk zullen wij de gedrukte nieuwsbrief aan de rest van de leden regelmatig blijven versturen.

Ivelina Powell, secretaris

Oproepen uit de vereniging:

De heer Huijser van Rheenen zoekt iemanddie hem Bulgaarse lessen kan verzorgen. Hijgaat voor een project naar Bulgarije en wildolgraag de taal enigsinds spreken.Het liefs in de Regio Den Bosch – Eindhoven.Mocht u hem kunnen helpen neemt u dancontact op met het secretariaat.

Heeft U leuke verhalen over Bulgarije. Deeldeze met andere leden en stuur uw tekst naarhet secretariaat.

Beseda heeft nu ‘een nieuw jasje’, maar ermist nog een logo voor de vereniging. Bent uartistiek en vindt het leuk om een logo voorde vereniging te maken dan verzoeken wij uvriendelijk uw ontwerp in te sturen naar hetsecretariaat.

Op pagina 2 vindt u het correspondentieadres van het secretariaat.

Voor de groeiende Bulgaarse gemeenschap in de Benelux geeft uitgeverijDilmana ( Daniela Gortcheva) een tijdschrift uit in het Bulgaars: DialogIn december 2003 is een proefnummer verschenen. Sinds april 2004verschijnt Dialog maandelijks, behalve in augustus en januari, dus 10keer per jaar.Het tijdschrift bevat nieuws uit Nederland en Bulgarije en over deintegratie van Bulgarije in de Europese Unie, alsmede allerlei praktische,toeristische en culturele informatie, amusement, een pagina voor dekinderen en jongeren (studenten), etcetera. Dialog kent ook een aantal vaste rubrieken: Mooi Bulgarije/Mooi Nederland; discussies; agenda, met informatie voor tentoonstellingen, concerten, voorstellingenetc. Dialog publiceert geen communistische, nationalistische, discriminatoire en andere misdadigepropaganda.abonnement tijdschrift Dialog, 10 nummers, 20 euro.

Giro/Postbank rekening 9685301, Dilmana, Alphen a/d Rijn

Advertentie

Internet en Bulgarije

www.beseda.nlDe internetsite van hettijdschrift Beseda.

bulgarije.pagina.nlStartpagina met allerleilinks naar andereinteressanteinternetpagina’s.Erg leuk is het prikbordwaar Bulgaren enNederlanders dagelijks met elkaar discussiëren.

www.nederland-bulgarije.nlEen internetpagina met een agenda en foto’s vanBulgaarse evenementen in Nederland.

www.embassy-bulgaria.nlDe internetpagina van de Bulgaarse Ambassade inDen Haag.

www.netherlandsembassy.bgDe internetsite van de Nederlandse Ambassade inSofia

Zomerse receptenKoude tomatensoep

1 kg rijpe tomaten1-2 blaadjes selderij of een paar takjes gedroogde dillezoutzwarte peperBulgaarse yoghurtgeraspte kaas1 hard gekookt eipeterselieerwtjes, rijst, worteltjes

Was en snijd de tomaten en kook ze in 1 glas water metselderij of dille. Als alles kookt, voeg dan zout naar smaaktoe. Zeef het mengsel en voeg zwarte peper aan het sap toe.Laat dit alles afkoelen.

Deze tomatensoep kan op verschillende manierengeserveerd worden:

1. door in een diep bord een eetlepel Bulgaarseyoghurt, soep en kaas te doen;

2. bestrooid met kleine stukjes hard gekookt ei,gemengd met peterselie;

3. met in elke bord twee eetlepels apart gekookteerwtjes, rijst en fijn gesneden worteltjes (met watzout) en door de soep daar overheen te gieten.

Tomatensoep(voor 4 personen)

1¼ kg rijpe tomaten1 uizoutzwarte peperselderij (blad) of peterselie1 hard gekookt ei

Was en snijd de tomaten en druk ze door een zeef. Rasp deui en voeg dit sap bij de tomaten. Voeg zout naar smaak toe.Serveer de soep bestrooid met zwarte peper en met de fijngesneden selderij of peterselie. Doe het in kleine blokjesgesneden ei erbij.

Koude groentesoep

3-4 wortels½ knolselderij4-5 aardappelsrijst2-3 tomatenBulgaarse yoghurtzwarte peperpeterselie

Kook in water met een beetje zout de schoongemaakte en inblokjes gesneden wortelen en knolselderij. Daarna deaardappels en 1 eetlepel rijst erbij doen en verder latenkoken. Na tien minuten de tomaten erbij voegen. Als allesgaar is, de soep laten afkoelen. Bulgaarse yoghurterdoorheen roeren en bestrooien met fijn gesnedenpeterselie of zwarte peper. Penka Dimitrova

20

t/m 25 juli 2004The Baba Project van Vesselina NikolaevaNederlands Fotomuseum RotterdamWitte de Withstraat 63, 3012 BN Rotterdamtel. 010-2132011

t/m 31 oktober 2004Iconententoonstelling in de grote Kerk inDordrecht, opening op 23 april.

29 augustus 2004Tatiana Koleva - recitelprojectSpeciale gast: Rutgervan Otterloo-saxophonesGroote Kerk, Veerewww.nieuwe-muziek.nl

16 september 200445-jarig jubileum van Zajednica te Amsterdammet optreden van het projectkoor CubricaGriffioen Theater, Uilenstede 106, 1183 AMAmstelveen. Tel. 020-4445100Kaartreserveringen 020-4445033.Vanaf 20.00 uur.www.zajednica.nl/mededelingen/jubileum.html

19 september 2004Optreden kinderdansensemble ZaroweDe Lindenberg Aldenhof, Aldenhofzaal, teNijmegenTtoegang: 7,-Aanvang: 14.00 uur

25 september 2004Optreden van hetprojectkoor CubricaTheater DeKloostertuin,Wilhelminaweg 77,3441 XB WoerdenTel. 0348-423066Aanvang: 20.15 uurwww.wereldmuziek.nl

13 november 2004Theatergroep Triumviratus (Bulgarije) -Marat/Sade, Stadsschouwburg, Groningen.Aanvangstijd : 20.15 uurwww.stadsschouwburg-groningen.nlPrijzen: 21,00 euro en CJP 14,00 euro

Deze voorstelling is geïnspireerd op het stuk uitde jaren zestig. Regisseur Javor Gardev laat indeze bewerking de strijd zien die kunstenaarsmoeten leveren in een schijndemocratie

AGENDA

Copyright © beseda