beroepskanker en andere chemische narigheden (schoon) · Bij vaststellen grenswaarde is het...
57
Beroepskanker en andere chemische narigheden Bijscholing NVAB – Kring Amsterdam 2 november 2015 Drs. P. van Balen
Transcript of beroepskanker en andere chemische narigheden (schoon) · Bij vaststellen grenswaarde is het...
BeroepskankerenanderechemischenarighedenBijscholingNVAB– KringAmsterdam2november2015
Drs.P.vanBalen
Disclosurebelangenspreker(potentiële) Belangenverstregeling Geen/Ziehieronder
• Voorbijeenkomst mogelijk relevante relaties metbedrijven
• Geen
• Sponsoring ofonderzoeksgeld• Honorarium ofandere (financiële) vergoeding• Aandeelhouder• Andere relaties
• Geen• Geen• Geen• Geen
StellingenStelling1
Wijdoen teweinig aanprimaire preventievanaanarbeid gerelateerde aandoeningen.
Jaarlijks 20.000beroepsziekten waaronder5000mensen diekankerkrijgen.
Stelling2
Debedrijfsarts isgericht op tertiairepreventie en4e lijns preventie.
20-30cases vanberoepskanker wordenjaarlijks gemeld.
Terugdringen verzuim en re-integratie.
Nauwelijks periodiek medisch onderzoek(secundaire preventie).
Programma• Voorstellen
• Introductie
• Probleemstelling
• Casus� Genetische Gemodificeerde Organismen
• Een stukjegeschiedenis� Dedosismaakthetgif
• REACH enGHS� Grenswaarden
• Kankerverwekkende stoffen
• Actuele visieopkanker� Denken overkankerverwekkende stoffen� Risico branches enberoepen
• Wettelijkeverplichtingen
Even voorstellen• Peter van Balen
� Organisatiekundige� Arbeidshygiënist/toxicoloog� Stralingsdeskundige� Opleider/trainer
• Missie: Organisaties (en dus mensen) helpen om veiligheid en gezondheid te verbeteren.
• Ervaring gezondheidszorg, nucleaire industrie en (management)consultant.
• Om gezond oud te worden moet je jong beginnen.
Kanker door het werk• 28 april 2015: (ETUC) International
Workers’ Memorial Day.� Vertraging in vaststellen Europese
grenswaarden voor kankerverwekkende stoffen vanaf eind 2013 zorgt voor 150.000 doden.
• NL jaarlijks 4200 mannen en 700 vrouwen.
Recente voorbeelden• Defensie:
� ChroomVIproblematiek ->NS.� PX-10:[benzeen].
• Brandweer:� Blaas- (enandere vormen van)kankeralsberoepsziekte.
• Langdurig nachtwerk:� Verhoging kansopborstkanker.
• Dupont: � Blootstelling aan perfluoroctaanzuur
(PFOA)� Gezondheidseffecten:
� Nierkanker, � Zaadbalkanker, � Schildklierafwijkingen, � Verhoogd cholesterolgehalte, � Hoge bloeddruk bij zwangerschap � Colitis ulcerosa,
� Blootstelling via lozingen in het milieu (lucht en afvalwater) � M$1.6 schadevergoeding (nierkanker)
Vermijdbareberoepskanker
• Jaarlijks krijgen inNederland 3000– 5000mensen kanker doorhunwerk!
• Kandataantal danooknietkleiner?
CasusGenetischGemodificeerdeOrganismenGGOkankerverwekkend hoezo?• ArtikelinNEJM20augustus2015.
� Landrigan &Benbrook� GlyfosaatIARC2A(waarschijnlijk).� 2,4-dichloorphenoxyazijnzuur IARC2B(mogelijk).
• IndeVS• Glyfosaat->Onkruidbestrijdingsmiddel
• 1974:400.000 kg/jaar.• 2014:113.000.000 kg/jaar.
• Risicobeoordelingengebaseerdopverouderdestudies:
• Moderne inzichteninlagedosis,hormoonachtigewerkingenepigenetische effectennietzijnmeegenomen.
• Impactopvoortplantingenkinderenzijnnietmeegewogen.
Eenanderemaniervankijken• NonHodgkinLymfoominFrankrijkbeschouwdalsberoepsziekte voormensenintuin- enakkerbouw.
• NederlandverbiedtspuitenRoundup®opdestoepper1-1-2016,geenalgeheel verbod.
• Commentaarbijhetartikel:� Waardering:eenanderemaniervankijken.� Auteurswordtverwetenbiastehebben(vooringenomenheid: directeurorganisatievoorbiologischelandbouw).
� GGOzorgtookvoor lagereacrylamide(IARC2A)inaardappels.
� Paniekzaaierij:wetenschappelijkonvoldoendeonderbouwd.
� Veiligheidsfactor10instudiesmeegenomenvoorgevoeligstegroepen.
Eenstukjegeschiedenis• Praktisch:Kennisovergiftigestoffenisevolutionaireinformatie.
• Wegaanlangterug:� 1500BCEgypte(Ebers; Ontdektpapyrusrolmeteerstenogbekendefarmaceutischkompas).� 400- 250BCGriekenland(Hippocrates,Aristotelis,Theophrastuswerkoververgiften- Socratesgifbeker).
� 150BCGriekenland(Nicander: Theriaca;leergedichtdierlijkevergiften– Alexipharma;leergedichtvergiftenentegengiften).
� 82BCRome(Sulla:LexCornelia;verbodopdodenvanpersonendooreenvergift).� 50ADRome(Dioscorides:Materia Medica;5delige encyclopedieoverkruidengeneeskundeengeneeskrachtigestoffen).
� 200ADRome(Galenus:o.a.beschrijvingenvanformuleringenvoorgeneesmiddelen gebaseerdopplantaardigeendierlijksgrondstoffen).
� 1520ModerneToxicologieenFarmacologie.
• Grieks:� Toxikos;vergiftig– logos;kennis/leer� Pharmakon:vergift– Fármaka:geneesmiddel.
Pioniers in de (arbeids)toxicologie: Alleen de hoeveelheid maakt het gif
Experimentele basisvoor toxicologie als
wetenschap
Grondleggerarbeidsgeneeskunde
Grondleggermoderne toxicologie
Grondleggermoderne farmacologie
Grondlegger‘Industrietoxikologie’
ParacelsusPhilippus Bomabastus
von Hohenheim(1493 -1541)
Zwitserse alchemist enastroloog
Bernardino Ramazzini daCapri
(1633-1714)Italiaanse arts
MateoBoneventuraOrfila
(1787 -1853)Spaans- Fransearts
OswaldSmiederberg(1838-1921)
Duitse farmacoloog
Louis Lewin(1850 -1929)
Duitse farmacoloog
Beroepsmatige blootstelling enziekten
1556(D)(Longkanker )sterfte ondermijnwerkers
1775 (UK)ScrotumkankerschoorsteenvegersPercival Pott
1931 (UK)Asbestoseberoepsziekte
1908(N L)Heijermans, grondlegger
ar beidsgeneeskunde,‘Handleiding tot de kennis
van beroepsziekten’
1567 (CH)Mijnziekten
1700(I) Ramazzini schrijftover beroepsmatige
blootstelling en ziekten 1943(D) Longkanker doorasbest is beroepsziekte
20001500 1600 1700 1800 1900
1472(D) Gevarenzilver,kwikzilver en looddampen(goudsmeden en andereberoepen)
1911(N L)Registratiesysteem
beroepsziekten
1994 (NL)NedCentrum voorBeroepsziekten (NCvB)
1928(N L) 1ste Financiële compensatievoor beroepsmatige
loodvergiftigingen, kwikvergiftigingen, miltvuur(anthrax) en mijnwormziek te.
±1965 (NL) Kankerdoor asbest benoemd alsberoepsziekteStumphius (DeSchelde)
1761 (UK)Neuskanker en
snuiftabakJohn Hill
Indelingtoxicologie(1)• Mechanisme vantoxische activiteit
� Biochemischeenmoleculairetoxicologie� Gedragstoxicologie� Voedings toxicologie� Carcinogenese� Teratogenese� Mutagenese� Orgaantoxiciteit
• Meten vanstofen toxiciteit� Analytischetoxicologie� Toxiciteits testen� Toxicologischepathologie� Structuuractiviteit� Bio-wiskunde– statistiek� Epidemiologie
Indelingtoxicologie(2)• Toegepaste toxicologie
� Klinischetoxicologie� Veterinairetoxicologie� Forensischetoxicologie� Omgevings - milieutoxicologie� Arbeidstoxicologie
• Gebruik(chemisch)� Landbouwchemicaliën� Medicijnen/farmacologie� Drugs(genots- ofstimulerendemiddelen)� Voedingsadditieven(toevoegingenaanvoedsel)� Industriëlechemicaliën� Natuurlijkevoorkomende stoffen� Verbrandingsproducten
• Regelgevende toxicologie� Wet- enregelgeving� Risico-beoordeling
Dedosismaakthetgif• Dosiseffectrelaties
• Blootstellingofopname
• Blootstellingofeffectenmeten
Dosiseffectrelaties
Overlijden LD50LC50
Blootstelling – effect bij kankerverwekkende stoffen
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Res
pons
e
Dosis0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Res
pons
e
Dosis
drem
pelw
aard
e
Giftigheid
Indicatorenvanblootstelling Blootstelling (inhalatie)
Huidblootstelling (wolk of nevel)
Huidblootstelling (spatten - contact)
Blootstelling(ingestie)
Oogblootstelling (spatten, wolk of nevel)
Interne dosis
Biologisch effectieve dosis
OPNAME
INGENOMENDOSIS
VROEGE BIOLOGISCHE
EFFECTEN
VERANDERENDE STRUCTUREN /
FUNCTIES
AANDOENING
INDIVIDUELE LEVENSTIJL FACTOREN
(roken, drinken, woongebied,
hobby’s)
INDIVIDUELE GEVOELIGHEIDS
FACTOREN(genetisch, geslacht, etniciteit, leeftijd, …)
Biologische monitoring van blootstelling -
biomarkers(bloed, urine,
uitademingslucht, speeksel, neusslijmvlies)
Omgevings monitoring van
blootstelling
Huidmonitoring van blootstelling
wipes - pads
Biomedisch onderzoek(chromosoom aberraties
in lymfocyten, SCE, indicatoren)
Medisch onderzoek
Aspectenvantoxischewerking• Tijd totoptreden (latentietijd)
� Directeeffecten� Lateeffecten
• Duurzaamheid vanheteffect� Reversibeleeffecten(omkeerbaar)� Irreversibeleeffecten(onomkeerbaar)
• Plaats vanheteffect� Lokaleeffecten� Systemischeeffecten
BlootstellingenEffect(Dosisvs Response)Blootstelling:
• Incidenteel.� Piekblootstellingen.
• Chronisch.� Sensibilisatie.� Vergroting“kans”effecten.
Effecten:
• Acuut (drempelwaarde).� Irritatie.� Vergiftiging.
• Late effecten (kans)� Allergie.� Carcinogeen.� Reproductie-toxisch.� Mutageen.� Teratogeen.
Informatieoverschadelijkeeigenschappenvanstoffen• Dierproeven: vaststellen LD50enLC50waarden.
• Laboratoriumproeven: bacteriën, gisten, zoogdiercellen (celkweek).
• Incidenten metblootstelling.
• Experimenten metblootgestelde vrijwilligers.
• Epidemiologische onderzoeken.
• Effecten:� Welkeeffecten?� Bijwelkedosistredendeeffectenop?
Biologischwerkingsmechanismen• Blokkade cel-receptoren.
• Verstoorde werking vancelmembranen.
• Verstoring vandeenergie huishouding incellen.
• Binding aanmacromoleculen (DNA,RNA,eiwitten).
• Verstoring vandecalcium huishouding.
• Selectieve doodvancellen.
• Schade aanerfelijk materiaal.
Industriële Revolutie1493-1541Hoeveelheid maakt het gif
1850-1929Industriële toxicologie
1911 (NL)Registratie beroepsziekten
1556 (D)Longkankermijnwerkers
1787-1853Moderne
toxicologie1886 (D)Concept OEL1838-1921
Modernefarmacologie
(UK) 1775Scrotumkanker
schoorsteenvegers1908 (NL)Basis arbeids-geneeskunde
2000
1500 1600 1700 1800 1900
toxicologiearbeidsgeneeskunde grenswaarden regelgeving
2007 (EU)REACH, ECHA
1938 (D)Lijst OELs
1978 (NL)Lijst OELs
1944 (USA)Lijst OELs 1991 (EU)
Lijst OELs 2007 (NL)Arbowet: private en publieke domein
1934 (NL)Veiligheidswet
1976 (NL)WGD
1995 (EU)SCOEL
1941 (USA)ACGIH 1951 (D)
DFG1983 (NL)Arbowet
Wetgevinglooptachterbijwetenschappelijkekennis!
REACHenCLPREACH• Registratie, Evaluatie, Autorisatie enbeperking vanCHemische stoffen.� EuropeseVerordening2007.
• Producenten enleveranciers;eigenschappen enrisico’s inhele keten(gebruik).� ChemicalSafetyReports–Veiligheidsinformatiebladen(VIB).
• Gebruikers: informatie meenemen voorveilige werkwijze.� Werkplekinstructies(WIK).� Aangevengebruik– blootstellingsscenario’s
GHSofCLP• UN- Globally Harmonised SystemofClassification and Labeling ofChemicals
• EU- Classification,Labelling and Packaging� RegelsvooretiketteringenhetindelenvangevaarlijkestoffenindeEU(1-6-2015).
• 9pictogrammen.� Gevarenklassen:
� Fysischegevaren� Gezondheidsgevaren� Milieugevaren� Aanvullendegevarenklasse
• CLPindelingmoetinVIB(REACH)zijnopgenomen!� H(Hazard)enP(Precautions)zinnen
9nieuwepictogrammen
Gevaarlijkechemischestoffen
Fysische gevaren
Ontplofbare stoffen
Ontvlambare stoffen
Oxiderende stoffen
Gassen onder druk
Zelfontledende stoffen & mengsels
Pyrofore stoffenBrandbare gassen na contact met waterBijtende stoffen
Gezondheidsgevaren
Acute toxische stoffen
Irriterende stoffen
Sensibiliserende stoffen
Mutagene kankerverwekkende stoffen
Voortplanting toxische stoffen
Doelorgaan toxische stoffen
Inhalatiegevaar
Milieugevaren
Aquatisch milieu
OzonlaagA
rbei
dshy
giën
e
AcuuttoxischestoffenDedosismaakthetgif!(Paracelsus)
• Categoriën:� Cat1:dodelijk bijinslikken(H300),huidcontact(H310)ofinademing(H330).� Cat2:Alscat 1maarmindertoxisch(H300– H310– H330).� Cat3:giftig(H301– H311– H331).� Cat4:schadelijk(H302– H312– H332).
• Voorbeelden:� Plantaardig:curare,nicotine,ricine,strychnine.� Bacterieel:botuline,tetanus.� Dierlijk:slangengif,batratoxine (pijlgifkikker),tetordotoxine (kogelvis).� Mineraal:arseen,thallium,cadmium,cyaankali,waterstofsulfide.� Synthetisch:zenuwgassen,dioxine,fosgeen.
Voorbeeldindelinggevaarklasseacuuttoxischestoffen(UN-GHS)Blootstelling
routeCat1 Cat2 Cat3 Cat4 Cat5
Oraal(mg/kg)
5 50 300 20005000
Dermaal(mg/kg)
50 200 1000 2000
Gassen(ppmV)
100 500 2500 20.000
Specifiekeindeling
Dampen(mg/l)
0,5 2,0 10 20
Stofenaerosolen(mg/l)
0,05 0,5 1,0 5
Irriterendestoffen• Categorieën (apartvoorhuidenoog):
� Cat1:bijtend(H314– H318).� Cat2:irriterend(H315– H319).
• Voorbeelden:� Sterkezuren(zoutzuurenzwavelzuur).� Sterkebasen(natronhydroxide).� Hogeconcentratiesvanzwakkezurenenbasen.
Sensibiliserendestoffen(Huidofluchtwegen)
• Aandoeningen:� Huidallergeencat 1(H317).� Inhalatieallergeencat 1(H334).
• Voorbeelden:� Natuurlijkestoffen;zoalsgraspollen,meelstof enhuidschilfersvan(proef)dieren.� Bestanddelen;vantwee-componentverven,lijmenenvloerproducten,zoalsepoxyhars,acrylaat-harsenisocyanaten.
� Metalen;nikkel,kobalt,chroom.� Conserveermiddelen;incosmetica,verven,lijmenetc.
Mutagenestoffen(Kwetsbaredoelorgaan;geslachtscellen)
• Categorieën:� Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H340).� Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H340).� Cat2:verdachtmutageen(H341).
• Voorbeelden:� Benzeen,kaliumchromaat,colchicine.
Kankerverwekkendestoffen• Categorieën:
� Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H350).� Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H350).� Cat2:verdachtcarcinogeen(H351).
• Voorbeelden:� Aflatoxine,asbest,K-Nachromaatendichromaat,melfalan.
Reproductie-toxischestoffen• Aandoeningen:
� Verminderdevruchtbaarheid.� Afwijkingenbijongeborenvruchtinbaarmoeder.
• Categorieën:� Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H360).� Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H360).� Categorie2:verdachtreproductie-toxisch(H361).
• Voorbeelden:� Narcosegassen(halothaan,lachgas),oplosbarealuminiumzouten,xyleen,warfarine(antistollingsmiddel/rattengif).
• H362:voortplantingstoxiciteit via lactatie (moedermelk)
Doel-orgaantoxische stoffen• Blootstelling:
� 1-malig (3categorieën) (H370– H371).� Herhaalde (2categorieën) (H372– H373).
• Categorieën:� Cat1:betrouwbare gegevens bijmensen ofproefdieren bekend.� Cat2:proefdier gegevens verondersteld schadelijk.� Cat3:tijdelijke effecten (narcotisch en luchtwegirritatie) (H336).
• Voorbeelden:� Zenuwstelsel: bepaalde insecticiden.� Luchtwegen: chloor,ammonia.� Hartenvaatstelsel: koolmonoxide, waterstofsulfide, tolueen.
Grenswaarden• Privaat
� InprincipedeverplichtingvanuitREACHvoorproducentenenleveranciersomdezevasttestellenvooralleblootstellingsscenario’s.
• Publiek (minSZW)� Aanvullendopprivaat.� Wettelijkverplicht(EU-grenswaardenenNL).� BijlageXIIIAArbeidsomstandighedenregeling(nietkankerverwekkendestoffen).� enXIIIBArbeidsomstandighedenregeling(kankerverwekkendestoffen).
• Beide gezondheidskundige grenswaarden� Uitzonderingdegrenswaardenvoorkankerverwekkendeenmutagenestoffeneninhaleerbareallergenestoffenzonderveiligegrenswaarde->haalbaarheidstoets.
CRMstoffen- definities• Mutagene stoffen(H340- H341)
� Hetvermogenvaneenstofomheterfelijkmateriaalteveranderen(gen,groepengenenofeenheelchromosoom).� Mutatiesingeslachtcellenkunnenwordenovergedragenophetnageslacht.
• Carcinogene stoffen(H350- H351)� Hetvermogenvanstoffenomoptermijnkankerteveroorzaken
� Genotoxischcarcinogenen:werkingsmechanismeviagenetischeschade:geendrempelwaarde.� Niet-genotoxischcarcinogenen:andermechanisme.� Bijvaststellengrenswaardeishetmaximalerisicojaarlijks1extragevalvankankerop10.000
blootgestelden.
• Reproductie toxische stoffen (H360– H361)� Effectenopdevruchtbaarheidvanmanofvrouw� Effectenopseksueelfunctioneren� Ontwikkelingsstoornisdoorblootstellingongeborenkindindebaarmoeder(teratogenestoffen).
Kankerverwekkend?
InternationalAgencyResearchonCancer(IARC)• Monografieën:
• Bewijslast:� Aanwijzingen/onderzoekbijmensen� Aanwijzingen/onderzoekbijdieren� Wetenschappelijkeoverwegingen
• Indeling in5categorieën:� Kankerverwekkendbijmensen� Waarschijnlijkkankerverwekkendbijmensen� Mogelijkkankerverwekkendbijmensen� Nietclassificeerbaar� Waarschijnlijknietkankerverwekkendbijmensen
IARC-indeling
Cat 4
Cat 3
Cat 2B
Cat 2A
Cat 1
Geen bewijs gevonden
Onvoldoende bewijs
Bewijs:✔Proefdieren✗Mensen
Bewijs:✔Proefdieren✓Mensen?
Bewezen bij mensen
Categorie2BenCategorie2A• Waarschuwing: Potentie! Wees voorzichtig!
• Mogelijk (2B)?� Treedthetwerkingsmechanismebijmensenop?� Zoja,onderwelkeomstandigheden?
• Waarschijnlijk (2A)?� Isereendrempelwaarde?� Hoeveelmensenzijnblootgesteld?� Watisdeblootstelling?
Kankerverwekkendestoffen- GHSSCOEL
• Categorieën:� Cat1A:gegevensbijmensenbekend(H350).� Cat1B:gegevensbijproefdierenbekend(H350).
� Cat2:verdachtcarcinogeen(H351).
MutagenenMutaties
Structureleveranderingen
Klassiekmodelcarcinogenese
Belangrijke kankerverwekkende stoffenDIRECT WERKENDECARCINOGENEN
PROCARCINOGENENMETABOLISCHE ACTIVATIENOODZAKELIJK
Alkylerende stoffen:• 1,3-Propiolacton• dimethylsulfaat• di-epoxybutaan• cyclophosphamide• chlorambucil• nitrosoureas
Polycyclische enheterocyclische aromatischekoolwaterstoffen:• benz[a]anthraceen• benzo[a]pyreen• dibenz[a,h]anthraceen• 3-methylcholanthreen• 7,12-dimethylbenz[a]anthraceen• benzeen
Natuurlijke plantaardige enmicrobiëleproducten:• aflatoxinB1• griseofulvine• cycasine• safrool (fenylpropeen)• betelnoten
Methylerende stoffen:• 1-acetyl-imidazol• dimethylcarbamoyl chloride
Aromatische amines,amides,azo-kleurstoffen:• 2-naphthylamine(β-naphthylamine)• benzidine• 2-acetylaminofluoreen,• Dimethylamino-azobenzeen(butteryellow)
Overig:• nitrosamineen-amides• vinylchloride• nikkel• chroom• insecticiden• fungiciden• polygechloreerdebiphenyl
ModernevisieopkankerOnderzoek
• Hallmarksofcancer
• TheHalifaxproject
• StudieEC2014
Voorbeelden kankerdoorhetwerk
• Blaaskanker
• Longkanker
• Leukemie
• Huidkanker
• Leverkanker
• Neus- enbijholtes
• Pleura enperitoneum
Cell 2011 144, 646-674DOI: (10.1016/j.cell.2011.02.013)
Dereguleringcellulaireenergiesystemen
Weerstaanvan
celdood
Genoominstabiliteit&mutaties
Nietafhankelijk
vangroeisignalen
Ongevoeligvoorgroei
onderdrukkers
Ontwijkenimmuunsysteem
Ongevoeligreplicatieceldood
Tumorstimulerendeontstekingen
Activatievaninvasieenmetastase
Aanmakenvannieuwebloedvaten
Halifax-project• Groepen wetenschappers over hele wereld
• Voor iedere Hallmark (kenmerk ) zijn stoffen in milieu en arbeidsplaats aangetroffen die deze stimuleren of in stand houden.
• Bijv:� Bloedvatenaanmaken:biphenyl� Verstoordmetabolisme: cadmium� Weefselbinnendringingenmetastase: ftalaten� Weerstandtegenceldood:lindaan� Replicatieve onsterfelijkheid:paracetamol� Voortdurendeproliferatiesignaal:ftalaten� Tumorstimulerendeontsteking:zwavelzuur� Verstorenimmuunsysteem:bisfenol A� Omzeilenantigroeisignaal:chloorpyrifos� Tumormicroklimaat:nikkel� Genoominstabiliteit:genotoxischecarcinogenen
Risicoberoepen/branches• Longkanker
� Hout,papierenmeubelstoffering.Bouwmaterialen,glas- ensteenproducerendeindustrie.Scheepsbouwenanderetransportmiddelenindustrie.Werknemersdieaankwartsstofwordenblootgesteld.Zinksmelterijen,verchromen,productiechroompigment,lassers,verfspuiters.
• Borstkanker� Verpleegkundigenenvliegtuigpersoneel.
• Huidkanker� Bestrijdingongedierten,kolen- enstaalindustrie,olieindustrie,dakdekkers,wegenbouwersenhoutimpregnatie,autoindustrie,drukkers,electronische industrie,agrarischesector.
• Longkanker� Arseen, asbest, beryllium, bischloor
methyl ether, cadmium, chroom, cokesovenemissies, dieseluitlaatgassen, kwarts, passief roken, PAK’s (koolteer, roet), nikkel.
• Borstkanker� Organische oplosmiddelen, w.o. alcohol� Langdurig nachtwerk
• Huidkanker� Arseen, pesticiden, PAK’s,
trichloorethyleen, bontverf, polychlorinated biphenyl, lood
MaatregelenIARC- 2Aen2B• Preventie: Zorgervoor dat ietsdatmogelijk schadelijk isnietschadelijk wordt.
� Houdtdeblootstellingopeenveiligniveau.� Vervangdooreenveiligeralternatief.� Stophetgebruikhelemaal.
Watzegtdewet• Kankerverwekkendestoffen(H350)staanindeSZW-lijst;bewezen indeEU(SCOEL)!
� Opgelet:IARCisnietleidend!
• AanvullendeeiseninArbobesluitart4.12enafdeling2hoofdstuk4.
1. Plicht:Voorkomzoveelalsmogelijk deblootstellingaankankerverwekkendeenmutagene stoffen.
2. Gebruikdaarvooralletechnisch mogelijkemaatregelen, inclusiefvervanging.
3. Aanvullenderegistratieeisen(zieookvolgendedia)
4. Eenregister vanblootgesteldewerknemers: blootstellingaankankerverwekkendeofmutagenestoffenofaanstoffendievrijkomenbijkankerverwekkendeprocessen(hierbijmoetookdehoogtevandeblootstellingwordenvermeld).
1. Werknemershebben rechtopinzageindegegevensoverzichzelf.2. Erzijnspecialeeisenvoorpro-actief informerenvanwerknemers.
5. Erzijnspeciale eisen voorhergebruikvanluchtopdewerkplek.
6. Het isvoorwerknemers onderde18jaarverbodenommetkankerverwekkendeofmutagenestoffentewerken.
Aanvullende registratie-plicht• De reden waarom het gebruik van
kankerverwekkende of mutagene stoffen of het toepassen van een kankerverwekkend proces noodzakelijk is.
• De reden waarom vervanging technisch niet uitvoerbaar is.
• De hoeveelheid kankerverwekkende of mutagene stof die per jaar gebruikt of gemaakt wordt of die aan die aanwezig is.
• Het aantal keer dat een kankerverwekkend proces per jaar wordt toegepast.
• Het soort werk dat met kankerverwekkende of mutagene stoffen wordt gedaan.
• Het soort werk waarbij een kankerverwekkend proces wordt toegepast.
• Het aantal werknemers dat betrokken is.
• Registratie van de namen van werknemers die met deze stoffen werken.� Blootstellingsregister (zie vorige dia).
• De doeltreffende beheersing van de blootstellingsrisico’s (met extra eisen voor een aantal specifieke stoffen).
• De persoonlijke beschermingsmiddelen die gebruikt worden.
• De gevallen waarin kankerverwekkende of mutagene stoffen of de kankerverwekkende processen worden vervangen, zodat werknemers geen of minder gevaar lopen.
Hoe zit het nu met Roundup®
Hoe zit het nu met Roundup®• Roundup® blijft in Nederland gewoon te
koop!
• Karwei, Intratuin en Ranzijn zijn verkoop Roundup® gestopt!
Exitpoll– Dekiezer(bedrijfsarts)bepaaltIkdoevoldoendeaanprimairepreventie
• GROEN
• ARGUMENT
Ikdoeonvoldoendeprimairepreventie
• PAARS
• ARGUMENT
Bronnen• Geschiedenis vandetoxicologieenarbeidsgeneeskunde:
� JolandaRijnkels &Teake Pal.HistorischPerspectief.Grenswaardenvoorberoepsmatigeblootstellingaanbestaandestoffen(NVT-ATsymposiumseptember2014).
� ErnestHodgson (ed),Atextbook ofmodern toxicology,3ded (2004).
• REACHenGHS� http://reachhelpdesk.nl� http://www.unece.org/trans/danger/publi/ghs/ghs_welcome_e.html
• Hallmarks ofcancer:� DouglasHanahan,RobertA.Weinberg.Hallmarks ofCancer: thenextgeneration.Cell,vol144,5,march2011,pp646-674.
• TheHalifaxproject:� W.H.Goodson etal.Assessing thecarcinogenic potential oflow-dose exposures to chemical mixturesintheenvironment: thechallenge ahead.Carcinogenisis,2015,vol36,supplement1,S254-S296.
� http://www.gettingtoknowcancer.org
• BeroepskankerindeEU� Lothar LiBner,KlausKuhl,TimoKaupinen,Sanni Uuksulainen.Exposure to carcinogens andwork-relatedcancer:Areviewofassessmentmethods.EE-OSHA2014.
