BENTHUIZER TURFJES - Historische Kring Benthuizen · dubbel woonhuis. Het rechterdeel was het pand...

16e jaargang BENTHUIZER TURFJES augustus 2006

Het Raadhuis van BenthuizenJacoba Maria GeertruidaFeest! De vlag in top

Deze foto is gemaakt in 1913 ter gelegenheid van de viering van “100 jaar Onafhankelijkheid”.Bij veel huizen hangt de vlag uit, het is feest in het dorp.De panden zouden prachtige objecten zijn voor de viering van de 20e Open Monumentendag.

In dit nummer:

WelkomHet bestuur en enkele medewerkers m/v vande HKB bemanden een kraam op 30 april 2006op de Koninginnemarkt. Langskomendebezoekers van de markt hebben zich toenspontaan aangemeld als lid van de verenigingen hierbij verwelkomen wij de volgendepersonen van harte in de ‘Kring’:C. Bij de Vaate, J.C. de Cler, P. de Graaf,A.A. Janse, P.B. Janse, M.M. Leune, J. Opstal,J. Qualm, C.A. Verheul, G.A.J. Visser enF.J. van Vliet, allen uit Benthuizen. Uit Hazerswoude-Dorp R. Dorst en uitZoetermeer P. Bregman en G.M. Huguenin.Bij alle namen staat “dhr.”, maar uit ervaringweten wij, dat in het algemeen de helefamilie zich lid van de HKB voelt.

MedelevenIn de afgelopen periode zijn drie van onzeleden overleden; mevrouw D. van Reeuwijk-Brouwer, de heer P. van Herwijnen en deheer D. Steenwijk. Wij condoleren hunfamilie en vrienden met dit verlies.

Kernachtig RijnstreekEen nieuw boek, Schetsen uit degeschiedenis van de Rijnstreek, uitgegevendoor Provinciaal Historisch Centrum HetErfgoedhuis Zuid-Holland. Dit boek gaat over zestien woonkernen uitde Rijnstreek met korte kernachtige schetsengeschreven door mensen uit dit gebied.Rijnwoude behoort tot de in dit boekbesproken zestien woonkernen en daardoorkomt ook Benthuizen erin voor. In elk artikel wordt begonnen met een stukgeschiedenis tot ongeveer 1900 waarnaingegaan wordt op de vele veranderingen inde twintigste eeuw.Het artikel over Benthuizen is geschrevendoor Arie Schellingerhout, geïllustreerd metfoto’s uit het archief van de HistorischeKring Benthuizen.Het boek is te koop in de winkel van HetMolenhuis voor a12,50.

Activiteiten in het najaar van 2006

Oudheidkamer Het Molenhuis- Op alle zaterdagmiddagen is de

oudheidkamer met de winkel geopend van13.30 – 17.- uur.

- De eerste zaterdag van de maand is er‘inloop’ voor liefhebbers van genealogischonderzoek.

Open Monumentendag 9 september 2006Het Molenhuis en de winkel zijn dangeopend van 10.30 tot 17.00 uur. Het wordt een gezellige dag.In de koffiekamer hangt (voor een langereperiode) een paneel met een fotoserie van dehistorie van het gemeentehuis in Benthuizen.Dit paneel, samengesteld door Piet van Noorten Jaap van Dongen is getiteld “Hoe snel ietshistorie kan zijn”. Het geeft een prachtigbeeld van de geschiedenis van ‘het huis dergemeente’ in ons dorp. Lees vooral hetartikel daarover in dit blad en het vervolgwat daar nog op komt.Voor het eerst is de nieuwe tentoonstelling tezien, waarover hierna meer nieuws.

lees verder op pagina 12

2 • BENTHUIZER TURFJES • augustus 2006

Bestuursmededelingen

ColofonISSN 1569-058X

Uitgave van Historische Kring Benthuizen (HKB)Postbus 33 – 2730 AA BenthuizenRekening Postbank nr. 21 26 549.Statuten vastgelegd in notariële akte op 22 december 1988.Inschrijvingsnummer verenigingsregister Kamer vanKoophandel te Leiden V-447628.Openingstijden Oudheidkamer Het Molenhuis: zaterdag van 13.30 uur tot 17.00 uur.

Samenstelling en redactieWerkgroep Benthuizer TurfjesPoortugaalstraat 216, 2729 HJ Zoetermeer

E-mail Historische Kring [email protected]

VerschijningDit blad verschijnt driemaal per jaar.

VerspreidingLeden van de HKB ontvangen het blad gratis.De contributie bedraagt minimaal C 10,22 per jaar.

OpbergbandenEr zijn opbergbanden te verkrijgen voor De Turfjesà C 9,50 per stuk.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Aan de Dorpsstraat,tegenover deNederlandse HervormdeKerk bevond zich eendubbel woonhuis.Het rechterdeel was hetpand waarin degeschiedenis vandominee Ledeboer zichafspeelde en later onderandere werd gebruikt alshuisvesting van dehoofden der, toen nogenige lagere school. Op zichzelf zou van ditpand reeds eenuitgebreide reportagegeschreven kunnenworden.

Het linkerdeel (foto hierboven) werdgebruikt als gemeentehuis voor de kleinegemeenschap Benthuizen. In dit pandwerden alle gemeentelijke, bestuurlijke enadministratieve zaken afgehandeld.

De kamer aan de straatzijde was in gebruikals secretarie en werd daarnaast benut voorde ontvangst van burgers voor alle mogelijkezaken zoals:- Aangiften van geboorten en overlijden- Aantekenen voor een huwelijk- Melden van verhuizingen- Aanvragen van bouwvergunningen etc..Kortom, voor alle mogelijke zaken waartoemen wettelijk verplicht was daar meldingvan te doen bij de gemeente.

De kamer aan de achterzijde (foto onder) wasde burgemeesterskamer, vergaderzaal voorburgemeester en wethouders, de voltalligegemeenteraad en, wat niet onbelangrijk was,zaal voor trouwlustige Benthuizenaren. Al met al een primitieve huisvesting en geenecht ‘huis der gemeente’.

In de jaren dertig van de vorige eeuw, voorde oorlog dus, werd er reeds behoeftegevoeld aan een betere huisvesting.Met nog de gevolgen van de crisisjaren in degenen werd in 1939 een plan voor een echtgemeentehuis ontworpen. De stichtings -kosten werden geraamd op ƒ10.000. Geziendeze ‘hoge kosten’ werd besloten de plannenniet uit te gaan voeren.

augustus 2006 • BENTHUIZER TURFJES • 3

Het Raadhuis van BenthuizenIn het kader van de tentoonstelling “Hoe snel iets historie kan zijn”, heeft Piet van Noortonderzoek gedaan naar de geschiedenis van het raadhuis van ons dorp en dit artikel geschreven.Een opfrissertje voor bewoners die niet meer precies weten waar het wel en wee van degemeente door de gemeentebestuurders en hun ambtenaren werden behartigd.

Om een indruk te krijgen van deze ‘hogekosten’; dat bedrag komt overeen met circa12 keer het jaarinkomen van een arbeider inde land- of tuinbouw, wat toen voor eengroot deel der inwoners de enig mogelijkebron was om een inkomen te verwerven.

Ondanks het negatieve besluit over debouwplannen bleef de behoefte aan eennieuw gemeentehuis bestaan.Aan deze vraag werd opnieuw aandachtbesteed in de jaren veertig, begin jaren vijftig.In de oorlogsjaren 1940-1945 was er buitende bunkerbouw voor de bezetters, zeerweinig bouwactiviteit mogelijk.In de naoorlogse jaren was de eerste urgentieherstel van de oorlogsschade en de stichtingvan woonruimte waaraan door stilstand inde bouw een grote behoefte was ontstaan.Nadat er in het algemeen wat meer stabiliteitkwam in de wederopbouw kreeg men watmeer aandacht voor bouwwerken tenalgemene nutte.De bouw van een gemeentehuis kreeg weerde volle belangstelling.

Deze belangstelling werd omgezet in dadenvan voorbereidende besprekingen,plannenmakerij en voorstellen van b. en w.aan de gemeenteraad.Het beslissende voorstel werd genomen inde gemeenteraadsvergadering van23 december 1952.In punt 4 van het verslag van dezeraadsvergadering worden de lopende zakenvermeld en daarna gaat men in ‘geheimezitting’. Uit het verslag nemen wij van depunten 4 en 5 het volgende over:“Nadat de Heer Fledderus van hetArchitectenbureau Roggeveen en Fledderusaan de hand van een maquette eentoelichting heeft gegeven, wordt de openbarevergadering door de VOORZITTERheropend.”

“5.Voorstel van BURGEMEESTER ENWETHOUDERS OM AAN HETARCHITECTEN BUREAU ROGGEVEENEN FLEDDERUS OPDRACHT TE GEVENTOT HET UITWERKEN VAN EEN PLANVOOR DE BOUW EN INRICHTING VANEEN GEMEENTEHUIS.De Heer Van LEEUWEN betoogt, dat degehele Raad doordrongen is van denoodzakelijkheid van de bouw van eennieuw gemeentehuis.

De Heren Van SOEST, VAN LEEUWEN enVOORWINDEN vinden de agenda teomvangrijk. De inzage van de stukken vergtteveel tijd om zich er serieus in te verdiepen.De VOORZITTER zegt toe te zullenoverwegen of het mogelijk is om in detoekomst de leden van de Raad voorstellengecyclostyleerd toe te zenden indien denieuwe cyclostyle wordt aangekocht.Omstandigheden en een topzwaar belastesecretarie maken het echter niet mogelijkhieraan op korte termijn uitvoering te geven.Zonder hoofdelijke stemming wordtovereenkomstig het voorstel besloten.”

Aan het werkNu de kogel door de kerk was, ging men totvolle actie over en werd de opdracht verstrektaan het architectenbureau.Deze opdracht moest vergezeld gaan van eenduidelijke omschrijving van de wensen eneisen der gemeenteraad.Een belangrijke rol werd in deze zaaktoebedeeld aan het hoofd der technischedienst van gemeentewerken, de heerH. Meindert, die reeds in 1949 door eenmedewerker van zijn dienst schetsontwerpenhad laten maken, waarin de wensen van degemeenteraad waren vertolkt.Met deze grondslag als informatiebron werdeen bijpassend programma van eisenopgesteld ter aanvulling van de zaken diereeds bij het architectenbureau bekend waren.Dit resulteerde tenslotte in een volledigbestekklaar plan, waarna de openbareaanbesteding op 22 maart 1954 kon wordenaangekondigd. Tussentijds was ook derijksgoedkeuring aangevraagd. Dit wasnoodzakelijk omdat de schaarste aanmaterialen en productiecapaciteit eenregulatie en eerlijke verdeling eisten.Na uitslag der aanbesteding werd het werkopgedragen aan de laagste inschrijver, hetplaatselijke bedrijf de fa. J. van Noort en Zn,voor een bedrag van ƒ148.495, dat spoedigna de gunning begon met de bouw.

Kort na het begin kwam een stukje geschiedenisin beeld. Met het graven van de kelder werdniet alleen het bekende veen gevonden, maarook nog resten van beschoeiingen vanvroegere waterlopen, met als bijzonderheideen kanonskogel, naar alle waarschijnlijkheiddaterend uit de tijd van het beleg en ontzetvan de stad Leiden in 1572. (De kogel is tezien als museumstuk in Het Molenhuis.)


Vervolg van pagina 3: Het Raadhuis van Benthuizen


Ook het ceremoniële gebruik werd eeraangedaan door het officiële leggen van deeerste steen.In het Leidsch Dagblad van 19 augustus 1954werd het bovenstaande verslag, verlucht meteen foto geplaatst.

Nadat het goede voorbeeld van deburgemeester werd gevolgd door demetselaars, kwam er steeds meer vorm aanhet gebouw en kreeg de bevolking eenduidelijk beeld van het nieuwe raadhuis. Naast de basis werkzaamheden van hettimmer- en metselwerk, werden voor debijzondere werken van de bouw ookgespecialiseerde bedrijven en leveranciersaangetrokken door de directie enhoofdaannemer.Om een beeld te geven van de complexiteitvan de realisering van een voor het dorpBenthuizen toch monumentaal gebouw,maken wij gebruik van de inhoud van eenartikel wat de heer Meindert na de bouw ineen vakblad publiceerde:“Het toezicht en de bouwbegeleiding werdenverzorgd door de Technische Dienst vanGemeentewerken te Zevenhuizen. De completebouw en coördinatie werd uitgevoerd doorde fa. J. van Noort en Zn. Te Benthuizen.”


Iets bijzonders is het zeldzaam voorkomendekoperen dak, dat aangebracht werd door deFa. Van Beek uit Schipluiden, waarvan eenfirmant een speciale opleiding totkoperslager had genoten in Zwitserland,waar veel meer koper toegepast wordt enwerd dan in Nederland.Een aardig overzicht van welke specialisatieskomen kijken bij de uitvoering van een dergelijkgebouw, blijkt uit de volgende opstelling:- C. Engelvaart te Zevenhuizen voor de glas-

en verfwerken;- N.V. Experto te Rotterdam voerde de

betimmeringen en de meubilering uit in deraadzaal(notenhout), de burgemeesters -kamer (eikenhout) en de commissiekamer;

- de Yangteakvloeren in die vertrekken zijnvan de N.V. Doetinchem Parket;

- het echtpaar Aalbers-Kollewijn uitVoorburg heeft de gezandstraalde en degebrandschilderderamen ontworpen enuitgevoerd;

- Fa. J.P. van den Broekuit Boskoop legde dec.v.-installatie aan;

- de elektrische installatiewerd aangelegd doorM. Kadiks uitMoerkapelle;

- N.V. Kembo(W.H. Gispen) te’s Gravenhage werdaangetrokken voor hetontwerp en deuitvoering van deelektrische ornamentenin de raadzaal;

Het nieuwe raadhuis komt in beeld.

- het beeldhouwwerk inde voorgevel isontworpen door debekende beeldhouwerCor van Kralingen teRhoon;

- de sierbetonwerken inArtistone-elementenwerden vervaardigddoor de N.V.Betonfabriek “DeMeteoor” te De Steeg;

- Steenhouwerij G. Poleten Zn. te Gouda voerdede natuursteen werkenuit in Comblancien.

- N.V. Alta te ’s Gravenhage leverde de stalenramen;

- de kluis- en archiefdeuren kwamen vanN.V. Lans te Rotterdam;

- de heer W. Mesman uit Boskoop verzorgdede tuinaanleg.

Dit artikel behandelt in grote lijnen devoorgeschiedenis en realisatie van hetraadhuis. In een volgend artikel hebben wijhet voornemen de officiële ingebruiknemingte behandelen tot en met de beëindiging vanhet gebouw als huis der gemeente.Vanaf 9 september is een uitgebreidefotoreportage te zien in de koffiekamer vanHet Molenhuis (zie pagina 2).

Piet van Noort

De bouw is voltooid.




Mijn moeder ken ik uit hele spaarzameinformatie die zij mij gaf op de porch vanons huis op Curaçao. Een generatie die veelmeer gesloten was en waar de afstand ouderen kind groter was dan die nu is.

Truus werd geboren op 29 oktober 1909 teBenthuizen en is gestorven op 23 november1970 te Leiden.Ze is enig kind gebleven en daardoormisschien ook wel een beetje verwend. Haarmoeder, Net Zonneveld, was dol op haaroogappeltje, een gezonde lieve baby, diegeboren werd toen Net al 40 jaar was. In dietijd toch heel bijzonder. Kleine Truus zeurdewel eens om een broertje of zusje, maarmoeder Net wist dat dat nooit zou gebeuren. Met de komst van Cor en Adrie Schuddebeurs,toen 8 en 6 jaar oud, was Truus, toen al18 jaar, heel erg blij. Moeder Net vond hetmaar matig, ze kon dat eigenlijk niet goedaan, echter Truus verzekerde haar de zorgvan deze 2 kinderen zoveel mogelijk op zichte nemen. De zaterdagse ‘badderdag’ wasvoor Truus. Cor vond daar helemaal niks an“…die meid boent zo hard!”.

Moeder en dochter in 1928.

Truusje ca. 5 jaar.

Truus had een onbezorgde jeugd met eenenergieke, soms wat ondeugende moeder.Toen ze 4 jaar was kreeg zij een grote pop(zo’n ouderwetse met een hoofd van porselein)die dezelfde kleertjes aan had als zij zelf.Eigenlijk was ze er bang van en er mee spelenwas er al helemaal niet bij. Een echte ‘mooi-zit’pop dus. Toen ik 8 jaar oud was kreeg ik dezepop van mijn moeder. Ik kampte met hetzelfdeeuvel “…nee, niet aankomen, alleen maarkijken!”, riep ik tegen mijn vriendinnetjes.Mijn zusje Pauline Quaak-Qualm en ikhebben besloten dat ‘kleine’ Truus na eenalgehele opknapbeurt (dat kan even duren)naar de oudheidkamer Het Molenhuis komt.

Het lagere schoolonderwijs heeft Truus inBenthuizen genoten. Ze was een goede leerling.Of zij na deze school een vervolg opleidingheeft genoten voordat ze naar de vakschoolging weet ik niet. Zij wilde lerares worden in denaaldvakken. Moeder Net maakte veel zelf enhaar dochter was dol op mooie kleren. MoederNet vond het eerst maar niks, maar Truusmocht toch naar de Vakschool in Voorburg.

Jacoba Maria Geertuida Zonneveld, roepnaam TruusDit is een vervolg op het artikel Antonetta Zonneveld–Verheul in de Turfjes van april 2006.

In die tijd was het heel wat dat Benthuizensemeisjes met de trein naar Voorburg heen enweer pendelden. Soms werd Truus, samenmet haar vriendin Dieuwertje de Vrede(dochter van de gemeentesecretaris inBenthuizen), door Willem Schuddebeurs metde auto naar de trein of naar Voorburggebracht. Toen Truus 18 jaar was haalde zijhaar rijbewijs.

In Voorburg heeft ze genoten van de lessendie ze kreeg, onder andere patroontekenen,warenkennis, scheikunde en niet te vergetende vele lessen in het vervaardigen vandameslingerie en bovenkleding. Er werdenregelmatig uitstapjes gemaakt om hetgeleerde in de praktijk eens van dichtbij tezien. Zo gingen ze onder andere naar dejutefabriek in Goirle, naar de sajetfabriek inVeenendaal, ook de stad Nijmegen werd meteen bezoek vereerd. Vanaf 1930 was Truuslerares aan dezelfde school. Zij had toen deN-akten Na en Nq. Truus had een helegezellige band met haar leerlingen, ze wasdol op haar ‘kinderen’.Door die vele jaren in Voorburg had zij ookvele Haagse vriendinnen. Samen winkelen,samen naar het strand, bootje varen op deKaag. Ook werden er buiten landse reisjesgemaakt, naar de Belgische Ardennen ennaar Bad Neuenahr.

Thuis, in Benthuizen, was het vaak een zoeteinval van jongelui. Er werd vaak gekaart,niet om geld maar om bruine bonen. MoederNet deed helemaal mee en ‘koppelen’ vondzij heel erg leuk. Moeder Net had radiodistributie in huis enmet een zekere regelmaat werd er ’s avondsvanuit haar huis uitgezonden. Er werd danop het harmonium gespeeld en veel gezongen,vooruit uit “Kun je nog zingen, zing danmee” en liedjes van Jacob Hamel. De Benthuizenaren die in die tijd een radio-ontvanger hadden konden meegenieten. Hoehet precies in z’n werk ging ben ik vergeten.Er stond een enorm indrukwekkend apparaatin huis en daar gebeurde het allemaal mee.

Ja, plezier maken met de vriendinnen vanhaar dochter daar genoot moeder Net van.Ze ging mee naar het strand in Katwijk en inde winter zwierde ze met Truus op het ijs opde vaart achter het dorp.Dat juist haar enig kind, haar lieve Truus, verliefdwerd op een Haagse jongen is haar een doornin het oog geweest. Door de vasthoudendheidvan die Haagse jongen heeft Net het onderspitmoeten delven, ze raakte haar dochter kwijt enniet zoals ze had gehoopt aan een Benthuizenseboerenzoon. Maar daarover de volgende keer.

Netty Steenstra-Qualm

Vervolg van pagina 7: Jacoba Maria Geertuida Zonneveld, roepnaam Truus



De hoofdrol is weggelegd voor deDorpsstraat, vroeger de enige straat waaralles zich afspeelde. Op de eerste pagina staat een foto van deDorpsstraat in 1813, feestelijk versierd metvlaggen. Het was ‘Onafhankelijkheidsdag’.100 jaar daarvoor werd “ons vaderlandverlost van de knellende Fransche juk”, zoalsdat in de annalen is opgenomen. Bij ons ligt de naam ‘Bevrijdingsfeest’ beterin het gehoor. Dat zijn over het algemeenopenluchtmanifestaties, waarvoor in vroegerdagen een van de boeren in het dorp zijnweiland beschikbaar stelde. Van dieweilanden zijn er niet veel over door deuitbreiding van het dorp. Alleen deweilanden aan de Dijk zouden als‘monument’ betiteld kunnen worden.

De algemene feesten worden meestalgeopend bij het gemeentehuis. Beidegemeente huizen (waarover in dit blad meer),zijn verdwenen. Een maakte plaats voornieuwbouw, het andere kreeg een nieuwefunctie. Het gemis van deze gebouwen betekent nietdat er geen algemeen feest gevierd kanworden. Denk aan de jaarlijksekoninginnemarkt, een feestelijke dag in hetmidden van het dorp.

Feestelijke bijeenkomsten en uitvoeringenvan verenigingen werden gehouden inparticuliere gebouwen.Rensink aan de Heerewegh, Van der Eijk aande Dorpsstraat en Spijker aan de Slootwegstelden de tas of schuur van hun boerderij

beschikbaar voor uitvoeringen. In garageswerd ook gefeest.Een meer officieel gebouw was de veiling inhet Beelaertspark. Het eerste gebouw datvoor dergelijke doeleinden door de gemeentein samenwerking met verenigingenbeschikbaar werd gesteld (wel tegenbetaling) was de vroegere openbare school. Herberg De Zwaan (Van Staalduinen)vervulde ook een belangrijke functie. Gebouw De Tas is bij iedereen bekend, maarkan nog niet tot de monumenten wordengerekend. Wie de Turfjes aandachtig leest isal deze plaatsen al eens tegengekomen in deartikelen over de geschiedenis vanBenthuizen.

De kerkgebouwen hebben hun eigen functie.De geloofsgemeenschappen vieren daar hunkerkelijke feestdagen, die ook toegankelijkzijn voor een breder publiek.De kerk van de hervormde gemeente is opzaterdag 9 september geopend voor publiek.Het is een Rijksmonument.

In de publicaties van Open Monumentendagwordt gesproken over gebouwen als daarzijn theaters, concertgebouwen en meer opdat gebied. In een klein dorp zijn dergelijkegebouwen niet aanwezig maar wel anderespecifieke, dorpseigen zaken. Zelfs nu veel gebouwen en terreinenverdwenen of niet te herkennen zijn, is hetde moeite waard deze‘monumentenwandeling’ te maken. Gebruikuw eigen herinneringen en het thema ‘feest’spreekt u aan.

Feest! De vlag in top

� Open Monumentendag 9 september 2006

Het is de twintigste keer dat Open Monumenten -dag gehouden wordt. Een feestje waard en hetthema is dan ook ‘feest’ en alles daaromheen.Als het over monumenten gaat, denken wijaan gebouwen waar feesten gehoudenworden, hetzij nu of in vroeger tijden. Hethoeft echter niet alleen over gebouwen tegaan, ook terreinen kunnen een feestelijkebetekenis hebben.

Laten wij in gedachten een wandeling door het dorp maken waarbijherinneringen opkomen aan gebouwen en terreinen die een rol hebbengespeeld in het feestelijke gebeuren van Benthuizen.

Burgemeester J.J. Steenbakker MorilyonLoijsen schreef op 20 augustus 1954 aan “De Heer Provinciaal Inspecteur derGemeente- en Waterschapsarchieven:”“In verband met het voornemen een gemeente -vlag te laten vervaardigen verzoek ik U beleefdmij mede te delen, welke kleuren dienen teworden aangehouden. Een jaren geledenontworpen vlag draagt de kleuren geel enrood.” Het was blijkbaar geen nieuw idee.

Twee dagen later kwam er antwoord en konhet werk opnieuw beginnen. De vraag moestgesteld worden bij de Hoge Raad van Adel.Drie dagen later ging een brief met dezelfdeinhoud als die van 20 augustus uit naar “DeHeer Secretaris van de Hoge Raad van Adel”.Er kwam snel een brief terug, gedateerd16 september 1954 met als bijlage eenexemplaar van de “Algemene richtlijnenvoor de samenstelling van vlaggen vanpubliekrechtelijke lichamen”. Richtlijn 2 geeft aan dat het de gewoonte is,dat in een vlag de kleuren van het wapenterugkomen, zowel van de hoofdwapen -figuur als van het veld. De beschrijving vanhet in 1817 “van wege den Koning”toegekende wapen geeft volgens desecretaris van de Hoge Raad van Adel aandat het meest passend is voor de gemeenteeen vlag met drie horizontale banen vangelijke hoogte in de kleuren (van boven naarbeneden): GROEN-WIT-BLAUW.-“coupé, (d.w.z. doorsneden), het is 1º vanzilver, beladen met 9 turven van synople,staande vijf en vier; het tweede van lazuur,beladen met een pal van zilver”.-Deze beschrijving geeft aan dat het groen-wit-blauw moet zijn!

De volgende adviezen aan de burgemeesterzijn:- een schets van deze vlag te doen maken;- nagaan of b. en w. en de gemeenteraad

ermee instemmen en dan een raadsbesluit“uitlokken” ter voorlopige vaststelling vande vlag;

- dat besluit, vergezeld van een kleurontwerpindienen bij de Hoge Raad van Adel (endaarvan een kopie bewaren!).

Voor waarborging van de kleuren, adviseertde secretaris de opdracht tot vervaardigingte verstrekken aan de wapentekenaar van deRaad.Hierna zijn er tot 1961 geen stukken overdeze kwestie te vinden in het Streekarchief.

De tweede rondeIn juli 1961 duikt er weer een brief op van deburgemeester aan de Hoge Raad van Adel.Deze is gelijk aan die van 1954 en dat wordtin den Haag ook opgemerkt en niet eensdoor dezelfde persoon.Op het gemeentehuis komt het antwoordvan de Hoge Raad binnen:“Met verwijzing naar Uw schrijven d d 20juli 1961, No 142, betreffende nevenvermeldonderwerp, heb ik de eer U te verwijzen naarde brief d d 16 september 1954 No 155, metbijlage, van mijn ambtsvoorganger. Mochtdat schrijven in het ongerede geraakt zijndan zal ik U daar gaarne copie vanverstrekken”. Dat moet toch wel een akelig gevoel gegevenhebben en er zal naarstig gezocht zijn.Waarschijnlijk ook gevonden want op 10augustus 1961 krijgt de heer J.P. van der Driftuit den Haag, de wapentekenaar van deHoge Raad van Adel, het verzoek eenkostenopgave te doen.

Jammer dat die opgave niet aanwezig is inhet dossier maar het bedrag paste blijkbaarin de begroting. Op 12 april 1962 gaat hetvoorstel naar de gemeenteraad en op 25 aprilvalt het besluit “over te gaan tot vaststellingvan een gemeentevlag met drie horizontalebanen van gelijke hoogte in de kleuren, vanboven naar beneden, Groen-Wit-Blauw.”Aan de Hoge Raad van Adel wordt hetbesluit met een afbeelding van de vlagverzonden en binnen twee maanden komt erbericht terug dat de Raad zich met hetontwerp kan verenigen.


Vervolg van pagina 9: Feest! De vlag in top.

� Een andere vlag

De groen-wit-blauwe gemeentevlag

In Benthuizen wapperde vanaf het gemeentehuis bij speciale gelegenheden vanzelfsprekendde nationale driekleur, maar ook een groen-wit-blauwe vlag; de gemeentevlag.Het is geen uitgesproken zaak dat een gemeente een eigen vlag heeft en die kan ook nietzonder meer aangeschaft worden. Er zijn heel wat stappen ondernomen om zover te komen.


Dan kan de gemeenteraad overgaan tot deofficiële vaststelling en afschriften daarvangaan naar het College van GedeputeerdeStaten van Zuid-Holland en naar de HogeRaad van Adel.

Een lijvig dossier kon afgelegd worden in hetgemeentehuis. Gezegd moet wel dat allebrieven snel beantwoord werden (dietussenliggende periode niet meegerekend).De zaak was geklaard in een jaar tijd.

Maar er zijn ook particulieren die zich metvlaggen en heraldiek bemoeien. Er kwam inmei 1962 een brief binnen van de heerK. Sierksma uit Groningen. In zijn brief wijstSierksma, die “Nederlands Vlaggenboek”schrijft er op dat al in begin 1600 eendergelijke vlag door Middelburg werdgevoerd. Uitvoering van dit plan zou‘usurpatie’ betekenen, onrechtmatigeinbezitneming zegt Kramers’ Nederlandswoordenboek hiervan. De burgemeester raakt er niet van in paniekmaar schrijft de man na dik vier maandenvriendelijk terug dat de Hoge Raad van Adelzich kan verenigen met het ontwerp van degemeentevlag van Benthuizen. Daar moet deschrijver van het vlaggenboek het mee doen.Wanneer en bij welke gelegenheden gingdeze vlag in top? Veel inwoners herinnerenzich daar weinig van. Toch moet hij welgebruikt zijn want het exemplaar dat in decollectie van Het Molenhuis is opgenomen,vertoont slijtgaten. Schriftelijke bewijs van gebruik is aanwezigen wel in het verslag van de installatie vanburgemeester I. J. P. Keijzer bij zijnambtsaanvaarding op 12 februari 1965. De burgemeester zegt in zijn toespraak:“Bij ons eerste bezoek aan Benthuizen opdinsdag 16 februari j.l. wapperde van ditfraaie raadhuis de vlag, maar naarmate wijmet U meerdere zaken doornamen, begrepenwij dat hieraan een andere betekenis kanworden gegeven. De driekleur hoog in topzag ik als het teken van voortvarendheid…”(groen-wit-blauw).Op 1 maart 1965 verwelkomen onder anderende schoolkinderen de nieuwe burgemeesterbij het gemeentehuis. De kinderen zijnvoorzien van groen-wit-blauwe gemeente -vlaggetjes waarmee vrolijk wordt gezwaaid.Deze kinderen hebben hun vlaggetje vastwel mee naar huis genomen.

� Een vlaggenstok

In 1965 was de gemeente in ieder geval in hetbezit van een behoorlijke vlaggenstok. Bij zijnvertrek bood burgemeester Steenbakker aande gemeenteraad zijn “staande vlaggestok metvlag en wimpel, welke mijn eigendom zijn”aan. Dit aanbod werd schriftelijke gedaan. Inde notulen van 1 mei staat dat de raadbesluit de schenking in dank te aanvaarden.

De vraag komt nu op, had de gemeente voordie tijd een stok tekort om de nationale en degemeentevlag gelijktijdig te laten wapperen?In ieder geval was het een mooi, passendafscheidscadeau.

Inge van Eeden Petersman

Vervolg van pagina 10: Feest! De vlag in top.

Wat verscheen en niet verdweenTot eind december 2006 staat in HetMolenhuis een tentoonstelling van‘Maastrichts aardewerk’; serviesgoed dat indeze tijd door veel mensen wordt verzameld.Borden, terrines en schalen in modellen endecors, waarin onze grootmoeders, moedersen oude tantes hun aardappelen met‘herenboontjes’ en pudding met bessensapopdienden. Veel stukken zijn nog bewaardgebleven en op deze tentoonstelling is eenaardige collectie bijeengebracht. De Maastrichtse fabrieken maakten inongeveer 125 jaar meer dan 1.000 modellenen decors; in Het Molenhuis staan er daarvanmeer dan 100 opgesteld.In de Turfjes van maart 2004 staat al eenartikel (van Piet van Vliet) over ditonderwerp.

Zwerven door Musea- De excursie in het derde kwartaal brengt

ons op woensdagmorgen 20 september bijde ‘Koffieproeverij’ in Bodegraven. Daarbeginnen wij met koffiedrinken, krijgenuitleg over het koffiebranden met watdaarbij hoort en doen nog een rondje koffie.Daarna gaan wij een deurtje verder enbezoeken in dezelfde plaats het Kaasmuseum.Op deze manier komen wij meer te wetenwat er in onze eigen omgeving te doen isen vooral hoe het er vroeger aan toe ging inde Rijnstreek.

De kosten voor deze excursies bedragena11,50 (all in) en wie zich hiervoor opgeeftbij Inge van Eeden Petersman, tel. 079 331 00 67ontvangt te zijner tijd de nodige nadereinformatie.

Week van de Geschiedenis 2006(van 13 tot en met 22 oktober)Voor de eerste keer maken wij dit jaar ookeen programma voor deze landelijkeactiviteit, die officieel zelfs de Week en deNacht van de Geschiedenis wordt genoemd. Wij houden het op dagactiviteiten met eenapart programma voor de kinderen. Meernieuws hierover volgt nog.

Ledenavond in De BronOp vrijdagavond 10 november 2006 wordteen bijeenkomst gehouden, waarvoor eenspreker wordt uitgenodigd. Aanvangstijd enonderwerp worden later bekend gemaakt.

Overige activiteiten Let u vooral op de mededelingen in deplaatselijke kranten of kom eens langs opzaterdagmiddag in Het Molenhuis. Daarontvangt u alle nieuwtjes uit de eerste hand.

Met vriendelijke groet,het bestuur.


Vervolg van pagina 2: Bestuursmededelingen

Anado b.v. kleinmeubelen

Verkeersschool Bremmer b.v.

Verkeersschool Bross b.v.

Aannemingsbedrijf Gräper b.v.

GB Vastgoed

G. B. Hijdra

Jobarco b.v.

Ir. S. V. Khandekar b.v.

Groentekwekerij G. J. van der Kooij

Van Leeuwen Mechanisatie b.v.

Aannemersbedrijf Van der Meer

Bloem- en interieurstyling Fleur Magnifique

Administratiekantoor W. Pos

Schoonmaakbedrijf Pos

Pos-Kaart

R. E. D. Systemen

Aannemingsbedrijf Gebr. Schellingerhout

Shell ‘Servicepunt Benthuizen b.v.’

C. van Mourik Holding B.V.

Tuincentrum Van der Spek

Van Waaij b.v. Interieurverzorging

Kantoor Zaal

Deze uitgave is mede mogelijk gemaakt door:

BENTHUIZER TURFJES - Historische Kring Benthuizen · dubbel woonhuis. Het rechterdeel was het pand...

Documents

Transcript of BENTHUIZER TURFJES - Historische Kring Benthuizen · dubbel woonhuis. Het rechterdeel was het pand...