-22-

Beleidsplan Haags Historisch Museum

2013-2016

Stichting Haags Historisch Museum/december 2011

- 2 -

Beleidsplan Haags Historisch Museum

2013-2016

1. Terugblik en evaluatie 2009-heden 4 2. Plannen en activiteiten 2013-2016 9 Bijlagen Noten 16 Samenwerking Haags Historisch Museum en

Muzee Scheveningen 2012-2016 19 Samenvatting 22

- 3 -

Beleidsplan Haags Historisch Museum 2013-2016

- 4 -

1. TERUGBLIK EN EVALUATIE 2009-HEDEN Het Haags Historisch Museum heeft in de afgelopen jaren een geweldige ontwikkeling doorgemaakt. Het aantal tentoonstellingen en publieksactiviteiten en het educatieve aanbod zijn sterk gestegen, het bezoekersaantal is enorm toegenomen, de organisatie is geprofessionaliseerd en er is geïnvesteerd in beheer en behoud van de collectie. Het Museum heeft zijn plek binnen de Haagse samenleving versterkt en volop geïnvesteerd in betrokkenheid van Hagenaars bij hun museum en in samenwerking binnen het culturele veld en daarbuiten; met scholen, overheid en bedrijven.

Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort Het Haags Historisch Museum vormt, sinds 1994, samen met Museum de Gevangenpoort één organisatie: de Stichting Haags Historisch Museum. Deze samenwerking heeft voordelen die vergelijkbaar zijn met het shared-service model. Dat is efficiënt én effectief: de slagkracht van beide musea is erdoor versterkt. Elk van beide musea heeft een eigen profiel en missie, een eigen beleidsplan en begroting. Positief en bijzonder is dat Museum de Gevangenpoort niet gesubsidieerd wordt door de Gemeente maar door het Rijk. Deze gescheiden financiering stelt wel bijzondere eisen aan de wijze van begroten en verantwoorden. Jaarlijks wordt voor elk van beide locaties een aparte begroting opgesteld en vindt een aparte inhoudelijke en financiële verantwoording plaats. Deze verantwoordingen worden apart door accountants en door Gemeente en Rijk goedgekeurd.

beleidsplan 2009-2012 en toekomstvisie In zijn Beleidsplan 2009-2012 koos het Haags Historisch Museum voor een ‘koerswijziging richting Den Haag’ met als motto: de stad is de tentoonstelling en het museum is de toegangspoort (1). Dit beleidsplan is beoordeeld door de Commissie Zonderop. Deze commissie onderschreef voluit het belang en nut van de functie van het Haags Historisch Museum voor de stad en meende dat er voldoende mogelijkheden lagen voor het Museum om door te groeien. Daarom pleitte de commissie ervoor een visie op te stellen voor de toekomst van het Museum. Het Haags Historisch Museum heeft de aanbevelingen van de Commissie betrokken bij het opstellen van een toekomstvisie. In ‘Het museum dat ieders hart verovert voor Den Haag’ (september 2009) zijn de missie, visie en doelstellingen van onze instelling geformuleerd en vertaald in een concreet plan van uitvoering. Eind 2009 hebben B. en W. van de Gemeente Den Haag hun steun uitgesproken voor de uitvoering van de plannen uit deze Toekomstvisie.

missie De missie van onze Stichting is beschreven in de Toekomstvisie. De missie van het Haags Historisch Museum ligt in het verlengde daarvan: ‘Het Haags Historisch Museum presenteert en geeft betekenis aan de geschiedenis en het erfgoed van de stad Den Haag. Ons museum organiseert publieksactiviteiten en draagt zorg voor actief beheer van zijn collectie en zijn gebouw: de Sint Sebastiaansdoelen, een stadsicoon en topstuk in de Collectie Den Haag. Wij richten ons op een breed publiek en bevorderen de overdracht van cultuur, waarin onderzoek naar, kennis over en liefde voor Den Haag centraal staan. Wij stellen mensen in staat zelf een actieve rol te vervullen bij het geven van betekenis aan de geschiedenis van hun stad en zijn collectie en stimuleren zodoende hun betrokkenheid daarbij.’

functies en positionering Het Haags Historisch Museum is beheerder van de historische collectie van de stad Den Haag en is tentoonstellingsmaker en aanbieder van educatieve programma’s en publieksactiviteiten. Onze visie ten aanzien van functie en positie van het Museum is in de Toekomstvisie vastgelegd in een aantal beleidsuitgangspunten:

- Het Museum wil in de stad een actief middelpunt zijn met jaarlijks een programma van attractieve, kwalitatief hoogwaardige tentoonstellingen en activiteiten. Met deze activiteiten verduidelijken wij de internationale en de nationale betekenis van Den Haag als ook de lokale geschiedenis en cultuur.

- 5 -

- Het Museum ontsluit en geeft betekenis aan de bredere Collectie Den Haag (2) door activiteiten in het museum en daarbuiten, op locatie in de stad. Het Museum betrekt het publiek hierbij en werkt samen met Haagse erfgoedinstellingen, musea en andere partners.

- Voor scholen biedt het Museum een gevarieerd aanbod van museumlessen en lesmateriaal en ondersteuning bij het invoeren van de geschiedenis-canon in het onderwijs. Het Museum realiseert samen met het Huis voor Democratie en Rechtsstaat een landelijk aanbod voor VO-scholen over de geschiedenis en betekenis van onze democratie en rechtsstaat.

- Het Museum is een actieve samenwerkingspartner bij de ontwikkeling van het Hofvijvergebied, bij festivals en herdenkingsjaren en in het Haagse Museumoverleg.

voortgangsrapportages en externe beoordelingen Het Museum heeft, vanaf januari 2010, viermaandelijkse voortgangsrapportages opgesteld over het plan van uitvoering dat onderdeel was van de Toekomstvisie. In november 2010 is Museum de Gevangenpoort bezocht door een visitatiecommissie in opdracht van het Ministerie van OCW. Deze commissie heeft ook de organisatorische samenwerking tussen Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort beoordeeld. Onze organisatie en onze medewerkers zijn door de visitatiecommissie beoordeeld met het predicaat ‘excellent’ en de commissie vindt de wijze waarop wij, door middel van shared service, de organisatie van twee musea binnen één stichting realiseren een voorbeeld voor anderen. Ook de wijze waarop wij beleid vertalen in concrete activiteiten beoordeelt deze commissie als ‘excellent’. In 2011 hebben zowel het Haags Historisch Museum als Museum de Gevangenpoort verlenging aangevraagd van de museumregistratie. Dit verzoek is voor beide musea positief beoordeeld; de registratie is verlengd tot minimaal 2016. In 2011 is het Museum, in opdracht van de Gemeente, geïnspecteerd door de Erfgoedinspectie. Het positieve inspectierapport zal naar verwachting in januari 2012 worden vastgesteld.

evaluatie inhoudelijk beleid en activiteiten Het Haags Historisch Museum is erin geslaagd om in de periode 2009-heden een attractief en wisselend programma van tentoonstellingen en publieksactiviteiten te organiseren. Het aantal wissel-tentoonstellingen is gestegen van 1 à 2 per jaar in de periode vóór 2009 naar 6 wissel-tentoonstellingen in 2011. Tevens waren in 2011 3 presentaties en een restauratie op zaal te zien. Het beleidsvoornemen om aandacht te besteden aan de rijk geschakeerde facetten van de Haagse geschiedenis is met de uitvoering van het tentoonstellingsprogramma in de periode 2009 tot nu ruimschoots gerealiseerd. Het Museum besteedde onder andere aandacht aan Den Haag als hofstad, Den Haag als stad van landspolitiek en Den Haag als internationale stad van vrede en recht. Ook de lokale geschiedenis en cultuur kwamen ruimschoots aan bod (3). In 2010 is een proefopstelling ‘Typisch Haags’ over de Haagse geschiedenis gemaakt. Vanaf 2011 krijgt ‘Typisch Haags’ een semi-permanente vorm met een groot aantal topstukken uit de collectie.

De ontsluiting van het erfgoed en de historie die terug te vinden zijn in de stad zelf, de ‘Collectie Den Haag’, is op verschillende manieren aangepakt: onder andere door de ontwikkeling van stadswandelingen, door het bieden van mogelijkheden om met een gids historische locaties in de stad te bezoeken en door digitale ontsluiting (4). In het Museum zelf is sinds 2011 de Groeikaart van Den Haag te zien: een dynamische projectie die de historische ontwikkeling van de stad zichtbaar maakt. Het actief laten participeren en vergroten van de betrokkenheid van het publiek is de afgelopen jaren gerealiseerd met MijnDenHaag*: Hagenaars kiezen hun eigen topstuk uit, dat iets essentieels vertelt over hun persoonlijke geschiedenis. Inmiddels hebben al tegen de 1000 Hagenaars deelgenomen en zijn, op basis van hun inbreng, de MijnDenHaag*-tentoonstellingen tot stand gekomen.

Het Museum heeft zijn aanbod voor het onderwijs zodanig uitgebreid dat daarmee alle groepen van het basisonderwijs en alle niveau’s van het Voortgezet Onderwijs worden bediend. Het Museum

- 6 -

ondersteunt docenten in het onderwijs van de Nationale Geschiedenis-canon (5), bijvoorbeeld door het organiseren van docentenbijeenkomsten in het kader van de landelijke canonkaravaan. Het Museum is één van de initiatiefnemers van het gezamenlijke Cultuurmenu van de Haagse musea. In 2011 is gestart met de ontwikkeling van ‘digitale schoolplaten’; hierin verbindt het Museum vensters uit de nationale canon met topstukken uit de eigen collectie, informatie over de Haagse geschiedenis en mogelijkheden voor aansluitend museumbezoek en/of stadswandelingen. Door deelname aan het programma Haagse Tribune heeft het Museum meegewerkt aan lessen voor VO-scholen over de geschiedenis en betekenis van onze democratie en rechtstaat. Hiervoor is een speciale tentoonstelling ‘Allemaal naar het stemlokaal’ ontwikkeld. In 2011 is deze tentoonstelling, in iets aangepaste vorm en met de nieuwe titel ‘200 jaar koninkrijk’, overgeplaatst naar ProDemos en fungeert daar nu als tentoonstelling op locatie van het Haags Historisch Museum.

De ontwikkeling van het Hofvijvergebied heeft een impuls gekregen door de restauratie van Museum de Gevangenpoort en de naastgelegen Galerij Prins Willem V. Beide musea delen nu hun entreegebied en kassa. Het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort zijn vaste partner van Festival Classique. Een centrale rol heeft het Museum vervuld in het Mare Liberum-festival (herdenking in 2009 van het feit dat Hugo de Groot 400 jaar geleden het Mare Liberum schreef) en de herdenking van 65 jaar vrede in 2010. Een bijzonder succesvolle tentoonstelling ‘Oorlog en Bevrijding in 3D’ over de Tweede Wereldoorlog in Den Haag, met unieke 3d-kleurenfoto’s van fotograaf Wim Berssenbrugge en de enige in Nederland overgebleven V2-raket, zette het Haags Historisch Museum landelijk op de kaart. Met de tentoonstelling ‘G.K. van Hogendorp, orangist en staatsman’ (in samenwerking met Museum Rotterdam) is het Museum in 2011 gestart met de voorbereiding van de viering 200 jaar Koninkrijk in 2013. In 2012 zal het Museum een leskrant rond deze viering voor het onderwijs maken.

evaluatie publieksbeleid In de Toekomstvisie is de ambitie vastgelegd om te stijgen naar 50.000 bezoekers voor het Haags Historisch Museum in 2012, plus 50.000 voor Museum de Gevangenpoort. In 2010 bezochten 47.000 mensen het Haags Historisch Museum. Een stijging met 55% ten opzichte van 2007. Het streefcijfer van 100.000 bezoekers voor beide musea gezamenlijk hopen wij reeds in 2011 te kunnen realiseren. In 2010 is een marketing- en communicatieplan voor het Museum opgesteld. In zijn marketing richt het Museum zich op alle mensen die wonen, studeren en/of werken in Den Haag, cultuureducatie-groepen, toeristen, bezoekers en expats. Als belangrijk structureel marketing-instrument geldt de website, die in 2010 geheel is vernieuwd (6). Ook is het Museum begonnen met een actief social-media beleid. Bovendien worden strategische allianties aangegaan voor specifieke doelgroepbenadering, bijvoorbeeld samenwerking met de RotterdamPas en Zoover voor resp. de metropoolinwoner Rotterdam – Den Haag en de dagtoerisme markt.

Om een brede doelgroep te bereiken heeft het Museum de afgelopen jaren ook een sterk accent gelegd op de ontwikkeling van aanbod ‘buiten de deur’, op locatie in de stad. Onderwerpen zijn o.a. Den Haag als stad van recht en vrede, de Tweede Wereldoorlog, Haagse paleizen en Haagse winkels. In 2011 is het Museum bovendien gestart met het organiseren van tentoonstellingen in het Atrium van het Haagse stadhuis: ‘Ik ben geen held’ over Hans Georg Calmeijer en ‘Mijn Surinaams Den Haag’ in samenwerking met het Sarnámihuis. Bijzonder succesvol is de deelname van het Museum aan de Haagse Museumnacht, vooral om de doelgroep onder de 30 jaar te bereiken. In 2010 en 2011 bezochten, in totaal, meer dan 5000 mensen het Museum tijdens ‘de nacht’.

evaluatie collectiebeheer In 2009 is, tegelijk met de Toekomstvisie, een Collectieplan uitgebracht (7). Het Collectieplan is eind 2011 geactualiseerd. De schilderijencollectie is door restauratoren onderzocht en van de belangrijkste stukken uit de collectie is een rapport opgesteld over de fysieke staat waarin zij verkeren. Ander recent onderzoek betreft het uitzonderlijke topstuk ‘Tong en Vinger van Johan en Cornelis de Witt’, onderzocht door het Nederlands Forensisch Instituut. Het Museum neemt ook deel

- 7 -

aan het onderzoek ‘herkomst collectie’ inzake geroofd Joods kunstbezit, WOII; rapportage wordt voorjaar 2012 verwacht. Een aantal noodzakelijke restauraties aan schilderijen en objecten uit de collectie kon in de afgelopen jaren worden gerealiseerd (8). Het digitaliseren van de collectie is vanaf 2009 voortvarend opgepakt; via de website kan het publiek inmiddels tientallen stukken uit de collectie bekijken. Topstukken zijn minutieus vastgelegd volgens de Reprorek-methode, een manier om zeer precieze digitale opnames te maken van schilderijen zodat deze in groot detail bekeken kunnen worden. Het Museum heeft zich de afgelopen jaren sterker geprofileerd als potentiële ontvanger van schenkingen en met resultaat (9). Het Museum bevordert de collectiemobiliteit en voert een intensief bruikleenverkeer. In 2011 is gestart met een proef om schilderijen en objecten uit de collectie in bruikleen te geven aan Haagse bedrijven en instellingen die het Museum op een bijzondere manier ondersteunen.

evaluatie gebouw, financiën en organisatie De sterke toename in aantal activiteiten en -zeer positief- de stijging in bezoekersaantallen, hebben consequenties voor het gebouw. Het aanbod voor het publiek is gevarieerd maar soms minder overzichtelijk. Door het succes en het groeiend aantal bezoekers gaat het gebouw knellen. Bij succesvolle activiteiten zoals openingen en de Museumnacht creëert dit problemen bij het verwerken van de publieksstroom. De klimaatinstallatie heeft beperkte capaciteit. Wegens ruimtegebrek wordt een deel van het monumentale museumgebouw noodgedwongen gebruikt als opslagruimte en werkplekken voor medewerkers. Een aantal problemen is de afgelopen jaren aangepakt met kleine ingrepen, maar dit is niet afdoende om de hiervoor geschetste problemen op te lossen.

Nadat het Museum in de periode vóór 2009 in financieel opzicht een bijzonder moeilijke tijd doormaakte is inmiddels, mede dankzij steun van de Gemeente Den Haag, de situatie op orde gebracht. Het Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort vormen samen thans een financieel gezonde organisatie met 45% eigen inkomsten (10). Het Haags Historisch Museum is succesvol in het werven van projectbijdragen van fondsen maar constateert wel dat dit moeilijker wordt omdat vanuit het culturele veld een steeds groter beroep op fondsen wordt gedaan. Gegeven de groei van de eigen activiteiten van het Museum, waardoor de behoefte aan externe financiering is gegroeid, begint dit te knellen. Financiële risico’s bij uitvoering van projecten heeft het Museum kunnen bufferen dankzij garantstellingen van zijn Steunfonds. De betrokkenheid tussen stad en Museum is versterkt door de oprichting van het Sebastiaan Genootschap in 2009: het Genootschap bestaat uit een -groeiende- groep bedrijven en instellingen die betrokken zijn bij het Museum en de beleidsdoelstellingen en activiteiten steunen.

De kwaliteit van de organisatie is in 2009 actief aangepakt met een professionaliseringsproject, mogelijk gemaakt door financiële steun van twee fondsen. De strategische positie en het interne en externe functioneren van de organisatie zijn hierdoor versterkt (11). Dit kwaliteitstraject is inmiddels verankerd binnen de organisatie. Vrijwilligers vervullen een belangrijke rol binnen het Haags Historisch Museum, ook op functies als Personeel en Organisatie en Archief. De inzet van vrijwilligers is positief en opmerkelijk, ook waar het gaat om vitale functies. Het kernteam van vaste medewerkers is ‘lean and mean’. Dat is goed en dat willen we zo houden, maar de organisatie is daardoor meer kwetsbaar dan organisaties met veel ‘vet op de botten’.

Steunend op een geweldig team van medewerkers en vrijwilligers, en met hulp van een aantal fondsen en de Gemeente Den Haag is het de afgelopen jaren gelukt het Museum helder te profileren en de ambities uit het Beleidsplan 2009-2012 en de Toekomstvisie te realiseren. Het Haags Historisch Museum heeft een positief toekomstperspectief.

- 8 -

Beleidsplan Haags Historisch Museum 2013-2016

2. PLANNEN EN ACTIVITEITEN 2013-2016

- 9 -

2. PLANNEN EN ACTIVITEITEN 2013-2016 Het Haags Historisch Museum is een prachtig stadsmonument, de Sebastiaansdoelen, op een droomlocatie, direct aan de Hofvijver. En een collectie met een groot aantal topstukken. En een zeer enthousiast team van medewerkers en vrijwilligers. Maar het Haags Historisch Museum is méér dan dat en wíl ook meer zijn. Het Haags Historisch Museum dat zijn onze bezoekers, dat zijn de leerlingen die deelnemen aan onze educatieve activiteiten, de leerkrachten die gebruik maken van ons lesmateriaal en dat zijn de bijna 1000 mensen die al meededen aan MijnDenHaag*. Het Haags Historisch Museum dat zijn onze samenwerkingspartners, onze vrienden, de leden van het Sebastiaan Genootschap, de winkels en bedrijven die ons steunen, de mensen die schenkingen geven voor onze collectie, de Gemeente Den Haag en de fondsen en sponsoren die ons werk mogelijk maken. Het Haags Historisch Museum dat zijn de bezoekers van onze website, de mensen die ons volgen via de media, via facebook en twitter, dat zijn de mensen die deelnemen aan onze stadswandelingen of die onze activiteiten op locatie bezoeken. En het Haags Historisch Museum is er voor alle Hagenaars en Hagenezen, van de 1ste tot de 500.000 ste, voor de nieuwkomers, de expats, de studenten, de mensen die werken in Den Haag en de dagjesmensen en toeristen die naar Den Haag komen. Het Haags Historisch Museum kortom is een gemeenschap die voortdurend de betrokkenheid bij Den Haag en de interesse voor en kennis over de geschiedenis en het erfgoed van onze stad versterkt (12) Deze gedachte zal een centraal uitgangspunt zijn voor ons beleid in de periode 2013-2016. Het Museum verovert zich een plek in het hart van alle Hagenaars en ‘in de haarvaten van de stad’. In 2009 kozen wij voor een koerswijziging. Daarvan zal in 2013 geen sprake zijn. Maar we blijven wel ambitieus. Het is ‘full steam ahead’: we houden vast aan de beleidslijnen die we in 2009 in onze toekomstvisie hebben vastgelegd maar bouwen deze verder uit en laten ze nog meer vrucht dragen. Het Museum zal zijn maatschappelijke waarde optimaal gaan inzetten (13).

Wij vertrouwen erop dat de Gemeente Den Haag de ambities zoals vastgelegd in onze Toekomstvisie en de verdere uitwerking daarvan in dit beleidsplan 2013-2016 wil steunen en verzoeken de Gemeente daarom onze subsidie te handhaven op het niveau van 2012. De reden om niet 2011 maar 2012 als uitgangspunt te nemen is gelegen in het feit dat de Gemeente er destijds bewust voor heeft gekozen in de jaren 2010-2012 de subsidie stapsgewijs op peil te brengen, om realisatie van onze Toekomstvisie mogelijk te maken.

positionering Het Haags Historisch Museum is hét historische museum van Den Haag, dat zorg draagt voor het behoud en beheer van de historische collectie van de stad en de presentatie daarvan. Als algemeen museum, niet gericht op een deelonderwerp maar op de hele geschiedenis en het erfgoed van de stad, inclusief de bredere Collectie Den Haag, onderscheidt het Museum zich van collega-instellingen. Het Museum herkent zich volledig in het gewenste profiel van een ‘stevig historisch museum’ zoals de Gemeente Den Haag dat schetst in het beleidskader ‘Cultuur van iedereen’. Het Museum opereert op stedelijk niveau maar organiseert ook activiteiten op locatie in de stad en in de wijken. Aangezien veel Haagse geschiedenis samenvalt met ‘Vaderlandse geschiedenis’ raakt het Museum ook aan het nationale niveau.

Binnen het culturele veld wil het Museum initiator zijn van samenwerking. Daarbij vervult het Museum een rol als kenniscentrum op het gebied van Haagse geschiedenis maar levert ook deskundigheid ten aanzien van collectiebeheer, organisatie van tentoonstellingen, cultuureducatie, publieksparticipatie, marketing en gebruik van social media. Wij doen dit als volgt:

- het Museum is, sinds 2011, voortrekker van het Netwerk Erfgoed Haagse Migranten;

- het Museum werkt structureel samen met het Museon. Met het Haags Gemeentearchief, Monumentenzorg en Archeologie, heeft het Museum een vast overleg. Deze samenwerking wordt in 2013-16 verder versterkt;

- 10 -

- het Museum werkt structureel samen met ProDemos en opereert als museale partner van dit Huis voor Democratie en Rechtsstaat;

- om het museale cluster rond de Hofvijver verder te versterken gaan het Haags Historisch Museum en Museum Bredius een plan maken om samen te werken op het gebied van collectiebeheer, publieksfunctie, bedrijfsvoering en marketing (14).

- het Haags Historisch Museum heeft met Muzee Scheveningen afspraken gemaakt om met ingang van 2012 structureel te gaan samenwerken (zie bijlage).

Bij samenwerking blijft het steeds de zorg en verantwoordelijkheid van het Museum om de ‘spankracht’ en de financieel gezonde positie van de eigen organisatie te bewaken en daarover verantwoording af te leggen aan de Gemeente.

Het Museum is partner in het Directie-overleg Haagse Musea en participant in de activiteiten van de Stichting Gezamenlijke Projecten Haagse Musea en de Stichting Haagse Museumnacht. Het Museum organiseert activiteiten met een groot aantal partners binnen de culturele sector, waarvan we er een paar noemen: Festival Classique, Koninklijke Schouwburg, Nationaal Archief, theatergroep Drang. Op het gebied van publieksparticipatie werkt het Museum samen met de Dienst Openbare Bibliotheek. Het Museum vertegenwoordigt de culturele sector in de Stichting Binnenstad Den Haag, participeert in het Ondernemersoverleg van het Plein en onderhoudt intensief contact met Den Haag Marketing en met Haagse ondernemers en winkeliers. Een goed verhaal over de geschiedenis van de stad is de basis onder succesvolle city-marketing (15). Met Museum de Gevangenpoort leveren wij een belangrijke historische bijdrage aan de uitstraling van Den Haag als internationale stad van vrede en recht. In het Haags Historisch Museum doen wij dat in onze basisopstelling en, in de komende periode, met een tentoonstelling over ‘100 jaar Vredespaleis’. Overleg met het Vredespaleis is hierover reeds gestart.

Het Museum participeert in het Netwerk Nederlandse Stadsmusea. Om belangrijke thema’s uit de geschiedenis van Den Haag te kunnen presenteren is samenwerking afgesproken met het Legermuseum en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie en met het Tropenmuseum. Deze landelijke partners zijn bereid hun kennis in te zetten voor Den Haag. Het Museum legt landelijk ook contacten met musea en erfgoedinstellingen waar Haags erfgoed terecht is gekomen (16). Door samenwerking wil het Museum dit Haags erfgoed ‘in de diaspora’ voor het publiek ontsluiten.

ambities De plannen en prioriteiten van het Haags Historisch Museum voor de periode 2013-2016 zijn:

1) tentoonstellingen Het Museum biedt een gevarieerd, boeiend en overzichtelijk programma van tentoonstellingen en activiteiten met de presentatie van highlights uit de Haagse geschiedenis als vast element op de beletage en wisseltentoonstellingen op de 1e etage. De topetage biedt ruimte voor workshops, lezingen, de poppenhuiscollectie en regelmatig een tentoonstelling of presentatie. a) Opstelling met highlights uit de geschiedenis van Den Haag van prehistorie tot nu. Met topstukken uit eigen en andere collecties en met aandacht voor de gezichtsbepalende thema’s van de stad (17). Het Museon en de afdeling Archeologie hebben reeds aangegeven dat zij bereid zijn mee te werken aan de invulling hiervan. Deze opstelling wordt uitgebreid met interactieve mogelijkheden voor het publiek.

b) Met tijdelijke tentoonstellingen, publieksactiviteiten en educatie betrekt het Museum het publiek bij een aantal ‘Grote Onderwerpen’ die de komende jaren op lokaal, nationaal en/of internationaal niveau spelen zoals: 200 jaar Koninkrijk (2013, samen met Muzee Scheveningen), 100 jaar Vredespaleis (2013, samen met Gevangenpoort en het Vredespaleis), Sportief Den Haag (2014, tijdens WK Hockey), 70 jaar vrede/herdenking WOII (2015, samen met het Museon) en de voorbereiding Den Haag Culturele Hoofdstad. Voor een belangrijk deel zijn dit keuzes die ook de

- 11 -

Gemeente Den Haag maakt in zijn visie op citymarketing en zijn evenementenbeleid (18). Andere onderwerpen voor een breed publiek zijn bijvoorbeeld de familie Huygens (in de Grote Kerk; het Museum is hierin partner) en de Haagse Hofcultuur (‘The Ladies’ over de Winterkoningin Elizabeth Stuart, Amalia van Solms en Mary Stuart). Daarnaast organiseert het Museum jaarlijks tentoonstellingen en activiteiten over: - een lokaal Haags thema, bijv. Groen Den Haag, Haagse ontwerpers of Haagse ziekenzorg - geschiedenis en erfgoed van migranten, bijv. Indisch Den Haag - de relatie Den Haag-Scheveningen. Deze tentoonstellingen en activiteiten vinden plaats in het Museum of op locatie in de stad, bijvoorbeeld in het Atrium van het stadhuis. c) Afbeeldingen en informatie van tijdelijke tentoonstellingen blijven voor het publiek beschikbaar via de website, ook nadat de tentoonstelling is afgelopen, via ‘tentoonstelling gemist’.

2) cultuureducatie Het Haags Historisch Museum beschouwt cultuureducatie als een kerntaak en beschikt over een professioneel team dat zich bezighoudt met de ontwikkeling en uitvoering hiervan. Het Museum wil een positie verwerven als dé sterke partner voor het onderwijs die alle Haagse BO- en VO-scholen in staat stelt invulling te geven aan hun cultuureducatie en hun leerlingen de geschiedenis van hun stad te leren kennen. Daarom investeren wij de komende jaren extra in relaties met het onderwijs (19). a) Het Museum breidt het aanbod digitale schoolplaten met bijbehorende films in de periode 2013-2016 verder uit. De digitale schoolplaten zijn zo samengesteld dat ze goed gebruikt kunnen worden voor het onderwijzen van de nationale geschiedenis-canon. Het Museum streeft ernaar dat in 2016 zeker de helft van de Haagse scholen gebruik maakt van deze schoolplaten.

b) Het Museum zorgt voor lesmateriaal waarmee leerkrachten hun leerlingen tijdig kunnen voorbereiden op belangrijke thema’s zoals 200 jaar Koninkrijk of de strijd om het algemeen kiesrecht. Al het lesmateriaal wordt ontwikkeld met het oog op duurzaamheid: ook bruikbaar wanneer een tijdelijke tentoonstelling is afgelopen.

c) Het Museum zorgt voor permanente educatie op zaal, door het hele museum heen, met behulp van interactieve middelen.

d) Voor scholen die niet met hun leerlingen naar het Museum kunnen of willen komen -bijvoorbeeld vanwege problemen met vervoer- gaat het Museum lessen aanbieden van museumdocenten op school, met als uitgangspunt dat dit kostendekkend gebeurt.

e) Haags Historisch Museum en Museum de Gevangenpoort onderzoeken de mogelijkheid om in Den Haag een ‘museumjeugduniversiteit’ (20) in te voeren zoals in Leiden met veel succes is gebeurd.

f) Het Museum continueert de samenwerking met ProDemos om VO-leerlingen uit het hele land te laten kennismaken met de geschiedenis van democratie en rechtsstaat.

g) Voor MBO, HBO en Haagse Hogescholen biedt het Museum input voor introductieprogramma’s (kennismaken met de geschiedenis van Den Haag) en voor studenten organiseert het Museum een training om stadsgids te worden in of buiten het Museum.

3) collectiebeheer Het Museum investeert in het behoud en de kwaliteit van de collectie. Uitgangspunt is dat we steeds het publiek informeren en betrekken bij alles wat met de collectie gebeurt. En bij activiteiten voor het publiek streeft het Museum voortdurend naar meerwaarde voor de collectie. Het Haags Historisch Museum is partner in het Haags preventienetwerk (21). a) Het onderzoek naar verschillende deelcollecties en het programma van grote restauratieprojecten worden voortgezet. Ons streven is erop gericht aan het eind van de beleidsperiode de restauratie

- 12 -

van de zes magistraatsportretten af te kunnen ronden. Hetzelfde geldt voor de restauratie van het grote poppenhuis van Jonkvrouw Lita de Ranitz uit 1910. Uitvoering van de restauraties wordt mogelijk gemaakt door actieve fonds- en sponsorwerving waarbij het Museum steun in de rug krijgt van het Sebastiaan Genootschap. Bij beide restauraties zal het Museum, met inzet van diverse communicatie-middelen, een breed publiek betrekken. Het Museum zal daarnaast, samen met o.a. de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, met zijn portrettencollectie gaan participeren in een grootschalig landelijk onderzoek naar ‘Haagse koppen’.

b) De inzet van het Museum om via schenkingen de collectie uit te breiden blijft ook in 2013-2016 gehandhaafd. Incidenteel zal de collectie versterkt worden door aankopen.

c) Het Museum zet zich in voor het uitbrengen, in druk én digitaal, van een serie publicaties over de collectie: ‘de groen-gele reeks’. De toegankelijkheid van de collectie via de website van het Museum wordt in 2013-16 verder uitgebreid.

4) publieksbeleid en maatschappelijk draagvlak Het Museum blijft zich richten op de doelgroepen die in het marketingplan zijn benoemd (zie blz. 7). Het Museum biedt een continue programma aan publieksactiviteiten, die op vaste momenten in het jaar herhaald worden en zoekt het publiek actief op door met activiteiten de stad in te trekken. Het Museum gaat systematisch herkomstonderzoek en periodiek tevredenheidonderzoek onder het publiek uitvoeren. De samenwerking met de RotterdamPas voor het benaderen van de doelgroep metropoolinwoner Rotterdam–Den Haag zetten wij in 2013-16 voort, evenals de samenwerking met partners zoals Zoover voor de dagtoerisme-markt. a) Het Museum streeft naar een groei van het publieksbereik met 30%: van 50.000 in 2012 naar 65.000 in 2016 (voor Haags Historisch Museum + Museum de Gevangenpoort: 130.000). Wat betreft onze activiteiten op locatie verwachten wij, per jaar:

- 40.000 bezoekers voor de tentoonstelling ‘200 jaar Koninkrijk’ bij ProDemos

- 65.000 bezoekers voor de Prinsjesdag-presentatie in het souterrain van de Ridderzaal

- 6.000 bezoekers bij andere activiteiten, zoals tentoonstellingen in het Atrium. Deze aantallen zijn gebaseerd op onderzoek en schattingen van de betreffende locaties.

b) Het Museum zet het succesvolle participatieprogramma MijnDenHaag* voort en trekt met een mobiele versie van MijnDenHaag* de stad in. Deze mobiele presentatie + opnamestudio, waar mensen zich kunnen laten fotograferen met hun Topstuk, reist langs festivals en bibliotheken en is te vinden op een schoolplein, bij een verzorgingshuis of bij het stadsdeelkantoor.

c) Via website en sociale media informeert het Museum het publiek en betrekt het publiek bij de collectie, bij restauraties en bij het ontwikkelen van plannen voor nieuwe tentoonstellingen en hedendaags erfgoed van bijvoorbeeld migranten (‘crowdsourcing’).

d) Voor een breed algemeen publiek organiseert het Museum jaarlijks evenementen zoals de Museumnacht. Voor specifieke doelgroepen biedt het Museum activiteiten die zijn toegespitst op hun behoeften. Het Museum ontwikkelt daarnaast een speciaal programma ‘Weet waar je werkt’ voor medewerkers van bijvoorbeeld de gemeente, ministeries, bedrijven en internationale organisaties die in Den Haag zijn gevestigd en ‘Weet waar je studeert’ i.s.m. de hogescholen. Het Museum draagt met dit alles bij aan de ‘quality of life’ die de Gemeente Den Haag beschouwt als speerpunt voor de Haagse economie (22).

5) ontsluiting Collectie Den Haag Het Museum ontsluit, met partners, de Collectie Den Haag zowel digitaal, in het Museum als in situ: a) Het Museum wil -samen met partners Museon, Gemeentemuseum, Haags Gemeentearchief, Monumentenzorg en Archeologie- alle inzet bundelen, gericht op het behouden van het cultureel

- 13 -

erfgoed van de stad en het onderzoek naar en ontsluiting van de Collectie Den Haag. Hierover worden structurele afspraken gemaakt.

b) Digitale ontsluiting door de Groeikaart van Den Haag interactief te maken en op internet te zetten, eventueel in combinatie met Google Maps. Samen met het Haags Gemeentearchief, Monumentenzorg, de Archeologische Dienst en de Gemeente Den Haag wordt de digitale groeikaart gekoppeld aan de verschillende collecties en de informatie van de partners.

c) Ontsluiting in het Museum door de projectie van de Groeikaart en via beeldschermen die toegang geven tot de interactieve groeikaart.

d) Ontsluiting in situ door afspraken te maken met diverse partijen zodat historische gebouwen en locaties in de stad -zoals het gebouw van de Raad van State en de bunkers van de AtlantikWall- toegankelijk worden voor het publiek onder leiding van een gids.

e) Het publiek leert de inhoudelijke verhaallijnen van de stadsgeschiedenis kennen door wandel- en fietsroutes die het Museum aanbiedt, met of zonder gids, maar ook via de iPhone, achter de pc of met de tablet op schoot. De stad in, maar ook de stad uit (23).

6) versterking Hofvijvergebied en Binnenhof Het Museum versterkt, met partners, de aantrekkingskracht van het gebied Hofvijver/Binnenhof: a) Het Museum gaat, met ProDemos, invulling geven aan de publieksfunctie van het souterrain onder de Ridderzaal. Met de multi-mediale ‘Prinsjesdag-presentatie’ garandeert het Museum dat het voor alle bezoekers aan het Binnenhof voortaan elke dag van het jaar Prinsjesdag is. Ook gaat het Museum intensief samenwerken met Museum Bredius.

b) Het Museum biedt een Hofvijverticket dat toegang geeft tot het eigen Museum, Museum de Gevangenpoort, Museum Bredius, Galerij Prins Willem V, ProDemos en het souterrain onder de Ridderzaal. Ondernemers van het Plein e.o. worden uitgenodigd hierin te participeren met aanbiedingen/arrangementen. Een koppeling met bezoek aan de Ridderzaal wordt onderzocht.

cultureel ondernemerschap, haalbaarheid en financiën Het Museum wil zijn ambities voor 2013-2016 realiseren binnen de huidige subsidie en door verhoging van eigen inkomsten en bijdragen uit private middelen. Een gemeenschap die betrokken is bij het Museum en partners om mee samen te werken zijn daarom noodzakelijk om cultureel ondernemerschap nog sterker in de praktijk te kunnen brengen. Het Museum is gewend met minimale middelen een maximaal resultaat te behalen: besparen op de kosten zit in onze genen. Met partners zal het Museum blijven zoeken naar mogelijkheden van kostenreductie, bijvoorbeeld energieafname. Samen sterk staan met partners vereist wel dat ook die partners kunnen voortbestaan. Als andere organisaties wegens bezuinigingen de deuren moeten sluiten kan het Haags Historisch Museum niet zondermeer taken en activiteiten overnemen; omdat onze organisatie ‘lean and mean’ is zou een dergelijk scenario tot problemen leiden. De realisatie van onze ambities stemmen wij af op het succes dat wij hebben op het gebied van cultureel ondernemerschap: uitvoering van onze kerntaken zoals collectiebeheer en educatie mag daarbij geen gevaar lopen. De haalbaarheid van onze plannen heeft onze voortdurende zorg en aandacht en samen met de Gemeente zullen wij steeds kijken naar realistische doelstellingen.

Om onze ambities financieel te kunnen realiseren zetten wij de volgende stappen: a) Het Museum verhoogt de publieksinkomsten door een hoger aantal bezoekers en door de toegangsprijs voor volwassenen met 50% te verhogen van € 5,00 naar € 7,50. Voor kinderen en jongeren t/m 18 jaar gaat het Museum voortaan € 2,50 toegang vragen; tegelijkertijd wordt een gezinskaartje als marketinginstrument ingezet. Het Museum verhoogt tevens, marktconform, de prijzen voor zaalverhuur en voor rondleidingen.

- 14 -

b) Het Museum gaat met touroperators en Haagse bedrijven arrangementen aanbieden (24).

c) De plannen voor aanpassingen en duurzaam maken van het gebouw wil het Museum realiseren door een public-private-partnership. Het onderzoeken van de mogelijkheden is in 2011 gestart.

d) Het Museum benadert sponsors voor grote restauratieprojecten en gaat onderzoeken of bedrijven/instellingen geïnteresseerd zijn om ruimtes of doelgroepen van het Museum te ‘adopteren’. Wij doen dit met hulp van het Sebastiaan Genootschap.

e) Het Museum doet een beroep op de BankGiroLoterij om bijvoorbeeld de plannen op het gebied van restauraties en de aanpassingen aan het gebouw mogelijk te maken.

f) Het Museum voert samen met de Vrienden-stichting acties gericht op ‘crowdfunding’ en particuliere schenkingen uit (25).

g) Het Museum blijft zich maximaal inzetten om voor tijdelijke tentoonstellingen, educatie en participatieprojecten fondsbijdragen te verwerven.

kwaliteit en duurzaamheid gebouw en organisatie Om een logisch samenhangende presentatie van de Haagse geschiedenis mogelijk te maken en grotere publieksaantallen te kunnen ontvangen is een aantal aanpassingen van de Sebastiaansdoelen, het huis van het Haags Historisch Museum, noodzakelijk. Met name het entreegebied, de routing door het gebouw, de klimaatinstallatie, de lift en de ruimte voor ontvangst van groepen dienen verbeterd te worden. Het Museum heeft een plan ontwikkeld voor het duurzaam optimaliseren van de gebruiksmogelijkheden van het monumentale gebouw. Voor deze verbouwing zijn wij in gesprek met diverse partners teneinde dit in de vorm van een public-private-partnership te realiseren. Tijdens de verbouwing wil het Museum openblijven.

De kwaliteitszorg binnen de organisatie, die in de periode na 2008 is gestart, wordt ook in de periode 2013-16 gecontinueerd. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan het zo efficiënt mogelijk voldoen aan de diverse verantwoordingsverplichtingen die het Museum heeft. Het Haags Historisch Museum blijft ook in 2013-16 een organisatie die kan bestaan dankzij de geweldige inzet van medewerkers én vrijwilligers. Het Museum zal daarnaast actief op zoek gaan naar versterking door het bieden van stageplaatsen en door aan pas-afgestudeerden en herintreders een arbeidservaringstraject te bieden in het project ‘Hofvijver, kweekvijver voor talent’.

en tot slot…. 2018 In 2016 beschikt Den Haag over een stevig historisch museum, geworteld in een brede gemeenschap. Een gemeenschap die zich betrokken voelt bij en zich wil inzetten voor de geschiedenis en het erfgoed van de stad. Het is deze gemeenschap die in 2018 de historische kant van ‘Den Haag, stad zonder muren’ zal laten zien. Met tentoonstellingen en activiteiten die aantonen dat Den Haag een ruime ervaring heeft als inspiratiebron voor Europa en de wereld:

- Den Haag en zijn grote denkers, uitvinders en dichters: Hugo de Groot, Spinoza, Constantijn en Christiaan Huygens, Janus Secundus;

- Den Haag als culturele hoofdstad door de eeuwen heen, met hofcultuur, muziek, theater en feesten;

- Den Haag als zetel van de Staten-Generaal met (inter)nationale hoogtepunten, zoals het Plakkaat van Verlatinghe: inspiratiebron voor de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring;

- Den Haag als stad van recht en vrede, van de Gevangenpoort tot het Joegoslavië Tribunaal en de nieuwste internationale organisaties die zich vestigen in de stad.

En met alle bewoners -van de 1ste tot de 500.000 ste- laten we in 2018 dankzij het programma MijnDenHaag* zien waarom Den Haag ons Topstuk is.

- 15 -

Beleidsplan Haags Historisch Museum 2013-2016

- 16 -

BIJLAGEN Noten (1) Het Haags Historisch Museum vertaalde zijn beleid 2008-2012 in een aantal speerpunten: - een reeks tentoonstellingen over de geschiedenis van Den Haag organiseren en groeien naar 50.000 bezoekers per jaar - actief deelnemen in de Haagse gemeenschap; met activiteiten de stad intrekken - sterk inzetten op educatie en op kwalitatief hoogwaardige publieksactiviteiten - samenwerking met het Huis van de Democratie i.o. en andere partners - een ‘masterplan’ om de collectie te versterken en de zichtbaarheid ervan te vergroten - de kwaliteit van de museumfuncties en van de bedrijfsvoering verhogen.

(2) Het verleden van Den Haag leeft voort in de geschiedschrijving, in bodemvondsten, bewaard gebleven objecten, schilderijen, prenten en beelden, in archieven, in de structuur van straten, gebouwen en plekken, in namen en uitdrukkingen, foto’s, films, digitale bestanden. En natuurlijk in herinneringen van bewoners, objecten die zij thuis hebben en hun verhalen. Dit alles tezamen noemen wij de ‘Collectie Den Haag’. De historische collectie van de Gemeente, die wordt beheerd door het Haags Historisch Museum, is hier een belangrijk onderdeel van.

(3) Hoe zijn de diverse facetten van de stad aan bod gekomen in de tentoonstellingen van het Haags Historisch Museum? Een paar voorbeelden: - de nationale betekenis van de stad, Den Haag als hofstad, in de tentoonstelling ‘Kijk daar gaat de Koning’ en Den Haag als stad van landspolitiek in ‘G.K. van Hogendorp, orangist en staatsman’ - de internationale betekenis van Den Haag in de tentoonstelling ‘Het vredesjaar 1609’ en de daaraan verbonden activiteiten in het kader van het Mare Liberum jaar - de lokale geschiedenis en cultuur in de tentoonstellingen ‘MijnDenHaag*Werkt’ en ‘MijnDenHaag*Winkelt’.

(4) Stadswandelingen: bijvoorbeeld de Van Goyen-wandeling en de Paleizen-wandeling. Bezoek historische locaties: bijvoorbeeld het Oude Raadshuis op de Groenmarkt. Digitale ontsluiting: bijvoorbeeld ‘De stad geschonden’, verhaallijnen door 4 Haagse wijken die het publiek in staat stellen om –wandelend met een iPhone of thuis achter de computer- kennis te maken met de oorlogsgeschiedenis en de sporen die daarvan nog te zien zijn.

(5) In 2007 heeft de commissie Van Oostrom op verzoek van het ministerie van OCW een culturele en historische canon gepresenteerd die in de eerste plaats bedoeld is voor het onderwijs. De canon van Nederland telt 50 vensters: belangrijke personen, creaties en gebeurtenissen die samen laten zien hoe Nederland zich ontwikkeld heeft tot het land waarin we nu leven. Op 1-8-2010 is deze canon officieel opgenomen in de kerndoelen voor het primair en voortgezet onderwijs.

(6) De mogelijkheden om via deze nieuwe site het publiek te informeren en digitaal toegang te geven tot de collectie zijn daarbij aanmerkelijk verbeterd ten opzichte van de voorgaande periode. Zie: www.haagshistorischmuseum.nl

(7) In het Collectieplan is de collectie beschreven en, met hulp van externe deskundigen, de cultuurhistorische waarde ervan bepaald. Tevens zijn uitgangspunten geformuleerd voor de collectievorming, het behoud en beheer en de ontsluiting en digitalisering van de collectie.

(8) In 2011 bijvoorbeeld de restauratie –met particuliere steun- van het topstuk: ‘De vaandeldrager van het Oranje Vendel’ (van der Maes, 1617). Ook is gestart met het belangrijke en zeer omvangrijke restauratieproject van de zes magistraatsportretten: Geef Den Haag zijn burgemeesters terug!

- 17 -

(9) In 2009 kon het Museum de schenking Vis in ontvangst nemen (10 schilderijen van grote meesters uit de 17e t/m 19e eeuw) en in 2010 de schenking Berssenbrugge (stereo-kleurendia’s van Den Haag tijdens oorlog en bevrijding), naast diverse andere schenkingen. De collectie van de stad Den Haag wint hierdoor aan kwaliteit.

(10) Volgens de normen van het Handboek Instellingen van het Ministerie van OCW. De eigen inkomsten van het Haags Historisch Museum bedroegen in 2010 21% ten opzichte van de structurele subsidie; het Museum rekent op een verdere stijging naar 28% in 2016. Het eigen vermogen van het Haags Historisch Museum is gestegen van € 7.500,= op 31-12-2005 naar € 159.803,= op 31-12-2010.

(11) De organisatiestructuur, de administratieve organisatie, het functieboek, het vrijwilligersstatuut en het systeem van functionerings- en beoordelingsgesprekken zijn alle op orde gebracht. Voor betaalde medewerkers en vrijwilligers zijn trainingen en coaching georganiseerd en het Museum leert van anderen door regelmatig te ‘benchmarken’. Het Museum participeert bovendien in Museana, het online benchmarkprogramma van de Museumvereniging.

(12) Veel partners en een actief betrokken gemeenschap zijn onmisbaar om onze ambities te realiseren en een toekomstbestendig museum te garanderen. Als stadsmuseum heeft het Haags Historisch Museum namelijk een beduidend kleinere organisatie en aanmerkelijk lagere subsidie dan de stedelijke musea in de andere grote steden: museum subsidie subsidie per inwoner **) Amsterdam Museum *) € 9,8 miljoen € 12,77 Museum Rotterdam *) € 5,5 miljoen € 9,08 Haags Historisch Museum € 1,8 miljoen € 3,68 *) Subsidie volgens Kunstenplannen 2009-2012 exclusief tussentijdse bezuinigingen. **) op basis inwonersaantallen per 1-1-‘10

(13) De maatschappelijke waarden van musea zijn: de collectiewaarde, de verbindende waarde, de educatieve waarde, de belevingswaarde en de economische waarde. (uit ‘Meer dan waard; de maatschappelijke betekenis van musea’. Amsterdam 2011)

(14) Het behoud van Museum Bredius, een bijzonder waardevolle -maar nog te weinig bekende- parel aan de Hofvijver staat hierbij voorop. (NB zie het onderzoeksrapport dat hiervoor is opgesteld in opdracht van de Gemeente Den Haag.)

(15) Met de versterking van het Hofvijverkwartier, het aanbieden van diverse stadswandelingen (o.a. langs Haagse winkels) en de ontwikkeling van arrangementen wil het Museum in de periode 2013-2016 nog sterker bijdragen aan de aantrekkingskracht en economische ontwikkeling van de stad. Onze ambitie op dit punt sluit aan bij het rapport van LAGroup over de relatie cultuur- en citymarketing in Den Haag. LAGroup constateert dat de oude binnenstad en de musea beslissende factoren zijn voor toeristen en dagjesmensen om Den Haag te bezoeken.

(16) Zoals de Koninklijke Bibliotheek, het Nationaal Archief, het Rijksmuseum, Spoorwegmuseum (Koninklijke wachtkamer), Drents Museum (meubilair tearoom Krul) en Nederlands Openluchtmuseum (interieur hoeden- en pettenwinkel Bik).

(17) Gezichtsbepalende thema’s van de stad zijn in onze visie bijvoorbeeld: - de groei van de stad en de migratie: Den Haag als ‘stad van aankomst’ - Den Haag als stad van democratie en rechtsstaat, van macht en protest, en als Hofstad - Den Haag zonder muren, de stad van wereldberoemde, vrije denkers, dichters, kunstenaars en Haagse helden in de wetenschap, sport, bedrijvigheid, enz. - Den Haag de stad van verschillende wijken, van zand en veen, van winkels en bedrijven, van Hagenaar en Hagenees - Den Haag in de oorlog en Den Haag als internationale stad van vrede en recht

- 18 -

(18) Zie de nota ‘Evenementen in Den Haag’, mei 2011, en ‘Citymarketingvisie Den Haag 2011-2015’, augustus 2011.

(19) Het Museum luistert naar de behoefte van de scholen en reageert daarop met een kwalitatief hoogstaand, duurzaam en divers aanbod van lesmateriaal voor leerkrachten en leerlingen, museumbezoek en museumlessen, digitaal materiaal en buitenactiviteiten zoals een ‘emotietrip’ of stadswandelingen. Het Museum biedt leerlingen directe ervaringen die, als een sleutel, de betekenis van de geschiedenis voor hen ontsluiten. Met onze digitale schoolplaten stellen we de docent in staat op het whiteboard cq de computer in het klaslokaal de Haagse Geschiedenis tot leven wekken. Het Museum kan hiermee prima aansluiten bij het advies van de Werkgroep Cultuureducatie, ingesteld door de wethouders Cultuur en Onderwijs van Den Haag, om de mogelijkheden van een Haagse Cultuurcanon te onderzoeken. (‘Cultuureducatie in het Haagse onderwijs’, 10-10-2011)

(20) De museumjeugduniversiteit: college’s door wetenschappers en experts voor leerlingen die -in hun vrije tijd- méér willen leren dan op school mogelijk is.

(21) Het 1e netwerk in ons land waarin erfgoedinstellingen, brandweer en politie samenwerken aan preventie en als vangnet om bij calamiteiten gebruik te maken van elkaars kennis en faciliteiten.

(22) Zie ‘De kracht van kwaliteit. Economische Visie Den Haag’, mei 2011. Activiteiten voor speciale doelgroepen zijn bijvoorbeeld rondleidingen in het Engels en ‘short tours’ door het Museum (voor toeristen en expats), lezingen (voor kunst- en geschiedenis-liefhebbers) en ‘Dit is Den Haag; welkom in uw nieuwe omgeving’ (voor migranten). Bij tentoonstellingen rond een bepaald thema, zoals Groen Den Haag, benadert het Museum gericht geïnteresseerde organisaties en publieksgroepen. Het Museum besteedt structureel aandacht aan het erfgoed van migranten: in het Museum en op locatie in de stad. Het aanbod ‘Weet waar je werkt’ zal bestaan uit informatie over de geschiedenis en het erfgoed van Den Haag, aangepast aan de specifieke doelgroepen: van wijkagenten tot beleidsmakers. Een vergelijkbaar programma ‘Weet waar je woont’ wordt aangeboden aan woningbouwverenigingen, bewonersorganisaties en migrantenverenigingen.

(23) Bijvoorbeeld op zoek naar historische buitenplaatsen of naar het veranderende landschap langs de levensader van de Gouden Eeuw: de oude scheeps- en trekvaartroute tussen Den Haag en Rotterdam.

(24) Samen met bijvoorbeeld hotels en restaurants. Combinaties van bezoek aan het Museum met bezoek Binnenhof (Prinsjesdag-presentatie!), bezoek Gevangenpoort, stadswandeling, rondvaart, bezoek Muzee Scheveningen, Panorama Mesdag en/of ander museum behoren tot de mogelijkheden.

(25) Bijvoorbeeld om steun te verwerven voor de restauratie van het grote poppenhuis van Lita de Ranitz, een publiekslieveling.

- 19 -

BIJLAGEN Samenwerking Haags Historisch Museum en Muzee Scheveningen 2012-2016 In de periode 2012-2016 gaan de Stichting Haags Historisch Museum en de Stichting Muzee Scheveningen een structurele samenwerking aan. Beide musea zetten zich in om:

- de eigen collecties en het erfgoed van Den Haag en Scheveningen voor de toekomst te behouden en, door onderzoek, de kennis erover te vergroten

- het erfgoed en de geschiedenis van Den Haag en Scheveningen voor een breed publiek te ontsluiten via tentoonstellingen, educatie, publicaties, publieksactiviteiten en digitale mogelijkheden.

Uitgangspunten voor deze samenwerking:

- de eigen geschiedenis van Scheveningen verdient aparte aandacht en dat kan het beste gebeuren op die plek waar het de meeste betekenis heeft, in Scheveningen zelf

- de geschiedenis van de relatie tussen Den Haag en Scheveningen verdient eveneens aandacht en door samenwerking tussen beide musea kan dit op een kwalitatief hoogwaardige manier vorm krijgen

- het Haags Historisch Museum is, binnen de mogelijkheden die het daartoe heeft, bereid om Muzee Scheveningen maximaal te ondersteunen bij het uitvoeren van zijn functie en vice versa.

Inhoud van de samenwerking Beide musea zullen op de hieronder genoemde punten gaan samenwerken. Daarbij geldt dat een deel van deze activiteiten kan worden uitgevoerd mits er dekking is voor de extra kosten. De musea zullen hiervoor gezamenlijk fondsen en sponsors benaderen en projectsubsidies aanvragen. 1) samenwerking collectiebeheer en -behoud - de musea zullen optimaal de mogelijkheden benutten om gezamenlijk aanwinsten te verwerven door schenkingen en/of aankopen - het Haags Historisch Museum zal Muzee Scheveningen ondersteuning geven bij het opstellen en uitvoeren van een collectieplan voor het cultuurhistorische deel van zijn collectie, door inzet van expertise en netwerken - Muzee Scheveningen zal voor de registratie van zijn cultuurhistorische collectie gebruik maken van het registratiesysteem van het Haags Historisch Museum - het Haags Historisch Museum zal depotruimte beschikbaar stellen voor de topstukken uit de collectie van Muzee Scheveningen - het Haags Historisch Museum ondersteunt Muzee Scheveningen bij het digitaal ontsluiten van topstukken uit de collectie voor het publiek 2) samenwerking tentoonstellingen - voor de semi-permanente tentoonstellingen zullen beide musea stukken uit de collectie uitwisselen in langdurig bruikleen, uitgaande van de museale eisen voor behoud en beheer - beide musea organiseren een grote publiekstentoonstelling ‘De toppen van Scheveningen’ met Scheveningse topstukken uit hun beider collecties, aangevuld met bruiklenen van elders. Nagegaan wordt of ook Panorama Mesdag hierin wil participeren. (2014?) - jaarlijks organiseren beide musea in onderlinge samenwerking een tentoonstelling en/of publieksactiviteit over een bepaald onderwerp dat raakvlakken heeft met de relatie tussen Den Haag en Scheveningen. Mogelijke onderwerpen zijn: * de schilder Isaac Israels (2012) * de landing van Willem I in Scheveningen in 1813 en zijn aankomst in Den Haag (2013)

- 20 -

* de schilder H.W. Mesdag (2015) * 70 jaar bevrijding (2015) * 350 jaar Scheveningse Weg: contacten Den Haag-Scheveningen (2016) * het interbellum en Scheveningen als hotspot voor het mondaine uitgaansleven 3) samenwerking educatie - bij de onder 2 genoemde tentoonstellingen ontwikkelen beide musea gezamenlijk educatief aanbod en voeren dit samen uit - beide musea participeren in het Cultuurmenu voor het Haags onderwijs - in zijn serie ‘digitale schoolplaten’ voor het Haagse onderwijs maakt het Haags Historisch Museum met Muzee Scheveningen een schoolplaat over de Scheveningse geschiedenis - samen met andere Haagse musea onderzoeken Muzee Scheveningen en Haags Historisch Museum kansen om de organisatie van het educatieve aanbod te integreren en een pool van educatief medewerkers te vormen 4) samenwerking evenementen/publieksactiviteiten en publieksparticipatie - succesvolle samenwerking zoals de Museumnacht wordt voortgezet en beide musea zoeken mogelijkheden voor samenwerking bij nieuwe evenementen - het Haags Historisch Museum maakt als variant op zijn participatieprogramma MijnDenHaag* een versie MijnScheveningen*; Muzee Scheveningen zorgt, samen met zijn netwerkpartners, voor werving deelnemers. Presentatie van de resultaten in beide musea. - beide musea zullen bij tentoonstellingen, bijvoorbeeld over het uitgaansleven in Scheveningen en contacten Scheveningen-Den Haag, ervaringen van bewoners verzamelen via het programma Digitales, samen met de bibliotheek in Scheveningen 5) samenwerking marketing/pr - de musea verzorgen samen de marketing en pr van de hierboven genoemde activiteiten - de musea introduceren gezamenlijke arrangementen voor het publiek, met hotels, restaurants, touroperators en andere partijen 6) overige samenwerking - de musea dragen zorg voor uitwisseling en doorverwijzing naar elkaar ten aanzien van zaalverhuur, podiumactiviteiten - de musea onderzoeken mogelijkheden van kostenreductie door onderlinge samenwerking en in samenwerking met andere partijen. Vorm samenwerking De samenwerking vindt vooral plaats ‘op de werkvloer’ door direct contact tussen medewerkers/ vrijwilligers. De directies van beide musea bespreken 3x per jaar de voortgang. Jaarlijks wordt de samenwerking geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. Halverwege 2015 doen de directies een voorstel naar hun Raad van Toezicht c.q. Bestuur over de vorm waarin de samenwerking moet worden voortgezet.

- 21 -

Beleidsplan Haags Historisch Museum 2013-2016

- 22 -

SAMENVATTING

Doel, functies en voornaamste activiteiten Het Haags Historisch Museum presenteert en geeft betekenis aan de geschiedenis en het erfgoed van de stad Den Haag. Ons museum organiseert publieksactiviteiten en draagt zorg voor actief beheer van zijn collectie en zijn gebouw: de Sint Sebastiaansdoelen, een stadsicoon en topstuk in de Collectie Den Haag. Wij richten ons op een breed publiek en bevorderen de overdracht van cultuur, waarin onderzoek naar, kennis over en liefde voor Den Haag centraal staan. Wij stellen mensen in staat zelf een actieve rol te vervullen bij het geven van betekenis aan de geschiedenis van hun stad en zijn collectie en stimuleren zodoende hun betrokkenheid daarbij.

Functies: Het Haags Historisch Museum is beheerder van de historische collectie van de stad Den Haag en is tentoonstellingsmaker en aanbieder van educatieve programma’s en publieksactiviteiten. Voornaamste activiteiten: * het uitvoeren van een attractief en afwisselend programma van vaste en tijdelijke tentoonstellingen en publieksactiviteiten, in het Museum en op locatie * het ontsluiten van het erfgoed en de historie in de stad zelf door stadswandelingen, door bezoek aan historische gebouwen en locaties en door digitale verhaallijnen * het uitvoeren van educatieve programma’s voor alle niveau’s van het onderwijs * het uitvoeren van het participatieprogramma MijnDenHaag* * het organiseren van activiteiten om het Hofvijvergebied te ontwikkelen en het participeren in festivals en evenementen * het uitvoeren van onderzoek naar en restauraties van objecten uit de collectie en het uitvoeren van activiteiten voor het beheer en behoud en de ontsluiting van de collectie.

Plannen en prioriteiten 2013-2016 binnen de huidige begroting Het Museum wil zijn ambities voor 2013-2016 realiseren binnen de huidige subsidie en door verhoging van eigen inkomsten en bijdragen uit private middelen. De volgende plannen financiert het Museum binnen de huidige begroting: * tentoonstellingen: opstelling met highlights uit de Haagse geschiedenis, tijdelijke tentoonstellingen over diverse onderwerpen en beschikbaar houden informatie via ‘tentoonstelling gemist’ * educatie: digitale schoolplaten, lesmateriaal voor scholen over belangrijke vieringen, permanente educatie op zaal, onderzoeken mogelijkheid ‘museumjeugduniversiteit’, samenwerking met ProDemos en input voor MBO, HBO en Hogescholen * collectiebeheer: onderzoek naar deelcollecties, onderzoek Haagse koppen, inzet om schenkingen te verwerven en ontsluiting collectie via website en publicaties * publieksbeleid: groei publieksbereik, participatieprogramma MijnDenHaag*, website + social media, Museumnacht, evenementen, ‘weet waar je werkt’ en presentaties erfgoed migranten * Collectie Den Haag: onderzoek en ontsluiting cultureel erfgoed in de stad, wandel- en fietsroutes * Hofvijvergebied/Binnenhof: Prinsjesdag presentatie in souterrain Ridderzaal, Hofvijverticket * cultureel ondernemerschap: verhogen prijzen, aanbieden arrangementen, interesseren sponsors, fondswerving en crowdfunding.

Additionele prioriteiten 2013-2016 De volgende plannen wil het Museum realiseren door extra financiering te realiseren buiten de huidige begroting: * tentoonstellingen: bij opstelling highlights interactieve middelen toevoegen (fonds- en sponsor-werving) * educatie: lessen van museumdocenten op school (bijdrage scholen) * collectiebeheer: restauratie Magistraatsportretten en Poppenhuis (fonds- en sponsorwerving en crowdfunding) * Collectie Den Haag: digitaliseren Groeikaart (bijdrage partners, projectsubsidie) * Gebouw: verbouwing museumgebouw (public-private-partnership)