Begroting Koninkrijksrelaties 2018 · Begroting Koninkrijksrelaties 2018 ... Het betoog van de heer...

9Begroting Koninkrijksrelaties 2018

Aan de orde is de behandeling van:- het wetsvoorstel Vaststelling van de begrotingsstatenvan Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor hetjaar 2018 ( 34775 ).

De voorzitter:Ik heet de staatssecretaris van harte welkom. Ook heet ikvan harte welkom de gevolmachtigd minister van Aruba,de heer Yrausquin, en zijn medewerker de heer Kock. Zijzitten in de Voorzittersloge.

De algemene beraadslaging wordt geopend.

De voorzitter:Ik geef de heer De Graaf namens de PVV als eerste sprekerhet woord.

De heer De Graaf (PVV):

Voorzitter. Allereerst wens ik de nieuwe staatssecretaris,de heer Knops — ik mag voor één keer zijn naam noemen— zegen en bewaring op zijn nieuwe post. Het wordennatuurlijk heel wat vlieguren, dus dat zal hij hard nodighebben vanaf deze kant.

Om dat aantal vlieguren te verminderen, breng ik meteenmaar naar voren dat het standpunt van de PVV aangaandede overige landen in het Koninkrijk niet gewijzigd is, ook alzit er een nieuw kabinet. Wij willen eigenlijk gewoon nogsteeds zo snel mogelijk van de andere landen af. De redenenzijn nog steeds hetzelfde, net als in de begrotingen die mijncollega Fritsma de afgelopen jaren hier heeft bediscussi-eerd. Op de eilanden heerst nog steeds veel corruptie, ergaat nog steeds veel te veel geld heen uit Nederland en wehebben ons verleden ondertussen toch wel een keertjeafgekocht?

Het moeilijke van dat verhaal is dat het VN-Handvest in deweg zit. Dat Handvest is discriminerend voor Nederland enhaar burgers. Nederland mag niet zelfstandig beslissen ofde andere landen uit het Koninkrijk moeten. Nee, alleen deandere landen in het Koninkrijk kunnen dat voor zichzelfbeslissen. Aangezien Nederland steeds maar weer voorgekke Henkie speelt, door te blijven doneren, schulden overte nemen, bij te springen met bestuurlijke deugdelijkheids-adviezen, et cetera, et cetera, zullen de andere landennatuurlijk nooit uit het Koninkrijk willen. Het in stand houdenvan corruptie en slecht bestuur wordt hiermee via, viagefaciliteerd door de VN en Nederland houdt steeds hetnakijken.

Kan de staatssecretaris zijn visie geven op de verhoudingenbinnen het Koninkrijk en kan hij aangeven of hij bereid isiets aan deze oneerlijke en ondemocratische situatie teveranderen? Met die situatie bedoel ik dat Nederland nietkan beslissen en de andere landen wel over erin of eruit.Kan de staatssecretaris dan ook de zorgplicht die wij hebbennog goedpraten en zo ja, met welke argumenten? Wij kun-nen die als PVV namelijk amper nog verzinnen. Is de

staatssecretaris bereid ons te verlossen van die zorgplichten Nederland te verlossen van artikel 73 van het VN-Hand-vest?

De actualiteit drukt ons met de neus op de feiten. OrkaanIrma heeft de Cariben en ook Sint-Maarten als onderdeelvan de Cariben aangedaan en daar een spoor van vernielingachtergelaten. Nederland is op basis van het Handvest,maar uiteindelijk ook op basis van het Statuut, zo goed alsverplicht om de boel daar weer op te bouwen. Je guntnatuurlijk ook alle gewone mensen die daar hard werkeneen normaal functionerend land. Alleen, met het bestuurwil het niet lukken, want dat is steeds corrupt. Dat opbou-wen is ook gebeurd bij de laatste grote verwoesting, eenjaar of twintig terug, door een orkaan.

Premier Marlin is ondertussen gestruikeld. Hij weigerde devoorwaarden voor hulp te accepteren. Hij viel daarover metzijn kabinet en de chaos is daar nu compleet. Hoe ver gaatde staatssecretaris als de noodhulp die ondertussen isgegeven op is? Op basis van het huidige Statuut kanNederland natuurlijk heel ver gaan. Zelfs het bestuur kanworden overgenomen. Wat ons betreft is dit ook een oproepaan de bevolking, de gouverneur en iedereen die daar nogeen bestuurlijke functie heeft: laat Sint-Maarten dezenoodsituatie nou eens aangrijpen om met de gehelebevolking daar deze klap te boven te komen. Nu is het tijdvoor verandering. Een beter moment voor verandering iser niet, hoe wrang het ook is en hoe erg het ook is om zo'nramp te ondergaan. Laat de bewoners zelf de veranderingzijn die ze willen zien. Het eiland is ook heel veel geholpendoor de Italiaanse gok-/drugsmaffia aldaar de definitieveslag toe te brengen. Daarmee is dan inderdaad de gewoneman daar het meest geholpen.

Maar in het regeerakkoord lezen we weinig over de over-zeese Koninkrijksdelen. Het vorige kabinet wilde bijvoor-beeld nog vestigingseisen stellen aan de bewoners vanCuraçao, Sint -Maarten en Aruba. Die moesten bij verblijfin Nederland aan voorwaarden voldoen. Dat is allemaalniet doorgegaan, we kennen de afloop van die initiatieven,maar wat gaat het nieuwe kabinet daarop inzetten? Watgaat er met dat idee gebeuren? Of is het inderdaad eenstille dood gestorven en blijft dat zo? Worden de eilandeninderdaad, als het een stille dood blijft met die initiatieven,dan beloond voor hun trainerende en schofferende gedragrichting Nederland uit de vorige kabinetsperiode? En wor-den zij dan inderdaad beloond door het kabinet dat er nuzit? Graag een heldere uitleg over die situatie.

Voorzitter, mijn laatste onderwerp voor deze begroting isBonaire. Bonaire is op dit moment eigenlijk de uitzonderingdie de regel van de overzeese Koninkrijksdelen bevestigt.Er zijn krachten op Bonaire die echt vooruit willen, krachtendie het wegennet en de vitale infrastructuur willen aanpak-ken zodat het eiland een sprong kan maken naar een veelbetere economie en daardoor natuurlijk minder afhankelijk-heid van Nederland. Die krachten zijn gebundeld in depersoon van gezaghebber Rijna. Ik heb gesproken met dezeman en het is voor het eerst dat ik iemand uit die hoek vanhet Koninkrijk om een strengere aanpak heb horen vragen.Iemand wil strenger behandeld worden; dat is toch prach-tig? Dat is wat ons betreft bijzonder genoeg om eens verderte kijken naar de situatie.

Ik benadruk in dit kader het voorbeeld van het wegennet,want daar gaat het ons het meest om, omdat je daarmee

18-9-1

7 november 2017

TK 18Begroting Koninkrijksrelaties 2018Tweede Kamer

het toerisme het beste kunt stimuleren. Om het voorbeeldvan het wegennet erbij te pakken: actiegroepen hebben deafgelopen tijd zelfs bloemen in alle gaten van het wegendekgeplaatst om aandacht te vragen voor de verwaarlozingvan het wegennet. Verwaarlozing van het wegennet op demanier waarop het op Bonaire gebeurt, is eigenlijk verwaar-lozing van bestuur. Om nog een voorbeeld te geven: hetgaten vullen in de wegen is op dit moment duurder opBonaire dan normaal onderhoud van gezonde wegen. Datis natuurlijk een slechte situatie. Is de staatssecretaris bereidom, wanneer de besluitvorming zoals in dit geval al veelen veel te lang duurt zodat je over verwaarlozing kuntspreken, de gezaghebber tijdelijk wat meer bevoegdhedente geven zodat de plannen die hij heeft om het wegennetsnel op te knappen, kunnen worden uitgevoerd? Die plan-nen liggen er. Ik krijg hierop graag een reactie van destaatssecretaris.

Daarmee ben ik meteen aan het eind, voorzitter. Dank uwel.

De voorzitter:Dank u wel. Wat zegt u, mijnheer Kuzu?

De heer Kuzu (DENK):

Ik zou graag een vraag willen stellen aan de heer De Graaf.Ik zit een beetje achterin, dus ik moet altijd naar voren enik wilde het aan het einde van zijn inbreng doen.

De voorzitter:Maar u hebt sterke en jonge benen.


Ik weet het, voorzitter. Dan kom ik bij mijn vraag. Er schijnenmensen met een Antilliaanse achtergrond te zijn die op dePVV stemmen. Het betoog van de heer De Graaf is heelhelder. Hij geeft aan dat we de bewoners van Sint-Maarteneigenlijk moeten laten stikken omdat het bestuur niet deugt.Hoe gaat hij dat verhaal uitleggen aan de mensen die dePVV een warm hart toedragen?


Voorzitter, dan heeft de heer Kuzu niet goed geluisterd. Ikheb een gloedvol betoog gehouden, waarin ik opkwamvoor de gewone man van Sint-Maarten en juist afgaf ophet bestuur van Sint-Maarten. Ik heb ze gevraagd om metzijn allen de schouders eronder te zetten om juist van ditmoment een moment van verandering te maken, om heteiland te decorruptiseren. Dat is een heel raar woord, maardat zou ik eigenlijk willen.


Over de bestrijding van corruptie zijn we het eens, maarbeseft de heer De Graaf het volgende? Als je op dit momentde handen aftrekt van Sint-Maarten, pak je daarmee keihardde mensen die nu hulp en ondersteuning nodig hebben bijde wederopbouw van Sint-Maarten na een vreselijk dramaals Irma.


Ik heb gezegd wat ik heb gezegd, en dat is niet de lijn diede heer Kuzu hier aanhoudt. Ik heb juist vragen gesteld aande staatssecretaris. In tweede termijn of bij de antwoordenvan de staatssecretaris kunnen we daar verder op ingaan,want heel veel is nog onduidelijk. Er is op dit moment geenregering. De premier is met zijn regering gevallen. Degouverneur moet nu zaken oplossen. De staatssecretaris isaan zet. Zoals ik net al zei, heb ik een gloedvol betooggehouden voor de gewone man.

De voorzitter:Tot slot.


En die gewone man is gebaat bij een stukje hulp en onder-steuning. Dan vraag ik het even heel helder en duidelijk:vindt de PVV dat we op dit moment onze handen moetenaftrekken van Sint-Maarten of dat we de bevolking en hetland op dit moment moeten ondersteunen en helpen?


Zolang het Statuut is zoals het Statuut is, kunnen we nietanders. Het is natuurlijk al decennia zo. Natuurlijk hebbenwe sinds 10-10-10 een ander Statuut, toen is het veranderd,maar zoals het nu is, is het nu. Dat kunnen we niet permorgen veranderen. Wij hebben geen hekel aan de gewoneman. Wij zeggen niet: stik morgen maar. Dat doen we niet,…

De voorzitter:Dank u.


… maar we willen het Statuut wel zodanig veranderen datop termijn datgene gebeurt wat ik in mijn betoog heb ver-teld. Dat hoef ik niet te herhalen.

De voorzitter:Dank u wel. Dan geef ik nu het woord aan de heer Bosmannamens de VVD.

De heer Bosman (VVD):

Voorzitter. Dit is de eerste begrotingsbehandeling met eeneigen bewindspersoon op Koninkrijksrelaties sinds 2012.Ik wil allereerst de staatssecretaris van harte feliciteren ensucces wensen met deze heel mooie en verantwoordelijkefunctie. Ik wens hem een Caribisch warm hart toe en eenHollands koel hoofd, want er is nog een hoop te doen opde Caribische eilanden.

De orkaan Irma heeft een ramp veroorzaakt op Sint-Maarten.Ook op Saba en Sint-Eustatius is er schade, maar het hersteldaar is snel ter hand genomen. Op Sint-Maarten is er sprakevan stilstand. Het kabinet-Marlin doet er alles aan omNederland onder druk te zetten. Minister-president Marlinschuwt het onthouden van steun aan de bevolking zelfsniet. Want laat duidelijk zijn, vooral voor Sint-Maarten, dat

18-9-2

7 november 2017


Nederland klaarstaat met hulp en hulpgeld. Maar wij willenwel zeker weten dat het geld op de goede plek terechtkomt.We hebben de plicht om onze Koninkrijksgenoten daar tehelpen waar nodig is, maar we hebben ook de plicht omverantwoordelijk met het geld van de Nederlandse belas-tingbetaler om te gaan. Daarom is de VVD van mening dater zonder goed toezicht geen wederopbouwgeld naar Sint-Maarten kan gaan.

De integriteitskamer is al afgesproken in het protocol tussenNederland en Sint-Maarten; het protocol strekkende totsamenwerking door middel van een onderlinge regelingop grond van artikel 38, eerste lid, van het Statuut voor hetKoninkrijk der Nederlanden, in verband met de instelling,inrichting, het functioneren en de bekostiging van eenIntegriteitkamer op Sint-Maarten. Dit is een afspraak van24 mei 2015. Ja voorzitter, 2015. De integriteitskamer is nietopeens een onderdeel van de eisen van Nederland om tezorgen dat het geld op de goede plek terechtkomt. Dit isiets waar de bestuurders van Sint-Maarten zelf mee hebbeningestemd. Diezelfde bestuurders van Sint-Maarten hebbener alles aan gedaan om die integriteitskamer maar niet inte voeren. Dat zegt alles over die bestuurders. Zelfs op hetvoorstel om de integriteitskamer in werking te laten tredenals voorwaarde voor het hulpgeld vanuit Nederland is doorminister-president William Marlin afwijzend gereageerd.Nee, toezicht van Nederland kon wel gehouden worden ophet geld dat vanuit Nederland kwam, maar de integriteits-kamer was niet nodig. Hoe bizar. Men weet dus dat hettoezicht goed moet zijn op al het geld dat uit Nederlandkomt, maar men wil geen goede toets voor het lokale geld.Wat zegt dat over de bestuurders op Sint-Maarten?

De VVD heeft er in ieder geval geen vertrouwen in. En hetgoede nieuws, voorzitter, de Staten van Sint-Maarten ookniet. Door een motie van wantrouwen is het kabinet-Marlinweggestuurd. Nu heeft deze bestuurder die kennelijk hele-maal niets geeft om de zorgen van de bevolking van Sint-Maarten nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Onvoorstel-baar. Een groot deel van de bevolking heeft nog geen dakboven het hoofd en nog geen adres waar de stemkaartennaartoe moeten. Moeten er nu binnen drie maanden verkie-zingen komen? Daarmee blijft de onzekerheid voor deinwoners van Sint-Maarten en al die mensen die getroffenzijn door de orkaan Irma. Zolang niet duidelijk is welkbestuur invulling gaat geven aan de integriteitskamer ende grenscontrole gaat er, wat de VVD betreft, nog geen geldvoor wederopbouw naar Sint-Maarten.

De voorzitter:Mevrouw Van Tongeren.

Mevrouw Van Tongeren (GroenLinks):

Ik hoorde de heer Bosman met hetzelfde verhaal vanmorgenop de radio. Ik begrijp iets niet. Hij zegt terecht dat er eenmotie van wantrouwen is gekomen. In een opgroeiende,zich ontwikkelende democratie wil je heel graag dat hetparlement de regering controleert en als het te erg wordtnaar huis stuurt. Dat gebeurt hier. Ik zou verwachten datde vlag — de Nederlandse of de vlag van Sint-Maarten —bij de VVD uitgaat op het moment dat het parlement voorhet eerst echt zijn ruggengraat vond en zei: de regeringmoet naar huis. Maar wat hoor ik nu? De VVD zegt: neehoor, Nederland gaat gewoon ingrijpen op Sint-Maarten

en gaat eisen dat de verkiezingen daar uitgesteld worden.Is dat nu echt de positie van de VVD?

De voorzitter:De heer Bosman.


Er zijn twee verschillende dingen. Natuurlijk was de VVDontzettend blij dat de Staten van Sint-Maarten ingegrepenhebben. Daar ben ik heel duidelijk over geweest. Daar hebik open over gecommuniceerd. Sterker nog, ik heb met heelveel Statenleden van Sint-Maarten gesproken over welkeopties en welke kansen er zijn. Ik ben heel blij dat de Statenhebben ingegrepen en dat het een volwassener democratieaan het worden is. Daar ben ik alleen maar ontzettend blijmee.

Maar het volgende punt is echt wezenlijk anders. Er wordenverkiezingen uitgeschreven. Ik noemde net twee dingen,maar ik kan er nog veel meer noemen. Het pand van hetkiescollege is gewoon stuk. De adressen zijn niet bekend.We weten niet waar die mensen allemaal zijn. Mensen zijnvertrokken. Het adressenbestand is niet duidelijk. Daarnaastmoet er een mogelijkheid zijn voor nieuwe partijen om zichaan te melden. Ook dat kan niet. U zegt nu dat dit democra-tische verkiezingen zijn op Sint-Maarten waarbij iedereenalle mogelijkheden heeft gehad. Dat is niet waar. We kunnenzeggen dat we die verkiezingen koste wat het kost moetenhouden, maar ik vind dat onverstandig. Mijn inschatting,met een natte vinger, is dat 90% van de bevolking niet zitte wachten op verkiezingen. Die zit te wachten op hulpgeld.Die zit te wachten op een spa in de grond, een dak bovenhet hoofd, een school die werkt, werk en inkomen, toeristendie weer komen, gewoon het normale leven. Ik zeg niet"geen verkiezingen" — ik kom daar straks nog op terug —maar pleit voor uitstel van een jaar. Dat geeft iedereenprima de tijd om zich daarop voor te bereiden.


Nemen we een ander land serieus, dan gaan zij over huneigen besluiten en hun eigen keuze wanneer ze verkiezingenuitschrijven en hoe ze die houden. De heer Bosman noemteen aantal dingen die daar ontbreken. Wij zouden dan aanalle kanten steun en hulp kunnen aanbieden om die verkie-zingen mogelijk te maken. Besluiten zij zelf na overleg metons dat ze dat liever drie maanden of zes maanden laterdoen, dan is dat uitstekend. Maar je kan toch niet zelfstandigdemocratisch gekozen land gaan beïnvloeden door te zeg-gen: wij weten wanneer het voor jullie goed is om verkie-zingen te houden? Dat doen we toch met geen enkel anderland? Nederland zou het toch ook niet accepteren als eenbuitenland tegen ons zei: het duurt allemaal veel te langmet die demissionaire regering, wij gaan eens even drukuitoefenen op de Nederlandse demissionaire regering omeens een beetje op te schieten? Waarom ondersteunen wijdat proces niet in plaats van het nu weer de kop in teduwen?


Er is toch een verschil. Er wordt gesproken over een buiten-land. Dat is best wel een beetje schandalig, want Aruba,Curaçao en Sint-Maarten zijn geen buitenland. Het zijn geen

18-9-3

7 november 2017


buitenlandse landen. Ze zijn onderdeel van het Koninkrijkder Nederlanden. Ze hebben allemaal een Nederlandspaspoort. Ze zijn een autonoom land. Ik kom dan op hetpunt van mevrouw Van Tongeren. Natuurlijk hebben zij hetvolste recht om te kiezen wat ze willen kiezen, maar datgeeft mij niet de verplichting om dan te leveren wat zij wil-len. Dan heb ik het recht om te zeggen: ik ben volksverte-genwoordiger van Nederland, van de Nederlandse belas-tingbetaler; op het moment dat u geen zekerheid kan gevenover hoe u uw toezicht gaat regelen, wat ik als voorwaardezie, hoef ik dat geld niet te leveren. Het kan niet zo zijn datSint-Maarten mag kiezen wat ze willen en dat wij ondertus-sen maar moeten leveren. Dat stukje is helemaal geregu-leerd in het Statuut.

De voorzitter:Tot slot, mevrouw Van Tongeren.


Tot slot. Ik hoor dus dat Nederland met een zak geld in dehand zegt: stel jullie verkiezingen maar uit, want anderskomt dat geld niet.


Nee. Veel belangrijker is dat we de randvoorwaarden heb-ben benoemd. Ik heb al eerder gezegd dat die randvoorwaar-den niet zomaar komen aanwaaien. Die zijn er al sinds 2015.Dat vond Sint-Maarten zelf ook belangrijk. Sterker nog, jewilt niet weten hoeveel rapporten er zijn over de zorgenover het openbaar bestuur en de verwevenheid van deonderwereld en de bovenwereld. Al die zorgen zijn geno-teerd. We kunnen nu zeggen dat er heel veel Nederlandsgeld komt zonder dat we ook maar enige vorm van toezichthebben, maar dan weten we allemaal wat er gaat gebeuren.Sterker nog, heel veel mensen op Sint-Maarten zeggen:geef dat geld niet aan de overheid. Dat zeggen ze gewoon.


Dat is een andere discussie. De heer Bosman heeft mij enDENK helemaal aan zijn zijde op het moment dat hij zegtdat er een vorm van toezicht moet zijn waardoor het geldniet in verkeerde handen, maar bij de bevolking terecht-komt. Daarover geen discussie. Vervolgens hebben we hetover het instrumentarium dat de VVD wil hanteren. Zoalsde heer Bosman terecht zegt, is het een autonoom land. Hijzegt: we stellen de verkiezingen een jaar lang uit en wegaan dat ene jaar zelf het eiland besturen. Ik las in DeTelegraaf: dat ene jaar nemen we het bestuur over, ook inhet kader van het instrumentarium dat we hebben.


Nee, dat hebt u verkeerd gelezen.


Ik las dat in De Telegraaf. Graag een toelichting van de heerBosman op dat punt.


Even voor de duidelijkheid: het is goed dat mensen hetgoed lezen, want dat staat er namelijk niet. Als alles mislukten het land echt ten onder gaat aan z'n eigen zorgen, zouje uiteindelijk artikel 51 kunnen gebruiken. Ik heb ook hele-maal niet gezegd dat wij dat bestuur gaan overnemen.Nogmaals, ik ben heel blij met de nieuwe meerderheid inhet parlement. Dat nieuwe parlement heeft volgens hetlandsbesluit alle recht om een interim-regering te plaatsen.Die keuze is gewoon aan het land. Dat vind ik heel goed ensteun ik. Ik steun ook om dat gelijk te doen, en dan niet voordrie maanden, waarbij je weer nieuwe verkiezingen krijgten er dus een interim-regering van drie maanden is die niksin gang kan zetten maar alleen verkiezingen kan uitschrijven,waarvan we met zijn allen weten — echt hoor, dan moetenwe elkaar even aankijken — dat die helemaal niks worden.Echt, dat wordt een fysieke puinhoop, omdat we de adres-sen gewoon niet hebben, om daar maar mee te beginnen.Dus geef de interim-regering met een nieuwe meerderheidin het parlement een jaar de tijd. Dat jaar komt niet uit delucht vallen, hè. Dat is al een keer eerder gedaan op Sint-Maarten. Dat is niks bijzonders.


Het is tamelijk bijzonder, ook gezien de historische context,dat mensen op Sint-Maarten ook het gevoel hebben: watgebeurt hier nou; dit is eigenlijk VOC-tijd en past niet in2017. Op het moment dat de VVD al de maatregel benoemtdat we zouden kunnen overgaan tot één jaar interim-bestuurzoals ook in het verleden is gebeurd, geef je een signaal af.Je zou ook een ander signaal kunnen afgeven. Je zou kun-nen vragen hoe we ervoor kunnen zorgen dat er democra-tische verkiezingen worden georganiseerd in afzienbaretijd in plaats van zeggen: nee joh, het wordt alleen maareen puinhoop. Zouden we daar niet met elkaar een stap inkunnen zetten, in hoe we ervoor kunnen zorgen dat we zehelpen bij het organiseren van democratische verkiezingen?


De heer Kuzu framet mij nu negatief en komt met hetzelfdeverhaal als ik net gehouden heb. Dat vind ik heel bijzonder.Dat is namelijk exact hetzelfde als wat ik net gezegd heb,exact hetzelfde. Het gaat er namelijk om dat je in alle zorg-vuldigheid moet kijken of je die verkiezingen kan regelen.We weten allemaal dat dat niet in drie maanden gaat lukken.Natuurlijk krijgen ze dan ondersteuning om dat te gaanregelen. Dan moet je dus gaan nadenken over wanneer dieverkiezingen wel gehouden kunnen worden. Dan praat jewat mij betreft over een jaar. Dat jaar komt niet uit de luchtvallen. Het is in het verleden al een keer eerder gebeurd opSint-Maarten. Het is dus geen probleem. In dat jaar hebbenwe alle tijd om een parlementaire meerderheid een interim-regering te laten vormen. Dat kunnen ze allemaal zelfregelen, allemaal zelf doen. De ondersteuning die ze nodighebben, krijgen ze. Dat hebben we ook altijd gezegd. Dusdat de heer Kuzu mij nu negatief framet, vind ik ongepast.Het is ook niet nodig, want volgens mij willen we uiteindelijkhetzelfde.


18-9-4

7 november 2017



Wanneer het gaat over dat ene jaar dat nodig zou zijn omverkiezingen te organiseren, dan vraag ik toch echt aan deheer Bosman waar hij die informatie vandaan haalt. Hoekomt hij tot de wijsheid dat we niet de mogelijkheid hebbenom binnen een kortere periode democratische verkiezingente organiseren in dat land?

Het tweede punt: houding luistert hierbij heel nauw. Ikspreek ook heel veel mensen uit Sint-Maarten. Die zeggen:nou, de houding waarmee de VVD heeft uitgehaald in DeTelegraaf, doet niet denken aan de VVD maar aan de VOC.


Nou, dan mag meneer Kuzu mij een lijstje geven met welkemensen van Sint-Maarten hij gesproken heeft, want ik kaneen heel lijstje geven van mensen waar ik gewoon dagelijkscontact mee heb, op ieder moment, ongeacht waar ze zitten.Dit is echt niet waar, echt niet waar. Dat weet collega VanRaak ook. Als wij op Sint-Maarten zijn, lopen wij rustig doorde grootste achterstandswijken. Zonder problemen pratenwe met iedereen en kunnen we daar gewoon zijn, omdatwe weten wat de zorgen zijn en dat we volledig aan de kantvan de mensen staan. Ik vind het jammer dat we dan denkende discussie te kunnen gaan voeren door elkaar een beetjein een negatief daglicht te zetten. Dat is niet nodig. Uitein-delijk, als we dan toch praten over waarom een jaar, zou ikzeggen: denk eens na over wat er op Sint-Maarten isgebeurd, over wat de schade is. 90% van de huizen isbeschadigd. Het pand van het kiescollege zelf is kapot.Adressen zijn niet bekend. En u gaat mij vertellen: in driemaanden vanaf nu verkiezingen? Met alle respect, ik denkdat we dat in Nederland niet eens gaan redden.

Mevrouw Van den Berg (CDA):

Ik wil toch graag weten waar dit van de heer Bosman van-daan komt. We hebben weken met elkaar het debat gehaden er is de eis dat Sint-Maarten aan de twee voorwaardengaat voldoen. Mede onder druk van de eigen bevolking ismen uiteindelijk tot dat besluit gekomen. En in aansluitingop wat mevrouw Van Tongeren net naar voren brengt: menheeft het besluit genomen om verkiezingen te willen uit-schrijven. Dat had men niet hoeven te doen. Men had ookeen ander besluit kunnen nemen. We vinden als CDA inieder geval belangrijk dat die eisen blijven bestaan en dateraan wordt voldaan, maar ook dat we daar met een missi-onaire regering afspraken over kunnen maken. Ik zou vanmeneer Bosman het volgende willen weten. De regeringkan ook zelf nog komen tot wat ik voortschrijdend inzichtnoem. Maar ik vind wel dat we het aan de burgers van Sint-Maarten moeten laten om over hun eigen land te besluitenen het te besturen.


Eens. Het probleem is nu alleen dat deze keuze voor verkie-zingen genomen is door een regering die is weggestuurdomdat ze niet de belangen van het volk steunde. Daar iseen meerderheid van het parlement toe in actie gekomen.U zegt nu dat u zaken wilt gaan doen met een missionairkabinet dat volgens de meerderheid van het parlementaantoonbaar heeft laten zien dat het niet voor de bevolkingopkomt, en dat weer verkiezingen gaat uitschrijven. Daarvanzegt iedereen: dat moeten we niet willen, want dat redden

we niet in de tijd. We kunnen nu volharden en zeggen: ja,prima. Maar het CDA is het met de VVD eens dat aan devoorwaarden voldaan moet worden. Dan krijgen we eenhele lastige periode, want we weten niet of we dan zakendoen met dit kabinet, met een interim-kabinet of met water na de verkiezingen komt. U bouwt dus een onzekerheidin. Ik vraag mij af: moet het Nederlandse kabinet daar welzaken mee doen?


Nee, duidelijk. Wij willen zaken doen met een missionairkabinet, niet met een demissionair kabinet. Daarom geef ikaan dat het besluit is genomen. Men wil die verkiezingenhouden. Daar kan men misschien ook nog voortschrijdendinzicht over hebben, maar het is aan de burgers en deregering van Sint-Maarten om dat te besluiten. We hebbenal deze weken onmiddellijk noodhulp gegeven. Het CDAgaat er in ieder geval van uit dat die noodhulp nu niet bin-nen 24 uur wordt dichtgedraaid. Het is aan de staatssecre-taris om daarop te reageren.

De voorzitter:Een korte reactie, mijnheer Bosman.


Dan ben ik wel heel benieuwd waar het CDA het geld van-daan haalt, want dat is wel belangrijk. Kennelijk wordt daarnu een gedeelte van het geld neergelegd, waarbij de heleperiode gewoon geld wordt uitgegeven. Dan zeg ik: wachteven, volgens mij waren daar voorwaarden aan verbonden.Is het nu noodhulp of wederopbouw? Dat vind ik wel eenbelangrijk punt. Het gaat om het waarborgen van goedbestuur, maar ook van de rechten van de mensen die daarwonen. Ik herhaal het nog maar eens: als we niet eensweten waar die mensen wonen, als we geen adressenhebben, hoe kunnen er dan verkiezingen worden gehouden?Je doet mensen dan gewoon tekort. Je doet mensendemocratisch tekort, omdat ze niet in staat zijn om gebruikte maken van dat stemrecht. Zelfs nieuwe partijen kunnenzich niet melden om op de lijst te komen. Je ontzegt nieuwepartijen dus het recht om mee te doen aan de verkiezingen.

De voorzitter:Tot slot, mevrouw Van den Berg.


Ja, want anders vervallen we in herhaling. Ik denk toch nogsteeds dat het aan de burgers en de regering van Sint-Maarten is om tot dat voortschrijdend inzicht te komen alshet gaat om de beste manier om snel hulp te krijgen.

De heer Bisschop (SGP):

Collega Kuzu maakte zojuist melding van het feit dat hijmet heel veel mensen op Sint-Maarten heeft gesproken endat die hem hebben laten weten dat de houding van deVVD hen vooral herinnerde aan de VOC. Ik vermoed dat dateen verspreking is en dat hij de WIC bedoelt, want de VOCwerkte aan de andere kant van de wereld. Maar dat eventerzijde. De ondertoon die hieruit spreekt, is die van eenzekere vrees voor een soort kolonialistische houding. Mis-

18-9-5

7 november 2017


schien kan collega Bosman dit punt nog wat verder toelich-ten. Wat drijft hem om op deze wijze op te komen voor debevolking van Sint-Maarten? Is dat dat bevoogdende, zoalswe dat vanuit het imperialisme kennen? Of heeft het anderemotieven? Ik denk dat dat de zaak kan verhelderen.


Dank voor deze mogelijkheid. Natuurlijk gaat het om demensen van Sint-Maarten. Ik vind democratie heel belang-rijk. Ik vind dat je daar ook geen spelletjes mee moet spelen.En dat zien we nu gebeuren op Sint-Maarten. Dat is mijngrote zorg. Ik kan nog een keer helemaal herhalen wat erallemaal misgaat op dit moment, maar dat heb ik al gezegd.We weten allemaal dat het niet gaat werken. Ik vind dustwee dingen belangrijk. Goede verkiezingen zijn cruciaal.Ik ben ook geen voorstander van dat shipjumpen; daar komik zo meteen ook nog op. Dat moet je niet belonen. Danmoet je gewoon verkiezingen houden. Maar er zijn op ditmoment zo veel problemen op dat eiland, dat we eigenlijkdoor moeten gaan. Je ziet dat er een parlementaire meer-derheid ontstaat die dat ook wil, die zegt: wij willen door;wij willen met Nederland aan de slag. Dan moet je jeafvragen of verkiezingen op dit moment de beste oplossingzijn voor de bevolking van Sint-Maarten. Daar heb ik grotezorgen over.


En hoe zit het dan met de termijn van uitstel van die verkie-zingen? U noemt een jaar, maar hoe moet ik dat zien?


Een jaar is arbitrair. Ik zal heel eerlijk zijn: dat is arbitrair.Maar het geeft genoeg tijd om een goede start te makenmet de wederopbouw, te zorgen dat mensen weer tot rustkomen, het kiescollege in stelling te brengen, alles voor tebereiden, een census te houden en te kijken waar iedereenwoont. Maar als het eerder kan, heb ik daar ook geen moeitemee. Dat jaar komt voort uit wat wij al een keer eerder opSint-Maarten hebben gezien, namelijk dat verkiezingengewoon een jaar zijn uitgesteld toen op dezelfde maniereen parlementaire meerderheid was verloren.

Mevrouw Kuiken (PvdA):

Ik maak mij ook zorgen over de praktische uitvoerbaarheidvan verkiezingen op korte termijn. Desalniettemin vind ikdat het ook de verantwoordelijkheid is van Sint-Maartenom daar zelf verstandig over te beslissen, ook door controlevan hun eigen parlement. Maar dan heb ik de volgendevraag. Of wij nou op korte of langere termijn verkiezingenhebben, wij hebben altijd te maken met een kabinet datdemissionair zijn werk zal doen. Erkent de collega van deVVD dat?


Jazeker.


Mijn vraag is dan concreet wat wij in de demissionaire fasegaan doen. Kunnen wij in ieder geval kijken of wij met Sint-Maarten, met dat demissionaire kabinet afspraken kunnen

maken over dat geld, dat heel hard nodig is om de weder-opbouw van huizen, voedselvoorziening en infrastructuurmogelijk te maken? Dat vond ik het meest vervelende inhet politieke gekrakeel, dat ook aan deze kant van hetKoninkrijk ontstond omdat er onhelderheid ontstond overwat het nu eigenlijk betekende voor de inwoners van Sint-Maarten zelf.


Zij hebben een demissionair kabinet, maar de Staten heb-ben het recht om een interim-kabinet te vormen. Die hebbengewoon het recht om dat te vormen. Dat is gewoon in hetlandsbesluit vastgelegd. Dus die zijn daarmee bezig. Hetzou mij niets verbazen als er op korte termijn een interim-kabinet komt gebaseerd op een meerderheid van de Staten.Wij kunnen zeggen dat wij nu zaken gaan doen met hetdemissionaire kabinet van William Marlin, die echt heeftlaten zien dat hij helemaal niets heeft met de samenlevingen de bevolking van Sint-Maarten. Of wij geven een interim-kabinet gebaseerd op een meerderheid van de Staten dater zo meteen komt de tijd en de ruimte om de benodigdestappen te zetten.



Dank, maar ik had geen behoefte aan een lesje staatsrecht.Ik had behoefte aan de simpele vraag of de VVD bereid isin een interim-fase, in een demissionaire fase, te kijken ofze zich aan de voorwaarden willen houden en tot afsprakenwillen komen. Dat was mijn simpele vraag.


Dan toch dat lesje staatsrecht, want dat is wezenlijk verschil-lend. Dat is wezenlijk verschillend! Dan helpt het wel eenbeetje als je het Statuut kent, als je het Landsbesluit eenbeetje kent. Dan helpt het gewoon als je weet hoe dat werkt.


Voorzitter …

De voorzitter:Nou, tot slot, mevrouw Kuiken.


Nee, voorzitter. Dit is …


Voorzitter, ik ben gewoon aan het woord!


Nee, maar voorzitter …

18-9-6

7 november 2017



Nee, dit vind ik niet gepast! Ik heb het recht om antwoordte geven. Er is een vraag gesteld. Ik heb het recht om eenantwoord te geven.

De voorzitter:Mijnheer Bosman, u maakte een opmerking over de vraagvan mevrouw Kuiken. Daarom krijgt zij de gelegenheid omeven haar vraag toe te lichten.


Ik heb geen behoefte aan arrogantie. Ik stel een keurigevraag, want u pleit voor minimaal een jaar uitstel. Datbetekent dat er niets gebeurt voor de inwoners van Sint-Maarten. Ik vraag u simpel: bent u bereid om te kijken water in dat jaar kan gebeuren, uiteraard langs de voorwaardendie wij met elkaar hebben gesteld? Een simpel ja of neevolstaat. Dank u wel.


Arrogantie? Er werd hier niet gezegd: ik heb geen behoefteaan een lesje staatsrecht. Als je praat over arrogantie, ligtde bal bij mevrouw Kuiken. Ik heb gewoon antwoordgegeven op de manier waarop ik dat heb gedaan. Het isjuist van belang om te weten hoe het zit. Want als wij nuzaken gaan doen met een demissionair kabinet dat overtwee weken, vier weken, zes weken weg is, wat zijn dieafspraken dan waard?

De voorzitter:Nee, mevrouw Kuiken. Een vraag telt niet mee als u niet inde interruptiemicrofoon spreekt.


Dan zal ik toch nog maar een keer herhalen wat het staats-recht inhoudt: dan komt er dus een interim-regering geba-seerd op de meerderheid van de Staten van Sint-Maarten,die dus het recht heeft om de regering te kiezen. Daar kanje uitstekend zaken mee doen. Dat zeg ik de hele tijd. Daarkan je uitstekend zaken mee doen. Maar als die over driemaanden na de verkiezingen weer vertrokken is, wat voorzaken doe je dan? Dat is de kern van de zaak. Dat is hetprobleem. We creëren, of "we" … Sint-Maarten creëertonzekerheid ten aanzien van alle mogelijke regeringsvor-men.

Mevrouw Diertens (D66):

Even uitgaande van allerlei suggesties die hier gedaanworden en informatie die voor mij niet altijd even transpa-rant is in die zin dat er met mensen gesproken is en derge-lijke — er zijn heel veel verschillende verhalen — wil ik deheer Bosman vragen: als het praktisch mogelijk is, wilt udan wel die verkiezingen ondersteunen? Want het zal mis-schien mogelijk zijn, vraag ik de staatssecretaris ook maar,om wel heel snel tot verkiezingen te komen.

De voorzitter:Een korte reactie. De heer Bosman.


Kijk naar wat de mensen van het kiescollege zeggen. Zezijn zelfs verrast door de keuze om verkiezingen uit teschrijven. Ze zijn zelf nog niet klaar. Al die zaken daarbijzijn een probleem. Ik heb niet gezegd dat er geen verkiezin-gen moeten komen. Ik steun verkiezingen. Ze krijgen daarbijalle steun en ondersteuning, maar er is nu alle belang bijduidelijkheid. Er komt zo meteen een interim-regeringgebaseerd op een meerderheid in de Staten. Daar ben ikecht van overtuigd. Daar kunnen we absoluut zaken meedoen en daar kunnen we voor langere termijn zaken meedoen als we niet gelijk verkiezingen uitschrijven. Als je datperspectief op verkiezingen op een jaar zet, heeft de interim-regering alle mogelijkheid om aan de slag te gaan, zonderdat er gelijk een wolk van verkiezingen boven hangt eniedereen bezig is met verkiezingen in plaats van een dakboven het hoofd, een school gerepareerd, een weg gemaakt.


Ik wil heel graag gewoon een concreet antwoord. Misschienis het ook aan de staatssecretaris om dat antwoord te geven…

De voorzitter:Dat kunt u straks vragen in uw eigen bijdrage.


Ja. De omstandigheden zijn extreem, dus misschien kunnenwe heel snel handelen tot de verkiezingen. Misschien is hetwel mogelijk. Die informatie zou ik graag hebben. Stel datdat zo is, zou u dan die verkiezingen kunnen steunen?


Ik denk, met alle respect voor iedereen, dat het onverstandigis om nu te beginnen met verkiezingen. Gisteren hoordenwe minister van Financiën Gibson. De tekorten van Sint-Maarten de komende tijd zijn gigantisch. Wat er nodig is,is zo snel mogelijk de economie repareren, zo snel mogelijkaan de slag met die economie. Als je zegt "over driemaanden gaan we verkiezingen houden", ligt dat stil, gaater niks gebeuren omdat mensen bezig zijn met verkiezingen.Natuurlijk, Sint-Maarten bepaalt zelf, geen probleem. Alleen,daar zit wel een consequentie aan vast. De keuze van Sint-Maarten geeft mij niet de verplichting om het wederopbouw-geld te leveren als het toezicht er niet is. Dus dat zijn dekeuzes die er zijn.

De voorzitter:Mevrouw Diertens, tot slot.


Vindt de heer Bosman ook niet dat in het geval van eenland dat zo ernstig getroffen is, de wederopbouw van debestuurlijke situatie ook onderdeel is van het land weer inde benen krijgen?


Ja. Dat vind ik ook prima keuzes. Die mogen ze allemaalzelf maken. Alleen, het Statuut is zoals het is. Daar kom ik

18-9-7

7 november 2017


zo meteen nog op, want daar ben ik ook niet helemaalhappy mee. U zegt: het is een autonoom land en ze moetendat zelf regelen. Dat vind ik prima. Dat moeten ze ook zelfdoen. Ze moeten het allemaal zelf regelen en daar kunnenze nog ondersteuning bij krijgen ook. Maar de vraag is ofhet houden van verkiezingen op dit moment in the bestinterest is van, ten goede komt aan de bevolking van Sint-Maarten. Dan kunnen we hier een beetje academisch praten,in de zin dat het heel belangrijk is voor de staatsvorming,maar het gaat erom dat die mensen een dak boven hunhoofd moeten hebben. Daar gaat het volgens mij om.

De voorzitter:We vervallen steeds in herhaling, het spijt me zeer.


Ik kan het nog een keer herhalen.

De voorzitter:Nee. Ik ga nu naar de heer Van Raak. Ik zie ook mevrouwVan Tongeren en mevrouw Van den Berg, maar jullie heb-ben al een paar vragen gesteld over hetzelfde onderwerp.De heer Van Raak.

De heer Van Raak (SP):

Ik volg deze discussie met toenemende verbazing. Ik moetdenken aan al die gezinnen die nu op Sint-Maarten zitten,zonder dak, letterlijk, zonder baan, zonder inkomen. Dezemensen zien ons hier discussiëren over verkiezingen enwanneer die gehouden moeten worden. De mensen zijnhet politieke gekrakeel meer dan zat. Het interesseert demensen niet of er verkiezingen worden gehouden, wanneerze worden gehouden. Mensen op Sint-Maarten interesseertmaar één ding: het land moet worden opgebouwd. En datmoet nu. Dat is een taak die wij hebben. Ik wil oproepenom met dit soort politieke spelletjes en gekrakeel op tehouden en te gaan kijken hoe wij met de wederopbouwkunnen beginnen.

Daarover heb ik een vraag aan de heer Bosman. Het geldis gereserveerd, de plannen zijn volgens mij gemaakt —die wil ik straks nog wel zien — maar hoe kunnen we dieuitvoeren? Ik vraag de heer Bosman, en ik zal het straks deanderen ook vragen: welke opties zijn er op dit moment omnu met de wederopbouw te beginnen? Heeft de heer Bos-man er vertrouwen in om harde afspraken te maken metde heer Marlin, die er nog zit? Ziet de heer Bosman moge-lijkheden om goede afspraken te maken met een eventuelenieuwe interim-regering, hoelang die er ook zit? Of ziet deheer Bosman die mogelijkheden niet? Welke mogelijkhedenheeft Nederland dan? Ik hoop dat we in dit debat kunnennadenken over de vraag hoe we de mensen kunnen helpen.Ik vraag de heer Bosman welke mogelijkheden hij ziet.

De voorzitter:Ik vraag de heer Bosman of hij deze punten ook in zijnbetoog heeft. Dan wil ik hem namelijk het woord geven.


Nee, deze punten zitten niet in mijn betoog.

De voorzitter:Deze punten niet? Dan mag u erop reageren.


Mijn voorkeur zou zijn om zaken te doen met een kabinetdat langere tijd zal zitten. Ik ben niet enthousiast over Wil-liam Marlin — dat zeg ik heel beschaafd — maar volgensmij werd dat wel duidelijk uit mijn tekst. Toen we de evalu-atie deden van alle ondersteuningsgelden van de afgelopen30 jaar aan de Antillen, hebben we geconstateerd dat nietaltijd duidelijk was hoe dat geld was besteed. Ik vind hetdus cruciaal — dan kijk ik ook even naar de staatssecretaris— om als we plannen maken, dat projectmatig te doen, meteen helder doel en met een heldere omschrijving. Dedaarvoor bestemde gelden moeten ook geoormerkt zijn.Het moet zo glashelder zijn als het maar zijn kan. Ik hebgeen behoefte aan een begroting met daarin 10 miljoen diedan opeens weg is en dat we dan achteraf moeten consta-teren dat we 30% resultaat hebben geboekt. Daar heb ikniks mee. Als er een ziekenhuis gebouwd moet worden,dan gaat het om het ziekenhuis. Het gaat om wegen. Hetgaat om het politiebureau. Het gaat om een school. Hetgaat om huizen, of het nou sociale woningbouw is of hetrepareren van huizen.


Ik heb ook niet veel vertrouwen in de heer Marlin. Ik hebook niet zo heel veel vertrouwen in de heer Heyliger. Datis wel een reëel probleem. Dat hebben de mensen op deeilanden trouwens ook niet. Zij hebben ook niet heel veelvertrouwen in de heer Marlin en ook niet in de heer Heyli-ger. Maar we zullen het ermee moeten doen. Ik denk dusdat we vandaag moeten gaan nadenken over het proces.Hoe kunnen we die wederopbouw gaan organiseren? Is deheer Bosman het met mij eens dat we heel goed moetenkijken wie die wederopbouw gaat uitvoeren? Ik ben er ergvoor om dat zo veel mogelijk door lokale bedrijven, metlokale werknemers, te laten doen. Ik zie ook dat consultants,bijvoorbeeld van KPMG, alweer op de bok zijn gesprongenen proberen om zo veel mogelijk geld binnen te halen. Ikben er zo bang voor dat er straks 200 miljoen of 300 miljoeneuro wordt besteed en er heel veel in de zakken van deaccountants en van de verkeerde politici verdwijnt, terwijlde mensen op Sint-Maarten achterblijven met een eilanddat niet wederopgebouwd is.

De voorzitter:Dat was geen vraag, maar goed.


Het is wel heel belangrijk.

De voorzitter:Een korte reactie.


Hoe we dat geld besteden, moet wel heel transparant zijn.Dat moet zo transparant mogelijk zijn. Consultants hebbenwe niet nodig, want iedereen op het eiland weet wat ermoet gebeuren. Het volgende is wel belangrijk. Het is een

18-9-8

7 november 2017


klein eiland, dus een bouwbedrijf zou best weleens van debroer van degene die het aanbesteedt kunnen zijn. Dat islastig. Ik heb daar niet zo'n moeite mee, als we maar alle-maal weten dat het geld op die manier wordt besteed. Alswe maar allemaal weten dat de keuze voor het familieliddan de allerbeste keuze is, omdat die de beste prijs-kwali-teitverhouding heeft en niet omdat-ie toevallig de broer is.Daar gaat het om. Het moet zo zuiver, helder en transparantmogelijk zijn. Het moet projectmatig zijn en daarmee afre-kenbaar en toetsbaar zijn.

De voorzitter:Dank. Ik hoor dat mevrouw Van Tongeren één simpele vraagheeft. Heeft u ook één vraag, mevrouw Van den Berg?


Ik luister even naar de vraag van mevrouw Van Tongeren.Misschien hoef ik mijn vraag dan niet meer te stellen.

De voorzitter:Oké, mevrouw Van Tongeren dan.


Ik zou graag volstrekt helder willen weten van de VVD ofzij het wederopbouwgeld alleen beschikbaar wil stellen alser een interim-regering komt.


Nee. De zaak is zelfs sterker: er moet toezicht zijn. Er moeteen duidelijke afspraak zijn dat er toezicht is. En niet alleentoezicht, maar ook grenscontrole. Dat zijn de twee voorwaar-den die nodig zijn om dat opbouwfonds goed besteed telaten zijn.


Dus verkiezingen hebben er niks mee te maken of hetwederopbouwgeld wel of niet vrijgegeven wordt.


Dat is dan toch nog een vraag erbij, maar daar heb ik weleen antwoord op. Je ziet namelijk dat een William Marlinhelemaal niets — niets! — heeft met een integriteitskamer.Hij doet er alles aan om die grenscontrole te dwarsbomenen op die manier frustreert hij wat er nodig is voor debevolking van Sint-Maarten.

De voorzitter:Ik stel voor dat u verdergaat.


Dan kunt u zeggen van "nou ja, dat doen we gewoon opdie manier", maar dan weten we allemaal dat het geld nietop de goede plek gaat komen. Dan ben ik het zeer eens metmijn collega van de SP.

De voorzitter:Gaat u verder.


Voorzitter. Ook de rol van de gouverneur van Sint-Maartenis een bijzondere. Juist hij zou als man boven de partijenmoeten staan en het belang van de bevolking vooropmoeten stellen. Verkiezingen en vertraging kunnen nooitdat belang dienen. Waarom heeft hij de verkiezingen nietgestopt, zo vraag ik de staatssecretaris. Waarom heeft hethij het landsbesluit voor verkiezingen niet ter vernietigingaangeboden aan de Rijksministerraad? Ik ben niet tegenverkiezingen, juist niet, maar waarom worden de verkiezin-gen niet tot januari 2019 uitgesteld? Wat is daarop tegen?Shipjumpen mag nooit beloond worden — daar ben ik echtvan overtuigd — maar nu verkiezingen houden, is desa-streus. Moeten we niet constateren dat hier sprake is vanslecht bestuur? Zo ja, is daarmee de waarborgfunctie vande Rijksministerraad niet aan de orde?

Wat dit alles mij wel duidelijk maakt, is dat het Statuut ende huidige organisatie van het Koninkrijk niet meer vandeze tijd zijn. Verantwoordelijkheden liggen niet op deplekken waar bestuurders ook verantwoording afleggen.Nederland mag zich nergens mee bemoeien, want de lan-den zijn autonoom. Totdat er een ramp plaatsvindt, wantdan móét Nederland ingrijpen, terwijl we daar geen verant-woordelijkheid voor hebben. Kortom, het Statuut moet echtanders. Het is nu niet de tijd om dat in te gaan vullen, maarde VVD zal daar binnenkort wel mee aan de slag gaan.

Op Aruba is nu een nieuwe regering. Ik wil de nieuweminister-president van Aruba, mevrouw Evelyn Wever-Croes, van harte geluk en succes toewensen met haarnieuwe ploeg. Ook op Aruba is er nog genoeg te doen. Definanciën zijn nog steeds niet op orde. De hoeveelheidambtenaren op de loonlijst van de overheid van Aruba isnog steeds volstrekt buiten proportie. De aanpassingen vande raffinaderij zijn nog een steeds een black box. De kostenzijn niet duidelijk en de opbrengsten al helemaal niet.

Ook op Curaçao gaat een nieuw kabinet aan de slag, maarook daar zijn de uitdagingen groot. De oude Isla-raffinaderijzou met Chinese hulp helemaal vernieuwd worden, maardat verhaal wordt steeds schimmiger en onduidelijker.Nederland heeft hulp aangeboden in de onderhandelingenmet de Chinezen. Is daar gebruik van gemaakt, zo vraag ikde staatssecretaris.

Tot zover de landen waar we niet over gaan, voorzitter. Nude eilanden die wél bij Nederland horen. Hierover moet mijecht iets van het hart. We hebben daar veel goeds gedaanmet een nieuw belastingkantoor, een nieuwe brandweerka-zerne en een nieuwe gevangenis, maar wat hebben we daarnu echt beter gemaakt voor de bevolking? De gezondheids-zorg is beter en het onderwijs is op niveau aan het komen.Dat is goed en daar ben ik trots op. Maar economisch is hetnog steeds niet geweldig. In 2010 hadden we afgesprokenmet de BES-eilanden dat we ze op een basisniveau zoudenbrengen qua infrastructuur en andere zaken, zodat ze diezelf verder konden onderhouden. Helaas is daar weinig vanterechtgekomen. Ook de sociale woningbouw komt maarniet van de grond.

18-9-9

7 november 2017


Natuurlijk moet er goede governance zijn bij de corporatieop Bonaire, maar dat moet toch te regelen zijn? Dat vraagik aan de staatssecretaris. Zonder iemand tekort te doen,wil ik hier toch de oud-gedeputeerde van Bonaire, Nina denHeijer, noemen. Deze standvastige dame was echt dag ennacht bezig om het beter te maken voor de bevolking opBonaire. Het niet van de grond komen van de socialewoningbouw was voor haar niet te verteren en de VVD isdat met haar eens. Ik wil de staatssecretaris vragen om hiermet voorrang naar te kijken.

Goede huisvesting, ook voor de allerarmsten, is een stapuit de armoede, maar ook economische ontwikkeling, metname in de landbouw, verdient alle aandacht. Door zelfvoedsel te verbouwen op Bonaire wordt het eten goedkoopen is er ook gelijk werk. Mocht daar nog technische onder-steuning voor nodig zijn, zoals energiezuinige kassen —vanuit mijn andere portefeuille weet ik dat er zelfs energie-producerende kassen zijn — dan moeten we kijken of wedaar ook iets mee kunnen.

Ik kom even bij de heer De Graaf. Hij was heel enthousiastover Bonaire. Ik moet hem toch teleurstellen, want kijkendnaar het rijtje van landen en eilanden die het goed voorelkaar hebben, kom ik toch bij Saba uit. Saba heeft het echthartstikke goed voor elkaar. Er is een goed bestuur, er zijngoede bestuurders en het is — dat durf ik bijna te zeggen— hard op weg om het best geregelde land binnen hetKoninkrijk te worden. We hebben echter ook altijd gezegddat zij dan het recht verdienen om meer zeggenschap tekrijgen: meer eigen bestuursinvulling en aanwending vande eigen gelden. Is de staatssecretaris dat met mij eens enhoe zou daar invulling aan gegeven kunnen worden?

En dan nog zorgenkind Statia. Er is daar sprake van eenonbehoorlijke bestuurder — we weten wie dat is — en ookvan onbehoorlijk bestuur, maar ik moet ook constaterendat wij hier in Nederland de regels van de Wet openbarelichamen BES niet altijd goed hebben toegepast. Misschienis dit een moment om de klokken op Statia eens gelijk tezetten en er samen voor te zorgen dat ook zij de financiënop orde gaan krijgen en een deugdelijk bestuur kunnengaan vormen. Hoe ziet de staatssecretaris dit?

Ik rond af. In het regeerakkoord staat over de rol van destaatssecretaris: "Het ministerie van BZK krijgt een sterkerecoördinerende taak inclusief bijbehorend budget." Hoe gaatde staatssecretaris deze coördinerende taak invullen en aanwelke maatregelen denkt hij dan?

Er ligt echt genoeg op het bord van deze staatssecretarisen het is niet moeilijk om als Nederlander een heet hoofdte krijgen en een koud hart als je de problemen ziet. Daarommijn herinnering aan de staatssecretaris: ik wens u eenwarm hart toe en een koel hoofd.

De voorzitter:Dank u wel. Dan geef ik het woord nu aan mevrouw VanTongeren, namens GroenLinks.


Dank u wel, voorzitter. Ook ik heet de nieuwe staatssecreta-ris van harte welkom en kijk uit naar een goede samenwer-king.

Ik zat te denken aan een gewone vrouw op Sint-Maartenen haar gezin, die een eettentje of een klein souvenirwinkel-tje heeft, de orkaan over zich heen heeft zien komen, in hetzomerseizoen misschien een illegale arbeider heeft om tehelpen met de zware werkzaamheden in dat seizoen en nuprobeert naar de toekomst voor haar en haar kinderen tekijken. Op die punten sluit ik mij aan bij de heer Bosman:hoe kan je zorgen dat gewone mensen op dat eiland — enin mindere mate is er natuurlijk ook op Saba en Sint-Eusta-tius behoorlijk wat verwoest — een goed toekomstperspec-tief krijgen? Ik denk dat dingen zoals dreigementen enpowerplay vanuit Nederland en het uitoefenen van druk opde ontkiemende parlementaire democratie op de eilandenabsoluut niet behulpzaam zijn. Wat wel behulpzaam is, isdealen met welke regering daar dan ook zit. Ook bij onshebben we weleens een periode met een demissionairkabinet en ook bij ons kan een kabinet vallen. Je hebt maarafspraken te maken met de regeringen die daar zitten. Eenstap terug, waarbij Nederland min of meer de macht opSint-Maarten overneemt, lijkt mij voor helemaal niemandbehulpzaam.

Wat wel behulpzaam kan zijn: als mensen verkiezingenwillen, kunnen wij dan hulp aanbieden? Dat zou ik ook graagvan de staatssecretaris willen weten. Zijn de dingen die deheer Bosman allemaal heeft opgesomd, dingen waar wijeventueel — als daarom gevraagd wordt — ondersteuningbij kunnen bieden? Wellicht ontdekken de mensen op Sint-Maarten dan in zo'n gesprek daarover dat ze het misschientoch maar beter drie maanden kunnen uitstellen. Dat lijktme een veel productievere manier van samenwerken danals een Nederlandse parlementariër vanuit hier roept: datandere autonome land moet zijn verkiezingen maar eenseen jaar uitstellen, want anders weet ik nog niet of dathulpgeld er wel komt.

Deze kersverse staatssecretaris is dus niet te benijden. Deverhoudingen waren al knap ingewikkeld en zijn nu nogeen stuk ingewikkelder geworden, maar dat betekent ookdat hij kan schitteren door ervoor te zorgen dat de rust opde eilanden terugkomt en dat er op de eilanden ook weervoor iedereen mogelijkheden zijn om een goed leven op tebouwen.

Veel ingewikkelder wordt het om de unieke Caribischenatuur, de mangrovebossen en de koraalriffen, en dehavens weer schoon te krijgen. Die natuur heeft een intrin-sieke waarde, maar zij vormt ook een grote bron vaninkomsten vanwege de recreatie. Ik ben benieuwd of destaatssecretaris daar in de begroting ook ruimte voor zieten of wij nog een nota van wijziging gaan krijgen, want ookvoor de andere onderdelen van de wederopbouw zie ik inde begroting nog niet de bijbehorende posten.

We zijn ook benieuwd hoe de staatssecretaris de eilandenop een hoger groener niveau — dat noemde ik net al —maar ook op een hoger sociaal plan denkt te trekken. Wevoeren al sinds jaar en dag discussies over een aanvaard-baar sociaal minimum. Ik ben benieuwd hoe deze staatsse-cretaris daartegen aankijkt. Wij willen ervoor zorgen dat de

18-9-10

7 november 2017


tweedeling tussen arm en rijk op de Caribische eilanden,hoe die ook is ontstaan, eerder kleiner wordt dan groeit.

Verder heb ik in een procedurevergadering wat vragengesteld over orkaangetroffenen uit Sint-Maarten die zowelop Curaçao als in mindere mate ook op Aruba en inNederland aankomen. Daar zitten soms ook eindexamen-kandidaten bij, die toch heel graag hun school willenafronden. Voor die groep zou ik speciaal aandacht willenvragen. Kunnen wij hen niet hier hun eindexamen van demiddelbare school laten doen als dat, begrijpelijkerwijs,niet lukt op Sint-Maarten zelf, zodat deze jongvolwassenen,deze kids wel hun schoolcarrière kunnen voortzetten?

Wat kunnen we verder doen voor mensen die zonder inko-men of passende huisvesting deze kant opkomen? In debrief die ik heb gekregen, staat: iedereen is er zelf verant-woordelijk voor. Dat begrijp ik natuurlijk wel, maar als —we hopen dat dat nooit gebeurt — heel Rotterdam wordtweggevaagd door een grote explosie in de Botlek en alleRotterdammers naar Amsterdam komen, dan zullen we ookecht wel wat gaan doen om ervoor te zorgen dat kinderen,als die erbij zitten, in elk geval naar school kunnen, dat erwat te eten is en dat er huisvesting is. Ik weet niet of hetklopt, maar ik hoor van mensen dat er in de Bijlmer flatsmet echt zware dubbele bewoning zijn, dat het moeilijk isom ingeschreven te raken in Nederland en dat het vaak ookaan inkomsten ontbreekt.

Ik kom nu op een variatie op hetzelfde thema. De eilandenvangen op dit moment ook veel Venezolaanse vluchtelingenop. Ook die vluchtelingen krijgen in Nederland niet echteen warm welkom. Zodra ze naar de andere eilandenkomen, noemen we ze "illegalen". Hoe kijkt de staatssecre-taris aan tegen de verschillende asielprocedures op deeilanden? Als ik het goed heb begrepen, komen de meestenof op Curaçao of op Aruba terecht. Hoe lopen die procedu-res? Kunnen we daaraan bijdragen? Moeten die verbeterdworden? Wat kunnen we daarmee?

Voormalig minister Plasterk heeft aan mijn collega Bramvan Ojik de toezegging gedaan dat bij de wederopbouwook aandacht zou zijn voor verduurzaming. Als je orkaanbe-stendig gaat herbouwen, kun je kijken naar te gebruikenmaterialen en naar hoe de huisvesting is, zodat je straksniet een enorm vermogen kwijt bent met het al die gebou-wen voorzien van airconditioning.

Er zijn forse sociale problemen. De kosten van levensonder-houd zijn aanzienlijk gestegen. Medische voorzieningenzijn niet hersteld. En de toeristeneconomie ligt stil. Wehadden eerder een discussie over het sociaal minimum.Hoe kijkt de staatssecretaris daartegen aan?

En hoe gaan we verder met de uitvoering van het verdragvan Parijs voor het hele gebied? In Nederlandse gemeenteszijn er allerhande mogelijkheden voor individuele huiseige-naren maar ook voor de sociale woningbouw om te kijkennaar verduurzaming. Er is een trits aan mogelijkheden, vanenergiecoöperaties tot ISDE+ en mogelijkheden om te sal-deren. Hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat diemogelijkheden er ook in Caribisch Nederland zijn, dus inhet hele Koninkrijk?

Zouden wij niet de rest van het Koninkrijk, dus het niet-continentale deel, moeten laten meeprofiteren van degunstige economische ontwikkelingen? Jarenlang is de

verhoging van de zogenaamde vrije uitkering tegengehou-den, want we hadden crisis. Nu de economische omstan-digheden zich ervoor lenen, lijkt het GroenLinks hoog tijdom de aanbevelingen op te volgen van de commissie-Spies,die de gevolgen van de gewijzigde staatkundige verhoudingheeft onderzocht, en de BES-eilanden in staat te stellen omeindelijk meer werk te maken van wat zij nodig vinden, ende vrije uitkering naar boven toe aan te passen.

Ik wil ook aandacht vragen voor het volgende. Wereldwijdhebben we een heel grote campagne gehad met MeToo.Op eerdere werkbezoeken aan de eilanden hebben wij ookveel gehoord over seksueel geweld tegen vooral vrouwenen meisjes en in mindere mate ook jongens en mannen.Zowel de opvang als de positie van de vrouwen daar iskwetsbaar. Iedereen kent iedereen. Nog veel meer dan inNederland worden zaken verzwegen en binnenskamersgehouden. Zou daar op een of andere manier toch weeraandacht voor kunnen komen vanuit Nederland? Er is ietsvan opvang op de verschillende eilanden, een soort blijf-van-mijn-lijfstructuur. Er is ook iets rond abortus en zorg.Maar ik heb begrepen dat dit echt niet op het niveau is datwij graag zouden willen.

In gesprekken met vrouwelijke bestuurders op de eilandenheb ik ontdekt dat de vrouwen die daar nu bestuurder zijn,bijna allemaal één topklasje hebben gedaan dat, dacht ik,door Nederland is georganiseerd na 10-10-10. Zoals ookverschillende collega's zeggen, kan de bestuurlijke kwaliteitdaar wel omhoog. Die kan in alle landen omhoog, ook inNederland, maar ook daar. En wij kunnen daar mogelijkeen bijdrage aan leveren door nog een keer te kijken of weaandacht kunnen geven aan het opkweken van goed vrou-welijk bestuurlijk toptalent.

Ik heb nog een laatste opmerking, een beetje in lijn met watMarianne Thieme altijd zegt over de bio-industrie, over derampenraffinaderij Isla. Ook dat grote probleem is nogsteeds niet opgelost. Er liggen goede plannen. Ik hoop datdeze staatssecretaris zeker ook gaat spreken met Green-Town. Dat zijn ondernemers op Curaçao die stukje bij beetjeproberen om de milieuramp te verminderen en weerbedrijvigheid te krijgen in de haven. De door Isla veroor-zaakte overlast lijkt heel erg in de buurt te zitten van men-senrechtenschendingen. Ik hoop dat de staatssecretaris wilkijken naar de leefomstandigheden daar. Want wij hebbenonze eigen militairen wel onder de rook van Isla wegge-haald, maar de lokale bevolking zit er nog steeds onder.

Ik ben klaar met mijn betoog, voorzitter.

De voorzitter:U bent wel door uw spreektijd heen.


Ik zie hier nog zeventien seconden op mijn klokje staan.

De voorzitter:Ja, maar u hebt ook een tweede termijn. Maar het is aan u.Ik zeg het maar even.


Ik heb dus niet mijn spreektijd op mijn klokje gekregen?

18-9-11

7 november 2017


De voorzitter:Het staat er altijd. De heer Bosman heeft een interruptie.


Misschien kunt u dit straks apart even regelen. Ik heb eenvraag aan mevrouw Van Tongeren van GroenLinks overhet geld voor het wederopbouwfonds. Vindt GroenLinksdat dat geld gewoon gegeven moet worden, ongeacht desituatie? Of is dat aan voorwaarden verbonden wat Groen-Links betreft?


De vraag stellen, is hem beantwoorden. Natuurlijk moet jenergens, waar dan ook, gewoon een zak geld neerzettenzonder afspraken en voorwaarden. Dat moet je ook niet inGeertruidenberg doen. Maar ik vind dat de voorwaarde nietmoet zijn dat ze wel of geen verkiezingen mogen houdenen niet zelf mogen bepalen of er een demissionaire rege-ring, een missionaire regering of een interim-regering is.Dat vind ik geen terechte voorwaarde. Verder ben ik hetvolledig met de heer Van Raak eens dat er goed opgeletmoet worden dat opdrachten lokaal gedaan worden, maarniet zo groot zijn dat er makkelijk veel aan de strijkstok blijfthangen. Ik ben er ook voor om te zorgen dat externebureaus zo zuinig mogelijk ingezet worden.


Daar ben ik ontzettend blij mee, maar dat betekent dus datde voorwaarden die Nederland gesteld heeft, ook voorGroenLinks de voorwaarden zijn voor het leveren van hetgeld voor de wederopbouw.


De voorwaarden die tot nu toe gesteld zijn door de regeringzeker. Maar ik kan me niet aansluiten bij al de voorwaardenwaarbij "we" gezegd werd door de vertegenwoordiger vande VVD-fractie. In het betoog van mijn collega zaten meer-dere voorwaarden, onder andere dat de verkiezingen nietbinnen drie maanden gehouden moesten worden. Daarben ik het niet mee eens.


Ik heb een kleine verhelderingsvraag over het onderwijs.Ik ben erg begaan met de mensen en kinderen daar. Zijmoeten hun school kunnen afmaken. Als het mogelijk isdat de kinderen op de eilanden geholpen worden en deleraren ontzorgd worden, is het dan zo dat daar uw voorkeurnaar uitgaat?


Uiteraard, ja, mocht dat daar kunnen. Ik heb begrepen datdit ook in een algemeen overleg over onderwijs aan de ordeis geweest. Toen werd er gezegd dat het zo stressvol is endat de huisvesting zo slecht is, dat het voor een eindexa-menkandidaat ingewikkeld is. Ik weet nog dat ik zelf eind-examen deed en ook dat mijn zoon dat deed. Het is heelingewikkeld om te proberen om je eindexamen te halen alsde situatie om jou heen echt heel slecht is. Kan dat wel, danheeft dat uiteraard de voorkeur. Wellicht kan het op eenvan de andere eilanden. Maar we moeten er in elk geval

actief voor proberen te zorgen dat alle eindexamenkandida-ten in een situatie zitten waarin zij zich goed kunnen voor-bereiden op dat examen.

De voorzitter:Dank u wel, mevrouw Van Tongeren. Dan ga ik nu naarmevrouw Van den Berg namens het CDA.


Voorzitter …

De voorzitter:Ja, mevrouw Van den Berg. Er wordt onderhandeld overspreektijden. Dat geeft niet.


Maar ik begin nu wel, want mijn klokje begint te tikken.

De voorzitter:Ja, dat houd ik in de gaten. U heeft het woord en webeginnen opnieuw. U heeft acht minuten voor de eerstetermijn.


Oké. Voorzitter. Op de eerste plaats natuurlijk ook onzefelicitaties voor de staatssecretaris. We wensen hem heelveel succes met deze portefeuille. De verbondenheid vanNederland met het Caribisch gebied staat voor het CDAbuiten kijf. We hechten echt aan een constructieve samen-werking met Caribisch Nederland en met de autonomelanden in het Koninkrijk.

Voorzitter. Mijn collega van de ChristenUnie, Stieneke vander Graaf, kan vandaag niet bij dit debat aanwezig zijn endaarom wil ik namens haar twee onderwerpen aan de ordestellen. Het eerste is de positie over het vraagstuk vanmensenhandel. Wij weten uit verschillende onderzoekendat mensenhandel op de eilanden een groot probleem is.Het heeft ook prioriteit bij het Openbaar Ministerie. Kan destaatssecretaris aangeven of er vorderingen zijn in debestrijding van mensenhandel?

Het tweede punt is de positie van kinderen. Eén manier omuitdrukking te geven aan de waarde van de band met Cari-bisch Nederland, is het streven naar de verbetering van hetwelvaarts- en welzijnspeil. Wij kunnen er ons wat dat betreftniet bij neerleggen dat er een groot verschil is tussen dekinderen die opgroeien in Europees Nederland en in Cari-bisch Nederland. Wij vragen de staatssecretaris daaromhoe hij de komende jaren de duurzame verbetering van desituatie van de kinderen daar wil gaan bewerkstelligen. Debestedingen voor kinderrechten op basis van het amende-ment-Van Laar/Segers komen in deze begroting namelijktot een einde. Dit was voor de ChristenUnie. Aansluitendzouden we als CDA willen vragen welke mogelijkheden destaatssecretaris ziet om bestedingen te doen voor de verbe-tering van de positie van kinderen. Ook willen wij vragenhoe de positie is van de kinderen bij alle materiële schadein Sint-Maarten. Daar is net ook al door collega Van Tonge-

18-9-12

7 november 2017


ren naar gevraagd. Gaan alle kinderen daar alweer naarschool?

Alle goede dingen komen in drieën. We hebben dan ookdrie thema's die we graag willen onderschrijven: organisa-tie, zelfvoorziening en de financiële impuls.

Organisatie als eerste. In het regeerakkoord is vastgelegddat het ministerie van BZK een sterkere coördinerende taakkrijgt, inclusief bijbehorend budget. Dat is dringend nodigwat ons betreft. De commissie-Spies wees al op de versnip-perde en soms tegenstrijdige aanpak van Nederlandse zijde.De commissie stelt vast dat BZK geen bevoegdheden hadvan waaruit dit ministerie het Nederlandse beleid zou kun-nen regisseren, laat staan dat BZK beleidsaanpassingenvanuit een integrale visie zou kunnen afdwingen. Kan destaatssecretaris uiteenzetten hoe de versterking van diecoördinerende taak vorm zal krijgen en waar het zijnsinziens nog ontbreekt aan bevoegdheden om die coördine-rende taak adequaat te kunnen uitvoeren? Kan hij alvasteen tipje van de sluier oplichten als het gaat om zijn inte-grale visie op Nederlands beleid voor de BES? Heeft destaatssecretaris dan ook aandacht voor natuur? Heeft herstelvan natuur daar ook een plaats in?

Gecoördineerde inzet is nodig, bijvoorbeeld ook als hetgaat om de ontwikkelingen in Venezuela. Kan de staatsse-cretaris de stand van zaken op dit moment schetsen? Wijzouden ook graag helderheid willen hebben over de gede-tineerden uit Sint-Maarten die tijdelijk in Nederland verblij-ven. Wat zijn de afspraken daaromtrent? Kan de staatsse-cretaris aangeven wat de stand van zaken is met betrekkingtot de geschillenregeling die nog overeengekomen zouworden?

De commissie-Spies constateert dat gegeven de kleineschaal en de beperkte aanwezige capaciteit het somsmoeilijk is om kwaliteit van bestuur en de daarmeesamenhangende ambtelijke organisatie te waarborgen. Hetis een waar woord dat president Obama al eens aanhaalde:"If you think education is expensive, try ignorance." Wijlezen dat er op Bonaire een traineeprogramma is voor jongeambtenaren. Is een stage in Nederland al een vast onderdeeldaarvan? Zo nee, is de staatssecretaris bereid dat te realise-ren en ook andere jonge ambtenaren mee te nemen in dittraineeprogramma?

Dan de financiële impuls. Het CDA maakt in het regeerak-koord middelen vrij voor de aanpak van regionale pijnpun-ten, onder andere op de BES-eilanden. Kan de staatssecre-taris aangeven op welke wijze en onder welke voorwaardende eilanden aanspraak kunnen maken op deze middelen?De BES-eilanden vissen vaak achter het net als er middelenzijn voor de gemeenten. Hebben de verschillende ministe-ries ook de BES-eilanden voor ogen, als zij aan gemeentendenken? Als er extra middelen zijn voor natuur en volk ofcultuur, laten we ons dan ook voor de BES-eilanden sterkmaken.

Dan thema drie: de zelfvoorziening. Het is bekend datarmoede nog steeds een groot probleem is op de eilanden.Een degelijke huisvesting is de basis om armoede tebestrijden. Net werd door collega Bosman al de naam vanNina den Heyer genoemd, als degene die zich sterk heeftgemaakt voor sociale woningbouw op Bonaire. Voor 500woningen is een garantstelling nodig van 36 miljoen. Er

wordt al jaren over gesproken. Ziet de staatssecretariskansen om deze garantstelling nu te realiseren?

De kosten van levensonderhoud zijn nu zeer hoog, omdater veel producten geïmporteerd moeten worden. Als deeilanden meer zelfvoorzienend zouden worden, zou eenvan de wortels van de armoede aangepakt kunnen worden.Mijn collega's Amhaouch en Geurts hebben daarover begindit jaar al eens vragen gesteld. Is de staatssecretaris bereidde BES-eilanden en de universiteit van Wageningen bijelkaar te brengen om de eigen voedselvoorziening op deeilanden te realiseren? Dank u wel.

De voorzitter:Dank u wel. Dan geef ik nu het woord aan de heer Van Raak,namens de SP.


Wij leven al vele eeuwen samen, maar toch begrijpen wijelkaar vaak slecht. Wij zijn één koninkrijk, maar met tweeinborsten, met twee mentaliteiten. Dat maakt onze cultuurheel rijk, maar onze politiek heel moeilijk.

Saba en Statia werden hard getroffen door de orkaan Irma,Sint-Maarten werd verwoest. Na deze verschrikkelijke rampleek er even een nieuwe toekomst voor het Koninkrijk tezijn. Nederland probeerde te helpen waar het kon; metmensen en middelen, van militairen tot aan het Rode Kruis.Nederlanders zamelden geld in en organiseerden acties,omdat we onze koninkrijksgenoten wilden helpen.

Maar dit nieuwe gevoel van verbondenheid werd kapotge-maakt door een ziekmakende politiek. De regering van Sint-Maarten stapelde fout op fout, maar Nederland kreeg steedsde schuld. Nederlandse militairen die hulp boden, werdendoor premier Marlin verdacht gemaakt. De mensen op Sint-Maarten hebben hard hulp nodig; zij hebben nu hulp nodigen willen dat Nederland komt helpen.

De boosheid van de mensen kreeg ook een stem in hetparlement, dat instemde met de voorwaarden en Marlinliet vallen, en dat is goed nieuws. Begin januari komen ernieuwe verkiezingen. Dat is in deze omstandigheden slechtnieuws voor al die mensen die de komende drie maandengeen politiek gekrakeel willen maar een dak op hun huis,een inkomen en een baan.

Op Sint-Maarten is op dit moment geen regering waar wegoed zaken mee kunnen doen en waarmee we de wederop-bouw echt kunnen beginnen. Ziet de staatssecretaris na hetvertrek van Marlin onder de huidige omstandighedenmogelijkheden voor een nationale regering op het eilanddie wel wil samenwerken? Dit mooie eiland moet namelijkworden opgebouwd. De economie moet weer op gangkomen, want het toeristenseizoen staat voor de deur en heteiland kan zijn gasten op deze manier niet ontvangen. Wijstaan voor een bijna onmogelijke taak. Ik wil de heer Knopsdan ook van harte feliciteren met zijn benoeming totstaatssecretaris.

18-9-13

7 november 2017



Ik heb een vraag aan de heer Van Raak. Zoals ik net in mijninterruptie op de heer Bosman al zei, maak ik me ook zorgenover de timing van de verkiezingen. De heer Bosman wilde verkiezingen minimaal een jaar vooruitschuiven en ofer nu een interim-regering of een demissionaire regeringzit, hij wil überhaupt geen afspraken maken. Het lijkt meonverstandig om die deur helemaal dicht te slaan als erwellicht wel afspraken mogelijk zijn, in het belang van demensen die nu getroffen zijn op Sint-Maarten. Ik hoor graagvan de heer Van Raak hoe hij daartegen aankijkt.


Ik weet niet of de heer Bosman dat precies zei, maar datkan hij straks zelf wel toelichten. De heer Marlin is wegge-gaan en heeft verkiezingen uitgeschreven. Hij heeft daarmeeeigenlijk ook een streek geleverd. Er is nu een nieuwemeerderheid. Of ik in elke politicus evenveel vertrouwenheb, weet ik niet. Het is aan deze nieuwe coalitie om tebekijken of die verkiezingen georganiseerd moeten worden.Dank voor deze vraag, want ik vraag nu aan de staatssecre-taris of er technisch ook mogelijkheden zijn om deze verkie-zingen af te blazen. Of zijn die er niet meer? Als die er nietmeer zijn, hebben we echt een probleem, namelijk dat depolitici op het eiland de komende drie, vier maanden gaankrakelen, ruzie gaan maken, en met alles bezig zijn behalvemet de wederopbouw en de mensen. Dan hebben we eenprobleem, omdat wij als Nederland, ik ook, die verantwoor-delijkheid heel diep voelen om nu te starten met dewederopbouw. Dan moeten we in deze Kamer de discussievoeren over hoe we dat gaan doen. Mijn grote voorkeurheeft het om dat zo veel mogelijk samen te doen met deregering van Sint-Maarten. En het maakt me niet uit metwelke regering dat is, of dat nu een interim-regering is, eenrooie regering, een blauwe of een groene. Het maakt meniet uit. De enige voorwaarde die we hebben, is dat het eenregering is waarmee we afspraken kunnen maken. Als heteen regering is waarmee we geen afspraken kunnen maken,vind ik ook dat we met de wederopbouw moeten beginnen,maar dan moeten we kijken in hoeverre we in het kadervan het Koninkrijk die verantwoordelijkheid zelf moetennemen.


Dat ben ik met de heer Van Raak eens. Als je ervoor pleitom sowieso die verkiezingen naar achteren te verschuiven,vind ik dat je ook de bereidheid moet hebben om in iedergeval het gesprek aan te gaan met een interim-regering. Ikvroeg aan de VVD om een simpel ja- of nee-antwoord hieropen ik kreeg onduidelijkheid, maar ik dacht een nee. Ik hooru toch duidelijk zeggen — dat is mijn conclusie — dat u welvindt dat we het gesprek moeten aangaan met de staatsse-cretaris om te kijken of we ook in een demissionaire ofinterim-fase tot goede en harde afspraken kunnen komen.


Wij kunnen een land niet helpen opbouwen zonder ingesprek te zijn met een regering, met welke regering danook. Maar het is niet België of Duitsland. Het is een auto-noom land in ons Koninkrijk, waarbij wij een specifiekeverantwoordelijkheid hebben voor goed bestuur. Daaromheeft het mijn overgrote voorkeur om dit in goed overleg,in goede samenwerking te doen met de regering. Met

Marlin zal dit heel moeilijk worden, met Heyliger overigensook. Ik hoop dus heel erg dat we afspraken kunnen makenmet die regering. Dan zullen we die afspraken goed moetencontroleren. Ik ben bang dat we in het kader van hetKoninkrijk ook een aantal taken naar ons toe moeten trek-ken. Die discussie moeten we vandaag ook durven voeren.Anders zullen de mensen op Sint-Maarten straks in februarinog steeds zonder dak, zonder baan en zonder inkomenzitten.

De voorzitter:Er was een vraag gesteld via de heer Van Raak aan de heerBosman en ik zie dat de heer Bosman daar nu op wil reage-ren. Heel goed.


Ja, want de weergave van mijn woorden is niet de juiste.Natuurlijk heb ik nooit gezegd dat we moeten wachten totde verkiezingen zijn geweest om over een jaar pas zakente doen. Het probleem is dat als je vroegtijdig verkiezingenhoudt, het steeds onzekerder wordt met wie je zaken doet.En dan moet je dus afwachten met wie je uiteindelijk zakengaat doen. Dat is eigenlijk hetzelfde als wat de heer VanRaak zegt. Dus ik heb nooit gezegd dat we een jaar moetenwachten omdat we niet weten met wie we zaken doen. Wewillen gewoon zaken doen.

De voorzitter:Dat is duidelijk. Mevrouw Diertens.


Ik ben heel blij met uw opmerking, mijnheer Van Raak, datwe de mensen heel graag willen helpen. Ook hebben weals Nederland de plicht op basis van de consensuswetge-ving om samen met Curaçao en Aruba Sint-Maarten tehelpen. U heeft het over de taken die we invullen. Kunt uaangeven om welke taken het dan gaat? Zonder dat we nugelijk alles naar onszelf toetrekken, welke taken kunnen wesamen met Curaçao en Aruba vormgeven?


Ik ga de staatsecretaris zo meteen ook vragen of hij het metmij eens is dat dat de wederopbouw van Sint-Maarten nietkan wachten. Ik wil inzage hebben in de plannen en ook inde uitvoerders en wil ook weten of ze gescreend zijn. Ik zienamelijk een aantal zaken die echt een grote bedreigingzijn. William Marlin zei: stuur het geld maar naar mijnrekening, dan los ik het op. Dat gaan we dus niet doen.



Maar wat we wel gaan doen, is kijken met wie we kunnensamenwerken. Als het aan mij ligt, is dat zo veel mogelijkmet bedrijven op het eiland zelf en zo veel mogelijk met demensen op het eiland — daarom is die grensbewaking ookzo belangrijk — zodat we mensen ook aan het werk kunnenhelpen en we banen en inkomens kunnen creëren. Waar ik

18-9-14

7 november 2017


op tegen ben, is dat bijvoorbeeld KPMG en andere consul-tants, die er al op aan het voorsorteren zijn, gaan zeggen:geef het geld maar aan mij.



Nederland stelt terecht eisen aan financieel toezicht engoede grensbewaking. Ik denk dat deze zaken echt in eigenhand moeten worden gehouden, omdat anders de kanslevensgroot is dat het in verkeerde handen komt. Ik zei aldat KPMG klaarstaat. Ik vraag de staatssecretaris dan ookervoor te zorgen dat KPMG niet betrokken wordt bij de uit-voering.

In het politiek zware weer over Sint-Maarten lijken we onzeeigen eilanden soms te vergeten. Op Statia zagen we deallernaarste oude politiek toen Clyde van Putten uitriep datmilitairen op het eiland zouden worden vermoord enbrandend door de straten zouden worden gesleept. Maarwe zagen ook hoop, omdat de mensen op Statia duidelijklieten weten dat ze dit soort politiek niet meer accepteren,zoals de indrukwekkende petitie van de nog maar 18-jarigeLenaria Brown.

Op het trotse Saba hebben de mensen de schade zo veelals het kan zelf proberen te herstellen maar toch moet ernog veel gebeuren om het eiland op te bouwen en voor tebereiden op de toekomst en beter te beschermen tegennieuwe orkanen. Want als deze eilanden om de zoveel jarenop deze manier worden verwoest, moeten we ook beseffendat deze eilanden praktisch onbewoonbaar worden. Vooralmensen met een laag inkomen hebben grote klappengekregen. Kan de staatssecretaris beloven dat er bij dewederopbouw van Saba en Statia vooral extra aandacht isvoor mensen met een laag inkomen onder het bestaansmi-nimum wier huis en werk kapot zijn?

De staatssecretaris heeft ook een brief gekregen van hetbestuur van Saba. Het eiland laat al vele jaren zien dat hetzaken zelf beter kan doen dan al die ministeries hier in DenHaag. Is de staatssecretaris bereid om snel in overleg tetreden met Saba om voor dit mooie eiland meer autonomiemogelijk te maken?

Sint-Maarten moet niet alleen fysiek maar ook politiekopnieuw worden opgebouwd. In 2015 nam deze Kamer eenmotie aan van de SP en de VVD voor een groot onderzoeknaar de verbondenheid tussen de onder- en de bovenwereldop de eilanden, vooral tussen de politiek en de gokindustrie.Dat onderzoek lijkt succesvol, ook gezien de veroordelingvan oud-premier Schotte van Curaçao, de berechting vande Sint-Maartense maffiabaas Corallo in Italië maar ook degrote schoonmaak bij de centrale bank. Ik ben blij dat destaatssecretaris de komende vier jaar 48 miljoen eurobeschikbaar stelt om dat onderzoek voort te zetten. Compli-menten. Maar kan de staatssecretaris dan ook verzekerendat in dit onderzoek de rol van Nederlandse banken enNederlandse financiële adviseurs zal worden onderzocht,met name de rol van KPMG? Als we corrupte politici willenaanpakken, zullen we eerst hun financiers moeten oprollen.

Over de illegale gokindustrie vanaf Curaçao heb ik in hetverleden vele tientallen vragen gesteld. Minister Plasterkheeft die doorgestuurd naar de regering van Curaçao, maarmijn vragen zijn nooit beantwoord. De heer Knops begrijptdat ik zo mijn werk als Kamerlid niet kan doen. Is destaatssecretaris bereid om bij Curaçao aan te dringen opde beantwoording van die vragen? Het zijn er een stuk of80, maar ze moeten wel beantwoord worden. Ik heb ookeen taak in het Koninkrijk.

Lokale media hebben een grote rol bij het controleren vande macht op de eilanden. Ook die lokale media zijn doorde orkaan getroffen. Op Sint-Maarten verdienen die nu onzesteun. Ik begon ermee te zeggen dat we al vele eeuwensamenleven, maar elkaar toch vaak slecht begrijpen. Ik hebvandaag mijn verhaal hier verteld, maar ik wilde ook hetverhaal van de andere kant vertellen. Ik heb daarom decartoonist van de Daily Herald gevraagd om een spotprentte maken, die vandaag als advertentie in de krant is opge-nomen als een soort steun aan de krant. Dit is 'm geworden,voorzitter. Dit is de visie van Annemiek, de cartoonist vande Daily Herald. We zien hier een bordje: reconstruction ofSaint Martin. En we zien hier een wat kalende man, meteen lange vinger wijzend naar Sint-Maarten. Hij is duidelijknog niet op bezoek geweest, want deze man is vrij lang,dus dat kan bij het bezoek nog tegenvallen. Ik wil deze car-toon via de bode aan de staatssecretaris geven. Volgensmij is dit de tweede die over hem is verschenen in de krant.

Verder hoop ik op een goede samenwerking. Dank je,voorzitter.

De voorzitter:Dank u wel, meneer Van Raak. Dan ga ik nu naar mevrouwDiertens namens D66.


Voorzitter. Allereerst wil ik de nieuwe staatssecretaris graagvan harte welkom heten en veel succes wensen met hetuitvoeren van zijn functie. D66 heeft vaker benadrukt dathet belangrijk is dat één ministerie hoofdverantwoordelijkis om versnippering te voorkomen. Dat deze staatssecretariseen sterke coördinerende taak krijgt en hier ook een grootdeel van zijn tijd aan kan wijden, moedig ik dan ook aan.Gezien de recente gebeurtenissen is dat bovendien extrarelevant, maar dat is zonet al gebleken. Iedereen herinnertzich immers de indringende beelden van de enorme schadedie orkaan Irma heeft aangericht en de verhalen van demensen, die ons allemaal in het hart geraakt hebben. Sint-Maarten, maar ook Saba en Sint-Eustatius zijn zwaargetroffen. De afgelopen weken is er door onze militairenhard gewerkt om belangrijke gebouwen en infrastructuurte herstellen, wegen begaanbaar te maken en te helpen bijreparaties, zodat mensen weer een dak boven hun hoofdhebben.

Maar er is nog heel veel werk te doen. De huidige politiekesituatie op Sint-Maarten zorgt voor extra onzekerheid. Destaatssecretaris heeft laten weten dat hij hoopt dat alsgevolg van deze situatie, het afzetten van premier Marlin,de wederopbouw geen vertraging oploopt. Ook ik hoop datwe die vertraging kunnen voorkomen. Een meerderheidvan het parlement op Sint-Maarten wil de voorwaarden

18-9-15

7 november 2017


voor het herstelfonds immers accepteren. Vooral debevolking zou hier niet de dupe van mogen worden. Kande staatssecretaris ingaan op de huidige politieke situatie?Zijn er duidelijke aanspreekpartners op Sint-Maarten?

Voorwaarden voor financiële steun zijn dat een integriteits-kamer wordt ingericht en dat de grensbewaking wordtaangescherpt. Afspraken over die integriteitskamer zijn nietnieuw. Hoe wordt gezorgd dat deze nu wel van de grondkomen? De voorwaarden voor het waarborgen van hetfonds moeten nog verder worden uitgewerkt. Hoe wordtbepaald welk bedrag noodzakelijk is? Wie krijgt debeschikking over dat geld? Hoe werkt de controle? Doel isimmers ervoor te zorgen dat dat geld daar terechtkomt waarhet het hardst nodig is. Graag een reactie hierop.

Voorzitter. De orkaan heeft een enorme impact gehad, maargrotendeels opnieuw beginnen biedt ook mogelijkhedenom dingen te verbeteren. Hoe zorgen we ervoor dat eentoekomstige orkaan minder verwoesting aanricht? In eenartikel in Trouw kwamen vier experts aan het woord. Zijnoemden relatief eenvoudige en goedkope oplossingenom huizen orkaanbestendig te maken. Ook hielden zij eenpleidooi om het eiland zelfvoorzienend te maken. Kan destaatssecretaris hierop reageren? Uiteraard kan ik hem hetartikel doen toekomen. Voor de eilanden Saba en Sint-Eustatius, onze bijzondere gemeenten, hebben we eenandere verantwoordelijkheid. Hoe verloopt de wederop-bouw daar?

Ook andere thema's zijn van belang voor de toekomst vanhet Caribisch deel van het Koninkrijk. Samen zijn we éénkoninkrijk, dus wat mij betreft: gelijke kansen en gelijkerechten. Dat moet vanzelfsprekend zijn. Tijdens dezebegrotingsbehandeling wil ik graag aandacht besteden aande onderwerpen economie, duurzaamheid, kinderrechtenen onderwijs.

Voorzitter. Op de eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Sabaligt de prioriteit bij het verbeteren van het economischperspectief, onder meer door het versterken van de infra-structuur en het terugdringen van armoede, zo staat in onsregeerakkoord. Het zal u dan ook niet verbazen dat ik dezewoorden van harte kan onderschrijven, maar ik hoor graagwelke concrete maatregelen we de komende jaren kunnenverwachten. De kosten van levensonderhoud zijn hoog,waardoor veel mensen in armoede leven. Vers voedsel isduur door de afhankelijkheid van import. Door lokaal pro-duceren zouden de kosten omlaag kunnen. Dat is goed voorde werkgelegenheid en de gezondheid. Bent u bereid ommet uw collega en de eilandsraden te onderzoeken welkesectoren kansrijk zijn om lokaal en duurzaam te produceren?

Ook in de autonome landen kan de economie nog een zetjegebruiken. Een handelsmissie zou misschien een mooieaanjager kunnen zijn, een kans om kennis en kunde te delenen de contacten met Zuid-Amerika uit te bouwen. Eenbewindspersoon zou met bedrijven en kennisinstellingenin het kielzog de eilanden kunnen bezoeken, met als doelde mogelijkheden van het Caribisch deel van het Koninkrijkals hub van Zuid-Amerika te onderzoeken. Graag hoor ikof de staatssecretaris deze mogelijkheden wil bekijken.

Voorzitter. Toerisme is een belangrijke bron van inkomsten.De prachtige natuur, mooie stranden en koraal zijn redenenvoor een bezoek. Experts waarschuwen dat het koraal wordtbedreigd. De diversiteit en de omvang nemen af. Er is

gesproken over het instellen van een taskforce. Wat is hierde stand van zaken?

Ook op twee andere vlakken zijn er kansen voor duurzaam-heid. Is de staatssecretaris het ermee eens dat de Isla-raffi-naderij zo snel mogelijk aan de minimum-uitstooteisenmoet voldoen? Wil de staatssecretaris zich hier hard voormaken, zodat wij weer met een schone lei kunnen begin-nen? De eilanden hebben veel mogelijkheden om duurzameenergie op te wekken. Zo kan er bij Saba bijvoorbeeldenergie worden gehaald uit het verschil tussen warm enkoud water. Is deze nieuwe staatssecretaris bereid om dezemogelijkheden te onderzoeken? De energierekening vaneilandbewoners is door de schaalgrootte nu onevenredighoog.

Voorzitter. Ik kom op mijn laatste en misschien wel allerbe-langrijkste thema: kinderrechten en onderwijs. Met behulpvan dataregistratie kunnen we monitoren hoe het met dekinderen gaat. Maar dat die registratie niet op orde is, werdpijnlijk duidelijk. Kinderen werden geëvacueerd terwijl nietduidelijk was waar ze werden ondergebracht en waar zezijn gebleven. Een goede administratie ontbrak. De vorigeminister heeft gezegd dat het essentieel is dat die dataregi-stratie op peil wordt gebracht. Graag krijg ik op dit punteen update.

Wil de staatssecretaris zijn rol als coördinerend bewindsper-soon ook aanwenden om de kinderrechten te verbeteren?Tijdens de kinderrechtentour in Caribisch Nederland gavenkinderen en jongeren aan dat de kwaliteit van onderwijsonvoldoende is en dat mogelijkheden om door te groeienontbreken. In de eerste plaats zouden kinderen niet meteen achterstand naar school moeten gaan. Ik vraag destaatssecretaris om te bevestigen dat een deel van hetbedrag dat in het regeerakkoord wordt vrijgemaakt voorvroeg- en voorschoolse educatie, ook beschikbaar komtvoor kinderen in het Caribisch deel van Nederland. Ook zijhebben immers recht op een goede start. Wie houdt ertoezicht op de besteding van dit geld? Kan hiervoor wordenaangesloten bij een bestaande infrastructuur? De scholenzijn vaak onvoldoende van kwaliteit. Er zitten veel zorgleer-lingen. Hoe wordt toegezien op de benodigde kwaliteitsver-betering? Ook voor de doorgroeimogelijkheden moet eraandacht komen. In het regeerakkoord wordt geld vrijge-maakt voor bijvoorbeeld technisch beroepsonderwijs. Opwelke manier zal dit besteed worden in het Caribisch deelvan het Koninkrijk? Degenen die tot hoger onderwijs wetendoor te stromen, moeten we aanmoedigen en niet ontmoe-digen.

Toch bereiken mij vele voorbeelden van belemmeringen.Veel universiteiten hanteren een systeem van decentraleselectie. Hoe wordt gewaarborgd dat jongeren die op deeilanden wonen niet direct met 1-0 achterstand beginnen,omdat zij niet fysiek in Nederland aanwezig kunnen zijn?Ook hoor ik dat studenten uit het Caribisch deel hier geenhulp krijgen bij het zoeken van een kamer omdat zij gewoonNederlands zijn, maar op een Nederlandse zorgverzekeringkunnen zij geen aanspraak maken en een bsn-nummerkrijgen zij pas bij aankomst in Nederland, waardoor ze dusniks van tevoren kunnen regelen. Kortom, er wordt mettwee maten gemeten, waardoor deelname aan het hogeronderwijs wordt ontmoedigd. Dat betreur ik ten zeerste.Daarom zou ik graag willen dat alle knelpunten in kaartworden gebracht, zodat daarna een integrale oplossing kanworden gezocht. Graag een reactie.

18-9-16

7 november 2017


Een klein puntje nog. Nog maar kort geleden is de Grondwetgewijzigd, zodat ook inwoners van Bonaire, Sint Eustatiusen Saba voortaan hun stem kunnen uitbrengen voor deEerste Kamer. Maar om te kunnen kiezen, moet ook deinformatievoorziening op orde zijn. Het terugkijken vanuitzendingen van de publieke omroep via website of apphoort daar wat mij betreft bij. Ik heb vernomen dat de NPOdit inmiddels voor Bonaire heeft geregeld. Dat is mooi,maar geldt dat ook voor de andere bijzondere gemeenten?

Om goed geïnformeerd te zijn, zouden overheidsdocumen-ten toegankelijk moeten worden. Nu zijn ze vaak alleen inhet Nederlands beschikbaar. Daarom zou ik ervoor willenpleiten om overheidsdocumenten wanneer ze relevant zijnvoor de eilanden ook in het Engels en het liefst ook in hetPapiaments beschikbaar te stellen.

Ik kom tot een afronding. Ik zie uit naar een prettigesamenwerking met deze staatssecretaris en hoop dan ookdat samenwerking binnen ons Koninkrijk met alle eilands-raden en onze bestuurders op de BES-eilanden met geza-menlijke inspanningen erg verbeterd zal worden.

Dank u wel. Masha danki!


We hadden er net een kleine interruptiediscussie over of ikhet zou steunen als verkiezingen eerder zouden kunnen ofin die drie maanden wel geregeld zouden kunnen worden.Nu heb ik een brief van het centraal stembureau van SintMaarten, dat gewoon zegt: dat is onmogelijk; data wordenniet gehaald, ik heb de spullen niet, de infrastructuur kloptniet, de post werkt niet mee, de politie is niet in staat omtoezicht te houden. Bent u dan ook voor uitstel van de ver-kiezingen?


Ik denk dat wij als het echt onmogelijk is moeten kijken ofwij toch op de een of andere manier die hulp in gang kun-nen zetten en dat we toch moeten gaan voor hulpverleningaan deze landen omdat de mensen daarop zitten te wachten.In het uiterste geval zou dan uitstel van verkiezingenmogelijk moeten zijn.


Het is niet zomaar een brief. Dit is een brief van het hoofdvan het centraal stembureau van Sint Maarten. Dat schrijft:dit kan gewoon niet. Dan kunnen we zeggen: kennelijk snaptdie meneer niet hoe het werkt, misschien moeten we watmeer hulp geven vanuit Nederland, dan gaat het wel wer-ken. Maar hij zegt gewoon: het werkt niet. Dan moeten wetoch zeggen: uitstellen, want dit gaat niet werken?


Ik denk dat de feiten wellicht kloppen zoals u ze stelt, maarik kan me voorstellen dat er ook andere mogelijkheden zijnwaarbij we in de wederopbouw ook de bestuurlijke opbouwvan de regering weer meenemen, maar dat we ondertussenook helpen om die mensen die daar zozeer aan toe zijn tehelpen. Ik denk dat we dan best kunnen waarborgen dathet geld op het goede plekje terechtkomt, doordat er eenintegriteitskamer is en we dat kunnen controleren. Ik zouhet heel erg vinden als verkiezingen alsmaar worden uitge-

steld en dat we daarmee de mensen niet kunnen helpen.Dat is wat ik ook aan de staatssecretaris vraag. Ziet hijmogelijkheden hoe wij dit probleem kunnen oplossen?Alleen maar feitelijk constateren dat er administratief-bestuurlijk zaken niet deugen, volstaat niet. Het is heelbelangrijk dat die zaken wel deugen, maar ik probeer ookte kijken naar oplossingen.

De voorzitter:Tot slot de heer Bosman.


Er wordt nu een koppeling gemaakt: als je geen verkiezingenhoudt, kun je ook geen hulp geven. Dat vind ik heel bijzon-der, want dat heb ik volgens mij vijf keer uitgelegd. Dit isvan het centraal stembureau van Sint-Maarten! Dat heeftniks met voorwaarden te maken. Ze constateren gewoondat het ook qua data, qua infrastructuur, qua ondersteuningonmogelijk is om die verkiezingen te houden. Dan kunt uhier toch niet volhouden dat het misschien met een beetjehulp wel gaat lukken?


Ik heb niet gezegd "met een beetje hulp gaat het wel lukken".Ik heb gezegd dat wij die integriteitskamer moeten borgen,dat we moeten zorgen dat de kustwacht op orde is, dat wemoeten zorgen dat er controle is op waar de middelenterechtkomen en dat we daarnaast moeten kijken of we ookdie verkiezingen goed in gang kunnen zetten.


Ik wil daar toch een vraag over stellen. Ik snap het natuurlijkwel, maar het kiesbureau op Sint-Maarten zegt dat het nietkan. Ze zeggen niet: we gaan nog eens kijken en we gaaneens overleggen met Nederland. Nee, ze zeggen: het kanniet, het kan gewoon niet, we weten nog geeneens waarwe onze stembiljetten heen moeten sturen. Dan kan D66zeggen wel zeggen dat Nederland moet helpen. Daar benik het van harte mee eens, maar dan zouden feitelijk wij,dan zou Nederland die verkiezingen moeten gaan organise-ren. Is dat dan niet heel erg ingrijpend in dat land? Kanmevrouw Diertens begrijpen dat dan heel veel mensen opSint-Maarten denken: Nederland is nu wel die verkiezingenaan het organiseren, maar waarom wordt mijn dak nietgerepareerd, waarom heb ik geen baan en waarom heb ikgeen inkomen?


Nou, dat laatste wou ik voorkomen, want mijn prioriteit isgewoon om die mensen te helpen. Dat wil ik niet latenafhangen van allerlei zaken die natuurlijk absoluut ontzet-tend belangrijk zijn en die ook nodig zijn om te waarborgendat daar weer een goed en integer bestuur komt. Ik vindhet ook heel dapper dat een groot deel van het parlementde eigen regering of Marlin heeft weggestuurd. Ik zou daarheel graag hulp op zien. Wat niet kan, dat kan niet, maarhet mag niet ten koste gaan van de hulpverlening aan demensen die daar zitten.

18-9-17

7 november 2017



Oké, maar dan is het helder. Dan zijn de prioriteiten tochanders dan het een beetje leek in dit debat. Dan vinden wij,de meeste partijen in deze Tweede Kamer, volgens mij bijnaallemaal, dat Nederland eerst moet gaan helpen bij dewederopbouw van het eiland. Er moet eerst iets gebouwdworden en vervolgens is het ook belangrijk dat er zo snelmogelijk verkiezingen worden gehouden, maar dan is dátde volgorde. Als we het daarover eens zijn, kunnen we nogeen heel eind komen deze week.


Dat lijkt mij ook.

De voorzitter:Dank u wel. Dan ga ik nu naar mevrouw Kuiken namens dePvdA.


Voorzitter. Ik had nog overwogen om de staatssecretaris tevragen om voorafgaand aan dit debat een statement tedoen over de ontstane politieke situatie op Sint-Maarten,de timing van de verkiezingen en alles wat daarmeesamenhangt, omdat nu het hele debat hierdoor wordtgedomineerd. Dat is terecht, want het is ook ontzettendbelangrijk, maar er zijn veel vragen die wij ook niet kunnenbeantwoorden. Dat ligt op zijn bordje en daar zijn wij ergbenieuwd naar.

De mensen op Sint-Maarten, Saba en Sint-Eustatius zijnzwaar getroffen. Huizen kwijt, voedselschaarste, scholenen wegen verwoest. Zij moeten erop aankunnen dat allesop alles wordt gezet om hun land zo snel mogelijk op tebouwen. Geen politiek gedoe, geen politici als vijanden,maar als bondgenoten en daar kunnen ze helaas niet vanop aan en daarom zijn ze het ook zat. Een nieuwe politiekepartij is al in wording: No Politics. Dat zegt voldoende. Ookik maak me zorgen over de uitgeschreven verkiezingen. Erwerd al beeldend uitgelegd dat er heel veel praktischebezwaren zijn om die tot stand te laten komen en tegelijktij-dig is het een verantwoordelijkheid van Sint-Maarten zelf.Ik vraag aan de staatssecretaris hoe wij omgaan met dieparadox. Welke rol heeft hij daarin te vervullen?

Linksom of rechtsom, of de verkiezingen nu snel zijn —nogmaals, niet mijn voorkeur — of dat het nog langer duurt:we zullen altijd te maken hebben met een regering diedemissionair en interim haar werk zal moeten doen. Kaner dan een situatie ontstaan waarin we toch afspraken gaanmaken met een interim-regering als er voldoende vertrou-wen is in de terecht door de voormalige minister gesteldevoorwaarden — die de huidige staatssecretaris heeft over-genomen — als het gaat over de integriteitskamer en degrensbewaking?

De voorzitter:De heer Bosman.


Toch nog even over de brief van het hoofd van het stembu-reau van Sint-Maarten. Daarin staat letterlijk, ik zal het evenvertalen: we hebben niet het materiaal om de volgendeverkiezingen te faciliteren. Hij schreef dit al op 3 novemberin een brief aan de regering van Sint-Maarten. Dan kunnenwe hier toch niet volhouden dat de verkiezingen maargewoon op die datum door moeten gaan, ongeacht wathier staat?


Maar het debat tussen mij en u ging niet over de datumvan de verkiezingen. Het ging over de vraag wat wij doenop het moment dat de verkiezingen worden uitgesteld. Erzou op een gegeven moment een interim-regering komen.Heb je dan de bereidheid om het gesprek aan te gaan? Daarvroeg ik gewoon een simpel ja of nee op. In plaats daarvankreeg ik een lesje staatsrecht. Ik weet nu dat u mij gewoonniet goed heeft begrepen. U heeft zelf toegegeven dat je,in welke vorm dan ook, te maken zult hebben met eeninterim-regering waar je afspraken mee zult moeten maken.


Ik ben heel blij om te horen dat de PvdA ook vindt dat je deverkiezingen gewoon uit moet stellen. Als je dit soortpapieren ziet en de mening van het hoofd van het stembu-reau leest, weet je dat je het niet kunt maken om vast tehouden aan een verkiezingsdatum die gewoon niet mogelijkis. Ik ben blij dat we dat rechtgezet hebben.


De VVD riep al dat de verkiezingen uitgesteld moestenworden zonder dat zij überhaupt wist of dat wel of niet kon.Het is ook niet duidelijk wat een redelijke termijn is. Teneerste is het eiland Sint-Maarten de eerstverantwoordelijke.Overigens, de papieren waar de heer Bosman nu meezwaait, waren er nog niet toen hij al in de krant stond. Tentweede is het nog altijd de vraag wanneer er dan wel ver-kiezingen moeten komen. Ten derde zullen we daaroverhet gesprek aan moeten gaan met Sint-Maarten. De eigenparlementsleden hebben daarin ook een rol en een verant-woordelijkheid. Dat zijn allemaal vragen die ik ook in reactieop de bijdrage van de heer Bosman aan de staatssecretarisstel. Hij zal ervoor moeten zorgen dat deze paradox, dezeingewikkelde situatie tot een oplossing komt die recht doetaan de mensen op Sint-Maarten. Daarom was een statementvoorafgaande aan dit debat wel handig geweest. Nu zijnwij heel veel tijd kwijt aan het debat onderling in plaats vanaan de mensen op het eiland.

Voorzitter. Zoals ik al zei: ik steun de afspraken die gemaaktzijn door het kabinet en voorwaarden die zijn gesteld. Ikheb nog wel een aantal vragen over die voorwaarden. Teneerste gaan die over de integriteitskamer. Met welk doelmoet die volgens de staatssecretaris ingericht worden? Nuis het eigenlijk een adviescollege, maar is dat wel wat heteiland nodig heeft? Wil je niet meer opsporing? Is er vol-doende rijksrecherche? Hebben we voldoende OM-capaciteitom zo'n integriteitskamer daadwerkelijk een functie tegeven?

Wie houdt er nu uiteindelijk toezicht op het geld dat op eengegeven moment wordt uitgekeerd, ook als gaat om

18-9-18

7 november 2017


grootschalige projecten? In veel andere landen kennen zede constructie van de Wereldbank. Zou dat ook geen goedeoplossing bieden voor veel bestuurlijke integriteitsproble-men zoals we die helaas op de eilanden kennen?

Dan de opbouw zelf. Een aantal collega's heeft daar alterecht vragen over gesteld. Hoe zorgen we ervoor dat deopbouw duurzaam plaatsvindt? Maken we van de nood ookeen kans? Afvalverwerking is bijvoorbeeld al jarenlang eengroot probleem op Sint-Maarten. Kunnen we nu ook komentot een goede afval- en recyclinginstallatie? We hebben dekennis en de knowhow. Hebben we nu wellicht ook de kansom daar gezamenlijk iets aan te doen?

Er zijn al vragen gesteld over studenten die wellicht nietaan hun eindexamen toekomen. Er zijn ook vragen gesteldover de natuur en het koraal.

Tot slot heb ik nog een tweetal vragen. In het kader van deKoninkrijksrelaties als geheel is er behoefte aan gezagheb-bende figuren, aan een samenbindend verhaal voor detoekomst. Ik nodig de staatssecretaris in zijn eerste debattoch uit om daar iets van een visie op neer te leggen.Helemaal tot slot heb ik een vraag over een onderwerp datmij het meest aan het hart gaat, namelijk de kinderen inarmoede op veel van de eilanden. Dit is iets wat eigenlijkonzichtbaar is en waar je niet over praat. Kinderen kunnendaar nergens voor terecht. Kunnen we de Kinderombuds-man als een soort luis in de pels houden als het gaat overde monitoring van de aanpak van armoede op zowel Sint-Maarten als de andere eilanden?

Dank u wel, voorzitter.

De voorzitter:Dank u wel, mevrouw Kuiken. Dan ga ik naar de heer Bis-schop namens de SGP.


Voorzitter, dank u wel. Graag voeg ik mij in de rij van decollega's die ook vanaf deze plaats de nieuwe staatssecre-taris van harte welkom heetten. Ik wens hem een arbeids-vreugdevolle en een gezegende bestuursperiode toe tenbehoeve van de Caribische delen van ons Koninkrijk.

Laat ik allereerst een vraag stellen die opgeroepen is doorhet regeerakkoord. Ik lees daarin dat de staatssecretaris —eigenlijk het ministerie, maar feitelijk de staatssecretaris —een grotere taak in de coördinatie van de Koninkrijksrelatieskrijgt met bijbehorend budget. Hoe ziet de staatssecretarisdat voor zich? Betekent het dat hij doorzettingsmacht heeftop bepaalde specifieke terreinen van vakdepartementen?Eerlijk gezegd, in de contacten met de Caribische delen hadik de afgelopen periode nogal eens de indruk dat daarweleens wat aan schortte. Ik zou daar graag de reflectie vande staatssecretaris op horen.

De verhoudingen in het Koninkrijk vergen een hoge matevan beheersing van balanceerkunst. In gedachten zie ik zo'nkoorddanser hoog in zo'n circustent — ik ben daar nooitgeweest, hoor — die dan met een wiebelende stok deafstand op ongezonde wijze overbrugt. Dat soort beeldenduikt dan wel op: aan de ene kant de zelfstandigheid van

de landen in het Koninkrijk, die je aan de andere kant nietaan hun lot overlaat als er problemen zijn. De relatie metSint-Maarten is al uitvoerig aan de orde geweest, met deverwoestingen als gevolg van de orkaan Irma en de abso-lute prioriteit van de wederopbouw. Terecht zijn er stevigevoorwaarden aan gesteld: corruptie bestrijden en de veilig-heid van de buitengrenzen waarborgen. De SGP steunt ditvoluit. Ik vraag de staatssecretaris om daarop te reflecterenin het licht van de huidige situatie en ook in relatie tot dediscussie over al dan niet verkiezingen en al dan niet uitstel-len. Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris daartegenaankijkt.

Wij hebben al eerder aandacht gevraagd voor een deltaplanvoor de Antillen. Juist nu de situatie zo drastisch verslech-terd is, is er meer nodig dan lapmiddelen. Uit recentestukken en bronnen noem ik een paar punten die meopgevallen zijn. De beoogde integrale aanpak ter verbete-ring van de veiligheidssituatie op Curaçao en Sint-Maartenis niet bereikt, zo wordt geconcludeerd. Op Curaçao issprake van een stijging van het aantal roofovervallen. Per-soneel en gedetineerden in de gevangenissen zijn niet veiliggenoeg. De bedrijfsvoering van de politie op Curaçao isniet voldoende verbeterd. Op Aruba is een sterke behoefteaan verdere verbetering van de rechtshandhaving en deveiligheid. Er is een duidelijke relatie met de geopolitiekeontwikkelingen in die omgeving en met sociale en gezins-problematiek. Ook blijkt er helemaal niets geregeld te zijnrond tbs.

Kortom, alleen dit al lijkt me genoeg voor deze staatssecre-taris. Daarom vragen wij opnieuw concreet om te komenmet een deltaplan. Het gaat me niet om de papieren, hetgaat me niet om de naam. Het gaat me erom dat er eenintegrale aanpak komt, aansluitend op de afspraken in hetregeerakkoord met daarin onder andere afspraken inzakede wederopbouw voor die eilanden die het betreft, de ver-sterking van de rechtsstaat en de veiligheid in de anderelanden binnen het Koninkrijk, het concreet behulpzaam zijnbij het waarborgen van veiligheid voor de bevolking, perso-neel en gedetineerden, ook met betrekking tot tbs, het uit-drukkelijk aandacht geven aan de versterking van degezinsstructuur en daarbij ook, zeker in de context van dieeilanden niet onbelangrijk, het betrekken van de kerken bijde aanpak van de problemen en dit alles uiteraard naastde blijvende aandacht voor het op orde brengen van definanciën. Mijn vraag is: is de staatssecretaris bereid omzich op deze of vergelijkbare manier in te zetten voor ditdeel van het Koninkrijk?

Voorzitter, tot slot. Zeven jaar na de beruchte of bekende10-10-10 wordt het ook zo langzamerhand tijd om de vraagte stellen of we nu op deze wijze de verhoudingen binnenhet Koninkrijk op de beste manier hebben geregeld. In devorige periode hebben collega's Bosman en Van Raak eenvoorstel gedaan. Dat is op dit moment nog niet verderbediscussieerd. Maar ik zou de vraag bij de staatssecretarisneer willen leggen: is hij bereid om over de onderlingeverhoudingen opnieuw met de Caribische delen van onsKoninkrijk en met ons als parlement in gesprek te gaan omte kijken of we tot een — laat ik het maar vriendelijk zeggen,met enig eufemisme — optimalisering kunnen komen?

Dank u zeer.

18-9-19

7 november 2017


De voorzitter:Dank u wel. Ik geef nu het woord aan de heer Kuzu namensDENK.


Voorzitter, dank u vriendelijk. Als laatste spreker in de rijwil ik ook graag de nieuwe staatssecretaris van harte felici-teren en hem heel veel wijsheid toewensen. Gezien de uit-dagingen van deze tijd zal hij dat hard nodig hebben.

Voorzitter. Ik wil graag beginnen met wat vragen aan destaatssecretaris. Wat gaat deze staatssecretaris anders doendan zijn voorganger? Hoe kijkt hij naar de verhoudingentussen de Koninkrijksdelen? Gaat hij, naar de woorden vande oude partijleider van het CDA, een VOC-mentaliteithanteren of gaat hij te werk vanuit het principe van gelijk-waardigheid? Hoe kijkt hij naar het vertrouwen en het ver-weesde gevoel van veel Koninkrijksgenoten en de rol diede houding van het kabinet in de afgelopen jaren hierinheeft gespeeld? Graag een antwoord op deze vragen.

Ons Koninkrijk bestaat al ruim 400 jaar uit een Europeesdeel en een Caribisch deel. Wat begon in de periode vanontdekkingsreizen en slavernij, is tegenwoordig éénKoninkrijk. DENK vraagt blijvende aandacht voor deze his-torische achtergrond, want de Caribische delen van onsKoninkrijk hebben in de lange geschiedenis bijgedragenaan de weelde waarin wij tot op de dag van vandaag leven.En dat ging helaas ten koste van heel veel menselijk leedin de vorm van dwangarbeid en uitbuiting. Ik wil daaromaan de staatssecretaris vragen hoe het nieuwe kabinet hetbesef over de banden in ons Koninkrijk en de historischecontext daarvan gaat vergroten. Voor DENK is als gevolgvan die historische context vandaag de dag sprake van 1)verantwoordelijkheid en 2) schatplichtigheid: verantwoor-delijkheid om alles wat nodig is in te zetten om bij te dragenaan de ontwikkeling en het welzijn van de Caribische delenvan het Koninkrijk, en schatplichtigheid om vanuit bewust-zijn van de historie royaal te zijn in het bijdragen aan hetwel en wee op de eilanden.

Voorzitter. Dat brengt mij bij het tweede punt. In hetregeerakkoord kunnen wij lezen: "Het kabinet is bereid extrate investeren in de eilanden, onder de voorwaarde dat goedbestuur en financiële verantwoording op een afdoendeniveau is geborgd." Op de investering in de kustwacht na,wat een goede zaak is, kunnen we in deze begroting dezebedragen echter nog nergens zien; ik snap natuurlijk hetdilemma dat deze staatssecretaris er pas een paar dagenzit. Ik wil de staatssecretaris daarom vragen: hoeveel is hetkabinet bereid om extra te investeren? Twee: op welke ter-mijn? Drie: welke precieze voorwaarden plaatst het kabinethierbij? Vier: wat is de definitie van goed bestuur? Vijf: watis goede financiële verantwoording? En zes: hoe gaat hetkabinet de eilanden helpen om deze voorwaarden te reali-seren? Ik overweeg op dit punt een motie, en daarom zouik graag meer duidelijkheid van de staatssecretaris willenkrijgen.

Voorzitter. Tot spijt van DENK gaan de komende jaren eenfiks aantal uitgaven in de begrotingen omlaag, bijvoorbeeldop het gebied van kinderrechten. In 2017 werd hier 1 miljoenvoor uitgetrokken. In 2018 gaat dat naar nul. DENK begrijptdat de middelen uit het amendement-Van Laar/Segers in

2018 wegvallen, maar het is ons een doorn in het oog datde uitgaven voor kinderrechten wegvallen precies op hetmoment dat de Kinderombudsvrouw vorig jaar nog aan debel trok over de kinderrechten in Caribisch Nederland. Graagzou ik daarom van de staatssecretaris willen weten of hijde inzet in 2017 voor kinderrechten in ieder geval in 2018kan voortzetten. Op dit punt heb ik een amendement voor-bereid; ik weet eerlijk gezegd niet of dat al is rondgemaild.Ja, dat is wel het geval, begrijp ik.

Voorzitter. Dan een punt over de bestemming van het geld.In de schriftelijke antwoorden lezen we dat verschillendedepartementen gaandeweg dit jaar budgetten overmakennaar de begroting van de nieuwe staatssecretaris. De bijdra-gen van de departementen voor 2018 zijn nog niet zichtbaar.Ik heb hier twee vragen over. Ten eerste: hoeveel geld ver-wacht de staatssecretaris te krijgen van andere departemen-ten? De tweede vraag is of de substantiële hoeveelheid gelddie van tevoren niet wordt opgegeven in de begroting,planmatig bestuur op de eilanden niet bemoeilijkt. Deeilanden weten immers niet waar ze aan toe zijn. Graag eenreactie.

Voorzitter. Uiteraard gaat het niet alleen om geld. Het gaatook om bestuurlijke verhoudingen. Op dat gebied ziet DENKgraag meer invloed voor Caribisch Nederland. Ik heb hierdrie vragen over. Wat is de algemene visie van de staatsse-cretaris? Hoe zou hij staan tegenover het verlenen vanstemrecht aan de Staten van Curaçao, Sint-Maarten enAruba bij de totstandkoming van rijkswetten? En wat zouhij ervan vinden als we eilandsraden het recht zouden gevenom de Rijksvertegenwoordiger voor te dragen en weg testuren? Graag een reactie.

Voorzitter. Het allerbelangrijkste is natuurlijk de nasleepvan de verschrikkelijke orkaan Irma. Deze vreselijkegebeurtenis staat ons allemaal nog op het netvlies gegrift.Voor onze Koninkrijksgenoten was het een traumatischeervaring. De solidariteit die hier in Nederland als gevolghiervan ontstond, was mooi. In het begin werd er adequaatopgetreden, met bezoeken van de koning en de minister,maar er is nu sprake van stilstand. Ik zou graag aan destaatssecretaris willen vragen of hij een actuele stand kangeven met betrekking tot de gevolgen van Irma. Hoe staathet met het herstel van de infrastructuur? Hoe staat het methet herstel van essentiële voorzieningen? Hoe staat het metde tijdelijke ministeriële commissie die zich buigt over dewederopbouw? En wat is op dit moment de precieze situatieop Sint-Maarten? Is er nou wel of geen akkoord?

Wat betreft DENK zijn wij royaal in onze bijdrage. Als desamenleving binnen no time 13 miljoen euro kan verzame-len, kan de regering dit qua hoeveelheid en snelheid watons betreft met gemak overtreffen. Daar roepen wij hetkabinet en de nieuwe staatssecretaris graag toe op.

Dank u wel.

De algemene beraadslaging wordt geschorst.

De voorzitter:Dank u wel. Dat was de eerste termijn van de zijde van deKamer. Morgen zullen we dit debat voortzetten. Dan krijgtde staatssecretaris het woord.

18-9-20

7 november 2017


U mag hem een hand geven als ik de vergadering echt hebgeschorst, mijnheer Van Raak en mijnheer Kuzu, in plaatsvan daar nu te gaan staan.

De vergadering wordt van 17.39 uur tot 18.38 uur geschorst.

Voorzitter: Rog

18-9-21

7 november 2017


Begroting Koninkrijksrelaties 2018 · Begroting Koninkrijksrelaties 2018 ... Het betoog van de heer...

Documents

Transcript of Begroting Koninkrijksrelaties 2018 · Begroting Koninkrijksrelaties 2018 ... Het betoog van de heer...