Beindiging van de gijzeling bij De Punt in 1977Verslag van een archiefonderzoek

Beindiging van de gijzeling bij De Punt in 1977 Verslag van een archiefonderzoek

2

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Inleiding .............................................................................................................................. 5

1.1 Het einde van een (tweeledige) gijzelingsactie ............................................................................ 5

1.2 Aanleiding tot dit onderzoek ........................................................................................................ 7

1.3 Het onderzoek ............................................................................................................................... 8

1.4 Leeswijzer .................................................................................................................................... 10

Hoofdstuk 2 Schets achtergronden ...................................................................................................... 12

Inleiding ............................................................................................................................................. 12

2.1 De Molukkers in Nederland ........................................................................................................ 12

2.2 Nederland en de opkomst van internationale terreur; aanslagen, kapingen en gijzelingen ..... 25

2.3 De politieke situatie in Nederland, voorjaar 1977 ...................................................................... 29

Hoofdstuk 3 Kaders en organisatie ....................................................................................................... 31

Inleiding ............................................................................................................................................. 31

3.1 Gezag en besluitvorming............................................................................................................. 32

3.1.1 Bestrijding terreuracties als onderdeel van misdaadbestrijding ............................................. 32

3.1.2 Maatregelen in het kader van de openbare orde .................................................................... 33

3.2 Organisatiestructuur bij gijzelingen ............................................................................................ 33

3.2.1 Primaire verantwoordelijkheid: crisiscentrum ........................................................................ 35

3.2.2 Bevoegd gezag: beleidscentrum of stafcentrum ..................................................................... 36

3.2.3 Feitelijke bevelvoering: Leider Plaats Delict ............................................................................ 37

3.3 Eenheden en handelingsperspectief ........................................................................................... 38

3.3.1 Operationele eenheden ........................................................................................................... 38

3.3.2 Doel van het optreden ............................................................................................................. 43

3.3.3 Geweldsinstructie .................................................................................................................... 44

Hoofdstuk 4 De beindiging van de gijzeling in de trein ...................................................................... 46

Inleiding ............................................................................................................................................. 46

4.1 De beslissing om de gijzeling te beindigen ............................................................................... 47

4.1.1 Crisiscentrum en beleidscentrum ............................................................................................ 47

4.1.2 Gebeurtenissen relevant voor de besluitvorming ................................................................... 49

4.2 Het initiatiefplan ten behoeve van de beindiging van de gijzeling ........................................... 59

4.2.1 Relatie met andere plannen .................................................................................................... 60

4.2.2 Totstandkoming initiatiefplan trein ......................................................................................... 62

4.2.3 Goedkeuring initiatiefplan door beleidscentrum/crisiscentrum ............................................. 77

3

4.2.4 De laatste voorbereidingen ..................................................................................................... 78

4.3 De feitelijke beindiging van de gijzeling .................................................................................... 80

4.3.1 Gebeurtenissen 04.54 05.02 uur........................................................................................... 80

4.3.2 Gebeurtenissen 05.02 05.05 uur........................................................................................... 85

4.3.3 Ten slotte ................................................................................................................................. 91

4.4 De doodsoorzaak van omgekomen gegijzelden en gijzelnemers ............................................... 92

4.4.1 Ans Monsjou ............................................................................................................................ 92

4.4.2 Rien van Baarsel ....................................................................................................................... 93

4.4.3 Hansina Francina Uktolseja ...................................................................................................... 93

4.4.4 Matheus Tuny .......................................................................................................................... 94

4.4.5 Ronald Lodewijk Paulus Lumalessil .......................................................................................... 95

4.4.6 George Alexander Matulessy ................................................................................................... 96

4.4.7 Dominggoes Rumamory ........................................................................................................... 97

4.4.8 Max Johny Papilaya .................................................................................................................. 98

4.4.9 Geweldgebruik en daaraan gestelde grenzen ......................................................................... 99

Hoofdstuk 5 Onderzoek en informatieverstrekking na afloop ........................................................... 102

Inleiding ........................................................................................................................................... 102

5.1 Nazorg voor gegijzelden (en familieleden) en (schade)vergoedingen ..................................... 102

5.2 Nazorg voor de nabestaanden van de gijzelnemers ................................................................. 106

5.3 Strafrechtelijk - en ander onderzoek ........................................................................................ 109

5.3.1 Strafzaken gijzelnemers ......................................................................................................... 109

5.3.2 Overig onderzoek ................................................................................................................... 113

5.4 Debriefings, evaluaties en beleidsconclusies ............................................................................ 115

5.5 Nazorg in de betrokken dienstonderdelen. .............................................................................. 120

Hoofdstuk 6 Politieke verantwoording ............................................................................................... 125

Inleiding ........................................................................................................................................... 125

6.1 Momenten van politieke verantwoording ................................................................................ 125

6.1.1 Tussen 11 en 23 juni 1977 ..................................................................................................... 125

6.1.2. Momenten van parlementaire aandacht na 23 juni 1977 .................................................... 128

6.2 Enkele bijzondere punten in de politieke verantwoording ...................................................... 130

6.2.1 Het antwoord van minister Van Agt in het Kamerdebat van 23 juni 1977 ............................ 130

6.2.2 Het gebruik van het woord executie door oud-minister-president Den Uyl ..................... 134

6.2.3 De toedracht van het overlijden van de gegijzelden in de politieke verantwoording .......... 135

4

6.2.4 De verantwoording in 1977 in relatie tot het latere onderzoek naar projectielen c.q.

restanten (januari 1978) ................................................................................................................. 136

6.2.5 Na de Kamerbehandeling in 1977 gepubliceerde onderzoeken, artikelen en overige media-

aandacht ......................................................................................................................................... 136

Hoofdstuk 7 Slotopmerkingen ...................................................................................