N!.JMEEGSE

VJ\OUWEN�fV\NT

V�OUWENTONGEN -------ul

J

REDAKTIEVERKLARING

Het initiatief tot het maken van 'Vrouwentongen' is voortgekomen uit het Vrouwencentrum. Het afgelopen jaar zijn daar enige nummers ver­schenen van een vrouwenkrant� waar­varr dit blad de voortzettina is. In �e redaktie zitten behalve mensen die aktief zijn op het Vrouwencentrum ook mensen uit andere groeperingen binnen de Nijmeegse vrouwenbeweging. Vrouwentongen is bedoeld voor alle vrouwen in Nijmegen en omstreken. Alle richtingen binnen de vrouwenbe­weging die hier bestaan willen we aan het woord laten komen. We volgen daarbij als redaktionele lijn dat we publiceren vanuit een feministiese visie en dat we met dit blad zinvolle bijdragen leveren aan het gebeuren binnen de vrouwenbeweging. Artikelen die niet passen binnen deze lijn, plaatsen we niet. Bij niet-plaat­sing van ingezonden brieven krijgt men een reaktie van redaktie, waarin dit besluit wordt gemotiveerd. We werken in Vrouwentongen zoveel mo­gelijk met vaste rubrieken. Deze zijn bij het verschijnen van het eerste nummer: interviews met vrou­wen van het vrouwencentrum; vrouwenkultuur; gezondheidszorg; juridiese rubriek; rubriek interna­tionaal; klussen; thema-ochtendP.n in het vrouwencentrum; 'In de Vrouwentang'; akties en aktivitei­ten binnen de vrouwenbeweging in stad en land; recencies. We ondertekenen de artikelen die we schrijven met onze voornaam, bij uitzondering met een pseudoniem. Artikelen van buiten worden onder­tekend met de volledige naam.

ADRES (voorlopig): 0 42, Oranje­singel 42; op dinsdagavond van 20.00 tot 23.00 uur, telefonies bereik­baar onder nr. 222045. We zijn ook schriftelijk bereikbaar onder post­busnr. 1484.

PRIJS en ABONNEMENTEN Prijs per nummer f 2,--; behalve het eerste nummer; dat kost f 2,50. We proberen maandelijks te ver­schijnen. Een 6-nummer abonnement kost f 12,-­binnen Nijmegen, en f 22,20 (incl. �orto) buiten NijmPgen, te storten op gironummer 3879910 ten name van Re dak tie 'Jrouwentongen Postbus 1484, �ijmegen. We hebben geen subsidie. Dit zijn kostprijzen. Misschien heb je er wat meer voor over om Vrouwentongen in de bus te krijgen ............. .

De redaktie

Redaktie: Henriëtte van der Aa, Irma Bogers, Rita Botden, Maja d'Hondt, Jeanette Janssen, Sylvia Lammers, Muck Leyen, Wilma Meeus, �ienette Noraal, Jeske Nelissen, Liesbeth Sluiter, Dés i rée Verwey, Rineke Wijland.

Illustraties: Bienette en Rineke Foto's: Liesbeth Vormgeving en lay-out: gezamenlijk Druk: SSN-Nijmegen Adres: Postbus 1484;

O 42, Oranjesingel 42, tel.: 222045 (alleen dinsdag­avond van 20.00-23.00 uur).

INHOUDSOPGAVE

� Redaktioneel Po 1

� "Kom 's mee, want Nel moet op de pot"; interview met twee bewoonsters van Nijmegen - toen p. 2

� Klussen: de bel p. 3

� De Feeks: nieuw vrouwencafé en -boekhandel p. 4

� Themabijeenkomst over verkrachting op het Vrouwencentrum

� InteY'Ylationaal: vrouwen in Zuid-Amerika

p. p.

5

6

� "Mijn werk is eigenlijk een vorm van luxe", interview met een medewerkster aan het Vrouwencentrum p. 7

� Juridies advies p. 9

� Gedicht p. 9

� "Het kraakt in de Fransestraat "o Aktie! p. 10

� "F:manc�patie volgens Panorama, of hoe word ik supervrouw?" Recens1.,e 11

� Lucia. Aktie!

� Noreen Winchester. Aktie!

� Gezondheidszorg: zwartboek bevallingen

� Heksencollege

p. p. 12

p. 13

Po 13

p. 14

� Geen inperking, maar uitbreiding van de gezinszorg

� Politie, blijf van ons lijf!!!

p. p.

16

17

Vraag: Waarom heeft va� Agt z1Jn pukkel nog niet laten weqhaler(? Antwoord: Omdat hij er al langer dan twaalf weken zit.

OPENINGSTIJDEN VAN HET VROUHENCENTRU11

�a: 9o30 - 12.30 di: 9o30 - 17000 en van 20 0 00-24 0 00 WO: 9o30 - 12 0 30 do: 9.30 - l7 o 00 en van 20.00-22 0 00 vr: 9 o 30 - 12.30

Iedere eerste zaterdan van de maand vrouwenfeest vanaf 20:00 uur o

Iedere derde donderda�ochtend van de maand filmochtend vanaf 9 o 30 u. En iedere tweede, derde en vierde zondag van de maand is het Vrouwen­centrum oren van 14000-17.00 u. Het gironummer van het Vrouwencen­trum is: 3816915 ten name van: �evro JoC o de Groot

Lange Hezelstr. 108-ANijmegen

Nieuwe aktiviteiten van het Vrouwencentrum: - stekkerkursus, iedere maandao­

avond in het Vrouwencentrum van20.00 tot 22.00 uur.

- 't Vrouwenkoor, informatie hier­over op het Vrouwencentrum.

e�t Ü �t .bAJ� � Nt\M.- U �JJe. ,UNJWN�.fo.cl /t)A.o(M.v��� ) �oL � � ��t M,,..Lt° oW-ulf 4 f)t.a.�.

'1).t:U, rt&,,,J; kt exJ_ ..wd 'k_te_u� · L. A:J _M J JÛ,.\,e. 1

�_e,c:.{;-k (,e,t; (TM,e..oo J � .g� f f; 11'1'\,o..M- oloot. � J .(M., u t..a f t ec;\M. Je, )s�r �r� <.ie��/Deu .ei,�sd.�� ;wC� ,,wcj, k. f J��it., 4,..,, ooi C<.aM.. di.,"f; .CW fu,tJc.h,'t.u,,..11:>o<J.tM.,� _.w,-e� ,we, � foor /tlA.o��O™.-� (Mw,. u A,V()c,{J..,

e� � M\, &we..r d u�, 6'i, � �J MJ€.e AJVoÁ: Aiv&.Cvl­

rtt- /;, MJO'tolt.,.. ••••

ÏV/i.o(µ,J��� MM)d; JA� (1)k, fL MA.�, l:i ��� ,(IW�r ,MA,(; a 1Wi-Jk�., (;(;tti.t,.f tè. oi,,..t)M,s{j,!MIIÎM., ..c...,,. �

�� 1 0-W,.. �&û,(i tl .J��I ew.twoo-f.cl ti � Or ,A)/1.L.l�.

/U..11.oc'..,tMJA,\,�� � ..U.,... 8ea.cl, ;Wotch-, A/001- .,Gi.... fLo<n ti.L. NADc,, .... u,.,..���J-. � !WoX �J ;CM- JOdJw;.OAM., d.L APWINJ.J���J? 1Joe&. �' !W�· ;1).1\.a� &.kv..., 1t IVÁ,Ou.w�(Á�, Cbl-PA..o�. À/ÁO(AM}�o..t�? �f<ffi, � � � o.e�tuAl! �, ,_ /kcd�.u-e � � Al� MM)W,v� k � d &.o.�

J(W.(,<, ul;ti... Olot,

M.(;:r li, �� d.aJ:, "-:3 tk �(l /IAJ{J.a/1,d.., Afl,,,..,d..Lv,_, /htGlGVt. ..U

,i,-J t1WJ ,Nae�- f:i. � Nl,Ow,<)� � <s �J4'-J O)t,(WL M �,� �t de.OvA �Nu.e.,.,...., � op tl!()..Wl,J �� f:i r.o. SJtc.v, of NO()'\. .dic,aa/1, �()()IJ.. .te/..at� Il do� 1 u,rJ.o.,{; � 1� � .a,,._j /Wol; öjot. ;VO"t, J.iduf �ft. Of ,A}MUA.v� û t il&. UAA.!Je- �.r 1110&1. ..a.,,., d.a..cJ ;,.,.. t1J... stu! &� ,,,..., /l<W.t 1. 'M..

o..€&- M,t.Uv\, �J� J�- AJoot (),e tfu. ,VWLwl� i,s d.i,t fJki. Mf, � N-d..a..�, j--,Noo-1.t�� �(:; 1 t- M,oUw.t.1,..C4,.JA.CM..v

� g-. /W..t., ,.wc tf'i-. LctJM. t1M,t.t a. � OV..vt.. Ct.t Ût...tiU,w!..

�()tM., / ,,t.,.... ,W<. �l.e&..... uk,,,., �t- al� J�I.I�. "Da..t.Vw!M,

M4,., ,W.t., iUM. � _or a.e&, &UAL.rJ.t.... � 011.J JIA..J/If:i.tJ" kt:u,t_ IM.. Lo � f �-e_ -&;,f u. b><- !i J� { f ocJéfu.J 148 4 ).lt.t d.(_ ónt, l:r- .,lLM.J .,è...,, �(f'"·J f f

3

*

***

*

Bij het woord rvrouwenkultuur d�nk je gemakkelijk aan kunst met een grote K. Wij verstaan echter onder vrouwenkultuur ook: de manier waarop vrouwen met elkaar omgaan in hun vrije tijd, thuis, in de buur�, op hun werk; hoe ze bij elkaar steun vinden voor hun problemen; hoe ze samen met iets bezig zijn.

et is daarbij ook goed om te zien hoe dat er vroeger allemaal aan toe ging. Daarom ·.hebben wij een interview gehouden met mevrouw Johanna van Liessum en met mevrouw Gonda Jansen over hoe zij

kmt ten5 mu, memo-et O"p de rut!--Mevrouw van Liessum heeft vijf ja�r in het waterkwartier gewoohd, derig jaar op de Eerste Oude Heselaan en woont nu sinds kort in Neerbosch op een flat. Mevrouw Jansen heeft van 1941 tot 1960 op het Willemshofje gewoond, en woont sindsdien in het Waterkwartier. Het Willemshofje was een klein rondgebouwd buurtje vlak naast de plek waar nu de stations­tunnel ligt. Er woonden ongeveer veertig gezinnen. De huisjes bestonden uit een huiskamer, een alkoof waar ze soms met zijn achten in sliepen, en een berghokje waar gekcokt werd. Het kostte f 2,75 in de week. De bewoners van de verschillende huisjes waren vaak familie van elkaar, maar eigenlijk was het 'hofjesvolk' êén grote familie. Iedereen kwam voor elkaar op.

Het Willemshofje. "Als vrouw kwam je niet vaak het

hofje uit. Daar had je geen behoefte aan, we hadden het zo fijn onder elkaar. We zaten altiju bij elkaar op de stoep, en als er een feestje was vierde iedereen dat mee. Het hoognodige zoals brood groente en vlees kon je in de bûûrt krijgen. Je was niet zo materialisties, je had geen behoefte aan mooie stoelen of zo. Je moest zoraen dat je het warm had en date� eten was. Als ik wat te eten had, dan hadden de anderen ook wat en omgekeerd. Ik geloof dat ik maar twee laRens had, en een oude jas als deken, en daar heb ik tien jaar mee gedaan. En ik was toen eigenlijk meer tevreden dan nu"

Met name de vrouwen hielpen elkaar veel. "Als er iemand ziek was of er moest

geholpen worden met de kinderen, ging dat allemaal met burenliefde. Zelfs bevallinoen deden we onderling, want de vroedvrouw

kwam na een of twee keer niet meer, omdat we de rekening niet konden· betalen. 't Was zelfs zo,dat toen de buur­vro�w in het kraambed lag, haar man me s'nachts kwam halen:Kom eens mee, want Nel moet op de pot, en dan had ik haar al de he-le dag geholpen."

De Eerste Ourle Heselaan, waar mevrouw van Liessum woonde, grensde aan het Wï'll emshofJe .Ze woonde op een bovenhuis, waar op de eerste verdieping de huiskamer en de keuken was en op een afgescheiden zolderkamertje sliepen ze.Ze betaalden !3,75 in de week. Hoewèl' het versthîl met het Willemshofje niet zo groot was, was toch voor iedereen de eerste Oude Heselaan 11 de elite" en het Willemshofje tuig, "de a-socialen". Mevrouw van liessum: "Ik heb dertig jaar met verdriet

op de Eerste Oude Heselaan gewoond. Er was veel haat en nijd onderling�

Mevrouw Jansen: "In het begin sdtaamde ik me ervoor

dat ik op het Willemshofje woonde t

maar later voelde ik me er zo gelukkig dat iedereen het ook mocht weten."

In allebei de buurten wareh veel mannen aan de Duw (de werkver­schaffing), zodat ze van de straat af waren.Ze werkten bijvoorbeeld bij de boeren of in het Goffert park.Tijdens de oorlog moesten alle mannen in Duitsland werken. Dan gingen ze om 4 uur s'morgens weg en kwamen om 9 uur s'avonds thuis.Dan stond je er als vrouw helemaal alleen voor. Vrouwen zaten thuis: "je dacht er ook niet aan om te �aan werken,je had je kinderen en het was zo fijn onder.el kaar. 11 t�evrouw van L i essum deed veel naaiwerk thuis.

Mevrouw Jansen.

Hoe zag het er toen aan de andere kant van de TunneZweg uit? �Eerst waren daar volkstuintjes, toen kwamen er noodgebouwen voor de school en het Don Bosco parochiehuis".

Gingen jullie daar ook naar toe? "De vrouwen uit het Willemshofje

niet.Die hadden aenoe" aan elkaar. De kinderen we1 11

:

Gingen jullie naar de kerk? "On de Eerste Oude Heselaan was het

normaal dat de kinderen in ieder 0eval wel gingen.s'Zondags s'morgens kwam pater Primus (van Don Bosco) oo het Willemshofje de 1

1 a-sociale 11 kinderen halen voor de mis en lijmde ze door na de mis chocolademelk en krentebrood te qeven. De pater stelde zich als "sociale figuur" op.Vaak hoorde je zeggen: "Wie heeft er de meeste kinderen? Pater Primus, want die beurt de meeste kinderbijslag." Pater Primus kree� namelijk de kinderbijslag van de hele buurt en wie iets nieuws nodig had, kreeg bonnen om het te kunnen koDen.Het geld kreeg je niet eens zelfs in handen, want dat zou je toch maar in alcohol omzetten .... �

Hoe zat het met de geboorteregeling? "Nou er was niks.Het was elke maand

weer een verassing als je ongesteld werd.Toen mijn zoon 3 was, stond

4

de pastoor al op de stoer, om te

vragen waarom ik er niet meer had. Ik zei: "Kan ik ze dan naar u sturen om ze te kleden en te

voeden?" waaroo de oastoor zei: 11 �1aa r Onze Lieve Heer weet we 1 waar Hij ztjn kinderen naar tóe

stuurt." Khlam er abortus voor? "Jawel, maar dan werd er bij elkaar

geknoeid, en daar mocht vooral de

pastoor niks van weten.Dokters hielpen niet, ook niet met voorbehoedsmiddelen:

Waarom zijn jullie verhuisd en hoe was die overgang ? Mevrouw van Liessum: "Wij stonden al 25 jaar ingeschreven

bij de woningbouwvereniging, en kreqen maar niks.We hebben toen een taart naar het bestuur gestuurd, met een briefje waarop stond:"A.ls dank voor het 25 jaar ingeschreven staan bij de woninq­bouwvereniginq".Twee daqen later hadden we een flat.Daar voel ik me veel beter thuis.Ik heb er vee� kontakten en iedereen is aardig tegen me. 11

Mevrouw Jansen: "Wij gingen weg, omdat \'Je toch wel

behoefte hadden aan een grotere

woning.Maar ook omdat er steeds meer nieuwe mensen op het hofj e

kwamen wonen, die op ons neer keken.Toen verdween het gezellige

steeds meer.We zijn verhufsd naar het Waterkwartier, maar"in het begin kwam ik nog iedere dag terug, ik miste de mensen heel erg, ik zou zo terug willen. Maar in 1966 is het hofj e

afgebroken.Er zou herbouw komen, waarschijnlijk met kantoren, maar er staat nou nog steeds niks."

Hoe zijn jullie op het vrouwen­centrum terecht gekomen ? Mevrouw van Liessum: "Ik las in de krant dat er taal-

en rekenkursussen gegeven werden. Daar heb ik me toen voor opgegeven, omdat me dat interesseerde.Taal dat begint bij mij nu wat af te

zakken, maar rekenen gaat nog goed�Dat heb ik ook al· mijn hele leven in het huishouden moeten doen.En verder vind ik het hier geze 11 i g ;rn onder el kaar. 11

�Aevrouw Jansen:

"Ik moest vaak naar de apotheek, en ik leerde daar eeh assistente

steeds beter kennen.Ik praatte

met haar over mijn problemen, en ik ging ook bij haar op visite. �aar ik durfde nooit wat op te

schrijven, want dat kon ik niet en ik zat er.maar omheen te praten, zodat ik niks hoefde te schrijven. Later durfde ik dat wel tegen dat meisje te zeggen, en zij is toen met mij meegegaan naar de Raad van Maatschappelijk Opbouw (waar het vrouwencentrum begonnen is} om me in te schrijven voor een taalkursus.Het meisje dat daar zat zei toen, dat ik beslist iemand was die ze nodig hadden. Ik heb me toen ook voor 2 andere

groepen opgegeven.Want ik wou heel graag bij iets of iemand horen.Omdat ik dat zo gewend was op het Willemshofje, allemaal één en dat was voor mij helemaal weg­gevallen.Ik verlangde er dus erg naar om weer vooral met vrouwen om te gaan.Ik heb toen geholpen

Mevrouw van Liessum.

met het opknapren van het gebouw en,ben bij een taalkursus gegaan. Nou durf ik wel een brief te

schrijven,wel niet �l ekkeloos hoor.En volgens mij kan ik het met iedereen goed vinden.Ik vind

iets terug van wat ik al jaren gemist heb.Als ik word opgebeld

dan laat ik de hele boel in de

steek en kom ik.En vrouwen die

ik goed ken, die nodfg ik uit om te komen eten of zo.Ik heb weer iets gevonden om verder voor te

leven, zo van dit doe ik dää.r en· daarvoor.Ik durf wel niet steeds hier met mijn problemen aan te

komen, ik wil daar niemand mee lastig vallen.Ik weet.wel dat hier niemand dat lastig vindt, maar toch .•••• "

Mevrouw van Liessum: "En toch kan het wel eens goed zijn

dat je even bijpraat •.••• "

Liesbeth en Rita.

KLU

klus I •

•

We gaan de kat de bel aanbinden.Waar blijft de bel op het vrouwen centrum?Kan geen van de vrouwen een bel aanleggen? Vanaf nu voor niemand meer het ekskuus:"Ik kan het niet. 11

Deze wisselstroomhuisbel bestaat uit een transformator,wisselstroom� bel en een drukknop. De beltransformateur brenot de

netspanning van 220 volt,dwz. de sterkte van de stroom die uit het stopkontakt komt,terug op een ongevaarlijke spannina van 3-8 volt. De transformatoren zijn voorzien van van 3 klemmen voor 3 verschillende

spanningen: 3. volt voor kleine

installaties met zeer korte

leidingen,5 volt voor middelgrote

netten en 8 volt voor lange · leidingen.De spanningen zijn or elke klem aangegeven of door instempeling of or het kunststofdoosje van de

transformateur ingedrukt.Op het vrouwencentrum heb je waarschijnlijk de middelste klem nodig. Voordat je de drukknop op de

deurpost maakt,boor je een qaatje

om de electrische draad door na�r binnen te kunnen trekken�Deze

draden zijn meestal 0,6-0,8 mm in doorsnee. Het makkelijkste is het om de

transformator vlakbij een wandkontaktdoos(stopkontaktl te plaatsen,dan kun je de

transformator door middel van een stekker met die wandkontaktdoos verbinden. Het beste is het om de bel vlakbij de transformator te zetten. Als je weet waar je alles wil

·zetten begin je met het leggen.-------.------------ van de leidingen,die je met boogjes

(in de winkel te krijgen) kunt vastzett'en.

Op de tekening zijn de

�\w-t��lve.�e""- plastic leidingen de dik-, ke zwarte strepen.

''î//.i�··,- à< �\.�of Je hebt 3 leidingen nodig. � Een verbindt punt 1 met 2. Een verbindt punt 3 met 4. Een verbindt punt 5 met 6. Als het goed is,dan kan iedereen nu een bel aan­leggen. P.s. Je hebt alleen eenboor, een schaar, eenschroevedraaier en eenhamer nodig als gereed­schap.Aan materiaal:bel, transformator,drukknop,leidingen en boogjes.

5

DE FEEKS

,1, euw! n:,j me�gse vrouwen boekhandel nieuwl n·,jmeegs vrovwencafcÎ

Nog deze maand woy,dt Nijmegen weer een vrouwen ( aan) gelegenheid rijker>. " De Feeks" opent haar huis J

niet om zich te buiten te gaan aan verdwaalde kindertjes - zoals men vr>oeger ooit van feek.sen heeft bevJeer>d - maa.Y' om vrou1JJen, al dan niet ondeY' het genot van een kopje koffie of een glas wijn, te informer•en over> 1JY'Ou.u.,enkultuur. En om zo mogelijk daar•aan een,aktieve bijdr>age te levey,en. " De Feeks"., Nijmeegse Vet•eniging ter Be1JOY'der>ing. van VY'ouwenku.Uuur. Tu.ssen planken, spijkers, kopjes koff�e en de eerste boeken, hadden v.1e een gespr>ek met -/;u)ee van deinitiatiefneemsters.

Hoe is het zo gekomen?

In juni van dit jaar liepen twee vrouwen, elk afzonderlijk met het idee rond om in Nijmegen, in navol9in0. van Utrecht ( de Heksenkelder) en Amsterdam ( Xanti�pe) een boekhandel soecifiek voor vrouwen op te rîchten, met eventueel daaraan verbonden een vrouwenkafee. Eenmaal dit idee ook uitgesproken� bleek er bij meer vrouwen belangstelling te bestaan. Er werd een datum afgesproken voor een eerste bijeenkomst, waar vragen als: waar vinden we een geschikt pand, wie betaalt, wat gaan we eigenlijk verkopen en aan wie, enzovoort, aan de orde kwamen. Het ginQ daarna allemaal erg snel. Zelf� het vinden van huisvesting leverde geen al te grote problemen op. Het pand van II De Feeks ... - gelegen aan de Eiermarkt, links van de Lindenberg- is eigendom van een slijter, die bereid bleek het aan ons te verhuren. Daar waren we erg blij mee omdat het erg gunstig ligt, zo vlak bij het centrum en de markt, en we maar heel weinia hoefden te breken en te verbouwen in de boekhandel; de ruimte voor het kafee, geleaen achter de boekhandel, moest wel helemaal worden aangepast. En verder, het ·geld dat we nodig hadden voor de inrichting, boekenvoorr�ad en administratie, kon worden geleend; ook loopt er bij de Gemeente een aanvraag voor subsidie. Het geld is natuurlijk toch wel een rrobleem, zeker in de startperiode, waarin nog weinig zicht is op hoe het allemaal gaat lopen.

Om met de boekhandel te beginnen; u.Jat gaan jullie zoal ver>kopen?

Ja, heel kort gezegd komt het eroo neer dat we door de boekhandel, en ook door het.kafee uiteraard, mee willen helpen aan de verspreiding van informatie en ideeën op het gebied van emancipatie en feminisme. Voor álle vrouwen, wat ons betreft.

De penningmeester>es

Boeken, die hieraan een bijdra�e kunnen leveren, kun je bij ons vinden. Naast boeken tref je er tijdschriften, informatiestencils, vrouwenbladen en dergelijke aan (ook Vrouwentonqen is er te vinden� red.). We proberen in ons aanbod wel selektief te zijn, maar de kriteria hiervoor hebben we nog niet zo duidelijk. Die hopen we al werkende wat duidelijker te krijgen. In principe kan lektuur over alles wat met de vrouwenbeweging te maken heeft verkocht worden. In het beginstadium oriënteren we ons nog sterk op de vrouwenboekhandels in Amsterdam en Utrecht, die al enige ervaring hebben opgedaan.

Kun je nog iets ver>teZlen overi " alle" VY'Ouu,en die je zou u,iZlen ber>eiken?

Dat het niet gemakkelijk is om elke vrouw te bereiken, is wel bekend. Vrouwen die oo de een of andere manier al met' de vrouwenbeweging in aanraking zijn geweest, vinden, denken we toch wel hun weg. Maar vrouwen die denken dat feminisme iets is voor studentes en �iet voor " gewone huisvrouwen", dat h�t te moeilijk is, of dat het hen ,n een moeilijke positie met hun man of vriend zal brengen, die vrouwen zouden we hier ook graag over de drempel halen. Ook om die reden willen we erg veel aandacht gaan besteden aan publiciteit. Zo zullen we veel ruchtbaarheid qeven aan de officiële opening van de Feeks, door berichten in plaatselijke kranten en via

affiches, in de hoop dat zoveelmogelijk vrouwen bij de openingaanwezig zullen zijn.

Zijn jullie ePn onderideel van het Vr>ouu,encent'Y'U.m?

Nee, dat zijn we niet. We werken als vrouwenboekhandel en -kafee zelfstandig. Maar er is wel regelmatig overleg met het Vrouwencentrum. Er is dus wel een relatie.

Weriken jullie met vaste kr>achten?

We werken met twee betaalde part-timekrachten. Een voor de boekhandel en een voor het kafee. Alle andere medewerksters zijn vrijwilligsters en werken of studeren. De boekhandel heeft geen kommerciële bedoelingen; we hoeven niet meer te verdienen dan nodig is om alles zelf te kunnen runnen, te verbeteren en/of uit te breiden.

Wat zijn de openingstijden van de hoekhandel?

�lke dag van tien to� zes uur, ::1ehalve op maandag. He zijn dan van tien tot één uur ooen. Het kafee is elke dag open van tien uur 's morqens tot één uur 's nachts, en een-keer per week tot twee uur. Op zondag gaan we laat in de middag open.

En dan het kafee: vooy, het eer>st een kafee, waari vriouwen elke dag ter>e ch t kunnen.

Inderdaad, dat is eigenlijk ook de reden waarom we een vrouwenkafee wilden beginnen. We hebben hier in Nijmegen wel "De Plak" en Café de la Paix, maar deze geven maar gedeeltelijk -de overigens wel gewaardeerde- mogelijkheid als vrouwenkafee te fungeren. Met dit kafee hopen we voor vrouwen een vast punt te kunnen kreëren, waar ze op bijna elk moment van iedere dag naar binnen kunnen stappen. Overdag kunnen er ook mannen terecht, omdat de boekhandel ook voor mannen toegankelijk is·. Een overstapje van boekhandel naar kafee is dan snel gemaakt. Maar 's avonds als alleen het kafee open is, kunnen er alleen vrouwen terecht.

Is het alleen een kafee of or>ganiseren jullie ook nog ander>e aktiviteiten?

Bij de inrichting van het ka fee hebben we er rekening mee gehouden dat het ook een plaats moet zijn waar allerlei kulturele evenementen en evenementjes kunnen plaatsvinden. Daarom is er een klein podium gebouwd, waarop muziek, kabaret, poëzie en toneel gemaakt kan worden.

6

Er zullen ook avonden georganiseerd � worden rondom een bepaald litterair

a thema . Verder zal er. in het kafee thema. thema, �he1na . therna,

een nermanente ekspositie zijn van In geval van verkrachting wordt vrouwenkunst. Om te voorkomen dat � alles wat je bent te�en je aktiviteiten van het Vrouwencentrum � ingebracht.Het feit,dat je daarde Plak en ons elkaar gaan overlapp�r � zo liep,de kleren die je droeg,overlapren, zullen er regelmatig de manier waarop je leeft enz. kontakten hieromtrent zijn. ......i'De man gaat haast vanzelfsprekend

� vrijuit. Hij kon het niet helpen , Hebben jullie reakties gehad op t:f hij volgde zijn ,

.·nstincten.

jullie initiatief? � Zeker, we hebben er0 veel en erg � Toen we met de thema-ochtendgroep leuke reakties gehad. Vrouwen die � aan het praten waren over blij zijn dat ze nu niet meer 00 � verkrachtinq,werd ons steeds meer Utrecht en Amsterdam zijn

· ..... duidelijk dat het alle vrouwen

aangewezen, dat ze alles dicht bij • aangaat. huis hebben, en dat er nu een ffl Ieder van o�s .�a� wel eens lastig vrouwenkafee is dat elke dag open is s:!t gevallen,ger nt1m1de

.erd,nagefl

_oten,

is. Wat dat betreft zit het dus � en dat alles omdat je vrouw bent. allemaal wel prima. Op onze brieven

J' We besloten onze eigen ervaringen,

om financiële steun zijn echter heel waarvan wij dachten dat ze wat minder reakties gekomen. herkenbaar zijn voor veel vrouwen , Mensen die ons alsnog financieel als startount voor de ochtend/avon� willen steunen, kunnen hun gift te nemen : overmaken op giro nr.226182 ten name 1 Ervaringen als: van de Feeks, Ridderstraat 11 -ik zit in de laatste�bijna tegeNijmegen · trein van Venlo naaT' ni/megen,De·

conducteur werd halverwege Een kennismaking met de Feeks is � behoorlijk lastig. Een -vriendin in elk geval alleszins de moeite ...s; van mi.1 overkwam hetzelfde met waa-r>d. Eens lekker snuffelen in ;...-, dezelfde NS...-functiona:Pii3;getrou7))d allerlei leesvoer, kijken of er en vader van twee kinderen. wat van je gading bij is. ...· -als ik s avonds ergens heen moet Vervolgens in het kafee '4� dan trek ik een broek of een wegduiken achter een boek, of � lange rok aan;dan voel ik me zomaar wat kletsen en drinken. .Si. �eiliger.

� -een meisje wordt lastig gevallen Wij wensen de Feeks alle sukses � op straat en bedreigd met een toe. � pistool.De man eist dat het meisje

Maja en Henriëtte

Het thema dat we voor donderdaa 10 november gekozen haddeh had

J

als titel: VERKRACHTING EN DE ANGST DAT HET JOU ZAL OVERK0�1EN 11

Verkrachting,daar praat je niet over. Als je verlracht bent,dan

heb je dat zelf uitgelokt. Dan had je als vrouw maar niet alleen over straat moeten loren � Dan had je maar niet alleen moeten

gaan wandelen.Dan had je maar een

lange broek aan moeten trekken. Kortom,dan had je maar geen vrouw moeten zijn. In de ideeën die over verkrachting leven is de vrouw altijd de verleidster.De man wordt over overmeesterd door zijn,door de vrouw uitgelokte,seksuele beqeerte. En "zonder dat hi'j het zelf wilde", begint hij een vrouw te verkrachten. Verkrachting is een misdaad waar 12 jaar voor staat. Bij ieder misdrijf is het gebruikelijk, dat de dader zich verdedigt tegen de ingebrachte beschuldigen.Maar bij een

verkrachting moet het slachtoffer, qe vrouw, de buitenwereld

overtui�en,dat ze er niet op uit was om verkracht te worden.

meegaat.Het meisje is doodsbang blijft kalm en gaat mee(wat wil ze anders}.Ze wordt verkracht. Ze doet aangifte bij de politie. Op het po Zi tieburo wordt lakoniek gereageerd:dan had je maar niet mee moeten gaan. Na deze korte stukjes die we als inleiding gebruikten,zijn we in

kleine groepjes gaan zitten om te nraten over vraaen als: -herken je wat net verteld werd

-wat kunnen wij als vrouwen hiertesen doen.

Zowel s ochtends als s'avonds waren

er vrouwen van 20 tot 60 j aar, vrouwen die hier al eerder geweest zijn,vrouwen die hier voor 't eerst kwamen druk pratende vrouwen,stille vrouwen,huisvrouwen,studentevrouwen; allemaal vrouwen,die zich betrokken

voelden bij het onderwerp.

Het valt steeds weer op hoe vrouwen, na een korte wenningsperiode, vlug en gemakkelijk praten over hun

eigen ervaringen,ondanks het feit dat ze elkaar helemaal niet kennen. De meeste vrouwen herkenden wel van wat er in de inleidfng gezegd is.Veel vrouwen zitten dan

ook met de anqst dat het hen ook eens overkomt� en dat ze daarom a 1 dinoen niet meer doeQ,zoals s'a�onds uftgaan,terwijl ze daar wel zin in hebben. Het bleek ook dat die angst niet alleen speelt als je buiten loopt. Maar dat je ook bang kunt zijn,als je alleeen thuis bent.lfant het is nl. niet zo dat vrouwen verkracht worden door de psychopaat,de gastarbeider in de donkere bosjes, maar dat het ook je buurman ian

zijn,en in je eigen huis.

Tot een oplossing zijn we natuurlijk niet gekomen. Helaas blijkt wel dat noq veel vrouwen de schuld naar zfchzelf toetrekken;hadden we maar niet alleeen over straat moeten lopen Vrouwen durven dan ook niet te laten blijken dat hun iets is overkomen. Duidelijk werd dat we dit probleem niet alleen on op kunnen lossen.We zullen �amen

naar oplossingen moeten zoeken.; met elkaar blijven praten. Als we vervelende dingen meemaken

zullen we steun moeten zoeken bij elkaar.

Aan het eind van de ochtendjavond vertelde een vrouw van 1

1 VROUt�!EN TEGEN VERKRACHTING 11,

iets over hun oprichting. Een aantal vrouwen wil hier in

Nijmegen een telefoondienst starten

waar vrouwen,die aanaerand of verkracht zijn,terecht kunnen

voor geestelijke en/of juridische hulp. De groep zal over een half jaar kunnen beginnen.

De themagroep.

7

.In deze rubriek willen we informatie verz(J)Tlelen over vr�uwen in andere landen. Het is niet alleen leuk iets te lezen over een heel andere manier van leven; het geeft je ook de gelegenheid om een vergelijking te maken tussen wat je zelf hier in Nederland allemaal moet, kunt en mag, en wat vrouwen in andere landen allemaal moeten kunnen en mogen. � Vechten zij voor dezAlfde dingen als wij? Bereiken zij meer of minder dan wij? Wat kunnen we van hun leren? Als bronnen van informatie gebruiken we van alles: reisverslagen, van mensen "die er geweest zijn"; groepen die zich al lang bezig houden met de situatie van vrouwen elders; buitenlandse vrouwen in Nederland. Deze keer laten we het Centrum voor Ont7vikkelingss(J)Tlenwerki_ng

(COS) aan het woord.

Positie van de vrouw in Zuid-Amerika

Inleiding. We willen de sociale positie van de vrouw in Zuid-Amerika beschrijven aan aan de hand van de volgende onderwerpen: -gezin

-opvoeding en onderwijs-rechten en rlichten.

Eerst moeten we misschien even verduidelijken wat we precies onder sociale positie van de vrouw verstaan. In het kort kunnen we zeggen, dat we hieronder verstaan de manier van leven en denken van een vrouw, zoals men die van haar verwacht. Er zijn bepaalde normen en waarden, waaraan de vrouw zich moet houden om geaksepteerd te worden en te blijven. Deze waarden en normen kunnen van volk tot volk, van streek tot streek of van land tot land verschillen, al zijn er -vaak ook ove1'eenkomsten. We hebben de positfe van de vrouw öekeRen tn Chfli', Colombia, en Peru; maar er b 1 eken wei"n1"9 verschillen te zijn, zodat we verder in het algemeen praten over de sociale positie Nan de vrouw in Zutd-Amerika.

Geschiedenis van Zuid-Amerika. De oorspronkelijke bewoners van 2ufd ... J\.merika djn Indianen. Enkele van de indiaanse volkeren hadden een enorm peil van ontwikkeling bereikt; op verschillende punten waren ze veel verder dan de Europeanen in Me tijd. Ze woonden in behoorlijk grote steden, en hadden een goed ontwikkelde manier van werken in de landbouw.

Er was een duidelijke taakverdeling tuusen de vrouw en de man; maar de taak van de man werd niet belangrijker gevonden dan de taak van de vrouw. Deze situatie werd volkomen teniet gedaan door de komst van de S�anjaarden, die grote delen van Zuid-Amerika veroverden. De Spanjaarden waren alleen geïnteresseerd in de rijk.dommen van het land: mahoniehout, goud, zilver en andere e·rtsen. Ze hielden plundertochten, steden en dorpen werden platgebrand. Na de overwinning moesten de Indianen als slaven voor de Spanjaarden werken. Zo werden de Spanjaarden en hun moederland Spanje rijk. Zo'n 150 tot 200 jaar geleden maakten de Spanjaarden in Zuid­Ameri"ka zich los van hun moederland, en werden de landen van Zuid-Amerika onafhankelijk. Maar voor de indianen veranderde er niets. Zij moesten nog steeds voor een hongerloontje werken op de grote plantages en landerijen, die net als voorheen in de handen waren van een klein aantal rijke, meestal �paanse families. De Spanjaarden brachten ook het katholieke geloof mee, nu nog steeds de grootste kerk van Zuid­Amerika. Het katholieke geloof vermengde zich met de indiaanse kul tuur.

� In dit licht willen we de komen_de onderwerpen bespreken.

Indiaanse vrouw bij de graan­bewerking.

Gezin. Wanneer we het woord "gezin" horen, dan denken we waars·chfjnl ij R. aan twee getrouwde mens·en met Rinderen, die "voor eeuwiq" óij el kaar blijven. In Zuid-Amerika ;·s het helemaal niet zo gebruikelijk dat er getrouwd wordt. Wanneer een man vindt dat hij geen verantwoordelijkheid kan dragen voor een gezin, dan trouwt hij niet, maar gaat wel samenwonen met een vrouw. Hij kan deze vrouw verlaten wanneer hij wil. De vrouw draagt de volledige verantwoorde­lijkheid voor de kinderen; het verwekken van een kind brenqt voor de man geen enkele verplichting met zich mee, zowel wat opvoeding betrèft a!s financieel. In de hoop dat een andere man meer zekerheid kan brengen gaat de vrouw vaak weer opnieuw samenwonen. Het kan zo voorkomen dat een vrouw acht kinderen heeft van acht verschillende mannen, en toch nog alleen voor,de kinderen moet zorgen. Een oorzaak van deze situatie ligt in de opvatting over de relatie tussen man en vrouw. De man heeft een enorm superioriteitsgevoel tegenover de vrouw, een gevoel dat door eeuwen­lange traditie is ingeworteld, zowel bij de man als bij de vrouw. Er be­staat zelfs een woord voor: machismo (spreek uit: matsjiesmo). Je kunt dat niet zomaar vertalen. Het bete­kent o.a. dat de man over de vrouw kan beschikken wanneer hij wil. Van de vrouw wordt verwacht dat ze absoluut trouw is aan haar man, ter­wijl hij kan doen wat hij wil. Zo moet bijv. de vrouw als maagd het hu­welijk in, terwijl de man zijn man­nelijkheid moet bewijzen door zoveel mogelijk vrouwen zwanger te maken! Het komt vaak voor dat als vrouwen een baan willen hebben, ze eerst met de baas naar bed moeten. Wil ze dat niet, dan geen baan; er staan er, door de grote werkeloosheid, nog ge­noeg te wachten. Als broer is de man echter de "be­schermer". Hij waakt er o.a. voor dat de eer van zijn zus (haar maagde­lijkheid) niet geschonden wordt. Zo is hij enerzijds beschermer, an­derzijds de grote versierder. Geboorteregeling. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen wordt erg moeilijk gemaakt: op de eerste plaats door de man. Zijn man­nelijkheid is namelijk pas bewezen als hij een kind heeft verwekt; en hij zegt dat zijn plezier bedorven wordt door voorbehoedsmiddelen. Op de tweede plaats door de RK kerk die voorbehoedsmiddelen verbiedt. Het is dan ook geen wonder dat veel vrouwen hun toevlucht zoeken tot abortus, illegaal en dus vol risi­ko 1 s. In Colombia is 50% van de sterfgevallen onder vrouwen het gevolg van een mislukte abortus!!!

Uit het voorgaande is op te. maken dat de· vrouwen in Z.Amerika, gedwongen, een grote rol spelen bij de instandhouding van de armoedige situatie van de indi­anen. B.v. doordat zij, kosteloos en vaak zonder protest, de hele verantwoor­ding voor de kinderen op zich nemen, zodat de mannen makkelijk op verschillen­de plaatsen in te zetten zijn als arbeidskracht, en lange werkdagen kunnen ma­ken. De vrouwen drukken ook het loon van de man, want zonder een rooie cent weten ze toch nog wat eten te brouwen.Het grote aantal kinderen dat zij krij­gen betekent ook een massa toekomstige arbeidskrachten, waardoor de lonen laag kunnen blijven. Hier willen we het deze keer bij laten. De volgende keer willen we iets schrijven over opvoeding en onderwijs, en over rechten n plichten van de vrouw. Vrouwengroep COS.

8

HENNY VAN HULST:

mij11- wey\ is tigmtijk ettt- VOY-m """n luxe.

In de eerstvolgende nummers van Vrouwentongen gaan wij telkens andere medewerksters van het Vrouwencentrum aan het woord laten. Daarbij willen wij aandacht besteden aan de verschillende richtingen die er binnen het Vrouwencentrwn bestaan. Immers, het Centrum is een verzameling

.van vrouwen die over een aantal zaken zeer verschillende opvattingen hebben. Het werken in het Vrouwencentrwn zal bij deze gesprekken centraal staan. Want hoe verschillend de vrouwen van het Centrum ook mogen denken, de samenwerking wordt als erg belangrijk ervaren. Zonder deze samenwerking en solidariteit zou het Centrwn er zelfs nooit gekomen zijn. Ook zullen bij deze interviews zoveel mogelijk aktiviteiten van het Vrouwencentrum aan de orde komen, zoals de kursussen, thema-bijeenkomsten en feesten. Verder willen we

ook de verschillende achtergronden van de vrouwen die in het Centrum komen laten zien. Sommigen, zoals Henny van Hulst, waarmee we deze keer praten, zijn getrouwd en hebben een gezin. Anderen leven alleen, in een groep of samen met een vriendin of vriend.

Wat zijn dat voor vrouwen die aktief zijn binnen het Vrouwencentrum en wat beteken het werken met vrouwen in hun leven?

Als eerste kozen wij voor een gesprek met Henny van Hulst, omdat zij al heel lang betrokken is bij de vrouwenbeweging en al vanaf het begin medewerksters is van het Vrouwencentrum. Op het ogenblik geeft zij een Taalkursus en een VOS-kursus.*

Hoe ben je fndertijd terechtgekomen bij het Informatiecentrum voor de 'Vrouw, dat van 1974 tot 1976 �n Ni�1megen heeft bestaan?

Voor ik bij het Informatiecentrum kwam, zat ik in de Stuurgroep. Daar was ik ingekomen via MVM ( Man ... vrouw ... Maatschappij), waar ik al lang inzat, vanaf het eerste of tweede· jaar. Ze zeiden: 11 Dat is echt i'ets voor jou", en toen ben ik in di'e Stuurgroep gegaan, met veel twijfels aan mijn ei'qen kapaciteiten; al dat getheoretiseer zag fk niet zo zi'tten. Ik heó er meer geleerê dan ik zelf heb bijgedragen.

Hoe ging dat i� die Stuurgroep?

Wij zaten maar te praten, op die achttiende verdieping ( van het Erasmusaebouw van de Universiteit UniversÎteit), ik wist niet hoe het allemaal gerealiseerd moest worden, heel onwezenlîjk. En het Informatiecentrum?

Het werken met vrouwen zag ik helemaal zitten. We hadden aoede bedoelingen, maar begonnen veel te voortîjdi'g. We wîsten veel te weînig, a 11 een dat we nu we 1 eens iets wilden gaan doen. Maar we waren erg onvoorbereîd, er lagen alleen wat stencils. We voelden ons ontzettend tekort schieten. �Tas er ook niet een meningsverschil over betaling?

Ja, ik vond or dat moment betaling niet belangrijk, het was toch leuk om te doen. Bij die ruzie zijn er wat mensen uitgestapt, en toen zeiden we, we nemen niemand meer aan. Later was er een scholingsweekend van MVM over het opzetten van Informatiecentra; daar verwachtte ik te horen te krijgen hoe je dat dan wel moest doen. Maar dat was helemaal nfet het aeval. Ik raakte daarna heel gedeprimeerd, maar ben wel blijven komen. Het Informatiecentrum raakte steeds meer in het slop, we zaten helemaal in de put. Hoe is het Vrouwencentrum toen van de grond gekomen?

Ik meen dat er een keer een advertentie geplaatst is. Daar kwamen een heel stel studentes en Dolle Mina-vrouwen op af. Zoveel enthousiaste vrouwen, een openbaring. Toen is het ineens helemaal gaan lopen, dankzi"j andere vrouwen die achter alles aanzaten. Ik kreeg er weer zîn in. Wat was jouw rol binnen het Vrouwencentrum?

Ik heb heel lang gedacht over wat mijn taak zou kunnen ztjn. Niet redeneren en struktureren, dat is niet mijn goede kant. Toch heb je in het Bestuur gezeten?

Ik ben erin gaan zitten omdat er mensen in moesten. Omdat ik mij bij het Vrouwencentrum betrokken voelde. Er moet organisatie zijn. Ik denk alleen dat ik er niet veel toe kan bijdragen. Ik meen van mezelf dat ik geen grote lijnen kan trekken. Mijn belangstelling gaat er ook niet naar uit.

Ben je daarom een Taalkursus gaan geven?

Het was niet mijn keus, in de zin van, ik moet zo nodig taal geven. Het was een van de dingen die fk kon ... omdat ik onderwijzeres ben ...

en daarom deed ik het. Maar wel als kursus die de mogelijkheid biedt om vrouwen met elkaar in kontakt te brengen. Ik ben er met veel schrik aan begonnen. Maar di'e schrik was gauw over omdat het zo ontzettend fijn liep. Kun je iets vertellen over hoe dat vorig jaar gelopen is op die kursus?

Het vorig jaar zaten er în mijn Taalkursus bijvoorbeeld ac�t weduwen, toen kwamen we eiqenlijk vanzelf aan de praat ov�r allerlei andere zaken die belangrijk zijn voor vrouwen. Zoals: wat doe je als je er alleen komt voor te staan? Denk je dat er voor de vrouwen verschil is tussen een Taalkursus zomaar en een Taalkursus op het Vrouwencentrum?

Ik geloof niet dat de vrouwen daar verschil tussen zien. Dat er tevens een vormend element in zit, dat merken ze dan wel. We hebben in de kursus ook wel gepraat over hun verwachtingen van de Taalkursus. Uit zichzelf zien ze alleen maar brieven schrijven, spelling en dat soort dingen. Maar het onderlinge kon takt b 1 ijkt ook ontzettend belangrijk voor hen,maar dat ontdekken ze pas later.

We vragen ons af o,f de Taalkursus wel zinvol i's bfonen het Vrouwencentrum. Wat gebeurt er daarna? Zo'n Rursus ts natuurlijk erg leerzaam en fijn, maar is dat alles?

Heb je dan niet het idee dat de vrouwen door de Taalkursus veranderd waren?

Het bleek naderhand bij de eindbespreking dat ze meer zelfvertrouwen hadden gekregen, gemakkelijker praatten en veranderingen thuis waren er ook wel ••• Je hebt niet de indruk dat de vrouwen ook andere dingen zijn gaan doen?

Dat zou ik wel hooen! Ik vertel wel over thema ... ochtenden en zo, dingen die echt bij' het Vrouwencentrum horen. Maar uitnodigingen werden

9

vaak afgeslagen, voor groepen en feesten en zo. Ze hebben ook wel gezegd: Die feesten zijn alleen maar voor studenten en vrouwen van het Vrouwencentrum; ze wilden ook geen gastvrouw worden. Nee, daar horen wij niet bij, zeggen ze dan. Ze zijn wel allemaal iets gaan doen, een kursus op het Vrouwencentrum, Moedermavo, VOS en andere opleidingen. In zoverre heeft het ze dus wel een stootje gegeven. Maar ik zou eigenlijk een meer duidelijke verandering willen aanbrengen in hun situatie. Ze wilden wel allemaal daarna iets buitenshuis blijven doen. We hebben ontzettend veel tijd besteed aan de mogelijkheden van het Vrouwencentrum en daarnaast. Je geeft ook een VOS-kursus op het ogenbiik?

Ja, ik wilde die kursus ontzettend graag geven. Ik zag dat echt zitten zitten, werken aan de situaiie van vrouwen, werken aan de vrouwen zelf. Ik wilde er graag een in het Vrouwencentrum geven, maar dat kon eerst niet, in verband met subsidie. Ik wilde het wel gratis doen, maar dat mocht niet. Toen er later toch nog �ub�idte kwam, mocht ik er .een\J e. gMn geven in het Yrouwencentrum. ·Maar omdat er oeen ruimte is. zitten we nu toch i� de RMO { het gebouw van de Raad voor Maatschappelijke Opbouw). Ik probeer wel het kontakt met het Vrouwencentrum zoveel mogelijk te bewaren. Geef je liever zo'n VOS-kursus dan een Taalkursus?

BiJ een VOS-kursus ga je van tevoren op huisbezoek, dan weten de vrouwen tevoren over wat voor dingen er gepraat wordt. Bfj een Taalkursus kun je de taal toch niet verwaarlozen, gaat het allereerst om taal. De VOS vergt wel ontzettend veel van je, je blijft er steeds in gedachten mee bezig. Alleen al de voorbereiding, en dan de avond dat je hem moet geven. Dan moet je ook nog werkformulieren invullen en verslagen maken. Dan heb je ook nog een werkbegeleiding, de VOS wordt supergoed begelei�. Zijn het ook een ander soort vrouwen vrouwen die op de VOS afkomen?

De vrouwen die op de VOS afkomen, komen pas na een uitgebreide werving. De VOS werkt wijkgericht, je moet in de wijk gaan werven. Je hebt kontakten met maatschappelijk werkers en het buurthuis. Het is eeh eerste stap. Het is bedoeld voor vrouwen met 1 ager onderwijs. Het ni vo van "onze" VOS-kursus ligt hoger, die vrouwen hebben zichzelf ook opgegeven, daar is niet speciaal aan getrokken. Ze zijn zich ook al bewuster van hun eigen situatie. Er is veel verschil in wijkgericht werken en in het Vrouwencentrum. In de wijk is het gemakkelijker, meestal is er een wijkaebouw waar de vrouwen toch al kome�. Het Vrouwencentrum liat voor een heleboel vrouwen 's avonds moeilijk, ze moeten in het donker

langs dat enge park naar de bus op·· het station. Ik zie de VOS eigenlijk als een begin, vrouwen die een VOS-kursus hebben gevolgd, wordP.n soms zo gemotiveerd, dat ze soms zelf een kursus willen gaan draaien. Je hoort vrouwen weleens zeggen: Ik sta ermee op en ik ga e·rmee naar bed, het laat me niet los. De VOS is ook .yeel meer oo de persoon ·ge.richt.

Er komen in de VOS-·kursus ook erg vee 1 persoon 1 ij ke dingen los. Als je zelf de grenzen verl e9t komen zij ook mee. Het is erg i'ngrij pend.

Jij draait eigenlijk al heel lang

mee in de Vrouwenbeweging?

Ik zit al vanaf het beqtn bij �an-Vrouw-��aatschappi j- ( opgerf cht in 1968), al vanaf het tweede jaa·r of zo. Het heeft wel heel lang geduurd voordät ik echt aktief werd. Met een nraatgroep en een groep voor mentaliteitsverandering ben ik toen een stuk verder gekomen, maar het is echt heel geleidelijk gegaan. Vroeger had tk eigelijk geen tijd om waar dan ook aan te denken. Dat is pas veel later gekomen. Ik had drie kinderen erg vlot achter elkaar gekregen. Later ben ik gaan bijscholen, ik heb een kursus handvaardigheid gevolgd. Ik kon geen betaa1d werR krijgen, ik heb er toen ook geen moeite voor gedaan. Ik heb ook twee jaar voor niks gewerkt, als lerares handenarbetd Bij de VOS word ik wel betaald, vroeger dacht ik altijd, dat hoeft helemaal niet. Nu denk ik, wil je serieus genomen worden en mo9elijkheden krijgen, dan moet je wel betaald worden. Ook voor de buitenwereld bijvoorbeeld, anders wordt gezegd: waarom doe je dat toch allemaal, je verdient er toch niks mee. Als je wel betaald krijgt ben je ook minder financieel af ha nke 1 ijk. Maar mijn werk is toch eigenlijk ee een vorm van luxe, ik kan het me permitteren om weinig of niets te krij1en omdat mijn man genoeg verdient. Eigenlijk zou alle werk betaald moeten worden, ik zou willen dat het vrouwencentrum ook zo zou werken. Misschien via een herverdeling van subsidies die gegeven worden. Je moet zoveel mogelijk zien te subsidiëren denk ik.

Ik denk vaak, geen man zou er over piekeren dit werk onbetaald te doen.

Wat heeft het werken met vrouwen in Je êigen i�ven betek�na?

Ik heb het idee dat ik erg ben veranderd; ik ben mi'j er steeds meer van bewust� dat ik mijn efgen leven wil leiden en ik ga steeds minder konsessies doen.Dat aeeft wel eens moeilijkheden in h;t gezfn, ik claim nu tijd voor mijn eigen aktiviteiten.

Theoreties is mijn man het er wel mee eens, staat hij er helemaal achter.Maar in de o�aktijk is het welvaak moeilijk voor nem.lk vtnd wel dat je steeds openlijk moet blijven, praten en geen dingen moet verzwijgen. Wat ik versta onder feminisme? Het bewust worden van je eigen situatie en proberen daar iets aam te veranderen.Vrouwen zoeken veel te vaak de schuld van alles wat mis loopt bij zichzelf, ikzelf ook. Hoe dingen gewoon gevonden worden, die bij beter nadenken helemaal niet gewoon zijn en waar best iets aan te doen valt. Ben je ook in het licht van je feminisme je kinderen anders gaan opvoeden ?

Ik voed eigenlijk helemaal niet op, geloof ik.Ik spring gewoon in als het nodig is . .A.ls ik thuis kom, zie ik wel wat ik aan tref.fk ben in veel opzichten stukken makkelijker geworden en ook opener.Er kan nu veel meer en er maa ook veel meer. Maar ik heb het ook veel te druk om me daar veel zorqen over te maken. Er is thuis ook �en duidelijke taa� verdeling, bij voorbeeld met bedden opmaken.Dan zeg ik, je bent nu 10 jaar en ik heb al 10 jaar je bed o�gemaakt.Zou je het nu niet eenszelf gaan doe�? Je moet het dannatuurlijk ook kunnen oobrenoen omer niks van te zeggen, �ant aat bedblijft onopgemaakt lig�en.Maar ikmaak me er niet teveel zorgen over.De kinderen doen erg veel zelf, ookmet koken.Zaterdags kookt er altijdeen kind om de beurt.Mijn jongstewas 8 toen ze het voor het eerstdeed.Ze hebben er zo'n plezier"in,ze maken ook altijd heel bijzonderedingen.Ze merken zo ook zelf hoe hetis om kritiek op je werk te krijgen.Dat huishouden is eigenlijk niet zo'nprobleem; ik ben niet zo'n poetster.Het is bij ons ook altijd rommel.Bovendien heb ik een werkster, en eenvaatwasmachine.Nee, dat vind ik eigenlijk ook ni.etfeministies, en die machine is ntetverantwoord.Maar net moet wel omtijd voor andere dfngen vrij temaken.En bovendien, de werksterverdient per uur meer dan ik.Vanmijn salaris zou ik haar nietkunnen betalen.Maar dat is geenekskuus.Hoe denk je op het moment over het vrouwencentrum ?

Ik kom er op dit móment erg weinig. Ik heb het veelte druk.Ik heb wel het idee dat het zich erg toespitst op kursussen voor huisvrouwen.We steunen elkaar misschien weinig.Van de andere kant kun je ook zeggen, zet de dingen zelf maar op, je bent er zelf verantwoordelijk voor. Ik ben één keer op een vrouwenfeest geweest, bij de opening; en bij een VOS- feest.Bij de VOS is de groep kleiner, je leert elkaar beter kennen.

10

Hoe denk je over 1 het toelaten van mannen op het centY'W11?

Vrouwen moeten elkaar onderling sterk maken, hebben elkaar zo nodig. Toch zal ik nooit zeg0en, mannen mogen er niet in.Ze voelen zich vaak buiten geslotèn.De realiteit is toch met mannen èn vrouwen.Als je mannen toe zou laten, dat zou zichzelf selekteren.Ik vind het jammer ;sommige mannen zouden er best in thuis horen.

Heb je eigenlijk nog tijd voor hobbies? Mijn hobbies zijn psychologie, vooral in verband met vrouwen.Daar lees ik erg veel over en ik volg colleges.Ik ben erg geinteresseerd in nieuwe therapieën voor vrouwen. Ik maak ook wandkleden, maar dat �ordert erg traa� en ik zit op ballet.Een andere hobbie van me is kinderkleertjes maken.Als ik het feminisme niet meer zie zitten, begin ik een boetiek.

� Mensen die meer willen weten van de geschiedenis van het vrouwencentY'W11 en van de taal­en de VOS-kursus (VOS is Vrouwen Oriënteren zich op de Samenleving ) verwijzen we naar het informatieboekje "Wegwijs in het vrouwencentY'W11".

Jeske en Sylvia.

een vrouw zonder man is als een vis zonder fiets

Juridies Advies

In het Vrouwencentrum is elke donderdagmiddag van 14.00 u tot 16.00 u. Marie-Aimée Diepstraten aanwezig. Zij helpt vrouwen die over welke kwestie dan ook juridies advies nodig hebben. Van een aantal dingen weet zij zelf het nodige af; met name van werk en uitkeringen {l�W, l�WV, RHW en ABW- uitkeringen),WSW-regeling , scheiden en alimentatie, trouwen of niet. Voor dingen waarvan ze zelf niet zo veel weet heeft ze in ieder geval de goede adressen bij de hand om naar door te verwijzen {met name naar het advokatenkollektief in Nijmegen).

Zit je met een juridies probleem, kom dan op een donderdagmiddag naar het Vrouwencentrum!

··········�············�* �* �* � * / * ! f,;5;e11 J/?c 6J:t,/Jq) vdr; oi- A{7o;:; ! ! rr�i {veN( cfr kpd

: * /vs1•11 et: � � * t;Ja,.e. 0«0Pe<..,J1,d!nc/ * * / * * on /J�k/llc mc,c/J/t:;, * : o�u�

1elé/1 � R<dé.

:* Je �elks �/,.Yen �.fd� ,. * he-/ f&/ W/1 a4 h:/,! * * * ,+ ol7.(c (Wkh/ll«/� óc1t'Mw14-

"7

lt

! 1emodRr/e d/Jf'[I :

: en 't ck dRî.rL, Qcm d-_. dPO�

: * ûJad/ ms /A'�/:�<e 7e�c,,fl * : �c;drc/ //7 ,/{/ Cdû'/(ci 9/?M : * * * * * * * * *************************

..

actie . actie ,adie. actie, actie, scbe , actie ,adie,

HET l\ltAAI\T IN DE ftlANSESTJtAAT

Sinds 30 oktober staat de bakkerij in de Fransestraat niet meer leeg. 7 Vrouwen en een kind he5ben het pand op de bewus-te zondagavond gekraakt, omdat ze nergens geschikte ruimte konden krijaen om samen te wonen/en te werken:want SAMENWONEN willen ze graag vanwege hun. gemeenschappelijke aktiviteiten en interesses (in de vrouwenbeweging}. En omdat ze hierdoor meer begrip en steun bij elkaar vinden o Zowel persoonlijk als bij hun gezamelijke aktie.Deze aktie houdt in dat ze ervaringen �et wooninstanties en dergelijke� van andere vrouwen bijeeen willen garen om te kiJken hoe het ermee staat.En om wegen te zoeken (of te maken} voor betere en makkelijkere huisvesting v�or vrouwen.Zowel voor vrouwen alleen als voor groepen.Onderdeel van dit werk is ook dat ze een thema-ochtend over wonen gaan organiseren in het vrouwencentrum.

OPROEP: ALLE . VROUWEN DIE OP HUISVESTINGSGEBIED ERVARING HEBBEN, KUNNEN ,IIERMEE TERECHT BIJ VROU�!ENTONGEN OF DE KRAAKBAKKERIJ IN DE FRANSE STRAAT.

Ondertussen hebben de vrouwen in de Fransestraat het alles behalve gemakkelijk.Hoewel de buren hun erg geholpen hebben met het geven van elektriciteit, gas en water in de eerste dagen.Totdat dit, na �anvraag, bij hun werd aanges 1 oten. Ook de pel"'· stencil uitgenodigde buurtbewoners toonden nogal belengstelling en kwamen op de thee om een praatje te maken. Met de huiseigenares mevr. Klaassen verloopt het allemaal niet zo vlot. Ze heeft alleen de kraaksters via haar advokaat laten weten dat ze binnen 24 uur het pand verlaten moesten hebben.Maar ze zitten er nog steeds en zoeken naar oplossingen om toch in de bakkerij te kunnen blijven wonen.Er is noch geld om het huis van mevr. Klaassen te huren (f 2000,- per maand), noch geld om het te kopen (f 175.000,- voor alleen de beneden­verdieping).Daarom zijn er nu onderhandelingen gaande met de gemeente, bouwfonds en andere wooninstellingen.In de hoop dat een van deze het huis wil kopen om het voor een redelijker prijs aan hun te

actie , adie . actie , ,� � \J

co

� , .... � � ..

adie . actie ,adie

verhuren. De moe il tj kh:ei_d a 11 een ts, dat derge ltj ke ï_nstanties JUetee,n kijken naar het mogelijk aantal wooneenheden, dat wil zeggen: hoeveel aparte kamers zijn hiervan te maken? Er wordt namelijk alleen verbouwingssubsidie gegeven voor eenheden en niét voor �roepen. En dat laatste, woonruimte voor de he 1 e groep, is wat deze 7 vrouwen al zolang zoeken.Met enige veranderingen is dit in de bakkerij heel goed mogelijk.Ieder een eigen kamer, maar ook een qezamelijke woonkamer, werk / aktierufmte, keuken en douche .. Alles wat ze nu kunnen doen is wachten op de verdere ontwik�elin9en Hoewel ieder haar werk en bezigheden buitenshuis heeft, zijn ze toch aan huis gebakken; een kraakpand laat je tenslotte niet onbeheerd achter.Daarom is het fijn als er mensen zijn die af en toe op het huis willen komen passen.

Dit was het dan wat de krakerij betr�ft, we zullen er ongetwijfeld meer over horen.Hopelijk- zullen het dan positieve berichten zijn met betrekking tot huur en/of koop toestanden. We wensen de kraaksters veel sukses.

11

RECENSIES

I

�n de

EMANCIPATIE VOLGENS PANORAMA OF HOE WORD IK SUPERVROUW?

De vrouw is in. Soms profiteren we daarvan.Maar meer profiteert men(zoals altijd} van ons. Uitgevefijen verdienen bijvoorbeeld aardig aan de nieuwe trend, de emancipatie van de vrouw. Zo brengt Panorama or het ogenblü een special aan de vrouw, veelbelovend "album over de nederlandse vrouw" ge�eten,dat volgens het voorwoord'een gids qeworden is over haar positie �n Nederland'! Wel,we zijn benieuwd.Even een blik op de redactionele gegevens . Van de 14 genoemde medewerkers zijn er,naar de namen te oordelen, hooguit 4 vrouw. Daar trekken ze dus niet zo hard aan de emancinatie. Wat staat er verder in.Een flink aantal verplichte nummers:mode, make-up,afslanken,astrologie en het kan niet missen,mannen over de ideale vrouw.Tesamen al goed voor een derde van de inhoud.Verder een aantal stukken over de vrouw in reklame,huishoudelijk werk, seksualitèi:t,echtscheiding,werk buitenshuis,emancipatie en medische informatie.�·1en treft er hier en daar wel wat zinnige informatie in aan,;bovendien ziet het er best aardig en progressief uit,met leuke foto's. "alles gaat zoveel gemakkelijker dan vroeger maar toch werkt de huisvrouw zich rot"; "echtscheiding is een ramo,maar een ontwricht huwelijk is erger"; "sex is toch geen ei reus .... en zelfs "de meest veilige manier van geboortbeperking is het gebruik van een pesssarium of een condoom en in geval van een ongelukje een vroege abortus" Niettemin moet men nu niet oaan denken dat deze uitgave vanÜit een konsekwent vr0uwvriendelijk standpunt geschreven is. Integendeel,de vanzelfsprekendheden die het leven van een vrouw bepalen en beperken blijven 9oed deels recht overeind;Het geluk ligt in het huwelijk;natuurlijk krijg je kinderen;je houdt altijd rekening met je· man;je ztet er goed en slank uit;werken doe .5e als vrijetijdsbestedfnq,nadat je het hóis efficiênt aan kant gebracht hebt ; en je houdt je verre van feministische kretologie. En panorama wil je best behulpzaam zijn om deze moderne variant van de supervrouw te gaan èelichamen.Zi'j doet dit op een toon van minzame verdraagzaamheid, die hier en daar omslaat in een olijke kleinerendheid,vooral als gebrek aan kennis van zaken

of van kritisch inzicht gemaskeerd moet worden. Een paar voorbeelden. Het artikel over seksualiteit.Het oogt sowieso erg progressief om over seks te schrijven.Bovendien word�zeer krities ook weer,het orgasmegerichte denken en de manier waarop de seksindustrie hierop inspeelt.aan de kaak qestel'd. Het artikel wijst op de ekstra frustraties die hieruit voortvloeien ·voor vrouwen ,die nooit klaarkomen(in nederland 25%) Daar komt nog bij dat uit een onderzoek blijkt dat "meer dan de helft van de vrouwen( .. }vindt dat een vrijage ook bevredigend kan zijn als er geen orgasme wordt bereikt". Nu zijn deze gegevens aanleiding om je af te vragen� hebben veel vrouwen zich niet gewoon aangepast aan de omstandigheden dat ze (zelden of )nooit klaarkomen,door te leren het vrijen ondanks dat nog redelijk prettig te vinden, of dit althans te beweren? Panorama vraagt zich in dit in ieder geval niet af. Zij lijkt eerder de andere kant uit te redeneren;als het voor de vrouw niet belangrijk is om klaar te komen en voor de man wel,dan is het plez1er v an de man Rlaarblijkelijk het kriterium voor een goed se�sleven,getuige het volgende citaatf ''In normale banen qeleid komt het er toch echt steedi op neer dat een vrouw de partner btnnen de muren van een slaapkamer olezier kan geven;dat zij weet wa�neer hij bijna aan zijn zaadlozing toe is,om dan even gas terug te nemen en hem even later een nieuw orgasme te bezorgen. En is de vrouw bereid in de loop der jaren te voorkomen dat de liefde een sleur wordt? Er is hulp .genoeg voor a 1 s het niet meer lukt,als het huwelijk lijdt onder een slechte seksuele verhouding. " Men ziet dus dat een seksuele relatie slecht is als het de vrouw niet meer lukt haar man voldoende te bevredigen.Het omgekeerde hoeft niet ter sprake te komen.Meer dan de helft van de vrouwen vindt immers het vrijen ook zonder orgasme prettig? Pech dus als je tot de minderheid behoort en mondje.houden màar. In een artikel lezen we welke toeren een huisvrouw zou moeten uithalen om haar man ook eens achter het fornuis te krijgen. Vermoedelijk heeft het met

wensdromen van de mannelijke redacteur te maken,als hij schrijft hoe de echtgenoot voor het bereiden van een simpele maaltijd geprezen dient te worden als het kulinaire wonder van de familie. Ondanks dat echter blijft de huisvrouw dan toch verantwoordelijk voor wat er op tafeî komt.Zie bijvoorbeeld het kommentaar bij een recept. "Let heel terloops even op als hij de lever gaat zouten,als hij vraagt of er geen peper op moet,roep dan uit hoe stom het is van dat recept om dat te vergeten en laat hem wat peper strooien.Hou ook het rijst koken in de gaten". Als het zo moet kan je het dus net zo goed zelf doen.(en dat is misschien wel de bedoeling). Dan is er nog een artikel over kinderen. '' Ktnd of geen kind" heet het. Hè, denR je, dat fs interessant, dat gaat over de voors en tegens van Het moederschap. Mi's evenwel, het geeft alleen mediese informatie. Of je ze eigenlijk wel zou moeten willen staat niet ter diskussi'e. Kinderen krijgen is nog steeds een vanzelfsprekend iets. Wel gelukkig redelijk goede voorlichting over anticonceptie en adressen van abortusRlini'eken. In dit opzicht kan deze uitgave nog zijn nut hebben voor vrouwen die nooit informatie krijgen over dit soort zaken. Dat is dus meeoenomen. Van de andere kant kan dit Il album" voor veel vrouwen ook averechts werken. Vooral al ze al eens overwogen mochten hebben om een vrouwenhuis of -centrum binnen te staooen. Daar zullèn ze dan wel van' terugkomen als ze de onzin lezen die in het stuk over de vrouwenbeweging te berde wordt gebracht. Bijvoorbeeld dat vrouwenhuizen " zich hard opstellende organisatietjes" zijn waar alleen maar II akti'es worden ui to.edacht". Bovendien hier een vol;lagen gebrek aan kennts van z�ken. De meeste groepen dfe funktioneren in de vrouwenbeweging worden niet genoemd of met elkaar verward. Wel wordt een ( late} hulde aan Dolle �ina gebracHt, wat overigens weinig kwaad meer kan " omdat Dolle Mina nog nauweHjRs hoorbaar aan de weg timmert". Misschien dat de Panorama-redaktie er over een jaar of tien ook nog eens achter komt wat de betekents is van de vrouwenbeweging die nu bestaat.

Sylvia.

12

'

)

'""°"

rP" LUCIA Wat is er tot nu toe gebeurd?

Viereneenhalf jaar geleden kwam de Italjaanse Lucia Intagliata met haar kind naar Nederland om zich bij haar echtgenoot te voegen, die een baan in Gorkum had. Twee jaar later ging het huwelijk kapot en haar man naar Amerika. Nu zat ze zonder inkomen en werd afhankelijk van de bijstand. In die tijd moest ze een verzoek doen om haar verblijfsvergunning te verlengen; deze procedure heeft twee jaar geduurd. Op 20 sept.1977 werd door de Raad van State het verzoek afgewezen. De reden was: --ze is afhankelijk van de bijstand. --ze is geen onderdaan van een lid-

staat van de Europese Gemeenschap, want haar wettige echtgenoot woont in Amerika. t

--ze woont niet met de vader van haar tweede kind samen(ze heeft van een andere Italjaan een kind, maar ze kan niet met hem trouwen want vo 1 gens de I ta 1 jaanse wet is echtscheiding pas mogelijk na 5 jaar gescheiden leven. D.w.z. dat ze nog 2-3 jaar moet wachten voor ze met haar nieuwe vriend mag trouwen.)

Haar advokaat mr. van Houten heeft een kort geding aangespannen omdat de situatie ondertussen nogal gewij­zigd is en hij vindt dat zij het slachtoffer is van zowel de Ital­jaanse echtscheidingswet als de si­tuatie hier op de arbeidsmarkt. Momenteel woont ze wel met de Ital­jaanse man samen en is hij bereid het gezin financieel te onderhouden. Bovendien heeft ze via een uitzend­bureau een tijdelijke baan die ze misschien voor vast krijgt. Het kort geding is echter ook afgewezen op 17 nov. met als reden� --haar baan is niet vast genoeg. --de relatie met haar vriend vindt

de rechter 11dubieus 11

•

--ze is geen E.G. lidstaatonderdaan

Waarom wil ze niet weg uit Nederland?

Om niet te hoeven scheiden van haar vriend.

2 De kinderen zijn aan Nederland gewend, de oudste zit hier op school.

3 zijzelf is hier zo gewend aan de omgang dat ze eigelijk niet meer naar Sicilië terug kan waar de normen erg streng en ouderwets zijn: haar vader en broers heb ben haar laten weten haar niet te willen ontvangen,vanwege haar onwettige kind en vrouwen hebben er niets te vertellen.

Het zal voor haar erg moeilijk zijn terug te komen en weer te moeten wennen aan de ouderwetse manier waarop vrouwen worden behandeld.

Wie heeft de uiteindelijke bes Zissing?

De president van de Dordtse recht­bank heeft de burgemeester van Gorkum, A. Schreuder, als hoofd van de politie gerechtigd om Lucia in een vliegtuig naar !talie te zetten

Schreuder vindt echter dat de recht­er menselijke overwegingen te weinig heeft laten meespelen. Hij laat voor lopig het uitwijzingsbevel in z1Jn bureaula liggen. De minister van justitie kan dit uitstel verstoren door uitwijzing te eisen, hij heeft het laatste woord. Wat kunnen wij doen?

Er is in Gorkum een aktiegroep opgericht"Lucià Moet Blijven". Hierin zitten de rooie vrouwen van de P.v.d.A.,de organisatie voor buitenlandse werknemers,de P.P.R., en enkele "losse mensen 11 .Deze groep heeft bij de burgemeester op afstel aangedrongen, hebben handtekeningen verzameld en houden alles goed in de gaten. Er is bovendien in A'dam een werk groep opgericht doorLidwien v.d. Hulst met allerlei deskundige mens­en om de belangen van de echtgeno-

REDAKTlE VHOUWENXONGEN

NIJMEGEN

p.a. Vrouwencentrum

Lange Hezelstaat 108 a

Aan de leden van de Tweede Kamer

Binnenhof Ia

Den Haag.

tes van gastarbeiders te behartigen Deze affaire met Lucia staat nl. helemaal niet alleen.Er komen nog steeds nieuwe gastarbeiders bij en meer en meer komen ook hun gezin­nen over. Deze vrouwen mogen komen omdat hun man een baan heeft en zij dus een gegarandeerd inkomen hebben Echter bij scheiding of waneer de man ontslagen wordt komen ze in een rechtsonzekere positie: vanwege de kinderen kunnen ze moeilijk alle banen ak5epteren en buitenlandse vrouwen kunnen toch al moeilijker een baan vinden(aldus het geweste­lijk arbeidsbureau in Dordrecht) Ineke de Haas-Berger en Aad Kosto gaan in de Tweede Kamer vragen stel­len over deze zaak. De aktiegroep denkt dat het zinvol is brieven te sturen om hun te ondersteunen. Hoe meer brieven hoe beter. Adres: T.a.v.I.de Haas-Berger en A.KostoTweede KamerBinnenhof I aDen Haag.

Er hangt op het vrouwencentrum ook een lijst waarop handtekeningen worden verzameld, die we gaan sturen naar de Minister van Justitie. Hieronder een afschrift van de brief die de redaktie heeft gestuurd.

Muck

WiJ,redaktieleden van de vrouwenkrant Nijmegen,verzoeken U met

klem de uitwijzing van Mevr. L. Intagliata alsnog ongedaan te

ma.ken.Hiervoor willen wij de volgende argumenten onder Uw aan­

dacht brengena

--Het is onmenseliJk Mevr. L. Intagliata onder deze omstandi�­

heden terug te sturen naar haar geboorteland.ZiJ heeft daar

gezien de feodale normen en wetgeving t.a.v. vrouwengeen toe­

komstmogelijkheden meer.op Sioilil worden vrouwen met een

achtergrond zoals de hare (een onwettig kind) verstoten.

--0.1. schiet de Nederlandse wetgeving tekort in een situatie al•

deze.Vrouwen worden niet als zelfatandige individuen behandeld.

Ze mogen biJ· de gratie van de baan van hun man hier blijven.

Verlaat de man echter z1Jn gezin of wordt hij ontslagen dan

heeft daarmee de vrouw die niet buitenahuia werkt ,zelfs in

Nederland,,een rechtszekerheid meer.Het is voor die vrouwen extra

moeili3k een baan te vindena wie zorgt er voor de kinderen! -z·e

hebben vaak nauwelijks of geen opleiding en zijn buitenland•, wat

nog steeds gediskrimineerd wordt.Aan deze reohtsonzekerheid,die

alle echtgenotes van buitenlandse warknemera kan tretfen,moet een

einde worden gemaakt.

w1: dringen er bi3 U op aan om het beleid t.a.v.vrouwen die onge­

wild in een dergelijke situatie geraken met meer humanitaire over­

wegingen te benaderen en derhalve de uitwijzing alsnog terug te

draaien.

Hoogachtend,

M,Leyen,

nauiens de redaktie.

13

NOREEN WINCH ESTER Langs deze weg willen we zoveel moge 1 i'j k mensen i'n N i'jmegen nog eens wijzen op de zeer hachelijke zaak van Noreen Winchester.

Vanaf de dag dat de moeder van de dertien-jarige Noreen Winchester uit Belfast in een psychiatriese inrichting werd opgenomen, is Noreen door haar vader verkracht. De man, sadisties en konstant dronken, dreigde zijn dochter dat hij haar en zijn zeven andere kinderen zou vermoorden, als Noreen bij de politie de incestrelatie bekend zou maken. Toen Noreen zeventien was, in 1975, leerde ze een jongeman kennen, Dermot Farrar, en in aprîl 1976 zouden ze trouwen. Voor de vader, die niet alleen Noreen seksueel misbruikte, maar ook al met de elf- en twaalfjarige meisjes naar bed ging, en zijn kinderen tevens mishandelde, was dit aanleiding te zeggen dat niemand hem zijn vrouw kon afnemen en dat ze nu niet meer hoefden ' o� te passen', want in geval van zwangerschap zou iedereen toch denken dat het kind van Dennot was. Noreen, ten einde raad, doodde hem met een mes, toen hij de volgende avond dronken in een sto�l lag te slapen. Ze verborg het lijk in een greppel, in de hoop dat de politie de moord voor een politieke aanslag zou aanzien. Helaas viel haar broertje, Norman, dat haar had geholpen met het verslepen van het lijk, door de mand. Noreen werd veroordeeld tot zeven jaar omdat ze

jarenlang een willige partner voor haar vader was geweest en gelegenheid genoeg had gehad de politie in te schakelen'. De rechter bepaalde ook dat de pers niets anders over de zaak mocht publiceren dan de aard van de aanklacht en de namen van dader en overledene. Ook de rol van de advokaat van Noreen bij het proces was niet helemaal zuiver. Ten eerste heeft hij haar niet op de hoogte gebracht van het feit dat ze na haar veroordeling nog in hoger beroep had kunnen gaan. Ten tweede heeft hij haar tijdens het proces aangeraden om schuld aan doodslag te erkennen in plaats van moord, daar dat een lagere straf zou opleveren. Hij heeft daarbij niet de mogelijkheid aangepakt om het op zelfverdediging te gooien. Tegelijkertijd met �ensen uit Ierland die s·oli'dair zi'jn met Noreen, fs· ook 'Moni'que Möl 1 er ( een 1 erares uit Zeist, die net initiatief nam voor een landelijke aktie in Nederland,) op zoek gegaan naar nieuwe advokaten. Ze hebben drie felle feministiese advokaten gevonden, die berei'd zijn om de zaaR opnieuw aan te pakken. Dit kan door middel van een nieuw proces of door in hoger Beroep te gaan. Het eerste is kostbaarder omdat men dan veel getuigen-deskundigen moet oproepen. De Rans dat Noreen vrij komt is erg qroot. daar men voorbeelden heeft van vrouwen die in derge 1 i'j ke situaties hebben verkeerd en toch zijn vrijgesproken. Noreen zit op dit moment nog steeds

gevangen in de vrouwengevangenis van Belfast. Hoewel dit natuurlijk een verre van ideale situatie is, is het voor haar toch al een grote vooruitgang met thuis. Ze heeft_een baantje in de wasserîj en volgt verschillende lessen. De steun die ze van buitenaf krijgt, door een tante van haar en mensen van het Noreen Winchester-komitee, stemmen haar optimfsties. Ze krijgt van hen regelmatig bezoeR en het komitee zorgt voor kleding en zakgeld. Verder zal het komitee, bij vri'j l aUng, zorg dragen voor het kopen en inrichten van een huis voor haar en eventueel haar broertjes en zusjes, die nu over tehuizen verspreid wonen. Naast de lïandtekeninaen ter ondersteuning, die overiae�s vanuit de hele wereld binnenstromen, is het erg belangrijk dat er veel geld binnenkomt. Een financiële bijdrage kan worden gestort op: gironummer 3700263, ten name van H.J.Th. M5ller, Gerolaan 52, Zeist; onder vermelding van ' Noreen'.

Riny Pepels.

GEZONDHEIDSZORG

Voor we vertellen waarom we dit stuk schrijven, zullen we ons eerst" voorstellen. He vormen met 12 vrouwen de werk· groeo "Vrouw en art�". Een half jaar geleden zijn we voor het eerst bij el kaar �ekomen, omdat we vaak kwaad waren en nog zijn, over de manier waarop artsen met vrouwen omgaan. i�e zijn begonnen met el kaar onze eivaringen te vertellen en we hebben geprobeerd duidelijk te krijgen, waarvan wij zo baalden. Ook hebbeh we onze kennis omtrent het hoe en wat van ons eigen lijf uitgebreid, om zodoende beter gewapend tegenover die hele mediese wereld te staan.Na een aantal keren kwamen we tot de ontdekking dat we niet alleen wilden praten, maar ook graag wat wilden doen. Op de vraag "wat te doen" hebben we na enig gepraat besloten, om een zwartboek over bevallen, bevallingen en alles daar omheen, vooral in de Nijmeegse ziekenhuizen, te maken. Een aantal redenen daarvoor zijn: - bevallen is een ervaring, die

veel vrouwen hebben meegemaakt.Het is vaak een ero emotionelegebeurtenis, die je in een

afhankelijke positie plaatst, terwijl men in het ziekenhais geneigd is er een erg kil en zakelijk gebeuren van te maken. de verloskundige situatie in Nijmegen is niet bepaald gunstig te noemen.Bijvoorbeeld: er is geen vroedvrouw met een eigen oraktijk in Nijmegen (sinds kort komen wel vroedvrouwen uit Wychen en Groesbeek hier bevallingen doen). Ook zijn er veel huisartsen die geen bevallingen meer doen.Dus ben je op de ziekenhuizen aan­gewezen. i•en daar hoort een bevalling ook thuis 11 ,,�s de heersende opvatting op het Radboudziekenhuis.En dat is voor ons nog maar de vraag; Je bent toch niet ziek als je zwanger bent? we willen ons hoofdzakelijk richten op het bevallen in ziekenhuizen, omdat we willen voorkomen, dat bepaalde personen aanqevallen worden.Het gaat ons met name om dè'rnànfer waarop in ziekenhuizen gewerkt wordt en niet de personen die het doen. Om aan zoveel mogeli'jk verhalen te komen, hebben we affiches opgehangen op consultatiebureau's, wijkcentra, het vrouwencentrum, enzovoorts. Vandaar ook dit v�rhaal,met de vraag ,je ervaringen met bevallingen op te schrijven. Wie niet wil of kan schrijven, kan het ook vertellen aan een van de vrouwen van onze groeo, misschien in de vorm van een intervieuw. Het is de bedoeling, dat in het zwartboek niet alleen ervaringen over ziekenhuizen komen, maar dat ook verteld wordt over andere mogelijkheden, als thuis bevallen of in beter georganiseerde kraam­klinieken. Als je zin hebt om te schrijven of te vertellen, bel of schrijf dan Fokje Vissers, Wezenhof 81-75 tel. 440521

Hieronder volgen nog een aantal punten, die je bij het opschrijven van jouw ervaring kunnen helpen. Zwangerschap: - waarom koos je voor het ziekenhuis- opvang, begeleiding en behandeling

tijdens zwengerschapskontrole,- opname tijdens zwangerschap,

wanneer en waarom, - eventueel bijzondere onderzoeken.

Bevallingen en kraam: - waarom opname,

voorlichting, door wie over wat er zou gebeuren, bekendheid met de gebruikte apparatuur ? opvang voordat je op de verlos­kamer kwam, voorbereidingen zoals scheren, weeënkontr6le, infuus, verloop van de eigenlijke bevalling toen het kind er was; mocht het kind bij je blijven, wanneer ging je man weg, werd je snel gewassen,enzovoorts. ontvangst kraamzaal, voeding en verzorging van het kind, verdere bijzonderheden op de kraamafdeling van moeder en kind.

Werkgroep "Vrouw en arts".

•

,'-

lf

HE'KSENl{OLLEGE

Op 13 en 14 oktober is er in Nijmegen 'n kongres georganiseerd door VIOOL,een organisatie van vrouwen,die in hun studfe meer ruimte willen krijgen voor onder­zoek en theorie rond vrouwen, vrouwenproblemen en vrouwenbewe­ging.Het onderstaande is een ver­slag van 'n deel van het kongres.

Wa� kann Hftnschen?

Es kann trampeln und stampeln und reissen und beissen und rumpeln und pumpeln und holpern und stolpern j

und kugeln und kegeln und klettern und Türen zerschmettern.

Was kann Lieschen?

Es kann tänzeln und schwänzeln und hätscheln und tätscheln und schmeicheln und streicheln und trillern und trällern und plappern und klappern und schwatzen und naschen wie die Spatzen. (uit:Klett,Lesebuch 2).

Deze versjes zijn afkomstig uit 'n duits boekje met leesoefening­en voor de lagere school en op­genomen in het boek:'Mariechens Weg ins Glück?'De schrijfster daarvan,Gaby Karsten,was een van de vrouwen die lezingen hebben gegeven ter gelegenheid van het HeksenRongres. Gaby Karsten heeft de·inhoud on­derzocht van duttse leesboekjes die gebruikt worden op de lagere scholen.Ze wilde er achter komen op welke manier daarin geschreven wordt over meisjes en vrouwen en over jongetjes en mannen.Ik zal eerst de voornaamste resultaten van haar onderzoek weergeven en deze daarna toelichten aan de hand van voorbeelden.Gaby Karsten vond dat volwassen vrouwen voortdurend slechts beschreven worden als huis­vrouw,echtgenote en moeder.Hun han­delingen zijn steeds dezelfde: poetsen,koken,wassen,vader en de kinderen verzorgen en tederheid ge­ven.Slechts in uitzonderings geval­len,ongeveer een maal per boek, worden zij als de voornaamste per­soon in een verhaal voorgesteld. Ook meisjes treden zelden op als de voornaamste figuur in een verhaal Meestal hebben ze daarin 1 bijrollen 1

•

Ze worden bovendien voorgesteld als angstig,emotioneel,hulpbehoevend en passief.Hun spelletjes,waarvan de inhoud steeds beperkt is tot het na� doen van moeder of het grotere zusje worden door de jongens meestal dom en belachelijk gevonden.Zelfstandig, gepland handelen wordt niet in ver­band gebracht met meisjes. Jongens daarentegen worden voorge­steld als doelbewust, avontuurlijk, onafhankelijk en vindingrijk. Vol -wassen mannen worden beschreven ter-

wijl zij in een moeilijke werkkring buitenshuis het geld verdienen.Als vader thuis komt kan hij zich,omdat hij degene is die werkt , helemaal op zijn ontspanning en vrijetijds­bezigheden koncentreren, zoals b.v. figuurzagen of foto's ontwikkelen. Het jongetje mag hem daarbij helpen; Het meisje helpt moeder. Zo leert het meisje op de lagere school, zonder dat ze dat zelf in de gaten heeft- want ze is naar haar eigen idee gewoon bezig te leren lezen­hoe zij zelf "is", en wat haar vooruitzichten voor de toekomst zijn. De wereld waamee het la-­gere schoolmeisje wordt gekon­froriteerd is er een waarin jongens en mannen de belangrijke dingen doen.

Vertaling van een leesoefening:

Maanreis

Mannen reizen naar de maan in een ruimteschip Van de aarde naar de maan wat ver is dat, wat ver! Ze stappen uH en halen stenen en stof van de maan zij verrichten waarnemingen en metingen.

(uit: Westermann, Lesebuch 1).

Nu volgt de vertaling van een leesoefening die over twee vrouwen gaat: "Goede dag, Frau Vogel, is Eva nog bij Veronica? Het is al lang vier uur geweest en ze moet om half vier thuis zijn. Mijn man moet vanavond op reis. Er is zoveel verkeer. Eva rijdt op de -fiets en de straten zfjn vol auto's. 11

"Goede dag, Frau MUller! Eva was al weg, maar ze kwam terug en riep: 0, ik heb mijn tas verloren! Straks komt Eva thuis·." "Bedankt, Frau Vage l ! 11

(uit: Westermann, Lesebuch l}

De vrouwen worden voorgesteld als typische moeders·. De êén angstig bezorgd, de ander bezig haar ge­rust te stellen. De vrouwen spreken niet als zelfstandige personen met elkaar, maar alleen als moeders en echtgenotes o

Tot slot geef ik enkele beschrij­vingen van spelletjes van jongens en meisjes.

Een leesoefening over Lotta en Jonas. Zij spelen ziekenhuisje. "Lotta speèlde dat ze ziek was. Jonas hield een klosje garen tegen haar borst en luisterde daar door. Hij stak een lepel in haar keel en zag, dat haar keel ontstoken was.

***************

� *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

� *

***************

15

"lk moet haar een injektie geven" zei Jonas. Hij nam een stoonaald en wij deden net alsof het' een injektiespuit was, net zo een als de dokter heeft. Maar Lotta wilde geen injektie hebben. Ze trappelde met haar benen en huilde: "Jullie mogen mij geen injektie geven!" ".A.ch jij, sufferd, we doen toch maar al sóf" zei Jonas. 11 lk prik je niet echt, dat kun je toch zelf wel bedenken!" "Toch wil ik geen spuit hebben!" huilde Lotta. Op die manier konden we haast niet verder ziekenhuisje spelen�

(uit Westermann, Lesebuch 1)

We zien dat Jonas aktief en doel­treffend optreedt. Hij is vanzelf: sprekend de dokter. Lotta gedraagt zich stom en kleinzielig.

Nu volgt een leesoefening over het spelen van meisjes alleen: "Op een dag had Britta een idee. We zouden een hut maken in een opening tussen een paar grote rots­blokken. Het werd de mooiste klei­ne hut die we ooit gehad hadden. Ik vroeg moeder of we niet een klein vloerkleedje mochten hebben. Dat legden we op de grond en toen leek het nog meer op een echte kamer. Ik nam mijn mooie rose poppenser-viesje mee en Inge haar kl ef'ne gebloemde limonadekannetje met glazen."

(uit: Klett, Lesebuch 3)

Tot slot volgt een leesoefening over �et spel van een jongen: "Stel je voor, Heinz wil vandaag een auto bouwen, een grote nog wel! Meteen gaat hij aan het werk. Het zand vliegt van de schep af. Nu zit hij er al in en probeert het stuurwiel en de remmen uit. Wat spant hij zich in, om de auto op gang te brengen! Hé, hé, het is hem gelukt. Nu geeft hij gas en de motor ronkt. Nu eens steekt hij de linker richtingaanwijzer uit, dan weer de rechter. Aan zijn ogen kun je zien, dat hij al in volle vaart is. Bomen en huizen schieten aan hem voorbij. Daar komt een bocht. Hij moet langzaam rijden. Maar na de bocht gaat het weer flink hard. Nu remt hij. Zijn auto stort en hij stapt eruit."

(uit: Diesterweg, Wir von der Spree, no. 1)

Probeer voor de aardigheid eens in de bovenstaande stukjes voor de jongensnamen meisjesnamen in te vullen en omgekeerd. Je krijgt dan bijvoorbeeld: 11 Heinz bracht zijn mooie rose poppenserviesje mee en Peter zijn kleine gebloemde Hmo­nadekannetje met glazen." Of:"Lotta zit al in de auto. Nu probeert ze het stuurwtel en de remmen. Wat spant ze zich in om de auto op gang te brengen! Hé, hé, het is haar aelukt." Als dit een rare indruk op je maakt, kun je je voorstellen, hoe­zeer je zelf aan het bovenstaande soort verhaaltjes gewend bent ge­raakt.

����������,,.���

* *

* *

* *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

Dit onderzoek van Gaby Karsten is een voorbeeld van zogenaamde vrouwen-studies, door de feminis� tische beweging op gang gebracht wetenschappelijk onderzóek. Deze studies dienen, aldus Maria Mies, die ook op het congrs was, om de bestaande onderdrukking, van vrou­wen te onderzoeken met het doel, daarin veranderinq te brenaen. Dus, onderzoek gekoppeld aan aktie. Vrouwen aan de universiteit moeten volgens Maria Mies afstand nemen van de eis van de zogenaamde waardevri'jheid van de wetenschap en kiezen voor een "bewuste par­tijdi'gheid". Dat wil zeggen dat ze geen neutrale, afstandelijke houding innemen tegenover datgene wat ze onderzoeken, maar dat ze doelbewust kiezen voor degenen waarover ze het hebben: de vrouwen, een onderdrukte groep waar ze zelf ook deel van uitmaken. Zij kunnen hun eigen eigen ervaring van ge­discrimineerd-zijn, in het onder­zoek invoeren en komen tot een nieuw soort probleemstellingen. Zo ,�s ook Gaby Karsten op het idee gekomen om juist vanuit een derge­lijke gezichtshoek de duitse lees­boekjes voor l�gere school-kinder­en te bekijken. Zij heeft door middel van een zorgvuldig uitge­voerd onderzoek aangetoond dat het probleem van de discriminatie van vrouwen en meisjes niet alleen be­staat fn de hoofden van feministes met achtervolgingswaanzin. Het is nu mogelijk geworden om druk uit te oefenen op de uitgevers van lees5oekjes voor lagere scholen, met wel omschreven eisen voor een ander soort teksten. Maria Mies noemde nog het voorbeeld van hoe je aan onderzoeksproblemen komt, name 1,� j k: door ze te "maken". Een groep vrouwen, waaronder zij zelf, wilde in Keulen een tehuis voor mishandelde vrouwen oprichten. Ze kregen bij de gemeente te horen: "Dat probleem bestaat hier niet." Met mikrofoons en bandrecorders gingen ze de straat op om aan wil-

*

*

*

*

*

*

*

*

*

lekeurige voorbijgangers te vragen: "Denkt u dat vrouwenmishandeling bestaat?" "Kent u een voorbeeld van vrouwenmishandeling?" Naast reakties als: "Vrouwen ver­dienen nog meer slaag", hebben zij zoveel gegevens verzameld over werkelijk besta�nde vrouwenmis­handeling� dat ze het bestaan van het probleem konden aantonen. Niemand kon nog zeggen dat "het allemaal wel overdreven zal zijn". Dit was tegelijkertijd wetenschap­pelijke gegevens verzamelen ên deel van een aktie.

Dat 11vrouwen 11-onderzoek, in het belang van de femini'sti'sche bewe­ging zoveel mogelijk van de grond moet komen, hoef ik denk ik, niet meer te benadrukken. Op het Hek­sencongres is een motie aangenomen om meer plaatsen (d.w.z. vrouwe­lijke medewerksters} aan de uni­versiteit daarvoor op te eisen. Tijdens de ldzing van Maria Mies is nog even weer het idee geopperd van een vrouwenuniversiteit en in de kiem gesmoord met opmerkingen als: "daar hebben we de middelen niet toe" en: "mannen hebben de economische macht in handen". Wat ook zo is.

In dit artikel heb ik geschreven over Gaby Kars ten en Maria Mies, die lezingen hebben gehouden in het kader van het Heksencongre�. In de volgende aflevering van "Vrouwentongen" wil ik nog wat vertellen over Eve Hostettler en Roswitha Burgard.

Het boek van Gaby Karsten: "Mariechens Weg ins Glück" is uit­gegeven bij het 11Frauenselbstver­lag11, Berlijn 1977.

Elsje Verbeeten.

16

GEZINSZORG: GEEN INKRIMPING MAAR UITBREIDING

Dit is een bericht van de landelij­ke aktiegroep 9ezinsverzorging, afd o

Nijmegen, adres: Piet Heinstro 51, tel o : 080-231033. Langzamerhand is bij iedereen wel bekend dat het bij de gezinszorg niet alle�aal meer koek en ei is o

De gezinsverzorging in de grote steden ziet geen kans meer de toe­vloed van aanvragen om gezinshulp te verwerken. Door het ministerie van CRM is be­paald dat de instellingen voor ge­zins/bejaardenverzorging tot 1980 met z'n allen 100 miljoen guldenmoeten bezuiniaeno Alle instellingen moeten daarvoor een groot aantal hulpverleningsuren teruggeven o

De naam 11 Selektief Formatiebeleid" houdt in dat er steeds minder h�lp gegeven kan worden. Er staan nu al± 120 aezinnen enbejaarden op de wachtlijst en als alles door�aat worden er dat Deer dan 300 en dat alleen maar in Nijmegen o

Nijmegen moet 120.000 (jawel hon­derdtwintig duizend) uren teru99e­ven o

Hierdoor zullen 150 arbeidsplaat­sen verloren gaan (via de natuur­lijke afvloeiing). Als er gedaan zou worden wat het ministerie zou willen, dan zouden er ontslagen moeten vallen o

Mensen moeten afvloeien, maar ie­mand die weggaat komt elders ook niet meer aan de slago

AANVAL OP HE!1KGELEGrnHEID voon

VROUHEN Bovendien is de formatiebeperking lijnrecht in tegenspraak met de belofte van de rerering om de werk­loosheid met man en macht te be­strijden. De gezinsverzorging is een sector waar juist veel vrouwen werken.

HET WORDT E� NIET LEUKER OP OM IN DE BEJAARDEN/GEZINSVERZORGING TE �JERKEM Alle mensen hebben al ervaren wat de gevolgen zijn van de bezuini­oingen en dat de omstandigheden ;aaronder je werkt steeds moei­lijker worden. Er moet de laatste tijd in steeds meer gezinnen in een week gewerkt worden, je moet veel harder werken, en er is niet genoeg tijd ora eens rustig te praten met de mensen bij wie je werkt.

HET GMT NIET IN JE KOUUE KLEfm! ZITTEN Nee, het gaat niet in je kouwe kle� ren zitten om tegen een overspannen moeder, die zo graag eens wil pra­ten te zeggen: geen tijd mevrouw, gaat u maar wat rusten, want boven ligt �e hele boel nog overhoop, de was ligt er nog en om half twee moet ik weer bij het volgende ge­zin zijno

Namens landelijk aktiegroep afd. Nijmegen

Clarien Zwanenberg, Tineke Stuitje, Netty Ebben, Diny Hendriks, Fia Kop en Jopie Kregting rn Betsie Liebers.

HET KAN zo NIET DOORGAAN' VE rmETEN rn \.!AT AAN DOEN HET IS TIJD VOOR EEN ANDER BELEID We vinden ons werk te belangrijk om maar rustig te blijven toekijken. Daarom bereidt de LANDELIJKE P.KTIE­GROEP GEZINSVERZORGING in het hele land akties voor, net zoals die van 22 nOV o in 't Kolpin9huis in Nijmegen. In mei organiseerde de Landelijke Aktiegroep een bijeenkomst in Amsterdam tegen het ontbreken van een rechtspositie van de zgn. J\lphahul_pen. tlphahulren�wat komt van het 1atijnse woord a1nha,de eerste hulp,die nodig is.be alpha-hulp krijgt geen doorbetaalde vakantie, geen geld als ze ziek is, geen sociale voorzieningen. De staatssecretaris van CPJ4 gaat er blijkbaar van uit, dat 't niet nodig is dat werkende (gehuwde) vrouwen verzekerd zijn van een vast inkomen, omdat zij terug kunnen vallen or het salaris van hun echtgenoot. En de vrouwen, die dat niet kunnen of misschien niet willen????? Zij worden de dupe van deze, tegen de vrouwenemancipatie gerichte maatregel do Deze bijeenkomst in Amsterdam kreeg grote bijval o Er waren 1800 aanwezigen en dit behaalde ook een resultaat voor de alphahulpen o Er kwam een verbetering van de rechts­positie.

NIJMEGEN Zo hebben dan ook meer dan 600mensen dinsdagavond in het Kolping­huis kracht bijgezet aan het lande­lijke protest dat de Rijksoverheid moet bewegen tot het weer open­draaien van de gezinszor9 geld­kraano Een woordvoerder van het initiatiefcomité Gezondheidszorg Nijmegen, cijferde voor dat de zaak in de toekomst helemaal hopeloos zal wordeno In de Nijmeegse regio moe­

ten 500 ziekenhuisbedden en 21verpleeghuisbedden verdwijnen, ook al weer in 't kader van de bezui­nigingen. Daardoor zullen de mensen langer op de wachtlijsten staan voor ze in een.verpleeq- of zieken­huis kunnen worden opgenomen o

Dat heeft in tegenstelling van de opvatting van CRM tot gevolg, dat er juist veel meer 9ezinshulp nodig iso De avond mondde uit in een resolu­tie, die naar C�M gaat. Hierin wordt ondermeer geëist: - geen beperking, �aar uitbreidin�

van d� gezinszorg, - geen alphahulp zonder aoede

rechtspositie, - geen alphahulp als vervan�ing

van hulpverlening en opheffing van selectieve formatie-uren-be­l eid.

Tussendoor werd in de uitpuilende zaal de revue 11 de vliegende Brigade" en een aantal sketches opgevoerd, waarin de draak werd gestoken met 't CRM-beleid. Veel sukses ooostte het bejaardenkoor 11Zanglust 11

, ,.dat en ke 1 e 11 p·rotes t-l�sf o:ren '' ten gehore bracht.

17

POLITIE: BLIJF VAN ONS LIJF!!

"Weg met het zootje". Deze orrr;erkins van een gemeenteambtenaar was het sein voor een aantal stadhuisbodes en politiemensen in burrer orn een dertigtal vrouwen de deftise Trëves­zaal van het nijmeegse stadhuis uit te werken. De vrouwen waren mede­werksters en sympathisanten van Blijf van nijn Lijf, die in Nijme�en al enige tijd ijveren voor een opvangtehuis voor mishandelde vrouwen. Op het orenblik worden vrouwen die bij Blijf van mijn Lijf in Nijmeren aankloppen, onderrebracht in een kraakpand waar de akkomodatie alles te wensen over laat. Sinds februari zijn er 85 vrouwen en 104 kinderen voor kortere of langere tijd in het huis �eweest. Non in februari drön0 de politie het hÜis binnen, waardoÖr de geheimhouding, die noodzakelijk is voor de rust en de veilioheid van de vrouwen, reschonden werd: Sinds die tijd heeft Blijf van nijn Lijf Nijmeqen voortdurend druk uit­geoefend op de �emeente om een ge­schikt pand voor de Stichting te vinden o Eind juli, na een stortvloed van telefoontjes, bezoeken aan roli­tieke partijen, kommissies en wet­houders en na een bezoek aan het huis door vrouwelijke raadsleden, beloofde de gemeente een half miljoen krediet­carantie. Blijf van mijn Lijf zou dan wel een opname- en verblijf­limiet r.oeten garanderen, ën toe­treding tot het stichtin�sbestuur van "onafhankelijke" (dat wil ze11r:en niet tot de medewerksters behorende) bestuursleden o

Blijf van mijn Lijf bracht in vrij korte tijd zeven randen onder de aandacht, die aan de eisen van de Stichting voldeden. Alle zeven werden door de cemeente afgewezen omdat ze te duur waren. De semeente stelde zelf drie panden voor die volrens Blijf van mijn Lijf te klein waren, en niet aan de doelstellinnen van de Stichting beantwoordden o v

De gemeente wilde een door henzelf bepaalde taxatiewaarde voor de panden betalen ( 11 l·!i j doen niet mee aan huizenspekulatie 11

, aldus een gemeente­woordvoerder), die steeds larer was die steeds lager was dan derwaarde die door andere taxateurs werd vast­gestelde De vrouwen van Blijf van mijn Lijf voelden zich belazerd, en 9ingen de kredietçarantie langzaam maar zeker als een wassen neus be­schouweno Een keer verschenen ze met een sran­doek in de hal van het stadhuis om hun eis kracht bij te zetten; ze verzonden brieven naar alle raads­leden, waarin ze aandron9en op het in de árm ne�en van een onafhanke­lijke taxateur om de waarde van de door hen aanbevolen panden te be­palen; en ze verschenen op de publieke tribune van de raadszaal om zingend en leuzen roepend hun ongenoegen over het moeizame ver­loop van de onderhandelingen dui­delijk te maken o Alle keren werden ze er met harde hand w·eer uit!]egooid. De onwilli0e houding van de geneente valt gemakkelijk te verklaren, als je beziet wat voor een bedrei�ins een

groep als Blijf van m1Jn Lijf betekent voor nette gemeentelijke instituties. Ze brencen zomaar een 11 privé-zaak 11 als mishandelim1 in het

huwelijk naar voren, en willen dan ook nog de vrouwen niet alleen oo­vangen en hulp verlenen, maar ze

1

zelfstandig laten beslissen of ze al dan niet naar hun man terug willen o

De hele zaak kwam tot een uitbarstinr tijdens de afscheidsreceptie van

··

burgemeester de Graaf. Deze heer, bekend van zijn uitlatin�en over "fietsertjes in der.tonstraties 11 en

extra status hebbende stadhuisbodes extra doet jeuken. �at ook bleek is dat ze vrouwen en hun akties kennelijk serieus nemen, anders waren ze niet ic op0etreden o

\!at zei c:en_ de po 1 it i eagenten, toen een aantal vrouwen bij de nachtklub Corona waren we0,geslagen onder be­drei0in0 van een houten knuppel? 11 !1!e kennen die vrouwena kt i es onder­hand." De reakties in de pers spraken ook voor zich. Hoewel de Gelderlander het incident in eerste instantie

de heren konden hun handen weer 'ns niet thuis houden •••

over de rotterdamse hoofdtnspekteur Kalma, hield een ontvanqst voor de burgerij, waar iedereen"welkom was. De vrouwen dus niet o

Hat gebeurde er nu helemaal? Er werd een liedje gezongen o Terwijl keuri9e corpsstudenten met linten om nette geschenken aanboden, de kar­navalsvereniaingen en de schutterij in vol ornaat binnenkwamen, het buurtkonunitee Benedenstad een toe­spraakje hield,_ wilden 30 opstandige vrouwen hun eisen met een liedje kracht bijzetten. Dat ma� natuurlijk niet. Diverse rechercheurs in burger en stadhuisbodes in unifonn schoten toe. Eindelijk aktie. Geen pro­Kal�a demonstranten {die stonden netjes op het bordes), maar vrouwen die je zo lekker aan de haren kunt trekken. Er werd �eschort, oeslagen en van de trappen geduwd op een manier die alle beschrijvingen tarto Dat Ineke, die nota bene als jour­naliste aanwezi0 was, nog eens extra werd gepakt, is iets wat de zaak no9 onfrisser maakt, maar waar de aandacht niet op sekoncentreerd mag blijven. Het saat eröm dat men or een dergelijke manier optreedt als er een liedje wordt rezonreno Kennelijk is dit zo'n inbreuk or het burgerlijk fatsoen, dat het de· handen van plompe lieden in slecht zittende konfektierakken (kennelijk) rechercheurs) en door hun uniform

sober berichtte, r,af de oubollige opmerking in de zaterdagrubriek "Onder de blauwe steentjes" de eigenlijke ideëen weer: Als die vrouwen zich anders hadden gedra­aen, was er niemand aan hun lijf gekomen. Het Nijmeegs darblad ging, on�ehinderd door eni9e skrurules, op de sensatietoer. "Blijf van mijn Lijf slaat eror los", stond er in een grote kop,'met daaronder een foto van Ine�e, die al 5 jaar als free lance bij het Nijmee0s Dag­blad werkt, die zich teweer stelt te0en een van de "heren in burger" die haar net bont en blauw had oe­slagen o Zo kan iedereen nieuws� maken!! Wat 0aan we nu doen? Er is een sreciale vrouwenmuurkrant verschenen;' er worden handteke­ningen verzameld tecen het geweld­dadi�e ortreden op de afscheids­receptie, handtekeninren die aan alle rolitieke partijen zullen worden aan�eboden en naar de 9emeenteraad 9estuurd; iedereen probeert via allerlei publikaties de hele gang van zaken zo openbaar mo�elijk te maken. Dorien maakte bovendien een 0,oede opmerking, toen ze zei dat we er rekenins mee moeten houden dat we voortaan onze akties, wat de publiciteit betreft, beter moeten begeleiden.

De betrokken vrouwen.

18

1,

,z