AS en LAGERING
-
Upload
kees-vanger -
Category
Education
-
view
4.072 -
download
2
description
Transcript of AS en LAGERING
1Kees Vanger december 2008
ASAS enen LAGERINGLAGERING
2
Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden Beste molenaars in opleiding of andere geïnteresseerden . Ik heb de laatste jaren, voor de molenaars in opleiding uit Meppel en omgeving op de computer nogal wat bestanden gemaakt of verzameld over molens en molenonderdelen. De onderliggende gedachte was dat je met de computer de leerstof uit de steeds lijviger (en interessanter) wordende Basiscursus aanschouwelijker kan maken door allerlei afbeeldingen toe te voegen. Noem het maar een vorm van aanschouwelijk onderwijs! Dus niet een aparte methode, maar een extra verduidelijking van de informatie uit ons cursusboek d.m.v. heel veel gedetailleerde foto’s en zo nu en dan een tekening.De presentaties zijn uitermate geschikt voor theorieavonden, waarbij met beamer het geheel op een groot scherm geprojecteerd kan worden. Verder kunnen de leerlingen thuis op de computer de lesstof nog eens bestuderen.Aanvankelijk heb ik alles gemaakt voor de theorieavonden in Meppel, maar na vele verzoeken alles uiteindelijk via internet aan andere molenliefhebbers beschikbaar gesteld. Daar heb ik de lesstof uiteindelijk dan ook voor gemaakt!
Naast vele eigen foto’s hebben vele molenaars, fotografen of andere molenliefhebbers de afgelopen jaren, na vele oproepen via het “prikbord”, meegewerkt door ontzettend veel foto’s op te sturen. BEDANKT!In het bijzonder wil ik o.a. Harmannus Noot, Joop Vendrig, Roelof Kooiker, Wilbert Bijzittter, Jaap Kuitert en Simon Jellema bedanken voor de mooie foto’s die ze spontaan en in zeer grote hoeveelheden beschikbaar gesteld hebben. KLASSE! De gedetailleerde tekeningen komen o.a. uit de boeken van: “opleiding watermolenaar” van ing. J. den Besten. Het oude maar prachtige boek “Korenmolens Van Ambacht tot Industrie” van Ing. P.W.E.A. van Bussel; Ons leerboek voor startende molenaars “De windmolen en zijn onderdelen” van J.G. Wiessner en de erg informatieve map over korenmolens nl “Zingende Stenen” van D.J. Abelskamp. Verder ook nog een aantal juweeltjes van tekeningen van Anton Sipman. Helaas geen tekeningen uit ons eigen cursusboek. Jammer!
De powerpointpresentaties zijn een soort diashow met ongekende mogelijkheden. Een digitale excursie door molenland. Verder heb ik een aantal lesbrieven gemaakt. Hierin worden een aantal belangrijke hoofdstukken uit De Basiscursus beknopt weergegeven. Ook hierbij spelen foto’s en tekeningen een aanvullende en verduidelijkende rol. Verder zijn bij een aantal lesbrieven vragen (en antwoorden) gemaakt/bewerkt door Ron Keizer van de afdeling Overijssel/Gelderland bijgevoegd als extra informatie en als extra oefenstof. Ik hoop dat jullie in ieder geval wat leren van deze manier van aanbieden van de lesstof. Het is in ieder geval een prachtige en boeiende hobby. Kees Vanger molenaar molen “De Weert” Meppel.
3
hout voor nieuwe as gezaagd uit stam van een eik (7 ton)
4houten as borstroede oplangers (Boertange)
5
houten ashouten as
6
met muts
7
8
houten ashouten asmet stroppenmet stroppen
worteleinde (sterkst) voor askop
± 80 bij 80 cm!
schenen bij lagering tegen slijtage
kraag om de as tegen inwateren, draaiend in zgn. pothok. Een soort kast op voorkeuvelens
pen soms voorzien van ijzeren muts i.p.v. schenen
askop verstevigd met ijzeren hoeken en veel stroppen.
9
Nieuwe houten as voor “De Buitenmolen” in Zevenaar. Lengte ± 8.50 meter
houten ashouten as
10
houten as schenenhouten as schenen
11
halslager houten as met schenen lagering insteekkop
12
houten as schenenhouten as schenen
13
houten as
14
houten as met insteekkophouten as met insteekkop
15
gietijzeren insteekkopgietijzeren insteekkop
16
gietijzeren insteekkopgietijzeren insteekkop
17
insteekkopinsteekkop
houten as zonder insteekkop
18
houten as molen “De Sterrenberg” Nijeveen
extra versteviging gietijzeren lager
halssteen van houten as
19gietijzeren as
20
21
gietijzeren as
22
Fabrikanten van gietijzeren bovenassen (o.a.):
Enthoven
Feyenoord
Penn & Company
Penn & Bauduin
Prins van Oranje
Nolet
Waal & Company
Hardinxveld Giesendam
Merkx
gietijzerengietijzeren bovenassen
23
24
het halslager draagt 8 á 9 ton!!
arduinen halssteen
weerstijl
keerstijl
kwastvrij vurenhout
opvulhout voor de hoogte
steenbedwiggen
windpeluw
HALSLAGERHALSLAGER “smeer-zolder”
bouten steenbord
25
lagering halssteen
26
HALSLAGER
27
28
29halslager
30
GESPEL i.p.v. een steenbord wordt in het zuiden op de standerdmolens ook wel een gespel gebruikt om de steen op z’n plaats te houden (met een stevige stalen strip) foto van standerdmolen model gemaakt door Jaap Kuitert.
31
heetlopen van bovenasheetlopen van bovenas
slecht smeren
nieuwe halssteen
pit in halssteen
scheur in halssteen
halssteen te diep uitgesleten
windpeluw rot
koppen voeghouten rot (doorbuigen)
rotte 8-kant (6-kant) stijl (Westen)
te lichte of doorgebogen voeghouten (stutvang)
32
Verschijnselen bij een gezakte bovenasVerschijnselen bij een gezakte bovenas.. De vulstukken rond de bovenas lopen aan op de ijzerbalk of lange spruit
Problemen bij het in elkaar grijpen van de kammen van het bovenwiel met schijfloop of bonkelaar
slecht smeren
Nieuwe halssteen
Pit in halssteen
Scheur in halssteen
Halssteen te diep uitgesleten
Windpeluw rot
Koppen voeghouten rot
Rotte 8-kant (6-kant) stijl (Westen)
Te lichte of doorgebogen
voeghouten (stutvang
OorzakenOorzaken Zetting en krimp van het hout, met name in molens met een nieuwe kap
Voeghouten buigen door, of erger: voeghout (koppen zijn rot)
De windpeluw is rot, waardoor de halssteen is gezakt
De stopping onder de halssteen is rot
Halssteen te diep uitgesleten
33
halslager
34
oud lager van molen “Windlust” te Noordwolde
35reuzel voor de smering
36
DekkerlagerDekkerlager
37DekkerlagerDekkerlager
38pensteen springbeugel
PENLAGER
39pensteen springbeugel
40
41
42pensteen met springbeugel
43pen met muts
44
45
46
47
penlagers
48penlager-broeksteen-doorboorde as
49
pen met zwichtstang
50
druktegel na slijtage bijwerken
51
gebroken pentegel
52
pensteen molen “De Weert” (broeksteen)
53pensteen en halslager (houten as?) “Westermolen” Dalfsen
54lagering vijzel
55
lagering vijzel
56
57
58
lagering vijzel
59
60wervel om de vijzel in of uit het werk te zetten.wervel om de vijzel in of uit het werk te zetten.
61wervel om de vijzel in of uit het werk te zetten.wervel om de vijzel in of uit het werk te zetten.
62
63
64
lagering vijzelbalk
65
66
Lagering krukas
67lagering koningsspil
taatspot
68
scheprad: maximale opvoerhoogte plm. 1.50 m.
69lagering scheprad
70
lagering scheprad
71
72
73lagering waterwiel
74
75
76
77
78
79
LAGERING STEENSPIL
80lagering steenspil
81lagering steenspil
82
lagering steenspil op en standerdmolen Bourtange
83
LAGERING KONINGSSPIL
84
85ijzerbalk met tap en pokhouten neuten
86
stelwig
bus- of slotplaat borgen de tap ondersteund door poortstokken
87
88slotplaat tap
89eindeVERVOLG:
ALGEMENE VRAGEN
90
( het halslager draagt …….? ton)
1.
2
3.
4.
5.
6.
7.
HALSLAGER
8.
91welke onderdelen zie je?
92
welke onderdelen zie je?
93
Vlaamse vang
2
3.
8.
6.
5.
1.
7.
4.
vangstukken van wilgenhout/populierenhout
94
Welke vang is dit?
95Welke vang is dit?
96
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
12.
11.
10.
MOLENZEIL
NOEM DE NOEM DE ONDERDELENONDERDELEN
97
naam en functie balken
1
2
3
4
5
6
7
8
98
benoem de balken etc.
1
3
2
4
5
6 7 8 9 10
11
99Wat is dit?
100
Leg uit…………..
101
Oorzaak?
102Wat is dit?
103Wat is dit?
104Wat is dit?
105Waarmee is de kap bedekt?
106Waarmee is de kap bedekt?
107
Wat is de functie van de
baard?
108Waarmee is de molen bedekt?
109
Wie heeft deze roede gemaakt?
Hoe?
110
Wie heeft deze roede gemaakt?
Hoe?
111
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
112
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
113
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
114
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
115
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
116
Bij welke molen kun je zo’n foto
maken?
117
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
118
Bij welke molen kun je zo’n foto
maken?
119
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
120
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
121
In welke molen kun je zo’n foto
maken?
122
Bij welke molen kun je zo’n foto
maken?
123
Bij welke molen kun je zo’n foto
maken?
Welke provincie vooral?
124
Wat is dit?
125
Wat is dit?
126
Wat is dit?
127
Wat wordt hier geverfd door de molenaar van
De Wieker Meule?
128
Welke onderdelen zie je?
129
Welke onderdelen zie je?
130
Wat valt je op?
131
Welke onderdelen zie
je?
132Wat is dit?
133Wat is dit?
134
Wat is dit?
135
Wat is dit?
136Wat is dit?
137
Wat zie je?
138
Wat is dit?
139
Wat is dit?
140
Wat is dit?
141Wat is dit?
142
N
NO
O
ZO
Z
ZW
W
NW
zomer: matig koude wind, goede maalwindwinter: sneeuw, hagel en regenbuien.
overig: mist is slechte maalwind. let op (warmte)onweer uit het zuiden tot de langste
dag (21/6)
zomer: goede maalwind, onweerskansen
winter: stabiele wind. oppassen voor regen of
ijzel.overig: bij lichte vorst na
regen zeilen zwichten naar lange halve; geeft grote
kans op stormen
zomer: goede strakke maalwind. met warm weer
kans op windvlagen. weinig risico op onweer.
winter: stabiele wind. vorst. ijzel op scheiding van vorst
en dooi na vorstperiode.overig: bij vorstkans altijd
letten op aanvriezen zeilen. je wilt tenslotte kunnen
zwichten. Zijn het planken? Doormalen en vriesdrogen.
Geen keus? touwen lossnijden.
zomer: slechte maalwind. wisselvallig weer, niet stabiel en
niet krachtig.winter: sterke goede maalwind. overig: ONWEERSHOEK: meest
verraderlijke wind van alle!
zomer: niet krachtige en vrij slechte maalwind. wind kan plotseling ruimend
omgaan.winter: goede maalwind.
overig: ook ONWEERSHOEK.
zomer: niet krachtige maalwind. in slecht weer periode ontstaat hier onweer en storm.
wind heeft altijd de neiging tot ruimen.winter: stabiele maalwind bij rustig weer.
overig: zuidwest-regennest.
zomer: rustige maalwind met weinig kracht. regelmatiger als ZW. in slecht weer periode de stormhoek. wind kan
plotseling ruimen.winter: sterke goede maalwind.
overig: zuidwest-regennest.
zomer: goede maalwind. in slecht weer periode rukkerige winden. kans op zware
stormen. veelal koele zeewind.winter: novemberstormen; gevaarlijke wind.
kans op hagel en sneeuw. overig: maartse buien met sneeuw of hagel.
DE 8 WINDEN
ZW, Z en ZO: uit deze richtingen onweer. Denk er om: onweer komt uit tegengestelde richting van de heersende wind!
Gemaakt door Henk Kloepping
143EINDEEINDE