Maint Het magazine van de NVDO

NL

Innovatie als speerpunt | Sapfabriek bron ‘workwise’

technisch personeel | Nieuw Bouwbesluit verlicht

eisen aan bouw | Meerwaarde van conditiemeting

44 MaintNL 01 – 2012

Duurzaam ondernemen

NedTrain wil het beste onderhoudsbedrijf van Europa worden. ‘Dat heeft te maken met het feit dat het spoor in Nederland in de toekomst openbaar kan worden aanbesteed en er andere onder-houdsbedrijven op de markt verschijnen. Vanuit die visie is een programma gestart met innovatie als speerpunt’, vertelt Jan Hoetmer, manager creatieve bedrijfsvoering. ‘De ideeën, afkom-stig van de werkvloer, vormen het belangrijkste onderdeel.’

Ingrid Rompa

Hoetmer heeft een bijzondere functie bin-nen NedTrain. ‘Ik geloof dat ik de enige ben in Nederland met deze functienaam’, lacht hij. ‘Ik was oorspronkelijk controller bij NedTrain. Dat werk heb ik vijftien jaar gedaan. Zes jaar geleden werd mij gevraagd of ik de innovaties wilde trekken. Dat is een totaal ander vakgebied, maar ik heb geen moment geaarzeld.’ Vervolgens is een stra-tegie ontwikkeld. Hoetmer: ‘We willen nieu-we wegen inslaan, maar hoe doe je dat precies? En als je wilt innoveren, moet je dan beginnen bij research en develop-ment?’ Niet in eerste instantie, meent hij. ‘Het is veel belangrijker zoveel mogelijk ideeën boven tafel te krijgen. Dan komt er vanzelf innovatie uit rollen.’

Hoetmer haalt die nieuwe ideeën niet uit boeken, maar rechtstreeks van de werkvloer. ‘Ik werk vanuit het hoofdkantoor in Utrecht, maar ik probeer zoveel mogelijk in de werk-plaatsen aanwezig te zijn. Ik probeer men-sen uit te dagen. Zij zien de problemen en hebben zelf vaak een oplossing. Je moet aan de inputkant beginnen. Wanneer je mensen genoeg ruimte geeft voor creativiteit, komen er vanzelf ideeën op tafel en dat leidt weer tot innovatie. Dat is de gouden keten.’

Boter bij de Vis In het verleden kwam een idee van een mon-teur moeilijk door de organisatie heen. Daar is een oplossing voor bedacht. ‘We hebben ervoor gezorgd dat alle barrières werden

weggenomen. Dat hebben we een beetje afgekeken van het programma ‘Dragon’s Den’ met Jort Kelder. Mensen mochten een idee presenteren en kregen daarvoor een budget. In ons bedrijf hebben we dat ‘Boter bij de Vis’ genoemd. We hebben er een hele show van gemaakt. De werkplaats werd omgetoverd tot een studio met camera’s en de vier juryleden mochten geld stoppen in een idee.’ Dat geld moest daadwerkelijk worden gebruikt om het idee te realiseren, legt Hoetmer uit. ‘Op die manier werden werknemers onder werktijd ondernemer van hun eigen idee. Ze kregen een cheque, ondertekend door de directeur, en hulp van een deskundige. Er zaten echt geweldige ideeën bij. Je werd als jurylid bovendien geconfronteerd met problemen waarvan je het bestaan helemaal niet wist. Dat was wel een eye-opener.’‘Boter bij de Vis’ heeft veel losgemaakt bin-nen NedTrain. ‘Mensen zijn heel enthousiast en betrokken. In totaal hebben we het twaalf keer gedaan. Er zijn zeventig ideeën naar voren gekomen, waarvan 56 zijn gereali-seerd. We hebben voor meer dan twee mil-joen euro aan cheques uitgedeeld, maar in totaal is slechts twee ton besteed. Dat komt omdat onze mensen heel veel dingen zelf

Innovatie als speerpunt

Jan Hoetmer is manager creatieve bedrijfsvoering bij NedTrain: ‘Ik geloof dat ik de enige ben in Nederland met deze functienaam!’

Storingsmonteur Stephan van den Boom kwam met het idee om de traditionele verlichting te vervangen door led-verlichting.

fOTO

s: s

aB

El C

OM

MU

NIC

aTIE

MaintNL 01– 2012 45

konden realiseren. Ze hebben er zelf tijd en energie in gestoken en daardoor hoefden we veel minder geld uit te geven dan vooraf was berekend.’

CalamiteitenreinigingEen goed voorbeeld van een gerealiseerd idee van ‘Boter bij de Vis’ is de oplossing voor de calamiteitenreiniging. ‘Treinen die een per-soon hebben aangereden, werden met een hogedrukspuit schoongespoten. Dat was een nare klus. Hygiëne en veiligheid lieten te wen-sen over. Jasper Willering, senior auditor bij serviceBedrijf Noord Oost, bedacht een manier om dat proces te verbeteren. Zowel de schoonmakers als de afdeling Veiligheid & Milieu werden betrokken bij het project. Besloten werd de calamiteitenreiniging terug te brengen naar de situatie zoals deze vroeger was; op een putspoor. Daarnaast werd gezorgd voor goede verlichting, gecoate vloe-ren met een degelijke waterafvoer en een krachtige sproei-installatie.’

‘Het is belangrijk zoveel mogelijk ideeën boven tafel te krijgen. Dan komt er vanzelf innovatie uit rollen.’Het programma ‘Boter bij de Vis’ was nog maar het begin, vertelt Hoetmer enthousiast. ‘Het werkte heel goed, maar we wilden meer. Het is inmiddels vertaald in een ideeën-managementsysteem met de naam ‘Mijn idee’. Inmiddels zitten we aan ruim vijfdui-zend ideeën; allemaal vanuit het eigen bedrijf. Hiervan zijn er zeventienhonderd geïmplementeerd. Het bedraagt meer dan tien miljoen euro aan verbeteringen. Het is echt ongelofelijk.’

Bij NedTrain werken circa drieduizend mede-werkers. Bijna de helft van hen levert ideeën aan. Zo’n zeventig procent is lokaal, maar soms is het idee ook landelijk interessant. ‘Dan wordt er een innovatie-engineer op gezet’, vertelt Hoetmer. ‘Die helpt de beden-ker het idee te realiseren. Bij ‘Mijn idee’ krijg je geen budget, maar wordt een berekening gemaakt. aan de hand daarvan volgt besluit-vorming.’ Gemiddeld duurt het twaalf weken voordat een idee is gerealiseerd.

BesparingenVolgens Hoetmer liggen de besparingen bin-nen een bedrijf voor het oprapen. ‘Vaak is het heel simpel; dingen op een andere manier doen bijvoorbeeld. Juist in deze eco-nomische crisis is het aantrekkelijk voor bedrijven om ons voorbeeld te volgen. als je onder kostendruk staat, zou ik zeker de medewerkers erbij betrekken. Maar het moet natuurlijk niet zo zijn dat ze hun eigen werk overbodig maken.’ Dertig procent van alle innovaties heeft te maken met duurzaamheid, vertelt Hoetmer. ‘Ook binnen ons bedrijf. Dat thema spreekt enorm aan. Een goed voorbeeld is het ’s nachts laten aanstaan van computers. We hebben nu kunnen regelen dat ze alleen aanstaan als er een speciale download nodig is. Daarna gaat de computer automatisch uit.’ Een ander voorbeeld is het idee van storingsmonteur stephan van den Boom (OnderhoudsBedrijf Maastricht) om de tradi-tionele verlichting te vervangen door led-verlichting. ‘Dat scheelt enorm veel energie. Bovendien gaan led-lampen veel langer mee. Tl-buizen moeten elke twee jaar worden ver-vangen, maar led-lampen branden wel tien jaar.’ Tijdens een duurzaamheidsbijeen-komst van de Ns werden nog veel meer groene ideeën gepresenteerd door enthousi-aste NedTrainers, zoals het aanbrengen van

zonnecellen in de ramen van treinen voor het opwekken van energie en een compressor die zonder olie werkt. ‘Het gaat echter niet alleen om grote projecten’, meldt Hoetmer. ‘In Maastricht hebben ze het idee van een spiegeltje boven een bakje aangedragen. Door de spiegel 45 graden te draaien kun je ook goed in het bovenste bakje kijken. Heel simpel maar doeltreffend.’

Niet klaarHoetmer is nog lang niet klaar met innoveren. ‘Wekelijks komen er zo’n twintig ideeën bin-nen. Er is een constante stroom. Daar willen we mee doorgaan. En wat we vooral willen, is sneller overgaan tot realisatie. En ervoor zor-gen dat de kans dat een idee wordt gereali-seerd zo groot mogelijk wordt gemaakt.’

‘Als je onder kostendruk staat, zou ik zeker de medewerkers erbij betrekken.’

‘Mijn idee’ wordt vervangen door ‘Mijn reali-satie’. ‘De ideeën blijven welkom; we gaan er zelfs gerichter naar op zoek door middel van thema’s in een bedrijfsplan en brainstormses-sies op locatie. Ik heb gemerkt dat de ideeën dan binnenstromen. Dat is echt geweldig. Wanneer je mensen neerzet in een omgeving waar ze prettig werken, waar sfeer is en wei-nig stress dan komen de beste ideeën op tafel.’ Volgens Hoetmer is het belangrijk dat de medewerkers serieus worden genomen en worden gewaardeerd. ‘De betrokkenheid van medewerkers is van doorslaggevend belang. Ik weet zeker dat we onze doelstelling voor 2012 gaan halen. Dit programma heeft zeker bijgedragen aan enorme verbeteringen bin-nen ons bedrijf.’ n

64 MaintNL 01 – 2012

Wetgeving en onderhoud

De Rijksoverheid werkt momenteel aan Bouwbesluit 2012. Dit nieuwe Bouwbesluit is eind september 2011 gepubliceerd in het Staatsblad en treedt op 1 april 2012 in werking. ‘Er heeft een ‘grote schoonmaak’ plaatsgevonden’, vertelt Jeroen Bunschoten, senior adviseur bij ARCADIS in Bodegraven. ‘Onlogische zaken zijn opgeruimd, er is meer samenhang gecreëerd en de regelgeving is weer leesbaar gemaakt.’ Ingrid Rompa

Het advies- en ingenieursbureau onder-steunt zowel de Rijksoverheid als onderne-mers. ‘Veel van mijn collega’s houden zich bezig met de uitvoering, begeleiding en ontwerp van bouwprojecten waarin zij het Bouwbesluit moeten naleven’, licht Bunschoten toe. ‘Ze leggen onder meer uit wat de wetgever precies bedoelt. Mijn afde-ling, strategisch advies, ondersteunt het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, voormalig VROM, onder meer bij het schrijven van alle voorschriften van het nieuwe Bouwbesluit. Daarnaast houdt ARCADIS zich bezig met ondersteu-nende onderzoeken. Wij hebben onder meer de nieuwe brandveiligheidsystematiek en het vluchtprincipe bedacht. We hebben tevens onderzocht of de eisen nog wel aan-sluiten op de praktijk.’ Volgens Bunschoten zijn de grootste veran-deringen te vinden in het feit dat bepaalde voorschriften worden samengevoegd in één besluit. ‘Het heet nu Bouwbesluit 2012, maar er zitten ook gebruiksvoorschriften in van het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken; in de volksmond het Gebruiksbesluit genoemd. Dat was voorheen niet zo. Het Bouwbesluit 2003 was een besluit dat ‘alleen maar’ bouw-technische voorschriften stelde aan een gebouw.’ In Bouwbesluit 2012 zijn bouwtech-nische- én gebruiksvoorschriften samenge-voegd. Bovendien is een aantal procedurele zaken in het Bouwbesluit opgenomen. Bunschoten: ‘Voorheen stonden deze in de

gemeentelijke Bouwverordening. Daarin stonden ook nog wat technische eisen. Die zijn eruit gehaald. Ze zijn nu allemaal netjes in het Bouwbesluit 2012 samengevoegd.’ Regels schrappenHet nieuwe Bouwbesluit moet de voorschrif-ten die voor een gebouw gelden leesbaar-der, eenvoudiger en eenduidiger maken. Een andere doelstelling van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) was het schrappen van regels. ‘Ruim dertig procent van alle regels moesten komen te vervallen. Met het samenvoegen van diverse besluiten bleek dat diverse onderwerpen dubbel waren geregeld. De doelstelling van dertig procent is ruim-schoots gehaald.’

Het Bouwbesluit 2012 is beter leesbaar, compacter en inzichtelijker.

Het grote pluspunt van het nieuwe Bouwbesluit is dat het beter leesbaar is, meldt Bunschoten. ‘Met het schrappen van voorschriften kun je je afvragen of er een beter Bouwbesluit ontstaat. Er worden ech-ter meer verantwoordelijkheden neergelegd bij de ondernemer. Hierin heeft de onderne-mer de vrijheid zelf een kwaliteitsniveau te kiezen. Zo worden voor bijvoorbeeld kan-

toorgebouwen geen eisen meer gesteld aan de geluidswering van de gevels en worden geen eisen meer gesteld aan de aanwezig-heid van daglichtvoorzieningen voor een logiesgebouw. Daarnaast zijn onder meer regels geschrapt die dubbel zijn, zoals de eisen met betrekking tot liften. De reden is dat het ook al in het Warenwetbesluit Liften staat. Dus waarom zou je iets op twee plek-ken in de wetgeving moeten regelen?’ Onderhoud gebouwEr zijn ook zaken toegevoegd aan het Bouwbesluit 2012. ‘Bouwers moeten gaan nadenken over het onderhoud van een gebouw in de toekomst’, legt Bunschoten uit. ‘Dat is nu alleen een nieuwbouwvoor-schrift. Je kunt een gebouw bijvoorbeeld met de ‘voeten’ in het water bouwen, maar hoe de gevel op een veilige manier moet worden onderhouden, moet de gebruiker zelf uitzoe-ken.’ Aan de hand van een checklist kan men

Nieuw Bouwbesluit verlicht eisen aan bouw

Jeroen Bunschoten: ‘Bouwers moeten gaan nadenken over het onderhoud van een gebouw in de toekomst.’

MaintNL 01– 2012 65

straks nalopen hoe het onderhoud moet worden geregeld. ‘Voorheen was dat onder-deel van de Arbowetgeving; per 1 juli 2012 wordt het onderdeel van het Bouwbesluit 2012. Het onderdeel treedt nog niet op 1 april 2012 in werking, omdat de Arbowetgeving hierop nog moet worden aangepast. Het gaat hier alleen om nieuw te bouwen bouw-werken na 1 juli 2012. Voor die datum ziet de Arbowetgeving er nog op toe.’Een andere toevoeging is dat men vanaf 1 april 2012 bij verbouw rekening moet hou-den met het kwaliteitsniveau van het bouw-werk zoals het er staat. Bunschoten: ‘In de oude situatie kon men bij een verbouwing in veel gevallen afwijken tot het laagste niveau van voorschriften: bestaande bouw. Dat is verwijderd. Wanneer men gaat verbouwen, moet men tenminste voldoen aan het huidi-ge kwaliteitsniveau van het bestaande bouwwerk. Er mag absoluut geen verlaging van de kwaliteit ontstaan. Soms is zelfs een

specifieke grenswaarde gegeven die hoger ligt dan niveau bestaande bouw van Bouwbesluit 2012. En natuurlijk mag men altijd méér doen. Het Bouwbesluit is mini-male wetgeving.’ PositiefHet nieuwe Bouwbesluit is wat Bunschoten betreft positief voor de industrie: ‘Het is beter leesbaar, compacter en inzichtelijker. De grootste wijzigingen zijn te vinden in de brandveiligheid. In principe zijn alle brand-veiligheidsvoorschriften beleidsneutraal omgezet en tegen het licht gehouden. Het vluchtprincipe is geheel herschreven. In het Bouwbesluit 2003 moesten we uitgaan van het principe dat men twee vluchtwegen nodig had. In een aantal gevallen mocht men met één volstaan.’ In het Bouwbesluit 2012 wordt uitgegaan van de minimale voorschriften. ‘Nu wordt aangegeven: u mag één vluchtweg hebben

met een bepaalde bescherming. Wilt u die bescherming niet? Dan moet u twee vlucht-routes maken. De vluchteisen zijn zodanig omschreven dat ze intuïtief toepasbaar zijn. Je kunt in hetzelfde artikel van het Bouwbesluit zien of je wel of niet voldoet aan het principe van veilig vluchten.’ TrainingenARCADIS is sinds 1984 betrokken bij de ont-wikkeling van elke fase van het Bouwbesluit, meldt Bunschoten. ‘We ondersteunen de Rijksoverheid bij de totstandkoming en uitrol van het Bouwbesluit 2012. Ondanks het feit dat het Bouwbesluit 2012 pas op 1 april ingaat, heeft ARCADIS, in opdracht van het ministerie van BZK, al driedaagse trainingen gegeven aan meer dan twaalfhonderd amb-tenaren.’Daarnaast wordt invulling gegeven aan de helpdesk Bouwregelgeving en Brandveilig gebruik van de Rijksoverheid. ‘Daar kan iedereen vragen stellen over interpretatie van de regelgeving. Op dit moment worden door burgers en ondernemers vooral veel vragen gesteld over de toepassing van de nieuwe voorschriften. Bijvoorbeeld of men het nieuwe Bouwbesluit wel goed begrijpt. Men verbaast zich met name over het feit dat er verlichting van eisen plaatsvindt.’ Volgens Bunschoten hinken mensen vaak op twee gedachten; of ze naar het oude of naar het nieuwe systeem gaan kijken. ‘Wij adviseren iedereen het oude systeem te vergeten en met een nieuwe frisse blik te kijken naar de nieuwe voorschriften.’

Voor meer informatie: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bouwregelgeving/bouwbesluit-2012. Hier kan men tevens het digitale Praktijkboek Bouwbesluit 2012 downloaden. n

Een gebouw dat met de ‘voeten in het water’ gebouwd is, vergt speciaal onderhoud. Voorheen moest de gebruiker dat zelf uitzoeken, nu is er een checklist voor.