archipelin het bijzonderMobiel Stroke Team Veranderende zorg? Duidelijke afspraken

Doen bij depressie Zelf dagbesteding bepalen

Contact maken via theater Geriatrische revalidatiezorg het gevoel van samen

editie december 2012

2

Welkombij Archipel in het bijzonder

Voor u ligt de tweede editie van ons halfjaarlijkse relatiemagazine.

We laten u in dit blad meekijken achter de schermen van onze

locaties in Eindhoven, Son en Breugel, Nuenen en Best zodat u

weet wat er binnen Archipel gebeurt en wat u van ons mag

verwachten.

We hebben de overtuiging dat wij alleen een respectvolle relatie

opbouwen met cliënten als zij de regie over hun leven in eigen

hand houden. Als zij zoveel mogelijk kunnen leven zoals zij dat

willen. Daarom geloven wij dat we vooral moeten uitgaan van

wat iemand wél kan, in plaats van wat iemands beperkingen zijn.

De zorg die wij bieden, passen we daar zo goed mogelijk in.

Zo komen wij tot bijzondere dingen. Tot mooie, persoonlijke zorg.

In ‘Archipel in het bijzonder’ willen we met u delen welke zorg

Archipel verleent, maar vooral hoe we dat doen en hoe we op een

continue wijze de zorg aan en het welzijn van onze cliënten willen

optimaliseren. Daarbij schuwen we kritische noten en gezond

realisme niet. We zijn trots op ons werk. Uit keurmerken en andere

feedback blijkt dat we ons werk naar behoren doen, maar beter

kan natuurlijk altijd. Daarom is Archipel in het bijzonder vooral

ook een podium voor frisse inzichten en meningen vanuit de

praktijk. We nodigen u van harte uit uw professionele ervaringen,

persoonlijke verhalen, originele suggesties en gefundeerde

opinie met ons te delen; we kunnen er alleen maar van leren!

info@archipelzorggroep.nl

4

6

11

12

Mobiel Stroke Team: thuis revalideren

Blik terug én vooruit!

Zorg voor Korsakovcliënten

Veranderende zorg?Duidelijke afspraken!

3

Inhoud

Archipel in het bijzonder is het relatiemagazine van

Archipel Zorggroep en verschijnt

twee keer per jaar in een oplage

van 1.000 exemplaren.

Hoofdredactie:Ilse van Leuken,

Saskia van Nieuwland-Peters

Interviews en teksten:Rob Bonnemaijers, Marie-José Dekkers

Fotografie:Freekje Groenemans, Joop de Haas

Redactieraad:Hermine de Bonth, Marieke Habraken,

Wilma Hartman, Marjolein Muurling,

Arjan Wilbers

Layout en druk:Verhagen Grafische Media

16

18

24

35

6

12

“Voor iedereen aanspreekbaar”

Zelf dagbesteding bepalen

VIO:Alles in beeld!

Welzijnsmelding,een veilig idee

4 Mobiel Stroke Team: De voordelen van thuis revalideren

6 Raad van Toezicht: Blik terug én vooruit

8 Doen bij depressie!

10 Mijn favoriete moment

11 Zorg voor Korsakovcliënten

12 Veranderende zorg? Duidelijke afspraken!

16 Cliëntenraad aan het woord

17 De PillBox: meten is weten

18 Cliënt in regie: Zelf dagbesteding bepalen

20 Archipel nieuws

22 Archipel verwelkomt Spaanse professionals

24 Video Interventie Ouderenzorg Alles in beeld

26 De werkdag van...

27 Seksualiteit: Het hoort er gewoon bij

28 GGzE en Archipel: samen werkt!

30 Contact maken via theater

31 Archipel en Woonbedrijf houden allebei van aanpakken

32 Geriatrische revalidatiezorg

34 Jong dementerenden: Unieke groep, unieke zorg

35 De welzijnsmelding: Een veilig idee

4

Mobiel Stroke Team: de voordelen van thuis revalideren

Na een cerebrovasculair accident (CVA: hersenbloeding of -infarct) kan intensieve revalidatie aangetaste functies – een heel eind – terugbrengen. Het Mobiel Stroke Team (MST) brengt die revalidatie thuis.

Adri de Jong (toen 70) werd op nieuwjaarsdag 2010 thuis in Best getroffen door een beroerte. Na een week in het ziekenhuis verhuisde hij naar Dommelhoef. Echtgenote Riet Kelders blikt terug: “Adri herkende mij wel, maar wist van niets. Hij is een paar weken kwijt en had afasie, praatte niet. Hij kon amper uit bed en lag erbij als een dood vogeltje, of erger nog; een half levend vogeltje. De fysiotherapeut, logopedist en ergotherapeut deden erg hun best, maar hij wilde naar huis.” Adri: “Tot ik me realiseerde dat, als ik iets wilde, ik het zelf zou moeten doen. Het knopje ging om en al snel zat ik op het rechte spoor.” Adri ging een dagje en later weekenden naar huis en toen begon alles te werken.

MultidisciplinairHenriet van der Linden, manager zorg in Dommel-hoef, vertelt hoe MST soelaas bood: “Deze thuis-revalidatie is een dienst van Archipel, een samen-

werkingsproduct uit de CVA-keten met Zuidzorg, het Catharina Ziekenhuis en Blixembosch. Officieel is het project nu afgesloten vanwege de financiële dekking. We zijn in overleg om deze dienst te kunnen blijven waarborgen. We boekten zulke goede resultaten met 32 cliënten tussen de 50 en 91 jaar, onder wie ook alleenstaanden.”

Voor meneer De Jong coördineerde contact-verzorgende Marie-José zijn revalidatie: “Ze zorgde voor afstemming tussen de therapeuten, kwam op huisbezoek en hield telefonisch contact. Ook begeleidde ze Riet. Onze grote angst was dat de mantelzorger te zwaar belast zou worden. Thuis zijn beide partners 24 uur per dag op elkaar aangewezen. De kracht van het verpleeghuis is multidisciplinair samenwerken, in CVA en neuro-revalidatie geschoolde therapeuten die elkaar snel vinden. Die voordelen brengen we thuis. Niet alleen de cliënt en partner verleggen hun

V.l.n.r. Henriet van der Linden, Riet Kelders en Adri de Jong.

Producten en diensten

5

grenzen, de therapeuten ook. Adri gaf aan dat hij meer en verder wilde, met moeite vormde hij de woorden. Hij is een vechter en Riet een goeie stok achter de deur, als coach. Allebei snappen ze de ziekte, zijn zich bewust van de balans tussen inzicht in het ziektebeeld en steeds verder willen.”

DagelijksAdri en Riet beamen dat volmondig: “De inter-actie versterkte de samenwerking. Je hebt eigen therapie in huis en bent je eigen therapeut. Het heeft veel tijd en energie gekost maar dat is niet erg. Er tegenover staan de gemoedsrust van je eigen omgeving en de constante prikkels. We pro-beerden alles wat we normaal ook zouden doen, bijvoorbeeld in de tuin meehelpen met snoeien en harken. Samen voetbalden we en gooiden de bal over in de gang. Fietsen zou niet meer kunnen en het ging de eerste keer ook niet goed, maar stilletjes hebben we dat uitgebouwd.

We wandelden steeds grotere rondjes op de dijk. Alleen tennissen lukt niet meer; dat gaat te snel en kost teveel kracht.”

Adri werd steeds zelfstandiger, vertelt hij trots: “Ik ben ook weer wat gaan golfen; putten en chippen in de tuin. Ik doe van alles, maar wel veel langzamer. Intussen maak ik tochten van zo’n 50 km op de elektrische fiets. Of ik wandel naar Oirschot en neem de bus terug.” Riet hielp overal bij: “We oefenen nog steeds veel, bijvoorbeeld met schrijven. Je kunt het revalideren meteen toe-passen in je hobby’s en dagelijkse bezigheden. Op de golfbaan hoorde ik van kennissen dat ze Adri op een terrasje in Oerle hadden zien zitten. Toen dacht ik als trotse coach: samen hebben we grenzen verlegd!” ■

MST op YouTube

Kijk op het Archipelkanaal op YouTube voor een informatief filmpje over het MST:zoek op Archipel Mobiel Stroke Team

V.l.n.r. Henriet van der Linden, Riet Kelders en Adri de Jong. Adri kan weer golfen.

6

“Op een gegeven moment is het langer aanblijven niet meer uit te leggen”, beoordeelt hij met een knipoog zijn lange staat van dienst. Het stokje wordt nu overgenomen door Jean-Paul Kroese, al bijna drie jaar lid van de Raad van Toezicht (RvT). Per 1 januari 2013 wordt hij benoemd als de nieuwe voorzitter. Een blik terug én vooruit met beide heren.

Politiek steekspelTerug naar het begin. Harry is een echte Philipsman. “Mijn hele carrière heb ik me daar vermaakt met de toepassing van optische technieken, in de meest uiteenlopende apparaten; van LaserDisc

tot en met Blu-ray. In 1999 ging ik met pensioen en een jaar eerder werd ik via een zakelijk contact benaderd om zitting te nemen in de Raad van Toezicht van Archipel. Binnen de Raad wordt altijd één persoon voorgedragen door de cliënten-raad, ik werd die persoon. Vanaf dat moment leer je de organisatie stap voor stap kennen. Van de industriële techniek naar de gevoelige zorg; ik stapte in een compleet andere wereld. Destijds was ik enorm verbaasd over de politieke ge-voeligheden die zich achter de schermen afspeelden. Bovendien kwam ik meteen in een bestuurscrisis terecht. Kortom: de toon was gezet.”

Blik terug én vooruit!

Er is een tijd van komen, er is een tijd van gaan. Voor de voorzitter van de Raad van Toezicht, Harry Lakerveld was het op een gegeven moment helder en duidelijk: na veertien jaar toezicht houden is er nu alle ruimte voor een nieuw gezicht.

Raad van Toezicht

7

De Raad van ToezichtDe Raad van Toezicht houdt toezicht op de Raad van Bestuur. Oftewel: voert de bestuurder zijn functie goed uit? De RvT functioneert daarnaast als adviseur en klankbord voor de Raad van Bestuur. Dat betekent dat ook alle strategische beslis-singen worden voorgelegd aan de RvT. Om dit toezicht goed te kunnen uitoefen-en en om zich goed te laten informeren,vindt er onder andere jaarlijks een ont-moeting plaats tussen de RvT met het managementteam, de ondernemingsraad en de centrale cliëntenraad. Harry daar-over: “Je moet je continu goed (laten) informeren over de gang van zaken en het wel en wee binnen de organisatie.”

Theorie in praktijk“Door de jaren heen is er veel veranderd voor de RvT. Stukje bij beetje hebben we meer verantwoordelijkheid gekregen. Logisch: het beleid en de uitvoering ervanmoeten voor zo’n grote zorgorganisatie nu eenmaal goed worden gecontroleerd door een groep van onafhankelijke pro-fessionals. Het is belangrijk werk en in wezen werk je mee aan het optimaliseren van de toekomst van de zorg (en dus je eigen, oude dag). Dat verdient natuurlijk alle aandacht. Als ik nu terugkijk, hebben we aan die verantwoordelijkheid kunnen voldoen. Het is en blijft natuurlijk altijd

afhankelijk van de samenstelling, ken-nis en ervaring van de RvT. Een gezegde luidt: ‘In theorie is de praktijk gelijk aan de theorie. In de praktijk niet’. Ook wij hebben wel eens fouten gemaakt, dat gebeurt nu eenmaal.”

Nieuw én ervarenEn nu neemt Jean-Paul Kroese het stokje over. Een meer dan ervaren people mana-ger met volop (gemeentelijke) ervaring, onder meer op het gebied van econo-mische en ruimtelijke ontwikkeling van Zuidoost-Brabant als de Brainport van Nederland. Momenteel is hij werkzaam

als directielid bij Samenwerkingsverband Regio Eindhoven (SRE). “De samenwer-king tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen; daar ligt mijn belang-stelling. Mijn interesse destijds in Archipel werd mede ingegeven doordat mijn vader hier de laatste anderhalf jaar van zijn leven liefdevol is verzorgd. In mijn betrokken-heid bij de RvT wil ik op mijn beurt iets betekenen voor deze mooie organisatie.”

Eigen rolJean-Paul heeft zin in zijn voorzittersrol. “Harry was een waardevolle voorzitter. Hij verstaat de kunst om heel goed te luisteren om daarna heel doortastend richting te kiezen. Zijn stijl van leiding-geven heeft me altijd aangesproken. We gaan hem zeker missen, ook vanwege zijn jongensachtige, schalkse humor. Maar we moeten door en daar kijk ik naar uit. Binnen de zorg dienen zich ingrij-pende veranderingen aan. De komende jaren zullen we te maken krijgen met meer verzorgingsbehoeftige en kritische ouderen, die zelf meer moeten betalen en regie wensen. Dat kun je zien als een bedreiging, maar ook als een kans voor Archipel. Verandering is geen verlies!” ■

Jean-Paul Kroese (links) en Harry Lakerveld in de Gasterij van Archipel Gagelbosch

8

Ernstige gevolgenOnderzoekers Roeslan Leontjevas van het Universitair Kennisnetwerk Nijmegen (UKON) en gezondheidszorgpsycholoog Riët Daniël van Archipel waren onder an-deren nauw betrokken bij het onderzoek en het opstellen van het zorgprogramma. Het onderzoek is opgezet door het UKON en evalueert de effectiviteit van dit zorg-programma. Roeslan: “Het blijkt dat een depressie niet of nauwelijks wordt opgemerkt bij verpleeghuispatiënten. Het is echter een veel voorkomend probleem bij die mensen. Een depressie heeft ernstige gevolgen voor de kwaliteit van leven. Het is van belang dat depres-sieve symptomen worden herkend in de dagelijkse zorg en een eventuele depres-sie adequaat kan worden behandeld.”

Gezonde tools“Ouderen worden veel geconfronteerd met grote ‘life events’ zoals verlies van hun partner, verlies van hun woning,

verlies van een sociaal netwerk en de toename van lichamelijke beperkingen. Al bij opname in het verpleeghuis blijken er vaak depressieve symptomen te zijn. Dit geldt zowel voor cliënten met licha-melijke problemen als voor cliënten met dementie. Door het ontbreken van proto-collen worden die depressieve symptomen niet snel herkend of behandeld. Aan de hand van dit zorgprogramma beschikken we nu over de juiste tools om dit soort problemen consequent op te gaan spo-ren”, aldus Riët Daniël.

Drie fasenBinnen het zorgprogramma richt men zich ten eerste op wetenschappelijk onderbouwde procedures voor het tijdig ontdekken en diagnosticeren van depres-sieve klachten. Na een diagnose wordt een depressie met of zonder medicijnen behandeld, afhankelijk van de ernst van de klachten. In beginsel worden medicijnen alleen bij ernstige klachten

Doen bij depressieDepressies en ouderen: het is al jarenlang een onderbelicht onderwerp binnen de ouderenzorg. Hoogste tijd voor het ontwikkelen van een zorg-programma: Doen bij Depressie. Aan de hand van dit zorgprogramma zijn verzorgers, psychologen en artsen in staat om depressies vroegtijdig te signaleren en efficiënt te behandelen. Hoe is de stand van zaken?

Over vroeg ontdekken en goed behandelen

Wetenschappelijk onderzoek

Met dit zorgprogramma beschikken we nu over de juiste tools

om dit soort problemen consequent op te sporen

9

gebruikt terwijl er wordt geprobeerd om zoveel mogelijk plezierige activiteiten en dagprogramma’s in te zetten en zonodig een gesprekstherapie door de psycholoog. Roeslan: “Afdelingsmedewerkers zijn daarbij erg belangrijk. Zij zijn degenen die alle cliënten regelmatig kunnen beoordelen op depressieve klachten. Niet voor niets hebben wij voor hen cursussen ontwikkeld die inspelen op het herken-nen van die verschijnselen. Alleen al die verandering van werkhouding zorgt voor een verbeterende depressiezorg.”

Positief effectUit het onderzoek blijkt dat het werken volgens het zorgprogramma ‘Doen bij Depressie’ het aantal cliënten met depressieve klachten aanzienlijk vermin-dert. Het effect werd vooral veroorzaakt door het systematisch opsporen van de klachten. De positieve effecten van de behandeling werden vooral veroorzaakt door de toepassing van dagprogramma’s en activiteitenplannen bij mensen met dementie en een gesprekstherapie bij

mensen met lichamelijke klachten. Voor de positieve werking van antidepressiva hebben de onderzoekers geen bewijs gevonden in hun onderzoek, terwijl er aanwijzingen waren dat mensen apathi-scher konden worden na antidepressiva.

Dierbare herinneringenRiët: “Binnen de behandeling werken we met ‘Dierbare Herinneringen’. Depressieve mensen hebben de neiging om herinne-ringen op een geheel andere manier naar ‘boven te halen’. Daarbij ligt de focus op

sombere en verdrietige herinneringen. Via het protocol ‘Dierbare Herinneringen’ verleggen wij die focus naar levens-momenten die op een positieve manier invloed hebben op het gevoelsleven. Samen richt je je op mooie herinneringen uit het verleden. We zien dat dan stap voor stap het gevoel positief wordt beïn-vloed.”

Betere depressiezorgRoeslan: “Door te werken met dag-

programma’s en activiteiten zie je dat ouderen snel minder depressief worden. Samen dingen doen, plezierige activiteiten ondernemen, naar buiten gaan, meer licht krijgen, op vaste tijden opstaan en naar bed gaan, kunnen helpen bij depressieve mensen. Er worden tegenwoordig heel snel antidepressiva voorgeschreven, terwijl ook uit landelijke richtlijnen blijkt dat psychosociale interventies de voor-keur moeten krijgen. Door de ontwikke-ling van dit zorgprogramma en de daaruit voortkomende behandelingen hopen wij invloed te kunnen uitoefenen op de ver-anderende depressiezorg voor ouderen.”

Onderzoek bij ArchipelHet is helder en duidelijk: dit onderzoek zorgt voor een slagvaardige aanpak voor het ontdekken én behandelen van depressieverschijnselen bij ouderen. Met een slagvaardig protocol, betrokken medewerkers en actieve therapie. Riët: “Het is mooi dat Archipel zich inzet voor dit soort onderzoek, waar ik met enthou-siasme aan heb gewerkt. Het zorgpro-gramma is een prachtig product waarmee we ouderen tegemoet kunnen komen in hun depressie. Er is nog heel veel te bereiken, maar door dit soort onderzoeken en de ontwikkeling van zorgprogramma’s slaan we nu de juiste weg in.” ■

We verleggen de focus naar levensmomenten

die op een positieve manier invloed hebben op het gevoelsleven

Samen richt je je op mooie herinneringenuit het verleden

10

Mijn favoriete moment

Margriet van de Sande is contactverzorgende op afdeling De Weide op locatie Landrijt. Als contactverzorgende is ze hier dag in, dag uit verantwoordelijk voor het verzorgen en bege-leiden van haar cliënten. “Hierbij staat persoon-lijke zorg voorop”, aldus Margriet. Wij vroegen haar naar

haar favoriete moment binnen haar werkomgeving. Bij Margriet hebben die momenten veel te maken met contact. Het volgende voorbeeld spreekt eigenlijk voor zich.

“Jij kent mij niet, ik ken jou niet. We spreken een geheel andere taal. Na mijn binnenkomst en ochtendgroet noem ik je naam. Ik zie een kleine reactie. Heb je lekker geslapen? Er volgt een glimlach. Er is contact. Wil je douchen? Je begrijpt me schijnbaar niet. Via het lijstje van korte woordjes probeer ik je te bereiken. Je lacht en antwoordt ‘ja’ op mijn vraag. We houden steeds contact met elkaar.

We zoeken elkaars ogen, jij helpt waar het kan. Na de douche zet ik je voor de spiegel. Ik geef je het scheerapparaat, zet de handeling in en jij probeert het over te nemen. Heel goed, je glimlacht. In de kamer vind ik een mp3 speler, ik las dat je van Arabische muziek houdt. Ik sluit hem aan, laat je de muziek horen en probeer zelf een beetje mee te zingen. Je lacht en geniet volop. Je bent ontspannen en we maken grapjes.”

Goud“Zo’n moment is goud waard. Daarom heb ik gekozen voor de zorg, daar kan ik enorm van genieten. Natuurlijk moet je daarvoor zelf investeren, maar er volgt altijd resultaat. Stukje bij beetje stap je in elkaars wereld en volgt er wederom een favoriet moment.” ■

Stap voor stap

Het favoriete moment van Margriet van de Sande

11

Archipel Kenniscentrum

Alle kennis en kunde over behandeling van chronische Korsakov-cliënten is bij elkaar gebracht in het gelijk-namige zorgprogramma dat geïntegreerd wordt in het dagelijkse werk.

Het programma kwam tot stand onder leiding van gezondheidszorgpsycholoog Hanneke Nijsten en wordt nu geleid door Riët Daniël: “We willen de kwaliteit van leven vergroten door sociotherapeutische leefmilieus met een gestructureerd dag-programma. Ondanks de onherstelbare hersenschade is nog verbetering mogelijk in het dagelijkse functioneren en welzijn. Vaak lukken contact en communicatie door een specifieke benadering van de

cliënt: een combinatie van aansluiten bij beleving (empatisch) en duidelijkheid en sturing geven (directief ). In onder meer werkplaats De Verbinding hebben ze werk en een zinvolle dagbesteding.”

HelderDochter Suzan ziet haar moeder én zich-zelf opfleuren, na enkele moeilijke jaren: “Het is lang geleden dat ik mijn moeder zo blij heb gezien. Soms maak ik me toch

weer zorgen, bijvoorbeeld als ik hoor dat ze niet goed eet, maar ik heb er meer vertrouwen in. Ik kan het makkelijker loslaten. Er zijn mensen waar ik terecht kan voor raad en daad. De persoonlijke aandacht en het meedenken, ook naar mij, is goud waard. Duidelijke communi-catie met heldere afspraken en hierover geïnformeerd worden helpen hierbij. Ik kan nu eens denken: ‘och, een weekje overslaan is ook goed’. Ik heb meer rust en ruimte voor eigen dingen. Ik mag ook best eens verdrietig, teleurgesteld en kwaad zijn. Ik hoef niet meer altijd sterk te zijn en paraat te staan, maar mag ook eens onbezorgd alleen aan mezelf denken. Heerlijk. Het gevoel van er alleen voor staan is sterk afgenomen.” ■

Zorg voor Korsakovcliënten gericht op kwaliteit van leven

Het syndroom van Korsakov

Korsakov is een syndroom dat overblijft na ernstig thiamine- ofwel vitamine B1-gebrek. Tegenwoordig komt dit syndroom in westerse landen bijna alleen nog maar voor bij mensen die verslaafd zijn aan alcohol. Zij kampen met specifieke geheugen- en functiestoornissen, gedragsproblemen en lichamelijke en psychiatrische aan- doeningen, vaak naast moeizame familiecontacten en schulden door hun eerdere leefstijl. Naar schatting telt Nederland nu ongeveer 8.000 Korsakovcliënten.

12

Veranderende zorg? Duidelijke plannen!

Om de zorg aan de groeiende groep ouderen ook in de toekomst toegankelijk en betaalbaar te houden, is een fundamentele organisatie- wijziging van de langdurige zorg noodzakelijk. Tal van organisaties zien oplossingen in maatwerk en minder bureaucratie. Vooruitlopend op het regeerakkoord zijn die oplossingen in verschil-lende plannen gepresenteerd zoals in De Agenda voor de Zorg, het Deltaplan Ouderenzorg en het SER advies. Wij vroegen politiek en bestuurlijk betrokkenen om hun mening hierover.

Actueel

13

Bestuurder Anton Metske van Archipel spreekt duidelijke taal:

“Het glas is halfleeg óf halfvol. Maar wat mij betreft moeten we de voorspellingen niet al te somber in blijven zien. Natuurlijk: de groep ouderen die behoefte heeft aan zorg groeit, er is minder budget en teveel bureaucratie. Er moet iets veranderen, dat is duidelijk. Echter: de hedendaagse ouderen zijn vitaler en mondiger en dat zorgt voor een veranderende zorgvraag. Daar ben ik echt van overtuigd.”

“Mijn ideaalbeeld is het verleggen van het zorg- budget naar de ouderen zelf. Op die manier ontstaat er een financiële prikkel en uit onderzoek blijkt dat er dan veel kritischer wordt omgegaan met de zorgvraag. Niet voor niets vormen de termen zelfstandigheid, autonomie en eigen kracht een rode draad in alle plannen die inmid-dels zijn voorgesteld. Dat geldt ook voor onze werknemers. Ik vind het heel belangrijk dat onze medewerkers, zoals wijkverpleegkundigen en

contactverzorgenden, meer zeggenschap over het leveren van zorg verkrijgen. Zij staan heel dichtbij de mensen die zorg nodig hebben en weten precies wat er speelt. Vanuit die mensen moeten we de toekomstige vertaalslag gaan inzetten. Medewerkers kunnen nu eenmaal exact inschatten wat er daadwerkelijk aan hulp geleverd moet worden; die analyse behoedt ons ook voor overbehandeling. Dat werkt niet vanuit dikke beleidsnota’s, maar gewoon met competente medewerkers die precies weten wat, wanneer en hoe we het beste zorg kunnen aanbieden aan onze cliënten. Kortom: emancipatie van de cliënt én medewerkers: dat is belangrijk. Op dat gebied valt nog heel veel te bereiken!”

Wethouder in Son en Breugel Robert Visser reageert als volgt: “Je ziet dat er binnen die ouderenzorg allerlei ontwikkelingen gaande zijn. Die kom je binnen onze gemeente op allerlei gebieden tegen. Als gemeente zijn wij heel actief in het activeren

Emancipatie van cliënt én medewerker

Anton Metske, Archipel

14

van mensen in de directe omgeving van ouderen. Natuurlijk is dat een continu proces, maar wij hechten heel veel belang aan het feit dat mensen heel dichtbij de ouderen met een zorgvraag staan. Wij nemen daarin het voortouw en zorgen ervoor dat partijen elkaar vinden en dit samen mogelijk maken.”

“Het welzijn van ouderen wordt steeds belangrijker. Sterker nog: voor de ‘nieuwe ouderen’ is dat welzijn één van de belang-rijkste voorwaarden voor een fijne oude dag. Binnen het optimaliseren van welzijn kunnen huisartsen een voorname bijdrageleveren. Binnen Son en Breugel bekijken we momenteel alle mogelijkheden voor de inrichting van een nieuwe huisartsen-post die heel dichtbij de mensen wordt georganiseerd. Daarnaast neemt het verenigingsleven een belangrijke plaats in bij het verbeteren van het welzijn. Goed contact, volop activiteiten en een sociale rol: dat telt. De vergrijzing kun je als bedreiging zien; wij zien het als een kans. Als vrijwilliger is er een prachtige rol weggelegd voor de aankomende

‘nieuwe ouderen’. Ons beleid daarin is helder en duidelijk: wij streven ernaar omniet te gaan bezuinigen op het verenigings-leven. Die sociale ‘cohesie’ behoort tot de kern van onze samenleving.”

“We kijken ook naar andere ontwikke-lingen, bijvoorbeeld op het gebied van samenwerkingsverbanden. Wij herken-nen ons goed in alle aanbevelingen die worden gedaan in genoemde plannen. Wij zijn fundamenteel bezig met de zorg in de toekomst, als gemeente bekijken wij alle kansen en mogelijkheden in de volle breedte. Wat dat betreft zijn we actief betrokken en onderstrepen wij een veranderende én gezondere zorgtoe-komst.”

Guus van Montfort van Actiz is natuurlijk nauw betrokken geweest bij de opstelling van het Deltaplan Ouderenzorg:

“Hiermee steken wij onze nek uit; het is voor ons dé oplossing om kwalitatief goede zorg te blijven bieden aan die groep

die het in de toekomst ook echt nodigheeft. Met maatwerk voor individuele cliënten en een afbraak van de bureau-cratie voor de ouderenzorg. Het resultaat staat als een huis: in 2017 wordt hiermee een bezuiniging gerealiseerd van maar liefst 1,2 miljard euro. De reacties op onze voorstellen worden breed ondersteund; zelfs door partijen als kritische zorg-verzekeraars.”

Met het Deltaplan Ouderenzorg leggen we de nadruk op de eigen regie van cliënten. Vandaar dat wij vinden dat de cliënt de bestedingsmacht moet hebben om de zorg in te kopen waar hij behoefte aan heeft. Kortom: de zorgorganisatie gaat niet langer uit van standaard zorgpakket-ten, maar levert maatwerk per individu. Wij zijn er echt van overtuigd dat dit leidt tot geringere zorgkosten per cliënt, omdat nadrukkelijk wordt gekeken wat per indivi-dueel geval nodig is aan zorg. Dit zoge-naamde ‘cliënt-volgsysteem’ is cruciaal voor de noodzakelijke veranderingen binnen de ouderenzorg. En als sommige mensen geen zin hebben in die keuze-

Het Actiz Deltaplan Ouderenzorg

Actueel

Veranderende zorg? Duidelijke plannen!

Robert Visser, Gemeente Son & Breugel

De vergrijzing is ook een kans

15

mogelijkheden, dan kunnen ze terecht bij hun verzekeraar die vervolgens alles regelt. Een logisch gevolg van dit nieuwe model is minder bureaucratie, één van de overige speerpunten binnen ons Deltaplan Ouderenzorg.”

Tot slot waren we welkom bij Tweede Kamerlid Jetta Klijnsma voor haar kijk op de toekomst van ouderenzorg. Weliswaar niet meer als woordvoerder zorg, maar als lid van de PvdA. Mevrouw Jetta Klijnsma daarover:

“Het is voor ouderen ontzettend wezen-lijk dat we uitgaan van wat mensen zelf willen. Het antwoord op die vraag is bijna altijd: zo lang mogelijk thuis blijven wonen in een prettige omgeving. In essentie komt het erop neer dat, als je zorg of voorzieningen nodig hebt, onze samenleving die kan leveren. Natuurlijk: allereerst doe je een beroep op je directe omgeving van familie, vrienden en buren. Maar als er verpleeg-kundige activiteiten verricht moeten

worden dan moet je daarop mogen rekenen.”

“We moeten de gehele zorg niet vanuit Den Haag willen regelen. Wij zijn er om kaders te scheppen. Daarom willen wij gemeenten meer naar voren schuiven in die verantwoording rondom de zorg. Je moet je kunnen inleven in wat er met specifieke ouderen aan de hand is. Gewoon: hoe zit iemand erbij. Is er mantel-zorg voorhanden, wordt de tuin onder-houden, wanneer krijgt iemand bezoek? Wezenlijke vragen die per individu heel verschillend kunnen zijn. En als je zicht hebt op die persoonlijke situatie, kun je heel gericht zorg gaan aanbieden. Binnen het nieuwe kabinet brengen wij gemeenten daarvoor in positie.”

“Natuurlijk gelden er per gemeente straks verschillen in de organisatie van de zorg. Echter: iedereen met stemrecht kan straks invloed uitoefenen op de inrichting van die zorg. Een overwegend rechtse gemeenteraad maakt nu eenmaal andere keuzes dan een raad die voornamelijk

bestaat uit linkse raadsleden. Dat is en blijft een democratisch proces. Vanuit de overheid willen we focussen op het wel-bevinden van ouderen. Elke oudere moet in staat zijn om op een mooie manier het leven te blijven leven.”

“Ik zie veel toekomst voor toekomstige woonprojecten waarbij ouderen samen-wonen. Binnen zo’n project kun je dan zelf kiezen om te gaan wonen bij gelijk-gestemden. In mijn geval zal ik altijd kiezen voor een groep waar ze kunnen klaverjassen, dat is en blijft, vind ik nu eenmaal één van de leukste dingen om te doen. En ondertussen doen en ‘zorgen’ we onderling voor ons wel-bevinden. Op die manier zie ik mijn persoonlijke toekomst met een gerust hart tegemoet. Daar wil ik als PvdA-lid graag mijn steentje in de Tweede Kamer aan blijven bijdragen.” ■

Guus van Montfort, Actiz

Met dit plan steken wij duidelijk onze nek uit

Jetta Klijnsma, Tweede Kamer

Op een mooie, fijne manier ouder worden

16

Cliëntenraad

Ans Grashof (75) is een mensenmens; daarom is ze ook lid van de cliëntenraad.

Ans heeft het prima naar haar zin: “Eerst Dommelhoef en Orangerie en sinds een jaartje ben ik helemaal gelukkig met mijn heerlijke appartement in Gagelbosch. Ik heb er alle ruimte; ik hou van leeg en het is makkelijker met de rolstoel.” Al is ze weinig thuis: “Zangkoor, scrabbleclub, bijbelstudie van de Pinkstergemeente en elke zondag naar de kerk in de Morgen-ster.” Op zaterdag is ze meestal wel thuis: “Lekkere pyamadag, dan laat ik eten boven brengen. Andere dagen eet ik ’s middags warm in de Gasterij. Op zater-dag maak ik huiswerk en speel ik Mario op de Gamecube. Doe ik trouwens altijd ’s ochtends als ik na het douchen op de zuster wacht.”

RaadswerkVier jaar geleden stapte ze in de cliënten-raad: “Ik bracht in Orangerie de menu-lijsten rond, zo ken ik veel mensen. Het is telkens schrikken als een bekende wegvalt, dan ben ik even van slag, moet ik slikken. Ik wilde graag iets voor

ouderen doen. In mijn hoofd voel ik me 40; ik wil nog zoveel, al zegt het lichaam vaak ‘nee’, maar ik ben helder. Bovendien ben ik nieuwsgierig en bemoeizuchtig”, vertelt ze lachend.

Het jaarlijkse etentje als bedankje voor het cliëntenraadswerk stelt Ans op prijs maar natuurlijk kan ze niet nalaten ook daarover grapjes te maken: “Lekker sjiek uit eten, met van die liflafjes. Een kopje soep met een theelepel! Als je begint te happen, is het al op. Ik ben geen bejaar-de!” Even serieus: “Ik ben nu eenmaal ondeugend maar als lid van de cliënten-raad heb ik een voorbeeldfunctie, daar moet ik mee uitkijken.”

DrukHet raadswerk kost haar gelukkig niet veel tijd: “Ik heb het al druk. We verga-deren elke twee maanden en ik krijg veel leesvoer. Verder wil ik graag aanspreek-baar zijn voor iedereen. Nieuwe bewoners breng ik namens de raad een plantje om ze welkom te heten.” Van haar mogen meer mensen uit Gagelbosch in de raad zitting nemen: “Ik ben wat brutaler. Veel ouderen durven niet zo goed, zijn van vroeger uit gewend te gehoorzamen.” Ze zit ook in diverse commissies: “Bijvoor- beeld voor meer fleur en kleur in het complex, dat is me nog te grijs. Voor de rest bemoei ik me niet met het gebouw en de zorg; ik zit erin voor de mensen.” Zelfredzaamheid vindt ze een groot goed: “Zo werd het ook duidelijk gemaakt tijdens de bijeenkomst over Cliënt in Regie; zelf dingen oplossen.” Dat past ze zelf ook toe: “Een bevriend echtpaar van de kerk doet boodschappen voor me, soms warm ik wat op in de magnetron of kook een eitje. Ik heb hier alles, de mensen zijn lief voor me en als ik hulp nodig heb, zijn ze er. Volmaakt, toch? Ik zie zoveel mensen, ik heb gewoon geen tijd om te vereenzamen!” ■

“Voor iedereen aanspreekbaar”

“Op zaterdag maak ik huiswerk en speel ik Mario op de Gamecube”

17

Innovatie bij Archipel

Innoveren blijft belangrijk binnen Archipel. Er is bijvoorbeeld iets nieuws uitgeprobeerd in de medicijnverstrekking: de PillBox.

De PillBox is een medicijnenuitgifte-apparaat dat ervoor zorgt dat medicatie op het juiste moment aan cliënten wordt aangeboden. Via een webportaal is te volgen of medicatie is genomen volgens voorschrift. Als cliënten een inname-moment missen, wordt de zorgverlening via een medium ingelicht (e-mail, sms, telefoon).

Proef op de som“Toen wij lazen over deze innovatie waren wij meteen razend enthousiast”, aldus Annelies van Gool, projectleider op locatie Genderhof. Hier werd onlangs het eerste pilotproject afgerond. “Na deze proefperiode blijken er in de praktijk nog veel haken en ogen te zijn. Ouderen reageren niet unaniem enthousiast; zeker niet de generatie die altijd nog een beetje huiverig is voor techniek. ‘Zo’n apparaat in de kamer met al dat gepiep, ik word er zenuwachtig van.’ En sommige mensen kregen de medicijnzakjes lastig open. Als positief punt werd genoemd dat cliënten het een veilig idee vinden dat de zorgverlening op afstand een oogje in het zeil houdt. Ook de verpleeg-kundigen zien zeker een meerwaarde in het apparaat; cliënten kunnen hun medi-catie nauwelijks nog vergeten; er is 24/7 zicht op de innamemomenten.”

Nieuwe versieJeroen Rijkers, operations manager van leverancier PillBox4u, onderstreept de bevindingen: “In de pilotfase hebben we PillBoxen ingezet bij cliënten met een relatief stevige zorgzwaarte indicatie. Dit resulteerde in flink wat weerstand en dus in grote leermomenten. Achter de schermen werken we momenteel heel hard aan een versie 2.0 van de PillBox. Hierin worden de bevindingen ter verbe-tering meegenomen. Er wordt bijvoor-beeld een knipsysteem geplaatst in de PillBox. Het zakje wordt hiermee auto-

matisch geopend. Parallel hieraan lopen proeven in de thuiszorg: daar worden de PillBoxen op een andere manier ingezet. Hier volgen geen signalen meer maar de PillBox wordt geopend door mede-werkers van bijvoorbeeld Archipel. Juist door dit soort praktijkprojecten krijgen we direct inzage in de toepassing van de PillBox. Deze fase is voor ons allerbelang-rijkst: een kwestie van meten is weten. Stap voor stap groeien we zo naar de meest efficiënte inzet van de PillBox. Op naar verdere optimalisering van therapie-trouw en medicatieveiligheid.” ■

De PillBox: meten is weten

Pillbox zorgt voor juist medicijngebruikDe PillBox is een medicijnuitgifteapparaat voor cliënten en zorgmedewerkers

dat gebruikmaakt van een medicatierol die geborgd verpakt zit in een

cartridge. De combinatie PillBox en cartridge zorgt voor een efficiënte en

volledig geborgde uitgifte van medicatie. Het apparaat is ontwikkeld door

het bedrijf PillBox4U. De PillBox zorgt ervoor dat de zakjes van de medicatie-

rol op het juiste moment worden aangeboden. De PillBox bevordert dus juist

medicijngebruik. Dat levert minder ziekenhuisopnames op door overdosering

of therapieontrouw. En het zorgt ervoor dat cliënten langer zelfstandig hun

medicijnen kunnen blijven gebruiken. Verzorgers kunnen op afstand volgen

hoe het medicijngebruik verloopt. De voordelen zijn helder en duidelijk:

er wordt nooit teveel of te weinig medicatie ingenomen en elke medicijn-

inname is geborgd.

18

Seizoensmenuboekje Op de Bestse locatie zijn twee dagbe-stedingscoaches actief. Ilona Balk en Jolanda Waalen vragen en luisteren naar de wensen en behoeftes van cliënten en hun omgeving. Ilona legt uit: “We bepa-len niets zelf, maar staan naast de cliënt. Waar genoot u vroeger van? Wat hebt u altijd al willen doen? In ons seizoens-menuboekje geven we elke kwartaal een indruk van wat er is en kan.”

Alle activiteiten zijn ondergebracht in vijf programma’s: Natuur en Buitenleven; Creativiteit; Sport en Bewegen; Cultuur; Sfeer en Ontspanning. Archipel maakt zoveel mogelijk gebruik van ‘normale’ voorzieningen, zoals een sportschool, theater of bioscoop, vanwege het contact met de samenleving.

IndividueelIlona legt uit hoe het individuele arran-

gement tot stand komt: “We bekijken samen met de cliënten en hun vertegen-woordigers welke activiteiten bij hen passen en waar ze zich prettig bij voelen. Het seizoensmenuboekje geven we pas aan het einde van het gesprek, anders la-ten cliënten zich daar teveel door leiden. Het gaat juist om hun eigen voorliefdes en passies.” Cliënten kunnen dus ook vragen naar activiteiten die er nog niet zijn. De vijf programmaleiders proberen

Wat doen we vandaag?

Gezellig met anderen of alleen, hobby’s, actief, binnen, buiten; zelf bepalen hoe je je dag besteedt, moet bijzonder normaal zijn. Met hulp van dag-bestedingscoaches regisseren cliënten nu al hun individuele weekprogramma in Kanidas. Deze nieuwe opzet van de dagbesteding wordt overal binnen Archipel ingevoerd.

Zelf dagbesteding bepalen

Cliënt in regie

Cliënten fitnessen in de sportschool

19

nieuwe activiteiten uit, zoals bijvoorbeeld Tai Chi. En de dagbestedingscoach zoekt zelf mee naar passende activiteiten: “Een mevrouw van bijna 90 vertelde hoe ze vroeger altijd paardreed op het strand. Dat gaat niet meer, maar we vonden wel een manege in de buurt waar ze naar de lessen kan kijken. Ze begon meteen te stralen en over vroeger te vertellen; dát gevoel willen we teruggeven.” Activiteit cadeauAls het persoonlijke programma goed is doorgesproken, maakt Ilona een offerte met de (integrale) kosten en -na akkoord-een weekplanning. “Ook weer in goed overleg met de cliënt en de familie. Wij zorgen voor het eventueel noodzakelijke vervoer, begeleiding en afstemming met de rest van het programma. Kosten rekenen we één op één door; we kopen zo slim mogelijk in omdat niet iedereen evenveel te besteden heeft. Er zijn, naast het gratis aanbod met onder meer kienen en sjoelen, al activiteiten vanaf 1,75 euro. Zwemmen is bijvoorbeeld duurder; dat is een halve dag, inclusief vervoer naar Boxtel, persoonlijke begeleiding en eten.”

Familie en vrienden kunnen een leuke activiteit cadeau doen. “Zo kreeg een mevrouw hier laatst van haar man een cadeaubon voor een wekelijkse beauty-behandeling in de wellness.”

Drukke agendaDe dementerende moeder van Jan Pieter Been heeft dankzij de cliëntgerichte aan-pak een redelijk volle agenda: “Ze doet elke dag wel wat leuks dat in het verleng-de van haar interesses ligt. Zwemmen vindt ze heel bijzonder, dat deed ze vroe-ger al veel. Ze zwemt dus elke maand, en ik hoor net van Ilona dat twee keer per maand ook kan. Mijn moeder weet nog goed wat ze wil. Toen de gym haar niet

meer aanstond, gaf ze dat ook aan. Daar hebben we samen met Ilona iets anders voor gezocht. Jeu de boules bleek een schot in de roos en ze won ook nog haar eerste partijtje. Ze baalt nu echt dat ze niet naar buiten kan omdat het seizoen afgelopen is.” Verder is mevrouw Been dol op muziek: “Meezingen en dansen; ze is een dankbare bezoekster. En ondanks haar versleten knieën danst ze lekker mee tijdens de rock-‘n-rollavond.”

Jan Pieter geeft daarom een pluim aan de dagbestedingscoaches, de 25 mede-werkers en de vele vrijwilligers van de dagbesteding. “Haar belevingswereld wordt al smaller, ze leeft op van de struc-tuur en aandacht. Het aanbod activiteiten is gevarieerd en echt à la carte. Ilona is daarin gepassioneerd en persoonlijk, ze zet er graag en met humor een extra stapje voor.” ■

Genieten van exotische dieren tijdens een uitstapje naar BestZOO

20

Al vijf jaar lang zijn mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel én hun partners/mantelzorgers van harte welkom tijdens de bijeenkomsten van Café Brein.

Hier kan informatie verkregen worden over NAH en de gevolgen ervan en is er de mogelijkheid om contact te leg-gen met lotgenoten. Allerlei onderwerpen hebben de revue gepasseerd in de afgelopen jaren en hiervan zijn verslagen gemaakt. Deze verslagen zijn gebundeld in een boekje. Heeft u interesse in dit boekje, neem dan contact op met Stichting Brein via info@mantelzorgverlicht.nl

Ansichtkaarten kunst bewoners

De bewoners en cliënten van onze locaties maken de meest prachtige kunst tijdens o.a. schilderworkshops/clubs en andere handenarbeid. Archipel vindt het belangrijk deze bijzondere kunst te etaleren en heeft van diverse werken van ruim veertig verschillende cliënten ansichtkaarten gemaakt. Deze kaarten zijn te koop op de locaties en de opbrengsten worden gebruikt voor nieuwe activiteiten.

Kortdurend Verblijf Op het Archipel Servicepunt kunt u terecht voor uw aanvragen Kortdurend Verblijf (KDV).Wij kunnen u informeren over de beschikbaar-heid van kamers en de opname voor de cliënt regelen.

U kunt ons bereiken op telefoonnummer 040 264 64 64

Vijf jaar Café Brein voor mensen met NAH

Kanjerclub vrijwilligers

Archipel erkent en waardeert haar vrijwilligers en is lid geworden van de Kanjerclub. Zonder vrijwilligers zou de samenleving een stuk slechter af zijn. Vrijwil-ligerswerk zorgt voor maatschappelijke samenhang en sociale verbanden.

De Kanjerclub is de club van maatschappelijk betrokken orga-nisaties in (regio) Eindhoven, die het belang van Maatschap-pelijk Betrokken Ondernemen (MBO) onderschrijven. Naast omzetstijging en winst als peilers voor een gezonde bedrijfs-voering, zien Kanjerclubleden ook dat hun bedrijf gebaat is bij een gezonde (maatschappelijke) omgeving. MBO is het vrijwillig investeren van expertise, menskracht, faciliteiten en netwerken in de (lokale) samenleving. Kanjerclubleden doen dit ten behoeve van het vrijwilligerswerk en verenigen onder-nemers die deze doelstelling onderschrijven. www.vrijwilligerspunteindhoven.nl/kanjerclub

618711_ansichtkrt_BS.indd 1

29-08-2012 13:47618711_ansichtkrt_D

H.indd 1

29-08-2012 13:45

Ansichtkaarten kunst bewoners 618711_ansichtkrt_KA.indd 1

29-08-2012 13:56

21

Renovatie Kanidas

In januari 2013 wordt in Archipel Kanidas in Best (Nazarethstraat 10) gestart met een renovatie van een deel van het gebouw. Er worden vier elementen aangepakt:• Tweepersoonskamerswordeneenpersoonskamers• Woongroepenkrijgeneenherkenbarekleur

en aankleding• Kleinerehuiskamers• Oudeentreewordtweeringebruikgenomen,

en restaurant Gasterij wordt in dit deel van het gebouw gevestigd

De renovatie duurt ongeveer een jaar en wordt afgerond aan het einde van 2013.

Nieuwbouw Landrijt en renovatie Dommelhoef

Om de woonomgeving goed af te stemmen op de bijzondere doelgroepen van Archipel Kenniscentrum is gestart met de nieuwbouw van Landrijt (Drosserstraat 1) in Eindhoven. De bouw vordert voorspoedig. Naar verwachting zullen de cliënten en bewoners in 2014 hun intrek kunnen nemen in het nieuwe gebouw. In Landrijt worden verpleeghuisplaatsen gerealiseerd voor bijzondere doelgroepen somatiek en psychogeriatrie.

Artist impressie interieur Landrijt

In Archipel Dommelhoef (Parklaan 97) in Eindhoven wordt de woonomgeving verbeterd; de huiskamers zijn opnieuw ingericht en alle cliënten genieten nu van een eenpersoons-kamer. Het resultaat is een gezellige woonomgeving!

Volg een training ‘Omgaan met agressie’ met financiële regeling Om agressie en geweld tegen zorgmedewerkers te verminderen is voor individuele zorginstel- lingen, met medewerking van Actiz, de onder- steuningsregeling ‘Veilig werken in de zorg’ ingesteld. Met deze regeling kunnen instellingen een extra impuls geven aan de uitvoering van anti-agressiebeleid.

Voor deze regeling is voor de periode 2012-2015 zorgbreed in totaal vier miljoen euro beschikbaar gesteld. Met de regeling worden individuele zorgin-stellingen, door het inzetten van externe deskundi-gen, in staat gesteld hun eigen integrale anti-agres-siebeleid een extra impuls te geven. Per instelling gaat het om maximaal € 10.000 (incl. BTW).

Archipel biedt al enkele jaren een Training ‘Omgaan met agressie’ aan. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Suzan Linders, 040 244 85 00 (locatie Archipel Landrijt).

Het Genootschap BerkenstaeteIn Archipel Berkenstaete wordt sinds kort ‘Het Genoot-schap Berkenstaete’ georganiseerd: voor ouderen die graag meepraten over de huidige economie, politiek of andere actuele onderwerpen.

Tijdens de bijeenkomsten spreken deelnemers met elkaar over onderwerpen naar aanleiding van artikelen in het NRC of opi-nietijdschriften. Er worden themagesprekken georganiseerd, met of zonder gastsprekers. Regelmatig plant het Genoot-schap ook uitstapjes naar theater en (klassieke) concerten. Het Genootschap komt eenmaal per twee weken op dinsdag bij elkaar. Voor meer informatie: 0499 33 30 00.

22

Actueel

Archipel verwelkomt Spaanse professionals

Het continueren van kwaliteit in de zorg; dat is het doel van Archipel om twaalf Spaanse verpleegkundigen in dienst te gaan nemen. Emmy Deurhof is projectleider en Caroline DeKoninck is manager zorg. Beide dames onderstrepen nogmaals dit uitgangspunt van Archipel. “De werkloos- heid stijgt, maar in de zorgsector hebben we de grootste moeite om professionals aan te trekken, vandaar deze ontdekkings-tocht in Spanje.”

Professionele organisatieOp verzoek van Transvorm – een samen-werkingsverband van werkgevers in de sector zorg en welzijn in Noord-Brabant – werden de allereerste contacten gelegd. En meteen was er volop enthousiasme. Caroline DeKoninck: “Er was één duidelij-ke voorwaarde: we doen het goed of niet. Als je zo’n omvangrijk traject instapt, moet je alles zeer professioneel organi-seren. Van voorbereidingen, contracten en sociale verplichtingen tot en met huisvesting, begeleiding en eventuele opleidingen.”

Nederlandse taalEmmy Deurhof vult aan: “We hebben alle voor- en nadelen uitgebreid bekeken. Een van de grootste halszaken blijkt het taalprobleem te zijn. Het woord loopneus

kan bijvoorbeeld zomaar tot vreemde misverstanden leiden. Vanaf het allereer-ste initiatief hebben we gefocust op een taalopleiding van drie maanden waarmee de verpleegkundigen tot taalniveau B1 worden opgeleid. Hierdoor spreken ze al aardig Nederlands en wordt het niveau tijdens hun verblijf in Nederland verder aangevuld tot B2. De kosten betalen ze zelf. Na het behalen van een diploma vergoeden wij deze kosten. Het leveren van goede zorg valt of staat met goede verbale en non-verbale communicatie.”

Van experiment tot baanArchipel speelt hiermee in op het tekort aan verpleegkundigen en verzorgenden IG. “Nu hebben we nog de ruimte om te experimenteren. Als het tekort straks toeneemt, kunnen we deze gok niet meer

nemen.” In eerste instantie krijgen de Spaanse verpleegkundigen een contract aangeboden van een half jaar. Daarna volgt een verlenging met een jaar en dan nog een keer met anderhalf jaar. “Uitein-delijk kunnen ze natuurlijk solliciteren op een vaste baan”, aldus Emmy.

Stevige basisDe werving en selectie in Spanje worden georganiseerd door bureau Spain Interim. Er zijn maar liefst ruim 11.000 werkzoe-kenden in de Spaanse gezondheidszorg. Daarnaast zijn de arbeidsvoorwaarden veel slechter; verpleegkundigen verdienen hier honderden euro’s meer. Niet voor niets kon het plan van Archipel rekenen op grote belangstelling uit het gehele land. Emmy Deurhof: “We zijn zelf naar Spanje geweest en hebben daar inmid-

Kwaliteitszorg uit het buitenland

23

Archipel verwelkomt Spaanse professionals

dels negen verpleegkundigen geselec-teerd die serieus van plan zijn de stap te wagen. We vinden het een grote verant-woordelijkheid om voor hen alles perfect te organiseren. Deze geïnteresseerden gaan hun gehele toekomst hierop inrich-ten, het is dan aan ons om de basis daar-van professioneel in te richten. Verder is het aan de verpleegkundigen zelf. Daarbij rekenen wij op inzet, betrokkenheid en doorzettingsvermogen.”

Kwaliteit teltBezuinigingen, vergrijzing en een gebrek aan deskundig personeel. Nogmaals: de inzet van deze Spaanse verpleegkundigen draagt bij aan het continueren van kwali-tatieve zorg. “Wij halen alles uit de kast. We leggen de lat hoog, en mede daardoor kunnen we rekenen op betrokken profes-

sionals die inzetten op een uitdagende toekomst binnen onze organisatie. Het mes snijdt zo aan alle kanten. Goede zorg, enthousiaste medewerkers, tevreden cliënten en nieuwe kansen en mogelijk-heden om ons personeelstekort op een creatieve manier en gedeeltelijk op te lossen.”

Rechten en plichtenTransvorm ondersteunt het initiatief en neemt een deel van de additionele wervingskosten voor haar rekening. De Spaanse verpleegkundigen krijgen dezelfde behandeling, rechten en plichten als de Nederlandse mede- werkers. Ze krijgen betaald volgens de Nederlandse CAO op het niveau waarop zij werkzaam zijn. Vanaf 1 februari 2013 starten de geselecteerde verpleeg-

kundigen op het niveau van verzorgende IG. “Het is en blijft een uitdaging waarbij we rekening houden met alle problemen die zich kunnen aandienen. Daarnaast biedt het echt een opening naar een slimme invulling van vacatures waarop we momenteel weinig tot geen sollicita-ties verwachten”, besluit Emmy. ■

24

Video Interventie Ouderenzorg

Alles in beeld

Eén beeld zegt meer dan duizend woorden. Die waarheid staat als een huis. Dat geldt ook voor de methodiek Video Interventie Ouderenzorg (VIO) die Archipel veelvuldig inzet bij de verbetering van het contact tussen mensen. Hierbij draait alles om de interactie tussen medewerker en cliënt. “Door te kijken naar de beelden die wij maken, worden medewerkers zich direct bewust van hun gedrag. Door dat vervolgens – waar nodig – te veranderen wordt het contact met cliënten steeds beter”, aldus VIO programmaleider Caren Mannens.

Subtiel én effectiefEn inderdaad: na het bekijken van enkele beelden die Caren heeft geschoten, wordt direct duidelijk wat ze bedoelt. Ogen-schijnlijk minimale lichaamssignalen en zomaar een oogopslag of beweging kun je direct vertalen naar verbeterpunten. Maar je ziet ook direct wat juist de sterke punten zijn binnen zo’n contactmoment. “Door te kijken naar zulke beelden sta je buiten de situatie en ben je direct in staat om je eigen rol kritisch te kunnen beoor-delen. Dit inzicht leidt tot wonderlijke resultaten en verbeteringen in de basis-communicatie tussen cliënten en mede-werker of mantelzorgers. Deze methodiek is zeer effectief.”

Beter welbevindenVIO wordt vaak ingezet bij problematische zorgmomenten. Dit zijn zorgmomenten waarin problemen ervaren worden in het contact tussen de medewerkers en de cliënt. De communicatie- of gedrags-problemen zijn er op het gebied van verzorging (angst of afweer), bij het eten en drinken (niet willen) of andere thera-peutische of begeleidingsmomenten. “De vraag naar de inzet van VIO komt vaak voort uit de dagelijkse praktijk of via het multidisciplinair overleg. Wij zetten VIO in bij professionals, maar ook ter onder-steuning van mantelzorgers of de cliënt zelf biedt deze methodiek oplossingen. Ons doel is altijd het bevorderen van het

welbevinden van onze cliënten. Goede communicatie en het leveren van de juiste kwaliteitszorg liggen daaraan ten grondslag”, aldus Mannens.

FeedbackHoe verloopt zo’n traject? Allereerst is er een hulpvraag. Na de intake daarvan volgt een ontspannen contactmoment om te kunnen wennen aan de camera. Daarna is er een opbouw naar het pro-bleemmoment. Na elke opname volgt een ‘feedbackgesprek’ tussen de VIO begelei-der en bijvoorbeeld de medewerker van Archipel. De beelden worden tijdens dit gesprek bekeken en geanalyseerd op basis van een aantal interactie principes.

Onderzoek naar Video Interventie Ouderenzorg (VIO)

25

De nadruk ligt op de natuurlijke capaci-teiten en hoe deze vaker in de nieuwe inzichten in interactie kunnen worden ingezet. Stukje bij beetje leert men steeds adequater te communiceren met de cliënt. Daarna vindt altijd nogeen evaluatie plaats.

Meten is wetenVolgens Caren Mannens geeft VIO direct inzicht in de interactie tussen mensen. Met als gevolg dat je het veranderings-traject heel effectief in beeld krijgt. Het uiteindelijke resultaat is een beter contact met cliënten. Maar is dat ook zo? Op initiatief van het Universitair Kennis-netwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON)

wordt momenteel door Veerle Walravens (onderzoeker UKON) een onderzoek naar de bereikte resultaten van VIO opgestart. Binnen dit onderzoek worden 25 VIO trajecten betrokken. Aan ieder VIO traject doen een persoon met dementie, diens mantelzorger en een VIO begeleider mee. Het onderzoek start dit najaar en neemt vervolgens achttien maanden in beslag.

Altijd resultaatVeerle: “Het in kaart brengen van alle resultaten is een tijdrovend traject. Ik ga alle video-opnames bekijken, uitwerken en analyseren. Daarnaast zal ik met alle betrokkenen interviews afnemen aan de hand van vooraf vastgestelde vragen-

lijsten. Op die manier maken we de resultaten van VIO inzichtelijk en zullen we in de toekomst precies weten wat de effecten van deze methodiek zijn. Momenteel wordt VIO binnen Archipel ingezet bij probleemgedrag en agressie, zoals gedragsobservatie, gedragsanalyse, omgangsplannen, crisisontwikkelings-model en casusbespreking. Het is echter interessant om te bekijken in hoeverre de effecten en resultaten van deze inzet van invloed zijn op het verbeteren van de interactie. Vanuit deze onderzoeksresul-taten kunnen we die inzet straks verder aanscherpen, inzetten en – indien nodig – verbeteren.” ■

VIO programmaleider Caren Mannens bekijkt de beelden met UKON-onderzoeker Veerle Walravens

26

Buiten haar vaste vrije dag op vrijdag werkt Femke van Hoof afwis-selend vroege en late diensten in locatie Akkers in Nuenen. De psychogeriatrie is vooral omgaan met mensen: “Elke dag is anders. De mensen zijn blij je te zien.” Een vroege dienst begint op tijd: “Om 7.00 uur met de over-dracht van de nacht-

dienst; koffie en boterhammetje erbij, daar is het thuis net te vroeg voor. Dan ga ik met de dossiers en medicijnkar naar de afdeling.”

“Mijn vaste plek is de gesloten afdeling Heidetuin waar we met twee contact-verzorgenden tien cliënten hebben. Veel mensen zijn vroeg wakker, die verzorg ik meteen. Drie van hen zijn mobiel en gaan de gang op, de anderen roepen me.”

Na haar eigen koffiepauze is Femke meestal rond 11.00 uur klaar met de zorg: “En kamers opruimen, bloeddruk meten, wegen.” Na de medicijnronde luncht ze zelf: “Daarna help ik tot iedereen klaar is met eten. Sommige mensen gaan dan een dutje doen of op bed tv kijken.”

“Op de afdelingslaptop kan ik dossiers bijwerken terwijl ik in de huiskamer een oogje in het zeil houd. En om half drie is alweer de overdracht.” Tussendoor is er tijd voor activiteiten: “En handmassage, snoezelen of muziek ter ontspanning. Vooral bij een natuurfilm, een DVD over Nuenen vroeger of muziek zie je mensen opleven en ervan genieten.”

Een avonddienst brengt hetzelfde soort werk met zich mee: “Veel mensen willen vroeg naar bed om te slapen of tv te kijken; wat ze gewend zijn van vroeger.

Vaak hebben deze cliënten moeite met hun dag- en nachtritme; daar zijn we alert op.”

Thuis maakt ze tijd voor haar opleiding gespecialiseerd verzorgende psycho- geriatrie: “Veel lezen, huiswerk en op- drachten. Heel interessant, herkenbaar en meteen in de praktijk te brengen. Om de week zit op woensdag zo’n twee-honderd jaar ervaring bij elkaar in het leslokaal!” ■

Blij je te zien!

De werkdag van Femke van Hoof,contactverzorgende

De werkdag van

27

Seksualiteit

Schroom bij hulpverlenerNathalie Huitema werkt al vijftien jaar als GZ-psycholoog in de verpleeghuis-zorg: “In mijn hele opleiding is het woord seks niet één keer gevallen! Ik merkte de schroom bij hulpverleners, kreeg veel vragen. In teams wordt er wat lacherig over gedaan. Vaak wordt het pas bespro-ken als er een probleem is. Ik hoorde zelfs een jonge verzorgende van nog geen twintig die echt dacht dat seks na je veertigste wel afgelopen was, dus seks in een verpleeghuis, daar konden we snel klaar mee zijn. Ouderen doen ‘het’ niet;

terwijl zij juist al een hele ontwikkeling achter de rug hebben en er vaak makke-lijker over praten.”

Nathalie liet zich opleiden tot seksuoloog, de enige in alle Nederlandse verpleeg-huizen. Samen met Paul van Roosmalen (specialist ouderengeneeskunde), Annemie Custers (ergotherapeut) en manager zorg Jacqueline Nijnens stond ze aan de basis van het functieprogramma. Jacqueline: “Tijdens mijn werk met jong-dementerenden liep ik er al tegenaan; zij zijn er meer mee bezig.

Bij ons hoorde het er gewoon bij en andere locaties informeerden naar hoe we ermee omgingen; boekjes, films, hulpmiddelen, escort. Vanuit locatie Landrijt is het onderwerp dan ook in het normale getrokken.”

BespreekbaarMet het functieprogramma ligt er een de-gelijke beleidsbasis, vervolgt Jacqueline: “We dringen niets op, locaties en afde-lingen moeten er klaar voor zijn. Aan de hand van een themamiddag leren teams erover te praten met familie en cliënten, open te zijn. Niets hoeft, het mag.” En zo hoort het ook, vindt Nathalie: “Als baby al heb je behoefte aan lichamelijk contact; ‘huidhonger’. Dat staat voor intiem, vertrouwd, veiligheid. Vaak is aanraking ook de laatste contactmanier voor diep-dementerenden, om te laten merken dat er iemand bij hen is. Met deze aanpak maken we intimiteit bespreekbaar, ook tussen twee cliënten. Zodat het een standaard onderdeel van het Zorgleef-programma is.” ■

Geen makkelijk onderwerp maar onlosmakelijk verbonden met leven en welzijn: seksualiteit en intimiteit. Bij Archipel ligt er na jaren voor-bereiding een uitgebreid functieprogramma aan ten grondslag dat handvatten biedt voor medewerkers, cliënten en hun naasten.

Het hoort er gewoon bijArchipel vernieuwend met functieprogramma seksualiteit

Nathalie Huitema en Jacqueline Nijnens

28

GGzE en Archipel: samen werkt!

Archipel heeft tal van partners, relaties en samenwerkingsverbanden. In elk nummer nemen we er een onder de loep om te zien wat synergie vermag.

Archipel werkt samen met tal van regionale partijen om het leveren van zorg in de breedste zin van het woord te optimaliseren. Een goed voorbeeld daarvan is het samenwerkingsverband tussen GGzE en Archipel. Op diverse locaties van Archipel wonen cliënten met psychiatrische problemen. Indien nodig ontvangen deze mensen extra zorg zodat ze langer zelfstandig kunnen blijven wonen.

Zo’n samenwerking, hoe komt die tot stand? Wat zijn de resultaten en hoe ziet men die samenwerking in de toekomst? En wie betaalt de rekening? Zoveel vragen, zoveel antwoorden. Hoogste tijd om de stand van zaken eens te polsen bij enkele betrokkenen: Monique Hertogs (directeur Archipel Kenniscentrum), Rob Lammers (manager zorg GGzE), Serge Roufs (sociaal-geriater GGzE) en Anouk van Tiel (Archipel/GGzE psycholoog).

Binnen de bestaande zorg- en functie-programma’s wordt op allerlei gebieden samengewerkt. Men komt elkaar overal tegen, er is sprake van laagdrempelig

contact en waar mogelijk wordt gekeken naar het samen bedenken van innovatieve oplossingen voor complexe vraagstukkenvoor specifieke doelgroepen. Van prak-tische zaken op de werkvloer, het oplei-den van medewerkers, consultaties en ontwikkelingen binnen de keten tot en met accreditatie. Archipel werkt op tal van zaken al jarenlang samen met GGzE. Hierdoor is Archipel in staat om gespeci-

aliseerde zorg te bieden aan ouderen met een psychiatrische achtergrond.

Door de veranderende ouderenzorg wor-den steeds meer ouderen met psychiatri-sche beperkingen verzorgd of verpleegd in een verzorgingshuis of verpleeghuis. Zorg en wonen binnen een normale omgeving voor ouderen; dat zorgt ervoor

Samenwerken met

Rob Lammers, GGzE: “Onze samenwerking gaat

verder dan je denkt.”

Monique Hertogs, Archipel: “Heel gericht en snel

samen kunnen schakelen, dat werkt gewoon fijn.”

Monique Hertogs Rob Lammers Anouk van Tiel Serge Roufs

29

Archipel heeft tal van partners, relaties en samenwerkingsverbanden. In elk nummer nemen we er een onder de loep om te zien wat synergie vermag.

dat het welzijn en welbevinden van deze doelgroep aanzienlijk verbeteren. Zo beschikt afdeling Het Rif in locatie Eerdbrand over moderne appartementen die stuk voor stuk beschikken over een eigen douche, toilet en wastafel. De be-woners kunnen hiernaast gebruik maken van twee huiskamers met een keuken en televisie. De combinatie van goed opgeleid personeel en de toepassing van sociotherapeutische leefmilieus levert goede resultaten op. Kortom: gespeci-aliseerde zorg binnen een vertrouwde omgeving. En dat werkt!

De doelstelling van samenwerken is hel-der en duidelijk: er mogen geen cliënten tussen wal en schip geraken. Bij GGzE en Archipel staan de cliënten en hun zorg-vragen voorop. Vanuit passie, betrok-kenheid en de wil om iets te bereiken, realiseert men heel snel praktische oplos-singen voor ontstane problemen. Snel

schakelen, creatief denken en gewoon doen is vaak het credo. In een tweede stadium wordt bekeken hoe een nieuw project bekostigd gaat worden. Volgens betrokkenen zijn daar tal van mogelijk-heden voor. Psycholoog Anouk van Tiel van Archipel is bijvoorbeeld voor vier uur gedetacheerd bij GGzE, zo kan ze vanuit haar expertise werken op Het Rif.

Een ander mooi voorbeeld van deze samenwerking is het project Vicasa. Cliënten, mantelzorgers en professionele (GGzE) zorgverleners kunnen hiermee op een laagdrempelige manier op afstand met elkaar communiceren via een beeld-verbinding op de computer. Het resultaat is frequenter contact, hogere efficiency en een beter zicht op de desbetreffende cliënt. Inmiddels maakt men binnen Archipel gebruik van Vicasa. In de eerste fase waren er nogal wat technische problemen, maar nu maken steeds vaker cliënten en professionals gebruik van dit effectieve beeldsysteem. En natuurlijk draagt het systeem bij aan het streven om mensen op hogere leeftijd in staat te stellen om zo lang mogelijk in een vertrouwde omgeving te blijven wonen.

Ondanks het toenemende volume van deze groep, wordt door de samenwerking met GGzE het hoofd geboden aan tal van vraagstukken. Hierbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van elkaars kennis en kunde. Altijd met één doel voor ogen: het bieden van zorg voor specifieke doelgroepen. Zoals jong dementerenden; die vragen nu eenmaal om een geheel andere omgeving en activiteitenprogram-ma’s dan ouderen die dement zijn. Door een gezonde kruisbestuiving van kennis, ervaring en doorzettingsvermogen zijn GGzE en Archipel steeds weer in staat om zorg én welzijn optimaal af te stemmen op de doelgroep die er om vraagt. Niets meer, niets minder. ■

Anouk van Tiel: “Die talloze positieve reacties van cliënten,

die zeggen eigenlijk alles.”

Serge Roufs, GGzE:“Als een situatie echt ingewikkeld

wordt, dan weet ik dat Landrijt altijd de beste kansen

en mogelijkheden biedt.”

Een huiskamer op afdeling Het Rif in locatie Eerdbrand

30

Contact maken via theaterToen de Amsterdamse theatergroep Veder met een contactmethodiek voor ouderen kwam, hapte Archipel meteen toe.

Samen verantwoordelijkEen beetje gekker; dat past in de Archi-pelcultuur, legt opleidingsadviseur en trainer/coach Stefan Klaassen van de Archipel Academie uit: “Eerder werkten we al met de clownerie van miMakkus, een stichting die ik mee opzette. Het pakket van Veder ontmoette meteen en-thousiasme: een grote voorstelling voor bewoners, huiskamervoorstellingen én opleidingen theatertechnieken voor onze medewerkers. Er meldden zich 35 mede-werkers. Samen met collega’s van Valken-hof en Lunetzorg zijn 29 van hen vorig jaar gecertificeerd voor het trainings- en coachingstraject. Intussen is de tweede groep al gestart met de opleiding.”

ReminiscentieDe theaterprofessionals leren via thea-tertechnieken contact en ontmoeting te realiseren: “Dat gebeurt inmiddels door enthousiaste groepjes op vijf locaties vooral via reminiscentie, gericht op dementerenden. Muziek, typetjes en gedichtjes brengen herinneringen aan

het verleden naar boven. De voorstelling staat tevoren niet helemaal vast want vanuit reacties van cliënten improviseren de theatermakers verder.”

Theater Veder ziet Archipel zelfs als ‘Best Practice’: “We zijn al uitgenodigd tijdens symposia en workshops; leuk, voor een volle zaal met 200 man publiek!”De werking van theater in de zorg wordt bovendien onderzocht: “In samenwerking met de Universiteit van Amsterdam wor-den kwalitatieve publieksreacties geme-ten. Het effect tijdens en na een voorstel-ling is dat mensen echt geactiveerd zijn, aandacht opbrengen, andere, nieuwe reacties laten zien, rustiger zijn.” De the-atermakers zelf groeien ook: “Ze grijpen een mooie kans om zich te ontwikkelen en plezier uit hun theaterwerk te halen. Ik heb er al heel wat uit hun schulp zien kruipen!” PraktijkMargreet Kloosdijk, teamleider Dag-besteding en welzijn, is er nog steeds

enthousiast over: “In Landrijt hebben we theatergroep Visite. Er zijn vier kop-pels theatermakers die elk twee keer per maand optreden; elke afdeling komt aan de beurt. Heel bijzonder, zo mogen werken, een cadeautje! Je wordt er steeds gedrevener in en krijgt er veel energie van. En altijd blijven een prettig gevoel en gezellige sfeer hangen. Mooi ook dat Archipel deze contactmethode faciliteert; we krijgen tijd en ruimte voor nieuwe stukken, kostuums en repetities.”De opzet is steeds hetzelfde: “We spelen voor echt theaterdoek van rood fluweel en openen met het Visite-lijflied. Steevast begroeten we de bewoners persoonlijk, het afscheid nemen doen we ook één voor één. Het publiek telt maximaal vijf-tien cliënten, zodat we iedereen kunnen bereiken en betrekken. Het belangrijkste is dat de cliënt zich gehoord en gezien voelt. Dat werkt door in ons dagelijkse werk. Alleen al iemand groeten op de gang en erkennen wie je ziet, kan al het verschil maken voor de hele dag. En het kost niet eens tijd.” ■

Archipel Academie

Vernieuwende en belevingsgerichte zorg

31

Archipel in de buurt

Vanessa Nijman, senior klantbeheerder in district Gestel, weet nog dat ze de eerste keer de Jongemens binnenliep: “Jeetje, wat een leuke ruimte! Wat kunnen we hiermee? Intussen komt de aanloop op gang maar de wijkfunctie kan nog intensiever benut worden. De Jongemens is een prettig extraatje voor de apparte-mentenbewoners, die er kunnen eten en aan activiteiten meedoen. We willen nog meer mensen in de buurt warm krijgen, met name vrijwilligers. Net als Archipel zijn wij sociaal ingesteld en kennen we de wijk en de mensen goed. We hebben

er beide baat bij dat het centrum loopt.”Frans van de Sande, teamleider Horeca van Archipel, knikt instemmend: “Vanessa pakte de bal meteen op. Woonbedrijf helpt mee bij het organiseren en finan-cieren van gezamenlijke activiteiten voor de wijk. Onze beide organisaties houden van aanpakken; een hele leuke samen-werking.”

InitiatievenVanessa ziet dat dat die samenwerking vruchten begint af te werpen: “Sinds twee jaar is er een geslaagde jaarlijkse

wijkdag, de eerste seniorendag in samenwerking met de wijkvereniging en binnenkort voor de tweede keer Kerst in Hanevoet.” Frans: “We willen graag, naast de kaart- en biljartclub, meer ver-enigingen binnenhalen. Dat past bij onze gemeenschappelijke taak: leefbaarheid bevorderen en eenzaamheid bestrijden.”

Vanessa: “Daarbij blijven we niet op ons eigen eilandje zitten. Door elkaar en andere betrokkenen op te zoeken, benut-ten we ieders sterke kanten en zetten we iets moois neer. Er lukt al heel veel. De kerstviering bijvoorbeeld is een initiatief door, voor en vanuit de wijk; daar gaat het om. Alle doelgroepen zijn welkom met plannen, met name ook jongeren. De Jongemens moet ook een echte ontmoe-tingsruimte voor de wijk worden.” ■

Na de renovatie van seniorenappartementen Mensinge en Jongemastate in Hanevoet bouwde eigenaar en volkshuisvester Woonbedrijf er een nieuwe welzijnsruimte aan vast: de Jongemens. Archipel huurt en exploiteert de locatie die een steeds sterkere wijkfunctie krijgt.

Archipel en Woonbedrijf houden allebei van aanpakken

32

Annemiek Jongeneelen (manager zorg): “Optimaal revalideren is een kwestie van inzoomen – binnen een continu revalida-tieklimaat – op de persoonlijke omstan-digheden, drijfveren en eigen motivatie van onze cliënten.”

Optimaliseren“Bij Archipel staat het leveren van opti-male revalidatie voorop. Onze processen

rondom revalidatie zijn daarvoor aan-gescherpt door middel van zorgpaden. We hebben hier al ervaring mee en zijn op deze manier prima toegerust op de wijzigingen die het kabinet doorvoert; de overgang van de revalidatie naar de zorgverzekeringswet. Daarmee waar- borgen wij die hoge kwaliteit en krijgen we bovendien vinger aan de pols wat betreft het inperken van de kosten.”

Alles is revalidatieHet nieuwe kabinet heeft besloten om de geriatrische revalidatiezorg vanaf 1 januari over te hevelen van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). Deze omslag vraagt om een geheel andere werk-wijze binnen Archipel.

Actueel

Met zorgpaden prima toegerust op

de overgang van de revalidatie naar de zorgverzekeringswet

33

Continu revalidatieklimaat“Een belangrijk onderdeel van die optimalisatie is het realiseren van een continu (24/7) revalidatieklimaat. Dit betekent dat alle activiteiten en zelfs de rustmomenten in het teken van revalida-tie en herstel staan: ‘Alles is revalidatie’. Ook dagelijkse activiteiten worden benut als therapeutische oefenmomenten. De intensiteit van de behandeling en het dagprogramma past bij de zorgvraag, motivatie en belastbaarheid van de cliënt. Naast individuele therapie, is ook groepstherapie een belangrijk onderdeel van het programma.

Persoonlijke omstandighedenOftewel: op de afdeling staan voortaan alle activiteiten in het teken van reva-lideren. Dat betekent dat, ook buiten de therapie-afspraken, cliënten worden gestimuleerd om alledaagse handelingen zoals gordijnen openen, koffie zetten en boterhammen smeren gaan gebruiken als gelegenheid om te oefenen. Zelfstandig of met behulp van zorgverleners, dat maakt niet uit. Annemiek: “Door vragen te stellen aan onze cliënten, kunnen we inzoomen op alle persoonlijke omstan-digheden. Wat verwachten ze zelf, wat willen ze bereiken met hun revalidatie,

welke mate van revalidatie is nodig, is er iemand thuis om hen te ondersteunen en zo ja: hoe vaak, wanneer, hoe lang? Ouderen zijn kwetsbaar, ze willen graag naar huis en per cliënt zijn de voorwaar-den daarvoor weer anders. Het is heel belangrijk om die omstandigheden in kaart te brengen. Afhankelijk daarvan kunnen we onze behandelingen daar nauwkeurig op afstemmen.”

Annemiek: “Door procedures nader te omschrijven kunnen we straks precies beoordelen welke behandelingen in welk stadium nodig zijn. We doen daarbij ook

een beroep op de cliënten zelf; daarbij zijn eigen verantwoording en zelfmanage-ment belangrijke termen. Bijvoorbeeld door hun deelname aan groepsoefeningen in de huiskamer. Het blijkt dat, tussen de therapieën door, in de praktijk vaak weinig gebeurt. Men hangt een beetje rond, wacht op bezoek en is weinig actief. Het is logischer om een gedeelte van

die tijd beschikbaar te stellen voor deze groepsoefeningen. We zien dat contacten verbeteren, resultaten toenemen en het de sfeer en dynamiek binnen zo’n groep alleen maar ten goede komt. Men stimuleert elkaar, ziet elkaars resultaten en zoekt elkaar gewoon makkelijker op. Kortom: dat werkt.”

Gezond werkenCliënt in regie: dat is duidelijk. “Sterker nog: cliënten mogen echt zelf kiezen voor de intensiteit van hun deelname aan de groepsoefeningen bijvoorbeeld. En als men dan eenmaal kiest voor die

intensieve revalidatie rekenen wij ook op dagelijkse deelname. Dat geldt ook voor het huiswerkprogramma; wij willen echt meer rekening gaan houden met de wensen en mogelijkheden van onze cliënten. Wij zijn ervan overtuigd dat wij hiermee onze resultaten verder kunnen optimaliseren.” ■

Eigen verantwoording en zelfmanagement

van de cliënt zelf zijn belangrijk

34

Jong dementerenden

Kennis en ervaring“Er is behoefte aan meer kennis over de zorgbehoefte van jong dementerenden, dat was de reden voor het uitvoeren van dit wetenschappelijk onderzoek”, aldus drs. Ans Mulders. Als eerste ter wereld richt haar onderzoek zich op het verloop van dementie bij mensen jonger dan 65 jaar in de verpleeghuisfase. “Binnen dit onderzoek worden alle kenmerken en facetten in kaart gebracht van 230 jong dementerenden uit heel Nederland. Deze zeer specialistische kennis is meer dan nodig voor het optimaal kunnen behan-delen en begeleiden van deze groeiende groep mensen.

De onderzoeksresultaten hebben inmid-dels aangetoond dat deze groep inder-daad een andere zorgbehoefte heeft dan de groep oudere cliënten met dementie. Zo zijn de intensiteit en impact van de sociale en emotionele problemen veel groter. Als een waar Kenniscentrum biedt Archipel antwoord op tal van vragen van mantelzorgers, huisartsen en overige (externe) specialisten over jongere cliënten met dementie.”

ZorgprogrammaArchipel is ook één van de grondleggers van de Stuurgroep Jong Dementerenden. Deze stuurgroep is een initiatief van ver-pleeghuisorganisaties die zich met een specifiek zorgaanbod richten op de groep mensen met dementie op jonge leeftijd. “Het is een bijzondere doelgroep met een bijzondere zorgvraag. Daarom heeft de stuurgroep het initiatief genomen om een landelijk Zorgprogramma Jong

Dementerenden op te stellen. Binnen dit programma hebben we alle kennis en ervaring gebundeld en is deze informatie beschikbaar voor anderen. Oftewel: een specifiek zorgaanbod, gericht op speci-fieke behoeften. Bij dit zorgprogramma hoort ook een kwaliteitskeurmerk Jong Dementerenden, waarmee instellingen kunnen aantonen dat zij deze gespeciali-seerde zorg op kwalitatief hoogwaardige wijze leveren.” ■

In Nederland zijn er ongeveer 12.000 mensen die lijden aan een dementie-syndroom dat voor het 65e levensjaar begonnen is. Deze groep ‘jong de-menterenden’ kun je niet zomaar vergelijken met oudere dementerenden. Er zijn andere problemen en behoeften, niet in de laatste plaats doordat deze groep in een andere levensfase zit. Drs. Ans Mulders, specialist oude-rengeneeskunde van verpleeghuis Archipel Landrijt in Eindhoven, verricht een promotiestudie die binnenkort wordt afgerond.

Onderzoek naar jong dementerenden

Unieke groep,unieke zorg

KwaliteitskeurmerkBinnen Landrijt is inmiddels bij alle betroken disciplines sprake van bijzondere expertise in deze specialistische zorg. Landrijt heeft dan ook in 2010 het kwaliteitskeurmerk Jong Dementerenden ontvangen. Het zorgaanbod voor jong dementerenden binnen het Archipel Kennis-centrum omvat mogelijkheden voor:• Consultatie,zowelindethuissituatiealsintramuraalbijandere

zorgaanbieders;• Begeleidingenbehandeling

binnen gespecialiseerde dagbehandeling;• Klinischeopnameopeengespecialiseerdeverpleegafdeling,

waarbinnen zorg geleverd wordt in de voor de cliënt meest passende, kleinschalige, therapeutische leefomgeving.

35

Servicepunt

De abonnees bellen elke ochtend tus-sen 8.00 en 11.00 uur met het Archipel Servicepunt. Daar houden we bij wie zich ‘meldt’. Krijgen we geen telefoontje, dan bellen we zelf even om te informeren of alles in orde is. Als er niet wordt opgeno-men, bellen we met contactpersonen die ook een huissleutel hebben. Krijgen we die ook niet te pakken, dan komt iemand van Zorg aan Huis Archipel poolshoogte nemen. Er kan dus altijd iemand snel ter plekke zijn en indien nodig wordt er direct hulp ingeroepen.

Al jaren geabonneerdMevrouw Anny VanderVarst-Hulsen geniet al bijna tien jaar van het weidse

uitzicht vanuit haar seniorenappartement. Ze is jaren geabonneerd op de melding; een veilig idee, vindt ze: “Aanvankelijk werden we ’s ochtends gebeld, sinds een tijd bellen we zelf. Daar moest ik even aan wennen en ik vergat het een keertje. En nog een keer laatst, toen mijn zus was overleden en ik uit mijn doen was. Zat ik rustig koffie te drinken in ontmoetings-centrum Vivaldi hier beneden, helemaal geen erg in dat dagelijkse telefoontje.”

“Maar het meldingssysteem werkt dus wel; er komt meteen iemand langs. Eén van mijn dochters en mijn zus hier-tegenover hebben de sleutel, zij zijn mijn contactpersonen. En anders komt

er iemand van Archipel langs. Nu hoort het bij mijn ritme en vergeet ik het niet. Ik heb ook persoonsalarmering, met een melder in de woonkamer en de alarmknop aan de hanger bij mijn bed. Die hoop ik nooit nodig te hebben.”

“Ik heb last van mijn knieën en rug maar ben verder goed gezond en net tachtig geworden. Ik wil nog heel lang hier genieten van mijn appartement en de gezelligheid in Vivaldi!” ■

Voor een kleine maandelijks bijdrage kunnen cliënten zich abonneren op de dagelijkse welzijnsmelding; een geruststellend idee.

Even contact om te controleren of alles goed is

De welzijnsmelding

“Een veilig idee!”Mevrouw Anny VanderVarst-Hulsen is al jaren geabonneerd op de welzijnsmelding

het gevoel van samen

Zorg op maat terwijl u thuis woont?

Dat vinden wij bijzonder normaal

Thuis, zo zelfstandig mogelijk

wonen in uw vertrouwde omgeving;

dat is prettig. Samen maken we

dit mogelijk als dat (tijdelijk) niet

zo makkelijk meer gaat.

Archipel Zorg aan Huis staat voor

persoonlijke zorg en verpleging.

Zowel met als zonder indicatie

kunnen wij dit voor u verzorgen.

In een gesprek met één van onze

medewerkers bespreken we wat

de mogelijkheden zijn en maken

we samen afspraken over de

invulling van de zorg die u nodig

heeft.

T (040) 264 64 64www.archipelzorggroep.nl