AQUARAMA 62VAKBLAD VOOR WATERTECHNOLOGIE I OKTOBER - NOVEMBER - DECEMBER 2013 I JAARGANG 16

L

Periodiciteit: driemaandelijks i afgiftekantoor: Brussel X i 501059 i Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement i Boulevard des Canadiens 118 B-7711 Dottignies

met de medewerking van

MICrOBIOLOGIe

Nieuw licht op origiNele ideeëN

DURON UV-systeem. Bijna 40 jaar toonaangevende techniek en 20 jaar ervaring met verticale UV desinfectie systemen resulteren in WEDECO DURON: een verticaal systeem met een helling van 45° voor open-kanaal (afval-) waterdesinfectie. De nieuwe krachtige WEDECO ECORAY lampen met een uniek hefmechanisme zorgen voor een ongeëvenaarde energie-efficiëntie, minimaal benodigde inbouwruimte en snel, eenvoudig en ergonomisch onderhoud voor de gehele serie. Wilt u meer weten over onze UV oplossingen voor uw uitdagingen, bezoek www.wedeco.com of neem contact op met onze lokale waterbehandelingsspecialisten via salesbe@xyleminc.com of 02/720.90.10.

www.wedeco.com | salesbe@xyleminc.com | 02/720.90.10

aquarama #62 I 3

Nieuw licht op origiNele ideeëN

DURON UV-systeem. Bijna 40 jaar toonaangevende techniek en 20 jaar ervaring met verticale UV desinfectie systemen resulteren in WEDECO DURON: een verticaal systeem met een helling van 45° voor open-kanaal (afval-) waterdesinfectie. De nieuwe krachtige WEDECO ECORAY lampen met een uniek hefmechanisme zorgen voor een ongeëvenaarde energie-efficiëntie, minimaal benodigde inbouwruimte en snel, eenvoudig en ergonomisch onderhoud voor de gehele serie. Wilt u meer weten over onze UV oplossingen voor uw uitdagingen, bezoek www.wedeco.com of neem contact op met onze lokale waterbehandelingsspecialisten via salesbe@xyleminc.com of 02/720.90.10.

www.wedeco.com | salesbe@xyleminc.com | 02/720.90.10

inhoudE62

AQUARAMA

Vakblad voor watertechnologie.

Gratis verstuurd naar de industrie

(chemie, kunststof, metaal, voeding,

textiel, leder, grafi sche industrie, foto,

glas, papier en karton), studiebureaus,

watermaatschappijen, slachthuizen,

ziekenhuizen, technische dienst van

steden en gemeenten, wasserijen,

zwembadbouwers, aannemers water-

bouwkundige werken en milieu-

deskundigen.

perioDiciteit

Driemaandelijks

reDactie

Bart Vancauwenberghe

e bart.vancauwenberghe@fcomedia.be

Koen Vandepopuliere

e koen.vandepopuliere@telenet.be

VorMgeVing

Koen D’Haene

e koen.dhaene@fcomedia.be

reclaMe-aDVies

Katja Wijffels

t 0473/86 59 70

e katja.wijffels@fcomedia.be

VerantwoorDelijKe uitgeVer

Filip Cossement

Canadezenlaan 118 - B-7711 Dottenijs

t 056/77 13 10

F 056/77 13 11

e fi lip.cossement@fcomedia.be

i www.fcomedia.be

Version française:

Sur simple demande

Niets uit deze uitgave mag worden verveel-

voudigd en/of openbaar gemaakt door

middel van druk, fotokopie, microfi lm of

op welke wijze ook, zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor de inhoud van de advertenties zijn

enkel de adverteerders aansprakelijk

Lid van de unie

van de uitgevers van

de Periodieke Pers

P5 INSIDE NEWS P12 BEURSKALENDER P14 AQUARAMA

TRADE FAIR-TNAV WORKSHOP P16 AQUAFLANDERS P19

LABORAMA P21 TNAV NIEUWSBRIEF #43 P58 PROJECT

INDUSS P61 PROJECT RIETLAND P64 PROJECT CCI EN PER-

SYN P67 REPORTAGE NOREVA P68 PROJECT AQUASY-

STEMS P71 REPORTAGE GE WATER P72 PROJECT DE WATER-

GROEP P75 REPORTAGE EDO PUMPS P77 REPORTAGE WAGO

P79 REPORTAGE COVESS P80 REPORTAGE TERRAWATER-

SYSTEEM P83 RECHTEN & PLICHTEN P86 NEW PRODUCTS

dOSSIer MICrOBIOLOGIe Veg-i-Trade • Essentiële oliën desinfecteren proceswater

• Microbieel geïnduceerde corrosie • Legionella. Nog

lang geen veteraan • Brenntag verdeelt efficiënte biocides

voor legionellabestrijding • Meettechnische oplossing bij

chlorering van drink- en badwater • Franke gunt gedeti-

neerden individueel douchecomfort • Kalsbeek en Pollet

Water Group bestrijden legionella • De controle van micro-

biologie in koelwatersystemen P28-P56

Elk zijn specialiteit

Een waterzuiveringsinstallatie optimaallaten werken, vraagt veel kennis en ervaring.

Maar niet voor onze klanten. Bedrijven diehet beheer en het onderhoud toevertrouwen

aan Aquaplus, kunnen zich met een gerust hartconcentreren op hun kernactiviteiten.

www.aquaplus.be l info@aquaplus.be

aquarama #62 I 5

winside news

Dominique Van Ackere, managing director van Georg Fischer België, werd onlangs door het hoofdkan-toor gepromoveerd tot Head Sou-thern Europe. Van Ackere trad 24 jaar geleden in dienst bij Georg Fischer als sales engineer. In 1999 werd hij aangesteld als managing director voor GF België, waar hij met succes een segmentgerichte aanpak introduceerde.

Zes jaar later werd zijn functie uit-gebreid tot managing director van het GF-filiaal in Frankrijk. In zijn nieuwe rol als Head Southern Europe zal hij de verkoopskantoren van Georg Fischer in België, Frankrijk, Spanje en Italië nauwgezet opvol-gen. Naast deze nieuwe verantwoor-delijkheid, zal hij ook zijn functie als managing director van GF Bel-gië blijven uitoefenen.

Georg Fischer Piping Systems staat wereldwijd bekend als pro-ducent van hoogwaardige lei-dingsystemen en is een geschikte partner voor toepassingen waar-bij vloeistoffen en gassen wor-den geleid. Georg Fischer Piping Systems maakt deel uit van de Zwitserse Georg Fischergroep, die ruim 13.500 werknemers telt.

E www.georgfischer.com

Geotechniekdag 2013 opnieuw een succes

Op dinsdag 5 november was het Chassétheater in Breda het toneel van de Geotechniekdag 2013. Tijdens dit congres nam de vakwereld weer kennis van de laatste ontwikkelingen in dit vakgebied, dat voortdurend in ontwikkeling is. Dit keer was het thema ‘Elementair’. Dit verwijst naar de elementen zoals water, grond, dijken en wind én naar de grondige wetenschappelijke benadering van de geotechniek, die de basis vormt van vernieuwing en innovatie.

De Geotechniekdag biedt een podium voor een breed samengesteld palet van Nederlandse en Belgische wetenswaardigheden, gerelateerd aan de grondmechanica. Het programma van deze Nederlands-Vlaamse dag heeft een veelzijdige en actuele invulling. Zo werd in het ochtend-programma ingegaan op de grootste sluis ter wereld, de Deurganckd-oksluis in Antwerpen, die nu in aanbouw is.

Vanuit het thema van de dag werd in een andere voordracht aandacht besteed aan de problematiek van dijken en boezemkaden. In de vakwe-reld, die van de bescherming tegen (hoog) water, is dit een hot item. De Geotechniekdag biedt ook een podium aan ‘young professionals’, met interessante presentaties uit Nederland en België. Bedrijven en instellingen op het gebied van geo- en funderingstechniek toonden hun nieuwste producten en diensten op het expositieplein. De dag werd afgesloten met een borrel en een buffet.

E www.sbrcurnet.nl

Nieuwe functie voor managing director Georg Fischer

Aquafin in kaart. De benchmarkre-sultaten geven een objectief beeld van de kostenverdeling tussen de verschillende RWZI’s, wat toelaat om ze onderling te vergelijken.De benchmark is geen doel op zich, maar een instrument om meer zicht te geven op welk niveau de kosten-verschillen zich situeren. Het vormt de basis voor verder onderzoek dat op termijn kan meegenomen wor-den bij het ontwerpen van nieuwe of aanpassen van bestaande instal-laties, om zo de exploitatiekosten van de RWZI’s te drukken. Maar dat is nog even toekomstmuziek. De eerste stap is nu de oorzaken van de verschillen in de resultaten te achterhalen en te duiden.

E www.vmm.be

Benchmark vergelijkt exploi-tatiekosten zuiveringsinstal-laties

De VMM heeft een financiële ben-chmark ontwikkeld die het moge-lijk maakt om de exploitatiekos-ten van de zuiveringsinstallaties van de NV Aquafin onderling te vergelijken. De eerste resultaten zijn ondertussen voorgesteld aan Aquafin, die ze zal gebruiken om oorzaken van verschillen in kost-prijs en trends op te sporen. Het uiteindelijke doel van de bench-mark is om de geleverde presta-ties van de RWZI’s te verbeteren en te komen tot een optimaal zui-veringsrendement tegen een cor-recte prijs.De benchmark brengt aan de hand van een aantal financiële indica-toren de kosten van de verschil-lende RWZI’s in het beheer van

6 I aquarama #62

winside news

IWM kiest voor De Watergroep

Uiterlijk vanaf 1 januari 2015 gaat de Intercommunale Watermaat-schappij (IWM) op in De Watergroep. De bestaande samenwerking tus-sen de twee waterbedrijven krijgt daarmee een definitief karakter. IWM plaatste zichzelf in de vitrine en na een openbare procedure werd de verkoop van het waterbedrijf gegund aan De Watergroep. IWM levert drinkwater in delen van Hasselt, Leopoldsburg, Glabbeek, Kortenaken, Landen, Linter, Tienen en Zoutleeuw. Door de overname krijgt De Water-groep er in één klap 120.000 klanten bij.

IWM werd in 1965 in het Vlaams-Brabantse Zoutleeuw opgestart als een intercommunaal drinkwaterbedrijf bestaande uit welgeteld 2 gemeen-ten en nauwelijks 1.000 abonnees. In de loop der jaren kwamen er stel-selmatig gemeenten en abonnees bij, met in 1990 een belangrijke uit-breiding door de toetreding van de stad Landen. In 1993 realiseerde IWM haar grootste uitbreiding door de toetreding van de stad Hasselt, even later gevolgd door Leopoldsburg, waardoor het totale aantal klan-ten opliep tot bijna 120.000.

De Watergroep van haar kant werd in 1913 opgericht als de Nationale Maatschappij der Waterleidingen, in 1983 hervormd tot de Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening en recent bij haar 100-jarig bestaan omgedoopt tot De Watergroep. De Watergroep is met meer dan 2,8 miljoen klanten het grootste waterbedrijf van Vlaanderen, dat naast productie en distributie van drinkwater ook actief is op het vlak van riolering en industriewater.

E www.dewatergroep.be

De Watergroep neemt gemeente-lijk waterbedrijf Hoeilaart over

De gemeenteraad van Hoeilaart heeft onlangs ingestemd met de overname van het gemeentelijk waterbedrijf door De Watergroep, met ingang van 1 janu-ari 2014. De Watergroep neemt alle distributie-activiteiten over. De mede-werkers van het gemeentelijk water-bedrijf kunnen overstappen naar De Watergroep.

Sinds begin jaren 1930 stond de gemeente Hoeilaart zelf in voor de productie en de distributie van drink-water. Hoeilaart is een van de weinige gemeenten die dit tot op vandaag volgehouden heeft. “De toenemende regelgeving op Vlaams en Europees niveau maken dit jammer genoeg onhoudbaar,” stelt burgemeester Tim Vandenput. “Als kleine gemeente kun-

nen we niet langer voldoen aan alle normen die ons opgelegd worden en die ons handenvol geld kosten.”

Dat het gemeentebestuur van Hoei-laart de kandidatuur van De Water-groep weerhouden heeft, hoeft niet te verbazen. In het verleden heb-ben beide partners al op verschil-lende domeinen succesvol samen-gewerkt. Zo staat het laboratorium van De Watergroep al geruime tijd in voor de analyses van het Hoeilaartse drinkwater. Ook voor de exploitatie van het waterproductiecentrum doet het gemeentebestuur al langer een beroep op De Watergroep.

Door de overname krijgt De Water-groep er 4.561 aftakkingen bij.

E www.dewatergroep.be

Afvalwaterinformatiesysteem van start

In oktober 2013 startte de VMM een haalbaarheidsstudie over de implementatie van AWIS, het afval-waterinformatiesysteem. AWIS wil een aantal klantvriendelijke instrumenten aanbieden voor de uit-bouw en het beheer van de afvalwatercollecterings- en zuiveringsinfrastructuur. Met AWIS wil de VMM onder meer een digitaal loket voor actuele rioleringsgegevens ontwikkelen. Via een vast web-portaal zal de communicatie tussen rioolbeheerders, gemeenten en de VMM gestroomlijnd worden en zullen rioleringsprojecten digitaal aangevraagd en opgevolgd kunnen worden. Op die manier wil de VMM de dienstverlening naar gemeenten verbeteren en de samenwerking optimaliseren. Een belangrijke eerste stap in de haalbaarheidsstudie is een stakeholderana-lyse. Daarbij zal de VMM de noden en verwachtingen bij gemeenten en rioolbeheerders in kaart brengen. Daarnaast zal de studie op basis van juridi-sche, technische en financiële overwegingen het implementatieplan verder richting geven.

E www.vmm.be

MILIEUADVIES: Voor al uw milieuadvies staan wij u graag in raad en daad bij.

(RE)ENGINEERING: Waterbehandeling, afvalwaterzuivering of hetrecyclageproces? U kunt op ons rekenen voor een grondige probleemanalyse en een procesontwerp op maat.

BOUW VAN COMPLETE INSTALLATIES: Eco-Vision bouwt voor u complete installaties voor waterbehandeling en afvalwater-zuivering voor “end-of-pipe” toepassingen en procesgeïntegreerde oplossingen.

Milieu en techniek in harmonieEco-Vision biedt u een complete milieu- totaalservice.

Milieuwinst hand in hand met uw bedrijfswinst is onze business.

Contacteer ons snel ... voor een zuivere kijk op het milieu!Ambachtslaan 14 • 3665 As • T. +32 (0)89 79 81 30www.eco-vision.be

MAXIMAAL

HERGEBRUIK

WATER

WaterDe juiste oplossingen op de juiste plaats

Water is leven. Daarom is het nodig zorg te dragen voor deze natuurlijke rijkdom. Samen met de afdeling Water van Tauw vindt u een duurzaam antwoord op elk watervraagstuk.

U krijgt van onze specialisten onafhankelijk advies. Ze tonen hoe u de wet toepast en wat er mogelijk is specifiek op maat van uw bedrijf. Altijd met zin voor realiteit: u blijft binnen uw budget en de terugverdientijd is optimaal. Het totaalplaatje telt: Tauw heeft aandacht voor de hele waterketen. Resultaat? We garanderen u de juiste oplossingen op de juiste plaats.

www.tauw.be/water

Denkkracht voor duurzame omgevingskwaliteit

Advertentie Water BE_195x134_FINAL.indd 1 15-11-2013 11:09:39

Onze producten en service:

- Vlokkingsmiddelen- Coaguleermiddelen- Diatomeeënaarde- Cellulose- Biotechnologische producten- Anti-schuimmiddelen- Geurbehandeling- Harsen voor ionenwisselaars- Kalkmelk- Conditioneringsproducten- Labo en industriële testen- Onderhoud en herstelling van waterbehandelingsinstallaties

Water treatment

Specifi eke producten voor de behandeling van proceswater,

afvalwater en de ontwatering van organische en minerale slibs.

Voor meer informatie: Frank Vueghs - Nieuwlandlaan 16B, Industriezone B411, 3200 AarschotTel. 016 49 09 04 - Fax 016 49 09 05 - www.clarfl ok.be - E-mail: info@clarfl ok.be

Service en kennisService en kennis

clarflok nl.pdf 05-03-2009 16:40:41

> Neem contact op info@carmeuse.be of met Peter MenneTel. +32 85 830 111 Tel. +31 182 527 255

NaTural SoluTioNS

Carmeuse, uw partner voor toepassing van kalk in de slib- en waterbehandeling.

Carmeuse biedt u een breed scala aan droge en vloeibare kalkproducten en bijbehorende know-how. Voor een zowel duurzame als economische toepassing bij de behandeling van slibben, drink- en afvalwater.

advert_Aquarama_November_fl_141113_NL.indd 1 14/11/2013 14:14:29

aquarama #62 I 9

Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: info@bestinstruments.nlT: +31 (0(0( )0)0 594-513373 • vanuit België: 0800-40884Industriepark 5e, 9351 PA Leek, Nederland

Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van

winside news

epoxyhars beschermt leidingen tegen loodcontaminatie

Tot 1950 was het in België gangbaar om loden leidingen voor drinkwater-toepassingen te gebruiken. Een halve eeuw later wordt er alles aan gedaan om de blootstelling aan deze giftige stof te beperken. Daarom besliste de Europese Unie om tegen eind 2013 de toegestane concentratie lood in het drinkwater naar 10 microgram per liter te verlagen.

Het water dat de watermaatschap-pijen verdelen, bevat weliswaar wei-nig tot geen lood. Als er lood in het kraantjeswater aanwezig is, dan is dat afkomstig van de loden aansluitin-gen en van de loden leidingen in de woningen. Verschillende watermaat-schappijen zijn ondertussen gestart met het vervangen van de loden aan-sluitingen.

De binnenleidingen daarentegen zijn een zaak van de eigenaar van het gebouw. Om deze leidingen onscha-delijk te maken, zijn er verschillende mogelijkheden. Ofwel worden alle loden leidingen vervangen door nieuw materiaal. Ofwel worden ze behandeld volgens het ‘e-Pipe’-procedé. Dankzij

Hatenboer-Water opent de deuren in Singapore

Jacques Werner, ambassadeur van de Nederlandse ambassade in Singapore, heeft onlangs offi cieel het nieuwe pand van Haten-boer-Water geopend. Het bedrijf bundelt de krachten met IMT en Trustlube en heeft nu een kantoor in het Tradehub-gebouw aan de Boon Lay Way in Singapore. Deze drie bedrijven, die alle drie actief zijn in de maritieme en watersector, delen nu hun kantoor en hun ervaringen in Singapore. Samen zullen ze groeien en hun activiteiten verder uitbreiden in Azië. Onveilig drinkwater aan boord is een serieus gevaar voor de mari-tieme sector. Hatenboer-Water vervult graag de rol van fullser-vicepartner om kostbare aanpassingen of shutdowns te helpen voorkomen. De strategische keuze om dichtbij de constructielo-caties van veel van haar eindklanten te zijn, is ingegeven door de wijze waarop de organisatie haar dienstverlening inricht.

“Bij Hatenboer-Water concentreren wij ons ook op de nazorg van onze waterbehandelingsinstallaties. In dat licht is ook het snel kunnen leveren van spares cruciaal,” licht Guy Heijnen, mana-ging director van Hatenboer-Water Asia Pte Ltd toe. “De focus van de nieuwe vestiging in Singapore is het bedienen van klanten in de maritieme en offshore industrie. Daarom is onze voorraad consumables en spares ook volledig afgestemd op deze markt.”

Naast het hanteren van korte levertijden, levert het bedrijf ook gespecialiseerde begeleiding bij het ontwerp van de waterinstal-latie en -huishouding.

E www.hatenboer-water.com

een beschermingslaag van epoxyhars die binnen in de leiding aangebracht wordt, komt het drinkwater niet meer in contact met de loden leidingen, waardoor er geen loodcontaminatie meer kan optreden. Voor loden leidin-gen werd een nieuw type epoxy ont-wikkeld, die eveneens goedgekeurd werd door Belgaqua. Dat bewijst dat deze epoxy geen gevaar vormt voor de volksgezondheid en in alle veilig-heid mag gebruikt worden in drinkwa-terleidingen.

E www.epipe.be

VITO is een toonaangevend, onafhankelijk onderzoeks- en adviescentrum in Vlaanderen. Met ongeveer 700 medewerkers zijn we het grootste onderzoekscentrum in België op het vlak van milieu, energie en materialen.

Water is een centraal thema binnen onze strategische onderzoeksprogramma’s die focussen op duurzame industrie, landgebruik en materialen.

Onze wateractiviteiten omvatten deze 4 domeinen: productontwikkeling (membranen en modules); technologie en demonstratie; monitoring, modellering en analyse;

samenwerkingen en netwerken.

Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is VITO zeer geschikt om nieuwe tech-nologieën en toepassingen te integreren en om toekomstige demonstraties op te zetten voor

vooruitstrevende kringloopsluiting en symbiose.

Als multidisciplinaire contractonderzoeksorganisatie, kan VITO uw innovatiepartner zijn op projectbasis (advies, diensten en testing van labo- tot pilootschaal) of voor een lang-durige samenwerking (onderzoeksprojecten, gezamenlijke ontwikkelingen of bedrijfs- programma’s …).

VITO NVBoeretang 200 - 2400 MOLVoor meer informatie, neem vrijblijvend contact op met Roel VleeschouwersTel. + 32 14 33 69 15Fax + 32 14 32 65 86

roel.vleeschouwers@vito.bewww.vito.be

Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is Centraal tussen industrie, academische wereld en overheid is VITO zeer geschikt om nieuwe techCentraal tussen industrie, academische wereld en overheid is zeer geschikt om nieuwe tech- zeer geschikt om nieuwe tech

aquarama #62 I 11

winside news

van verschillende types van vloei-stof in het zuidoosten van Europa. De onderneming is erin geslaagd om

multicellulaire zelfaanzuigende cen-trifugaalpompen van het type BCP met explosieveilige motoren te pro-duceren en te leveren voor de over-brenging van aardolie.

MZT Pumpi is een belangrijkste fabri-kant van industriële pompen voor de overbrenging van water, olie en oliederivaten alsook hydromecha-nische en ecologische producten in het zuidoosten van Europa. Met haar 60 jaar ervaring, een personeelsbe-

stand van 155 werknemers, een eigen onderzoeks- en ontwikke-lingsafdeling en een commerciële aanwezigheid in meer dan 30 lan-den is MZT Pumpi een betrouwbare partner voor alle klanten die op zoek zijn naar doeltreffende pom-poplossingen.

E www.pumpi.com.mk

TPL verscheept grootste koel- en granulatiesecties

TPL (Transport & Project Logis-tics) bvba werd onlangs door Waterleau France geselecteerd voor een speciale job van in totaal negen modulaire units. Die zijn elk 15 à 17 m hoog en 4,5 tot 6 meter breed en dienden naar het Midden Oosten te wor-den verscheept.De voorbereiding van dit pro-ject (routeonderzoek van weg en haventerminal, aanvraag van vergunningen) nam alvast twee maanden in beslag. De secties werden in een gecharterd schip met eigen kranen geladen. De negen secties werden vooraf gela-den en ’s nachts overgevoerd in konvooi. Enkele telefoonkabels moesten worden losgekoppeld

Vitens wint Aquatech Innovation Award

De HumVi Liquid-technology van Vitens is uitgeroepen tot algemeen win-naar van de Aquatech Innovation Award 2013. De award is een erkenning voor het meest vernieuwende product, dienst of oplossing en is een ben-chmark geworden voor topkwaliteit binnen de watertechnologiesector.

Naast de algemeen winnaar zijn X-Flow (Pentair), Lacroix Sofrel, Uni-sense A/S en Mekorot National Water aangewezen als winnaar van een Category Award. De winnaars werden begin november bekend gemaakt tijdens de officiële openingsceremonie van de International Water Week en Aquatech Amsterdam in Amsterdam RAI.

Een deskundige jury heeft op basis van verschillende criteria de inzen-dingen beoordeeld. Zij hebben gekeken naar de balans en interactie tussen originaliteit van het product, toepasbaarheid (technisch, eco-nomisch, betrouwbaarheid) en duurzaamheid (milieu, veiligheid, ener-gie en efficiëntie). Deze editie van de Aquatech Innovation Award ont-ving meer aanmeldingen dan in 2011 en meer dan de helft kwam uit de waterbehandelingsector.

Vaak ging het om ‘point of use’-technologieën, hetgeen de urgente behoefte aan additionele behandelingsoplossingen in veel landen bena-drukt. “Van het begin af aan was al duidelijk dat ‘Water Treatment’ de winnaar zou brengen vanwege zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de inzendingen uit die categorie,” verduidelijkte juryvoorzitter Cees Buisman.

E www.aquatechtrade.com

Multicellulaire centrifugaalpompen bij MZT Pumpi

Het in Macedonië gevestigde MZT Pumpi is fabrikant van industri-ele pompen voor de overbrenging

en in samenwerking met het lokale elektriciteitsbedrijf en politie moes-ten draden worden omhooggesto-ken om het gevaarte door te laten.De grootste uitdaging was de aan-levering op de verschepingskaai, aangezien de beloofde brug (onder-deel van het Marmara Rail Project) nog niet beëindigd was. TPL had voorzien om een 500 TM mobiele kraan te huren om deze grote units over de afsluiting van de kaai te laden op de klaarstaande low bed, zodat deze stukken voor recht-streekse overslag onder de hijs-kraan van het schip konden wor-den geleverd. De gehele operatie was uiteindelijk in 3 dagen en 2 nachten uitgevoerd onder leiding van TPL, zonder vertraging en bin-nen vastgestelde tijd en budget.

E www.tpl.be

u Alexander Laarman, Vitens en Cees Buisman, Jury Voorzitter Aquatech Innovation Award (foto: Aquatech Global Events, RAI)

12 I aquarama #62

•AquA NeDerLAND

18 tot en met 20 maart 2014 I Evenementenhal Gorinchem vakbeurs voor waterbehandeling, -management en -technologie u www.evenementenhal.nl

•WqA AquATecH uSA

18 tot en met 21 maart 2014 I Orlando, USA Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com

• IFAT eNTSorGA

5 tot 9 mei 2014 I Messe München vakbeurs voor water-, afvalwater- en afvalwetenschap u www.ifat.de

•AquATecH INDIA

6 tot 8 mei 2014 I New Delhi Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com

•AquATecH cHINA

25 tot 27 juni 2014 I Shanghai Wereldwijde vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater u www.aquatechtrade.com

•IWA LISSABoN

21 tot 26 september 2014 I Lissabon Wereldwatercongres en -beurs u www.iwa2014lisbon.org

•AquArAMA VAkBeurS - TNAV WorkSHoP

23 oktober 2014 I Brabanthal Leuven Vakbeurs en workshop voor de Belgische waterbehandelingssector u www.aquarama.be

•PoLLuTec LyoN

25 tot en met 28 november 2014 I Eurexpo Lyon Globaal ecotechnologie-event u www.pollutec.com

w Beurskalender

winside news

Clean technology is het antwoord op klimaatverandering en hierin is kennisregio Vlaanderen sterk. Flan-ders Cleantech Association (FCA) wil voor de Vlaamse cleantechbedrijven de poorten naar de wereldecono-mie openen, onder meer via inter-nationale fora met concrete b2b-contacten.

Eén van die contactmogelijkheden vond onlangs plaats in Antwerpen, waar FCA 20 Indiase burgemeesters en aanbesteders wist te verzamelen. De delegatie was op Europese tour-nee op zoek naar kennis, ervaring en samenwerking over ‘waste (water) valorisation’. Volgende Vlaamse cleantechbedrijven namen deel: Indaver (met het Hooge-Maeypro-ject), SeReAnt zijnde de THV van DEC en Envisan met het (V)Amoras-project, Waterleau, Machiels (Remo-groep), Ecobeton Water Technolo-gies en Aquaplus.

Concreet ging de interesse van de Indiase delegatie uit naar part-ners voor publiek-private samen-werkingsprojecten, waarbij afval en afvalwater gevaloriseerd wordt tot energie, herbruikbare mate-rialen en grondstoffen. Hiertoe lichtten enkele Indiase bezoekers concrete projectopportuniteiten toe,” aldus Carine Van Hove, direc-teur FCA.

De delegatie werd mede verwel-komd door Antwerps schepen voor economie Philip Heylen. Hij haalt in 2015 de ISWA (ISWA: Interna-tional Solid Waste Association) World Conference naar Antwer-pen. FCA nam in november deel aan de Belgische missie onder lei-ding van Prinses Astrid naar India, waar de contacten verder werden uitgediept.

E www.fca.be

u Antwerps schepen Philip Heylen verwelkomt de delegatie en ontmoette de organisatoren Shrikar Dole , EBTC en Carine Van Hove, FCA (Foto: FCA)

u De delegatie bezocht het project Amoras in Antwerpen.Foto rechts de mem-braanfilterpers van de slibontwatering) (Foto’s: FCA)

Vlaamse cleantechpower in de wereld

14 I aquarama #62

Al bijna tien jaar lang gelden de Aquarama Vak-beurs en TNAV Workshop als cruciale begrip-pen in de Belgische wereld van de watertech-

nologie. Logisch dat dus heel wat ondernemingen er prat op gaan als exposant aanwezig te zijn en aan honderden bezoekers hun expertise te verdui-delijken.

Enprotech geldt al sinds dag één als een vaste klant van de vakbeurs. rika Jenné verduidelijkt waarom. “Dit is onder meer een ideale gelegenheid om enkele nieuwe concullega’s te leren kennen. Het valt me op dat hier ook heel wat mensen uit Wallonië en het buitenland aanwezig zijn. Op een beurs zoals deze kan je bijvoorbeeld nagaan of het nuttig is om met één van die bedrijven een eventuele samenwerking te beginnen. Sowieso zijn wij al een aantal jaar vrij zuinig als het om beursdeelnames gaat. Veel heeft te maken met het feit dat je relatief weinig eind-klanten ziet. Dat geldt zeker voor een onderneming als de onze, die het vooral van projectrealisaties moet hebben. Een groot voordeel van dit evene-ment is dat het voor ons heel dichtbij is en wei-nig investeringen vraagt. Bij andere events ligt dat toch anders: als je minstens twee dagen een paar man naar een beurs stuurt, moet je je actieve pro-jecten tijdelijk ‘on hold’ zetten. In elk geval mer-ken we dat de industrie nog stevig in waterzuive-ring investeert: enerzijds om een groen imago in stand te houden, anderzijds om het energieverbruik te reduceren en om nieuwe vergunningen te kun-nen behalen.”

ProDucTeN VoorSTeLLeN

Ook Vink, leverancier van kunststofproducten, zakt elk jaar met een delegatie af richting Leuven. “Als één van de eerste TNAV-leden, hechten we daar veel belang aan,” legt Paul De Weerdt uit. “We maken van onze aanwezigheid hier gebruik om aan netwer-king te doen en brengen al eens nieuwe producten mee. Onze actie rond betonbescherming past per-fect in dat kader. Beurzen zijn voor ons een cruciale marketingtool: omdat we in diverse nichemarkten actief zijn, vinden we het belangrijk op die manier de vinger aan de pols van de markt te kunnen hou-den. In een wereld waarin ‘Koning Internet’ lijkt te regeren, blijven face-to-face-contacten volgens ons toch van doorslaggevend belang, onder meer om de techniciteit van bepaalde producten uit te leggen.”Op de dag van de beurs raakte bekend dat het Euro-pees Hof van Justitie ons land veroordeelde tot een boete van 10 miljoen euro, omdat de waterzuive-ring in de gewesten in gebreke is gebleven. “Een spijtige zaak, maar elk nadeel heeft zijn voordeel,” weet Paul De Weerdt. “Misschien zal dit leiden tot nieuwe inspanningen en investeringen, en eigen-lijk is dat dan goed nieuws voor de installateurs.”

ZAkeLIJke SPeeDDATING

Luk Aerts is verheugd over de deelname van Tauw aan de Aquarama Vakbeurs. “We hebben goede erva-ringen met dit evenement. De kwalitatieve contac-ten die we hier leggen, resulteren steevast in een hoge opvolgingsgraad. We kunnen zelfs stellen dat de embryonale fase van enkele projecten die we

Waterexperts verbroederen op Aquarama Vakbeurs - TNAV Workshop

realiseerden, hier is begonnen. Bepaalde netwerk-evenementen vinden we heel belangrijk. Zo hebben we onder meer ook een goede respons op ‘Meeting Liège’, een algemene beurs die steunt op een con-cept van zakelijke speeddating. Positief voor ons op Aquarama is dat hier weinig andere studiebureaus aanwezig zijn. Aangezien onder meer de publieke sector (bijvoorbeeld gemeenten) toch regelmatig nood heeft aan een studiebureau, kan dat voor ons alleen maar voordelig zijn. Ik hoorde pas ook het nieuws over die forse Europese boete. Dat is niet positief voor ons imago in het buitenland. Daar begrijpen ze niet hoe het komt dat de waterzuive-ring in Brussel nog niet optimaal georganiseerd is.”

“INDuSTrIëLe MArkT IN BeWeGING”

VITO mag uiteraard niet ontbreken op de beurs. Het kennisinstituut houdt ook telkens een lezing op de workshop en neemt de beurs te baat voor netwer-king. roel Vleeschouwers: “Die contacten leren ons onder meer dat de markt van de industriële waterzuivering nog volop in beweging is. Onder-nemingen gaan almaar verder in hun inspanningen om water te behandelen en proberen ook op andere vlakken zo ecologisch mogelijk te werken. Het is onze taak om hen daarbij gepast te adviseren. Nog zo’n positieve trend is dat bedrijven uit dezelfde buurt samenwerken om hun waterstromen te delen. Die evolutie kunnen we alleen maar toejuichen en ondersteunen. Die beweging zal zich de komende jaren verder zetten, ook al omdat het vanuit Euro-pese hoek extra wordt gestimuleerd.”

Striemende regenvlagen en kilometerslange fi les teisterden ons land op donderdag

17 oktober, maar dat kon honderden experts uit de wereld van de stedelijke en indu-

striële afvalwaterzuiveringswereld niet tegenhouden om opnieuw massaal af te zakken

naar de Aquarama Vakbeurs en de workshop van TNAV. In de Brabanthal van Leuven

ontmoetten deze diverse stakeholders elkaar om nieuwe contacten te leggen, ervarin-

gen uit te wisselen en de recentste nieuwtjes te bespreken. Ze kwamen tot de conclusie

dat dit eendaags netwerkevenement opnieuw zeer de moeite loonde.

aquarama #62 I 15

Waterexperts verbroederen op Aquarama Vakbeurs - TNAV Workshop

TRADE FAIRAQUARAMAFOR WATER TECHNOLOGY

TNAV WORKSHOP

17/10/2013

Voor Geert Denutte (CGK) is het duidelijk: “De vakbeurs Aquarama is de belangrijkste water-technologiebeurs in België. Hier zie je niet alleen klanten, maar ook collega’s voor wie je in onder-aanneming werkt. Door de groei van ons bedrijf, is deze markt nog belangrijker geworden. We bou-wen meer en meer buffertanks, tanks voor chemi-caliën en krijgen vaak ook de opdracht het lei-dingwerk te verzorgen. De voorbije jaren hebben we beknibbeld op onze deelname aan beurzen, omdat er steeds minder bezoekers opdagen. Aqua-rama vormt daarop een uitzondering: je ziet hier niet de grote massa, maar de bezoekers hebben wel het juiste profiel.”

“IDeAAL coNcePT”

Bij Beton De Clercq appreciëren ze de vele interes-sante contacten die op de beurs kunnen worden gelegd. Helmut De Ganck: “We leven in een wereld waarin tijd zeer kostbaar is geworden. Dan is een eendaagse beurs een ideale en makkelijke manier om op enkele uren tijd de juiste mensen te ontmoe-ten. We ontmoeten hier zowel de industriële als de publieke sector. Voor een bedrijf als het onze, dat zowel actief is in waterzuivering als in riolering, is dat een prima formule.”

eric Boliau van CCI Leidingsystemen is aanwezig als bezoeker. “Vanuit mijn ervaringen in de pompenwe-reld, ben ik al langer vertrouwd met dit evenement. Het is een jaarlijkse gelegenheid om oud-collega’s te ontmoeten. Het is een aangename beurs, die het dankzij de standindeling vlot toelaat om alle expo-santen te zien en intussen op de gang andere beken-den tegen het lijf te lopen. Op andere beurzen stip-pel je als bezoeker vaak een eigen routing uit, maar daardoor loop je het risico iets te missen.”

Zes jaar geleden werd Kurita België boven de doop-vont gehouden. Een jaar later tekende het bedrijf al present als standhouder op Aquarama. Jan Dee-tens: “Daar hebben we nog nooit spijt van gehad, want we halen er altijd een stevige return uit. Als serviceverlenend bedrijf vinden we face-to-face-contacten heel belangrijk. Bovendien zie je hier ook waar de concurrentie zoal mee bezig is. In de voormiddag alleen al hebben we al een aantal potentiële klanten mogen ontvangen. Eigenlijk kon het toen al niet meer stuk voor ons.”

E www.aquarama.beE www.tnav.be

16 I aquarama #62

Joke Schauvliege, Vlaams Minister van Leef-milieu, leidde de studiedag in. De eerstvol-gende spreker was Kris Van den Belt, verant-

woordelijke voor de dienst lokaal waterbeheer van VMM (Vlaamse Milieumaatschappij).

NooDDrINkWATer, eN Meer

Van den Belt had het over de nieuwe ‘operationele dienstverplichtingen’ aan drinkwaterbedrijven. Die vloeien onder meer voort uit de ‘nieuwe’ stof-fen zoals pesticiden in ons milieu, en uit de risi-co’s in het distributieproces, zoals een dode duif die in een watertoren valt. Ook zijn er de, aanzien-lijke, aanspraken die drinkwaterbedrijven maken op watervoorraden. Essentieel in dat verband zijn een goed watervoorraadbeheer vanuit de overheid, én een visie vanuit de drinkwaterbedrijven om de watervoorziening op lange termijn veilig te stel-len. Na hem kwam Ronny Sabo, directeur-generaal van Pidpa. Hij meldde dat Vlaamse drinkwaterbe-drijven zich, onder de AquaFlanders-koepel, hebben

verenigd om, bij calamiteiten, samen nooddrink-water-middelen aan te schaffen. En: om elkaar bij-stand te verlenen in geval van nood.

ASSeT MANAGeMeNT

Boudewijn Van De Steene is directeur-generaal van De Watergroep. Hij had het over het beheren van het drinkwaternet via adequaat ‘asset management’. Dat helpt inzicht te verwerven in de toestand van de leidingen zodat drinkwaterbedrijven een preventief, toestandsafhankelijk onderhoud kunnen uitvoe-ren op de leidingen. Als ze dit te laat doen, volgen storingen; maar te vroeg impliceert een meerkost. Tevens helpt zo’n management de optimale mate-riaalkeuze te maken, de beste uitvoeringswijze te kiezen,... En het zorgt voor meer kennis over het leidingnet, zodat beter is te anticiperen op investe-ringen. Van De Steene werd afgelost door Luc Bos-syns, gedelegeerd bestuurder van Aquafi n NV. Ook hij had het over asset management, maar dan in het kader van het verminderen van rioleringskosten.

GuP’S

Ingeborg Barrez is hoofd van de ‘dienst uitbouw en beheer saneringsinfrastructuur’ bij VMM. Zij pakte uit met een integrale visie over de gebieds-dekkende uitvoeringsplannen. Na haar sprak Ludy Modderie, algemeen directeur bij TMVW (water-link). Wateroverlast, stelde hij vast, komt steeds vaker voor. Maar lokale saneringsoperatoren kun-nen de gemeenten helpen.

Tenslotte kwam uitleg over keuringen, door Johan Verbauwhede, voorzitter van het directiecomité van AquaFlanders. Hij wees erop dat de levering van kwaliteitsvol drinkwater en het zuiveren van afvalwater ook afhankelijk zijn van de laatste schakel van de ‘assets’: deze op privédomein. De Vlaamse Regering heeft ervoor gezorgd dat ter zake een waarborg zal zijn ingebouwd. Zo wordt een

AquaFlandersen een vloed aan informatie

drinkwaterinstallatie pas in dienst gesteld na een keuring. Ook bekomen klanten pas een defi nitieve installatie wanneer ze een conform keuringsattest afl everen aan hun drinkwaterbedrijf. Dan is er nog de privéwater-áfvoer: de keuring daar-voor vindt plaats zodra het waterafvoersysteem vol-ledig is aangelegd. AquaFlanders, klonk het, staat in voor de organisatie van de opleidingen en de aan-vaarding van de keurders die verantwoordelijk zijn voor het nakijken van de huishoudelijke binnenin-stallatie en de privéwaterafvoer.

Even later sloot Luc Asselman, voorzitter Aqua-Flanders, de studiedag af; het buffet, daarentegen, kon beginnen.

E www.aquafl anders.be

Donderdag 17 oktober vond Aquafl anders’

studiedag plaats. Te Leuven, en voor het

eerst gelijktijdig met de Aquarama-beurs

en de TNAV-workshops. Tal van uitdagin-

gen passeerden de revue. Maar, gelukkig,

kwamen minstens evenveel oplossingen

aan bod.

uBoudewijn Van De Steene, De Watergroep (foto KVDP)

u Kris Van den Belt, VMM (foto KVDP)

u Marc Buysse van AquaFlanders en VlaamsMinister van Leefmilieu Joke Schauvliegeheffen samen een glas water (foto © Doeke)

Door Koen Vandepopuliere

Sulzer Pumps

www.sulzer.com

Meerkanaals waaiers met wereldklassebescherming tegen verstopping

Meer oplossingen van wereldklasse vindt u op www.ABSEffeX.com The Heart of Your Process

Eennieuwedefinitievanpomppomprendement

Alle nieuwe 2- en 3-kanaalswaaiersontworpen met CFD technologie

Hydraulisch toprendement metongeëvenaarde vuilvrachtverwerking

Marktleider in verstoppingsvrijheid

Water is een van onze belangrijkste levensbehoeften. Het is dan ook van groot belang dat we de kwaliteit van ons drinkwater ook in de toekomst kunnen garanderen. Daarom heeft Watts Industries nu een pakket BA BM terugstroombeveligingstoestellen in de maten DN15 t/m DN 50 ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!

Watts Industries Belgium BVBA is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.

Watts BA BM terugstroombeveiliging

De nieuwe standaard in BA drinkwaterbeveiliging!

Watts Industries Belgium BVBA Beernemsteenweg 65 8750 WingeneTel. +32 (0)51 65 87 08 Fax. +32 (0) 51 65 87 20 E-mail info@wattsindustries.be www.wattsindustries.be

• Compact• Licht• Modulair• Eenvoudig• Compleet

Verkrijgbaar in DN15 t/m DN50

Conform EN1717 & EN12729.

Belgaqua gekeurd

De nieuwe standaard in BA drinkwaterbeveiliging!

Kijk ook op

www.waterbeveiliging.be

terugstroombeveligingstoestellen in de maten DN15 t/m DN 50 ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!

is onderdeel van Watts Industries Europe B.V.

Beernemsteenweg 65 8750 WingeneTel. +32 (0)51 65 87 08 Fax. +32 (0) 51 65 87 20 E-mail info@wattsindustries.be www.wattsindustries.be

die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!

die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen die voldoen aan de nieuwste regelgeving. Samen met de BA BS toestellen DN6 t/m DN10 bent u hiermee klaar voor de toekomst!

aquarama #62 I 19

BIoTecHNoLoGIe

Ook in 2014 wordt het thema-eiland ‘Biotechnolo-gie’ ingericht. Bedrijven die actief zijn in deze niche kunnen zich hiervoor inschrijven en zo hun activi-teit extra in de kijker zetten. Op het thema-eiland zijn al stands beschikbaar vanaf 9m².Voor 2014 wordt er ook gewerkt aan een village gewijd aan ‘Additive Manufacturing’ (3D printing) en de toepassingen die deze nieuwe technologie kan hebben in de laboratoriumsector. Wie wil deelnemen aan Laborama, kan zich via de website www.laborama.be inschrijven. De inschrij-vingen voor bezoekers starten vanaf 3 januari via dezelfde website.Voor bijkomende informatie kan u contact opne-men met de organisatie, via laborama@udias.be.

E www.laborama.be

Binnen- en buitenlandse verdelers van labo-ratoriumapparatuur tekenen gedurende deze tweedaagse naar goede gewoonte opnieuw

present in Brussels Kart Expo voor hun jaarlijkse afspraak met de laboratoriumprofessionals. Op de voorbije editie van de tweedaagse vakbeurs werden 1880 bezoekers verwelkomd door 128 exposanten.

oNTDekkING NIeuWIGHeDeN

Zowel exposanten als bezoekers ervaren Laborama als een erg professionele beurs. De vlotte sfeer die er altijd heerst, maakt dat er op de beurs heel mak-kelijk contacten gelegd worden. Voor bezoekers is

Laborama de perfecte gelegenheid om een verge-lijking te maken van wat er op de markt beschik-baar is en om alle nieuwigheden in de sector te ontdekken.Uit de tevredenheidsenquête die werd uitgevoerd na de editie 2013, is gebleken dat liefst 75% van de bezoekers naar de beurs komt met een te beste-den budget.

Dankzij het all-in concept kunnen bedrijven tegen een relatief goedkoop bedrag aanwezig zijn als exposant op Laborama. De beschikbare stands zijn minimum 12m² en maximum 120m². Op deze manier wil de beursorganisator er voor zorgen dat de beurs toegankelijk blijft voor zowel grote als kleine bedrij-ven. Meer informatie over de beschikbare oppervlak-ten, de deelnameprijs en wat er is inbegrepen in de prijs, kunt u terugvinden op de website.

Op donderdag 20 en vrijdag 21 maart 2014 verzamelen leveranciers van labo-

ratoriumapparatuur voor de vijftiende keer op Laborama. Deze tweedaagse

vakbeurs is uitgegroeid tot de ontmoetingsplaats voor laboratoriumprofes-

sionals in België. In 2014 zal Laborama opnieuw doorgaan in hal 1 en 2 van

Brussels Kart Expo. Exposanten kunnen zich vanaf nu registeren via de website

www.laborama.be.

Inschrijvingen voor exposanten Laborama 2014 gestart

UDIASUDIAS, de beroepsvereniging voor distribu-

teurs en fabrikanten van laboratoriumma-

teriaal en toebehoren, werd in 1936 opge-

richt als syndicale kamer. Inmiddels is de

organisatie een vzw die een negentigtal

ondernemingen groepeert. Zij dragen met

hun producten en specialisten bij tot de

ontwikkeling van de Belgische economie,

de kwaliteit van milieu en gezondheids-

zorg, de betrouwbaarheid van onze voe-

ding en het tot stand komen van nieuwe

technologieën.

w beursnieuws

foto © studio Vercammen

Nieuwsbrief van het Vlaams Netwerk Watertechnologie

Bezoek aan de Hooge Maey Op 1 oktober nam TNAV de leden mee naar de Hooge Maey, de voor-

malige stortplaats voor industrieel en huishoudelijk afval in de haven

van Antwerpen. Een weetje: de vroegere afvalberg vormt nog steeds

het hoogste punt van Antwerpen. Nu vindt er een grootschalige sane-

ring plaats, een activiteit waarover onze gids de nodige uitleg gaf. De

sanering omvat onder andere het afdekken van de berg en het plaat-

sen van schachten waarlangs methaangas wordt opgevangen en

omgezet in elektriciteit met behulp van gasmotoren. De restwarmte

van die motoren dient dan weer om het water van een algenplantage

op temperatuur te houden. Verder beschikt de site natuurlijk over een

robuuste waterzuiveringsinstallatie om het percolaatwater te behan-

delen. Allemaal een bezoek waard.

Daarna was het tijd om collega’s te ontmoeten, nieuwtjes uit te wisse-

len met een streekbiertje binnen handbereik in het stemmige voorma-

lige polderdorpje Lillo. Een waardige afsluiter van ons jubileumjaar.

n www.tnav.be n www.hoogemaey.be

TNAV Workshop op Aquarama Trade Fair

17 oktober: de jaarlijkse workshop op de Aquaramavakbeurs in de Leuvense Brabanthal. Een

activiteit waarnaar elk jaar weer reikhalzend wordt uitgekeken. Het werd een levendige bedoe-

ning want de vele toehoorders konden honderduit vragen en grepen die mogelijkheid gretig aan.

Na de workshop was er volop gelegenheid om de vakbeurs te bezoeken, interessante contacten te

leggen en van gedachten te wisselen met vakbroeders en zusters. Een opportuniteit waarvan de

bezoekers gretig gebruik maakten vooraleer zich in het helse avondlijke verkeer te storten. Ieder-

een blijft het er over eens dat de formule van de eendagsbeurs niet of nauwelijks te verbeteren valt.

TNAV-activiteiten

TNAV heeft een bijzonder

druk en productief najaar

achter de rug! Wij zetten de

activiteiten nog eens voor

u op een rijtje.

De BMG-debatavond

van 19 september had als

thema “Future Trends in

Membrane Technology”.

Onze panel telde drie leden

die elk een lezing gaven

over wat zij zelf de belang-

rijkste huidige trend von-

den: Enrico Drioli (ITM-

CNR en ex-president van

de European Membrane Society) sprak over intensificatie van

processen, Joao Crespo (Universidade Nove Lisboa) koos voor

membraaneigenschappen op moleculaire schaal, en Pierre Aimar

(Université de Toulouse en Journal of Membrane Science) stelde

vast dat membraanproductie door middel van elektrospinning

in opmars is.

De sprekers bewezen dat een verregaande specialisatie kan samen-

gaan met een brede visie en met een open oor voor de vragen uit

het publiek, dat zowel uit professionals als doctoraats- en master-

studenten bestond.

n www.tnav.be/NL/bmg

#43

u Professor Enrico Drioli, ITM-CNR

aquarama #62 I 21Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie

Profilplast bouwt aan de toekomst!

• Technisch Accountmanager (m/v, segment waterbehandeling)

• Commercieel medewerker binnendienst (m/v)

Profilplast is als internationale toonaangevende industriële toeleverancier van kunststof lei-dingsystemen en halffabrikaten momenteel in 4 landen aanwezig en wil haar vestiging in Belgiënader uitbouwen. Ben je geïnteresseerd in deze functie richt dan je sollicitatie aan onze hoofd-zetel te Sittard: yvonnelamers@profilplast.nl , +32 (0)38 080 497. Voor meer informatie kijk oponze website www.profilplast.be

Voor onze nieuwe vestiging in België zijn wij op zoek naar een fulltime:

PPadv_aqua_A5_Opmaak 1 30-08-13 17:43 Pagina 1

De technologie van morgen, hier en nu

Trap uw oude blowers eruit, en spaar energie met onze nieuwe schroefblowers

Vergeet uw oude blowers en stap over naar de technologie van de toekomst. De nieuwe schroeftechnologievan de Atlas Copco ZS-blowers is gemiddeld zo’n 30% energiezuiniger dan de bestaande lobben- ofrootstechnologie. Door het energieverbruik van uw blowersysteem te verminderen,

zal u niet alleen heel wat milieuvriendelijker werken, maar biedt u tegelijk een beterantwoord op de vraag naar duurzame produktiviteit en lagere CO2-uitstoot.Wil je weten hoe u met Atlas Copco ZS-blowers en -compressoren uw energiekostenkunnen verlagen? Kijk op www.effi ciencyblowers.com www.atlascopco.be

Atlas-00056.indd 1 15/05/12 14:10

aquarama #62 I 23

Wanneer u dit leest is ook de tiende editie van Academia Meets Indu-

stry, onze laatste activiteit van 2013, verleden tijd. Op dit treffen tus-

sen de industriële en wetenschappelijke wereld hebben we de labora-

toria van de KULeuven - Campus De Nayer bezocht. Zoals inmiddels

traditie werd ook een prijs uitgereikt voor drie beste eindwerken in

water- en slibtechnologie van Vlaanderen.

De presentaties en foto’s van deze activiteiten kan u zoals altijd terug-

vinden op www.tnav.be bij de voorbije evenementen.

n www.tnav.be

Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie

u “Werelddag Handen Wassen in Tamatave – Madagaskar” (foto Protos)

Academia Meets Industry

TetraProjecten

Twee projecten rond watertechnologie zijn (bijna) afgewerkt en

stellen we daarom graag even aan u voor.

Net afgerond: InProcesUS (Intensificatie van industriële Proces-

sen door implementatie van Ultrasone technologie). Dit project

liep van 1/10/2011 tot 30/09/2013 en onderzoekt het potenti-

eel van ultrasoon gedesintegreerd slib als een product of als een

bron van chemicaliën en/of energie, gekoppeld aan een vermin-

derde spuislibhoeveelheid. Aandacht wordt besteed aan een

optimale sturing van ultrasone slibdesintegratie, en dit zowel

bij vaste stoffen (organische polluenten in bodems, metalen in

slakken) als industrieel afvalwater met AOX’en. De afsluitende

studiedag vond plaats op 26 november, aanvullende informa-

tie is nog steeds te verkrijgen bij Kristel Sniegowski (kristel.snie-

gowski@khlim.be )

In de laatste fase: ACTINPULS (ACTIef slib als bron van nutri-

enten (C, N, P) voor industriële waterzuiveringen: innovatieve

toepassing van ULtrasone Slibdesintegratie), door KULeuven,

KULeuven-Campus De Nayer en KHBO. Zij bepalen het nut van

ultrasoon gedesintegreerd slib als voedingsbron voor actief slib-

systemen, mogelijke reductie van het slibvolume, en de bruik-

baarheid van behandeld slib als bron van nutriënten. Het pro-

ject loopt van 1/01/2012 tot 31/12/2013. Meer informatie bij

Ilse Smets (Ilse.Smets@cit.kuleuven.be).

n www.iwt.be/subsidies/tetra

Maar liefst één derde van de

wereldbevolking heeft geen toe-

gang tot een schoon toilet of een

hygiënische latrine. Daar tracht

Protos, een Belgische ngo voor

beter waterbeheer in 9 landen in

Afrika en Zuid-Amerika, veran-

dering in te brengen door imple-

mentatie van WASH-ontwikke-

lingsprogramma’s (garanderen

van Water, Sanitair en Hygiëne).

Maar vooruitgang boeken gaat

niet zonder de nodige investe-

ringen. Daarom lanceert PRO-

TOS www.allemaalwash.be. Via

deze website komt u meer te

weten over de WASH-problema-

tiek in de wereld.

PROTOS werkt samen met

TNAV-leden

Protos heeft al een samenwer-

kingsverband met TNAV-leden

De Watergroep (Madagaskar),

Trevi (Ecuador) en Pidpa (Haïti).

Deze samenwerkingsvormen

stoelen op 3 componenten: een

financiële ondersteuning van

het project, gratis overdracht

van kennis en expertise, en com-

municatie over het engagement

van de partner naar zijn achter-

ban (personeel, klanten, leveran-

ciers,…).

n www.allemaalwash.be

Nieuws van de leden: Protos, allemaal WASH

Supa Maxi™ universele wide range koppelingen

– trekvast , zelfs onder extreme omstandigheden

AVK Belgium nv - Zoomstraat 6A - 9160 Lokeren - T: 09/348.1313 - E: info@avkvalves.be - W: www.avkvalves.com

Ook voor gas

• Volledige trekvastheid op alle leidingmaterialen

• DN 50-300 met 10 koppelingen

• PN16 voor water, PN10 voor gas

• 4° hoekverdraaiing per zijde, 8° in totaal

• Belgaqua gekeurde EPDM rubber voor drinkwater

• Hijsoog (> 10 kg)

• Moerbouten worden aangedraaid vanaf het mid-

denstuk. Nadraaien is niet noodzakelijk

• Epoxy coa�ng volgens DIN30677-2 en GSK

waterbehandeling op maat• apparatuur voor de

waterbehandeling• chemicaliën voor

stoom- en koelcircuits• analyse en technische

ondersteuning

Meulebeeksesteenweg 67, B-8700 TieltT +32 (0)51 75 51 05, F +32 (0)51 75 51 06info@ekopak.be, www.ekopak.be

003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1003462_Ekopak_adv_b195xh134mm.indd 1 11/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:3011/02/11 09:30

www.kaeser.com

Turnkey blower installatiesDe nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwehoogefficiënteIE3-motoren • plaatsbesparendecompacteopstelling

*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar

KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 KontichTel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73E-Mail: info.belgium@kaeser.com

aquarama #62 I 25Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie

KULeuven

Begin oktober werd aan de KU

Leuven het startschot gege-

ven voor een nieuw industri-

eel onderzoeksfonds (IOF) pro-

ject dat volledig gewijd is aan

anaerobe membraanbioreac-

toren. Dit vierjarig AnMBR

project richt zich op het eco-

nomisch en praktisch aantrek-

kelijker en haalbaarder maken

van deze waterzuiveringstech-

nologie die waterhergebruik met

energieproductie en mogelijk

ook nutriëntrecuperatie kan

combineren. Het project wordt

geleid door Prof. Ivo Vanke-

lecom (Centrum voor Opper-

vlakteKatalyse) en combineert

hiermee membraantechnolo-

gie met waterzuiveringstechno-

logie (Prof. Ilse Smets, BioTeC

- Departement Chemische Inge-

nieurstechnieken) en molecu-

lair-genetische en metaboli-

sche aspecten van de anaërobe

microbiële gemeenschap (Prof.

Partners in De Blauwe Cirkel: CentexbelIn deze editie stellen we Centexbel aan u voor, dat zich profileert als

het Textile Competence Centre. Als collectief onderzoekscentrum wil

Centexbel de competitiviteit van de Belgische textielbedrijven bevor-

deren door hen aan te sporen tot en te ondersteunen in hun innova-

tie-inspanningen, lezen we in het mission statement.

De belangrijkste activiteiten zijn toegepast onderzoek & ontwikkeling,

kennisverspreiding, normalisatie, testing en certificatie. Onderzoek &

ontwikkeling, kennisverspreiding en normalisatie worden aangeboden

aan bedrijven, die toegevoegde waarde creëren in Europa; testing en

certificatie wordt aangeboden aan alle bedrijven die textielproducten

ontwikkelen, produceren, verwerken of toepassen, hun leveranciers en

klanten. Dit gebeurt in volledige onafhankelijkheid en confidentialiteit.

Daarnaast verstrekt Centexbel ook milieu-advies waarbij afvalwater

en de bijhorende lozingsaspecten belangrijke thema’s zijn. Centex-

bel betrekt naast de industrie ook de overheden en het personeel bij

zijn activiteiten.

Het (her)gebruik van afvalwater is een belangrijke topic in de textiel-

industrie. Ondanks de invoering van milieuvriendelijke productieme-

thoden, waarbij steeds minder energie en water wordt verbruikt, gaat

de veredeling van textiel nog steeds gepaard met grote waterdebieten.

Daarom is de textielindustrie gebaat bij een project zoals de Blauwe Cir-

kel, maar ook bij andere collectieve of privé-onderzoeksprojecten waarin

Centexbel samen met de bedrijven op zoek gaat naar milieuvriendelijke

technologieën en naar het recycleren van product- en productie-afval.

Centexbel werkt ook mee aan de transitie van de textielindustrie naar

een duurzame, hightech en kennisgedreven industrie die flexibel kan

inspelen op een zich steeds wijzigende wereldeconomie.

n www.centexbel.be

Dirk Springael, Afdeling Bodem-

en Waterbeheer en Prof. Kristel

Bernaerts, BioTeC - Departement

Chemische Ingenieurstechnie-

ken). Momenteel kan dit pro-

ject al bogen op een heel actieve

industriële gebruikersgroep

maar indien ook u zich aange-

sproken voelt, aarzel dan niet

om met ons contact op te nemen

(ivo.vankelecom@biw.kuleuven.

be). Vier doctorandi en één post-

doc zijn momenteel reeds bin-

nen dit project aan de slag.

Struvietinstallatie voor huishoudelijk afvalwater

“RWZI Slough zet fecaliën om in

hoogwaardige meststof” lazen we

op 6 november in The Guardian.

De Britse stad Slough heeft een van

de eerste struvietinstallaties op een

RWZI. Ter herinnering: struviet is

een kristallisatievorm van magne-

sium, ammonium en fosfaat, die

bruikbaar is als meststof.

In Slough wordt een slibberg van

500 ton langzaam maar zeker omge-

zet in struviet, wat de operatoren

zelf “parels” noemen, of ook wel

“viagra voor planten”. Piers Clark,

commercieel directeur bij Thames

Water, schat dat Groot-Brittannië

op deze manier 20% kan besparen

van de 138.000 ton fosfor dat het

ieder jaar invoert. Thames Water

zelf hoopt op £200,000 per jaar aan

extra-inkomsten uit de verkoop van

meststof en uit besparingen op che-

micaliën om struvietneerslag in lei-

dingen te voorkomen.

u Prof. Ilse Smets, BioTeC Departe-ment Chemische Ingenieurstechnie-ken (foto KULeuven)

De zuiveringsmaatschappij

meldt wel dat de vleesconsumptie

in de streek hoger is dan gemid-

deld, en dat er een aantal voed-

selverwerkende en farmaceuti-

sche bedrijven gevestigd zijn.

De combinatie van deze facto-

ren zorgt voor een verhoogd fos-

forgehalte in het rioolwater, wat

struvietwinning rendabel maakt.

Binnenkort ook in België?

n www.theguardian.com

Nieuw kernlid Spirotech is specialist op het gebied van vloei-

stofconditionering voor open en gesloten systemen en verbe-

tering van de waterkwaliteit. “Onze inbreng bevordert de wer-

king van de installatie, zorgt ervoor dat die langer meegaat, en

minder energie en onderhoudskosten vergt”, zo luidt het. In

tegenstelling tot andere kernleden, die veelal direct met water-

zuivering en waterhergebruik bezig zijn, zit Spirotech net vóór

de afvalwaterbehandeling. “We zijn veeleer complementair ten

opzichte van de andere (kern-)leden”, vindt ook Eddy Jansen,

Business Manager van Spirotech België. “Zo kunnen we perfect

samenwerken met de leden van TNAV met onze minder milieu-

belastende en waterbesparende oplossingen. We willen natuur-

lijk graag ook nog van hen leren. De klassieke win-win.”

Spirotech België moet zorgen

voor groei

Spirotech is een mini-multinatio-

nal, met 150 mensen in dienst en

met een jaaromzet van 40 miljoen

EUR. Het hoofdkantoor bevindt

zich in het Noord-Brabantse Hel-

mond en het bedrijf heeft nog ves-

tigingen in de VSA, het Verenigd

Koninkrijk, Duitsland, India en

China. In Aquarama nr. 60 kon

Spirotech

u al vernemen dat de groep zich

tot voor enkele jaren vooral op

woning- en utiliteitsbouw toe-

legde. Het bedrijf biedt hiertoe

een ruim gamma eigen filter- en

afscheidingstechnieken aan zoals

snelontluchters, luchtafscheiders,

vacuümontgassers en vuilafschei-

ders voor HVAC, industriële koe-

ling en verwarming en procesin-

stallaties.

Spirotech België, opgericht in

2005, werkt specifiek voor de indu-

strie. De overkoepelende groep

rekent erop dat de Belgische doch-

ter in de komende jaren kan zor-

gen voor steile groei in dit seg-

ment.

Het is Eddy Jansen die deze droom

moet waarmaken. Hij werkte een

ambitieus businessplan uit dat de

nadruk legt op de uitbreiding van

het aantal additieven en op verbe-

tering van waterkwaliteit, met spe-

ciale focus op industrie en milieu.

De Nederlandse bedrijfsleiding

zag wel iets in de voorstellen van

de dynamische Limburger en gaf

groen licht voor het plan dat nu

volop in uitvoering is. Zijn oplei-

ding heeft Jansen hierbij alleen

indirect geholpen: hij is industri-

eel ingenieur elektronica.

De Belgische vestiging werd uitge-

rust met een modern laboratorium

voor de analyse van vloeistoffen

en onderzoek naar microbiële ver-

vuiling in industriële installaties.

Voor de verwezenlijking van de

mooie plannen kan Jansen reke-

nen op een ploeg van een tiental

gemotiveerde mensen.

SpiroPlus stabiel chloordi-

oxide: een succesverhaal

Een eerste succesverhaal was de

stabiele chloordioxide, een pro-

duct dat vanwege zijn desinfec-

terend vermogen ruimschoots te

verkiezen is boven chloor. Spiro-

tech bezorgt de klant in situ twee

separate vloeistoffen . In meng-

vorm levert dit na zeven uur

wachttijd 99,9 % zuivere chloordi-

oxide op. Deze vloeistof, SpiroPlus

Stabiel Chloordioxide, kan onmid-

dellijk worden geïnjecteerd in het

te desinfecteren water. Proefon-

dervindelijk is gebleken dat het

mengsel efficiënter is dan gewone

chloor en dat erg kleine dosissen

volstaan om micro-organismen te

vermijden. Een tweede voordeel

is dat het eindproduct vloeibaar

blijft, zodat de klant niet hoeft

te investeren in een dure gene-

rator, wat ook de veiligheid ten

goede komt. Als je daarbij bedenkt

dat de vloeibare chloordioxide

minder corrosief is dan chloor, en

bovendien pH-onafhankelijk, dan

is de rekening gauw gemaakt. Het

product gaat ook de vorming van

biofilm tegen, heeft geen effect

Op de koffie bij…

Nieuwsbrief VaN het Vlaams NetWerk WatertechNologie aquarama #62 I 26

aquarama #62 I 27

op reuk noch smaak en laat geen

schadelijke nevenproducten ach-

ter, zodat het behandelde water

zonder meer kan worden geloosd.

“Je hebt met moeite 20 liter van

dit mengsel nodig om in totaal

1000 liter bier voor 100% te des-

infecteren”, lacht Jansen. Velen

in de waterbranche pakken er in

dit bierland graag mee uit: deze of

gene brouwerij heeft een beroep

gedaan op onze knowhow. Voorts

vermeldt Jansen met gepaste trots

nog de interesse in het product

vanuit de voedingsindustrie.

Profiel

“Wij zoeken vooral naar oplos-

singen die rendementsverhoging

opleveren, onderhoudsbespa-

rend zijn of exploitatieverbete-

rend . Bijkomend moeten de pro-

ducten absoluut duurzaam zijn

en geen extra belasting vormen

voor het oppervlaktewater” , zo

houdt Jansen ons voor. De klant

kan kiezen uit een goede mix

van mechanische filter- en ont-

gassingtechnieken en de juiste

chemische toevoegingen, waar

nodig ondersteund door perio-

dieke controles.

Resultaat voor de klant: water-

kwaliteit met nadruk op het

milieu-effect.

“De lat ligt hoog, zeker gezien

onze focus op de voedings- en

drankenindustrie. Daarom moe-

ten de additieven die we op de

markt brengen minstens FDA-

compliant zijn. We zetten ons

ook in voor de opleiding van

onze klanten en ons lab staat

geheel ten dienste van de klant,”

zo vertrouwt Eddy Jansen ons

toe. Zelf ziet hij de toekomst met

vertrouwen tegemoet. “De tijden

zijn moeilijk, er zijn bekwame

concurrenten, grotere bedrijven

dan het onze: maar er is, zeker

gezien de groene trend in indu-

strie, duidelijk plaats voor wat

wij doen.“

Bij Spirotech hebben ze alles-

zins het nodige zelfvertrouwen

of beter: het nuchtere inzicht in

eigen mogelijkheden dat nodig

is om succes te boeken.

n www.spirotech.be

Stationsstraat 164 - 3110 Rotselaar - Belgiumtel. +32 (0)16 61 72 50 - fax + 32 (0)16 61 72 59enprotech@enprotech.be - www.enprotech.be

&WastewaterSolutions

Water

Intelligent sustainable technology

Know-how & Experience

Global approach

Industrial turnkey solutions

Operations & Services

Advanced treatmentPhysico-chemical treatment

Water reuseMembrane Bio-Actor

Zero emissionFlue gas cleaning

Green energyAnaerobic-Aerobic Bio-Actor

Recent referencesTaminco, Pepsico (Fr), Alken-Maes,

Veurne Snack Foods,Holliday Pigments (Fr.),

CTG La Réunion, Danone,Schering Plough Labo,

Alpro, Novidon, Attero (NL),Duvel Moortgat,

Campbell Foods, Alcon, San Miguel, ....

AdAquarama_93x277_blauw.indd 1 16/02/2011 16:34:58

28 I aquarama #62

VIer JAAr

Globalisering en klimaatverandering hebben dus een impact op de voedselveiligheid. Het is dan ook goed na te gaan welke precies, en beheers-maatregelen te ontwikkelen die de risico’s in dat verband verminderen. Dat is net het doel van Veg-i-Trade, een Europees onderzoeksproject dat is opgestart in 2010, en duurt tot april 2014. Het focust op groenten, fruit en daaruit afgeleide pro-ducten. Aan het project nemen 23 projectpart-ners deel: universiteiten, onderzoeksinstituten, KMO’s en grote industriële ondernemingen. Coör-dinator is Universiteit Gent. Het project beschikt over 7.600.000 euro.

WorkPAckAGe 5

Eén van de werkpakketten, WP5, focust op ‘water-behandeling’. Imca Sampers is daarvan de onder-zoekscoördinator. “Veg-i-Trade kijkt vooral naar bladgroenten en kleinfruit”, vertelt ze. “Reden is dat deze groenten en fruit de meeste risico’s dragen wat betreft voedselveiligheid. Spina-zie en sla, bijvoorbeeld, komen vaak in contact met irrigatiewater of meststoffen die aller-hande ziekteverwekkers kunnen bevatten: Sal-monella, Campylobacter, Cryptosporidium, E. coli O157,... Dan is er het kleinfruit, zoals aard-beien, bosbessen, frambozen,... zij lopen extra risico doordat ze met de hand worden geplukt. De plukkers kunnen zijn besmet met micro-orga-nismen, zoals het norovirus, een vaak voorko-mende voedselpathogeen die diarree, buikpijn, misselijkheid en een algemeen grieperig gevoel veroorzaakt.”

Winkels en andere handelszaken presente-ren een ruim scala vruchten en groenten. Steeds vaker ook versneden, en gemengd,

in zakjes. Vroeger ging het om seizoenseigen groen-ten en fruit uit eigen streek. Tegenwoordig, ech-ter, komen deze producten geregeld van heel verre landen: Kenia, Zuid-Afrika, Brazilië,... de hygiëne-standaarden en kennis zijn er vaak lager dan bij ons, meldt dr. ir. Sampers, die werkt aan Universi-teit Gent-Campus Kortrijk. “Neem irrigatiewater, dat vloeit over akkers met groenten. Of nog: de han-den van fruitplukkers. Van beide is de microbiolo-gische besmettingsgraad ervan vaak groter dan in België. Globalisering doet de voedselveiligheidsri-sico’s dus toenemen.”

GLoBALISerING ÉN kLIMAATVerANDerING

Behalve globalisering is er nog een andere belang-rijke trend: de klimaatverandering. Sampers: “De temperatuur neemt daardoor toe. In sommige geval-len verhoogt dit de kans op microbiologische groei. In andere werkt het net omgekeerd: intens zonlicht en hoge UV-irradiatie die afdodend werken. Tege-lijk nemen de watervoorraden af. In een land als Spanje heeft dat tot gevolg dat groenten en fruit steeds vaker in contact komen met ontzild zeewa-ter in plaats van drinkwater. En ook in ons eigen land zorgen dalende grondwatervoorraden ervoor dat bedrijven steeds vaker beroep doen op andere watertypes. Zoals oppervlaktewater, dat mogelijks meer besmet is door vogels die erover vliegen en het af en toe vanuit de lucht contamineren, en door riooloverstorten, door pesticiden die van het land het water inspoelen,...”

Globalisering en klimaatverandering: het

zijn belangrijke trends, met verstrekkende

gevolgen. En ook op de voedselveiligheid

is hun impact verrassend groot. Een am-

bitieus Europees project, Veg-i-Trade, wil

weten hoe groot, hoe de risico’s zijn te

voorkomen, en hoe ze zijn te remediëren.

Het bekijkt onder meer de rol die boeren

en voedingsbedrijven terzake kunnen spe-

len. Meer over dit alles weet dr. ing. Imca

Sampers, van Universiteit Gent Campus

Kortrijk. Zij is onderzoekscoördinator van

WP 5, dat focust op preventie- en behande-

lingstechnieken voor irrigatiewater, water

om groenten en fruit te wassen,...

Veg-i-Trade. Met ambitie voor water... en meer Door Koen Vandepopuliere

28 I aquarama #62

u Kruiscontaminatie, tussen diverse planten, is onder meer mogelijk tijdens het beregenen. (Foto Imca Sampers)

aquarama #62 I 29

aquarama #62 I 29

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie”Het is evident dat de landen die wel desinfectiemiddelen

mogen gebruiken, een voorsprong hebben in het halen van de kwaliteitsnormen en het garanderen van voedselveiligheid.dr. ing. Imca Sampers, van Universiteit Gent Campus Kortrijk

ter, en de beste manier om ze te gebruiken: zodat ze maximaal effectief zijn, de aanpak zo kostenef-ficiënt mogelijk is, geen schadelijke bijproducten ontstaan,... Sampers: “We stellen een protocol op dat dit duidelijk maakt. Tegen april zal het klaar zijn. Dan is het voor iedereen vrij beschikbaar, via de Veg-i-Trade website, of daar er bij ons naar te vragen.”

kruIScoNTAMINATIe

Het kan gebeuren dat een microbiële besmetting plaatsvindt van het ene naar het andere voedings-middel. ‘Kruiscontaminatie,’ heet dat. In Veg-i-Trade is gebleken dat water wat dat betreft de meest cruciale factor is, vertelt Sampers. “Stel je bijvoorbeeld tal van kroppen sla voor, waarvan één zwaar is besmet. Wanneer je die in een wasbak stopt, zullen ze niet allemaal risicoloos worden. Integendeel: ons onderzoek heeft uitgewezen dat de besmetting dan van die ene, besmette krop sla wordt verspreid over de andere. Het wassen heeft er dan dus voor gezorgd dat een groter deel van de bevolking risico loopt.” Deze kruiscontaminatie is ook op andere momenten mogelijk, klinkt het. Bijvoorbeeld bij het berege-nen op het veld. Stel dat daar een puntcontamina-tie is: via het beregenende water kan die besmet-ting zich dan verspreiden over een veel groter deel van het veld. Het risico op kruisbesmetting langs die weg, hangt onder meer af van het beregenings-systeem. En: het risico neemt, ook in België, nog toe doordat tuinders voor het beregenen steeds minder vaak het bijna steriele grondwater kunnen gebruiken. Voorts stroomt, in bepaalde omstandig-heden, oppervlaktewater voorbij een nabijgelegen boerderij met runderen, varkens,... naar de akkers of irrigatievijver, wat opnieuw de kans op ziektever-wekkers op gewassen vergroot. Tevens is overdra-gen van contaminatie soms mogelijk bij het oogs-ten, tijdens verwerking (bvb. het versnijden),...

ProTocoL oP koMST

Imca Sampers en haar collega’s checken tal van des-infectietechnieken: chemische (chloor, chloordi-oxide, waterstofperoxide, perazijnzuur, zilver, koper, goud,...), fysische (UV, membraanfiltratie, ultra-soon,...) maar ook recentere, zoals elektrochemi-sche desinfectie en geavanceerde oxidatieprocessen. De meeste ervan zijn al goed gekend, klinkt het: er is ervaring mee in de context van drink- en afvalwa-ters. Nu moeten de vorsers van WP5 nog deze aan-duiden die geschikt zijn voor irrigatie- en proceswa-

u Landbouwers doen er goed aan het hemelwater voor irrigatie op te vangen in een opvangbekken dat zich op enige hoogte bevindt, en van rubber folie is voorzien.

Nieuwe tijden, nieuwe wetten?Water desinfecteren, vermijdt kruiscontami-

natie. Maar in België is het op dit moment niet

duidelijk of en welke desinfectantia kunnen

worden gebruikt, en ook efficiënt zijn om het

proces- en irrigatiewater kiemvrij te houden.

Imca Sampers meldt dat het al dan niet toelaten

van desinfectiemiddelen in het waswater een

nationale bevoegdheid is, en het beleid terzake

verschillend blijkt in de Europese lidstaten. Dr.

ing. Sampers: “Het is evident dat de landen die

wel desinfectiemiddelen mogen gebruiken, een

voorsprong hebben in het halen van de kwali-

teitsnormen en het garanderen van voedselvei-

ligheid.” Eigenlijk, zo blijkt, bestaat geen dis-

cussie over desinfectie van het water zelf, maar

wel wordt gedebatteerd over hoe het ‘residueel

decontaminatie-effect’ op groente en fruit kan

worden vermeden, dus het effect van (soms

schadelijke) chemicaliën die na decontamina-

tie daarop kunnen zijn achtergebleven.

Het verschil tussen desinfectie en decontami-

natie ligt vooral in het product dat wordt toe-

gepast, en bij de concentratie en de beheersing

van fysicochemische parameters (zoals zuur-

tegraad, organische belasting) van het desin-

fectieproces. Sampers: “In Spanje en het Ver-

enigd Koninkrijk, bijvoorbeeld, zijn chloor en

chloordioxide goed ingeburgerd. Het is zelfs

zo dat er Belgische bedrijven zijn die groenten

naar Frankrijk brengen om ze daar te spoelen

met chloor, zodat ze kunnen worden uitgevoerd

naar Engeland, waar de voedselveiligheidsnor-

men wat dat betreft strenger zijn. Maar intussen

wordt ook op Europees niveau gestreefd naar

een uniformisering van de mogelijkheden en

normen ter zake.”

www.wago.

Messumformer und Relaisbausteine - Eine komplette Produktfamilie! Kompromisslos kompakt:

Platzgewinn durch „echte“ 6,0mm-Baubreite

Brücken statt einzeln verdrahten:

Brückbarkeit durch Konturengleichheit auf allen Anschlussebenen

Für extreme Anwendungen:

Neue Einsatzgebiete durch erweiterten Temperaturbereich von

-25° C bis + 70° C

Höchste Sicherheit:

„Sichere 3-Wege-Trennung“ mit 2,5kV-Prüfspannung

Flexibilität pur:

Konfiguration per DIP-Schalter

Eine Vielzahl der Messumformer sind zusätzlich per Software einstellbar

JUMPFLEX® – Serie 857

br ngt ede ign l in orm!

Meetomvormers en relaismodules – een complete productfamilie! a • Compromisloos compact: ruimtewinst door „echte“ 6,0 mm-bouwbreedte • Bruggen in plaats van afzonderlijk verbinden: eenvoudig te bruggen dankzij gelijke contouren op alle aansluitniveaus • Voor extreme toepassingen: nieuwe toepassingsmogelijkheden door het uitgebreide temperatuurbereik van -25 °C ... +70 °C • Maximale veiligheid: „zekere 3-weg-scheiding“ met 2,5kV-testspanning • Pure flexibiliteit: Configuratie per DIP-schakelaar Een groot aantal van de meetomvormers zijn aanvullend per software instelbaar

www.wago.be info-be@wago.com

Textielstraat 13 - 8790 Waregem - T +32 (0)56 432 954 - F +32 (0)56 432 959info@hydrisengineering.com

Switch to sustainable water sources

Reduce boiler water and energy consumption

Reduce cooling water and chemical consumption

YOUR WATER

OUR CONCERN!

Lease Sales

www.hydrisengineering.com

INDUSTRIAL WATER TREATMENT

Hydris @ your service

aquarama #62 I 31

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

gehalte ervan ongeveer constant blijven. Er moet een residu aanwezig zijn,” klinkt het. Andere zaken die een rol spelen zijn, op vlak van beheer: de aan-schaf- en operationele kosten, complexiteit, wet-telijke randvoorwaarden, noden qua monitoring, veiligheid,... en op vlak van duurzaamheid: fac-toren in verband met onderhoud, corrosie, logis-tiek, milieu,...

AuTocoNTroLeGIDS

De inzichten, verworven tijdens het Veg-i-Trade project, zullen allicht bijdragen tot optimaliseren van bestaande lastenboeken, geeft Sampers nog mee. Zo zal het een rol spelen bij het vernieuwen van de autocontrolegids van de groenteverwer-kende sector. Kortom: er zijn veranderingen op til.

E www.veg-i-trade.org

VALkuIL

Er zijn tal van parameters die een rol spelen bij de keuze van de beste desinfectiestrategie. Sampers vermeldt de organische belasting (bvb. sappen van versneden groente of fruit in waswater), de zuur-tegraad, troebelheid, incubatietijd (bvb. tijd dat een bladgroente zich in het waswater bevindt), temperatuur, ... “Het gebeurt dat een voedingsbe-drijf een desinfectietechniek test, vaststelt dat die werkt, om dan later vast te stellen dat die het plots niet meer doet. Reden is dan dat de firma niet alle parameters in acht heeft genomen. Dat nalaten, is de meest voorkomende fout bij het kiezen van een desinfectiemethode. “

ScHADeLIJke BIJProDucTeN

Waar de onderzoekers ook rekening mee houden, is in hoeverre zich schadelijke (bvb. kankerverwek-kende) bijproducten vormen. Sommige desinfec-tantia laten die sowieso ontstaan. Bij andere ont-staan die vooral wanneer de organische belasting van het water (bvb. sappen erin) hoog is. Onder meer het streven naar een zo laag mogelijke dosis, zou de risico’s wat dat betreft kunnen beperken.

BeHeer, DuurZAAMHeID, eN Meer

Er zijn nog tal van andere factoren die een rol spe-len. Zo is de mogelijkheid een en ander met online meetsystemen op te kunnen volgen cruciaal, ver-zekert de onderzoekscoördinator van WP5. Want de hoeveelheid desinfectans in water vermindert in de loop van de tijd. Soms geleidelijk. En soms heel plots, afhankelijk van de organische belas-ting en het type desinfectans. “Nochtans moet het

Voor boer en tuinder

Imca Sampers en haar collega’s hebben intus-

sen ook kennis opgebouwd omtrent maatre-

gelen die landbouwers kunnen nemen. Daar-

voor werkten ze onder meer samen met Inagro

vzw, dat onderzoek verricht over en advies ver-

leent in land- en tuinbouw. Zo doen de land-

bouwers er goed aan het hemelwater voor irri-

gatie op te vangen in een opvangbekken dat

zich op enige hoogte bevindt, en van rubber

folie is voorzien. Zo is er een scheiding tus-

sen het waterreservoir en de omgeving (inclu-

sief begraasde weidegrond, bemeste akkers of

wilde dieren die anders voor fecale besmet-

ting kunnen zorgen). Eveneens van belang is

dat beroep doen op grondwater steeds moeilij-

ker wordt, ook voor boeren en tuinders. Kiezen

voor leidingwater is in principe mogelijk, maar

relatief duur. Alternatieve waterbronnen, zoals

oppervlakte- of hemelwater, voldoen dan weer

niet altijd voor alle parameters aan de normen

voor de specifieke toepassing (beregenen, was-

sen, versnijden,...): daarvoor moeten de agra-

riërs dan op zoek naar de geschikte waterbe-

handeling. Aan de hand van een wateranalyse

kunnen ze te weten komen welke de kenmer-

ken zijn van hun water uit alternatieve bron-

nen: wat betreft COD, hardheid, microbiolo-

gische kenmerken,... Op basis daarvan zullen

ze, met de webtool www.watertool.be (nog in

opbouw), de voor hen meest geschikte water-

behandelingstechnieken ontdekken. De site is

gemaakt voor landbouwers, maar is eigenlijk

bruikbaar voor iedereen van boer tot verwer-

ker, meldt Sampers. De knowhow, verworven

tijdens Veg-i-Trade, zal trouwens ook leiden tot

een workshop gericht op de agrarische sector.

Mogelijks vindt die reeds plaats in het voor-

jaar van 2014.

Tannine en chitosanDe beste aanpak om kruisbesmetting te vermij-

den, hangt af van tal van parameters. Een voor-

beeld is de relatie tussen de chemische desin-

fectietechnieken en de organische belasting

van waswater. Dr. ing. Sampers: “Het ontsmet-

tende vermogen van die desinfectantia ligt net

in hun vermogen tot chemisch reageren met

organisch materiaal, zoals bacteriën, die daar-

door afsterven. Maar stel nu dat groenten en

fruit worden versneden, en daarna in de was-

bak gaan. Enorm veel sappen komen dan in het

water terecht. De desinfectantia reageren dan

met deze sappen, in plaats van met de micro-

organismen. Hoe hoger de organische belasting

van het water zo wordt, hoe meer desinfectan-

tia we nodig hebben, terwijl we er net zo wei-

nig mogelijk van willen gebruiken. Een moge-

lijke oplossing vonden we in stoffen die deze

sappen doen uitvlokken en neerslaan; ‘coagu-

lantia’, dus. We vermeden daarbij aluminium,

omdat dit kan leiden tot de ziekte van Alzhei-

mer. In de plaats daarvan kozen we voor natuur-

lijke biopolymeren . Na de coagulatie scheiden

we de zo ontstane vlokken af met een zandfil-

ter. Heel goede resultaten bekwamen we met

twee coagulantia. Om te beginnen tannines,

die ook bekend zijn als bittere stoffen in wijn.

Maar het beste bleek chitosan, afkomstig uit de

schaal van schaaldieren. Nadeel daarvan is wel

dat bedrijven dan verplicht zijn op hun ver-

pakking te melden dat een product uit schaal-

dieren in hun levensmiddel kan aanwezig zijn,

aangezien sommige mensen allergisch zijn aan

schaaldieren. Er is weliswaar aangetoond dat de

uiteindelijke hoeveelheid van die stof in het uit-

eindelijke product zo klein is dat er geen gevaar

is voor allergische reactie.”

u Het beleid wat betreft desinfectiemiddelen in de voedselverwerking blijkt verschillend in de Europese lidstaten.

aquarama #62 I 31

u Project Veg-i-Trade beschikt over 7.600.000 euro. Coördinator is Universiteit Gent

JUMO Aquis 500 serie Aquis 500 pH: één omvormer/regelaar voor ofwel pH elektrode

ofwel redox elektrode ofwel NH³ sensor

Aquis 500 CR: voor conductieve geleidbaarheidsensor in 2- en 4 elektrodentechniek

Aquis 500 Ci : voor inductieve geleidbaarheidsensor

Aquis 500 As: voor vrije chloor, chloordioxide, waterstofperoxide, perazijnzuur of ozon

• temp.compensatie en temp.bewaking via Pt100 of Pt1000• kalibratie-logboek• min/max geheugen• sensorbewaking op breuk en kortsluiting• pH sensor op basis van ISFET technologie• twee analoge uitgangen 0(4)…20mA of 0(2)…10 V• twee relaisuitgangen met wisselcontact

• P/PI/PD/PID regeling, impulslengte- en impulsfrequentie regeling

JUMO AUTOMATION Voor verdere informatie contacteer vrijblijvendIndustriestrasse 18 - 4700 Eupen

T 087 59 53 00 - F 087 74 02 03 - www.jumo.be - info@jumo.be

jumo AQ47.indd 1 24-02-2010 11:09:02

uw partner in bodemonderzoek

en grondwatersanering

EBSD type 2: oriënterende en beschrijvende

bodemonderzoeken, technische verslagen, …

Onderzoek en advies inzake BBT

grondwaterbehandeling

Uitvoering van pilootproeven

Bouw van installaties en/of integratie in

bestaande zuiveringsinstallatie

Realisatie en opvolging van saneringsprojecten

Trevi nv

Dulle-Grietlaan 17/1

B-9050 Gentbrugge

T +32 9 220 05 77

S www.trevi-env.com

E info@trevi-env.com

grondwatersanering vluchtige componenten

aquarama #62 I 33

ONderzOek Essentiële oliën desinfecteren proceswater

olie en (proces)water. Want, zoals bekend, men-gen olie en water niet goed. Bovendien bevinden de aan te pakken micro-organismen in voedings-waren zich net in waterige fases. De vorsers von-den evenwel enkele geschikte emulgatoren, zoals tween en zonnebloemolie.

WerkPuNTeN

Er zijn nog werkpunten om essentiële oliën als des-infectans te gebruiken. Sampers vermeldt de kos-ten/baten-verhouding, het optimaliseren van de emulsie ‘essentiële olie-water’, en ook: het opstel-len van protocols die duidelijk maken welke olie, wanneer, in welke hoeveelheden zin heeft, reke-ning houdend met parameters als temperatuur, pH, vetgehalte,... “Maar essentiële oliën zouden dus op termijn een rol kunnen spelen als desinfectans. Ook omdat ze mogelijks door de Belgische wetge-ver vlotter zullen worden toegelaten dan hun niet-plantaardige tegenvoeters”, besluit ze.

E www.iwt.be/subsidies/tetra

Van sommige essentiële oliën werd aan-getoond dat ze een desinfecterend effect hebben. Dr. ing. Sampers: “Veel van deze

essentiële oliën worden reeds toegepast in de voedingsindustrie om de smaak en geur van vlees-marinades te verbeteren. Maar toen besloten we nog een stapje verder te gaan, en te checken in hoeverre die essentiële oliën bruikbaar zijn om de groei van bederfveroorzakende micro-orga-nismen te remmen, zodat de houdbaarheid van levensmiddelen toeneemt. Ook gaan we na of ze het risico op ziekteverwekkende micro-orga-nismen op voedingswaren doen dalen: denk aan Campylobacter op kippenkarkassen, Listeria op vis, Salmonella,... “

Sampers en dr. ir. Katleen Raes, beiden van Univer-siteit Gent - Campus Kortrijk, doen dit onderzoek in het kader van het TETRA-onderzoeksproject ‘Gebruik van essentiële oliën en plantencompo-nenten in water als tool voor de verwijdering van pathogene en bederfflora’, waarvan zij de coördi-natoren zijn. Het project begon in december 2011 en eindigt in november 2013, en is gesubsidieerd door het IWT (Vlaams Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie).

STerke reDucTIe

Essentiële oliën worden gewonnen uit planten. De onderzoekers in het TETRA-project gingen na welke types daarvan in aanmerking komen. Zo heeft het weinig zin te kiezen voor een soort die slechts één tot twee seizoenen per jaar beschikbaar is. Ook moe-ten de essentiële oliën geschikt zijn voor menselijke consumptie. Sampers: “Intussen hebben we er enkele geselecteerd, zoals Origanum compactum, Cymbopo-gon citratus en Ocimum basilicum. Eén ervan blijkt zelfs bijzonder effectief: bij testen op peterselie noteerden we een log 6-reductie, dus een verminde-ring tot één miljoenste, van de hoeveelheid E. coli, een bacterie die een indicator is voor de hygiënische kwaliteit. Wel was voor die test één procent essen-tiële olie nodig, wat duur uitkomt. Het onderzoek loopt verder om na te gaan of deze hoeveelheid in bepaalde omstandigheden kan worden verminderd.”

eMuLGAToreN

Sampers en collega’s zochten enkele stoffen (emul-gatoren) die helpen bij het mengen van essentiële

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

Door Koen Vandepopuliere

In België zijn chemische desinfectantia,

voorlopig, niet toegelaten in proceswater

dat in contact komt met levensmiddelen.

Sommige essentiële oliën zouden evenwel

een (natuurlijk) alternatief kunnen blij-

ken, omdat ook zij een desinfecterende

werking hebben.

aquarama #62 I 33

u Toenemende concentraties aan essentiële olie zorgen voor een toenemende remming van de groei van Listeria monocyto-genes, een ziekteverwekker die vooral voorkomt op rauwe vis en vlees.

Concentratie 1=blanco Concentratie 2 Concentratie 3

Tijd(uur)

log

kve

/ m

L

34 I aquarama #62

zuurtegraad toeneemt. “Dat verklaart waarom aan de zee metaallegeringen die ijzer bevatten, sneller roesten”, illustreert de ingenieur. “Ook de schepen die varen in zout water -dus met veel natriumchlo-ride- zijn om die reden bijzonder vatbaar voor cor-rosie, tenzij ze bijvoorbeeld een beschermende coa-ting kregen. Een andere factor die een rol speelt bij de corrosiesnelheid, is de spontane vorming van een beschermend laagje. Denk bijvoorbeeld een prikkel-draad: wanneer een roestlaagje erop niet onderhe-vig is aan weer, wind of ander afscheuren, zal die slechts langzaam doorroesten. Reden is dat het ijzeroxide dan een beschermlaagje vormt voor het onderliggende elementaire ijzer. Verwant daarmee is het vormen van een kalklaagje in waterleidin-gen: dit kan corrosie voorkomen omdat het onder-liggend metaal wordt beschermd. Om die reden kan hard water gunstig zijn, terwijl te zacht water, bij-voorbeeld dat na een onkalker, te aggressief kan blijken. Té hard is natuurlijk ook niet goed, want dan verkalken de leidingen.”

ZuurSToF, kooLSToF, NuTrIëNTeN

Bacteriën kunnen een belangrijke rol spelen bij cor-rosie, benadrukt Dries Demey. “Deze organismen zijn overal”, legt hij uit. “Zeker waar water is: dat trans-porteert namelijk tal van stoffen die ze nodig heb-ben om te groeien. Tot die stoffen behoort: een bron

Microbieel geïnduceerde corrosie (MIC) is een sterk onderschat fenomeen. Dat stelt ir. Dries Demey, business manager bij EPAS

(Eco Process Assistance). “Zeer gevoelig daaraan zijn onder meer industriële koelcircuits. Maar ook elders speelt MIC een rol: in waterleidingen zonder chloorhoudend water, bijvoorbeeld. Of in water-zuiveringssystemen. Maar ook treffen we het aan in sprinklersystemen, warmtewisselaars, enzo-voorts”, meldt hij.

corroSIe

Corrosie is de aantasting van materialen doordat hun omgeving op ze inwerkt. Zo kan beton corrode-ren, net als kunststof, keramiek, enzovoorts. Maar we denken bij corrosie toch vooral aan aantasting van metalen. Een bekend voorbeeld van zo’n cor-rosie is roesten: het vormen van ijzeroxides. Wat

niet onder corrosie valt, is aantasting door puur mechanische invloeden, zoals schuren en breken door botsing of val.

LeGIo FAcToreN

Het evolueren van ijzer naar ijzeroxide (roest) gebeurt na enkele stappen (mechanisme: zie Kader op pag.39, en Figuur ‘Het verhaal van roest’). Wie dit mechanisme bekijkt, ziet al snel enkele facto-ren die vorming van roest bevorderen, en waarom ze dat doen. Een factor die corrosie in de hand werkt, is alvast de aanwezigheid van water. Demey: “Een andere, heel belangrijke factor is de pH, dus zuur-tegraad. Hoe zuurder het water is, hoe sneller de reactie doorgaat.” Maar nog tal van andere facto-ren spelen een rol. De business manager geeft het voorbeeld van chloride. Dat versnelt de reactie (is er dus een ‘katalysator’ van) en draagt ertoe bij dat de

Het gebeurt soms sneller dan verwacht: perforatie van leidingen en tankwanden, ver-

stopte buizen door ophopingen van corrosieproducten,... Heel vaak dragen onverwachte

schuldigen bij tot het fenomeen. Bacteriën, namelijk, die biofilms vormen waaronder

de corrosiesnelheid snel oploopt. Gelukkig is er intussen veel knowhow omtrent de

factoren die leiden tot microbieel geïnduceerde corrosie, hoe die is te voorkomen, te

herkennen en te remediëren.

Microbieel geïnduceerde corrosie Over bacteriën, roest, en meer

Door Koen Vandepopuliere

34 I aquarama #62

aquarama #62 I 35aquarama #60 I 35

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

”Industriële koelwatercircuits zijn zeer gevoelig voor microbieel geïnduceerde corrosie. Het zijn namelijk open systemen. ir. Dries Demey, business manager bij EPAS

roesten. Een ander voorbeeld zijn industriële koel-watercircuits. Ze zijn zeer gevoelig voor microbi-eel geïnduceerde corrosie. Het zijn namelijk open systemen. Bovendien is het zo dat het water er vaak gefilterd wordt, of op andere wijzen gecon-

van koolstof. Voor sommige bacteriën, zoals zwa-vel- en sulfide-oxiderende bacteriën, zal zelfs CO2 in het water daarvoor volstaan. Maar doorgaans vinden micro-organismen koolstof, net als andere nutriën-ten, in kleine verontreinigingen in het water. Voorts hebben de meeste - de zogenaamde ‘aerobe’- zuur-stof nodig, dat opnieuw kan zijn opgelost in water. En er zijn er andere die als elektronenreceptor geen zuurstof gebruiken, maar wel bijvoorbeeld sulfaat: zij zijn anaeroob.”

oPeN VerSuS GeSLoTeN

Er is dus weinig nodig om bacteriën te laten gedijen. Ir. Demey: “In een gesloten watercircuit, zoals dat van een centrale verwarming, hoeven we ze des-ondanks niet al te veel te vrezen. Reden is dat de stoffen die de bacteriën nodig hebben, zoals kool-stof en zuurstof, er vrij snel zijn opgebruikt, zodat ze niet meer kunnen groeien of zich vermenigvul-

digen. Omdat dus bacteriën in gesloten systemen minder goed gedijen, hoeven we er geen roest of andere corrosie te vrezen. Anders is het bij open cir-cuits, zoals bij een kraan: wanneer die uit gietijzer zou bestaan, zou die binnen de kortste keren weg-

u Hoe zuurder het water, hoe sneller de reactie doorgaat. (Grafiek: EPAS)

DiagnoseVoor het analyseren van een corrosieprobleem

is chemische analyse de beste eerste stap, vertelt

Dries Demey. Dan worden stalen van het water

genomen en wordt nagaan wat de pH is, of zich

carbonaten in het water bevinden, chloriden,

sulfaten,... Een volgende stap kan bestaan uit

microscopisch onderzoek van monsters van water.

Daarbij onderzoekt een laborant in hoeverre bac-

teriën aanwezig zijn die typisch zijn voor MIC:

EPS-producerende, sulfaatreducerende, zwave-

loxiderende,.. Soms zijn nog meer gedetailleerde

data nodig, en worden de bacteriën ook geteld,

op klassieke wijze (bvb. plaattellingen). Of via

modernere methodes, zoals ATP-metingen. Voor

heel hardnekkige problemen is het mogelijk bac-

teriën te identificeren, op basis van DNA en RNA.

En het stellen van een diagnose waar precies zich

biofilms vormen, gebeurt met een elektromagne-

tische debietmeter: waar het debiet lager is, is het

risico groter. Tenslotte kan het nodig blijken een

leiding te breken en met de microscoop het aan-

getaste materiaal te onderzoeken.

aquarama #62 I 35

foto

KV

Calculatie en maatwerkafdeling

• Opslagtanks volgens Vlarem II & EN12573-2

• Process equipment: reactievaten, galvanobaden, beitsbaden...

• Gaswassers, ventilatiekanalen, dubbelwandleidingen

• BENORgekeurde toezichtputten

Schoonmansveld52,2870Puurs•Tel+32(0)08600190•Fax+32(0)38600199•E-mailinfo@VigotecAkatherm.be

Kunststof is uitgegroeid tot een veelvuldig gebruikt materiaal voor

uiteenlopende industriële toepassingen. Steeds meer bedrijven

zien grote voordelen in het gebruik van kunststoffen vanwege hun

typische eigenschappen en economische haalbaarheid.

VigotecAkathermontwerpt,enbouwtalmeerdan30jaar:

©VigotecAkatherm•RPRBrussel/RPMBruxelles•B.T.W./T.V.A.BE0421.497.662

KUNSTSTOF CONSTRUCTIES

aquarama.indd 7 8/05/2013 12:16:02

10 doseerprofielen.1 meerlagig membraan.0 problemen.

DOSEREN I METEN EN REGELEN I BEHANDELING I DESINFECTIE I IMPLEMENTATIE

Focus op oplossingen :De nieuwe motoraangedrevendoseerpomp Sigma.

Of het nu om distributie-, proces- of afvalwater gaat – de nieuwe Sigmakan het allemaal. De verschillende doseerprofielen passen zich perfectaan uw behoeften. Dankzij zijn meerlagig membraan, garandeert denieuwe Sigma een waterdichtheid voor een langere periode. Als gevolghiervan zal de vervanging van het membraan niet altijd nodig zijn bij elkonderhoud. Door deze geavanceerde technologie kunt u tot 10% extraenergie besparen.

Meer info op : www.prominent.be

ProMinent 0120703 an Sigma 195x133,5:Mise en page 1 11/07/12 14:32 Page 2

aquarama #62 I 37aquarama #60 I 37

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

anticorrosieverf, of door epoxy coating op het staal aan te brengen. Een voorbeeld van hun nut vinden we bij waterzuiveringssystemen met bij-voorbeeld stalen bassins, waar bovendien het water wordt belucht. Da’s een omgeving die MIC sterk in de hand werkt. Het meest gevoelig is de zone waar het actief slib in aanraking komt met de lucht en de wand. Om die wand te beschermen, wordt daarop doorgaans een coating aangebracht. En als het gaat om een toepassing waarvoor geen metaal nodig is, zijn leidingen uit kunststof te overwegen. Ook daarin vormen zich biofilms, meldt Demey. Deze leveren dan geen gevaar op voor cor-rosie, maar kunnen wel het water contamineren, wat ongunstig kan zijn, bijvoorbeeld bij kritische processen zoals in de voedingsindustrie.

STrooMSNeLHeID

Streef bij het ontwerp naar een stroomsnelheid die voldoende hoog is, gaat Ir. Demey verder. vuist-regel is: twee meter per seconde. Dat vermindert het risico dat bacteriën zich aan de wand kunnen vasthechten. Vermijd ook zoveel mogelijk zones waar de watersnelheid terugvalt, zoals bochten.

WATer coNDITIoNereN

Er reeds van bij het ontwerp voor zorgen dat MIC onwaarschijnlijk wordt, is ideaal. Maar uiteraard hebben velen te kampen met een reeds bestaande installatie. In dat geval is het mogelijk het water

ditioneerd: dat zorgt ervoor dat het water nog wat extra gecontamineerd kan raken met, onder meer, koolstof en zuurstof. Gevolg is dat micro-organsi-men er goed gedijen, met een sterk vergrote kans op MIC als gevolg.” WATerkLASSe

Microbieel geïnduceerde corrosie kunnen we voor-komen door een degelijk ontwerp. Te beginnen met het kiezen voor geschikte materialen. Demey wijst alvast op een misvatting: dat inox, dus roestvrij staal, sowieso bestand zou zijn tegen corrosie. Maar dat is niet altijd zo, verzekert hij. En sommige inox-soorten (zoals 316L) zijn meer, andere (zoals 304) minder corrosiebestendig. Van belang is ook het kie-zen van de juiste materiaalsoort rekening houdend met het type water. Daartoe is een chemische ana-lyse van het water nodig, om na te gaan wat de zout-concentratie is, de pH, waterhardheid,... Op basis

daarvan, legt Dries Demey uit, zijn indexen te bere-kenen die helpen de juiste materiaalkeuze te maken. Bekende voorbeelden zijn de Langelier Index en de Ryznar Index. Ze worden berekend op basis van de pH, alkaliniteit van het water en de geleidbaarheid, en geven aan om welke klasse water het gaat. Het kan blijken dat het behoorlijk corrosief van aard is, dat het neiging tot scaling vertoont,... Daarnaast speelt de temperatuur een rol. Hoge temperaturen versnellen namelijk chemische reacties, waaronder oxidatie van metalen. Ook gedijen bacteriën beter bij, bijvoorbeeld, 20 of 35 °C dan bij zeer lage of hoge temperaturen. Al kunnen ze ook bij bijzonder warm of koud water biofilms vormen.

coATING

Wanneer er geen metaalsoort is die, qua corrosie-bestendigheid, past bij de waterklasse, is een pre-ventieve coating aan te raden. Bijvoorbeeld met

Meer dan ijzerDries Demey stelt dat het corrosie-mechanisme

voor andere metalen gelijkenissen vertoont met

dat van ijzer. Ook zink, koper en aluminium, bij-

voorbeeld, hebben de neiging elektronen vrij te

stellen, en dat gaat, opnieuw, vlotter waar water

is en de pH laag blijkt. En op die metalen vormt

zich, in sommige omstandigheden, een zink-,

koper- of aluminium- oxidelaagje, dat het onder-

liggende metaal beschermt voor verdergaande

corrosie. Corrosie gaat zelfs niet enkel over meta-

len: ook materialen als beton en asfalt kunnen er,

zij het minder vaak, aan ten prooi vallen. Zelfs

plastic is niet volkomen immuun; zo zijn er bac-

teriën bekend die nylon aantasten.Foto Istock/EPAS

aquarama #62 I 37

u Open circuits zijn gevoelig aan corrosie. Zoals bij een kraan: wanneer die uit gietijzer zou bestaan, zou die bin-nen de kortste keren wegroesten. (foto iStock via EPAS)

u Actief slibtank, met water onderaan in beeld, en cor-rosie iets daarboven. (foto EPAS)

De BD Accuri™ C6 flow cytometer is een hoogstaand meetinstrument op het gebied van drinkwater monitoring en onderzoek.

Het is gebruiksvriendelijk, betaalbaar en compact. Het levert snelle en accurate kwantifi-cering van bacteriën in drinkwater, waarbij het de bacteriën onderscheidt van de achtergrond. Het snel en accuraat kunnen kwantificeren van bacteriën in drinkwater is van essentieel belang voor het monitoren, controleren en optimaliseren van water behandelingsprocessen.

Laboratoria die zich traditioneel baseren op heterotrophische plaat tellingen (HPCs), zullen onmiddellijk een opmerkelijke toename ervaren in snelheid, efficiëntie en accuraatheid van de resultaten bij het gebruik van de BD Accuri C6 flow cytometer.

De BD Accuri C6 flow cytometer is uitermate geschikt voor het monitoren van drinkwater, vooral wegens zijn portabiliteit en zijn capaciteit om celconcentraties rechtstreeks te berekenen.

Ontdek zelf hoe dit krachtige instrument uw onderzoek kan optimaliseren en ga naar bdbiosciences.com/eu/go/water

Snel en betrouwbare kwantificering van bacteriën in drinkwater

BD Biosciences Europe bd_accuri@europe.bd.combdbiosciences.com/eu

BD Flow Cytometers zijn Class 1laser producten.Uitsluitend voor onderzoeksdoeleinden. Niet voor gebruik inzake diagnostische of therapeutische procedures.BD, BD Logo en alle andere merken zijn eigendom van Becton, Dickinson and company © 2013 BDA604-01

BD Accuri™ C6 Flow CytometerVoor snel, accuraat testen en monitoren van waterkwaliteit

aquarama #62 I 39

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

te conditioneren om corrosie minder waarschijnlijk te maken, gaat Dries Demey verder. “Dat gebeurt met producten die we in twee groepen verdelen. Ten eerste: deze die de corrosiesnelheid vertragen; zogenaamde ‘corrosie-inhibitors’. Het zijn bijvoor-beeld carbonaten die je toevoegt aan het water, zodat de hardheid ervan toeneemt, en zich een beschermend kalklaagje aan de wand vormt. Nog tot die eerste groep behoren producten die corro-sie op louter chemische wijze inhiberen. Ze bevat-ten bijvoorbeeld een stof die reageert met zuur-stof, in plaats van het ijzer. Een tweede groep die water conditioneert, zijn er die zorgen dat bacte-riën niet groeien. Meest bekend is actieve chloor, dus javel. Nadeel is dat je er niet veel van mag gebruiken. Voor leidingwater is het evenwel ide-aal, omdat zich daarin sowieso al weinig bacte-riën bevinden. Maar mensen aanvaarden tegen-woordig geen producten meer die alles afdoden. Daarom zijn bepaalde surfactantia, dus zepen, in opmars. Ze maken de oppervlaktes zo glad dat bac-teriën er zich niet meer op kunnen vasthechten. De maatschappij verwacht wel dat ze ook biolo-gisch afbreekbaar zijn, wat mogelijk is, maar niet altijd evident.”

uLTrA-VIoLeT

Een andere mogelijke remedie is mechanisch rei-nigen. Ir. Demey: “Wat je ook vaak ziet, zijn UV-lampen. Hun UV-straling doodt bacteriën in water. Dat is efficiënt wanneer het water niet te troebel is. Knelpunt is ook dat bacteriën die het UV niet passeren, overleven. En eenmaal een bacterieko-lonie zich heeft genesteld op een plek ver van de lamp, hebben de UV-stralen er geen vat meer op.”

Meer DAN MeTALeN

Biofilms leiden dus tot microbieel geïnduceerde corrosie, en veel vaker dan mensen vermoeden. Trouwens: in sommige, heel zeldzame gevallen zijn de factoren dusdanig, dat zich in de biofilms Legi-onella vormt, wat leidt tot de potentieel dodelijke veteranenziekte. Maar dat is een ander verhaal.

E www.epas.be

aquarama #62 I 39

u Volgens Dries Demey is “voor het analyseren van een corrosieprobleem chemische analyse de beste eerste stap.” (foto KV)

Het roesten van een metalen oppervlak dat vooral uit ijzer bestaat, is een chemisch proces. Tijdens dat proces worden metalen terug geoxideerd tot ijzeroxides: dat is namelijk de staat waarin ze doorgaans in de natuur voorkomen.

Het proces omvat het vrijstellen van elektronen aan het metaaloppervlak (anode=oxidatie=vrijgave elektronen) met vorming van oplosbare Fe2+ ionen:2 Fe w 2 Fe2+ (aq) + 4 e - (1)

Water en zuurstof reageren met de vrijgestelde elektronen (kathode=reductie=opname elek-tronen):O2 + 2 H2O + 4 e - w 4 OH- (2)

Reacties (1) en (2) leiden tot de vorming van ijzeroxide:Fe2+ + 2OH- w Fe(OH)2

Bij een sterk zure pH reageren de vrije waterstofionen met de vrijgesteld elektronen, zodat de corrosie nog wordt versneld:2H+ + 2 e - w H2

Door combinatie van bovenstaande ‘anode’- en ‘kathode’-reacties worden uiteindelijk diverse soorten ijzeroxides gevormd:2Fe + O2 +2 H2O w 2Fe(OH)2 Iron(II) oxide 4Fe(OH)2 +2H2O +O2 w 4Fe(OH)3 Iron(III) oxide 4Fe(OH)2 +O2 w 2H2O+2Fe2O3.H2O Roest=gehydrateerd ijzeroxide

Chloor heeft het volgende effect:Fe2+ + 2Cl- w FeCl2

FeCl2 +2H2O → w Fe(OH)2+2HCl

u Het verhaal van roest. (beeld: EPAS)

De BD Accuri™ C6 flow cytometer is een hoogstaand meetinstrument op het gebied van drinkwater monitoring en onderzoek.

Het is gebruiksvriendelijk, betaalbaar en compact. Het levert snelle en accurate kwantifi-cering van bacteriën in drinkwater, waarbij het de bacteriën onderscheidt van de achtergrond. Het snel en accuraat kunnen kwantificeren van bacteriën in drinkwater is van essentieel belang voor het monitoren, controleren en optimaliseren van water behandelingsprocessen.

Laboratoria die zich traditioneel baseren op heterotrophische plaat tellingen (HPCs), zullen onmiddellijk een opmerkelijke toename ervaren in snelheid, efficiëntie en accuraatheid van de resultaten bij het gebruik van de BD Accuri C6 flow cytometer.

De BD Accuri C6 flow cytometer is uitermate geschikt voor het monitoren van drinkwater, vooral wegens zijn portabiliteit en zijn capaciteit om celconcentraties rechtstreeks te berekenen.

Ontdek zelf hoe dit krachtige instrument uw onderzoek kan optimaliseren en ga naar bdbiosciences.com/eu/go/water

Snel en betrouwbare kwantificering van bacteriën in drinkwater

BD Biosciences Europe bd_accuri@europe.bd.combdbiosciences.com/eu

BD Flow Cytometers zijn Class 1laser producten.Uitsluitend voor onderzoeksdoeleinden. Niet voor gebruik inzake diagnostische of therapeutische procedures.BD, BD Logo en alle andere merken zijn eigendom van Becton, Dickinson and company © 2013 BDA604-01

BD Accuri™ C6 Flow CytometerVoor snel, accuraat testen en monitoren van waterkwaliteit

40 I aquarama #62

ZWAre IMPAcT

Af en toe bereikt een Legionellose-incident het brede publiek. Zoals in 2010, toen een zwemba-dconciërge in het Waalse Moustier aan de ziekte bezweek. Hij zou die hebben opgelopen ‘bij een technische handeling’. Als gevolg daarvan werden enige tijd later de burgemeester van het dorp, en één van zijn schepenen, aangeklaagd voor onvrij-willige doodslag. In Vlaanderen werd dan weer een epidemie in het Antwerpse Kapellen groot nieuws. In 1999 vond daar een handelsbeurs plaats. De vete-ranenziekte werd geïdentificeerd bij drieënnegentig mensen, waarvan er vijf overleden. Vermoedelijk lag de oorzaak bij een aërosol van een bubbelbad. Dit leidde uiteindelijk tot het Legionellabesluit van 9 februari 2007, dat tot vandaag van kracht is.

VLAANDereN

Martine Van Wesemael is celhoofd relatiebeheer bij het Antwerpse drinkwaterbedrijf PIDPA. Onder meer informeert ze klanten over legionellapreventie. Ze legt uit dat het Legionallabesluit van toepassing is op alle publiek toegankelijke inrichtingen. Van Bou-wel meldt dat een risicoanalyse en beheersplan voor die inrichtingen verplicht zijn, met uitzondering van publiek toegankelijke met slechts een beperkt aan-tal gebruikers, tenminste voor zover deze niet spe-cifiek behoren tot de gevoelige groep. “Ook voor koeltorens geldt een verplichte opmaak van een legionellabeheersplan,” geeft hij nog mee.

Elk jaar worden Belgen slachtoffer van Legio-nellose, ook gekend als ‘veteranenziekte’, een infectieziekte die de luchtwegen en longen

aantast. Volgens het Belgische ‘Wetenschappelijk Instituut van de Volksgezondheid’ (WIV) ging het in, bijvoorbeeld, 2004 om 162 gevallen, in 2007 om 145, en in 2009 om 101.

SySTeeMGeBoNDeN rISIcoFAcToreN

De veroorzaakster van de veteranenziekte is de bacterie Legionella pneumophila. Die komt in haar grootste aantallen voor in systemen waar de watertemperatuur doorgaans rond de 25 à 45°C ligt. Bijkomende systeemfactoren die leiden tot grote hoeveelheden van de ziekteverwekker zijn uitgebreide netwerken van leidingen (zodat het

water er lang in verblijft), zones van stagnatie (zoals dode leidingen), de aanwezigheid van een biofilm, en sediment (met daarin voedingstof-fen). Jan Van Bouwel, disciplineverantwoorde-lijke arbeidshygiëne bij IBEVE vzw, merkt op dat de ergste besmettingen meestal zijn te vinden in zeer oude installaties.

PLAATSGeBoNDeN rISIcoFAcToreN

Mensen ademen de Legionella-bacteriën in via aërosolen. Die treden onder andere op in douches, bubbelbaden, in sommige bevochtigings- en klima-tisatiesystemen en bij de koeltorens die een stoom-pluim uitstoten. Dit betekent dat een groter risico bestaat in sportcomplexen, zwembaden, hotels, ziekenhuizen en rusthuizen. Maar ook in een meer industriële omgeving kunnen risico’s wat betreft legionella ontstaan: via proceswater, waterzuive-ringsinstallaties, nooddouches,... meer bepaald: plaatsen waar verneveling optreedt, verduidelijkt Van Bouwel.

PerSooNSGeBoNDeN rISIcoFAcToreN

Voorts zijn er persoonsgebonden risicofactoren: oudere mensen (boven de 50 jaar), diabetici, men-sen met nieraandoeningen, zware rokers, mensen met chronische longaandoeningen, zware alco-holisten en personen met een verzwakt afweersy-steem door bijvoorbeeld een ziekte of medische behandeling.

Legionella. Nog lang geen veteraan

foto

123

RF

Jaarlijks wordt Legionella pneumophila

bij enkele tientallen Belgen herkend als

oorzaak van hun long- en luchtwege-

ninfectie. Af en toe vallen zelfs doden te

betreuren. Gelukkig streeft de overheid

ernaar regels op te stellen die de kans op

die aandoening verminderen. Zo daalt het

risico in steeds meer organisaties.

40 I aquarama #62

Door Koen Vandepopuliere

aquarama #62 I 41

aquarama #62 I 41

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

Legionella. Nog lang geen veteraan

tia. Daartoe behoort ook L. pneumophila. Eigenlijk zijn de enige installaties die niet op een of andere gedekt worden door de gewestelijke bepalingen of de federale arbeidswetgeving deze voor privége-bruik, besluit Van Bouwel.

In theorie mag om het even wie het vereiste Legi-onellabeheersplan opstellen, meldt Van Wesemael. “Maar eigenlijk is dat voor mensen zonder kennis van zaken niet doenbaar,” zegt ze. “Het verhoogt ook de kans op vergissingen. Zo leeft bij hen vaak de misvatting dat die bacterie enkel in warm water voorkomt, terwijl ook koudwaterleidingen kunnen besmet zijn.”

Werk aan de winkel is er alleszins nog, gaat ze ver-der; “er zijn evenwel bepaalde organisaties, zoals hotels en scholen, waar nog een inhaalbeweging te maken is.”

kNeLPuNT

Van Bouwel, IBEVE vzw, geeft nog een knelpunt mee. In Vlaanderen, zegt hij, is voor een nieuwe installatie een attest verplicht dat de conformiteit bevestigt van de installatie met de Best Beschikbare Technieken (BBT’s). De verantwoordelijke voor het ontwerp van de installatie, bijvoorbeeld architect, aannemer of technisch ontwerpbureau, levert dit verplichte attest af, zegt hij. “In de praktijk, ech-ter, blijkt een dergelijk attest al te vaak van wei-nig waarde en wordt vastgesteld dat de installaties, ondanks hun conformiteitsattest, toch afwijken van de BBT’s. Dit is vaak het gevolg van fouten in de ont-werpfase door architect of ontwerpbureau, van een niet al de degelijke plaatsing in de uitvoeringsfase door de aannemer,... Zo’n nieuwe installaties vol-doen dan niet aan de Legionella-normen, met pro-blemen tot gevolg voor de exploitant ervan.”

WALLoNIë eN BruSSeL

In het Waalse en het Brusselse Gewest bestaan, volgens Van Bouwel, enkel Legionellagerelateerde exploitatievoorwaarden voor openbare zwemba-den. Dit betekent evenwel niet dat in andere risico-inrichtingen geen maatregelen nodig zijn. Neem 2004, toen door Vivaqua een studie werd uitgevoerd om de aanwezigheid van L. pneumophila in sanitaire installaties van verschillende Brusselse gemeen-ten te onderzoeken. In totaal werden 44 gebou-wen onderzocht: bejaardentehuizen, ziekenhui-zen, scholen, sportcomplexen, zwembaden, hotels

en kantoren. Uit de resultaten bleek dat 45% van de onderzochte gebouwen min of meer zwaar was geïnfecteerd met L. pneumophila. Naar aanleiding hiervan werden tal van ingebrekestellingen en waar-schuwingen verstuurd naar exploitanten. In de peri-ode 2004-2005 werden hen vervolgens bijkomende voorwaarden opgelegd, wat leidde tot het aanpas-sen van diverse milieuvergunningen. En dan zijn er nog de koeltorens. Jan Van Bou-wel legt uit dat ze een milieuvergunning krijgen waarin doorgaans maatregelen worden opgelegd om bacteriologische groei, ook van L. pneumop-hila, in te dijken.

FeDerAAL

Op federaal niveau is er nog een uitgebreide arbeidswetgeving die onrechtstreeks verplichtingen met zich meebrengt wat betreft risico’s in instal-laties waarvan werknemers gebruik maken. Onder meer het KB ‘Biologische Agentia’ (Codex welzijn op het werk, Titel V, Hoofdstuk 3) van 4 augustus 1996 geeft regels rond de bescherming van werknemers tegen de risico’s verbonden aan biologische agen-

u Een professor en één van zijn studenten monsteren een petrischaaltje met Legionella pneumophila. (foto Purdue University, USA; door Laurie Iten en Rodney McPhail)

foto

123

RF

Boekentip

Wat betreft microbiële groei in drinkwa-

tervoorzieningen, is onlangs het boek

“Microbial Growth in Drinking Water

Supplies; Problems, Causes, Control

and Research Needs” gepubliceerd. Het

verscheen bij IWA Publishing. Onder

meer, maar niet enkel, zijn daarin

hoofdstukken over Legionella te vin-

den.

E www.iwapublishing.com

”Het is een misvatting dat de Legionella pneumophila bacterie enkel in warm water voorkomt. Ook koudwaterleidingen kunnen besmet zijn. Martine Van Wesemael, Antwerps drinkwaterbedrijf PIDPA

Brenntag, toonaangevend distributeur van chemicaliën in de Benelux, heeft een compleet producten-portfolio:

❚ Specialiteiten chemicaliën voorwater treatment, voeding, veevoeding, pharma, cleaning, polymeren, coating, cosmetica, lubricant toepassingen

❚ Industriële basischemicaliën(solventen, zuren, basen, zouten)

❚ Technical support & know-how

Brenntag Water Treatmentproductengamma:

❚ Flocculanten❚ Coagulanten❚ Ontschuimers❚ Bio-additieven/nutriënten❚ Aktief kool❚ Filtermedia❚ Hars voor ionenwisselaars❚ Desinfectantia❚ Klantspecifieke mengsels❚ Andere specialiteiten voor

waterbehandeling

Water is Life – That’s Why We Care

Brenntag N.V.Water TreatmentNijverheidslaan 38, 8540 DeerlijkTéléphone + 32 56 78 82 52Fax + 32 56 77 57 11jurgen.vandenbon@brenntag.belien.schouteten@brenntag.bewww.brenntag.bewww.brenntag-specialties-europe.com

SHARED VALUES – SHARED SUCCESS

100000249_BTS_WT_195x134mm_NL.indd 1 28.10.13 12:42

Industrieweg 122 P, 9032 Wondelgem • Belgium • T: +32 9 375 17 14 • F: +32 9 375 17 15 • sales@avecom.be

www.avecom.be

Steering and optimizing your environmental and microbial processesOnze specialiteiten: (an)aerobe waterzuivering, anaerobe vergisting, bodem- en grondwatersanering, valorisatie van nevenstromenOnze producten: Stabilox (micronutriënten aerobie), Methanostim Liquide (micronutriënten anaerobie), Nutriflok (verbetering vlokvorming en bezinking), Multidechlorobac (afbraak van VOCl verbindingen in bodem/grondwater), entslib (HANDS voor nitrificatie/denitrificatie, anaeroob korrelslib), ...Onderzoek en ontwikkeling in partnerships met industriële bedrijven

Laboschaal en pilootschaal haalbaarheidstesten

15 avecom ad 195x134.indd 1 17/05/13 09:48

aquarama #62 I 43

om de actieve stoffen waarmee ze werken, goedge-keurd te krijgen. Die goedkeuring moet gebeuren na zorgvuldig onderzoek in één van de lidstaten. Pas eenmaal die het licht op groen heeft gezet en de stof op de lijst Annex I is gekomen, mag de che-mische stof op Europees niveau worden gebruikt voor verwerking in een product dat als biocide mag worden verkocht. “Er wordt dus een onderscheid gemaakt tussen een actieve stof (een unieke che-mische stof) enerzijds en anderzijds een biocide-product dat bedoeld is voor eindtoepassing. Dit kan een product zijn, bestaande uit één component of een combinatie van verschillende grondstoffen. De werkzame stof aanwezig in een biocideproduct moet dus opgenomen zijn in Annex I.”Op dit moment staan er nog niet zoveel actieve middelen op die lijst, vermits de dossiers in volle behandeling zijn en aangezien dit een vrij com-plexe aangelegenheid is die veel tijd en geld vraagt.

Zowel in de westerse wereld als in landen waar de bevolking procentueel een stuk sneller groeit dan de uitbreiding van sanitaire voor-

zieningen en drinkwatervoorzieningen, is desin-fectie van cruciaal belang. Meer dan ooit zijn men-sen zich bewust van deze problematiek en zoeken ze naar goede oplossingen. Eén daarvan is ervoor zorgen dat de voorwaarden voor legionellabesmet-ting niet kunnen worden ingevuld. In dat kader hebben installateurs een goed houvast aan de 52 eenvoudige en makkelijk toepasbare richtlijnen die een tijdje geleden door het Vlaams Gewest zijn samengebracht in een document van Best Beschik-bare Technieken.Op de markt zijn zowel thermische, chemische als fysische desinfectietechnieken sterk vertegenwoor-digd. De meeste systemen slagen er goed in bacte-riën af te doden, maar hebben meer problemen met het verwijderen van biofi lm, waarin de micro-orga-nismen langer overleven door hun grote resistentie en bijgevolg ook corrosie van de leidingen kunnen veroorzaken. Daarom is het van belang dat de markt blijft innoveren en oplossingen blijft aanreiken die de kwaliteit van ons drinkwater verder optimaliseren.

BIocIDeS

Eén van de manieren om legionella en andere bacte-riën effi ciënt af te doden, is het gebruik van bioci-den. Hans Delobelle, product manager specialties bij

Brenntag: “De wetgeving rond biocides is onlangs veranderd. In september 2013 is de Europese richt-lijn omgevormd tot een bindende verordening. De nieuwe verordening is direct in werking gegaan en hoeft niet te worden omgezet in nationale wetge-ving. De actieve stoffen worden op Europees niveau beoordeeld. Zolang de werkzame stoffen nog niet Europees beoordeeld zijn, geldt voor dergelijke middelen het bestaande nationale recht.”Het gevolg van de verordening is dat alle leveran-ciers van chemicaliën een dossier moeten indienen

De kwaliteit van drink- en proceswater is een thema dat iedereen aanbelangt. De micro-

organismen die talrijk in ons water aanwezig zijn, kunnen leiden tot ernstige ziektes

en in het ergste geval de dood tot gevolg hebben. Het is bijvoorbeeld onthutsend vast

te stellen dat in Noord-Amerika meer dan acht op tien kinderen ziek worden als gevolg

van virussen en bacteriën in het water. Om dit te voorkomen, verdeelt Brenntag onder

meer biocides die vermijden dat zich bepaalde besmettingen in het water voordoen.

Brenntag verdeelt effi ciënte biocides voor legionellabestrijding

aquarama #62 I 43

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

u Ontwikkeling biofi lm (Wikipedia)

Hechting Groei Ontwikkeling SlijmvormingOnomkeerbare hechting

44 I aquarama #62

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

44 I aquarama #62

Hans Delobelle: “De producten worden ingedeeld in producttypes. Zo zijn er bijvoorbeeld productty-pes voor ontsmetting (onder meer voor de behan-deling van drinkwater voor vee), bewaring (onder meer voor verven, detergenten, ...), bewaring van proceswaters en koelvloeistoffen, et cetera.”Een lijst van deze biocides is te vinden op de web-site van het ECHA, het Europees Agentschap voor chemische stoffen. Deze instantie is de drijvende kracht bij de tenuitvoerlegging van de baanbre-kende EU-wetgeving inzake chemische stoffen. Van deze wetgeving zullen niet alleen de mense-lijke gezondheid en het milieu, maar ook de inno-vatie en het concurrentievermogen profiteren. De ECHA helpt ondernemingen om de wetgeving na te leven, bevordert het veilig gebruik van chemische stoffen, verstrekt informatie over chemische stof-fen en pakt zorgwekkende stoffen aan.Uiteraard zal de uitvoering van de nieuwe Europese wetgeving ook gevolgen hebben voor ons land, al zullen die minder ingrijpend zijn omdat onder meer België en Nederland al vrij strenge normen voor het gebruik van biociden hanteerden.

VoorDeLeN

Biocides vrijwaren waterbehandelingsinstallaties van bacteriële groei en verhinderen daardoor de vor-ming van biofilm, legionella en/of corrosie. Instal-laties die geen gebruik maken van biociden, die-nen veel vaker te worden gereinigd, wat niet ideaal is aangezien dit ervoor zorgt dat de installatie niet continu en optimaal kan draaien. Legionella is zo

goed als altijd aanwezig in water, maar het ontwik-kelt zich pas echt als er biofilm aanwezig is en als er regelmatig stilstand in de leidingen is. Legio-nella is eigenlijk een longziekte, waarvan de bacte-riën afsterven bij een temperatuur boven de 60 °C.Hans Delobelle: “Afhankelijk van het type water, voelen bacteriën zich prima bij een pH-waarde tussen 4 en 9. Biocides kunnen deze bacteriën afdoden, maar het is uiteraard van belang dat dit gebeurt in de correcte doseringen, en door men-sen met knowhow. Snelwerkende biocides verwijde-ren de bacteriën heel vlug, maar zijn zelf ook snel uit het systeem verdwenen. Traagwerkende bio-cides doden niet meteen alles af, maar garande-ren wel een hogere efficiëntie op langere termijn. De markt van biocides is een vrij stabiel gegeven, al gebeuren er uiteraard wel regelmatig ontwikke-lingen. Zo zijn wij momenteel bijvoorbeeld bezig met de ontwikkeling van een aantal producten op basis van chloordioxide. Op dit ogenblik zijn we nog aan het nakijken wat de beste optie is op vlak van registratie, veiligheid, kost-performance,... Chloordioxide is naar de toekomst een erg interes-sant biocide voor waterbehandeling in verschil-lende toepassingen.”

Brenntag NVBrenntag NV, marktleider in de chemische distributie in België, verkoopt zowel industriechemi-

caliën (basen, zuren, solventen, proceschemicaliën, Air1®-AdBlue®) als gespecialiseerde che-

micaliën. De specialiteitenafdeling is vooral actief in de waterbehandeling, de voedingssector,

de farmaceutische industrie, rubber en kunststoffen, cosmetica, cleaning en coating. Bren-

ntag verdeelt chemicaliën onder de chemische benaming of de merknaam. Op vlak van water-

behandeling distribueert het bedrijf onder meer antischuimmiddelen, coagulanten, flocculan-

ten, anticorrosiemiddelen, filtermedia, additieven voor stoomketels en biocides.

Hans Delobelle: “Het spreekt voor zich dat deze dienstverlening ondersteund wordt door het

advies van specialisten ter zake, die in functie van de behoefte van de klant telkens de meest

passende oplossing aanraden.” E www.brenntag.be

oNDerZoek

Dow, wereldwijd één van de meest vooraanstaande chemicaliënproducenten en leverancier bij Bren-ntag, heeft de effectiviteit van verschillende bioci-des onlangs nauwgezet onderzocht. Hans Delobelle: “Parameters die bij dit onderzoek onder meer aan bod kwamen waren de frequentie, de dosering en het resul-taat van combinaties met andere producten. Op vlak van effectieve werking kwam het product Ucarcide (op basis van de stof glutaraldehyde) als beste uit de test. Uit het onderzoek bleek dat dit product het best werkt in lage dosering, zowel bij een meting na één uur als na 24 uur. Algemeen kunnen we stellen dat de niet-oxiderende biociden het meest efficiënt werken.”Sowieso is het nuttig om bij de bestrijding van legi-onella en andere infecties, regelmatig verschillende biociden af te wisselen. “Op die manier kunnen we vermijden dat de bacteriën resistent worden tegen het middel. Ook een combinatie van verschillende middelen kan heel doeltreffend zijn. Daarnaast is het uiteraard van cruciaal belang om de installa-ties goed te onderhouden. Een periodieke monito-ring van het water is dus onontbeerlijk.”

Met dank aan Richard Levy (Dow microbial control)

u Biofilm Formation : Scanning electron micrographs (Image courtesy of The Dow Chemical Company)

Scanning electron micrographs van een metalen oppervlak dat gedurende 1, 24 en 64 uur in contact is

geweest met hercirculerend water. We zien eerst vorming van organische afzet vervolgens hechten zich

bacteriën. Deze bacteriën zijn na verloop van tijd omringd door biofilm.”

b : bacteria i : inorganic debris o : organic debris m : polysaccharide matrix.

o

b

i

i

b

m

m

5 μm 5 μm 5 μm

b

o

u Biofilm in een olieraffinaderij, waar enkel oxiderende biocides werden gebruikt

Deskundig, onafhankelijk, betrouwbaar.

Bouwondernemers verdienen een sterke

belangenorganisaties. Een baken waar men

letterlijk dag en nacht terecht kan.

Kijk op www.bouwunie.be of www.unizo.be.

“ Ik heb mijn camionette nodig voor mijn werk, niet om de schatkist te vullen.”te vullen.”Kristof BeenaertsInstallateur Limburgs Klimatiseringsbedrijf

Uw belangen sterk verdedigd dankzij BOUWUNIE en UNIZO

Bouwunie_ledenwerving_ADVERTENTIE_Beenaerts_230x297.indd 1 18/10/13 15:11

46 I aquarama #62

Deze ‘éénpuntskalibratie’ - enkel de steiltegraad van de sensor in de meetomvormer wordt aangepast - heeft als nadeel dat een veranderende pH-waarde of temperatuur een nieuwe kalibratie vereist, anders bestaat het gevaar van een foutieve meting. Gezien de online chloormeting de automatische dosering van chloor realiseert, bestaat er gevaar op onder- of overdosering in het drink- of badwater.

Bij het ontwerpen van een chloormeting moet er dus voor gezorgd worden dat er door een bijko-mende pH-regeling en temperatuurcompensatie stabiele verhoudingen worden bekomen. De tech-nische inspanning om dit te bekomen is beduidend, temeer omdat chloorsensoren een bepaalde mini-male stroming vereisen. Een debietbewaking is dus uiterst zinvol.

De toestand van drink- en badwater kan door de parameters chloor, pH, ORP en tempera-tuur meettechnisch online bewaakt worden.

De drinkwaterreglementering specificeert hiervoor onder meer grenswaarden voor vrij chloor. Onder vrij chloor verstaan we de som van de componenten hypochlorig zuur (HOCl), hypochloride (OCl-) en ele-mentair, physicalisch opgelost chloorgas (CL2)(aq.). Als desinfectiemiddelen komen gewoonlijk chloor-gas (Cl2) of producten op basis van natriumhypo-chloride (NaOCL) in aanspraak. Worden deze pro-ducten in het te desinfecteren water gevoegd, dan ontstaan volgende chemische reacties:

(I) cL2 + H2o w Hocl + HcL of respectievelijk(II) Naocl + H2o w Hocl + NaoH

In beide gevallen ontstaat als gewenst product het hypochlorige zuur (HOCl) dat voor de desin-fectie verantwoordelijk is. Helaas is de verschij-ning van het hypochlorige zuur afhankelijk van de pH-waarde. Als de pH-waarde stijgt, dissoci-eert het hypochlorige zuur met vorming van hypo-chloride (OCl-) tot gevolg. Bij vermindering van de pH-waarde vergroot het aandeel hypochlorig zuur (HOCl) en vermindert het aandeel hypochloride (OCl-). Grafiek 1 illustreert deze verbanden.

Naast de pH-afhankelijkheid worden de chemische reacties bovendien ook door de temperatuur beïn-vloed. Hierdoor verschuiven de aandelen nogmaals ten opzichte van elkaar.

MeeTTecHNIScHe ProBLeeMSTeLLING

Voor de vrijechloormeting worden amperometri-sche sensoren gebruikt. Men onderscheidt open- en membraanbedekte sensoren.

Al deze sensoren hebben hetzelfde probleem: ze kunnen principieel enkel de HOCl-component meten. Als de pH-waarde verschuift, wordt dus ook het meetbare vrijechlooraandeel veranderd.

Bij de inbedrijfname van chloorsensoren wordt in de praktijk een staal genomen van het te meten water en via een fotometrische meting hiervan de chloorwaarde bepaald. Deze labwaarde wordt dan als referentie genomen voor de justering van de online meting. Dat wil zeggen dat de sensor zelf door een vergelijkingsmeting ‘gekalibreerd’ wordt.

Chloor blijft nog steeds het meest verspreide hygiënische en microbiologisch

betrouwbaarste desinfectiemiddel bij drink- en badwater. Zowel in de huidige

drinkwaterregelgeving als in de DIN/EN-reglementering voor zwembadwater

wordt chloor nog steeds opgegeven.

Meettechnische oplossing bij chlorering van drink- en badwater

u Grafiek 1: Verhouding HOCl en OCl-

100%

90

80

70

60

50

40

30

20

10

06,6 6,8 7 7,2 7,4 7,6 7,8 8

pH-waarde

hypochlorige zuur

hypochloride

46 I aquarama #62

u Membraanbedekte vrijechloorsensor

aquarama #62 I 47

aquarama #62 I 47

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

Met de Jumo dTRANS pH 02 (1) en de Jumo Aquis Touch S biedt Jumo enerzijds een compact toestel (96 x 48mm) en anderzijds een moderne multika-naal wandmontageregelaar aan. Beide toestellen bieden een waaier aan mogelijkheden om juist deze gestelde opdracht perfect op te lossen. Alle nood-zakelijke sensoren voor een chloormeting kunnen tegelijkertijd aangesloten worden: een standaard pH-elektrode (4), een compensatie temperatuursen-sor Pt100/Pt1000 (5), een membraanbedekte chloor-sensor (2) en een sensor voor debietbewaking (3).

Een in de toestellen standaard geïntegreerde func-tie ‘pH-gecompenseerde chloormeting’ maakt het mogelijk om een beduidend betere chloormeting in een compensatiebereik van pH 6,5 tot pH 8,5 te bekomen.

In de toestellen worden dus gelijktijdig pH, chloor, temperatuur en debiet (doorstroming) gemeten, aangeduid en bewaakt. Er kan met de ingebouwde relaiscontacten een automatische dosering of PID-regeling gerealiseerd worden. Voor elk type sensor is de overeenkomstige kalibratieroutine voorhanden. Een kalibratielogboek geeft de gebruiker informatie over de historiek van de doorgevoerde kalibraties.

Bovendien zijn er optionele in- en uitgangskaar-ten (als plugbare modules) ter beschikking voor bijkomende schakelfuncties of als analoge uitgan-gen. Door optionele interfacekaarten zoals Profi-bus DP en RS422/485 met ModBus-protocol kunnen deze toestellen in grotere installaties geïntegreerd worden.

Een interessante optie bij de dTRANS pH 02 is de optiekaart “datalogger met real time klok’.Hierbij kunnen 4 analoge signalen (bijvoorbeeld pH, chloor, debiet en temperatuur) alsook 12 binaire signalen opgenomen worden. De tot maximum zes maanden geregistreerde data (meetwaarden, datum, tijd) kunnen via een PC-programma uitgelezen, opgeslagen en grafisch geanaliseerd worden. Daar-

mee is op eenvoudige wijze, zonder te investeren in een volwaardig registratietoestel, langetermijn-bewaking mogelijk. De manipulatievrije gegevens kunnen in een gebruikelijk tabellenverwerkingspro-gramma geëxporteerd worden.

De Aquis Touch S daarentegen beschikt optioneel over een volwaardige registratiefunctie van 2 x 4 analoge en 2 x 3 digitale signalen die via interface of USB-stick manipulatievrij kunnen worden gedown-load naar een gegevensverwerkingsprogramma.

SAMeNVATTING

De dTRANS pH 02, met zijn vele opties en compact design, biedt de mogelijkheid om ook kleine, decen-trale meetstations met een performante techniek uit te rusten. Dit was tot nu toe nog niet moge-lijk in zulke beperkte toestelafmetingen. Daaren-tegen is de Aquis Touch S een all-round fieldtoestel die een oplossing biedt voor quasi alle meettech-nische problemen. Beide toestellen zijn optimaal om de bekende onzekerheden bij chloormeting in drink- en badwater tot een minimum te herleiden.

E www.jumo.be

u Grafische voorstelling uit de dataloggerfunctie

u u Aquis Touch S

u Doorstroomarmatuur met sensoren

u dTRANS pH 02

48 I aquarama #62

eLekTroNIScH GeSTuurDe DoucHekrANeN

Voor een van de gevangenissen leverde Franke 280 elektronisch gestuurde douchekranen. Die bieden de mogelijkheid om, via elektronische tijdinstel-ling, de dagelijkse beschikbaarheid van douche-water nauwkeurig te controleren en bij te sturen. Stijn Willekens: “In een eerste fase zal voor elke gevangeniscel dagelijks 15 minuten looptijd van douchewater ter beschikking worden gesteld. Na een proefperiode zal het verbruik dan worden geanalyseerd, waarna de directie bijvoorbeeld kan beslissen om die periode in te krimpen tot 10 minuten.”

Deze oplossing biedt, naast een nauwkeuriger con-trole over de kosten, nog andere voordelen. Ten eerste krijgen de gevangenen meer privacy, zeker in vergelijking met een groepsdouche. Daarnaast wordt ook de kans op misbruik of andere moge-lijke wantoestanden de kop ingedrukt. Stijn Wil-lekens: “Op deze manier kunnen de gedetineerden gebruik maken van sanitaire voorzieningen die aan-gepast zijn aan de comforteisen van de 21ste eeuw en bovendien hun sanitaire behoeften invullen op een menswaardige manier.”

“De gevangenen kunnen zelf niet zien hoe lang ze nog van hun douche kunnen genieten, maar in de praktijk zullen ze snel weten dat, als ze drie keer op de elektronische piëzoknop hebben gedrukt zonder tussendoor op stop te hebben gedrukt, hun douche-moment voor die dag voorbij is.”

Gevangenissen vormen al jaren één van de pijnpunten van onze maatschappij. Door het gebrek aan beschikbare plaatsen gebeurt het

wel vaker dat gedetineerden dienen samen te wonen in te kleine ruimten en moeten leven in complexen die hopeloos verouderd zijn. Daarom is de overheid bezig aan een sterke inhaalbeweging, wat een tijdje geleden resulteerde in het masterplan 2008-2012-2016, voor een gevangenisinfrastructuur in humane omstandigheden. Dit plan biedt onder meer een ant-woord op het probleem van de overbevolking in de Belgische gevangenissen.

Het plan omvat enkele grote actiepunten, waaron-der de bouw van in totaal dertien nieuwe inrich-

tingen om enerzijds de stijgende behoefte op te vangen en een buffercapaciteit voor renovatie van andere complexen te voorzien, en anderzijds ter ver-vanging van sterk verouderde inrichtingen. In dat kader passen de bouw van nieuwe gevangenissen.

oPTIMALISerING SANITAIr

Tijdens de ontwerpfase van de bouw van deze com-plexen werden oplossingen gezocht voor actuele problemen in de gevangenissen. Daartoe behoren ook besparingen. In het kader van een potentiële kostenreductie, werd zorgvuldig het luik water- en energiemanagement onder de loep genomen. Zo kwamen onder meer de douchecellen ter sprake. Die waren vroeger gemeenschappelijk, maar om diverse redenen beslisten de autoriteiten om te opteren voor één douche in elke cel.Stijn Willekens, verkoopsverantwoordelijke in België voor Franke Washroom Systems: “Men was op zoek naar een oplossing om het douchemoment te kun-nen laten gebeuren in iets comfortabeler en veili-ger omstandigheden, maar dan wel beheerd door een ingenieus controlesysteem om de kosten zo goed mogelijk te reduceren. Om aan deze behoeften tege-moet te komen, hebben wij daar het watermanage-mentsysteem Aqua 3000 Open geïmplementeerd. De configuratie van dit systeem kan zodanig worden aangepast dat het een goed antwoord biedt op de specifieke behoeften van een penitentiair complex.”

Franke gunt gedetineerden individueel douchecomfort

48 I aquarama #62

Watermanagement: het begrip was vermoede-

lijk nooit zo actueel als nu. In een permanente

zoektocht om voortdurend de kosten van

water en energie te drukken, wordt koorts-

achtig gezocht naar innovatieve systemen, die

bij voorkeur ook hygiënisch en comfortabel

moeten zijn. Franke Washroom Systems is al

jarenlang onafgebroken bezig om de vraag

naar vernieuwende systemen regelmatig te

laten resulteren in innovatieve oplossingen,

die het gebruikscomfort opvallend omhoog

stuwen. Een goed voorbeeld daarvan is de

integratie van het watermanagementsysteem

Aqua 3000 Open in collectiviteiten, zoals on-

der meer zwembaden, ouderenvoorzieningen

en penitentiaire complexen.

u AQUATIMER - A3000 open gecombineerde douchearmatuurset voor inbouwmontage, met elektronische tijdinstelling

PP-R leidingsystemenDe meest zekere en veilige verbindingstechniek door polyfusie.Minimale uitzetting dankzij de integratie van glasvezels (faser).

Zeer lage warmteoverdrachtscoëfficient.Buitendiameter beschikbaar vanaf 16mm tot 630mm.

Verschillende types leidingen: SDR6 – SDR 7.4 – SDR 9 RP – SDR 11.Geschikt voor uiteenlopende toepassingen zoals sanitair – verwarming –

airconditioning – perslucht – sprinklersystemen .NIEUW: voorgeïsoleerde leidingen (ISO) – glasvezelversterkte

zuurstofdichte leidingen (OT).Compleet gamma aansluitroosters in PP-R voor toepassingen met

klimaatplafonds en wandactivering.

KASTEELSTRAAT 15 - B-8980 ZONNEBEKE76, QUATRIÈME AVENUE - B-4040 HERSTAL

Tel. 057.40.93.47 – fax 057.40.93.45 – info@aquatherm-belux.bewww.aquatherm-belux.be

Your partner in sludge and wastewater treatment

• Drum screens• Flotations• Lamella separators• Physicochemical treatment

• Biological treatment• Sludge treatment• Study/optimisation/

realization/follow up

Fraterstraat 45 - B 9820 Merelbeke - T: +32 (0)9 219 06 03 - F: +32 (0)9 219 06 05 - info@novotec.be - WWW.NOVOTEC.BE

aquarama #62 I 51

lateur veel makkelijker. Waar die vroeger nog een thermostaat onder de kraan diende te bouwen, is in de kraan nu al een patroon met thermostaatbevei-liging (water wordt niet warmer dan 41 °C, nvdr.) ingebouwd. Een andere interessante oplossing is AquaContact: deze elektronische wastafelarmatu-ren werken op basis van infrarood en kunnen met start/stopfunctie en/of lichaamsdetectie worden uitgerust. Bovendien is er de mogelijkheid om een thermische desinfectie uit te voeren.”

E www.franke.be

De ‘hardware’ van het sanitair (de armaturen) is identiek als die bij zwembadprojecten. Daarnaast wordt Aqua 3000 Open onderbouwd met een geso-fisticeerd softwarepakket, dat makkelijk te bedienen valt door de technische diensten van het peniten-tiair complex. “Op de visueel aantrekkelijke display krijgt de technisch verantwoordelijke een volledig overzicht van de douches in alle cellen. De com-puter fungeert als stuurklok: je kan in één oogop-slag zien hoeveel minuten en seconden elke gede-tineerde die dag nog van zijn douche gebruik kan maken. Bovendien is het programma zodanig opge-bouwd, dat het makkelijk mee kan evolueren, bij-voorbeeld als het gevangeniscomplex dient te wor-den uitgebreid. De ervaring opgedaan bij andere pilootprojecten leerden ons dat, dankzij de grote beheersbaarheid, water- en energiereducties tot 60% perfect mogelijk zijn. Ook besparingen op de volledige sanitaire installatie zijn probleem-loos mogelijk door een doorgedreven automatisa-tie (reductie gelijktijdigheid).

ANDere ToePASSINGeN

Aqua 3000 Open leent zich ook perfect voor toe-passingen in andere publieke complexen, zoals fit-nessclubs, zwembaden, ziekenhuizen, enzovoort. Stijn Willekens: “Hier worden regelmatig elektro-nisch gestuurde douchekranen geïnstalleerd. Die bieden de mogelijkheid om thermische desinfecties doen en worden automatisch gespoeld als ze gedu-rende een bepaalde periode niet worden gebruikt (stagnatie). Op die manier kunnen we gevat anti-ciperen op de potentiële vorming van bijvoorbeeld legionella. Automatische spoelingen sluiten boven-dien typisch menselijke fouten uit. In gevangenis-sen zullen die automatische spoelingen minder nodig zijn, gezien de douches daar ongetwijfeld intensief zullen worden gebruikt.”

In oudere voorzieningen wordt nog steeds vaak geopteerd voor eengreepsmengkranen. De nieuwe Franke AQUAFIT eengreepsmengkranen met geïnte-greerde thermostaat maken het leven van de instal-

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

Van RVS-fabrikant tot one stop shopFranke Washroom Systems maakte door de jaren heen een enorme evolutie door. Onder meer dankzij enkele geslaagde overnames, trans-

formeerde het bedrijf van een klassieke rvs-fabrikant tot een aanbieder van totaaloplossingen.

Stijn Willekens: “Onze missie bestaat er onder meer in om het comfort van de gebruiker te verhogen en tegelijkertijd het werk van de instal-

lateur te verlichten. Dat doen we door zelf veel voormontages te doen, zodat de installateur geen risico loopt als hij bijvoorbeeld een dokters-

wasgoot met elektronisch kraanwerk dient te plaatsen. Daardoor zijn zowel de klant als de installateur tevreden én hebben wij de garantie dat

alles op de juiste manier is gemonteerd. We creëren dus oplossingen met een hoge gebruiksvriendelijkheid en veel lagere installatierisico’s.”

De basis voor een optimale inrichting van een sanitaire ruimte is een gedegen planning. Daarin wordt bekeken met welke specifieke

omstan¬digheden rekening moet worden gehouden en aan welke eisen de sanitaire ruimte moet voldoen op grond van het verwachte

gebruik. Een gekwalificeerd advies, specifiek voor het betref¬fende object en conform de bestaande voorschriften, is daarbij de belangrijk-

ste schakel in de keten van concept tot en met uitvoeringsplanning.

aquarama #62 I 51

u AQUAFIT eengreeps-mengkraan met geïnte-greerde thermostaat

u “Open Building” integratie met AQUA3000 open

52 I aquarama #62

voor de douches van een openbaar zwembad moet steeds minstens 65 °C bedragen. Het mengen van warm en koud water moet zo dicht mogelijk voor de waterverdeling voor de douches gebeuren. Exploi-tanten van whirlpools (subafdeling 5.32.9.4) zijn verplicht om het water jaarlijks op Legionella pneu-mophila te laten controleren.

LeGIoNeLLAPreVeNTIe

Kalsbeek is gespecialiseerd in legionellapreventie- en bestrijding. Het bedrijf beschikt over uitgebreide kennis van de diverse wet- en regelgevingen op dit gebied. De onderneming weet hoe deze wetgevin-gen zich onderling verhouden en wat voor invloed dit heeft op een (productie)proces.Kalsbeek heeft een team van specialisten op het gebied van legionella. Dit team bestaat uit advi-seurs, inspecteurs en monteurs, met elk hun eigen specialisatie. Dit zijn diensten zoals audits, mon-sternames, keerklepcontroles, reinigingen, risico-inventarisaties, (digitale) beheersplannen en uit-voering van beheersmaatregelen. Kalsbeek denkt met de klant mee, waardoor die de ruimte heeft om zich te richten op zijn core-business.

rISIco-INVeNTArISATIe eN BeHeerSPLAN

Kalsbeek voert risico-inventarisaties uit en stelt beheersplannen op voor alle types van water-voerende systemen, dus zowel voor drink-, pro-ces-, koel- als zwembadwater. Het gehele systeem wordt in kaart gebracht en beoordeeld op aanwe-zigheid van kritische punten. Een kritisch punt is een punt dat de groei van legionella kan veroorza-ken of ondersteunen. Daarnaast wordt in een breder perspectief gekeken of het systeem voldoet aan de

Legionella is een bacterie die voorkomt in de grond en in het water. Ook in leidingwater komt legionella voor, maar de hoeveelheden

zijn vaak zo gering dat ze geen gevaar vormen voor de gezondheid. Een probleem ontstaat als de bac-terie zich kan vermenigvuldigen. Dit gebeurt vooral in stilstaand water met een temperatuur tussen de 25 °C en 50 °C. Als besmet water wordt verneveld (hele kleine drup-peltjes), kan de bacterie worden ingeademd. Dit kan leiden tot een besmetting. Verneveling ontstaat bij-voorbeeld tijdens het douchen. Daarnaast vindt ver-neveling ook plaats in en rond koeltorens en con-densoren. Het drinken van of handen wassen met legionellabesmet water, brengt geen risico’s met zich mee. Bovendien is de ziekte niet overdraag-baar vanaf een legionellosepatiënt.De ziekte die wordt veroorzaakt door de legionel-labacterie kan in verschillende vormen voorko-men. De lichte vorm van de infectie is de legio-nella-griep (ook wel ‘Pontiac-fever’ genoemd). De zware vorm is de veteranenziekte (ook wel legio-nellose genoemd). De veteranenziekte lijkt op een zeer ernstige longontsteking en kent in het ergste geval een fatale afloop.

WeTGeVING

Het Koninklijk Besluit (KB) van 4 augustus 1996 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico’s bij blootstelling aan biologische agentia op het werk (dat grondig gewijzigd werd door het KB van 29 april 1999), is de Belgische omzetting van de Europese Richtlijn 90/679/EEG en is onderdeel van de Codex over het Welzijn op het werk (titel V, hoofdstuk III). Dit KB bevat een aantal

beheersmaatregelen die de werkgever op de werk-vloer moet nemen. De verschillende biologische agentia worden onderverdeeld in vier verschillende groepen, oplopend van de kans dat zij een ziekte veroorzaken en verspreiden onder de bevolking en het al dan niet aanwezig zijn van een aangepaste behandeling. Legionella Pneumophila wordt in dit KB ingedeeld bij groep 2 als een biologisch agens in de vorm van een bacterie die bij de mens een ziekte kan veroorzaken. Verder is het onwaarschijnlijk dat dit type van biologisch agens zich onder de bevol-king verspreidt en er bestaat gewoonlijk een effec-tieve profylaxe of behandeling.

Op 9 februari 2007 heeft de Vlaamse regering het Legionellabesluit goedgekeurd voor het Vlaams Gewest. Het Besluit van de Vlaamse regering geeft verschillende maatregelen voor de volgende inrich-tingen: watervoorzieningen in hoogrisico-instellin-gen (publiek toegankelijke inrichtingen die gericht zijn op de behandeling, verzorging of huisvesting van gevoelige personen); watervoorzieningen in matigri-sico-instellingen (publiek toegankelijke inrichtingen met een collectieve warmwatervoorziening); koelto-rens; klimaatregelingssystemen met luchtvochtig-heidsbehandeling; tandheelkundige units; exposities.

Alle nieuwe koeltorens en de watervoorzieningen in alle nieuwe hoogrisico- en matigrisico-instellingen moeten gebouwd en geëxploiteerd worden volgens de ‘Best Beschikbare Techniek (BBT)’. Verder worden in VLAREM II in afdeling 5.32.9 een aantal vereisten opgenomen die betrekking hebben op de warmwa-tertemperatuur en de waterkwaliteit. De tempera-tuur van het warm water in de warmwaterinstallatie

52 I aquarama #62

Sinds Kalsbeek België vanaf juli 2012 één

van de telgen van de Pollet Water Group is

geworden, ligt de focus van het bedrijf niet

alleen op conditionering van chemicaliën

en dienstverlening voor waterbehandeling

of luchtanalyse, maar ook op de bestrijding

van legionella.

Kalsbeek en Pollet Water Group bestrijden legionella

DOSSIER_______

haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______

micro

biologie

DOSSIER_______

micro

biologie

aquarama #62 I 53

wettelijke eisen. In een duidelijke rapportage wordt vervolgens aange-geven hoe deze kritische punten opgelost kunnen worden. Een deel zal technisch opgelost kunnen worden, een ander deel zal middels beheer onder controle gehouden worden. Een beheersplan is daarom ook een automatisch voortvloeisel van een risico-inventarisatie. Daarnaast is het hebben van een actueel beheers-plan en het bijhouden van een logboek, in veel gevallen een wettelijke verplichting. Kalsbeek streeft ernaar om de beheersmaatregelen tot een minimum te beperken, zodat het voor de klant praktisch toepasbaar is en diens tijdsinvestering beperkt blijft.Risico-inventarisaties voor proces- en koelwater zijn een vak apart. Naast de aanleg van de installatie dienen onder meer het waterbehandelings-programma en de omgevingsfactoren beoordeeld te worden. Door de jarenlange ervaring die Kalsbeek heeft op het gebied van waterbehan-deling en Legionella, heeft het bedrijf op dit vlak een brede expertise.

LeGIoNeLLABeSTrIJDING

Toch kan het, ondanks alle voorzorgsmaatregelen, voorkomen dat een instelling met een legionellabesmetting te maken krijgt. In dat geval helpt Kalsbeek de benodigde maatregelen te nemen. Het bedrijf advi-seert en kan het gehele proces om de besmetting op te lossen, begelei-den. De onderneming geldt door haar jarenlange ervaring als een speci-alist in het voorkomen en oplossen van legionellabesmettingen.

Door middel van thermische desinfectie of chemisch reinigen kan een legionellabesmetting verholpen worden. In eerste instantie wordt het systeem chemisch gereinigd om de biofi lm te verwijderen. Deze bio-fi lm is zowel een voedingsbron als een bescherming voor de aanwezige legionellabacterie. Na deze chemische reiniging is het systeem vaak al schoon. Het systeem wordt daarna gedesinfecteerd en kan weer in gebruik genomen worden. Hiermee is de legionellabesmetting opgelost.Wanneer een reiniging niet uitgevoerd kan worden of wanneer er sprake is van continu terugkerende besmettingen, kunnen alternatieve tech-nieken een oplossing bieden.

E www.kalsbeek.net

u Voor en na chemische reiniging koeltoren (Bron: Kalsbeek).

looking for

for your project?

the right partner

cgk-online.beVoor meer info:

chemical process & storage solutions

CGK group bvbaWestlaan 78560 Gullegem

Tel: +32 (0) 56 42 22 02Fax: +32 (0) 56 42 22 05

info@cgk-online.be

CGK zorgt voor de onderdelen, het onderhoud en de reparatie

van uw procesinstallatie.

OXIPERM® PRO HOUDT LEGIONELLA EN UW KOSTEN

ONDER CONTROLEChloordioxide bestrijdt Legionella en andere bacteriën

• Continue dosering van ClO2 zorgt voor uiterst e� ciënte desinfectie en voorkomt de vorming van bio� lm in uw waterleidingen. (Legionella kan zich nergens meer verbergen)

Verminder uw bedrijfskosten – van bij de opstart• Oxiperm® Pro is onovertro� en qua prijs en betrouwbaarheid.

(Bespaar op uw investeringskosten.)• Ongeëvenaarde doseernauwkeurigheid. (Verminder uw

verbruik van chemicaliën.)• Genereer ClO2 rechtstreeks ter plaatse – met het hoogste

rendement. (Verminder uw opslag- en transportkosten.)• Erkend alternatief voor thermische desinfectie. (Bespaar op

uw energiekosten)

Het resultaat? Gezond, heilzaam water• Oxiperm® PRO bestrijdt en voorkomt Legionella - zonder de

smaak van uw water te beïnvloeden.

Meer info op: www.grundfos.com

Het resultaat? Gezond, heilzaam water• Oxiperm® PRO bestrijdt en voorkomt Legionella - zonder de

smaak van uw water te beïnvloeden.

Meer info op: www.grundfos.com

Oxiperm Pro 93x277 NL.indd 1 14/11/2013 16:21:10

aquarama #62 I 55

worden andere oxiderende biociden, zoals peroxide en ozon, alsmaar interessanter. Niet-oxiderende biociden (isothiazolines) worden eveneens gebruikt voor de microbiologische controle van koelwater-systemen, maar vanuit kostenstandpunt is hun enige gebruik voor grotere systemen niet efficiënt. Daarom wordt vaak een gewone oxiderende biocide-dosering gecombineerd met de schoksgewijze dose-ring van een niet-oxiderende biocide, om het bioci-dale effect te verhogen. Het verhoogde effect wordt in de onderstaande figuur getoond.

LeGIoNeLLA PNeuMoPHILA

Wanneer we het hebben over de biologische ver-ontreiniging van koelwatersystemen, spreken we eigenlijk altijd ook over een besmetting met legi-onella pneumophila. Deze gramnegatieve bacte-riën leven in en komen vrij uit biofilms van koel-watersystemen. De gebruikelijke biociden zijn niet in staat in bestaande biofilms te penetreren en daarom zullen ze geen legionellabacteriën ver-wijderen. Hoge doseringen van oxiderende bioci-den, bijkomend gebruik van biodispersanten of een chemische reiniging (bijvoorbeeld met water-stofperoxide) zijn noodzakelijk in geval van zware biofilmvorming.De laatste jaren zijn er verscheidene rapporten uitgebracht die op industriële koelwatersyste-men wijzen als bron voor een legionellabesmetting onder mensen. Vooral voor personen met een ver-zwakt immuunsysteem, oudere personen en rokers is het risico op besmetting hoger. De blootstelling aan Legionella pneumophila kan in principe tot

BIoFouLING IN koeLWATerSySTeMeN

Naast corrosie en afzetting kan biofouling een gigantisch probleem vormen in open koelwater-systemen. Koelwater is de perfecte omgeving voor allerlei soorten micro-organismen, namelijk bacte-riën, algen en schimmels. Kenmerkend voor koelwa-ter is de middelmatige pH en een gematigde tem-peratuur, wat een rijke voedingsbodem vormt voor micro-organismen om te kunnen overleven en zich te vermenigvuldigen. Vooral in aanwezigheid van koolwaterstof, die de Totale Organische Koolstof (TOC) en het Chemisch Zuurstofverbruik (CZV) ver-hoogt, krijgt men een ernstige microbiologische aangroei. De onderstaande figuur illustreert de rela-tie tussen het CZV in koelwater en het ontstaan van biofouling in warmtewisselaars.

Aangezien algen zonlicht nodig hebben voor fotosynthese, zullen ze enkel gezien worden in de buurt van de koeltoren, terwijl bacteriën in het hele koelsysteem kunnen worden aangetrof-fen. De controle van biologische verontreiniging van koelsystemen wordt vaak gedaan door mid-del van ‘dip-slide’-testen. De resultaten hiervan tonen nog maar de helft van de waarheid aange-zien de vorming van biofilms hier niet door wordt gecontroleerd. Dit heeft een nog grotere invloed op de efficiëntie van een koelsysteem. Het eer-ste en duidelijkste probleem is de vermindering van de hitteoverdracht bij warmtewisselaars, maar er zullen nog andere problemen opdui-ken. Vooral de Microbiologisch Beïnvloede Cor-rosie (MIC) kan een serieuze invloed hebben op de levensduur van een warmtewisselaar, aange-zien het leidt tot een diepe en snel vorderende putvormige corrosie.

Een typische maatregel om biofouling en de vor-ming van biofilms te voorkomen, is het gebruik van oxiderende en niet-oxiderende biociden, of een combinatie van beide. De diverse chloorsa-menstellingen, en dan vooral chloorgas en natri-umhypochloriet, zijn altijd de meest gebruikte en populaire oxiderende biociden geweest in de behandeling van koelwater. In het koelwater pro-duceren deze chloorsamenstellingen hypochlorig-zuur (HClO) en hypochloriet-ion (CLO), die de werk-zame bestanddelen zijn. De dosering van op chloor (halogeen) gebaseerde biociden is in vele landen evenwel beperkt, zeker in Europa. Om deze reden

Al vele jaren wordt ozon als biocide ge-

bruikt in diverse soorten waterbehande-

ling. Vooral de behandeling met ozon van

afvalwater en drinkwater is populairder

geworden. Aan de andere kant wordt de

microbiologische controle in koelwater-

systemen door middel van ozon zeer zel-

den gezien, hoewel er heel wat positieve

ervaringen mee zijn. Vooral in grotere

koelwatersystemen, en daarom ook in

raffinaderijen, gebruikt Kurita Europe

ozon effectief als enige biocide.

De controle van microbiologie in koelwatersystemen

aquarama #62 I 55

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

u Fig. 1: Invloed van het CZV-niveau op biofouling

56 I aquarama #62

DOSSIER_______haal meer uit

afvalwater

DOSSIER_______microbiologie

DOSSIER_______microbiologie

56 I aquarama #62

twee ziekten leiden: vooreerst de vrij onschade-lijke Pontiac-koorts, maar anderzijds kan het ook tot de ernstigere legionellose leiden. Het sterfte-cijfer bij deze ziekte bedraagt bijna 15%.

In Europa zijn er de laatste jaren veel voorvallen geweest waarbij er legionella-epidemieën uitbraken in openbare plaatsen en in industriezones, die door hoge legionellaconcentraties in open koelwatersy-stemen werden veroorzaakt. In sommige gevallen leidde de hoge legionellaconcentratie in de koel-watersystemen tot de ambtshalve (tijdelijke) slui-ting van bedrijven.

Daarom is het uiterst belangrijk een regelmatige legionella-analyse uit te voeren in open koelwa-tersystemen, wat ook vaak door de plaatselijke autoriteiten wordt geadviseerd. Bij hogere legi-onellaconcentraties moeten de bovengenoemde tegenmaatregelen worden genomen. Nochtans is een bovenmatige dosering van biociden in veel gevallen niet mogelijk, omdat de lozingsvoorschrif-ten moeten worden nageleefd. Om te kunnen vol-doen aan deze lozingsvoorschriften en terzelfdertijd ook een milieuvriendelijk alternatief aan te bieden, gebruikt Kurita Europe ozon als biocide.

oZoN

Naast het gebruik als ontsmettingsmiddel in de drinkwaterindustrie, is de toepassing van ozon om micro-organismen uit koelwatersystemen te weren, een eerder jonge techniek. Sinds het begin van de jaren zeventig zijn de eerste belangrijke koelsyste-men met succes behandeld met ozon. Ozon is een gas op kamertemperatuur en een bij-zonder sterk oxidatiemiddel, de krachtigste in toe-passingen voor koelwatersystemen naast hydroxyl-radicalen. De oxidatie van micro-organismen wordt bereikt door beide, zowel door moleculaire ozon als door hydroxyl-vrije radicalen, die geproduceerd worden tijdens de ontbinding van ozon. Dit zorgt voor de snelste vernietiging van micro-organismen in het koelwater, vergeleken met andere biociden. Verder kan het koolwaterstoffen ontbinden en ver-mindert daarom het CZV- en voedingsstofniveau in het koelwater. Ozon wordt doorgaans gebruikt in concentraties van 0,1 tot 0,3 ppm (deeltjes per miljoen) tegenover de recirculatiesnelheid van het koelwater. De ozondosering wordt vaak continu toe-gepast maar kan, afhankelijk van de biologische verontreiniging, worden verlaagd. Een combinatie met andere (niet-oxiderende) biociden is in normale omstandigheden niet noodzakelijk.

Aangezien ozon vrij onstabiel is, moet het uit zuur-stof of lucht ter plaatse worden geproduceerd en het wordt onmiddellijk in het koelwatersysteem geïnjecteerd, bij voorkeur in de toevoerlijn. Tegen-woordig is de productie van ozon door elektrische ontlading overheersend. Elektrische ontladings-

eenheden passen wisselstroom met hoog vermo-gen toe op de gas-ioniserende moleculaire zuurstof. Vervolgens wordt er ozon gevormd door de recom-binatie van deze geïoniseerde zuurstofatomen en moleculaire zuurstof.

Als krachtig oxidatiemiddel zal ozon ook bepaalde chemische stoffen van de waterbehandeling afbre-ken (corrosie-inhibitoren en dispersanten). Daarom is het noodzakelijk ‘ozon-stabiele’ chemische stof-fen te kiezen en ozon niet te overdoseren. Kurita Europa gebruikt gepatenteerde inhibitoren en dis-persanten, die zorgen voor de totale koelwaterbe-handeling, zowel corrosie- en afzettingsinhibitie als de controle van de microbiologie met ozon. Theo-rieën dat ozon ook als afzettings- en corrosie-inhi-bitor alleen kan werken, zijn niet bewezen.

Kurita Europa exploiteert sinds de jaren negentig verschillende ozoneenheden om biologische aan-groei in koelwatersystemen, en vooral in raffinade-rijen, te verhinderen. “De resultaten, met name de mate van corrosie, afzettingsinhibitie en microbi-ologische controle, zijn steeds zeer goed geweest.” “Wij ontwikkelden, in samenwerking met fabrikan-ten van ozoneenheden, een klantgerichte ozon-eenheidtechniek, wat een eenheidsontwerp toelaat gebaseerd op de specifieke vereisten van het koel-watersysteem. Dit samenwerkingsverband laat ons toe een economische en technische totaaloplossing aan te bieden, komende van één bron.”

E www.kurita.be

u Legionella pneumophila

u Figuur 2: Doeltreffendheid van gecombineerde biocidedoseringen

Efficiënte olievrije schroefblower met maximale

energiebesparing en laag geluidsniveau.

• tot 2.500 mbar • tot 10.500 m3/h

Biogasblowerunit voor verplaatsen en

comprimeren van biogas

• tot 1.000 mbar • tot 2.850 m3/h

Low-pulse Blowerunits:

Kompakt en eenvoudig

onderhoud. De beste oplossing voor uw installatie

• tot 1.000 mbar • tot 10.500 m3/h

Robuschi Benelux B.V. - www.robuschi-benelux.nl

De Robuschi ROBOX producten voor

zuiveringsinstallaties

WEYN-LAUWERS NVIndustriepark-Noord 12

B9100 Sint-Niklaas

T +32(0)3 776 34 13

F +32(0)3 778 09 52

weynlauwers@weynlauwers.be

www.weynlauwers.be

UW PARTNERVOOR APPENDAGES

1948-2013

WeynLauwers.indd 1 27/05/13 17:00

58 I aquarama #62

U kent het ongetwijfeld, het fenomeen van de ijsbergen: het zichtbare en bekende gedeelte boven de waterspiegel ziet er vaak idyllisch uit, maar het gevaar schuilt vooral in de robuuste massa onder het zeeoppervlak.

“Een wateranalyse is eigenlijk perfect te vergelijken met zo’n ijsberg,” verdui-delijkt Pieter Joos van water-link. Hij is verbonden aan het laboratorium van water-link en tevens gastdocent aan de universiteit van Antwerpen. “In se heb je duizenden organische stoffen die in water aanwezig kunnen zijn. Het is evenwel volstrekt onmogelijk om, met behulp van de standaard meetmetho-des, te analyseren welke van die stoffen allemaal in het water aanwezig zijn. Duizenden organische stoffen zijn trouwens nog onbekend. Daarom vertrekt men bij iedere klassieke wateranalyse van een selectie van frequent gemeten polluenten, zoals bijvoorbeeld pesticiden en geneesmiddelen: er wordt tel-kens specifiek gezocht naar bepaalde organische stoffen, die het meest rele-vant zijn voor de klant. Van die polluenten wordt dan de concentratie bepaald, en die wordt getoetst aan de normwaarden (target analyse). Het is wel een noodzakelijke methode, omdat het nu eenmaal de regel is om de concentratie van die polluenten te toetsen aan die normwaarden. Nadelen van deze aanpak zijn onder meer het gebruik van dure standaarden en het tijdrovend karakter.”Het bepalen van zogenaamde ‘emerging contaminants’ is evenwel onmogelijk met deze traditionele methode. Door de focus te leggen op bepaalde stoffen, worden dikwijls structureel sterk verwante stoffen niet waargenomen, hoe-wel deze wel heel relevant kunnen zijn. “Bovendien kan je bij dergelijke ‘tar-get analyses’ op een later tijdstip niet terugkijken naar een analyse. Daar-naast is een exacte concentratiebepaling niet altijd noodzakelijk. Zo is men, bijvoorbeeld bij Water Safety Plans, vooral geïnteresseerd in welke dreigin-gen er bestaan en kan men in tweede instantie gaan kijken welke de concen-tratie van deze verbindingen is.”

NIeuW uITGANGSPuNT

Om dat te verbeteren, was het voor Pieter Joos enkele jaren geleden al duide-lijk dat er veel meer muziek zat in een innovatieve screeningtechnologie. Het uitgangspunt daarbij is helemaal anders als bij klassieke metingen.“Bij screenings zoek je niet langer meteen naar welke concentratie van een beperkt aantal stoffen in het water aanwezig is, maar analyseer je in eerste instantie welke stoffen er effectief allemaal in het waterstaal zitten. Eenmaal je die stoffen hebt gedetecteerd, kan je in een tweede stap de kwantiteit ervan bepalen via target analyses. Op die manier kan je veel doelgerichter werken.”Dergelijke screenings gaan dus niet specifiek op zoek naar bepaalde organische stoffen (‘targets’), maar kijken naar wat er effectief door de detector wordt gemeten. “Daardoor laat je je niet beperken door een aantal vooraf bepaalde polluenten, maar kijk je veel breder, waardoor het mogelijk is ook nieuwe contaminanten op te sporen. Een bijkomend voordeel is dat ook retrospectie mogelijk is. Je kan dus ook gaan bekijken of een bepaalde stof bijvoorbeeld een half jaar geleden ook al in het waterstaal aanwezig was.”Screenings lenen zich daardoor onder meer goed om bepaalde dreigingen in de watervoorziening te kennen en laten ook snellere resultaten toe, vermits niet een hele waslijst aan polluenten dient te worden opgezocht, maar alleen wordt geanalyseerd op basis van de stoffen die effectief in het water aanwezig zijn.

Induss biedt unieke screeningtechnologie aan voor wateranalyses

Het meten van organische verbindingen in water kan al ge-

ruime tijd via bekende standaardmethodes en -apparatuur,

zoals bijvoorbeeld gaschromatografie en massaspectro-

metrie. Helaas zijn die methodes aan talrijke beperkingen

gebonden en is een analyse nooit volledig ‘waterdicht’. Met

een unieke combinatie van hoogstaande methodes voor

screeningtechnologie, maakt Induss het nu mogelijk om

water veel diepgaander te analyseren en op die manier veel

meer gedetailleerde informatie te bieden aan industriële

klanten die de samenstelling van hun proces- en afvalwa-

ters beter willen leren kennen. Dat maakt het mogelijk om

de kwaliteit veel beter te kunnen waarborgen.

58 I aquarama #62

Totale dienstverlening voor waterexpertiseInduss levert sinds drie jaar water aan andere bedrijven voor industriële toepassingen. Het werd

opgericht onder de koepel water-link en staat onder meer in voor gedemineraliseerd water voor

productie van stoom, ultrapuur water voor de voedingsindustrie, koelwater, gezuiverd of herge-

bruikt afvalwater. Sebastian Flamant: “Dankzij deze investering van het water-link-laboratorium,

kunnen we onze industriële klanten nu ook uiterst gedetailleerde wateranalyses aanbieden, wat

een significante meerwaarde betekent om op lange termijn de kwaliteit van hun waterstromen

voortdurend te controleren en te waarborgen. We beschikken hiervoor over gepassioneerde men-

sen, die via actieve participatie aan congressen wereldwijd hun hoogtechnologische kennis op

peil houden, zodat ze die optimaal kunnen inzetten voor de watergebruikers.”

E www.induss.eu

GAS- eN VLoeISToFScHroMAToGrAFIe IN HeT kWADrAAT

Om deze screenings mogelijk te maken, beschikt het laboratorium van water-link over een unieke com-binatie van twee meettoestellen, die het mogelijk maakt om enerzijds vluchtige organische stoffen en anderzijds wateroplosbare organische stoffen nauw-keurig te meten. Daarmee is het sowieso uniek in België en één van de weinigen in heel Europa.

“Ten eerste beschikken we over een geavanceerde vorm van gaschromatografie,” vervolgt Pieter Joos. “Je kan gerust stellen dat het toestel waarover wij beschikken, met name ‘comprehensive GC x GC-MS’, een kwadraatversie is van het klassieke GC-MS-systeem. Dit maakt het mogelijk om, heel gevoe-lig, onbekende organische vluchtige stoffen te gaan bepalen. Vergelijk het gerust met de mogelijkheden van driedimensionale ten opzichte van tweedimen-sionale voorstellingen: het maakt het mogelijk gede-tailleerd te bekijken welke pieken van een bepaalde stof aanwezig zijn. Met de klassieke GC-MS-analyses heb je bovendien altijd last van een storend achter-grondsignaal, terwijl die ruis nu quasi verwaarloos-baar is, wat de kwaliteit van de metingen gevoe-lig verhoogt.”

Voor de meer wateroplosbare verbindingen zet het labo dan weer de hoge resolutie massaspectrome-trie in (LC-HR MS/MS, afkorting voor ‘liquid chro-matography - high-resolution spectrometry’). Deze methode is circa duizend keer nauwkeuriger dan de klassieke methodes. Pieter Joos: “Hierdoor kunnen we de massa van een verbinding bepalen tot een accuratesse lager dan 2 ppm, wat het mogelijk maakt om de bruto formule van deze stof zeer nauwkeurig vast te leggen en op die manier een groot aantal mogelijke combinaties van de organische stoffen uit te sluiten. Via tandem massaspectrometrie bestude-ren we dan de fragmentatie van de molecule, zodat we ook structuurinformatie krijgen.”

Voor het herkennen van de onbekende organi-sche stoffen, wordt gebruik gemaakt van statis-tische technieken. Die maken het mogelijk om te weten welke pieken typisch zijn voor het te analyseren staal, als dit wordt vergeleken met een blanco.

TWIJFeLS uITVLAkkeN

De twijfels die na de klassieke methodes overblijven omdat daarbij veel stoffen - omwille van de ruis - ondetecteerbaar blijven, worden dankzij deze inno-vatieve methodes dus uitgevlakt. Er kan veel gede-tailleerder gewerkt worden. Commercieel manager Sebastian Flamant (Induss): “Waar de conventio-nele methodes eigenlijk maar een stuk van het ver-haal laten zien, kan je dankzij deze technologieën veel meer ‘hoofdstukken’ van het boek lezen. Stof-fen tot 100% nauwkeurig detecteren is niet moge-lijk, maar de mogelijkheden zijn alvast veel uitge-breider. We kunnen dus een veel groter stuk van de ijsberg laten zien.”

w project

Het resultaat van de screening is een lijst van aan-wezige componenten. Sebastian Flamant: “Als de teruggevonden polluenten frequent aanwezig én toxicologisch relevant zijn, kan een targetana-lyse worden uitgevoerd om een exacte concentra-tie-inschatting te bepalen. Targetanalyses versus screeningtechnologie hoeft dus geen of/of-verhaal te zijn: ze kunnen elkaar perfect aanvullen en geza-menlijk worden ingezet als dit noodzakelijk is.”

Born to run

If you expect highest performance and maximum availability in all

fields of application, opt for GEA Westfalia Separator ecoforce. 

This new decanter saves energy, water and operating costs, but

not at the expense of robustness and endurance.  High separating

effciiency and throughput capacities have never before been

available as reliably and sustainably.  ecoforce is not just a, but

the decanter of a new generation.

GEA Westfalia Separator Belgium nv/saKorte Braamstraat 37, 2900 Schoten, BelgiumPhone: +32(0)3 680 02 11, Fax +32(0)3 658 24 62www.westfalia-separator.be   -   tom.bressinck@gea.com

engineering for a better world

aquarama #62 I 61

Het belucht rietveld werd ontwikkeld door het Amerikaanse Naturally Wallace Consulting (NWC), een partnerbedrijf van Rietland bvba.

Al in 1996 plaatste dit bedrijf Forced Bed Aeration (FBA®)-rietvelden in de Verenigde Staten. Vooral in de industrie vond dit beluchte systeem veel toepas-sing. NWC legde onder meer systemen aan voor zuive-ring van boorwater van oliebronnen, voor bodemsa-nering en voor het afstromend water van startbanen op luchthavens. Dat laatste water is ‘s winters zwaar belast met antivries (glycol). Dergelijke systemen werden onder meer gebouwd bij Buffalo Airport New York en Heathrow Airport in Londen. Rietland bvba verkreeg in 2012 een gebruiksrecht van dit gepaten-teerde systeem voor de Benelux.

PrINcIPe

Het beluchte rietveld kent een iets andere opbouw dan conventionele rietvelden. Als substraat wordt

in het algemeen grind of Argex® gebruikt. Om het rietveld effectief te kunnen beluchten, wordt de watertafel opgestuwd, zodat nagenoeg de volledige diepte van het fi lterbed gevuld is met water. Ver-volgens wordt vanaf de bodem van het fi lter via een matrix van luchtleidingen lucht ingeblazen onder lage druk. Luchtinblazing is zo effectief, omdat de voornaamste beperkende factor van plantensyste-men ligt in een te beperkte zuurstoftoevoer naar de bodem. Door actief lucht in te blazen, is het moge-lijk het benodigde oppervlak sterk terug te bren-gen en toch sterke zuiveringsresultaten te garan-deren. Ruimte is voor veel bedrijven een knelpunt. Het is precies daar dat het FBA®-rietveld een goede oplossing biedt.

Waar een traditioneel percolatierietveld normaal gezien gedimensioneerd wordt op 3 m²/IE, is bij een belucht rietveld de oppervlakte inmiddels

teruggebracht tot 1 m² per IE. Gezien de goede resultaten die tot nu toe behaald werden, zou indien slechts aan de Vlarem 2-lozingseisen vol-daan dient te worden, zelfs volstaan kunnen wor-den met maar 0,5 m² per IE.

oNDerZoek

Beluchte rietvelden werden in het proefcentrum van de UFZ Leipzig in Langenreichenbach uitgebreid onderzocht en vergeleken met traditionele ‘passieve’ rietvelden, zowel verticaal doorstroomde (percola-tierietvelden), als horizontaal doorstroomde (wor-telzonerietvelden) systemen. Ten opzichte van tra-ditionele rietvelden lieten de beluchte rietvelden per vierkante meter een aanzienlijk hoger verwij-deringsrendement zien dan de passieve systemen. Het onderzoeksteam onder leiding van Jaime Nivala kwam verder tot de vaststelling dat de horizontaal doorstroomde variant de beste zuiveringsprestaties liet zien. Het verticaal doorstroomde type is evenwel hoger belastbaar. Een interessante vaststelling was verder dat de beluchte rietvelden minder gevoelig zijn voor lage temperaturen en er een betere afdo-ding van pathogene kiemen plaatsvindt.

Vertrekkend vanuit die inzichten ontwierpen Dion van Oirschot (zaakvoerder Rietland) en Scott Wal-lace (zaakvoerder NWC) een combinatiesysteem van een verticale en een horizontale trap in serie. Dit

w project

In 2012 legde Rietland bvba het eerste beluchte rietveld aan op het Europese vasteland. Het systeem werd gebouwd op de

Badboot in Antwerpen. Sindsdien kiezen meer en meer bedrijven voor dit geavanceerde type plantensysteem. Het hoge zui-

veringsrendement, gecombineerd met een hoge piekbelastbaarheid en beperkte oppervlakte, zijn de belangrijkste troeven.

Nieuwe systemen werden onder meer aangelegd voor Rusthuis Battenbroek in Mechelen, Caterpillar in Grimbergen en voor

het nieuwe kantoorgebouw van Elia in Schaarbeek. Ook internationaal krijgt het systeem toenemende aandacht: inmiddels

is de bouw voltooid van een volgend belucht rietveld in Jordanië nabij Amman, in opdracht van de Universiteit van Leipzig.

Beluchte rietvelden nemen hoge vlucht

u De Badboot, een jaar later

u Caterpillar Grimbergen (belucht rietveld 250 IE).

aquarama #62 I 63

systeem werd voor het eerst toegepast op de Bad-boot in Antwerpen en is sindsdien het systeem dat Rietland in België en daarbuiten op de markt brengt. Om ook de prestaties van dit gecombi-neerde systeem verder te bestuderen, werd in de loop van het voorbije jaar een staalname-cam-pagne aan het systeem van de Badboot georgani-seerd. De staalnames vonden plaats gedurende het eerste halfjaar na de opening van de Badboot, door een studente van de Thomas Moore-hogeschool in Geel, in het kader van haar eindwerk. Begin van dit jaar werden nog een aantal bijkomende staal-names gedaan door de PIH Antwerpen. De resulta-ten waren heel goed, ondanks de sterk wisselende belasting met zware pieken. Ze staan samengevat in onderstaande tabellen.

Vooral de zeer hoge verwijdering van COD en Totaal-N vallen op. Het belucht rietveld blijkt, naast een goede nitrificatie, ook zeer goed nitraat te verwij-deren. Er zijn kennelijk nog voldoende aerobe zones aanwezig in het rietveld voor denitrificatie. Moge-lijk vinden ook nog andere stikstofverwijderende processen plaats, zoals heterotrofe denitrificatie en anammox. De resultaten van de staalnamecampag-nes werden onlangs door Dion van Oirschot gepre-senteerd op WetPol (de internationale conferentie over plantensystemen, nvdr.) en werden daar heel goed ontvangen.

w project

NIeuWe ProJecTeN

Inmiddels zijn door Rietland bvba verschillende tweetrapsbeluchte systemen aangelegd. Het ging hier om middelgrote systemen. Bij rusthuis Bat-tenbroek in Mechelen werd een systeem aangelegd voor 75 IE voor het sanitair afvalwater. Bij Caterpil-lar in Grimbergen gaat het om een systeem van 250 IE, voor de zuivering van het sanitair afvalwater in combinatie met het bedrijfsafvalwater afkomstig van veegwagens binnen het bedrijf. Verder werd een systeem gebouwd in Schaarbeek (Brussel) voor het nieuwe kantoor van Elia. Hier werd onlangs een systeem van 160 IE gerealiseerd.

Het beluchte rietveld is op experimentele basis ook aanwezig als onderdeel van een systeem voor ver-werking van de vloeibare fractie van varkensmest in Wortel (bij Hoogstraten), met tot nu toe veel-belovende resultaten.

JorDANIë

Rietland exporteert het FBA-systeem ook naar het Midden Oosten. Eind november werd onder begeleiding van Dion van Oirschot een twee-tal beluchte rietvelden in Jordanië gerealiseerd, samen met een lokale aannemer: één voor het Princess Rama College (400 IE) en één voor een testsite in Abu Rumman (40 IE). Beide horizon-taal doorstroomde systemen werden ontworpen samen met Scott Wallace en het team van UFZ Leipzig. Ook hier zullen weer uitgebreide onder-zoeken plaatsvinden naar de prestaties van dit systeem in een aanzienlijk warmer klimaat.

Uit de praktijk blijkt dat dit nieuwe type rietveld een heel robuuste, rendabele en plaatsbesparende duurzame zuivering biedt voor allerlei soorten afvalwaters. Door de samenwerking van Rietland en Naturally Wallace Consulting is het mogelijk rietvelden naar een nog hoger plan te tillen.

E www.rietland.com

mg/l influent after VF after HF Overall % VF % HF %

COD 1848,3 33,5 8,9 99,5% 98,2% 73,4%

N-tot 116,2 22,9 13,3 88,6% 80,3% 41,8%

NH4-N 63,4 3,3 1,7 97,2% 94,7% 47,9%

NO3-N 10,0 19,9 7,6 97,0% 88,7% 73,4%

u Resultaten eerste halfjaar Badboot

u Resultaten PIHWie doet wat?Rietland bvba ontwerpt en bouwt sinds

1996 plantensystemen voor de zuivering

van afvalwater. Intussen werden enkele

honderden rietvelden gerealiseerd voor

bedrijven, particulieren en overheden.

De meeste daarvan bevinden zich in

Nederland en België.

19.09.13 influent VF out HF out

BOD 740 3 3

COD 960 37 7

TOC 210 5,5 2

N-tot 89 5,9 2,6

NH4-N 84 0,1 0,1

TKN 89 2,2 2

P-tot 8,36 2,34 0,35

30.09.13 influent VF out HF out

BOD 1050 7 3

COD 1390 33 7

TOC 440 8,6 2,6

N-tot 180 15 3,8

NH4-N 150 7 0,1

TKN 180 9,3 2

P-tot 16,1 2,68 0,57

64 I aquarama #62

Persyn is al decennialang een bekende naam in de aannemerswereld. De onderneming uit Zwevegem, die kort na de Tweede Wereldoor-

log werd opgericht en altijd van op dezelfde loca-tie opereerde, legt zich als algemeen aannemer toe op twee grote domeinen. “Enerzijds is dat de bur-gerlijke bouwkunde, met een focus op ter plaatse gestorte betonwerken. Anderzijds richten we ons sterk op infrastructuurprojecten, met name wege-nis- en leidingwerken. We zijn steeds op zoek naar uitdagende projecten waar onze creativiteit en knowhow het verschil kunnen maken. We realise-ren heel wat projecten voor private opdrachtge-vers, maar het leeuwendeel van onze activiteiten voeren we toch uit voor openbare besturen,” legt Hervé Demeyere uit.Bij Persyn werken zowat honderd mensen. De actie-radius van het bedrijf strekt zich uit tot een zone van circa één uur rijden rond Zwevegem. “Vooral in West- en Oost-Vlaanderen en Henegouwen zijn we het meest actief.”

AFVALWATerZuIVerING

De expertise van Persyn is ook bij Aquafin goed bekend. Persyn stond recentelijk onder meer in voor de bouw van de waterzuiveringsinstallaties in Lie-dekerke en Bavegem. Het was ook in die periode dat de samenwerking met CCI Leidingsystemen startte.“De samenwerking was een logisch gevolg van onze uitstekende eerdere contacten met Eric Boliau, sales manager voor het Belgische filiaal van CCI,” vervolgt Hervé Demeyere. “Toen hij het aanspreekpunt van dit Nederlandse bedrijf in België werd, was het voor ons een evidente beslissing om met het bedrijf in zee te gaan. Zij bieden niet alleen scherpe en con-currentiële prijzen, maar waarderen de service op door heel wat knowhow, ondersteuning en deskun-dig advies tijdens het project zelf.”

Eric Boliau: “Op dat vlak komt mijn ervaring in de sector uitstekend van pas. Ik heb zelf geruime tijd met twee voeten in het werkveld gestaan. Zo was ik in de installateurswereld onder meer ontwerper van industriële leidingen. Als voormalig assistent-werf-leider ben ik heel goed vertrouwd met de uitdagin-gen waarmee de arbeiders op de werf dagelijks wor-den geconfronteerd. Ik kan me ook vlot in de huid van een aannemer verplaatsen. Het komt erop neer problemen snel en duurzaam op te lossen.”

Dat doet CCI Leidingsystemen met een heel speci-fiek productengamma, dat bestaat uit glasvezel-versterkte- en stalen leidingsystemen. Het belang van beide productgroepen is zowat even groot voor het bedrijf, al verschilt de klemtoon van periode tot periode. Eric Boliau: “Bij de opstart van CCI Lei-dingsystemen in België, was Aquafin volop bezig om te voldoen aan de afvalwaterzuiveringsnorm. In die periode werden dan ook heel wat nieuwe waterzui-veringsinstallaties gebouwd of uitgebreid. Daarvoor werd er in al meer dan 25 waterzuiveringsstations beroep gedaan op onze glasvezelversterkte buizen. Nu is die inhaalbeweging min of meer afgerond, al vinden er hier en daar nog renovaties plaats, en af en toe een nieuwbouwproject. De klemtoon komt daardoor nu meer te liggen op de drinkwatermarkt.”

ProJecT WeSTHoek

Voor Persyn is de drinkwatermarkt een relatief nieuwe markt, maar het is wel een pad dat de Zwe-vegemse aannemer meteen met succes bewandelt. Hervé Demeyere: “De aanleg van toevoerleidingen voor drinkwater was voor ons ergens nieuw, maar anderzijds hebben we door de jaren heen wel een erg brede knowhow over de aanleg van leidingsystemen opgebouwd. Aanvankelijk was het onze intentie om langzaam aan te groeien via de realisatie van relatief

De aanleg van elf kilometer drinkwater-

leiding, tussen Wervik en Zonnebeke: dat

was de rechtstreekse aanleiding tot een

nieuwe samenwerking tussen aannemer

Persyn uit Zwevegem en CCI Leiding-

systemen uit Wommelgem. Beide bedrij-

ven zijn geen vreemden voor elkaar: ze

werkten eerder al samen voor de realisatie

van waterzuiveringsinstallaties. “Het is de

bedoeling ook in de toekomst de glasve-

zelversterkte buizen en stalen buizen van

CCI Leidingsystemen voor onze projecten

te kunnen gebruiken,” verklaart Hervé

Demeyere, gedelegeerd bestuurder bij

Persyn.

CCI en Persyn bundelen krachten voor drinkwaterproject de Watergroep

aquarama #62 I 65

kleinschalige projecten, maar het spreekt voor zich dat we enthousiast verrast waren toen we meteen een grote uitdaging binnenhaalden.”

Concreet gaat het over de aanleg van elf kilome-ter toevoerleiding van drinkwater tussen Wervik en Zonnebeke, een project dat door De Watergroep werd uitbesteed. Hervé Demeyere: “We hebben ervoor gekozen hiervoor de handen in elkaar te slaan met CCI Leidingsystemen en hun stalen lei-dingen in te zetten. Staal is iets goedkoper dan gietijzer, maar vergt wel laswerk om de verbindin-gen te maken. Voor dit specifiek project leek het ons de beste oplossing.”

Eric Boliau: “De buizen, met een diameter van 600 mm, werden in het buitenland aangekocht, en door onze productievestiging in Nederland voorzien van een inwendige cementlining, waarvoor we door Belgaqua Hydrocheck-gecertificeerd zijn . Uitwen-dig is er een PE-coating voorzien. Doordat we over een eigen atelier (in Nederland) beschikken, kon-

den we heel kort op de bal spelen. Voor dit project hebben we ook GVK-buizen geleverd (diameter 900 mm), die fungeren als mantelbuis voor het maken van wegkruisingen.”

FroNTLINIe

Het project in de Westhoek staat bol van de uitda-gingen. De aard van de regio heeft daar alles mee te maken. Hervé Demeyere: “We moeten de leidin-gen aanleggen net in de zone waar de frontlinies van de Eerste Wereldoorlog liepen. Gezien er in de streek nog regelmatig overblijfselen van ‘De Groote Oorlog’ worden gevonden, leek het zowel ons als De Watergroep opportuun om het tracé vooraf te laten onderzoeken door een gespecialiseerde ont-mijningsdienst. Dat bleek geen overbodige luxe, want er werden al regelmatig projectielen aange-troffen. Gemiddeld werd om de vijftig meter wel iets gevonden. Onze mensen hebben daarom vooraf ook een opleiding gekregen om te leren hoe ze met der-gelijke projectielen (gifbommen, fosforbommen, andere explosieven, ...) dienen om te gaan. Men-

w project

taal waren ze aanvankelijk iets minder voorbe-reid op het vinden van lijken. Ook dat is intus-sen al enkele keren gebeurd. Voor de medewerker die daar het eerst op botste, was dat natuurlijk een schok, maar inmiddels kunnen ze er al veel beter mee omgaan.”

NIeuWe ProJecTeN

Zowel voor CCI Leidingsystemen België als voor Persyn is dit project een opgemerkte binnenko-mer op de drinkwatermarkt. Mét succes, want inmiddels vertaalt zich dat al in nieuwe opdrach-ten. Zo is Persyn inmiddels ook volop bezig om voor Infrabel een nieuwe spoorwegbrug te bou-wen in Sint-Lievens-Houtem en daar ook de omleiding van de drinkwaterleidingen te ver-zorgen voor TMVW.

E www.cci-bvba.beE www.persyn.be

Jong maar ervaren

Vier jaar geleden opende CCI Leidingsystemen haar Belgische vestiging in Wommelgem. Het moederbedrijf bevindt zich in het Nederlandse Klun-

dert. De onderneming is gespecialiseerd in het ontwerp, de productie en de levering van hoogwaardige leidingsystemen in staal of kunststof (GVK)

voor drinkwater, afvalwater en industriële toepassingen. Het bedrijf maakt er een erezaak van om haar klanten al vanaf het beginstadium te helpen

met deskundig advies. CCI Leidingsystemen voert ook tal van buitenlandse projecten uit. Zo is het onder meer betrokken bij werken in het Midden

Oosten, Oostenrijk en Zwitserland. Het kantoor in Wommelgem fungeert als verkoop- en advieskantoor voor de Belgische markt en wordt gerund

door Eric Boliau. Bij CCI werken in totaal circa veertig mensen.

“Inmiddels hebben we met de Belgische vestiging ook een project in Walem-Tisselt binnengehaald,” vervolgt Eric Boliau. “Over een lengte van meer

dan drie kilometer zullen stalen leidingen van diameter 1000 mm worden aangelegd, dit zowel met een PE-coating voor de opensleufbuizen als met

PP-coating voor gestuurde boringen. Daarnaast leveren we ook heel wat speciale op maat gemaakte hulpstukken voor de verschillende afsluiterka-

mers. De werken worden uitgevoerd door aannemer Denys uit Wondelgem en starten nog dit jaar.”

Compact, licht, prijsgunstigHet GEMÜ Kunststof product gamma

www.gemue.beTel. (+32) 02 702 09 00

GEMÜ Componenten en Totaaloplossingen voor Drinkwater, Afvalwaterbehandeling, Behandeling van Industrieel water:

• Membraanafsluiters• Kogelkranen• Vlinderkleppen• Debietmeters

aquarama #62 I 67

De speciale kleppen worden geïnstalleerd overal waar er een terugstroom van vloeistof-fen of gassen moet worden voorkomen. Hier-

bij denken we onder meer aan pijpleidingen voor olie, staalfabrieken, chemiebedrijven, toepassin-gen voor waterrecyclage en -distributie, energie-centrales, gascompressorstations, enzovoort. Noz-zle check-kleppen hebben als belangrijkste voordeel dat ze energie besparen (lage drukverliezen) en de installatie onderhoudsvrij maken door het totaal ontbreken van kunststof dichtingen. De kleppen kunnen dan soms tientallen jaren ongeopend per-fect blijven functioneren. Een belangrijke bijko-mende eigenschap is het goede dynamisch gedrag van de kleppen. Een snelle sluiting zorgt voor het ontbreken van de gevreesde water- of hamerslag, die voor zoveel schade kan zorgen.Dit type klep werd in het Delft Hydraulics Labora-torium getest op zijn dynamisch gedrag (water-slag) en op drukverlies. De kleppen worden gele-verd in diameters tot 2200 mm en drukklassen tot PN 400. Ook in de sector van ontzilten van zeewa-ter is Noreva goed geïntroduceerd, met kleppen in edele materialen zoals super duplex.

PoSITIeVe oNTWIkkeLINGeN

Noreva is erin geslaagd om op enkele jaren tijd het aantal medewerkers te laten stijgen tot zestig. Dat heeft alles te maken met de grote internationale vraag naar deze hoogstaande technische producten. Uiteraard leidde dat ook tot een gevoelig gestegen omzet. De belangrijkste redenen voor deze positieve ontwikkelingen zijn export naar andere Europese lan-den, maar ook naar het Midden Oosten en het Verre Oosten, de Verenigde Staten, Canada en Australië.Voortdurende ontwikkeling van producten, nieuwe ontwerpen, de hoge mate van flexibiliteit en de sterke klantgerichtheid liggen aan de basis van de

permanente groei van deze onderneming. Een erva-ren team van experts in Mönchengladbach en een wereldwijd net van vertegenwoordigers waarborgen een hoogstaande klantenservice, iets wat in deze industriële sector al lang geen evidentie meer is.

MAATWerk

De vestiging in Mönchengladbach beschikt over een atelier van 30.000 vierkante meter en 9000 vier-kante meter kantoren. Hier worden 95% van de pro-ducten volledig op maat gemaakt, geheel volgens de door de klant gevraagde specificaties. Naast het maatwerk beschikt Noreva over standaard kleppen die vooral in de watersector, meer specifiek voor drinkwater, gebruikt worden.De vertegenwoordiging van Noreva in België, Frank-rijk en Italië wordt verzekerd door de firma Indelco. Indelco werd gesticht in 1998 door Pierre Delcourte en Damien Moulaert. Beiden hadden voorheen een jarenlange ervaring opgebouwd in de industriële sector en in de sector van de utilities. Noreva werd op haar beurt gesticht in 2001 door medewerkers die oorspronkelijk uit het Mannesmann-concern kwamen. De stichters van Noreva zijn dus gestart

met een jarenlange ervaring op gebied van enginee-ring en fabricage.De samenwerking tussen de medewerkers bij Indelco en Noreva dateert van lang voor het ontstaan van deze beide bedrijven en kan gesitueerd worden in 1986.

TyPeS

Het belangrijkste onderscheid tussen de Noreva nozzle check-kleppen is het werkingsprincipe van de klep zelf. Kleinere diameters tot DN 250 zijn van het type met een volle schijf (types NRV-Z, NRV-ZK en NRV-ZSK), vanaf DN 250 wordt overgegaan naar de types NRV-B, NRV-BK en NRV-G.“Voor de watersector zijn vooral de types NRV-Z en NRV-G belangrijk. Het zijn standaard kleppen die in de drinkwatersector in België al meer dan 25 jaar worden ingezet, tot grote tevredenheid van zowel onze klanten als wijzelf. Het leveren van wissel-stukken is omzeggens nihil. De kleppen voor de drinkwatersector worden bovendien geleverd met een bekleding met Belgaqua-certificering,” besluit Pierre Delcourte.

E www.noreva.de

E Indelco krachtige Belgische partner voor Noreva

Noreva GmbH is wereldwijd een van de

leidinggevende bedrijven in het ontwerp,

de productie en de distributie van ‘nozzle

check’-terugslagkleppen. De hoofdzetel is

gesitueerd in de industriezone van Mönc-

hengladback-Wickrath, in het midden van

de driehoek die Düsseldorf, Keulen en Aken

verbindt. Het eerste patent van dit type klep

dateert van 1923 en was een realisatie van in-

genieur dr. Schoene. Zijn illustere voorbeeld

werd gevolgd door talrijke ontwikkelingen.

w reportage

68 I aquarama #62

Aquasystems International N.V. werd 38 jaar geleden boven de doopvont gehouden door Johny Haegeman. “We mogen stellen dat

onze onderneming actief is als één van de toon-aangevende ontwerpers en producenten van toe-stellen voor (afval)waterzuivering, zowel voor industriële als openbare markten. De vestiging in Halle fungeert als ons hoofdkwartier, maar we beschikken er ook over een productie-unit. Daar-naast hebben we ook een bloeiend dochterbedrijf in de Verenigde Staten (Arkansas) uitgebouwd, met een volwaardige productieafdeling. Kwaliteitscon-trole is bij ons geen loos woord: we maken er een

erezaak van de performantie van elk toestel te tes-ten in onze testbekkens. Bovendien beheren we ook kantoren in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk en worden we vertegenwoordigd in alle markten door een netwerk van internationale agen-ten en distributeurs.” Dat bewijst dat Aquasystems de voorbije decennia ook heel wat internationale successen boekte.

roBuuST coMForT

Het bedrijf verwierf wereldwijde herkenning door het produceren van robuuste, goed ontworpen pro-ducten van hoge kwaliteit met bewezen resulta-ten, een lange levensduur en weinig onderhoud. Die zijn heel populair bij ingenieursbureaus met internationale reputatie, die ook over de grenzen heen geregeld totaalprojecten in de watertechno-logie uitvoeren.

“Wij hebben ons altijd ‘low profile’ op de markt begeven en zullen ook in de toekomst aan die tra-ditie trouw blijven,” verduidelijkt Yves Haegeman. “Wel hechten we er veel belang aan om als exposant op veel beurzen aanwezig te zijn en zo voortdurend nauwe contacten met de markt te onderhouden. Het grote voordeel van onze producten is dat de meeste makkelijk inzetbaar zijn. We bieden ook huur- en leasingoplossingen aan, al blijft de verkoop wel de hoofdmoot van onze activiteiten uitmaken.”

AANPASSINGeN

“Op gebied van ‘total cost of ownership’, komen we quasi altijd als de meest gunstige oplossing naar voor. Nogal wat ondernemingen denken dat de kous af is met de aankoopkost van een nieuwe installatie. Ze staan er niet of amper bij stil dat er veel meer bij komt kijken, dat daardoor niet in de begroting wordt opgenomen. Als men er bijvoorbeeld geen rekening mee heeft gehouden dat er één of twee man perso-neel vereist is om de goede werking van de installa-tie te bewaken, en/of de duurzaamheid, het onder-houd en de verbruiken te wensen overlaten, kan dat al een aderlating betekenen. Wij bewijzen dat het anders kan met laagdrempelige oplossingen, die vaak niet eens nieuw hoeven worden aangekocht, maar al kunnen worden gerealiseerd door het hui-dige systeem aan te passen.”

GeLuIDSNorMeN

Yves Haegeman: “Bij verschillende installaties heb-ben bedrijven te kampen met nieuwe geluidsnor-men. De AER-SB/L-bodembeluchter met knaldem-per blijkt hierbij een goede oplossing, aangezien deze geen zoemend blowergeluid produceert en een grote radiale zuurstofdispersie verspreidt. Dit linkt hij aan een goed stabiel rendement in afvalwa-ter, zelfs bij grotere slibconcentraties. Het geopti-maliseerde gradueel geïnclineerde kanalensysteem met tweezijdige slits zorgt voor een versnelling van

Het gebeurt wel eens dat de hoge prijs

van een nieuwe waterzuiveringsinstal-

latie ondernemingen afschrikt om erin

te investeren. Aquasystems bewijst dat

het ook anders kan. “Door bestaande

waterzuiveringsinstallaties te optima-

liseren op beluchtingsniveau, krijg je

vaak al betere rendementen en een ge-

voeliger lager kostenverbruik,” verdui-

delijkt Yves Haegeman, sales manager.

Budgetvriendelijker en energiezuiniger water zuiveren met Aquasystems

aquarama #62 I 69

de luchtbellen doorheen deze zijkanten, met een radiale verspreide dispersie van de fijngemaakte luchtbellen tot gevolg. Het is namelijk niet enkel belangrijk om zo klein mogelijke luchtbellen te maken, maar meer nog om de luchtbellen weg van mekaar te kunnen radiaal verspreiden, om zoveel mogelijk coalescentie in aanwezigheid van slib te vermijden. De radiale dispersiestroom zorgt daar-bij ook voor een grotere verblijftijd van de lucht-bellen. Ook bestaande toestellen zonder dit kana-lensysteem worden omgebouwd om een tot 30 % hoger rendement in afvalwater te verkrijgen met hetzelfde toestel (Foto 2).”

Bij de simpele installatie hoeft het bekken niet leeggemaakt te worden. De AER-SB/L wordt ook ingezet om afvallucht aan te zuigen en te verwer-ken in een reactor, waarbij de verblijftijd van de aangezogen lucht in de reactor zeer belangrijk is.

NuTrIëNTeNVerWIJDerING

“De AER-AS/MIX-SL bestaat uit een oppervlakte-beluchter met aparte menger, die vijf jaar vrij van onderhoud is. Het is een oplossing om een aparte denitrificatie te kunnen doorvoeren en/of de zuur-stofregeling te optimaliseren (Foto 3). Onlangs hebben we in Spanje 12 toestellen AER-AS omge-bouwd naar de gecombineerde AER-AS/MIX-SL, zodat de klant zijn bestaande zuivering kon behou-den en toch denitrificatie kon toepassen. Dat is een simpele oplossing, zonder het bekken te hoeven leegmaken. Het vermogen van de menger is daarbij vele malen kleiner dan de beluchter, in tegenstel-ling tot klassieke blowergevoede bodembeluchters die dikwijls zeer grote vermogens nodig hebben (van 15 tot 45 kW) om apart te kunnen mengen bij kleiner of zonder luchtdebiet. Dat kan het dagelijks verbruik spectaculair doen stijgen.”

Vervanging traagdraaiende oppervlaktebeluchtersYves Haegeman: “Bij kaasmakerijen, de groen-teverwerkende industrie en andere bedrijven uit de voedingsindustrie, hebben we traagdraaiende oppervlaktebeluchters vervangen. Dit soort opper-vlaktebeluchters is ontworpen voor installatie aan de kop van oxidatiesloten, maar ze zijn minder in hun element in andere bekkenconfiguraties, waar ze zelfs soms vlottend uitgevoerd worden. De traag-draaiende oppervlaktebeluchter kan daar last heb-ben van kortsluitstromen: het toestel belucht dan steeds hetzelfde kleine watervolume, aangezien de muur ontbreekt om het water weg van de beluch-ter te stuwen. Ook de zuurstofregeling liet dikwijls te wensen over.”

Aer-GS

Yves Haegeman: “Membraanbeluchting vertoont een niet ideale regelcapaciteit, net zoals de meeste klassieke blowergevoede jetsystemen en bodembe-luchters, omdat het beluchtingsrendement hoofd-zakelijk afhankelijk is van het luchtdebiet voor de menging. Ongelijke distributie van de lucht over de tubes of domes, kan hogere drukverliezen en ver-stoppingen veroorzaken bij het ene membraan ten opzichte van het andere, en zo rendementsverlies en scheuren veroorzaken. De AER-GS (Foto 1) daarente-gen heeft een hoog beluchtingsrendement en con-stante menging, bijna onafhankelijk van het lucht-debiet. Daardoor kan je significant energie sparen. Vele klanten hebben hun membraanbeluchting ver-vangen door de AQUA TURBO® AER-GS-beluchter/mengers. De AER-GS is een mechanische, blower-gevoede bodembeluchter/menger die vrijstaat op de bodem. Het bestaat uit een verstoppingsvrije waaier, met mengbladen bovenaan en luchtver-deelschoepen onderaan om de luchtbellen te ver-snijden en te dispergeren. Het heeft geen bodem-

w projet

lager nodig en de mechanische dichting is nooit in contact met het afvalwater.”

“Samen met de simpele installatie, en de intense menging bij heel laag verbruik, wordt dit daar-door een heel robuust en flexibel systeem. Voor zuurstofregeling is er niet enkel een frequen-tiesturing voor de blower, maar ook een fre-quentiesturing voor de AER-GS, voor optimale zuurstof- en mengregeling. Deze sturing wordt via Torque Control geregeld, om steeds te sturen naar de nominale stroomwaarde, en zodoende een maximum versnijding van de luchtbellen te garanderen. De blower verbruikt significant minder dan bij membraanbeluchting. Er is een continu rendement in de tijd, een rendement dat ook vrij stabiel blijft bij hogere slibconcen-traties door de turbulentie en radiale dispersie van de luchtbellen. Het heeft een verstoppings- en vibratievrij schoeprad en leidt niet tot extra drukverliezen van leidingwerk. De AER-GS heeft als pure menger dikwijls maar 1,5 tot 2 W/m³ nodig bij normale slibconcentraties tot 8 g/l, wat in de praktijk neerkomt op een verbruik in een typische installatie van amper 0,8 tot 4 kW, daar waar klassieke blowergevoede beluichters en jet-systemen zeer grote vermogens kunnen nodig hebben (van 15 tot 45 kW) om apart te kunnen mengen bij kleiner of zonder luchtdebiet”

Verschillende bedrijven zoals Waterleau, Belgo-milk, Mik, Eurofreez, Cargill, Devoghel, Aaqua, Enprotech, Veolia, Pantarein, Bio Armor en ande-ren, maken gebruik van de oplossingen van Aqua-systems International N.V.

E www.aquaturbo.be

1 32

Experience the quintessenceMilli-Q® Integral systempure and ultrapure water at your fingertips.• Dual POD (point-of-delivery) concept saves space and increases convenience.• Lower running costs and water waste with exclusive Elix® technology.

Experience More www.merckmillipore.com/ultrapure

Bekijk onze referenties op www.pantarein.be

Optimalisatie van bestaande zuiveringen

Opleiding operatorenEnergieoptimalisatieSlib- en chemicaliën-reductieVerbeterde e� uentkwaliteitMogelijkheid tot fi nanciering

Pantarein:uw partner in economische waterzuivering

pantareinW A T E R Z U I V E R I N G

Bouw en exploitatie

Aeroob-anaeroob-membraanfi ltratieEngineering en projectbegeleidingSleutel-op-de-deur-realisatieEigen constructie-atelierSturing op afstandProcesbegeleiding en onderhoud

Pantarein:betrouwbaar designwerfopvolging en opleveringuw partner in exploitatie

ProcesexpertiseHaalbaarheidsstudiesAfbreekbaarheidstestenPilootinstallaties on-siteOnderzoek

Pantarein:de beste procestechnologenuw expert voor waterzuivering en kringloopsluiting

Bekijk onze referenties op www.pantarein.be

Groene waterzuivering

Tailor madeEnergie-e� ciëntMinimale slibproductieBiogasvalorisatieKringloopsluitingVerregaande automatisatie

Pantarein:duurzame onderneminguw partner in eco-innovatie

Duurzaamheidsrapporten en -communicatie:kijk op www.pantarein.be/publishing

aquarama #62 I 71

en/of webeditie worden gebruikt en is compatibel met meerdere databronnen, zowel online als offline.“InSight is in eerste instantie ontworpen om de koelwaterbehandeling op te volgen op basis van de TrueSense-technologie, maar kan ook worden gebruikt voor toepassingen zoals ketelwater, afval-water en proceswater. Op basis van feedback van de klant, kunnen er ook andere parameters aan worden toegevoegd en geanalyseerd. Het is zelfs de bedoe-ling om op maandelijkse basis, met behulp van de respons die wij van onze klanten ontvangen, het systeem verder te updaten, zodat onze InSight-oplossing mee evolueert met de klantnoden.”

E www.gewater.com

“Het belang van het internet voor de industrie wordt steeds belangrijker,” verduidelijkt Ralph Hadley, Europe

Sales Executive van GE Water. “Internet heeft een steeds grotere invloed op onze business en creëert tools die het mogelijk maken om het functioneren van installaties verder te optimaliseren. Daarom hebben ook wij geïnvesteerd in een nog betere online monitoring. Dit laat ons toe de installaties van onze klanten beter op te volgen en hen beter te adviseren. Uiteraard is het niet de bedoeling het persoonlijk contact tussen onze accountmanagers/field ingenieurs en de klant te laten wegvallen. Het nieuwe InSight-platform laat hen toe om alle data nog beter te monitoren en proactief in te grijpen mocht dat nodig blijken. Op die manier kunnen we de apparatuur van onze klanten beter beschermen en hen toelaten nog kostefficiënter te werken.”

eFFIcIëNTIe eN PerForMANTIe

Simon Sperring (GE Water TrueSense manager Europa): “InSight is het GE-platform dat gebruik zal maken van slimme sensoren en monitoring- en controlesoftware. Het stelt onze klanten in staat om van op afstand de koelwaterbehandeling effi-ciënt en performant op te volgen. Het platform zal onder meer procesdata, corrosiedata, warm-teoverdrachtevaluaties en andere parameters ver-talen in relevante aanbevelingen. Die zullen onze klanten, in samenwerking met ons, ondersteu-nen bij het nemen van de juiste beslissingen om de geprojecteerde besparingen en de vooropge-

stelde doelstellingen succesvol te realiseren.”Met andere woorden: het Service Reliability Cen-ter, zoals het expertisecentrum officieel werd gedoopt, laat toe om meer te halen uit data. Het zal de productiviteit van de klant bevorderen, diens hoge kwaliteit bewaken en op die manier voor een belangrijke toegevoegde waarde zorgen. “Het InSight-platform kan een cruciale tool worden in een wereld waarin drinkwater een steeds schaarser goed wordt, waar meer dan ooit verantwoord mee moet worden omgesprongen. Dit kan dankzij intel-ligent waterbeheer, waarbij meer en meer gebruik wordt gemaakt van alternatieve waterbronnen.”

INSIGHT

InSight is een suite van geïntegreerde software-tools op vlak van ‘knowledge management’, die de klanten toelaten om kritische data over hun koel-waterinfrastructuur en gerelateerde performantie via verschillende bronnen te verzamelen en ver-volgens te vertalen naar relevante informatie om systeemverbeteringen aan te brengen.Met InSight kan de klant onder meer de huidige condities en trends visualiseren, een probleem-diagnose stellen en verbeteringstrajecten identi-ficeren. Verder is het mogelijk alarmen te ontvan-gen gebaseerd op evenementen of trends, voor dat deze een risico vormen. Het systeem biedt ook de kans KPI’s te rapporteren en hun impact op busi-nessobjectieven te onderzoeken. Bovendien kan er informatie op maat aan verschillende stakeholders worden geleverd. InSight kan zowel in een lokale

europees SrC-center van Ge Water helpt klanten nog beter

w reportage

Met de opening van een nieuw operationeel controlecentrum voor Insight-data-

verwerking in de vestiging in Haasrode, zorgt GE Water & Process Technologies

voor een nieuwe mijlpaal in haar geschiedenis. Nadat de multinational eerder al

gelijkaardige centra opende in de Verenigde Staten en China, kan ze nu ook haar

Europese klanten nog beter adviseren en begeleiden om de performantie van hun

koeltorens en andere water- of procesapplicaties te optimaliseren.

TrueSenseDe basis voor doeltreffende koelwaterbehandeling omvat beheer van de relatie tussen cor-

rosie, aanslag/afzetting en microbiologische activiteit. De GE TrueSense Online for Coo-

ling-besturingsmodule is geschikt voor recirculerende koelwatersystemen die superieure

resultaten, bovengemiddelde controle, verminderde betrokkenheid van de operator, com-

municatie en alarmen op afstand en een verbeterde behandeling vereisen.

TrueSense en InSight zijn handelsmerken van General Electric Company; kan in één of

meerdere landen geregistreerd zijn.

72 I aquarama #62

Afvalwater opwaarderen tot proceswater van voedingskwaliteit: het is de voorbije jaren een van de specialisaties van Industrie

& Services geworden. De kwaliteit van het gele-verde water én de dienstverlening wekken daar-door steeds meer vertrouwen en nieuwe klanten. Momenteel zijn drie projecten volop in uitvoering: bij Pepsico Veurne, bij een grote onderneming uit Halle, en bij Farm Frites-Bravi in Sint-Truiden.

PePSIco

Hoewel PepsiCo de waterconsumptie per kilo gepro-duceerd product aanzienlijk reduceerde sinds eind jaren negentig, gebruikt de fabriek in Veurne jaar-lijks toch nog ongeveer 300.000 m³ water. Om het waterverbruik nog verder te optimaliseren, besloot PepsiCo in 2012 samen te werken met drinkwater-bedrijf De Watergroep dat het project samen met

IWVA ontwikkelde. Eind juni van dit jaar opende PepsiCo Veurne een installatie voor waterherge-bruik, waarmee ongeveer 60% van het gebruikte water wordt gezuiverd. PepsiCo Veurne zal op deze manier minstens 180.000 m³ water besparen, wat overeenkomt met het jaarlijks watergebruik van 4.400 Vlamingen. Het gezuiverde water voldoet aan de strengste eisen voor drinkwaterkwaliteit. Met de nieuwe installatie draagt PepsiCo ook bij aan de bescherming van de grondwatervoorraden.Ortwin Deroo (architect en senior project manager Industrie & Services): “PepsiCo is, net als de twee andere bedrijven waar we momenteel aan het wer-ken zijn, een schoolvoorbeeld van een bedrijf dat zowel om economische als ecologische redenen haar waterverbruik sterk onder de loep neemt. Daarom investeren de Watergroep en IWVA in een installatie die hen toelaat om het effl uent van de waterzuive-ringsinstallatie opnieuw in te zetten en op te waar-deren tot proceswater van voedingskwaliteit. Vol-ledig de waterkringloop sluiten, is vooralsnog niet mogelijk: er gebeurt nog een kleine aanvulling met stadswater. De kwaliteit van het geleverde water is evenwel optimaal. Het spreekt voor zich dat wij daarvoor voldoende kwaliteitsgaranties en contro-les inbouwen, onder meer via het gebruik van online meetapparatuur.”

Tot zijn tevredenheid merkt Ortwin Deroo dat de voe-dingsindustrie meer en meer open staat voor der-gelijke oplossingen. “Het volstaat dat één bedrijf het voortouw neemt en succesvol is met de nieuwe aanpak, om anderen over de streep te trekken. We zien dat stelselmatig gebeuren, en dat is absoluut een goede zaak.”Bij de drie projecten neemt De Watergroep zowel het bouwkundige als het elektromechanische deel voor haar rekening. Dat gebeurt via de DBFO-for-

Tien miljoen kubieke meter proces-

water: dat is de ambitieuze doelstel-

ling die de divisie Industrie & Services

van De Watergroep tegen 2016 wil

realiseren. Ze is ook goed op weg om

dat te doen, want vandaag levert De

Watergroep via diverse projecten al

circa de helft van dat volume. Met de

opstart van drie nieuwe projecten, twee

uitbreidingen bij bestaande klanten en

diverse maatschappelijke projecten

in het buitenland, heeft het vijfkop-

pige team - dat binnenkort met twee

krachten wordt uitgebreid - meer dan

de handen vol.

Industriewater almaar belangrijker voor De Watergroep

u Pepsico, Veurne

u Farm Frites, Lommel

aquarama #62 I 73

mule (Design, Build, Finance, Operate), waarbij het water op maat wordt gemaakt en aan de klant wordt verkocht.PepsiCo had overigens ook al geïnvesteerd in een nieuwe biogasinstallatie: uit plantaardig afval wordt groene stroom opgewekt, die 25% van de energiebe-hoefte van de vestiging in Veurne dekt.

FArM FrITeS

Ook bij Farm Frites is het vertrouwen in de exper-tise van De Watergroep groot. Dit bedrijf speelt een voortrekkersrol op vlak van duurzaam ondernemen. Nadat de onderneming in 2007 al had geïnvesteerd in een zuiveringsinstallatie, moest het bedrijf van nul herbeginnen toen een brand in 2011 de herge-bruikinstallatie in Lommel in de as legde. Nadat De Watergroep er samen met Waterleau in slaagde om in een heel korte tijdspanne een nieuwe zuivering voor de recuperatie van effl uent te bouwen, werden de banden tussen beide ondernemingen nog verste-vigd. Ortwin Deroo: “Het systeem is een combina-tie van ultrafi ltratie en omgekeerde osmose, omdat die aanpak voor dit soort toepassingen momenteel gewoon de beste is.”Het partnership tussen Farm Frites en De Watergroep krijgt inmiddels een vervolg bij dochterbedrijf Bravi in Sint-Truiden. De Watergroep heeft met Bravi een DBFO-contract met een looptijd van 10 jaar afgeslo-ten. Concreet staat De Watergroep in voor het ont-werp, de bouw, de prefi nanciering en de exploita-tie van een proceswaterbehandelingsinstallatie op het bedrijfsterrein van Bravi. Daarnaast behartigt de waterspecialist ook het ontwerp, de bouw en de prefi nanciering van een technisch gebouw en omrin-gende buizenstellen. De installatie is opgebouwd uit een ultrafi ltratie en een eentraps omgekeerde osmose, ze kan op jaarbasis 105.000 m³ proceswa-ter met drinkwaterkwaliteit leveren.

E www.dewatergroep.be

Nieuwe contractenTegen de zomer van 2014 zullen ook een aantal nieuwe projecten operationeel zijn. Ortwin

Deroo: “Daarvoor hebben we contracten afgesloten met Oleon en Fuji Oil, twee ondernemin-

gen gelegen in de zone van het kanaal Gent-Terneuzen. Beide bedrijven leveren oliën voor de

voedingsindustrie. Bij hen zullen we laag gemineraliseerd water voor voedingskwaliteit leveren,

op basis van kanaalwater. We plaatsen daarvoor achtereenvolgens een groffi ltratie, een ultrafi l-

tratie en een omgekeerde osmose. Zo bekomen we water van drinkwaterkwaliteit, met een laag

elektrisch geleidend vermogen. We kennen het water uit het kanaal Gent-Terneuzen intussen

al vrij goed vanuit eerdere projecten.”

UitbreidingenDie ervaringen deed De Watergroep onder meer op uit een project die het realiseerde bij Rous-

selot in Gent. Ortwin Deroo: “Rousselot is wereldwijd een koploper inzake de productie van

gelatines, het maakt deel uit van de VION-groep (internationaal voedingsmiddelenbedrijf met

hoofdkwartier in Nederland). De eerste contacten met Rousselot dateren uit 2009, toen we voor

hen een installatie bouwden om, op basis van water uit het kanaal Gent-Terneuzen, proceswa-

ter van drinkwaterkwaliteit te leveren. Intussen bedraagt dat volume 750.000 m³ per jaar. Rous-

selot heeft inmiddels met ons contact opgenomen om dat volume nog op te drijven. Hiervoor

zullen we de installatie verder uitbreiden.”

Een gelijkaardig verhaal kan worden opgetekend bij EOC. Dit chemisch bedrijf uit Oudenaarde

produceert latex voor diverse toepassingen in andere industrieën. Nadat De Watergroep er eind

2008 een contract afsloot voor de levering van proceswater op basis van grondwater, wordt de

samenwerking nu verder geïntensifi eerd. Ortwin Deroo: “Hier opteren we voor grondwater

omwille van de meer constante samenstelling, de eenvoudigere waterbehandeling en het hoger

hydraulisch rendement.”

Sociaal engagementIntussen blijft De Watergroep zich ook onverdroten inzetten voor maatschappelijke projecten in het buitenland. Ortwin Deroo: “Sinds eind mei van

dit jaar is ons watervoorzieningsproject in Chili volledig operationeel. We hebben hier de watervoorziening in het vissersdorp Punta Chorros ver-

der uitgebouwd en uitgebreid op het eiland Islas Damas. De uitbating is inmiddels overgedragen naar Conaf, het Chileense ministerie van Bosbouw.”

In het Surinaamse district Marowijne heeft De Watergroep, in samenwerking met de lokale autoriteiten, een drinkwaterinstallatie gebouwd en in

gebruik genomen voor de bevolking van de kustgemeente Galibi. Hier wonen circa achthonderd mensen, die sinds kort - voor het eerst in hun leven

- kunnen genieten van veilig kraantjeswater.

Ook in Madagaskar blijft De Watergroep zich inzetten door een intense samenwerking met het plaatselijke openbare drinkwaterbedrijf Jirama. Andere

projectpartners zijn de ngo PROTOS en het Franse drinkwaterbedrijf SEDIF. De Watergroep bouwt hier verder aan een water- en sanitatieproject in Toa-

masima aan de Oostkust. Dat is de tweede grootste stad van Madagaskar. Een projectonderdeel is onder meer om het net van Jirama (staatsbedrijf voor

drinkwater en elektriciteit in Madagaskar) te optimaliseren en uit te breiden.

E www.dewatergroep.be

w project

u Ontziltingsinstallatie met zonneenergie (Chili)

energiebesparing mogelijkbij het aandrijven van de pomp met debietcompensatie

www.danfoss.be

VLT® AQUA DrivefrequentieomvormersOptimaal rendement Minimum investeringDe VLT® AQUA Drive levert energiebesparing op, vermindert de werkingskosten en de CO2-emissies.

Voordelen: VLT®-rendement beter dan 98%•Slaapfunctie•Automatische Energie Optimalisatie (AEO): vermindert de •motormagnetisatie bij lage belasting Compensatie van het instelpunt in functie van het debiet•Ingebouwde DC-spoelen voor onderdrukking van de •harmonischen

Danfoss VLT Drives A. Gossetlaan 28 - 1702 Groot-Bijgaarden info@danfoss.be

35%

AD_Aqurama.indd 1 17/02/2012 10:18:59

aquarama #62 I 75

voorbeeld drukverhogingsinstallaties. Via speciale frequentieomvormers, gemonteerd op hoog effi-ciënte pompen en motoren, kan nog meer energie worden bespaard. Elke bestaande drukverhogings-installatie kan immers omgebouwd worden, zolang de toegepaste motor een voldoende hoge efficiëntie haalt. Op de motoren monteren we op eenvoudige wijze frequentieomvormers, tot 15 kW, met speciaal ontwikkelde software voor pompen.”

ScoreN oP De NeDerLANDSe eN De FrANSe MArkT

Door het toenemend belang van efficiëntie wordt het reviseren van pompen een afnemende markt: “Heel wat bedrijven opteren voor een totale vernieuwing met nieuwe pomptechnieken en energiebesparende mogelijkheden. “Saving money on energy” is het motto, maar het is in eerste instantie de klant die overtuigd moet zijn van het terugverdieneffect van zijn investering. Onze klanten zijn zowel overhe-den, industriële bedrijven, bouwbedrijven, sanitaire installateurs, als HVAC-bedrijven, actief in de gebou-wentechniek. Ook in de export, hoofdzakelijk op de Nederlandse en de Franse markt, slaan onze oplos-singen goed aan. De deelname aan Pollutec in Lyon heeft tot concrete resultaten geleid, en in februari nemen we deel aan VSK 2014 in Utrecht. De ideale locatie om een nieuw innovatief product voor te stel-len”, besluit Erik De Doncker.

E www.edopumps.be

Onlangs opende pompenspecialist EDO

Pumps een nieuwe logistieke ruimte in zijn

gebouwen in Boom. Voor de toekomst ziet

Gedelegeerd bestuurder Erik De Doncker

twee voorname ontwikkelingen: “Een op-

merkelijke evolutie is de toename van het

aantal geprefabriceerde pompinstallaties,

vooral uitgevoerd in polyethyleen. Een an-

der gegeven is het toenemend belang van

het testgebeuren, naar aanleiding van de

nieuwe Minimum Efficiency Index (MEI)

volgens de nieuwe Europese regelgeving.”

De totale bedrijfsruimte van EDO Pumps bedraagt om en bij de 2.000 m², waarvan het nieuwe, ruim bemeten, logistieke magazijn

zo’n 470 m² in beslag neemt. Naast een showroom waar alle oplossingen voor schoonwater en vuilwa-ter aan bod komen, beschikt de onderneming ook over een opleidingslokaal waar klanten inzichten in pomptechnieken krijgen. EDO Pumps telt momen-teel 6 medewerkers, waarvan 2 in de service. Erik De Doncker richtte het bedrijf op in 1982, met zoon Adriaan staat straks ook de tweede generatie klaar.

TeSTINSTALLATIeS Voor

AFVALWATer eN ScHooNWATer

Het Boomse bedrijf investeerde reeds in een test-bank voor afvalwater. Deze installatie is geschikt voor een capaciteit tot 100 liter per seconde en een maximum druk van 10 bar. Eén ondergrondse betonnen tank, voorzien van twee speciale stro-mingsschotten, zorgt voor stabiel water met het oog op de metingen.

In het kader van de nieuwe Europese Richtlijn N° 547/2012, in voege sinds 1 januari 2013, wordt geïnvesteerd in een nieuwe testinstallatie met certificering voor schoonwater. “Deze bijkomende verplichting voor producenten van pompen vanaf 1

w reportage

januari 2015 zal een duidelijk onderscheid maken in het leveringsprogramma van pompenleveranciers. We blijven investeren in onze testruimten en anti-ciperen op de nieuwe, door Europa opgelegde, regel-geving”, aldus Erik De Doncker.

oPLoSSINGSGerIcHT eN FocuS oP eFFIcIëNTIe

Naast pompen van een aantal kwaliteitsmerken brengt EDO Pumps ook pompen onder private label op de markt. Dan worden componenten - van meestal Nederlandse of Italiaanse makelij - geas-sembleerd tot een volledige pomp of pompinstal-latie. “We profileren ons als een oplossingsgericht bedrijf. Bepaalde dompelpompen laten we bijvoor-beeld extern fabriceren volgens onze specifieke richtlijnen en bijzondere kwaliteitseisen”, aldus Erik De Doncker. “Ook de efficiëntie van pompen is sterk toegenomen. Dan gaat het niet enkel over energie-besparing, maar ook over de ontwikkeling van bij-

Pompenmarkt in stroomversnelling u Erik De Doncker richtte EDO Pumps op in

1982, met zoon Adriaan staat straks ook de

tweede generatie klaar

u Testbank voor afvalwater:

deze installatie is geschikt

voor een capaciteit tot 100

liter per seconde en een maxi-

mum druk van 10 bar.

E

Instrumentation

Sustainability in the water cycleEfficiënte en duurzame procesbewaking en -sturing van afvalwaterbehandeling

Duurzaam gebruik van water is een zaak van levens­belang. Dit omvat o.a. de doeltreffende behandeling van zowel huishoudelijk als industrieel afvalwater met een wisselende mate van vervuiling.

We bieden u onze omvattende kennis en expertise inzake processturing en een brede waaier van robuuste en betrouwbare toestellen voor process­instrumentatie, inclusief de gepaste interfaces.

Zo kan u uw processen optimaliseren en tegelijk perfect tegemoetkomen aan de geldende regelgeving inzake afvalwater en lozing.

Neem contact met ons op :Instrumentation.be@siemens.comTel. : + 32 2 536 22 19

siemens.be/instrumentation

AFVALWATERBEHANDELING ad 93x227.indd 1 4/09/13 11:26

aquarama #62 I 77

de optimalisatie van de fabrieken, de installaties en de uitbreiding van het assortiment.”

Daardoor evolueert deze onderneming steeds meer naar een aanbieder van totaaloplossingen. “We wer-ken heel productgericht. Onze klanten zijn integra-toren die onze oplossingen in hun systemen inte-greren. Zij volgen geregeld de opleidingen van het WAGO Solution Provider-programma, om de recent-ste ontwikkelingen op de voet te kunnen volgen. Onze oplossingen (een grote verscheidenheid aan programmeerbare controllers, interfacemodules, relais en voedingen) zijn ook in de watermarkt erg gegeerd. Samengevat zal WAGO altijd blijven inzet-ten op kwaliteit, innovatie en productsupport door specialisten.”

E www.wago.be

Innovatie: die waarde stond altijd al centraal in de bedrijfsmissie van WAGO. Het van

origine Duitse bedrijf opende rond de eeuwwisseling ook een filiaal in Zaventem, dat

de Belgische en Luxemburgse markt bedient met hoogstaande veerklemtechnologie

en automatiseringsoplossingen. Beide systemen zijn ook bij watertechnologie heel

gegeerd. WAGO wil de komende jaren steeds verder investeren in de ontwikkeling

van zijn automatiseringsportfolio en ondersteunt de talrijke Belgische klanten met

een goed uitgebouwde dienst na verkoop.

WAGO was altijd al een specialist in elek-trische aansluittechniek. Het innoverend karakter van de onderneming kwam hele-

maal tot uiting met de lancering van de veeraan-sluittechnologie. Niki Claes, technical department manager van de Belux-vestiging: “Onder impuls van WAGO is deze technologie uitgegroeid tot een internationale standaard. Deze biedt veel meer voordelen dan de traditionele schroeftechniek. We rusten niet op onze lauweren en ontwikkelen con-tinu nieuwe en kostenbesparende mogelijkheden, waardoor we onze leidinggevende positie in deze technologie nog verder versterkt hebben.”

oNDerHouDSVrIJ

De veeraansluittechniek heeft diverse voordelen in vergelijking met schroeven. “Ten eerste werkt het systeem volledig onderhoudsvrij. Secundo, is het ongevoelig voor temperatuursinvloeden. Schom-melingen tussen warm en koud spelen bij schroef-techniek wél een cruciale rol. Ten derde ontstaan

w reportage

er geen problemen door trillingen. Daarnaast is de veeraansluiting ook een stuk sneller in gebruik en werkt het op basis van een gasdicht contact, wat bij schroeftechniek niet zo evident is.”

Deze onderhoudsvrije technologie leent zich uitstekend voor gebruik in corrosieve en aan trilling onderhevige omstandigheden. Onder meer bij de spoorwegen (zowel infrastructureel als bij de voertuigen) en in zeewateromgevingen heeft ze haar nut al langdurig bewezen. “Dankzij de door-ontwikkeling van dit systeem zijn we geëvolueerd naar een oplossing waarbij de geleider rechtstreeks kan worden ingestoken. Dat levert een enorme tijd-winst op. Hierdoor is deze technologie erg populair geworden bij alle toepassingen waar een veelvoud aan geleiders dient aangesloten te worden. Voor-beelden daarvan zijn de klassieke bordenbouw en de machinebouw. Voor elke specifieke toepassing beschikken we wel over een aangepaste klem en een scala aan brugmogelijkheden.”

AuToMATISerING

Met de opkomst van veldbussystemen heeft WAGO ervoor gekozen een eigen open automatiserings-platform te ontwikkelen dat alle open veldbussen ondersteunt en daardoor erg flexibel inzetbaar is. Een grote meerwaarde is dat het bedrijf de veeraan-sluittechnologie hierin geïntegreerd heeft.Niki Claes: “Door het grote ontwikkelingspotentieel dat op vlak van automatisering nog mogelijk is, zal WAGO daar de komende jaren stevig in investeren. Ook hierin willen we onze innovatiedrang dus laten gelden. Dat is mogelijk omdat WAGO nog altijd een familiebedrijf is, dat momenteel wordt geleid door Sven Hohorst. Het bedrijf maakt telkens opnieuw de strategische keuze om de winst te investeren in

WAGO vergroot zijn automatiseringsaanbodE

u Wago Ethernet Controller

u Wago Interface Module

Sesame EXPANSION TANKS

Sesame expansion tanks stand for easy maintenance, better quality and a longer life cycle.

The innovative design of Sesame’s expansion tanks offers a lot of advantages. Because of the tank, air cell and dynamics, air cell failure is no longer an issue.

For maintenance or in the unlikely event of leakage, the air cell can be replaced in no time, because of the large opening at the top and the central tube, ensuring the air cell to stay in place. As the inside of the tank can easily be maintained, it is possible to check for dirt, to disinfect, …

The Sesame collection offers you a large range of expansion tanks with a capacity from 150 liters / 40 gallons for the smallest tanks, to 450 liters / 119 gallons for the largest one.

All models offer the same advantages and are produced with the same, quality-proven materials and knowledge.

AIR CELLNO STRETCHThe air cell is manufactured out of high quality thermoplastic material. The air cell being larger than the inside of the tank avoids stretching of the material and therefore a longer life and less rupture risk is guaranteed.

INSTALLATIONEASY, FAST & CLEAN!Any measuring device can easily be installed on top of the tank. No more messy installations. Sesame enables you to leave your customer’s site in an orderly way.Sesame

THERMOPLASTNOT JUST A RANDOM MATERIALThe Sesame tanks are made out of thermoplastic material. Therefore, they can’t rust, have very high impact resistance and are 100% recyclable.

QUALITYNOT JUST A STATEMENT

The unique quality of Sesame tanks is the result of years of experiments, knowledge and fi eld testing. This quality is guaranteed because of the qualifi ed employees and the various inspection points during the production process.

WWW.SESAME-TANKS.COM

Advertentie - Aquarama.indd 1 21/11/13 14:38

www.cci-bvba.be

CCI Leidingsystemen levert hoogwaardige leidingsystemen voor het transport van water, of dat nu helder drinkwater is of industrieel blus- of afvalwater. Ze voldoen uiteraard aan de strengste eisen op het gebied van veiligheid, hygiëne en sterkte. Onze specialiteit: het aanbrengen van de noodzakelijke linings en coatings. We zijn er van advies en ontwerp tot projectmanagement en aanleg. Zodat u altijd verzekerd bent van stromend water.

Onze leidingen verzekerenu van stromend water

www.kaeser.com

Turnkey blower installatiesDe nieuwe Compact-blowers overtuigen door hoge totaal-efficiëntie • energiebesparend OMEGA PROFIEL • aansluitklaar met frequentiesturing en CE/EMV-keuring • nieuwehoogefficiënteIE3-motoren • plaatsbesparendecompacteopstelling

*) debiet 5 tot 150 m³/min overdruk tot 1000 mbar vacuüm tot 500 mbar

KAESER KOMPRESSOREN BVBA Heiveldekens 7A – B-2550 KontichTel: 03/ 326 39 62 – Fax: 03/ 326 39 73E-Mail: info.belgium@kaeser.com

aquarama #62 I 79

SeSAMe

Op Aquatech kwam Covess met de Sesame-drukvaten op de proppen. “Deze heel eenvoudig te onderhou-den producten kenmerken zich door hun hoge duur-zaamheid: ze gaan erg lang mee. De kunststof lucht-cel die zich in het vat bevindt, kan bij een uiterst zeldzaam lek in een oogwenk worden vervangen. Deze oplossing is onder meer heel geschikt voor de landbouwmarkt. In Europa worden jaarlijks één mil-joen putten geboord, in de Verenigde Staten is dat zelfs anderhalf miljoen. Al die putten hebben nood aan een expansievat, dat bovendien na verloop van tijd ook moet worden vervangen. Het potentieel van deze markt is dus fenomenaal.”

De Sesame-druktanks zijn inmiddels gecertifi -ceerd voor Europa. Dat opent voor Covess meteen de deuren om in heel wat landen de distributie via groothandels op te starten. De onderneming zat de voorbije jaren niet stil en maakte onder meer werk van de uitbouw van een wijdvertakt netwerk. Bin-nenkort zullen ook de boilers uit thermoplast hun opwachting op de markt maken. Dat het vertrouwen bij Covess immens is, blijkt onder meer uit de levenslange garantie op een drukvat. Inmiddels denkt Tony Vanswijgenhoven al volop na over andere innovaties. “Brandblussers, gastanks voor auto’s, noem maar op... mogelijkhe-den zat om de markt voor drukvaten onder druk ver-der te ontginnen.”

E www.covess.com

Covess, afkorting voor Composite Vessels, zag het levenslicht in 2000. Al van toen het

bedrijf nog in de startblokken stond, namen de initiatiefnemers zich voor een universeel ther-moplastisch drukvat te ontwikkelen dat hele-maal recycleerbaar zou zijn. Ambitieus, maar niet onmogelijk: een jarenlange intensief onderzoeks- en ontwikkelingsproject moest hiervoor uitein-delijk de oplossing bieden.

AMBITIe

Veertien jaar investeren in onderzoek en ontwik-keling, heeft voor Covess zijn vruchten afgewor-pen. In die periode maakte de onderneming werk van de optimalisering van de productie van ther-moplastische drukvaten. Dat doorzettingsvermo-gen werd fi naal dus beloond: de onafgebroken inspanningen hebben geresulteerd in een uniek systeem, want Covess is wereldwijd de enige die een productieproces heeft ontwikkeld voor der-gelijke hoogkwalitatieve drukvaten. De zaak-voerder was dan ook terecht trots op Aquatech een expansievat aan de wereldmarkt te kunnen voorstellen.

w reportage

Het gaat prima met Covess, dank u.

Het bedrijf uit Herk-de-Stad dat wordt

gerund door Tony Vanswijgenhoven,

kan mooie adelbrieven voorleggen. Bo-

vendien stelde het met Sesame onlangs

een mooie innovatie voor op Aquatech,

de wereldbeurs voor waterbehandeling

in Amsterdam.

w reportage

Covess aan vooravond van grote doorbraak

Tony Vanswijgenhoven beseft dat het veel voe-ten in de aarde heeft gehad voor er eindelijk ‘Eureka’ mocht worden geroepen. “Het is ons geluk geweest dat de verkoop van een vorig bedrijf ons fi nancieel voldoende mogelijkhe-den bood om die hele tijdspanne te overbrug-gen. Gedurende al die jaren hebben we namelijk geen enkel ander product verkocht. Inkom-sten hadden we dus niet, we zagen alleen maar facturen binnenstromen. Dan komt het erop-aan voldoende doorzettingsvermogen aan de dag te leggen, want het spreekt voor zich dat ons traject niet vlekkeloos was en dat we best wel moeilijke momenten hebben gekend. Tuur-lijk overweeg je dan wel eens om alles aan de kant te zetten, maar gelukkig hebben we dat niet gedaan. Daardoor kunnen we nu als enige onderneming ter wereld terugvallen op een spe-cifi ek productieproces voor thermoplastische drukvaten.”

HoGe ISoLATIeWAArDe

Thermoplast is een volledig recycleerbare kunst-stof. Dit lichte materiaal is bovendien ongevoelig voor corrosie, kenmerkt zich door een hoge iso-latiewaarde en een hoge impactweerstand. Dat laatste is van cruciaal belang eenmaal het druk-vat effectief onder druk komt te staan. “Bij stalen vaten die onder te hoge druk komen te staan, is de kans op een heftige explosie groot. Het voordeel van de thermoplastische variant, is dat dit proces veel gecontroleerder verloopt, waar-door van een felle explosie geen sprake is. Een te hoge druk leidt in een thermoplastisch vat tot het langzaam openbarsten van de wand. Dat danken we aan de vezelachtige wikkel die aan de buiten-kant van het vat is bevestigd.”

80 I aquarama #62

En door hiermee door te gaan tot de vaste fase of de zgn. ZLD (‘Zero Liquid Discharge’) is bereikt, anticipeert men zelfs op de verwachtingen van toe-komstige lozingsnormen. De concentraten die afkomstig zijn van deze

vaste fase, kunnen bovendien nuttig gebruikt worden in de vorm van speciale zouten of meststoffen, al naargelang het geval.

Anderzijds is het eveneens zo dat een industriële site zijn hulpbronnen niet altijd optimaliseert: zo kan er warmte worden geproduceerd, die nergens voor gebruikt wordt. De Terrawater-technologie biedt met één systeem een oplos-sing voor beide punten.

excLuSIeVe PArTNer

De onderneming Taprogge - een wereldwijd bekende speler in verband met het ontwerpen van waterinlaten, filterinrichtingen en systemen voor de continue reiniging van warmtewisselaars en pijpencondensoren - is sinds 2010 de exclu-sieve partner van de onderneming Terrawater. Van haar kant heeft Terrawater een vernieuwend procedé op punt gesteld, dat toelaat om restwater te concentreren en daarbij tegelijkertijd distillaten van zuiver water te produceren, die hergebruikt worden in het industriële proces. Het procedé vloeit voort uit tal van jaren van ontwikkeling. Het is gebaseerd op het principe van natuurlijke verdamping bij omgevingsdruk en werkt vol-gens onderstaand schema.

Bij het gebruik van de inrichting wordt het onbehandelde water eerst voorver-warmd via een condensor. Vervolgens loopt het door een warmtewisselaar om de restwarmte te recupereren, die van een extern systeem afkomstig is (bv. warm water afkomstig van een productieproces, zonnepanelen, enz.). Daarna wordt het water omgezet in waterdamp ter hoogte van de bevochtiger. Ten slotte wordt de gedwongen circulatie van de waterdamp in de richting van de

Het Terrawater-systeem biedt een oplossing voor twee problemen

Wanneer er vandaag gesproken wordt over de toekomst

van industrieel water, wordt er onmiddellijk gedacht aan

de verplichtingen die aan de kostprijs voor het transport en

de verwerking ervan vasthangen en niet systematisch aan

het zoeken naar optimaliseringsoplossingen. Nochtans is

het economisch erg interessant om het volume aan restwa-

ter van een exploitatiesite te verminderen door dit sterk te

concentreren. Dat geldt bv. voor industriewater, lixiviaten,

grijs water, enz.

80 I aquarama #62

Watercirculatie (van links naar rechts):

1. Pomp voor aanvoer van onbehandeld water

2. Externe warmtewisselaar

3. Doorsijpeling in de bevochtiger

4. Warmteregelaar

5. Pekeluitgang

Lucht (van links naar rechts):

6. Condensaatuitgang

7. Gedwongen circulatie met behulp van een

ventilator

8. Verhitting en bevochtiging van de lucht

9. Afkoeling van de lucht en condensatie

1

2

3

4

Onbehandeld water 75 °C

Onbehandeld water 25 °C

Onbehandeld water 70 °C

Lucht 75 °C 100 % r.v.

Lucht 75 °C 100 % r.v.

Warmteregelaar

Lucht 30 °C 100 % r.v.

Lucht 30 °C 100 % r.v.

Distillaten 30 °C

75 °C

60 °C

50 °C

60 °C

50 °C

Pekel 30 °C

5 67

89

aquarama #62 I 81

condensor verzekerd door een ventilator, waarmee de cirkel rond is. De condensaten en de pekel worden respectievelijk opgevangen onderaan de condensor en de bevochtiger. Een bypasssysteem (warmtere-gelaar) tussen de condensor en de bevochtiger laat toe om de thermische uitwisseling te optimaliseren.

MoDuLAIr oNTWerP

De inrichting heeft een modulair ontwerp. Door meerdere modules te assembleren, kunnen grotere volumes worden behandeld. De modules zelf zijn daarbij ondergebracht in containers, waardoor tege-moetgekomen wordt aan een tegenwoordig almaar grotere vraag naar mobiele en flexibele uitrustingen.

De bestanddelen zijn gemaakt van inerte materi-alen, wat betekent dat gebruikers zich geen zor-gen hoeven te maken over corrosieproblemen; er is geen enkele chemische behandeling vereist. De condensor en de warmtewisselaar zijn van het buis-vormige type en kunnen uitgerust worden met een continu reinigingssysteem (Taprogge-procedé), wanneer het te behandelen water van een sterk vuilmakende aard is.

Met de basismodule ‘terra basic’ kan er 5 m³ afval-water per dag behandeld worden. De exploitatie- en onderhoudskosten zijn daarbij minimaal. Zo ver-eist een distillaatproductie van 5 m³/dag slechts de toevoer van een thermisch vermogen van 50 kWth (temperatuur van 95 °C ter hoogte van de ingang van de warmtewisselaar) en 0,7 kWel.De wateranalyses in het volgende voorbeeld vermel-den de eigenschappen van de verkregen pekel en het verkregen distillaat in vergelijking met die van het onbehandelde water. (zie tabel 1)

De belangrijke innovatie van het procedé schuilt echter in zijn module ‘terra saline’, zoals voorge-steld in onderstaand schema, die een verdamping tot in de vaste fase (ZLD = Zero Liquid Discharge) mogelijk maakt.

w reportage

Op het eiland Sylt, in het noorden van Duitsland, werd zopas een installatie in gebruik genomen voor de productie van zeezout door de onderneming Syl-ter Meersalz GmbH, waarvan de dagelijkse produc-tiecapaciteit tot 60 kg kan gaan. Bovenstaande tabel geeft een overzicht van de eigenschappen van de gebruikte vloeistoffen en energie. (zie tabel 2)

Aangezien de onttrokken hoeveelheden vaste stof aanzienlijk te noemen zijn, is de bevochtiger uit-gerust met een inrichting waarmee deze automa-tisch gereinigd kan worden zonder onderbreking van het proces (octrooi aangevraagd). Tot slot blijft Terrawater haar procedé verder verbeteren en optimaliseren. Zo wordt er op dit ogenblik een module met een capaciteit van 35 m³/dag bestu-deerd, die binnen 1 à 2 jaar op de markt gebracht zou moeten worden.

E www.taprogge.frE www.terrawater.de

Parameters Onbehandeld water Pekel Distillaat*

Geleidend vermogen μS/cm 27300 230000 < 10

Cl/Chloriden mg/l 9630 195000 3

Na/Natrium mg/l 5580 62800 1,6

Ca/Calcium mg/l 226 495 0

K/Kalium mg/l 196 7590 0

Dagelijkse waarden ter hoogte van de in-

en de uitgang van de Terrasaline-module

‘Sylter Meersalz GmbH’.

+ geproduceerde hoeveelheid zout ter

hoogte van de uitgang: ca. 60 kg

+ volume aan distillaten ter hoogte van

de uitgang: ca. 2.400 l

+ volume aan pekel ter hoogte van de uit-

gang: geen

+ volume aan zeewater ter hoogte van de

ingang: ca. 2.700 l

+ toevoer aan calorische energie: 30 kWth

Parameters Noordzee

pH 7.9

Geleidend vermogen μS/cm 45300

Troebelheid NTU 1,5

Cl/Chloriden mg/l 17300

Ca/Calcium mg/l 400

Mg/Magnesium mg/l 1130

Na/Natrium mg/l 7600

K/Kalium mg/l 318

Sulfaten mg/l 2720

u Principeschema van het Terrawater-proces met zoutextractie

u Tabel 1

u Tabel 2

Onbehandeld water

Mengsel van onbehandeld water en pekel afkomstig

van Terrasaline

Concentraten bestaande uit

specifieke zouten

Extractie vanverschillende zouten

(mengsels)

Pekel afkomstig van Terrasaline

Afvalwarmte

Distillaten

Tel: +31 88 278 28 28 E-mail: info@apt.beWeb: www.apt.be

Geïntreseerd in een demonstratie of proefplaatsing?

· Meetbereik 0 .. 4’000 FNU

· Minimaal onderhoud· Contactloos troebelheid meten· 90° strooilichtmeting

· Volledige automatische kalibratie· Resolutie 0.001 FNU

sets the standardAquaScat

Speed Up.Smart Conveying Technology.“Smart Conveying Technology” staat voor het snelst

mogelijke onderhoud van uw pompen. Dankzij slimme

constructies kunnen montagewerkzaamheden aan zowel

stator als rotor met weinig handelingen zonder veel moeite

en in korte tijd uitgevoerd worden. Door de geïntegreerde

naspanvoorziening is een langere standtijd van rotor en

stator gegarandeerd.

Dit alles maakt het mogelijk om, in vergelijking met “niet SCT

pompen”, de tijd voor onderhoud met 85% te reduceren.

seepex GmbH

Bureau Nederland

Tel.: +31.570.51 66 44

seepex.nl@seepex.com

www.seepex.com

aquarama #62 I 83

De INVoerING VAN eeN WANBeTALINGSProceDure

Door HeT ALGeMeeN WATerVerkooPreGLeMeNT

Op 1 juli 2011 trad een Algemeen Waterverkoopre-glement (AWVR) in werking in Vlaanderen, toepas-baar tussen alle Vlaamse waterexploitanten en hun afnemers/klanten. Naast dit AWVR, gelden vanaf oktober 2012 ook de bepalingen van een bijzonder waterverkoopreglement per exploitant (waarin men evenwel niet kan afwijken van de algemene regels).In dit AWVR staan hoofdzakelijk bepalingen over het aansluiten/afsluiten/heraansluiten op het netwerk, over de factuur en over het aansluiten op het afvalwater- en hemelwaternetwerk. Hierin staat echter ook een uitgewerkte procedure over hoe de exploitanten moeten omgaan met wanbe-taling van facturen, en in welke stappen dit dient te gebeuren.

Belangrijk (1): de voorgeschreven AWVR wanbe-talingsprocedure (ingevoegd in een Regeringsbe-sluit) is verplicht te volgen, zowel door de klanten als door de exploitanten. Bij tegenstrijdigheid tus-sen een bestaand of toekomstig leveringscontract en het AWVR krijgt het AWVR voorrang en wordt aldus de bepaling in het leveringscontract voor niet geschreven gehouden. De rechten en verplichtingen voortvloeiende uit het algemeen AWVR zijn regle-mentair van aard, op basis waarvan een openbare dienst niet kan afwijken.

Belangrijk (2): het AWVR is niet het zoveelste docu-ment voor bescherming van de (zwakke) huishou-delijke consument, maar is óók van toepassing voor niet-huishoudelijke klanten, nl. tussen exploitanten van een openbaar net en alle types verbruikers, onge-acht de aard van het water (= alle water bestemd voor menselijke aanwending, dus minstens voor het water dat aangewend wordt voor huishoudelijke, agrarische of industriële toepassingen.) Het is voor deze laatste categorie dat we hier verder op deze procedure ingaan.

De INHouD VAN De WANBeTALINGSProceDure Voor

NIeT-HuISHouDeLIJke kLANTeN

De procedure voor wanbetaling voor niet-huishou-delijke klanten loopt gelijk met die van de huishou-delijke klant, met uitzondering van de afsluitproce-dure. De huishoudelijke klant wordt dus nog extra

beschermd (ondermeer door de Lokale Adviescom-missie voor afsluiting), maar de niet-huishoude-lijke klant heeft dus vaak een gelijkaardige bescher-ming in betalingstermijnen en gegevensvermelding.

De AWVR-wanbetalingsprocedure wordt hierna (chronologisch) opgesomd:

1. Uiterste betalingsdatum: deze is min. 15 kalen-derdagen na ontvangst factuur (ontvangst geacht op derde werkdag na factuurdatum).

2. Herinneringsbrief: exploitant stuurt brief als de klant na het verstrijken van de uiterste betalings-datum niet heeft betaald.

3. Eventuele regeling betaling / uitstel / afbeta-lingsplan: voor of na herinneringsbrief kunnen de klant en de exploitant minnelijk bepaalde proce-dures overeenkomen. Men kan eventueel een beta-lingsregeling uitwerken (met uitstel).

4. Ev. minnelijke schikking na abnormaal hoog ver-bruik: meer specifi ek, kan een klant een verzoek tot minnelijke schikking indienen bij de exploitant bij afwijkend verbruik, d.i. bij een verdubbeld gemid-deld jaarverbruik, minimaal 100 m³, als bepaalde juridische voorwaarden worden ingevuld (goede huisvader, gevolg van een verborgen oorzaak, …).

Hoe verloopt de wanbetalingsprocedure

voor waterfacturen in de praktijk, een

goede twee jaar na het Algemeen Water-

verkoopreglement? Hoe goed worden

niet-huishoudelijke klanten daarin be-

schermd en is deze procedure effi ciënt

voor de exploitant?

Procedure bij wanbetaling van waterfacturen door niet-huishoudelijke klanten

w rechten&plichten

aquarama #62 I 85

w rechten&plichten

5. Ingebrekestelling: na het verstrijken van de uiterste datum voor het treffen van een regeling, en met een minimumtermijn van vijftien kalenderda-gen na de verzending van de herinneringsbrief, kan de exploitant de klant in gebreke stellen met een aangetekende brief (bij voorkeur met ontvangstbe-wijs). De ingebrekestelling is ondermeer van belang voor de bepaling van de interesten.

6. Dagvaarding Rechtbank: daaropvolgend kan wor-den beslist om de klant voor de rechtbank te dag-vaarden, teneinde de betaling te bekomen.

7. Beperking levering / Afsluiting: voor de niet-huishoudelijke klant moet de exploitant niet langs een Lokale Adviescommissie voor een goedkeuring voor afsluiting, dus kan dit eenvoudiger. Natuur-lijk dient dit binnen het kader van ondermeer het Biijzonder Verkoopsreglement en alle individuele contracten te gebeuren. Vaak komen de industri-ele klant en de exploitant een aparte procedure voor afsluiting en continuïteit overeen in hun spe-cifieke contract.

De rAPPorTAGePLIcHT VAN VMM oVer DeZe WAN-

BeTALINGSProceDure eN De reSuLTATeN

De VMM, samen met de exploitant, heeft een jaar-lijkse rapportageplicht om statistieken voor te leg-gen, ondermeer over de te volgen procedure voor de opvolging van wanbetaling. Recent werd voor het jaar 2012 dergelijke statistieken gepubliceerd (Zie VMM, Statistieken toepassing Algemeen Waterver-koopreglement jaar 2012).

Voor niet-huishoudelijke klanten, in totaal 257.412 in Vlaanderen, kan men het volgende aanduiden:

Betalingsuitstel? In 2012 werden 6.374 uitstel-len van betaling aangevraagd. Bij exploitanten AWW (6,2 %), Pidpa (6,2 %) is dit vrij hoog, ter-wijl bij Vivaqua geen aanvragen zijn binnengeko-men. De meeste exploitanten keuren alle aanvra-gen tot betalingsuitstel goed. Enkel De Watergroep en TMVW weigeren, voor verschillende redenen, een aantal aanvragen.

Ingebrekestelling? 9 % van de klanten krijgt min-stens één ingebrekestelling, wat redelijk hoog is. AWW zendt ingebrekestellingen naar 20 % van de klanten. Sommige exploitanten leveren hierover geen informatie.

Afbetalingsplan? Slechts 0,5 % van het totale aan-tal niet-huishoudelijke klanten vraagt een afbeta-lingsplan aan, dat meestal wordt toegestaan. De Watergroep weigert hierin iets meer aanvragen. Niettemin, slechts 59% van de toegestane plannen wordt volledig correct nageleefd.

rechtbank? In totaal werden 1.455 dossiers van niet-huishoudelijke klanten naar de rechtbank door-gestuurd. Algemeen en percentueel hebben TMVW en de Watergroep de meeste ingebrekestellingen die tot een dagvaarding leiden.

Afsluitingen en heraansluitingen? Uit de rapporte-ring blijkt duidelijk dat de exploitanten niet steeds geneigd zijn om zeer specifieke redenen van afslui-ting te rapporteren: ofwel wordt louter een alge-meen aantal afsluitingen aangeduid, ofwel wordt gesteld dat de gegevens niet beschikbaar of rap-porteerbaar zijn. Wij menen dat één van de rede-nen hiervoor is dat de onderverdeling van reden van afsluiting te arbitrair of te vaag is (fraude, klaarblij-kelijke onwil, onmiddellijke dreiging,…?).

Verder wordt ongeveer 83 % van het aantal afge-sloten niet-huishoudelijke klanten niet heraange-sloten, maar dit kan een vertekend beeld geven. Opmerkelijk is dat niet-heraangesloten niet-huis-houdelijke klanten slechts een gemiddelde schuld bij de exploitant van 725 euro hebben.

Minnelijke schikkingen voor abnormaal hoog gebruik: In totaal vroegen niet-huishoudelijke klanten 510 minnelijke schikkingen voor abnor-maal hoog waterverbruik aan. Hiervan worden er 156 toegestaan. Uit de praktijk blijkt dat het voor een klant vaak moeilijk is de oorzaak en voorwaar-den voor minnelijke schikking te bewijzen aan de exploitant.

coNcLuSIe

Voor rechten en plichten, lees AWVR: U dient, zowel als zijnde exploitant als klant, goed te weten wat uw rechten en plichten zijn bij een eventuele wanbetaling van leveringscontracten voor (drink)water. De wanbetalingsprocedure is vervat in het algemeen waterverkoopreglement (AWVR), die procedure is bindend en toepas-baar en kan zelf bestaande contracten wijzigen.Vul de procedure verder contractueel in: Wij raden verder zowel de exploitant als de niet-huishoudelijke klant aan om, voor wat betreft de onduidelijkheden of mogelijkheden in deze wan-betalingsprocedure, reeds per individueel con-tract de nodige duidelijkheid tussen de partijen te scheppen, en zo het AWVR aan te vullen. Dit bestaat ook voor een deel reeds in het Bijzonder reglement per exploitant. Kennis is macht, lees de rapportering: De rap-portering van het gebruik van de wanbetalings-procedure stelt u in staat te bekijken hoe andere exploitanten hun beleid voeren of, omgekeerd, geeft u de mogelijkheid als niet-huishoudelijke klant na te gaan hoe uw exploitant gewoonlijk reageert op wanbetalingspraktijken.

Wouter Vandorpe, David Haverbeke en Florence Caillol

(Advocatenkantoor Field Fisher Waterhouse, Brussel)

E www.ffw.com/offices/brussels/energy.aspx

86 I aquarama #62

wproductnews

Nieuwe Fluke warmtebeeldcamera’s

Euro-Index introduceert de Fluke Ti200, Ti300 en Ti400. Deze drie warmtebeeldcamera’s zijn uitgerust met het LaserSharp™ AutoFocus-systeem en draadloze communicatie. Een goede focus is belangrijk voor een goede thermische inspectie. Als de beelden niet goed gefocust zijn, kunnen de meetresultaten minder nauwkeurig zijn en worden kleine problemen gemakkelijk gemist.

LaserSharp™ AutoFocus maakt gebruik van een laser om de afstand tot een object te meten. De rode punt van de laser laat de gebruiker pre-cies zien waarop hij focust. Met LaserSharp™ AutoFocus zijn er altijd haarscherpe warmtebeelden. Deze serie kan draadloos communiceren met een pc, Apple® iPhone® of iPad®. Met de meegeleverde Smart-View® Mobile App Analysis kan de gebruiker ter plekke een inspectie-rapport samenstellen.

Dankzij een gratis fi rmware update is het mogelijk de Fluke Ti200/Ti300/Ti400 te koppelen aan de draadloze instrumenten Fluke CNX. Hierdoor kan je vijf extra metingen uitvoeren. Met deze aanvullende gegevens kan je de bevindingen beter onderbouwen en meer samenhang creëren in de rapportage. Deze nieuwe serie biedt een hoge resolutie touchscreen, videorecording, tekst en voice recording en diverse andere, aanvullende functionaliteiten. De thermografi sche camera’s kunnen worden gekalibreerd in het kalibratielaboratorium van Euro-Index.

E www.euro-index.be

Productrange Sulzer Pumps uitgebreid naar pulp- en papier-industrie

Bezoek onze website: www.bestinstruments.nl E: info@bestinstruments.nlT: +31 (0(0( )0)0 594-513373 • vanuit België: 0800-40884Industriepark 5e, 9351 PA Leek, Nederland

Exclusief leverancier van on-line analyse apparatuur van

Dankzij de opname van ABS in de Sulzergroep kan Sulzer Pumps nu een com-pleet pakket aan pompen en mengers aanbieden voor de pulp- en papierindu-strie (PPI). Sulzer PPI-pompen en mixers staan bekend om hun innovatieve en robuuste ontwerp. Ze zijn verkrijgbaar in standaarduitvoering, maar van sommige types zijn ook uitvoeringen voor speciale specifi caties mogelijk.In het grootste Research & Development-centrum van de wereld, geves-tigd in het Finse Kotka, wordt samen met klanten gewerkt aan PPI-produc-ten die zo goed mogelijk passen bij hun productieproces. Dit heeft geleid tot een productreeks met verbeterde pomp- en mengoplossingen die boven-dien minder onderhoudsgevoelig zijn. De pompen worden in de eigen giete-rij gefabriceerd door Sulzer-medewerkers met veel kennis van metalen. Zo is de kans op corrosie en slijtage nog kleiner.

Een tweetal trekpleisters uit deze nieuwe productreeks zijn de Ahlstar-serie en de Scaba-mengers. De producten uit deze series zijn allemaal afgestemd op de processen in de pulp- en papierindustrie.

E sulzer.com/Industries/Pulp-and-Paper

Kurita Europe GmbH . Industriering 43 . 41751 Viersen . Germany . Phone: +32 473 851 995 (Jan Deetens) . www.kurita.be

One simple step to added productivity

Maximize the efficiency of your systems. With Kurita´s customized solutions for water treatment and process management you increase productivity, operating safety and lifecycle of your plants. For all industrial sectors and applications: www.kurita.be

Our portfolio:

cooling water boiler water waste water reverse osmosis refinery and petrochemical industry

RZ_Kurita_Anzeige_belgien_010811_ENGL.indd 1 01.08.11 15:12

Effi ciënt water meten en een betrouwbare water analyse?Geen probleem met KROHNE.Als één van de toonaangevende bedrijven in de proces meettechnologie, levert KROHNE een waardevolle bijdrage aan de vereisten van de waterindustrie.

Het KROHNE productassortiment dekt het gehele scala van meet en -analyse technologie, van diverse meetinstrumenten tot complexe totaaloplossingen voor uw bedrijf.

Naast een compleet instrumentatie assortiment van fl ow- en niveaumeters, bieden wij onze klanten ook analyse toestellen voor ph-metingen, geleidbaarheidsmetingen, ion concentratie en redox. Service en calibratiemogelijkheden maken onze portfolio compleet.

KROHNE – Water is onze wereld.

Mesure effi cace de l’eau et analyse de l’eau fi able?Aucun problème chez KROHNE.KROHNE, une des sociétés modèle dans la technologie de mesure de proces, fournit une précieuse contribution aux exigences de l’industrie de l’eau.

L’assortiment de produits KROHNE couvre la gamme complète des technologies de mesure et d’analyse, depuis des instruments de mesure divers jusqu’à des solutions totales complexes pour votre entreprise.

En plus d’un assortiment complet d’instruments de mesure de débit et de niveau, nous proposons également des appareils d’analyse pour la mesure de pH, de conductivité, de concentration en ion et de redox.

Les possibilités de service et de calibration complètent notre portfolio.

KROHNE – L’eau est notre monde.

Do you speak H2O?

Voor meer informatie zie onze website.Pour plus d’information, consultez notre site web.