Ambtelijke inventarisatiesessie

“HET WAPEN VAN ELST”5 september 2019

Lucien van Riswijk

Marjolijn van de Zandschulp

Margriet Snijders

Jan Herman de Baas

Intro / programma

AchtergrondOp 16 april van dit jaar is in het bestuurlijk overleg besloten om een versterkingsproces in te zetten voor de samenwerking in onze regio. Onze 18 colleges hebben afgesproken om toe te werken “naar een sterkere regio met één agenda, één gezicht naar buiten en een stevige ambitie” (…) Daarbij hoort een slimme, effectieve en begrijpelijke governance”. De bijeenkomst op 5 september vormde de de ambtelijke aftrap voor dat versterkingsproces. Ongeveer 50 mensen kwamen bijeen in Elst - ambtenaren uit de 18 regiogemeenten met ideeën over en een rol in de regionale samenwerking.

Op de agendaDe sessie was om te beginnen bedoeld om elkaar even bij te praten: wat is er gebeurd, en hoe ziet het proces de komende maanden er in hoofdlijnen uit? De hoofdmoot van de bijeenkomst bestond uit het verzamelen en aanvullen van bouwstenen: op welke hebben onderwerpen hebben we elkaar in de regio de ko-mende jaren nodig? Dat deden we vanuit de bestaande stukken en agenda’s van de PFO’s, maar natuurlijk ook buiten die kaders. We hebben de bijeenkomst tenslotte ook benut om een beeld te krijgen van bestaande projecten, initiatieven en bronnen die relevant zijn voor het verder uitwerken van visie en agenda en governance van regionale samenwerking. De oogst van de bijeenkomst is verzameld in dit document.

Programma

1500 Aftrap met Lucien van Riswijk (voorzitter stuurgroep) en Marjolijn van de Zandschulp (trekker Projectteam)Wat is er de afgelopen tijd gebeurd? Wat is de gevoelstemperatuur rond regionale samenwerking nu? Wat moet er de komende tijd worden gedaan? Wat is de vraag aan dit gezelschap?

1510 Schot voor de boeg met Mentimeter Wat zie je als de belangrijkste opgaven voor onze regio? Waar hebben we elkaar nodig?

1520 Aanzet obv discussienotitie en eerdere stukken, Margriet Snijders Overzicht van thema’s/ideeen; om op te frissen en gedachten te bepalen.

1545 Intermezzo egio en subregio’s, Jan Herman de BaasWe zijn één regio, maar die bestaat wel uit subregio’s Rijk van Nijmegen, Veluwezoom, Liemers, Betuwe-Linge en de steden Arnhem en Nijme-gen. Enerzijds visie voor regio, maar oog voor verschillen belangrijk. Wat is kenmerkend voor de karakter subregio’s?

1600 Verdiepen en verrijken in groepen Toetsen, aanvullen. Verrijken: van overzicht van onderwerpen, naar agenda / actie

1700 Mentimetermoment: wat echt bewaren uit jouw groepsgesprek? Waar wil je uitroepteken achter zetten, wat mogen we niet vergeten? Welke bronnen / initiatieven om rekening te houden?

1710 Conclusie met Jan Herman: Wat hebben we, en hoe gaan we hier verder mee?1715 Einde

Schot voor de boeg Wat zie je als de belangrijkste opgave voor onze regio?

Lobby en profileringLobby naar provincie en rijk, Lobby (3 x) Regioprofiel opzettenDe regio opnieuw op de kaart zettenAantrekkingskracht regio laten zien

Ruimtelijke afstemming en leefomgevingRuimtelijke afstemming en leefomgeving (2x)Leefbare en aantrekkelijke regio zijn en blijvenSamenwerken aan leefbare omgevingSchaarse ruimte op een goede manier invullenLeef- en vestiginsklimaatOplossen woningtekort

Energietransitie EnergietransitieHet (ruimtelijk) landen van Parijs (energietransitie)EnergiestransitieVerduurzaming/enerkgietransitie

Economische groeiEconomische ontwikkeling (5x) Gezonde Groei in economische en maatschappelijke opgaven. Toekomstbestendige economieLeef- en vestiginsklimaatVersterking economie en arbeidsmarktDoorontwikkeling van Logistics Valley. Als logistieke hotspot ook hier stijgen naar de top 5 van NL.Economische eenheid en groei

Mobiliteit en bereikbaarheid Mobiliteit/ruimtelijke ontwikkelingEconomische ontwikkeling in samenhang met bereikbaarheidAanpak bereikbaarheidsproblemenBereikbaarheid van de regioBereikbaarheid van de regioRO opgave in relatie tot bereikbbarheid

Samenwerking / eenheid / werkwijzeStad-ommeland samenwerking op alle onderwerpenEen echte eenheid creëren.SamenwerkenEenheid van beleidEenduidige visie en profilering op de vier bekende thema’sJuiste verbindingen op de vakgebiedenVeel sterker worden in waar we al goed in zijnGevoel van samen /. EenheidInhoudelijke agendaNeuzen dezelfde kant opSchaal, ook richting Europa

Meer aandacht nodig voor....

Toerisme RecreatieToerisme en recreatieToeristische eenheidToerisme, sport evenementen

Landschap / natuurMilieu en natuurnatuurHet rivierenlandschap, steden aan de rivierBelang LandschapDe ‘zachte’ kant van het vestigingsklimaat

VeilgheidVeiligheid/ondermijning

Omgevingsvisies / ruimteOmgevingsvisiesOmgevingsvisie ( regionale)Ruimtelijke keuzes, wat land waar?Ruimtelijke visie evt in relatie tot DuitslandRuimte/omgevingsvisieMilieutechnische processen die belangrijk zijn in de ruimtelijke ontwikkeling

Logistiek Logistiek als 4e topsectorLogistiek

Zorg/welzijn, sociaal domeinGezondheidSociaal domeinGezondheidszorg/medische voorzieningenSociale agenda en daaraan gekoppeld arbeidsmarktDelen Sociaal Domein?De sociale agenda. ( arbeidsmarkt, onderwijs)Zorg

DemografieInspelen op demografische ontwikkelingen; wonen, werken, sociale cohesieDemografische (sociale) ontwikkelingenDemografische aspect

EuropaInternationaal profielEuropaInspelen op Europese mogelijkheden

OverigReageren op vragen van de provincieRegio belang ...wat is dat en kan dat (is het een logische regio)

Thema’s en aanvullingen

Versterking Economische ontwikkeling en kwaliteit van het vestigingsklimaat • Profilering kansrijke sectoren health, high tech en energy; magneten Arnhem en Nijmegen.• Aanjagen en versterken innovaties, kennis en nieuwe bedrijvigheid; • Logistiek, transport en overslag: dankzij ideale ligging regiogemeenten (weg, spoor en water). • Verder: zakelijke dienstverlening, zorg, maakindustrie, rechtspraak en zorg, toeristische sector. • Bevorderen aantrekkelijk vestigingsklimaat: bruisende binnensteden, voorzieningen, cultuur (cultuurregio 025), • Aantrekken en vasthouden inwoners en bedrijven/studenten - kenniswerkers. • Bereikbaarheid als randvoorwaarde.

Waarin zijn we echt onderscheidend? En hoe profileren we dit? Wat is HighTech in onze regio?Wat is onze focus?EU innovatieprojectenArbeidsmarkt: kwalitatief / kwantitatief -> match met sectoren

Versterking clusters en kennislocaties • Ontwikkelen en versterken hoogwaardige clusters rond onze topsectoren Health, HighTech en Energy. • Kennis, innovatie en hoogwaardige productie; motoren voor nieuwe banen en een gezond bedrijfsleven.• Draagt bij aan de werkgelegenheid, economische groei, het concurrerend vermogen en de profilering en positionering van de regio. • Triple Helix-samenwerking ondernemers, kennisinstellingen en overheden.

Sterkere vermarkting (zie Brainport bijv)

Duurzaam faciliteren van ruimtelijke groei • Grote verstedelijkingsopgave in driehoek Arnhem-Nijmegen-FoodValley.• Ruim 40.000 woningen nodig tot 2040, belangrijk deel in de regio Arnhem-Nijmegen. • Antwoord bieden op de demografische ontwikkelingen én de beweging woningzoekenden vanuit de Randstad: onze regio als overloopgebied of bewust gekozen alternatief.• Werken aan verstedelijkingstrategie samen met de provincie en Rijkspartners.• Hoe sluit je aan bij het karakter van de regio, groene en blauwe kwaliteiten (relatie vestigingsklimaat) .• Verschillende woonmilieus; oplossen in bestaand bebouwd gebied.• Duurzaamheidsopgave.

Stad versus ommelandDuurzaamheidsopgave : bestaande voorraadKoppeling verstedelijking – mobiliteitRelatie recreatie, landschapsparken (Lingezegen), balans, met leefbaarheidDuurzame ruimtelijke groeiVerbindingen met andere regio’s, Foodvalley, Zwolle, eindhoven“Ruimtelijke visie ambitiedocument” dat is nodig, voor ons en richting externe partijenEnergielandschappenUitruil van opgaven: wie heeft de beste positie om een opgave op te pakken? Wie draagt bij-> Profilering diversiteiten, karakter en draagkracht

Goed bereikbaar blijvenBereikbaarheid als voorwaarde voor het leefklimaat en de economische positie van de regio. Goede (inter)nationale verbindingen van strategisch belang. Duurzame en snelle mobiliteit van mensen en goederen in de regio en naar buiten.De mobiliteitsdruk in en rondom de steden kanailiseren (relatie verstedelijkingsopgave). Blijvende aandacht voor ligging en barrièrewerking van de rivieren voor weg- en spoorverbindingen. Specifiek: doortrekken A15; Bankhoef; Spoorknoop Oost; ICE; station Nijmegen.Fietsnetwerken.Kansen innovatiekracht van de regio: smart mobility/verkeersmanagement, duurzame voertuigtechnologie en kwaliteitsimpulsen voor het fietsnetwerk en hoogwaardig Openbaar Vervoer. Structurele samenwerking nodig: gezamenlijke ambitie, visie- en agendavorming is ingezet.

Verkeersveiligheid (SPV)(H) OV voor iedereen = aandacht voor onderkant van OV, = OV-VangnetLees het ambitiedocument!Gedragsaanpak: relatie klimaatakkoord en thema mobiliteit•Duurzaamheid•LaadinfrastructuurDraaischijf van het oostenInnovatiekracht = pilotregio zijn; relatie met onze economische opgave-Celtechnologie-Waterstof-Scheepvaart (elektrisch varen)-Trolley 2.0-Autonome voertuigen. Samenwerking met NRW & anderenGebruik maken van bestaande netwerken (G40, 100000+, Achterhoek, Rivierenland Etc.)Lobby / positionering

Versnelling energietransitie Ambities Klimaatakkoord behalen vraagt om versnelling.Die versnellingsopgave is fors en urgent regionale energiestrategie (RES).Profileren op dit thema, vanuit het energie-DNA van onze regio.Innovatie en voorhoederegio: Beste Circulaire Regio 2018; Trolley 2.0, batterijtechnologie en waterstof Arnhem en Nijmegen Europese Green Capital 2018.

Goede regionale samenwerking; gezamenlijke marktbenadering om effectief te zijn én om de opgaven te realiseren.

Kansen Europees klimaatgeld beter benuttenSamenwerking met EUrregio op gebied van e-transitieZero Emissie OVRealisatiekrachtBurgerinitiatieven ondersteunenSlim verknopen opgave realiseren / zit in veel domeinenAandacht voor stimulering innovaties MKB / onderwijsinstellingen

Besturing en werkwijze van de regio

Slimmer en efficiënter organiseren.Versimpeling governance waar dat kan; minder bestuurlijke drukte.De inhoud is leidend: organisatievorm moet passen bij de opgave.Meer integraliteit en gezamenlijkheid op inhoud vraagt om meer verbondenheid en stevigheid qua bestuur en organisatie.Slagvaardiger en zichtbaarder.Goede voorbeelden in- en extern?Bv. andere regio’s; programma-organisatie rond RES en Mobiliteitsagenda.

GemeenteradenDemocratische legitimiteitDraagvlakDeel lokale zeggenschap loslatenKijk ook naar privaatrechtelijke samenwerking; aansluiting niet-overheid mogelijkRol TEBDenk eens met bril op vanuit Brussel, Euregio & NRW, Den Haag (andere naam?)Rol kennisinstellingen en bedrijvenBeslissingsbevoegdheid om daadkracht en betrokkenheid te vergroten (minder vrijblijvend)Regionale mindsetOndernemend / gedurfd werken om meters te maken = drive & lefProgrammamanagement op regionaal niveau nodigPFO per thema, maar ook bijeen per onderwerpNB Wonen geen pfo zoals bijv mobiliteitLokaal / regionaal belangDoe lokaal ….opschalingStemverhouding

Vasthouden:

Slagkracht & uitvoeringBestuurlijke slagkracht, Slagkracht van de governance!Slagkracht op uitvoering (2) (oa. voor EU projecten :) )Slagkracht! + realisme met aandacht voor capaciteit...Maak dit project met SUCCES AF UitvoeringSlagkracht = snel kunnen inspelen op energie en initiatief vasthouden en belonen, verder helpen!Lobby slagkracht

Structuur met rollen omschrijvingBestuur nu zoals je straks ook wilt besturenZorg voor duidelijke en werkbare governance structuur!Verschillende opgaven vragen om verschillende werkwijze en besturing

Lef, hart, ambitieToon ballen! Niet te lafjesNaast governance ook hart, drive en mindset: de regio dat ben jij!Houd de vaart en de moed erinWe moeten nog meer samenwerken en een eenheid vormen om sterk te staan tegenover andere regio’s en ons zichtbaar te maken in Europa!Echte motivatie om samen te werken!Hart voor de regioEnergie hoog houdenBenut energie van inwoners, bezoekers, ondernemers, studenten etc.

Balans en samenhang, regio-lokaalRegio - lokaal: goede balansSamenhang zoekenHerkenning in speerpunten voor alle deelnemende gemeentenBeddingMozaiek (2)Over de eigen lokale schaduw heen stappen (2)Voelbaar maken dat ambities alleen kunnen worden gerealiseerd als er bereidheid is lokale zeggenschap los te latenOverwinnen van tegenstelling stad en ommeland (2)Harde grenzen voorkomen, gemeente, regionaal, provincie en landelijk (werk met de buren samen)Je zet jezelf als regio in een concurrentie-positie. Is dat handig?Verbreed de samenwerking in een duidelijke en werkbare profiel waar alle 18 gemeenten achter staan.

Profilering, focusProfilering (3) Steviger regionaal profiel ontwikkelen met elkaar Onderscheid je als regio (4) Antwoord zoeken op de vraag: wat maakt ons onderscheidend als regio? (overkoepeld profiel)Internationale ambitie, profilering en lobbyCommuniceren wat we willen, wat we doen en gedaan hebbenProfileren van kennis/pilotregioBeste circulaire regioIconisch beeldHoe uniek de combinatie wonen- werken ( ontspanning - inspanning ) in deze regio is.Benut de parels van de regio.Werk met ambassadeurs.Kies voor duidelijke focus in lobby richting Rijk en Europa. Geen consen-sus op basis van allerlei niet samenhangende thema’s

Kruisbestuiving bevorderen en successen communicerenMaak het thematisch niet te breed en investeer in een krachtigr gezamen-lijke aanpak. ook aandacht voor de cultuur binnen de samenwerkingZonder inhoud géén profilering!Vertel het verhaal WAAROM bepaalde sectoren speerpunt zijn en hoe dat netwerk eruit ziet. Profileren kwam veel voorbij. Dat gast niet over wat wij belangrijk vinden, maar wat de ‘anderen’ relevant vinden. Outside in.Denk vanuit ‘buiten de regio’

Inhoudelijke thema’s en nabrandersBereikbaarheidDoe wat met toerisme en recreatie(H)OV voor iedereenBereikbaar houden van de regioElkaar!Als regio open staan als pilotregio voor innovatieve projecten .Alle beleidsveldenLeefomgeving

Europa voor de regio.InvesteringsagendaRegionale omgevingsvisieMentimeter is top! Vaker inzetten in dit proces

Ambitiedocument mobiliteit regioRegionale aanbesteding energie inkoop voor gemeentelijke aansluitingen samenwerking is mooi vb van samenwerking dat kleinere gemeente tijd en geld bespaartProject LingekruisingLiemers economische visieThe Economic Board (triple helix) en The Life Net regioplatformAanvraag circulaire regio Bt event 2018Arnhem ConnectRol Provincie?Thelifenet.euKunstenaars (bij artez) die heel goed de connectie met inwoners en bedrijven kunnen maken.Rijk van nijmegen 2025Groene alliantie liemersRegio ZwolleHerdenking 2e wereldoorlog. Airborne +Toeristische monitor 2019 van Toerisme KANRegio EindhovenGlobal Goals / sustainable development goalsRijksbouwmeester uitnodigen voor regionale lunchlezing (voor triple helix, ambtenaren & bestuurders)Drechtsteden als voorbeeld voor samenwerken

Initiatieven, plekken, stukken om rekening mee te houden