ALM 2009 - Rotterdam

Van macro naar markten

Prof. dr. S.G. (Fieke) van der Lecq

Erasmus School of Economics

Cordares Chair Pension Markets

31 maart 2009

Agenda

• Pensioenfondsen en macrocycli

• Pensioenmarkten– Concurrentie– Consolidatie

• Fusies en overnames in pensioensector– Autonome trend of conjunctuur-effect

• Opnieuw beginnen

• Discussie

Pensioenfondsen → macrocycli

Beetsma: van PFen naar cyclus

• Is gedrag PFen procyclisch?– Ja, maar verschilt per maatregel

• Zo ja, moet dit veranderen?– Let op de verdelingseffecten, bv. jongeren

Dit is macroverhaal: effect op vermogens en inkomens

Hoe werkt het door in de markt(en)?

Pensioenfondsen ↔macrocycli

• Doorwerking PF-beleid op macrocycli loopt via markten– pensioenuitkeringen → demand pull inflatie– timing beleggingsmutaties, premieverhoging– maar: coördinatie niet gewenst / toegestaan– ingrijpen in markten? Kosten ↔ baten.

• Ook markt voor pensioenuitvoering zelf verandert

Pensioenmarkten

• De productieketen van pensioenen– Sociale partners– Pensioenfondsen– Pensioenuitvoeringsbedrijven (PUB/PUO)– Overige dienstverleners

• Regulering en marktwerking– Verplichte winkelnering (op 2 niveaus)– Schot tussen PFen en verzekeraars

Concurrentie

• Concurrentie – Voor PFen slechts beperkt mogelijk– Op andere pensioenmarkten normaal– Implicatie? Efficiëntie, effectiviteit, innovatie.

• Ontzaffing– Voor kleine fondsen: wisselt– Voor middelgrote fondsen: gebeurde al– Voor de G2-fondsen: tamelijk recent– Interactie marktstructuur PFen en PUBs

overstapbarrières

• Stemmen met de euro kan niet / moeilijk

Consolidatie

• Kleine OPFen: 4 opties– Zelf doorgaan– Naar verzekeraar– Aansluiten bij BPF– Fuseren (multi-OPF)

• Grotere PFen kunnen ook fuseren• Remweg door DG-problematiek• Integratie rest van pensioensector

– Dynamiek bij PUBs– Consolidatie verzekeraars? (vgl. zorgverzekeraars)– PFen en verzekeraars?

• Taakafbakening versus integrale dienstverlening

Fusies pensioensector

2000 Detam Pensioenservices - Relan Groep2001 Interpolis - SGG Beheer2001 Interpolis / Reaal2004 Interpolis / Careon2005 PVF Achmea - Interpolis (Rabobank)2005 ABP - Loyalis2006 AZL - ING2006 ASW - Cordares2007 Aegon - Optas2007 Vendex KBB – Detailhandel2007 Fortis / ABNAMRO (remedie: HBU, AA-IFN)2008? Levensmiddelenbedrijf – Melk- en zuivel-

detailhandelsbedrijf2008 ABP/APG - Cordares2009 … ??

Consolidatie ↔ conjunctuur

197

138117

104128

87717166

146

139

0

50

100

150

200

250

98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08

NMa-besluiten 1998-2008; gezamenlijke omzet > €113,45 mln.

Consolidatie pensioenfondsen

DNB-geregistreerde fondsen

0

200

400

600

800

1000

1200

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

jaar

aant

al

BPFen OPFen BrPFen Totaal

Consolidatie

• Aantal PFen neemt snel af

• Vraag 1: wat is de MES?– Op welke (relevante) markt?

• Vraag 2: hoe ver willen we gaan?– Nationaal pensioenfonds?– Nederland onderling verdelen?– Net als de zorgverzekeraars?

• Vraag 3: wie houdt de reuzen scherp?

Opnieuw beginnen?

• Schaal: niet veel groter dan MES– risico X-inefficiëntie, weinig innovatie

• Indeling: niet naar bedrijfstak maar naar type beroep / functie– Bv. secretaresses, zzp-ers, ICT-ers

• AOW-franchise er uit– Seniorenbijstand bestaat al

• Geen nationaal pensioenfonds– Nederland Europa

Info & contact

http://people.few.eur.nl/vanderlecq vanderlecq@ese.eur.nl + 31 10 4081442 + 31 6 29358732