www.monroe-eu.com

ALLES OVER DE OPHANGING

s u s p e n s i o n

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I - TECHNISCH OVERZICHT 1. HET OPHANGINGSSYSTEEM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1.1. Wat is een ophangingssysteem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1

1.2. Welke zijn de voornaamste functies van de ophangingsonderdelen? . . 1

1.3. De veer 2

1.3.1. Hoe werkt de veer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1.3.2. Hoe werken de veren en de schokdempers samen? . . . . . . . . . . . . . . 2 1.4. Belangrijkste ophangingsconfiguraties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.4.1. Starre as versus onafhankelijke ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1.4.2. Afhankelijk van de manier waarop de ophanging werkt: 1. Passieve ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

2. Semi-actieve ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

3. Actieve ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.4.3. Afhankelijk van de manier waarop de ophanging gebouwd is 1. Conventionele ophanging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

2. McPherson ophanging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2. DE SCHOKDEMPER 2.1. Wat is een schokdemper en hoe werkt het? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.2. Welke zijn de voornaamste functies van de schokdemper? . . . . . .10

2.3. Welke zijn de voornaamste verschillen tussen veerpoten en schokdempers? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

INHOUD

2.4. Schokdempertechnologie

2.4.1. Dubbele buis - Hydraulische schokdemper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 1. Het effect van schuimvorming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.4.2. Gasschokdempers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 1. Lage druk (dubbele buis). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2. Hoge druk (enkele buis) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.4.3. Position Sensitive Damping (PSD) technologie. . . . . . . . . . . . . . . . . .14 2.4.4. Schokdempers voor zware belading . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15 1. Mechanische veer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2. Pneumatische veer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

3. Nivomat Self-leveling systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 2.4.5. Verstelbare schokdemper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 1. Dubbele buis - Type "A" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2. Dubbele buis - Type "B" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

3. Enkele buis - Type "C" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

4. Driebuis - Type "D" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

II - MONROE® PRODUCTEN 1. MONROE® ASSORTIMENT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 1.1. Monroe® Reflex . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

1.2. Monroe® Adventure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

1.3. Monroe® Original . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

1.4. Monroe® Continuously Controlled Electronic Suspension . . . . . .23

1.5. Monroe® Sensa-Trac (Safe-Tech System) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

1.6. Monroe® Ride Leveller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

1.7. Monroe® Level Light . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

1.8. Monroe® Van Magnum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25

1.9. Monroe® Magnum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

1.10. Monroe® Springs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

1.11. Monroe® Spheres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

INHOUD

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

1.12. Speciale Monroe® producten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

1.12.1. Monroe® Protection Kit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

1.12.2. Monroe® Mounting kit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

1.12.3. Monroe® Magic Camber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

III – DIAGNOSE SCHOKDEMPER 1. GEVOLGEN VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS VOOR DE VEILIGHEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 1.1. Remafstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

1.2. Afstelling van de lichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

1.3. Wegligging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

1.4. Aquaplaning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

1.5. Reactietijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

1.6. Veiligheidsdriehoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

2. DIAGNOSE VAN DE SCHOKDEMPER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 2.1. Visuele inspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

2.2. Inspectie met behulp van een ophangingstester (EUSAMA methode) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

2.3. Monroe® “Expert” Suspension Tester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

2.4. Ophangingstester Monroe® . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

IV- ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS 1. RICHTLIJNEN BIJ DE VERVANGING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 2. MONROE® GEREEDSCHAP. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 3. ONTMANTELING VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS . . . . . . . . . . . . .44

INHOUD

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I

01

1. HET OPHANGINGSSYSTEEM

TECHNISCH OVERZICHT

1.1. Wat is een ophangingssysteem?Het ophangingssysteem is een mecha-

nisme dat de banden op het wegdek verbindt

met het chassis of het koetswerk van de

wagen. Op een uitgebalanceerde manier geeft

het de krachten (gewicht), waaraan het voer-

tuig onderhevig is, door, aan de rijoppervlakte

(wegdek), isoleert de wagen van de krachten

afkomstig van dat wegdek en verbetert tevens

rijcomfort en controle.

1.2. Welke zijn de voornaamste functies van de ophangingsonderdelen?

Veren & Wankelstang - Deze onderdelen ondersteunen het gewicht van het

voertuig en zorgt voor een correcte positie van het

koetswerk in verhouding tot de weg (hoogte).

- Veren dienen ook om impacten afkomstig van

de weg te absorberen.

Koppeling & Montagestukken - Tot de belangrijkste functies van deze onderdelen

behoren het doorgeven van tractiekrachten van de

banden tussen de weg en het voertuig evenals het

behouden van een correcte oriëntatie van de wie-

len in verhouding tot het koetswerk.

Buslagers - Onderdelen die de passagiersruimte isoleert van het band/

weg geluid.

Schokdemper - De belangrijkste functie van de schokdemper is het

opvangen van de bewegingen van de vering en het

verzekeren van een optimaal contact tussen de

banden en het wegdek.

Voornaamste ophangingsonderdelen:

1) Veer

2) Wankelstang (optioneel)

3) Koppeling

4) Buslagers/montagestukken

5) Schokdemper

02

1.3. De veerOngeacht het type veer, winding, rubber, blad,

lucht of torsiestang, enkel de veren ondersteu-

nen het gewicht van het voertuig en zorgen

voor de juiste hoogte tussen het koetswerk en

de weg.

1.3.1. Hoe werkt de veer?De veer absorbeert en slaat energie op die ontwikkeld

wordt door de beweging tussen het koetswerk en de weg.

Geladen zonder veer Geladen met veer

1.3.2. Hoe werken de veren en de schokdempers samen?Nadat de energie, afkomstig van de beweging, opgesla-

gen is door de veer die comprimeert, zal hij proberen die

energie te bevrijden door terug te veren. Dit veroorzaakt

koetswerkbewegingen van het voertuig die het onstabiel,

onveilig en oncomfortabel maken. Om zulke bewegingen

tegen te werken wordt een schokdemper in het systeem

toegevoegd. Het oorspronkelijke doel van de schokdemper

bestaat erin de veerbeweging te controleren. Op die manier

zorgt de schokdemper voor:

1. het plakken van de wielen op de grond

2. het stabiliseren van het koetswerk van het voertuig

3. comfort

Voertuigen zonder schokdempers

Voertuigen met schokdempers

Ideale veerlijn

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I

03

1. HET OPHANGINGSSYSTEEM

De voornaamste voor- en nadelen van beide configuraties zijn:

TECHNISCH OVERZICHT

1.4. Voornaamste ophangingsconfiguratiesOphangingssystemen kunnen ruimweg onder-

verdeeld worden in twee groepen - afhanke-

lijke and onafhandelijke ophangingstypes. Die

woorden verwijzen naar het vermogen van

tegengestelde wielen om al dan niet, afzon-

derlijk van elkaar, te kunnen bewegen.

1.4.1. Starre as versus onafhankelijke ophangingIn het afhankelijk systeem, ook starre as

genoemd, worden de wielen van éénzelfde as

met elkaar verbonden door een stevige staaf.

In deze configuratie, wanneer de welving van

een wiel verandert, verandert de welving van

het tegengestelde wiel even veel, maar in de

tegenovergestelde richting.

Bij de onafhankelijke ophanging, zijn de

wielen met het koetswerk van de wagen

verbonden door een gearticuleerd systeem

waardoor de wielen afzonderlijk van elkaar

omhoog en omlaag kunnen bewegen

zonder invloed op het tegengestelde wiel.

Dit zorgt voor meer stabiliteit en betere

wegligging en rijcomfort.

"Starre as"

"Onafhankelijk"

Starre as+ Lagere kostprijs - Vage besturing

+ Langere - Slechte

duurzaamheid wegligging

Onafhankelijke ophanging+ Betere wegligging - Hogere kostprijs

+ Rijcomfort - Ingewikkelder

04

1. Passieve ophanging

Onder die benaming begrijpt men alle

conventionele of traditionele ophanging-

systemen. Eéns ze gemonteerd zijn op de

wagen, kenmerken ze zich voornamelijk door

de onmogelijkheid de parameters van die

ophanging (hardheid, hoogte) van buitenaf

te beïnvloeden. Alle traditionele veren en

schokdempers zijn beschouwd als passieve

ophangingen.

1.4.2. Afhankelijk van de manier waarop de ophanging werktLaten we de belangrijkste kenmerken van beide systemen overlopen.

Reactieve ophangingen

Alle huidige ophangingen zijn tevens

reactief. Wanneer het wiel van een voertuig

over een kuil rijdt, leidt de verandering in

wielpositie tot compressie of extensie van

de ophanging als reactie. Op de de manier

zorgen het nemen van een bocht, het rem-

men en versnellen voor een beweging van

de ophanging waardoor het koetswerk

slingert of duikt. Worden in deze groep

inbegrepen alle ophangingssystemen die

de rijhoogte naargelang veranderingen in

gewicht en in aerodynamische belasting

kunnen controleren. Dit systeem kan ook

op de verplaatsing van de lading reageren

zoals slingeren en kan het tegenwerken.

Het Kinetische RSF ophangingssysteem van

Tenneco is een voorbeeld van zo'n passief

reactief ophangingssysteem. Dit systeem

heeft een passieve interconnectie, welke de

verplaatsing van belasting tussen de wielen

makkelijker maakt en vele ontwerps- en

werkingsparameters en types loskoppelt,

zoals dwars-as gewricht en enkel wiel hard-

heid van slingerencontrole.

Gewoon passief

ophangingssysteem

Passief reactief Kinetic RSF ophangingssysteem

Kinetic RSF ophangingssysteem

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I

05

1. HET OPHANGINGSSYSTEEM

TECHNISCH OVERZICHT

2. Semi-actieve ophanging

De semi-actieve ophanging kenmerkt zich

op de eerste plaats door de mogelijkheid de

dempwaarde continu te veranderen, en zo de

schokdemper harder of zachter te maken naar-

gelang de wegomstandigheden. Voor deze

controle zorgt de koppeling van een elektro-

nische controle-eenheid met 4 schokdem-

pers, die onophoudelijk een veranderlijk (en

controleerbaar) dempingscoëfficient hebben.

Naast de klassieke springveren kunnen deze

schokdempers soms gecombineerd worden

met veranderlijke, zelf-afstellende hoogteop-

lossingen, evenals met systemen als hydro-

pneumatische, hydraulastische en hydragas

ophangingen.

De belangrijkste voordelen van

de semi-actieve ophanging zijn:

A) Een afstelbaar rijgedrag, geoptimaliseerd

voor comfort en controle

B) De mogelijkheid de hardheid van de

ophanging te bepalen

C) De ophanging zal zich automatisch

aan de wegomstandigheden aanpassen

D) Vergelijkbare afmetingen in verhouding

tot traditionele ophangingssystemen.

Monroe® Continuously

Controlled Electronic

Suspension

Kinetic H2 ophangingssysteem uitgerust met de semi-

actieve Continuously Controlled Electronic Suspension

Continuously Controlled Electronic

Suspension system.

06

3. Actieve ophanging

Het actieve ophangingssysteem heeft

het vermogen zich voortdurend af te stellen

aan veranderlijke wegomstandigheden.

De ontwerpparameters van het systeem

worden verruimd door de onophoudelijke

opname en aanpassing van die criteria: die

eigenschappen veranderen dus altijd.

Actieve ophangingssystemen beschikken

over een computer die een krachtige activator

op elk wiel nauwkeurig doorgeeft wanneer,

in welke richting, op welke afstand en hoe snel

te reageren. De bewegingen van de wielen zijn

niet langer meer onderhevig aan de interacties

van de omgeving tussen de weg en de verschil-

lende veren, schokdempers, en antirolstangen.

De computer, die deze beslissingen neemt,

maakt gebruik van een sensornetwerk om b.v.

de snelheid van het voertuig, de longitinale en

laterale versnellingen, en de krachten en de ver-

snellingen te meten die op elk wiel uitgeoefend

zijn. De computer bestuurt dan het wiel om op

de ideale manier te bewegen rekening hou-

dend met de aanwezige omstandigheden.

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

07

1. HET OPHANGINGSSYSTEEM

TECHNISCH OVERZICHT

De gebruikte schokdempers in deze

ophangingssytemen zijn conventionele

schokdempers genoemd. De meest

voorkomende bevestigingsmethodes

toegepast om deze onderdelen te

monteren zijn :

- Oog/oog type

- Oog/pen type

- Pen/pen type

- Pen/dwarspen type

1.4.3. Afhankelijk van de manier waarop het ophangingssysteem gebouwd is

1 Conventionele ophanging.

In deze configuratie vertegenwoordigt de

schokdemper geen structureel onderdeel van

het ophangingssysteem. Dit betekent dat, al is

de schokdemper volledig versleten of zelfs

afwezig, het nog altijd mogelijk is met de

wagen naar de garage te rijden en het pro-

bleem daar te laten herstellen. In dit geval blij-

ven de wielpositie (gegeven door de onderste

en bovenste armen) evenals de hoogte tussen

het koetswerk en het wegdek (bepaald door

de veer) onveranderd. In het conventionele

ophangingssysteem worden de veer en de

schokdemper altijd afzonderlijk gemonteerd

als twee verschillende onderdelen.

Verschillende bevestigingsmethodes

van conventionele schokdempers

Oog/oog type Oog/pen type Pen/pen type Pen/dwarspen

type

Conventionele

semi-starre as

Veer en schok-

demper in een

conventionele

ophanging

I

Voornaamste onderdelen van

een MacPherson systeem

Montagekit

Onderste

veerschotel

Onderste arm

De extra ruimte, die deze

configuratie biedt, laat het

gebruik van transversale

motoren toe en verlicht het

gehele ophangingssysteem

Het lichaam van de schok-

demper vormt de veerpoot

van de ophanging; het is ver-

bonden aan de ashouder met

een beugel om verwijdering

makkelijk te maken.

Met een MacPherson ophanging uitge-

rust met een eenvoudige onderste arm

wordt driehoekigheid belemmerd door

de stabilisatorstang die verbonden is

tevens aan de onderste armen en aan

twee punten op het chassis.

De onderste arm is hier

driehoekig om hardheid

te verbeteren

2. MacPherson ophanging

Tegenwoordig is het ongetwijfeld het meest

gebruikte voorste ophangingssysteem waar-

mee wagens van Europese oorsprong

uitgerust zijn. Het systeem bestaat voorna-

melijk uit de combinatie van een veer van

het veerpoottype en een schokdemper;

het bovenste gedeelte van de winding is

bevestigd op het koetswerk van de wagen,

en het onderste gedeelte op een schoteltje

(de onderste veerschotel) integraal met het

lichaam van de schokdemper, die tevens ook

een pivot-as vormt van de besturing. Bij het

besturen draait de fysieke kracht de veerpoot

en het omhulsel van de schokdemper (en bij-

gevolg de veer) om het wiel te doen gieren,

het geheel draait op een lagerplaat of een

kogelbaan op het bovenste gedeelte (de mon-

tagekit), en op het onderste kogelgewricht

van de onderste arm. Dit zorgt voor een draai-

beweging.

08

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I

09

2. DE SCHOKDEMPER

TECHNISCH OVERZICHT

Een universeel fysisch principe wil dat

energie niet aangemaakt kan worden

noch vernietigd, maar enkel omgevormd.

Hierdoor zet de schokdemper de kynetische

energie, opgeslaan door de veer tijdens

de compressiebeweging, om in thermische

energie of hitte.

2.1. Wat is een schokdemper en hoe werkt het?Fundamenteel zijn schokdempers olie-

pompen. Een zuiger is vebonden met de

uiteinde van een zuigerstang en biedt weer-

stand aan de hydraulische vloeistof in de

drukbuis. Terwijl de ophanging op en neer

gaat, wordt de hydraulische vloeistof geleid

door kleine gaatjes - of openingen - in de

zuiger. Maar de openingen laten enkel een

kleine hoeveelheid vloeistof door de zuiger.

Dit vertraagt de zuiger, die op zijn beurt de

veer en de beweging van de ophanging

vertraagt.

De kracht van de weerstand, ontwikkeld door

een schokdemper, hangt af van de snelheid

van de ophanging, van het aantal en grootte

van de openingen in de zuiger en van de hoe-

veelheid en dikte van de kleppen. Hoe snel-

ler de ophanging, des te meer weerstand de

schokdemper biedt. Als gevolg verminderen

de schokdemper en de veer

volgende rijomstandigheden:

Veer zonder schokdempers

Slingeren van

de veer

Slingeren van

de veer

Veer met schokdempers

10

2.3. Welke zijn de voornaamste verschillen tussen veerpoten en schokdempers?Een veerpoot is een type schokdemper die

tevens de functies vervult van ondersteu-

ning van de koppeling en de veer. Het is

een fundamenteel structureel onderdeel

van de wagen. Het betekent dat, behalve

de klassieke functies vervuld door een

schokdemper, de veerpoot ook het gewicht

van het voertuig ondersteunt en tegelijker-

tijd de correcte bandenrichting behoudt in

verhouding tot het koetswerk. Tevens zijn

veerpoten ontworpen om de tractiekrach-

ten van de banden door te geven tussen

de weg en het voertuig.

De belangrijkste functie van de schokdemper

is een goede grip van de banden met het wegdek

behouden.

Ophangingssysteem uitgerust met

een veerschotelschokdemperMacPherson veerpoot

MacPherson veerpoot

Conventionele ophanging met schokdemper

Veerschotelschokdemper

2.2. Welke zijn de belangrijkste functies van een schokdemper?Om:

-

troleren

wegdek te zorgen

stampen (duiken bij het remmen en liften bij het

versnellen) van het voertuig te controleren.

verminderen.

remmenslijtage te bevorderen.

Vermoeidheid van de bestuurder te verminderen.

Schokdemper

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

2. DE SCHOKDEMPER

TECHNISCH OVERZICHT

2.4. De schokdemper technologieIn het voorbije hoofdstuk hebben wij verschillende ophangingssystemen overlopen: passie-

ve-reactieve, semi-actieve en actieve systemen. Laten we nu een stap verder gaan en onze

studie concentreren op de passieve-reactieve groep schokdempers (de meest voorkomende)

2.4.1. Dubbele buis - Hydraulische schokdemperWanneer de schokdemper in compressie is,

stroomt wat olie in de onderste werkkamer

door de zuiger via de licht geladen inlaatklep.

De rest van de olie (die overeenkomt met het

volume van de zuigerstang die de binnenbuis

binnengetreden is) wordt geleid door het

klepsysteem in de basisklep en stroomt ver-

volgens door in het buitenoliereservoir, ook

egalisatiekamer genoemd. De snelheid van

de zuigerstang en het kleppen in de basisklep

bepaalt de weerstandkracht geproduceerd

door de schokdemper in compressie. Wanneer

de schokdemper in terugvering is, sluit zich

de inlaatklep in de zuiger, en de olie in de

bovenste werkkamer wordt geleid door een

kleppensysteem in de zuiger. Om het volume

te compenseren dat uit de binnenbuis komt,

stroomt olie uit het buitenoliereservoir door

een licht beladen inlaatklep in de basisklep in

de onderste werkkamer en behoudt de bin-

nenbuis altijd vol met olie. De snelheid van

de stang en het kleppen bepaalt de weer-

standkracht geproduceerd door de schokdem-

per tijdens terugvering.

TERUGVERING

LICHAAM

WIEL

COMPRESSIE

Ophangingsrubber

Zuigerstang

Olie dichtring

Werkkamer

Buitenbuis

Egalisatiekamer

Zuiger (terugvering)

Beschermbuis

(afdichting)

Kleppensysteem

(compressie)

Vrije olieinlaat

Beperkte olieinlaat

11

TERUGVERINGCOMPRESSIE

I

1. Het effect van schuimvorming

"emulsiefenomeen"

Hydraulische schokdempers zijn zeer

efficiënt. Wanneer echter olie geleid wordt

van een hogedruk zone naar een lagedruk

zone, zoals het bij compressie en terugvering

gebeurt, zorgt de plotselinge druk voor het

ontstaan van bubbeltjes in de olie.

Dit noemt men het proces van cavitatie en

aeratie. Luchtbubbeltjes, in tegenstelling tot

olie, zijn comprimeerbaar. Daarom zal de oor-

spronkelijke beweging van de zuigerstang bij

elke slag, de bubbeltjes gewoonweg compri-

meren voordat de olie geleid wordt door de

kleppen. Dit creeërt een dempcontrolelaag

die de oorsprong is van het probleem en het

resultaat van de verzwakte doeltreffendheid

van de schokdemper. Het toevoegen van

drukstikstof beperkt het effect van schuimvor-

ming om de schokdemper betere doeltreffen-

heid te geven.

2.4.2. Gasschokdempers 1. Lage drukgas, dubbele buis schokdemper

Die is te vergelijken met een conventionele

schokdemper, behalve voor twee belang-

rijke onderdelen die totaal verschillend zijn:

- In het bovenste gedeelte van de reserve-

buis is de lucht vervangen door stikstof

(een inert gaz) aan een druk van 2,5 à

8 bar, ééns en voor goed toegevoegd tij-

dens de fabricage.

- De olie afsluiting rond de zuigerstang in

het bovenste gedeelte van de schokdem-

per is heel bijzonder. Die bevat een lip om

het binnendringen van stof tegen te gaan

en twee afdichtingslippen om olielekkage

te vermijden. De basis van de afdichting

heeft een rondvormige flexibele strip die

werkt als een terugslagklep. De flexibili-

teit van de strips maakt het voor de olie

mogelijk terug te stromen in de reserve-

buis en houdt de gasdruk conform de

hoeveelheid olie in het reservoir. Deze

schokdempers bieden een zeer comforta-

bel rijgedrag en een nauwkeurige bestu-

ring van het voertuig.

Schuimvormingseffect in een dubbele buis

schokdemper

Gas

Zuigerstang

Terugslagklep

Olie stroomt terug naar

de reserve buis

Olie afsluiting

Olie

Monroe® “Original”

Lage drukgas dubbele buis

12

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I2. DE SCHOKDEMPER

TECHNISCH OVERZICHT

2. Hoge druk enkele buis gasschokdemper

Enkele buis schokdempers werken volgens

hetzelfde basisprincipe (terugkaatsbewe-

ging van een zuiger in een met olie gevulde

buis) maar, aan één uiteinde, bevatten ze

een kleine hoeveelheid stikstof onder hoge

druk (25 à 30 bars). Een zwevende zuiger

houdt het gas en de olie van elkaar afge-

scheiden en vermijdt hun vermenging.

Wanneer, bij compressie, de zuigerstand

voor olieverplaatsing zorgt, zal deze olie

het stikstof verder comprimeren. Het gas is

dus onderworpen aan volumevariaties en

werkt als een veer. De voordurende druk

uitgeoefend op de olie door het gas zorgt

voor onmiddellijke reactie en ook voor meer

geluidsvrije werking van de zuigerkleppen.

Bovendien verwijdert deze druk de cavitatie

en het emulsiefenomeen die het dempen

tijdelijk ondoeltreffend maakt. Voornaamste onder-

delen van de enkele

buis schokdemper

Afdichting

Zuiger

Olie

Zwevende zuiger

Gas

TERUGVERING

TERUGVERING

COMPRESSIE

COMPRESSIE

13

2.4.3. Position Sensitive Damping (PSD) technologieDit is een gas schokdemper voorzien van een nauwkeurige aangepaste groef in de wand zelf

van de drukbuis. Wanneer de zuiger door de gegroefte zone heen en weer reist, werkt de PSD

groef als een extra olieomleiding rond het zuigergeheel en, bijgevolg, voorziet de schokdemper

met een bijkomende dempingszone. Deze bijkomende zone maakt het ingenieurs mogelijk de

schokdemper dusdanig te ontwerpen dat die werkt als een "dubbele actie" schokdemper, die

automatisch de veranderingen van wegomstandigheden voelt en daarop reageert.

COMFORT ZONE:De toelopende PSD groef in de buis zorgt

voor de vrije oliestroom rond en door de

zuiger. Het resultaat is een zachter en

comfortabeler rijgedrag.

CONTROL ZONES: VEELEISEND RIJGEDRAG

De zuiger wordt verder dan de PSD groef

geduwd. De vloeistof wordt door de zuiger

geleid; het resultaat is een betere controle

van het voertuig.

14

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I2. DE SCHOKDEMPER

TECHNISCH OVERZICHT

2.4.4. Schokdempers voor zware beladingSoms gaan voertuigen, die extra beladen

zijn, doorzakken; in alle gevallen merkt men

dezelfde effecten:

het ophangingssysteem

de ophanging

Laadcompensators zijn ontwikkeld om te

voorkomen dat het achterste deel van het

voertuig onder laadomstandigheden door-

zakt.

1. Mechanische veer De schokdempers voor zware belading met

mechanische veer is een type dubbele buis

(hydraulische of gas) schokdemper voorzien

van een revolutonaire polyuretane veer van

veranderlijke weerstand en gemonteerd op de

zuigerstand om extra steun te geven wanneer

het voertuig geladen is. De polyurethane veer

is zo ontworpen dat:

- In de statische conditie en zonder belasting,

raakt de veer enkel het lichaam van deze

schokdemper.

- Onder belasting is de progressieve veer

geleidelijk aan gecomprimeerd, zodat het

achterste van het voertuig niet doorzakt.

Deze schokdempers zijn speciaal ontwikkeld

voor voertuigen waarvan het chassis te

compact is, en waarop dus de montage van

pneumatische veren onmogelijk is.

Principe van de schokdemper

met mechanische veer

Belading

Belading

15

2. Pneumatische veer

Schokdempers voor zware belading met

pneumatische veer: deze schokdempers zijn

conventionele schokdempers (hydraulische

dubbele buis over het algemeen) vervolledigd

met een auxiliaire veer. Het grote verschil ligt

nochtans in het feit dat deze auxiliaire veer

pneumatisch is. Deze combinatie biedt

3 voordelen: De veer biedt de gewilde hard-

heid naar wens. Het systeem zorgt voor hoog-

teregeling van de geladen wagen. Normale

ophanging wordt éénvoudigweg bereikt door

de luchtdruk in het systeem te verminderen.

Deze onderdelen worden gewoonlijk in kits

verkocht. Deze kits bevatten twee conventio-

nele schokdempers, wat flexibele buizen, een

verbindingsklep voorzien met een "T" aanslui-

ting en een manometer.

Deze onderdelen kunnen snel en gemakke-

lijk gemonteerd worden. De schokdempers

voor zware belading worden altijd op de

achteras gemonteerd. De hoogte van het

voertuig is verstelbaar door de luchtdruk in

het systeem te verhogen of te verminderen.

Wanneer het voertuig geladen is pompt

de bestuurder de pneumatische veer van

de schokdempers met behulp van een

compressor aan boord of een luchtpomp

in de garage. De schokdempers voor zware

belading verhoogt het achterste deel van

het voertuig en zorgt tegelijkertijd voor een

correcte en veilige wegligging.

Monroe® Ride Leveller - Pneumatische

laadcompenserende schokdemper

Monroe® Ride leveller kit

met pneumatische compressor CK

Luchtinlaat

Ophangingsrubber

nauw bevestigd op

het lichaam en de

afdichting van de

schokdemper

Compressor Shock absorbers

BatteryOn-board

control unit

16

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

2. DE SCHOKDEMPER

TECHNISCH OVERZICHT

3. Het self-leveling Nivomat systeem

De Nivomat schokdemper is een compact onder-

deel voor hoogteregeling van het voertuig. Dit

systeem wordt gewoonlijk gemonteerd op de

achteras van het voertuig, en daar wordt dus ook

de hoogtecontrole door Nivomat verzekerd. Deze

schokdemper bevat alle nodige systeemcompo-

nenten (ondersteunonderdeel, pomp, accumulator,

reservoir, drukregulator, etc) in één enkele omhulsing.

Autofabrikanten monteren de Nivomat in optie op

sommige wagens in plaats van een conventioneel

systeem (schokdemper of veerpoot en veer), en

stellen automatisch de optimale voertuighoogte af

voor alle laadomstandigheden. Nivomat vervult ook

de demp- en veerfuncties. Het bijzondere kenmerk

van het Nivomat hoogtecontrole systeem ligt in het

feit dat de energie, nodig voor het verstellen van het

optimaal hoogteniveau, gegenereerd wordt door

de willekeurige bewegingen tussen de as en het

koetswerk van het voertuig, voortkomend van onre-

gelmatigheden van het wegdek al rijdend. Dit bete-

kent dat, in tegenstelling tot andere systemen, de

Nivomat schokdemper geen externe energie nodig

heeft om te functioneren. Wanneer het versleten is,

kan dit systeem, vanwege zijn hoge kost, zonder pro-

bleem vervangen worden door een conventioneel

ophangingssysteem. Wel moet er natuurlijk altijd

rekening gehouden worden met het feit dat de

veren ook vervangen moeten worden door exem-

plaren voor hetzelfde type wagen uitgerust met het

conventionele ophangingssysteem.

Structuur

[1] Hoge drukgas kamer

[2] Scheidingszuiger tussen het oliereservoir

en de drukgaskame

[3] Oliezuiginglijn

[4] Pompstang

[5] Bypass voor hoogteniveaucontrole (sensor)

[6] Dempingszuiger

[7] Controleopening voor olie retourstroom

[8] Oliereservoir

[9] Pomp inlaatklep

[10] Controleschijf die de pomp met de pompstang en

met de inlaat/uitlaatkleppen verbindt

[11] Pompkamer

[12] Pomp uilaatklep

Nivomat Schokdempers

Doorsnede van een

Nivomat schokdemper

17

I

2.4.5. Verstelbare schokdempersDeze groep omvat alle schokdempers waarvan de dempingskracht veranderd kan worden

door de gebruiker of de installateur. Er bestaan verschillende manieren om de dempings-

kracht te veranderen aan de hand van de gebruikte schokdempertechnologie, maar ze

werken allemaal volgens één enkele principe: de oliestroom door de kleppen veranderen

(voornamelijk door de terugveringklep) om de schokdemper zachter of harder te maken. Wij

weten allemaal dat de ingenieurs de dempingskrachten van de schokdemper altijd bepalen

rekening houdend met de inspanningen geleverd door de veren van de wagen. Daarom

raadt Monroe telkens aan alle veranderingen in het ophangingssysteem door een specialist in

ophanging te laten beoordelen. Hierna volgt een overzicht van de meest voorkomende ver-

stelbare schokdempertechnologieën.

1. Dubbele buis - Type "A"

Met dit type verstelbare schokdemper

gebeurt de verstelling door de zuigerstang

in te veren (compressie) tot het uiteinde van

zijn koers. Wanneer de klepmoer van de zui-

gerstang de onderste klep bereikt, blokkeert

die vanwege het speciale ontwerp van deze

elementen. Eens de moer van de zuiger

geblokkeerd is en men de zuigerstang met

de klok mee draait, wordt de schokdemper

harder (zodra de moer vastgeschroefd is) en

zachter wanneer men de zuigerstang naar

links draait. De variatieschaal van de dem-

pingskrachten van de schokdemper ver-

schilt naargelang de fabrikant, maar over het

algemeen is die uitleg gedetailleerd terug

te vinden in de gebruiksaanwijzingen.

Werkwijze om een dubbele buis verstelbare

schokdemper type "A" af te stellen

18

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

I

19

2. DE SCHOKDEMPER

TECHNISCH OVERZICHT

2. Dubbele buis - Type "B"

Deze verstelbare schokdemper is een variant

van het type "A". Bij dit model dient de moer

niet vastgeschroefd te zijn op de onderste klep

maar heeft de fabrikant de normale zuiger-

stang vervangen door een andere voorzien

van perforaties waarin een andere fijnere stang

kan draaien. Deze interne stang is verbonden

aan de klepmoer van de zuigerstang, wat

mogelijk maakt de dempingskrachten van de

schokdemper te veranderen door gewoon de

interne stang te draaien naar de éne of andere

kant. Om dit proces te vergemakkelijken heb-

ben de fabrikanten een kleine "selectie" wiel

toegevoegd, welke gemonteerd moet worden

aan de top van de zuigerstang verbonden aan

de interne stang. Zo kunnen de dempings-

krachten van de eenheid veranderd worden

zonder deze te demonteren.

3. Enkele buis - Type "C"

Daar in het monotube schokdemper

ontwerp, de onderste klep vervangen is

door de zwevende zuiger, verschilt de

manier waarop de interne kleppen van de

klepplaatjes gevestigd worden. Om dit te

doen dient de schokdemper gedemonteerd

te worden om het volledig uit te strekken.

Het gebruikte systeem om de klep te vesti-

gen is geplaatst op het bovenste gedeelte

van de schokdemper. Daar wordt een kleine

knop geplaatst. Indien ingedrukt wanneer

de schokdemper in maximale extensie is

en de zuigerstang tegelijkertijd langzaam

gedraaid wordt,

zal de klep op een bepaald moment blok-

keren; de verstelling vindt plaats, en met

het draaien van de schokdemper naar de

éne of andere kant, wordt de schokdemper

harder of zachter.

Doorsnede van een

verstelbare dubbele

buis schokdemper

type "B"

Verstelling van

een enkele buis schok-

dempertype "C"

20

4. Drie buis - Type "D"

Met dit type schokdemper worden de demp-

krachten tegelijkertijd omgezet in compressie

en terugvering. Het interne ontwerp is funda-

menteel hetzelfde als bij een conventionele

dubbele buis schokdemper, maar met drie

ronde buizen in plaats van twee, en met een

controleklep die de oliestroom bepaalt tussen

de werkbuis en de twee andere reservebuizen.

Dit beperkt de door de klep stromende olie en

zorgt voor een hardere schokdemper. De con-

trole knop is gevestigd op het onderste deel

van de schokdemper.

Doorsnede van de compressieslag van een Rancho

Drie buis schokdemper

Doorsnede van een Rancho Drie buis verstelbare

schokdemper type "D"

Doorsnede van de terugveringslag van

een Rancho Drie buis schokdemper

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

II

21

1. MONROE® ASSORTIMENT

MONROE® PRODUCTEN

Voor de vervangingsmarkt zijn Monroe

schokdempers en onderdelen speciaal

ontwikkeld voor wagens die reeds een

zekere kilometerstand hebben.

De prestaties verkregen met de Monroe®

producten beantwoorden volledig aan

OE- en consumenteneisen en bieden:

Duurzaamheid: Ontwerp en gebruik

van materialen van top-

kwaliteit

Prestaties: Optimale verhouding

wegligging - comfort

Garanties: Internationaal, 3 jaar

voor de Reflex en 2 jaar

voor de rest van het

assortiment met onbe-

perkte kilometerstand

Wat u moet weten over Monroe® schokdempers1. Monroe® produceert telescopische schokdempers gebruik

makend van verschillende technologieën: Twin Disc, dubbele

buis (hydraulisch of gas), PSD en enkele buis.

2. Monroe® schokdempers werken volgens het zogenoemde

drietraps kleppensysteem en stellen zichzelf dus af aan elke

verticale versnelling van het wiel.

3. De diameter (voor betere afkoeling) en de prestaties wor-

den aangepast volgens het type voertuig en zijn gebruik.

Voorbeeld van de 4x4 voertuigen: de Monroe Adventure

schokdempers zijn extra dik.

4. Drie lippenafdichtingen en een geharde en verchroomde

zuigerstang voorkomen lekkage en verzekeren

duurzaamheid.

5. Het fosfateren en kleuren van het lichaam bieden een

uitstekende bescherming tegen roestvorming

6. Het gebruik van Teflon® voor de zuigerbeschermingen en de

zuigerstanggeleider zorgt voor verbeterde doeltreffenheid

en vermindert wrijvingen en geluid.

Alle Monroe® producten worden gecontroleerd

en getest na de fabricage.

22

1.2. MONROE® ADVENTURE

(zorgt voor uitmuntend band/wegcontact)

1.1. MONROE® REFLEXDe Twin Disc technologie versnelt stabilisatie van de wagen

door onmiddellijke reactie op de kleinste beweging.

de schokdemper beter en sneller elke koetswerkbeweging

controleert.

wetenschappelijke tests.

van 3 jaar met onbeperkte kilometerstand - waarborgvoor-

waarden veranderen naargelang de streken.

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

II

23

1. MONROE® ASSORTIMENT

MONROE® PRODUCTEN

1.3. MONROE® ORIGINAL

onderdelen tegen te gaan.

(dubbele buis) technologie

met de OE uitrusting.

ORIGINAL

1.4. MONROE® Continuously Controlled Electronic Suspension De CES (continu gecontroleerde elektroni-

sche ophanging) van Monroe® is een semi-

actief ophangingssysteem met een opti-

maal evenwicht tussen comfort en

controle. Hiermee worden de dempings-

waarden continu afgesteld volgens de

wegomstandigheden en automotive

dynamica met inbegrip van snelheid en de

invloed van de bestuurder achter het stuur.

Ontwikkeld door de ingenieurs van Tenneco

in Europa, in samenwerking met Öhlins

Racing, zorgt de CES voor comfort zonder

de veiligheid en de controle prijs te geven.

Volvo heeft van de CES van Tenneco gebruik

gemaakt om haar concept van continu

gecontroleerd chassis te ontwikkelen. Het

is een standard uitrusting op haar modellen

S60R en V70R en is als optie te verkrijgen op

haar modellen S60, V70 en S80. Dit systeem

vindt men ook terug op de Audi A6 en Audi

A6 Avant.

Besturingsensor

Continously

Controlled

Electronic

Suspension

Demper

Continously

Controlled Electronic

Suspension Demper

Verplaatsingsensor Versnellingsensor

ECU

Versnellingsensor

24

1.5. MONROE® SENSATRAC

veranderlijke en progressieve demping

voor maximum band/wegcontact.

betere controle zelfs in noodsituaties.

de kleinste verandering van

wegomstandigheden.

buis technologie.

1.6. MONROE® RIDE LEVELLER

zwaar geladen zijn.

-

gerust met een extra pneumatische veer voor een perfect

verstelbare hoogteregeling van het geladen voertuig.

door en betere zichtbaarheid 's nachts.

van het geladen voertuig.

afstelling van de voertuighoogte.

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

II

25

1. MONROE® ASSORTIMENT

MONROE® PRODUCTEN

1.7. MONROE® LEVEL LIGHT Uitgerust met een progressieve polyurethane veer, gemon-

teerd op de zuigerstang, om het slingeren van de geladen

wagen te voorkomen. Verbeterde rijgedrag, stabiliteit en con-

trole van het geladen voertuig.

1.8. MONROE® VAN MAGNUMSpecial extra dik concept voor betere pres-

taties van de ophanging van bestelauto's en

lichte bedrijfsauto's.

zelfs bij volledige belasting.

-

trole en stabiliteit.

voertuig.

(hydraulisch of gas).

26

Vrachtwagens

Daf - Scania - Volvo - Mercedes - Man - Renault

- Iveco - Leyland - Erf - Foden…

Opleggers

Trailor - Hendrickson - Gigant - Granning -

Lohr - Tadchurch - Dunlop - Saf - Bpw - Ror -

Weweler - Fruehauf - Neway - Schmitz…

Cabines & stoelen

Daf - Scania -Volvo - Renault - Iveco - Man -

Mercedes…

1.9. MONROE® MAGNUM

bedrijfsvoertuigen: vrachtwagens,

opleggers, cabines en stoelen

en weerstand

OE technologie van Tenneco.

Stoelschokdemper

Laterale schokdemper

Cabine schokdemper

met luchtophanging

Asschokdemper

Monroe® Magnum assortiment..

Schokdempers voor bussen en vrachtwagens

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

II

27

1. MONROE® RANGE

MONROE® PRODUCTEN

1.10. MONROE® SPRINGS

als de OE uitrusting; omvat de banana,

taper-wire en miniblock modellen.

-

gepast voor koud & warm springvorming.

kracht en zorgen voor optimale

wegligging van het voertuig in alle

omstandigheden.

bereiken een progressief veringswaarde in

verhouding tot de veerprogressiewaarde,

welke langere levensduur, minder lawaai

en compacte afmetingen biedt.

-

park uitrust.

1.11. MONROE® SPHERES

pneumatische ophangingssystemen.

-

digd conform de OE technologie en

prestaties.

nieuwe producten (versleten veerbol-

len kunnen niet hersteld worden, enkel

opnieuw opgeladen)

inclusief de BX, CX, GS, SM, Xantia, XM,

C5 en C6.

28

1.12.1. Monroe® Protection Kit

om langdurige bescherming te bieden voor

alle nieuw gemonteerde schokdempers.

een constante dynamische belasting en

gemaakt uit topkwaliteit, drukke en micro-

cellulair polyurethaan.

-

moplastische polyurethaan elastomer voor

langdurige bescherming van de zuigerstang

tegen roestvorming en schokeffekten.

stevige montage en lange levensduur.

ophangingsbewegingen.

tegen asfaltresten die het omhulsel van de

schokdemper kunnen beschadigen.

schokeffecten te wijten aan slechte wegom-

standigheden.

-

gingsbewegingen.

1.12 Speciale Monroe® productenDit omvat alle ophangingsonderdelen die helpen bij een correcte montage van de schok-

dempers. Deze onderdelen zorgen voor een langere levensduur van de schokdempers en

voor betere prestaties van het volledige ophangingssysteem.

1.12.2. Monroe® Mounting Kit-

demper door geluid en trillingen te

verminderen.

en controle.

van de wagen.

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

II

29

1. MONROE® ASSORTIMENT

MONROE® PRODUCTEN

Effecten van een slechte wielvluchtverstelling

De onregelmatige bandenslijtage van de

foto hiernaast is veroorzaakt door een slech-

te wielvluchtverstelling. Deze laatste zal voor

bandenslijtage zorgen op de binnenkant of

buitenkant ervan. Indien de wielvlucht te

positief is (bovenkant van de band wijkt uit)

zal dit slijtage veroorzaken aan de buiten-

kant van de band. Daartegenover, indien de

wielvlucht te negatief is (bovenkant van de

band wijkt te veel in) zal dit voor slijtage van

de binnenkant van de band zorgen. Om dit

type bandenslijtage tegen te werken, dient

de wielvlucht versteld te worden.

De Magic Camber

1.12.3. Monroe® Magic Camber

Camber omvat 2 stukken

(voor 2 schokdempers).

30

1. VERSLETEN SCHOKDEMPERS EN DE GEVOLGEN VOOR DE VEILIGHEID

DIAGNOSE SCHOKDEMPER

Onder normale omstandigheden ondergaat een schokdemper tussen 5000 en 7000 vering-

en terugveringslagen per gereden kilometer. Het is zo makkelijk te berekenen dat na 100000

kilometers, onze schokdempers tussen 500 en 700 miljoenen keren een cyclus hebben mee-

gemaakt. Na zo'n aantal cycli zijn de mechanische onderdelen van de schokdempers evenals

de olie versleten en dienen ze vervangen te worden om verder nog goede prestaties van de

ophanging te garanderen. Een rechtstreeks gevolg van een versleten schokdemper is dat de

wielen niet langer een goede grip op de weg hebben. Dit heeft verder verschillende directe

gevolgen die de veiligheid van de wagen in het gedrang brengen.

1.1. Remafstand

hoe langer de remafstand van de wagen.

Aan 45 km/u, zullen versleten schokdem-

pers de remafstand met 2 m verlengen.

syteem (antiblokkeringssysteem) zal die

afstand zelfs nog groter zijn. (bv: Aan dezelf-

de snelheid zal de remafstand van een Ford

Fiesta 5,8 m langer zijn).

Dit kan het verschil maken tussen een

veilige stop en een risico voor een ongeval.

1.2. Afstelling van de lichten's Nachts veroorzaken versleten schokdem-

pers het deinen van de koplampen wat

tegenliggers kan verblinden en tevens ook

uw eigen zichtbaarheid kan beperken.

Bron: TÜV tests

Bron: TÜV tests

III

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

III

31

1. VERSLETEN SCHOKDEMPERS EN DE GEVOLGEN VOOR DE VEILIGHEID

DIAGNOSE SCHOKDEMPER

1.4. Aquaplaning

oppervlaktewater, ondergaat het voertuig

reeds aquaplaning aan 109 km/u.

voertuig aquaplaning pas aan 125 km/u.

1.3. Wegligging

weg bedraagt 0,1 m2 per voertuig, of 4 post-

kaarten. Met een versleten schokdemper

is die oppervlakte drastisch verminderd.

Het risico voor een ongeval wordt hierdoor

exponentieel verhoogd.

-

hevig is, zal de laterale drift de wagen

onstabiel maken en een verlies in weglig-

ging veroorzaken.

de maximale veiligheidsnelheid van een

-

Bron: TÜV tests

Bron: TÜV tests

Bron: TÜV tests

32

1.6. Veiligheidsdriehoek

veiligheidsdriehoek een defect vertoont, zul-

len de anderen onderdelen niet naar beho-

ren werken.

-

den een minder goed contact met de weg

en daardoor zullen de remmen minder effi-

ciënt worden en zal de wagen moeilijker te

controleren zijn.

belangrijk als remmen of banden voor uw

eigen veiligheid EN die van anderen.

1.5. Reactietijd

verhogen defecte schokdempers de

vermoeidheid van de bestuurder.

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000

140.000

160.000

180.000

Bron: TÜV tests

Prestatie

Kilometerstand

Veiligheidsdriehoek

Gevaarzone

PRESTATIE VAN DE SCHOKDEMPER versus GEREDEN AFSTAND

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

III

33

2. VERSLETEN SCHOKDEMPERS EN DE GEVOLGEN VOOR DE VEILIGHEID

DIAGNOSE SCHOKDEMPER

Staat van de banden: Onregelmatige

bandenslijtage kan duiden op een versle-

ten schokdemper.

Olielekkage: Olieverlies van de schok-

demper leidt tot "slechte werking" en tot

afname van de demping.

Roestvorming van de veerschotel van

de schokdemper: Op termijn zorgt dit

probleem voor het afbreken van de veerschotel.

Roestvorming van de zuigerstang: Dit

probleem veroorzaakt een snelle slijtage

van de afdichtingen wat tot olieverlies kan

leiden.

Montagestukken: Een versleten of ver-

vormd montagestuk zal voor lawaai van

de ophanging zorgen tijdens het versnel-

len of rijden over kuilen.

Bevestigingen: Indien gebroken of ver-

zwakt, door metaalslijtage of uitgebreide

roestvorming, is er gevaar tot breken.

Vervorming van het lichaam:

Een vervorming van het lichaam van de

schokdemper kan de zuiger vertragen of

blokkeren tijdens zijn bewegingen.

Slijtage van de afdichting: Een gebroken

of beschadigde afdichting van de zuiger-

stang leidt tot olieverlies.

Silentblocs van de ophanging: Een

gespleten silentbloc kan lawaai veroorza-

ken in de ophanging tijdens het versnel-

len, het remmen of het rijden over kuilen.

Veerpositie: Een slechte positie van de

veer in de veerschotels kan lawaai veroor-

zaken in de ophanging tijdens het rijden

over kuilen.

Veertoestand: Een geroeste, versleten of

gebroken veer kan voor ernstige stabili-

teitsproblemen van het voertuig zorgen.

2.1. Visuele inspectieVerschillende zichtbare tekens verraden

defecte schokdempers.

Gebroken veerschotel door roestvorming

Inspectie van de silentbloc

Controleer op roestvorming 30 cm

rondom de ophangingsbevestigingen

Inspectie van de afdichtingsslijtage

34

2.2. Inspectie met behulp van een schok-demper tester (EUSAMA methode)De EUSAMA methode is het standaard systeem

toegepast door de EU-landen om de doeltref-

fendheid van de ophanging te testen tijdens de

APK-keuring.

De EUSAMA TEST kan het volgende meten:

ophanging gemeten op de wielen van één-

zelfde as.

termen van contact met de weg, alle wielen

afzonderlijk, door hun minimale dynamische

ondersteunkracht te meten.

De doeltreffendheid van de EUSAMA Test

bij de prestatie-evaluatie van de schok-

dempers is beperkt; inderdaad, de ophan-

gingstester controleert niet enkel de schok-

dempers maar alle ophangingsonderdelen

tegelijkertijd.

Over het algemeen en in de meeste gevallen,

is de ophanging beschouwd als correct,

wanneer de EUSAMA factor voor beide

-

schil tussen de twee wielen van dezelfde as

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

III

35

2. DIAGNOSE VAN DE SCHOKDEMPER

DIAGNOSE SCHOKDEMPER

2.4. Monroe® Suspension Tester

manier om de ophanging van elk licht

voertuig te controleren.

uit te printen.

2.3. Monroe® “Expert” Suspension Tester

schenkt aan de prestaties van de schok-

demper dankzij het toepassen van de

exclusieve CAP coefficiënt methodologie

(Coefficient d’Amortissement de

Phase = Fasedempingscoefficiënt).

-

dendruk of de lading van het voertuig.

in drie minuten en resultaten worden uit-

geprint.

-

tiefrekwentie (meest kritische frekwentie

i.v.m. wegligging).

beschikbaar.

De Monroe® Expert Suspension Tester

De Monroe® Suspension Tester

IV

36

1. RICHTLIJNEN BIJ DE VERVANGING

ADVIES TER VERVANGING VAN DE SCHOKDEMPER

1. Vóór verwijdering

door de fabrikant of terug te vinden in het

technisch boek van het betrokken model.

wagen schoon in de ophangingsafdeling.

wagen op zijn wielen rusten of hef het vol-

doende op.

originele schokdemper en neem nota van

alle verwante onderdelen. Bij sommige

schokdempers, in het bijzonder,

de horizontale modellen, is de montagerich-

ting belangrijk.

3. Grijp de zuigerstang niet vast met behulp van tangen.

tangen zal het chroom ervan bescha-

digen, waardoor slijtage van de schotel

voortijdig plaatsvindt.

2. Gebruik geen slagmoersleutel tijdens de montage

zuigerstang gedraaid wordt tijdens

het vastklemmen. Dit zou tot slijtage

van de schotel en tot het loskomen

van de zuiger leiden.

verwijdering.

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

1. RICHTLIJNEN BIJ DE VERVANGING

ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS

5. Span de bouten van de schokdempers aan met de wielen op de grond.

gemonteerd is, lees aandachtig de instructies

en vergeet nooit dat schuin gemonteerde

schokdempers altijd dienen gemonteerd

te worden rekening houdend met een

zekere afstand tussen de bovenste en

onderste bevestigingselementen.

4. Breng de schokdempers in hun werkpositie vóór de montage

-

per in zijn werkpositie te brengen vóór de

montage.

werkpositie moeten gebracht zijn, d.w.z.

met de top boven of met een zekere hoek

indien die respectivelijk verticaal of schuin

gemonteerd moet worden.

6. Gebruik een momentsleutel voor een correcte montage.

te vast.

-

ten vast zonder die te blokkeren.

-

sleutel wanneer de wagen op zijn wielen

rust en na "afstelling" van het voertuig

door de verplaatsing ervan.

37

IV

7. Vergeet nooit olie toe te voegen in de schokdemperbuis tijdens de mon-tage van de (veerpoot) patronen van de schokdempers.

de schokdemperbuis om beschadiging

door hitte te voorkomen, om

het werkingsgeluid te beperken en om de

duurzaamheid van de cartridge en de repa-

ratie te garanderen.

8. Controleer de geometrie van het voertuig telkens wanneer een schok-demper vervangen wordt.

van de schokdemper.

-

vlucht, toehoek), in het bijzonder de

parallelle sporing van de wielen.

38

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

IV2. MONROE® GEREEDSCHAP

ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS

is enkel mogelijk met het nodige

montagegereedschap.

als gevolg van slechte montage, lawaai,

voortijdige slijtage van de rubberen ver-

bindingen.

Basisassortiment...

Veercompressor Universele sleutelset

K8 K70 K110 K110 HW

K110 HP

Apparaat voor vastklemmen van

schokdemper en accessoires

39

Uitgebreid assortiment…

Audi & VW afstelgereedschap

Veercompressor en klemmen

Audi & VW afstelgereedschap

K101 Set veerklemmen

K80

K101

K101-FH

K80-A4

40

K81

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

2. MONROE® GEREEDSCHAP

ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS

Speciaal gereedschap…

Veercompressor voor Mercedes Benz

Dop voor bovenste moer van Audi & VW

Veercompressor Veercompressor voor Renault 25 en Espace

Veercompressor voor Renault Espace

Veercompressor voor VW Sharan, Ford Galaxy en Seat

Alhambra

Gereedschapset MacPherson

Veercompressor voor Ford Mondeo, pneumatische

hamer en hulpstuk

K22

K21

K37 K40

K39

K39-2 K39-1

K35

K20

K22-1

41

IV

K36

Het gebruik van de goede

momentsleutel vermijdt de

breuk van de zuigerstang.

Voordelen

bevestigingsstuk.

gebruik van een slagmoersleutel.

-

stang aangedraaid worden conform de instructies van de fabrikant,

die terug te vinden zijn in de montagerichtlijnen.

K70 Universele sleutelset

de bovenste centrale moer van MacPherson

veerpoten zonder de zuigerstang te

beschadigen - kan gebruikt worden in

combinatie met momentsleutel.

het vastklemmen te vermijden, wanneer

schokdempers gemonteerd worden.

Zuigerstang beschadigd door

het gebruik van tangen.

Gebruik van de K40

gereedschapset.

K70

42

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

IV2. MONROE® GEREEDSCHAP

ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS

K40-

bare vervanging van MacPherson insteek-

delen onder het spatbord.

Toepassingen:

Santana, Polo, Derby

Voordelen:-

zien 8 wagens op de 10 uitgerust zijn met

MacPherson schokdempers.

afhankelijk van de toepassing.

De K40 gereedschapset

43

3. ONTMANTELING VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERSDraag om veiligheidsredenen altijd veiligheidsbrillen en beschermingshandschoenen

3.2. Algemene informatie

wegglijden tijdens het boren.

en behandel zoals dubbele buis elementen.

of lage druk dubbele buis of een conventionele dubbele buis is.

Alle hoge druk enkele buis modellen hebben een speciaal ken-

merk "High pressurized - do not heat or open".

3.3. Voor hoge druk enkele buizen1- Boor een gaatje van 3 à 5 mm diameter op

2 cm afstand van het onderste lichaamuit-

einde (A) voor het verwijderen van het gas.

Het is best mogelijk dat de olie door het

gaatje gaat vloeien. Daarom is voorzichtig-

heid aan te raden om de stroom te beper-

ken door de zone rondom te bedekken met

een doek.

2- Boor twee extra gaatjes van 3 à 5 mm dia-

meter op het niveau van punt (B) en (C)

om de olie te verwijderen.

3- Trek de zuiger in en uit om de verwijdering

van de olie te versnellen.

4- De olie van de schokdemper dient in een

daarvoor bestemde container weggegoten

worden (moet behandeld worden als motor-

olie), in overeenstemming met de nationale

wetgeving inzake afvalverwijdering.

44

s u s p e n s i o nA

LLES

OV

ER D

E O

PHA

NG

ING

IV

45

3. ONTMANTELING VAN VERSLETEN SCHOKDEMPERS

ADVIES BIJ DE VERVANGING VAN SCHOKDEMPERS

3.4. Voor lage druk dubbele buis (3-8 bars) of conventio-nele dubbele buis modellen (eerste punten 1 à 5)

1- Boor een gat van 2 mm in de reservebuis (A1) op 3 cm afstand

van het onderste lichaamuiteinde.

2- Na verdwijning van de gasdruk, boor een gat van 5 mm en

1,5 cm diep (A2).

3- Duw de schokdemper in met minimum 3 cm.

4- Boor een ander gat van 5 mm, 1,5 cm diep en op 5 cm afstand

van de bovenkant (B1).

5- Trek de zuiger in en uit om de verwijdering van de olie te ver-

snellen.

6- De olie van de schokdemper dient in een daarvoor bestemde

container weggegoten worden (moet behandeld worden als

motorolie), in overeenstemming met de nationale wetgeving

inzake afvalverwijdering.

7- Raadpleeg de lokale instanties voor informatie inzake de plaats

waar de olie en andere onderdelen achtergelaten moeten

worden.