AFSTUDEERONDERZOEK REGENBESTENDIGE BINNENTUINEN ‘Maatregelen om wateroverlast tegen te gaan in vooroorlogse binnenstedelijke tuinen in Amsterdam-West’

1

25 juni 2019 Hoang Nguyen

INTRODUCTIE

•  Hoang Nguyen •  Civiele Techniek te Hogeschool van Amsterdam •  Afstudeerrichting watermanagement •  Onderzoek Regenbestendige binnentuinen voor gemeente

Amsterdam-West •  Gemeente Amsterdam (Sarah van Mourik Broekman) •  Bureau Binnentuinen (Ralph Stuyver) en Buro Regen&Water (Ivo

Tanis)

2

INHOUD

•  Probleem •  Onderzoeksgebied •  Onderzoeksvraag •  Rekentool •  Maatregelen •  Resultaten •  Conclusie en advies •  Discussie en verder onderzoek •  Vragen

3

PROBLEEM

•  Huidige klimaatverandering •  Toename hitte, droogte, wateroverlast •  Intensievere buien •  Verstedelijking, illegale bouwwerken en verharden binnentuinen •  Amsterdam-West •  Hoogste toename bebouwing tussen 1993 en 2011 •  Laagste hoeveelheid groen per woning

4

ONDERZOEKSGEBIED

•  Gebiedsanalyse •  Het project “Tegels eruit, groen erin!” •  Rainproof Regenwaterknelpuntenkaart •  Twee onderzoeksgebieden

•  Regenwaterknelpunt 41 Bellamybuurt •  Regenwaterknelpunt 45 Admiraal de Ruijterweg

5

ONDERZOEKSGEBIED

6

ONDERZOEKSGEBIED

7

ONDERZOEKSVRAAG

“Welke maatregelen zijn effectief voor het tegengaan van wateroverlast en zijn tevens kostenefficiënt voor de Regenwaterknelpunten 41 (Bellamybuurt) en 45 (Admiraal de Ruijterweg) binnen Amsterdam-West?”

8

ONDERZOEKSMETHODE

Twee Regenwaterknelpunten: - Regenwaterknelpunt 41 Bellamybuurt

19 bouwblokken/binnentuinen - Regenwaterknelpunt 45 Admiraal de Ruijterweg

11 bouwblokken/binnentuinen •  Waterhuishouding inzichtelijk d.m.v. waterbalans

(rekentool) •  Vergelijken/toetsen maatregelen •  Conclusies en advies Regenwaterknelpunt 41 en 45 9

REKENTOOL

•  Waterbalans in Excel •  Parameters •  Waterhoeveelheden bij bui van 60, 90 en 120 mm in het uur

•  VOORBEELDCASUS

10

SCHEMATISCHE WEERGAVE MET PARAMETERS

11

VOORBEELDCASUS BOUWBLOK 1 (41)

12

DATA

13

•  Oppervlakten •  AutoCAD

•  NAP-hoogten •  AHN-kaart •  Peilbuizenkaart (Waternet)

•  Risicogebieden •  Bui 120 mm/2uur •  Waterdiepte (AGV Klimaatatlas) •  Bodemopbouw

•  Handboringen •  DINOloket (Data en Informatie van Nederlandse Ondergrond) •  Literatuur

DATA BOUWBLOK

14

Overzichtgegevens: Oppervlaktenbouwblok (m2) (%)Binnenterrein 3221 40Bebouwing 4803 60 Oppervlaktenbinnenterrein (m2) (%)Verhard 2255 70Onverhard 966 30 NAP-hoogten (mNAP) Straathoogte +0,6 Maaiveld(binnenterrein) +0,4 (gemiddeldlaagste)Grondwaterstand(peilbuizenWaternet) 0 (hoogste) Infiltratielaag(m) 0,4 meterBodemopbouw ophoogzand

SCHEMATISCHE WEERGAVE MET GEGEVENS

15

DATA VERWERKEN

16

•  Watervolumen huidige situatie

•  Bui 60 mm/uur

•  Welke maatregelen toepasbaar, effectief en kostenefficiënt?

Infiltratievolume(L) Watervolume(TUIN)(L) Overschot/Tekort(L) Infiltratievermogen% Watervolume(DAK)(L) Overschot/Tekort(L)115.920 193.260 -77.340 60% 193.260 -270.600

aantalmmneerslagzonderoverlast 36

MAATREGELEN/OPLOSSINGEN

•  Ophogen •  Onttegelen •  Regenton •  Bomen Planten •  Infiltratiekratten •  Groene daken •  Wadi •  Regenwaterinstallatie •  Afkoppelen regenpijpen •  Doorlatende verharding

17

HAALBAARHEID, EFFECTIVITEIT EN KOSTENEFFICIËNTIE Oppervlakbenodigd

(m2)Buffercapaciteit

(L)Totalekosten

(€)Kostenperperceel

(€)

Ophogen/Grondverbetering 966 77.340 €4.420,- €89,-

Onttegelen 644 77.340 €2.254,- €45,-

Regenton *100 77.500 €20.150,- €390,-

Bomenplanten **n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Infiltratiekratten 186 77.400 €35.991,- €720,-

Groenedaken 573 77.355 €17.190,- €344,-

Wadi 150 77.340 €16.653,- €333,-

Regenwaterinstallatie 56 80.000 €17.120,- €343,-

Afkoppelenregenpijpen **n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Doorlatendeverharding*** 1288 77.340 €2.254,- €45,-

18

*maatregel 3 Regenton is uitgewerkt maar 3 regentonnen per perceel blijft niet realistisch **deze maatregelen zijn niet doelmatig voor het snel opvangen van 60 mm/u piekbuien ***kosten van doorlatende verharding kan nog flink oplopen, afhankelijk van ander gekozen materiaal (grind, houtsnippers, vlonders) in plaats van hergebruik van tegels in open verband leggen en wie de arbeid verricht (zelf of commercieel bedrijf).

UITWERKING TWEE MAATREGELEN

•  MAATREGEL 1 GRONDVERBETERING/OPHOGEN MET ZAND

•  MAATREGEL 2 VERHARDING UIT/MEER ONVERHARD OPPERVLAK CREËREN

WAAROM?

•  EFFECTIVITEIT IS HOOG

•  LAGE KOSTEN

•  LAAGDREMPELIG, GEEN DESKUNDIGHEID VEREIST

19

TOEPASSING MAATREGELEN

•  TEKORT:

20

Infiltratievolume(L) Watervolume(TUIN)(L) Overschot/Tekort(L) Infiltratievermogen% Watervolume(DAK)(L) Overschot/Tekort(L)115.920 193.260 -77.340 60% 193.260 -270.600

aantalmmneerslagzonderoverlast 36

MAATREGEL 1 OPHOGEN

Infiltratiediepte(m) Infiltratievolume(L)Huidigesituatie 0,4 115.920+0,1m.ophogenmetzand 0,5 144.900Verschil 0,1 28.980

21

TEKORT 77.340 L

OM DIT OP TE VANGEN, DIENT ER 0,27 METER OPGEHOOGD TE WORDEN

MAATREGEL 2 VERHARDING UIT/MEER ONVERHARD OPPERVLAK CREËREN

22

Infiltratievolume(L) Watervolume(TUIN)(L) Overschot/Tekort(L) Watervolume(DAK)(L) Overschot/Tekort(L)VERHARD/ONVERHARD(TUIN)

Huidigesituatie 115.920 193.260 -77.340 193.260 -270.6000%/100% 386.520 193.260 193.260 193.260 010%/90% 347.868 193.260 154.608 193.260 -38.65220%/80% 309.216 193.260 115.956 193.260 -77.30430%/70% 270.564 193.260 77.304 193.260 -115.95640%/60% 231.912 193.260 38.652 193.260 -154.60850%/50% 193.260 193.260 0 193.260 -193.26060%/40% 154.608 193.260 -38.652 193.260 -231.91270%/30% 115.956 193.260 -77.304 193.260 -270.56480%/20% 77.304 193.260 -115.956 193.260 -309.21690%/10% 38.652 193.260 -154.608 193.260 -347.868100%/0% 0 193.260 -193.260 193.260 -386.520

OVERZICHT BOUWBLOK 1

23

HUIDIGE SITUATIE BINNENTERREIN

•  70 % VERHARD

•  30 % ONVERHARD

•  36 MM/UUR

OF

•  0,4 METER INFILTRATIELAAG

•  36 MM/UUR

REGENBESTENDIGE SITUATIE

•  50 % VERHARD

•  50 % ONVERHARD

•  60 MM/UUR

OF

•  0,67 METER INFILTRATIELAAG

•  60 MM/UUR

RESULTATEN REGENWATERKNELPUNTEN •  BUI 60 MILLIMETER IN HET UUR •  BENODIGD ONVERHARD OPPERVLAK •  BENODIGD INFILTRATIELAAG

24

REGENWATERKNELPUNT 41 BELLAMYBUURT

25 Regenbestendigheidhuidigesituatie

19 - bouwblokken (totaal) 10 - voldoen 6 - voldoen niet 3 - grens

REGENWATERKNELPUNT 41 BELLAMYBUURT

26

GewensteRegenbestendigesituatie(onverhard)

Huidige situatie (gemiddeld) 43% onverhard Gewenste situatie (gemiddeld) 53% onverhard

REGENWATERKNELPUNT 41 BELLAMYBUURT

27

GewensteRegenbestendigesituatie(infiltratielaag)

Huidige situatie (gemiddeld) 0,5 meter Gewenste situatie (gemiddeld) 0,6 meter

REGENWATERKNELPUNT 45 ADMIRAAL DE RUIJTERWEG

28

GEEN ENKEL BOUWBLOK VOLDOET AAN DE EIS OM 60 MILLIMETER IN HET UUR OP TE KUNNEN VANGEN

Regenbestendigheidhuidigesituatie

REGENWATERKNELPUNT 45 ADMIRAAL DE RUIJTERWEG

Huidige situatie (gemiddeld)

39% onverhard Gewenste situatie (gemiddeld)

63% onverhard 29

GewensteRegenbestendigesituatie(onverhard)

REGENWATERKNELPUNT 45 ADMIRAAL DE RUIJTERWEG

Huidige situatie (gemiddeld)

0,3 meter Gewenste situatie (gemiddeld)

0,5 meter 30

GewensteRegenbestendigesituatie(infiltratielaag)

OVERZICHT RESULTATEN Huidige situatie Regenwaterknelpunt 41 Bellamybuurt (19 bouwblokken) •  10 binnenterreinen voldoen aan de eis, 3

zitten op de grens en 6 voldoen niet. •  Gemiddeld 43% onverhard •  Gemiddeld infiltratielaag 0,5 meter •  Gemiddeld op te vangen 61 millimeter in het

uur

Regenwaterknelpunt 45 Admiraal de Ruijterweg (11 bouwblokken): •  Geen enkel binnenterrein voldoet aan de eis

om 60 millimeter in het uur op te vangen. •  Gemiddeld 41% onverhard •  Gemiddeld infiltratielaag 0,3 meter •  Gemiddeld op te vangen 39 millimeter in het

uur 31

Regenbestendige situatie Regenwaterknelpunt 41 Bellamybuurt (19 bouwblokken): •  Alle bouwblokken voldoen aan de eis.

•  Gemiddeld 53% onverhard of •  Gemiddeld infiltratielaag 0,6 meter •  Gemiddeld op te vangen 72 millimeter in het uur Regenwaterknelpunt 45 Admiraal de Ruijterweg (11 bouwblokken): •  Alle bouwblokken voldoen aan de eis om 60

millimeter in het uur op te kunnen vangen. •  Gemiddeld 67% onverhard of •  Gemiddeld infiltratielaag 0,5 meter •  Gemiddeld op te vangen 63 millimeter in het uur

CONCLUSIE EN ADVIES

Onderzoeksvraag: “Welke maatregelen zijn effectief voor het tegengaan van wateroverlast en zijn tevens kostenefficiënt voor de Regenwaterknelpunten 41 (Bellamybuurt) en 45 (Admiraal de Ruijterweg) binnen Amsterdam-West?” •  Twee maatregelen

•  Verharding uit/creëren onverhard oppervlak •  Ophogen/grondverbetering

32

CONCLUSIE EN ADVIES

•  Maatwerk per bouwblok door diversiteit •  Vuistregel tweederde onverhard en eenderde verhard •  Zeker minimaal 50% onverhard •  Regenwaterknelpunten 41 en 45 dit minimum al overschreden

33

DISCUSSIE EN VERDER ONDERZOEK

•  Betrouwbaarheid data •  Advies bodemonderzoek op locatie •  Effecten overige factoren

34

DE TOEKOMST WIL NIET ALLEEN REGENBESTENDIGHEID MAAR EEN COMPLEET PAKKET VAN

KLIMAATBESTENDIGHEID!

35

VRAGEN?

36