Afspraken over klasdagboek – jaarplan – voorbereidingen

Wat zegt de inspectie daarover?

Vraag 11 : moet ik een klasboek of schoolagenda tonen aan de inspectie?

Een klasboek of schoolagenda is een instrument van de leerkracht. Het bevat voor de inspecteur nuttige

informatie, waardoor het voor hem of haar mogelijk is de vorderingen in het bereiken van eindtermen of

het realiseren van leerplannen vast te stellen.

Vraag 12 : moet ik voor de inspectie een schoolagenda of klasboek bijhouden?

De inspectie legt dergelijke documenten niet op. Het is evenwel een algemeen verspreid instrument dat

bijzonder zinvol is bij de organisatie van het leerproces door leerkrachten. Reglementair zijn er ook geen

bepalingen op het vlak van inhoud en vormgeving.

Vraag 18 : ben je als leerkracht verplicht de documenten en voorschriften van de school te volgen

(voorgedrukte agenda, weekplan, themabundel) of mag je er een persoonlijke lay-out op nahouden?

Over de verplichtingen t.a.v. de inspectie: zie het antwoord bij vraag 12 "documenten". Over de

verplichtingen t.a.v. de school: dat is een zaak van interne orde (bijv. arbeidsreglement). Als overheid

hebben we daarover geen uitspraken te doen.

In de voorgaande vragen kan je lezen dat er geen strikte reglementering is over het maken van een klasboek of klasagenda. Daarom werd besloten in onze scholengemeenschap Heule-Kuurne daarover een leidraad te maken die je kan begeleiden in het opmaken van een agenda, een planning en je voorbereidingen.

1. Klasdagboek of agenda:

Een goede agenda is een zeer goed WERKinstrument

om te plannen: wat en wanneer geef ik het?, welke doelen zijn voor mij belangrijk? zijn er taken? welke

werkvormen gebruik ik? Welke leermiddelen zijn er nodig? Wat met de beginsituatie …

observeren: wat heb ik vandaag opgemerkt? Welke leerlingen moeten verder specifiek worden

begeleid? Wat neem ik mee naar volgend jaar toe?...

differentiëren: gebruik ik doelen en/of werkvormen om te differentiëren, welke

computerprogramma’s kan ik eventueel gebruiken….

evalueren: zijn mijn doelstellingen bereikt? is de les afgewerkt? zijn er leerlingen die afvallen? moet

er met de Zorgleerkracht worden gecommuniceerd? MDO? …

In je agenda moeten deze 3 items zeker terug te vinden zijn: doelen, werkvormen en les-en leerlingevaluatie. Een kleine toelichting daarover wat er in de scholengemeenschap zeker wordt verwacht:

Doelen Twee tot drie werkbare, concreet, evalueerbare doelstellingen per les.

Waarvan minstens één leerplandoel of ontwikkelingsapect (of eindterm of ontwikkelingsdoel)

De agenda mag geen waslijst zijn aan vage doelen!

Werkvormen Het moet een werkinstrument zijn voor jezelf.

Een kolom les- en leerlingevaluatie

Concreet?

Een voorbeeld van een agenda

Eventueel een eindterm

invoegen.

Eigen doelen: neem niet zomaar abstracte

doelen over uit je methode maar probeer die

zoveel mogelijk te “vertalen” naar jouw klas

toe.

Leerplandoel

Vak gegeven door een

vakleerkracht.

Het lesonderwerp Het vak

+ het

tijdstip

De doelen Evaluatie

Je agenda is het perfecte reflectie-en evaluatiedocument. Probeer

dus na een lesactiviteit of op het einde van de dag reflecties en

evaluaties te noteren.

Heb ik mijn planning kunnen uitvoeren?

Wat liep minder goed?

Wat leer ik hieruit?

Heb ik bereikt wat ik wou bereiken?

Waar moet ik bijsturen?

Zijn er leerlingen die doelen niet hebben bereikt? (wie en wat?)

Zijn er leerlingen die over dat doel nog verdere begeleiding nodig

hebben?

Zijn er zaken die gemeld moeten worden aan bv. de zorgleerkracht?

Zijn er zaken die in een leerlingdossier moeten of die in een MDO

moeten worden gemeld?

Het vak en het

tijdstip.

Nog enkele bedenkingen over de kolom evaluatie (les- en leerlingevaluatie): De afspraak is dat les- en leerlingevaluatie systematisch gebeurt ;

de wijze waarop mag individueel worden bepaald.

- hetzij in een evaluatiekolom in het klasdagboek,

- hetzij in een diagnostisch schrift (leerlingenevaluatie) of in de handleiding (lesevaluatie). Dit laatste mag enkel indien de leerkracht een jaaropdracht heeft. Het diagnostisch schrift kan ook worden vervangen door een digitale versie op een laptop. (I-begeleiding).

Die lay-out moet niet worden gebruikt. Daar kunnen nog andere rubrieken aan toegevoegd worden zoals

Let er op dat je klasdagboek steeds in klas aanwezig is. Ook als het digitaal gemaakt wordt moet er een uitgeprint exemplaar in klas aanwezig zijn.

Voor de kleuterschool kan je ook gebruik maken van De zoeker bij het Ontwikkelingsplan

Je kunt met de Zoeker alle gegevens zoeken die je op een bepaald ogenblik uit het derde deel van het

Ontwikkelingsplan nodig hebt, bijvoorbeeld als je een antwoord wil bekomen op volgende vragen:

Welke dominante ontwikkelingsaspecten liggen in het verlengde van mijn belangstellingscentrum?

(zoek: ontwikkelingsaspecten)

Welk concreet doel kan aan mijn activiteit richting geven? (zoek:

leerplandoelen)

Wat kan ik met de kleuters doen als ik de ontwikkeling op een

bepaald vlak wil stimuleren? (zoek: ontwikkelingslijnen)

…

Hierbij worden ook de rubrieken “verloop”, “beginsituatie” en “materiaal” bijgevoegd. Let er wel op dat je klasdagboek “werkbaar” blijft en dat je laatste kolom (die van de evaluatie) groot genoeg blijft om er te kunnen in schrijven. Misschien is het beter dat je deze drie rubrieken afzonderlijk behandelt in een

lesvoorbereiding.

Voorbeelden van klasagenda’s Een ander voorbeeld van lay-out.

Je kan je klasdagboek schriftelijk maken

Het klasdagboek mag digitaal worden gemaakt en bijgehouden maar er moet steeds ook een uitgeprinte versie in klas aanwezig zijn. Je kan zelf via bv. Word of Excel een blad samenstellen en werken met fiches. (= per les maak je 1 fiche die je via kopiëren en plakken in je agenda brengt en de fiche kan je dan eventueel ook opslaan om die later, al dan niet herwerkt, opnieuw te gebruiken.)

Verschillende voorbeelden van digitale agenda’s

Prof voor Windows (niet op internet!)

Omniwize.net In de meeste afdelingen van Kuurne en in Spes Nostra Heule (lagere afdeling)wordt er gewerkt met het programma http://www.omniwize.net Je kan een demo-versie bekijken. De leerkrachten uit de scholen die ermee werken krijgen een (school)eigen log-in.

Klasagenda.by2

Teacher In de kleuterschool Spes Nostra en in

VBS De Watermolen wordt dit

programma aangeraden.

In de Broederschool wordt een eigen programma om de agenda te maken aanbevolen, nl. “Mia”. Dit is een voorbeeld

2. Planning Wat zegt de inspectie daarover?

Vraag 4 : moet ik een jaarplan maken en moet dit volgens een bepaald model worden uitgewerkt?

Voor de inspectie hoeft dat niet. Een jaarplan volgens een bepaald model wordt niet opgelegd. Waar het

op aankomt, is dat leerkrachten planmatig werken zodat de vooropgestelde doelstellingen (leerplan,

eindtermen) bereikt worden.

Vanuit onze scholengemeenschap wordt gevraagd dat er een jaarplan gemaakt wordt.

= Een jaarplan is een document waarin de leraar het leerplan vertaalt naar de concrete toepassing in een bepaald schooljaar. Het biedt een overzicht van de leerplandoelstellingen (en/of -inhouden), realistisch gespreid over het schooljaar.

= Liefst wordt er een (jaar)plan gemaakt: zodat je zicht krijgt waar je als leerkracht naar toe wil met je klas. (beschouw de planning als een eigen werkinstrument dat een pad uitstippelt van de weg die je tijdens een schooljaar moet volgen.) = Als er geen jaarplan is = hulp zoeken bij een parallelcollega = is er geen parallelcollega dan te rade gaan bij de mentor die eventueel bij andere collega’s in de scholengemeenschap zoekt naar voorbeelden. Probeer in blokken te werken en zo een tijdspad uit te stippelen. Die blokken kunnen weekplannen zijn, of misschien werk je wel per 14 dagen, per maand of per trimester. (gebruik eventueel de agenda van diegene die voor jou in die klas stond!) Het is evenwel heel belangrijk dat je een zicht krijgt op de lessen die zeker nog moeten gegeven worden in relatie met het tijdspad dat je vooropstelt! Probeer flexibel te zijn omdat er nog altijd plaats moet kunnen zijn voor veranderingen. Wees ook niet te soepel tot in het absurde (zodat er bv lessen worden doorgeschoven en uitgesteld en uiteindelijk niet meer gegeven worden)

Voorbeelden van weekplannen

Heel wat

handleidingen

hebben ook een

jaarplan. Dit kan

een goed

uitgangspunt zijn.

Let er wel op dat je alle plannen bijhoudt en klasseert!

Schrijf hier enkel het

lesonderwerp of het

belangrijkste lesdoel.

Dit kan bv. zijn:

Wiskunde les 52

of spelling blok 10

of …

Hier kan je dan tijdens de week

zelf aanduiden wat er veranderd

is, wat je bv. niet hebt kunnen

geven, wat je wil doorschuiven

naar een volgende week.

Maak hierop zeker notities

tijdens de week zelf.

Je kan in je weekplanning

ook standaard je lessen

reeds invoegen.

3. Lesvoorbereidingen In het hernieuwde arbeidsreglement van de Kuurnse en Heulse scholen staat het volgende te lezen: Voor tijdelijk personeel:

- jaar- en leerplan volgen en/of opmaken

- Taken, toetsen en overhoringen… afnemen in overeenstemming met het schoolwerkplan;

- Actuele lesvoorbereidingen kunnen voorleggen indien geen vijf jaar dienstanciënniteit in het onderwijs;

- Schoolagenda dagelijks vooraf opmaken, voorzien van lesevaluatie;

- Zich houden aan het schoolwerkplan. Wat houdt dit in? Je kan een lesvoorbereiding beschouwen als een plan. Plan vooraf hoe je didactisch handelen er zal uitzien en hoe je de weg naar de vooropgestelde doelen zal afleggen:

Een lesvoorbereiding is het moment waarop nagedacht wordt over de komende lesuitvoering. Het vertalen van de eigen kennis naar een didactische context (‘Hoe breng ik mijn leerstof zo goed mogelijk over op mijn leerlingen?’) gebeurt niet vanzelf. Daar moet over nagedacht worden. Een lesvoorbereiding is een schriftelijke neerslag van dat denkproces.

Maak tijdens je voorbereiding dat je deze 4 punten bespreekt:

I Een uitgewerkt bordschema Het is zinvol op voorhand na te denken over je bordgebruik, zo niet eindigt het vaak in kriskras door elkaar geschreven lesflarden. Volgende zaken zijn na te streven:

Wees beknopt. Een bordschema geeft een overzicht van de structuur van je les en zeker niet de hele lesinhoud.

Gebruik kleur, maar met mate.

Kies een lay-out die de inhoud ondersteunt.

Geef elk bordvlak een eigen functie. Dit vergroot de overzichtelijkheid.

BV: Middenbord: lesopbouw, lesinhoud Linkerzijbord: structuur van het hoofdstuk, situering van de les in groter geheel Rechterzijbord: kladblok-functie

II Een koppeling tussen handeling - verwoorden – noteren

III De vraagstelling

o bv. Algoritmes uitwerken (zoals bijvoorbeeld dit algoritme: het vervoegen van de werkwoorden)

o hoe kan ik aan de hand van een juiste vraagstelling mijn les sturen

- Welke vorm van differentiatie gebruik ik eventueel?

De verschillende vormen van differentiatie

Differentiëren naar tempo: · de basisleerstof is voor alle leerlingen dezelfde. Na de klassikale instructie verwerken de leerlingen de stof zelfstandig op hun eigen tempo of worden de opdrachten voor de tragere leerling ingekort. · bepaalde kinderen meer tijd geven, voor bepaalde leerlingen de opdracht inperken

Differentiëren naar doelstelling: Werken met basisdoelen en met differentiële doelen., het BHV-model (De afkorting BHV staat voor basisstof, herhalingsstof en verrijkingsstof) gebruiken

Differentiëren naar instructiebehoefte: Zwakkere leerlingen hebben doorgaans stapsgewijze instructie en hulp nodig. Sterkere leerlingen hebben meer aan een zelfontdekkende aanpak die hen toelaat zelfstandig nieuwe leerervaringen op te doen. De leerstof kan zo aangeboden worden dat de leerlingen ze zelfstandig doorlopen.

Differentiëren naar interesse en motivatie (betrokkenheid) De kernleerstof is voor heel de klas dezelfde. Na de klassikale aanbieding verwerken alle leerlingen de kernleerstof met extra keuzeleerstof die ze zelf bepalen. Het is de ideale mogelijkheid om de zwakkere leerlingen terug te motiveren voor een leergebied of een leerdomein. Je kan hen iets aanbieden dat binnen hun bereik ligt en waarbij ze zich goed voelen.

Differentiëren naar niveau: Leerlingen zijn op grond van voorgaande prestaties ingedeeld in groepen. Iedere groep is met de leerstof bezig op zijn niveau.

Differentiëren naar verwerkingsniveau: · Beschrijvende verwerking: men begrijpt wat men uitlegt of wat men aanbiedt, maar er volgt geen verdere verwerking

IV Kan ik de handleiding gebruiken?

Wie een volledig jaar in de klas staat mag noteren in de handleiding (liefst met potlood) zie voorbeeld

Een interim voor beperkte duur mag de handleidingen kopiëren en daarin eventueel noteren.