AFRIT8“Blijven zorg dragen voor de meest kwetsbaren”Interview met dr. Françoise Verfaillie

“Nieuwe wegen verkennen in de psychosezorg.”Open Dialoog, een nieuwe benadering.

“Er is altijd hoop.”Op de koffi e met Ann, de zus van Luc

DRIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET PZ ONZELIEVEVROUW BRUGGESEPTEMBER, OKTOBER, NOVEMBER 2016 - NUMMER 3 - WWW.PZONZELIEVEVROUW.BE

“Horen, zien en vooral praten”Het MIS-verstand vestigt aandacht op geestelijke gezondheidszorg

AFR“Blijven zorg dragkwetsbaren”Interview met dr. Fra

DRISEPTE

“Horen, zie

FRIT8ragen voor de meest

ançoise Verfaillie

RIEMAANDELIJKS MAGAZINE VAN HET PZ ONZELIEVTEMBER, OKTOBER, NOVEMBER 2016 - NUMMER 3 -

op de koffie“Er is altijd hoop”

p. 10 dienst in de kijker“Wij helpen het verschil

maken voor elke patiënt”p. 16

ACTUEEL“Horen, zien en praten,

vooral praten!”p. 8

colofon

REDACTIE: Tom Talloen, Sofi e Taghon, Tania Tamsin, Mathilde Traen, Birgit Icket, Fauve Bekaert, Mieke De Ruyter i.s.m. Zorgcommunicatie.be EINDREDACTIE: Marc Simoens LAY-OUT: Tom TalloenFOTOGRAFIE: Tom Talloen DRUK: Geert Daelman AFWERKING: Geert Daelman en het Creatief Werkcentrum VRAGEN/OPMERKINGEN: nieuws@pzonzelievevrouw.be VU: Mieke Kerckhof, voorzitter vzw Gezondheidszorg ‘Bermhertigheid Jesu’, PZ Onzelievevrouw, Koning Albert I-laan 8, 8200 Brugge

REPORTAGENieuwe wegen

verkennen in de psychosezorg

p. 12

Mobiel Crisisteam maakt het

verschilp.18

INTERVIEW“Blijven zorg dragen voor

de meest kwetsbaren”p. 4

edito

3

KLAAR VOOR NIEUWE STAPPEN

ZORGVERNIEUWING OP VELE FRONTENDe zorgvernieuwing in de geestelijke gezondheidszorg is het meest zichtbaar in de mobiele teams. Zij brengen de zorg letterlijk aan huis. Zo kunnen we, samen met tal van partners in de zorg, het aantal (her)opnamen en de opnameduur in het ziekenhuis verminderen.

Maar de zorgvernieuwing gaat verder. Op een congres en een masterclass in april 2016 maak-ten we nader kennis met de principes van Open Dialogue, een innovatieve benadering van de psychosezorg. Onderzoek toont dat sneller interveniëren, een open dialoog met de pa-tiënt, zijn familie en zijn netwerk, continuïteit in de zorg en het toelaten van onzekerheid, goede resultaten geeft. Zowel het Zorgcircuit Psychose Noord-West-Vlaanderen als de psy-chosekliniek van PZ Onzelievevrouw zullen zich de komende maanden verder verdiepen in de principes van Open Dialogue.

Een ander mooi voorbeeld van zorgvernieuwing is de ‘crustatieve zorg’ voor de meest kwets-bare patiënten, die soms al jaren in het ziekenhuis verblijven en die in de vermaatschappelij-king van de zorg tussen wal en schip dreigen te vallen. Dr. Françoise Verfaillie vertelt in haar ‘afscheidsinterview’ hoe het concept van deze ‘schelpzorg’ ontstond en hoe onder meer de jazz inspiratie bracht.

Verandering op vele fronten dus, en dat heeft gevolgen voor al wie hierbij betrokken zijn: de psychiaters, de zorgverleners in alle functies en de organisatie zelf. Flexibiliteit, bijscholing, creativiteit en de ontwikkeling van nieuwe competenties zijn belangrijke uitdagingen voor een hedendaags HRM-beleid. Ook hier maken we werk van, want investeren in onze mensen is investeren in de kwaliteit van de zorg voor onze patiënten en cliënten.

Ondertussen kunnen we terugblikken op een mooie Week van de Geestelijke Gezondheid in oktober. Samen met vele partners is PZ Onzelievevrouw voor het tweede jaar op rij prominent aanwezig geweest met het MIS-verstand. Een correcte beeldvorming is de beste garantie op laagdrempelige hulpverlening en een solidaire maatschappij. We hebben al een weg afge-legd, maar het blijft een hele opgave voor mensen met een psychische kwetsbaarheid om een goede woonplaats, aangepast werk en een plaats in de samenleving te vinden. Er is nog werk aan de winkel.

Marc VermeireAlgemeen directeur

interview MET DR. FRANçoise verfaillie

Na vele jaren mooie samenwer-king zwaaide PZ Onzelievevrouw eind augustus dr. Françoise Verfaillie uit. Als psychiater en als hoofdarts drukte zij mee haar stempel op de boeiende ontwik-kelingen in de psychiatrie van de voorbije twintig jaar. Ook vandaag nog staat zij op de bres voor de meest kwetsbare patiënten, voor wie ze het con-cept ‘crustatieve zorg’ of ‘schelp-zorg’ mee ontwikkelde. Samen met dr. Verfaillie blikken we nog even terug, maar houden we te-gelijk de focus op de toekomst.

4

"BLIJVEN ZORG DRAGEN VOOR DE MEEST KWETSBAREN"

“De dialoog met de meest kwetsbare en complexe patiënten is niet eenvoudig; dikwij ls is er nauwelij ks enig contact mogelij k.

Maar dat ontslaat ons niet van onze opdracht.”

5

Dr. Verfaillie begon haar loopbaan in PZ Onzelievevrouw op 1 januari 1994. Daarvoor had ze een tijdlang in CGG Oostende en in AZ Sint-Lucas Brugge gewerkt. “We gin-gen met het CGG toen al bij patiënten aan huis en gaven opleiding aan thuisverpleegkundigen en medewerkers van Familiezorg over hoe om te gaan met mensen met een psy-chische kwetsbaarheid. Daarnaast had ik mijn eigen prak-tijk. Later in het AZ Sint-Lucas werkte ik in de polikliniek. Ik gaf er groepstherapie en assertiviteitstrainingen en nam een liasonfunctie op voor de pijnkliniek. Tot ik op een dag de vacature van het toenmalige Onze-Lieve-Vrouwzieken-huis zag. Wat me aantrok, was het werken in team. Door de jaren heen heb ik op verschillende afdelingen gestaan.”

Belangrijke trends

“Een opvallende trend is de toegenomen specialisatie op zowat alle terreinen. Zelf ben ik psychoanalytisch opgeleid. Op een studiedag jaren geleden maakte ik kennis met de ambulante behandeling van mensen met Borderline Per-soonlijkheidsstoornis volgens de Linehan-methode, de Di-alectische Gedragstherapie. Samen met het afdelingsteam bouwden we dit behandelconcept uit, wat dan vanaf 2003 met dr. Vanderheyden zijn volle ontwikkeling kende.

Een andere waardevolle evolutie is het betrekken van de fa-milie en leefomgeving. Systeemtherapie sprak me erg aan en we introduceerden in het PZ Onzelievevrouw al vroeg familietherapie en contextueel werken. Dat was nieuw in die tijd. Mensen verkeren vaak in een crisissituatie bij op-name, maar na hun opname keren ze terug naar hun gezin, hun omgeving, hun werk. Die band met de context is dus uiterst belangrijk.

Een derde verandering is de continue specialisatie naar doelgroepen. Vroeger had je één afdeling angst-, stem-mings- en persoonlijkheidsstoornissen. Dat was niet op-timaal. Om het aanbod voor patiënten met depressie en persoonlijkheidsstoornissen beter uit te bouwen, werd ge-kozen voor een uitbreiding naar twee afdelingen.

Zelf ben ik in 2003 overgestapt naar de ouderenpsychia-trie, een specialisatie die toen nog in haar kinderschoenen stond. Ja, om de zoveel jaren heb ik nood aan een nieuwe omgeving, en aangezien ‘Linehan’ ondertussen goed liep, kon ik dat wel loslaten. Die doelgroep ouderen lag me wel, ook omdat ik tijdens mijn opleiding Liaisonpsychiatrie in Campus Pellenberg van het UZ Leuven veel had geleerd over de psychosomatiek en revalidatie. En vóór ik psychi-atrie studeerde, heb ik een jaar als poortwacht gewerkt op een spoedgevallendienst in Oostende. Die kennis en erva-ring met somatiek kwam goed van pas.”

Hoofdarts

“Toen dr. Mario Puystjens in 2007 stopte als hoofdgenees-heer, nam ik deze opdracht over, met de afspraak dat ik dit maar voor een beperkte periode zou doen. Hoofdgenees-heer is een veeleisende opdracht en ik wou absoluut mijn klinisch werk deeltijds voortzetten om de voeling met de praktijk te behouden. Ik ben toen wel opnieuw veranderd van afdeling: de opname- en behandelafdeling voor oude-ren met een psychotische stoornis en een behandelafdeling voor ouderen met niet-stabiele en/of meervoudige patho-logie. Voor het eerst in mijn loopbaan werkte ik met mensen met een psychose. Alweer een heel boeiende uitdaging!

Het 100-jarig bestaan van het ziekenhuis in 2010 was een kantelmoment, omdat toen ook in het kader van artikel 107 het regionaal Netwerk GGZ Noord-West-Vlaanderen is op-gestart. Ik was hierbij nauw betrokken als hoofdarts én als psychiater. Los van artikel 107 groeide in de tijd overigens al een goede samenwerking met de psychiaters van de PAAZ’en van de Brugse ziekenhuizen, met PTC Rustenburg en met PC Sint-Amandus in Beernem.”

Vermaatschappelijking

“Met artikel 107 werd de vermaatschappelijking ingezet. We streven naar minder en minder lange opnames en naar meer zorg in de thuiscontext. Een bijzondere uitdaging vormen

6

interview MET DR. FRANçoise verfaillie

de patiënten die meer dan twee jaar – en in uitzonderlijke gevallen tot twintig, dertig of zelfs vijftig jaar – opgenomen zijn. Het is niet evident om voor die mensen een alternatief buiten het ziekenhuis te zoeken. Met de reconversie van ziekenhuisbedden naar PVT en Beschut Wonen, konden al heel wat mensen terug buiten het ziekenhuis leven. En de opstart van de mobiele teams maakt ook een betere, vroe-gere en langduriger terugkeer naar de eigen woonsituatie mogelijk. Maar dan nog blijft er een groep heel kwetsbare mensen, die eigenlijk nergens terechtkunnen. Het gaat om patiënten met een zware, complexe, meervoudige patho-logie die chronisch acuut is, vaak met een somatische co-morbiditeit. Deze mensen hebben erg veel zorg nodig. Wat kunnen we voor hen nog doen in een context van vermaat-schappelijking?

We hebben ons met het team van de afdeling Langduri-ge Intensieve Behandeling over deze vraag gebogen. Het zorgde voor een nieuwe dynamiek en boeiende discussies. Wanneer is iemand uitbehandeld? Misschien heeft iemand gewoon meer tijd nodig: wat nu onbehandelbaar lijkt, kan misschien later wel succesvol behandeld worden? Interes-sant in deze context is het Woodsheddingprincipe uit de jazz, aangehaald door psychiater John Strauss in 1989. Als muzikanten geen inspiratie hebben, trekken ze zich terug in een schuurtje – een woodshed – om samen te jammen tot ze weer inspiratie krijgen. Mensen met een ernstige psychi-atrische stoornis hebben ook tijd nodig. We mogen niet te snel hoge verwachtingen koesteren en tegelijk moeten we de hoop warm houden. We moeten mensen tijd geven, hun tempo respecteren en werken met hun kwetsbaarheden, krachten en mogelijkheden.

Dat staat haaks op de mantra van mensen zo snel mogelijk terug naar huis te laten keren. Hoe goed de vermaatschap-pelijking ook slaagt, je zult altijd een groep mensen hebben die je een plaats moet kunnen geven met een goede om-kadering in een psychiatrisch ziekenhuis, een PVT, Beschut Wonen of een of andere tussenvorm van woonzorgsetting. We moeten met andere woorden meer differentiëren en echt vraaggestuurd werken.”

Tussen wal en schip

“De meest kwetsbare mensen die zich niet kunnen hand-haven in de samenleving, dreigen tussen wal en schip te vallen in de GGZ-hervorming. Toch moeten we ook naar deze mensen luisteren en hun kwaliteit van leven zo hoog mogelijk houden. De dialoog met die patiënten is niet een-voudig; dikwijls is er nauwelijks enig contact mogelijk. Maar dat ontslaat ons niet van onze opdracht. We moeten zoeken hoe we psychotherapeutische methodieken kunnen verta-len naar deze doelgroep. Zo hebben de psychologe en de pastor het concept ‘Het verhaal uit de kast’ ontwikkeld om het contact met die doelgroep te herstellen. Ik ben trots op wat we met het team hebben gepresteerd en dit verdient zeker verdere ontwikkeling.

Daarnaast ben ik via de Federatie Palliatieve Zorg Vlaande-

ren in contact gekomen met huisarts Ilse Decorte, die ook aan OPZ Geel verbonden is. Palliatie en psychiatrie is geen evidente combinatie. In de werkgroep Psychiatrie, palliatie & levenseindevragen hebben we vijf doelgroepen omschre-ven, waarvan de twee moeilijkste groepen bestaan uit ener-zijds mensen van wie het leven niet terminaal is, maar die wel ondraaglijk psychisch lijden en om euthanasie vragen, en anderzijds mensen die ondraaglijk lijden, maar de vraag naar euthanasie niet stellen of zelfs niet kunnen stellen. De term ‘palliatie’, zoals in somatische palliatie, is niet van toe-passing op deze mensen. Daarom heeft dr. Ilse Decorte het nieuwe concept van ‘crustatieve zorg’ ontwikkeld. Crusta betekent schelp. We zien de schelp als een soort van exo-skelet, iets wat je rechthoudt. Soms plooien mensen zich terug in hun schelp, maar soms ook gaat die plots open en kunnen mensen uit hun schelp komen. Het is een dy-namische benadering, die inspeelt op de noden, de mo-gelijkheden en het tempo van elke patiënt. Met crustatieve zorg willen we een zinvol aanbod geven voor deze meest kwetsbare mensen, met de focus op een zo goed mogelijke kwaliteit van leven. Crustatieve zorg kan een nieuwe prikkel geven aan voorzieningen en zorgverleners, maar ook aan onderzoekers. Verschillende universiteiten en de overheid hebben al interesse getoond en we hebben het concept kunnen voorstellen op het jongste congres van de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid. Het komt ook te-gemoet aan een reële nood bij verpleegkundigen, die vaak veel onmacht voelen bij de existentiële vragen die deze doelgroep oproept. Door deze meest complexe en zware zorg een naam te geven, willen we het thema bespreekbaar maken en het werkveld mobiliseren, opdat deze doelgroep niet vergeten zou worden. Herstelgericht werken en ver-maatschappelijking betekent ook dat we onze verantwoor-delijkheid moeten opnemen voor de meest kwetsbaren.”

Het ziekenhuis als vrijplaats

“Toen ik in 2013 stopte als hoofdgeneesheer kreeg ik weer wat ademruimte. Op dat ogenblik zocht Beschut Wonen Brugge een psychiater en ik heb me kandidaat gesteld. Ondertussen werk ik er al bijna drie jaar drie halve dagen per week. Daarnaast heb ik een beperkte thuispraktijk. Ik wil het nu wat kalmer aan doen. Al zal ik het PZ Onzelie-vevrouw missen. Ja, ik heb nu zelfs al een beetje heim-wee. Ik heb dan ook een erg mooi afscheid gekregen van mijn collega’s en van de patiënten, een prachtig boekje en alles erop en eraan. Het was een emotioneel moment. Ik zal het teamwerk missen. Maar ik ben vooral dankbaar dat ik al die jaren in het ziekenhuis de kans en de ruimte heb gekregen om initiatieven te nemen en samen met de collega’s en de teams de psychiatrie te laten ontwikkelen tot wat ze vandaag is. Ik wens PZ Onzelievevrouw toe dat het als referentieziekenhuis, waar het goed werken is voor alle medewerkers, een trekkersrol blijft opnemen voor kwaliteitsvolle GGZ en hoop dat het ook in de toekomst een soort van vrijplaats mag blijven waar mensen mentaal herstel vinden en de draad van hun leven terug kunnen oppakken.”

77

NIEUWE ARTS IN PZ ONZELIEVEVROUW

DR. FEMKE WYNENDAELE: "HOLISTISCHE BENADERING PSYCHIATRIE

SPREEKT ME AAN"Sinds 1 oktober versterkt dr. Femke Wynendaele het artsen-korps van PZ Onzelievevrouw.

Dr. Femke Wynendaele studeerde ge-neeskunde aan de UGent en volgde er ook haar opleiding tot psychiater. Als arts-specialist in opleiding (ASO) werk-te ze de voorbije jaren in AZ Groenin-ge in Kortrijk, in het UZ Gent en in PZ Sint-Camillus in Sint-Denijs-Westrem.

“Ik koos voor psychiatrie als discipline, omdat het een specialisme is dat het medische combineert met een sterke psychosociale dimensie. Die holisti-sche benadering spreekt me heel erg aan. Psychiatrie is een brede discipline, waarin het contact met mensen in de therapeutische relatie centraal staat”, vertelt dr. Wynendaele.

Verschillende afdelingen

“Het werkveld van een psychiater is breed en biedt verschillende moge-lijkheden: ambulante zorg, een psy-chiatrische afdeling in een algemeen ziekenhuis (PAAZ) of een psychiatrisch ziekenhuis. De optie om in een psychi-atrisch ziekenhuis aan de slag te gaan, was snel gemaakt. De therapeutische setting, het teamwerk, de langdurige trajecten, de aanwezigheid van zowel opname- als behandelafdelingen, de zorgrelatie die je kunt opbouwen met patiënten: dat alles gaf voor mij de doorslag.”

“Bovendien kreeg ik hier in PZ Onze-lievevrouw de kans om op verschillen-de afdelingen te werken. Ik werk op de opname- en behandelafdeling oude-renpsychiatrie voor patiënten met een psychotische kwetsbaarheid. Daar-

naast ben ik actief op de behandel-afdeling persoonlijkheidsstoornissen, waar we met het cognitief gedragsthe-rapeutisch gedachtegoed van Linehan werken. Ten slotte werk ik ook in het psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT).”

Individuele benadering

“Welke benadering ik voorsta? Als arts is het enerzijds belangrijk om te wer-ken volgens evidence based richtlijnen voor diagnostiek en behandeling. An-derzijds pleit ik tegelijk voor een indivi-

duele benadering. Daarmee kan je het verschil maken voor de kwaliteit van de zorg. Elke patiënt is anders en draagt zijn unieke verhaal met zich mee.”“Nieuw voor mij is het deelnemen aan het beleid in het ziekenhuis en het meedenken over de organisatie in de kliniek. Maar ook dat aspect van het werk ligt me wel. Vanuit de praktijk mee richting kunnen geven aan de or-ganisatie van de zorg, het lijkt me een heel mooie uitdaging”, besluit dr. Wy-nendaele.

8

MIS-VERSTAND VESTIGT AANDACHT OP GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG

Van 10 tot 16 oktober vond opnieuw de Week van de Geestelijke Gezondheid plaats. En voor het tweede jaar op rij was er in de regio Brugge het MIS-verstand. Ergotherapeute Saïra Delvael blikt tevreden terug op de voorbije editie.

“De naam MIS-verstand is een woordspeling op het vooroordeel dat mensen met een psychische kwets-baarheid ‘verstand zouden missen’. Wat uiteraard een ‘misverstand’ is. Het project is gegroeid uit de cluster langdurige zorg met de re-habilitatieafdeling, Beschut Wonen Brugge en het mo-biel behandelteam. Maar al snel hebben we het initia-tief uitgebreid naar het hele Netwerk GGZ Noord-West-Vlaanderen. De Week van de Geestelijke Gezondheid is een uitgelezen moment om samen iets te organi-seren. We willen met een positieve boodschap naar buiten komen, samen met patiënten en hun netwerk. We vestigen de aandacht op hun krachten, hun kwa-liteiten en hun (artistieke) talenten. Door dit op ge-wone locaties in de stad te

organiseren, willen we het stigma op geestelijke ge-zondheidszorg helpen door-breken. Mensen met een psychische kwetsbaarheid vind je immers overal, niet alleen in een psychiatrisch ziekenhuis.”“Dit jaar werd MIS-verstand nog breder gedragen. Voor-af hadden we alle mogelijke partners aangeschreven met een uitnodiging om mee te werken. Hier is veel respons op gekomen, onder meer van ziekenfondsen, de hogere beroepsopleiding ZoWe, vzw Speling en Lets Co&Co.”

Flashmob

“Maandag 10 oktober be-gonnen we meteen met een hoogtepunt: de fl ashmob in het station van Brugge. Hier-mee wilden we vooral de aandacht trekken en op een

"HOREN, ZIEN EN PRATEN. VOORAL PRATEN"

9

actueel

leuke manier MIS-verstand meer bekendheid geven. Net als vorig jaar waren we al om 8 uur ’s morgens pa-raat. Op dat uur zijn er veel passanten, onder wie heel wat studenten. Studenten zijn een moeilijk te bereiken doelgroep. Maar het zijn de volwassenen van morgen en op vraag van de patiënten willen we hen een realistisch beeld geven van de psychi-atrie en van mensen met een psychische kwetsbaar-heid. De fl ashmob was een groot succes. We waren met een 150-tal deelnemers, al-lemaal met een opvallende sticker op onze mond ge-kleefd om het thema ‘Horen zien en praten’ extra in de verf te zetten. Praten over geestelijke gezondheid maakt immers het verschil. Het was leuk om te zien dat de actie opgepikt werd in de media en gesteund werd door lokale politici.”

“Eveneens erg succesvol waren alweer de themati-sche wandelingen met erva-ringsdeskundigen doorheen Brugge. Het opzet is even eenvoudig als krachtig: er-varingsdeskundigen maken met een groepje belangstel-lenden een wandeling en vertellen ondertussen hun verhaal en hun ervaringen met de geestelijke gezond-heidszorg. Ook dat idee is ontstaan in samenspraak met de patiënten. Zij vinden het belangrijk dat ze hun verhaal kunnen delen. Voor velen voelt het als een soort van bevrijding. Dat doet iets met hen. Maar ook voor deelnemers aan de wande-ling is dit uiteraard bijzonder boeiend. Ze krijgen een blik achter de schermen van de

psychiatrie door iemand die het allemaal zelf heeft mee-gemaakt. Zo halen we het mysterie rond geestelijke gezondheidszorg weer een stukje weg.”

Saïra Delvael: “Studenten zijn een moeilijk te bereiken doelgroep. Maar het zijn de volwassenen van morgen en op vraag van de patiënten

willen we hen een realistisch beeld geven van de psychiatrie en van mensen met een psychische kwetsbaarheid.”

“Erg blij was ik voorts met de hernieuwde samenwerking met sociaal restaurant Pas-Partout, dat de hele week een broodje MIS-verstand aanbood en ook kunstwer-

ken van patiënten tentoon-stelde. Ja, ik ben uiterst tevreden over deze tweede editie van MIS-verstand. Op naar de derde editie!” lacht Saïra.

Saïra Delvael is ergothera-peute in PZ Onzelievevrouw. Een functie met heel veel in-houd, zo blijkt.Saïra: “Ergotherapie richt zich op het ondersteunen en helpen van mensen bij activiteiten van het dage-lijkse leven (ADL), bij werk en productiviteit, en bij hun vrije tijd. Dat zijn traditioneel de drie pijlers. Mensen met een psychische kwetsbaar-heid hebben vaak moeite op één of meerdere van deze domeinen. Als bijvoor-beeld het werk een stres-serende factor is, heeft dit automatisch invloed op het functioneren op de andere twee domeinen. Het is in de herstelfase belangrijk om deze drie domeinen terug in evenwicht te brengen.Het begint al bij de opname, waar een ergotherapeut kan helpen bij het stellen van een diagnose en het goed inschatten van het functi-oneringsniveau. Hiervoor hebben we een aantal as-sessments ter beschikking, maar het gebeurt vooral aan de hand van activitei-ten waaruit we kunnen leren wat iemand zelfstandig kan of net niet meer kan. Uit het spelen van een gezelschaps-spel kan je bijvoorbeeld al heel wat nuttige informatie afl eiden: kan die persoon zich concentreren, begrijpt hij de spelregels, maakt hij gemakkelijk contact enzo-voort.

Ook tijdens de behande-ling organiseert de ergothe-rapeut tal van activiteiten, afhankelijk van de noden van de patiënt. Er zijn ver-schillende modules, met een breed aanbod op maat en tal van groepsactivitei-ten die gericht zijn op de ontwikkeling van specifi eke vaardigheden: training van huishoudelijke taken, tuin-therapie, cognitieve trai-ning, ...”

Kwartiermaken

“Zelf ben ik vooral actief op de rehabilitatieafdeling, waar patiënten voorbereid worden op hun terugkeer naar de thuiscontext. Om herval te voorkomen, is het erg belangrijk om mensen zo goed mogelijk te bege-leiden. Hoe kunnen ze struc-tuur in hun leven brengen? Hoe kunnen ze sociale con-tacten leggen? Waar kun-nen ze terecht met vragen? Ik geef tal van praktische trainingen zoals ‘budgetko-ken’, waarbij patiënten met een bepaald budget bood-schappen moeten doen en een maaltijd bereiden.Als dat kan, oefenen we ook in de eigen leefomge-ving van de patiënt. Ja, we gaan ter plaatse in het ap-partement of de woning, om mensen te helpen met praktische uitdagingen. We gaan ook gericht op zoek naar vrijetijdsactiviteiten op

maat. We zoeken een ge-paste club of vereniging en de eerste keren begeleiden we de patiënt om het ijs te breken en sociale contacten te leggen. Kwartiermaken heet dat in het jargon: de buurt klaarmaken om men-sen die niet vlot toegang vinden toch op te nemen.Om de twee weken ga ik met een groep patiënten op stap in Brugge. Vooraf be-palen de patiënten zelf wat ze willen ontdekken. On-langs was er iemand die bij een pingpongclub wou aan-sluiten en dus zijn we op be-zoek geweest bij zo’n club. Maar we gaan ook langs bij welzijnsorganisaties waar mensen kunnen aanklop-pen voor hulp: het Soci-aal Huis, sociaal restaurant Pas Partout, de VDAB, de Vrijwilligerscentrale, noem maar op… Zo verlagen we de drempel voor de pati-enten. Eens ze terug thuis zijn, staan ze sterker op hun benen als ze de beschikbare diensten weten zijn en er ook binnen durven stappen.Op dit ogenblik ontwikkelen we een soort van ‘sociale kaart’ met interessante plek-ken in Brugge. Op de reha-bilitatieafdeling hangt reeds een grote poster, maar we willen dit graag ook digi-taliseren of er een app van laten maken. Heel toegan-kelijk en laagdrempelig. Je hoort er nog van!”

"ER IS ALTIJD HOOP"In elk nummer van Afrit 8 hebben we een gesprek bij een kop koffi e.

Deze keer ontmoeten we Ann Decorte, zus van Luc.

“Ik was 16 toen mijn broer Luc zijn eerste psychose had. Hij was 19. Dat is ondertussen 34 jaar geleden. Het was meteen een ernstige psychose. Ik ben de jongste van vier, maar uiteraard kwamen alle zorgen toen op de schou-ders van onze ouders terecht. Ik had een goed contact met Luc, al vertelde

10

hij soms rare verhalen. Dat was ge-woon zo. Dat was ook de houding van mijn ouders: het is wat het is, laat ons er samen het beste van maken. Dank-zij medicatie kon mijn broer die eerste periode thuis blijven wonen, maar later volgden opnames.Ooit werd hij opgenomen in een PAAZ

(een psychiatrische afdeling in een al-gemeen ziekenhuis), waar hij aan bed vastgebonden werd. Mijn ouders von-den het verschrikkelijk. Later kwam mijn broer naar PZ Onzelievevrouw. Hij verbleef op een gesloten afdeling, maar hij hoefde tenminste niet meer vastgebonden te worden. Toch was

Op de koffie

dat een moeilijke periode. De medica-tie werkte niet meer en het was zoeken naar nieuwe, effectieve geneesmid-delen. Tot de situatie zo ernstig werd, dat Luc naar het UPC Kortenberg werd overgebracht. Daar kon hij experimen-tele medicatie testen. Mijn ouders moesten schriftelijk hun toestemming geven, want de mogelijke bijwerkin-gen waren zwaar en gevaarlijk. Dat was verscheurend: kiezen tussen de pest en de cholera. Maar het was de enige kans. Gelukkig reageerde Luc goed op de medicatie.

Een tijdlang ging het beter. Hij kreeg zinvolle tijdsbesteding in het dagcen-trum van PZ Onzelievevrouw en hij mocht naar Beschut Wonen. Tot de regelgeving werd verstrengd en Luc niet langer recht had op Beschut Wo-nen. Wat later kon hij ook niet meer in het dagcentrum terecht. Regeltjes… zucht. Maar van de nood hebben we een deugd gemaakt en Luc ging weer alleen wonen. Tussen zijn 30ste en 50ste jaar liep alles relatief goed, al bleef hij zware medicatie nemen. Tot het opeens weer mis ging. Hij kwam weer in een zware psychose terecht en werd opnieuw opgenomen.”

GEDEELDE BEZORGDHEID

“Voor mijn ouders, die ondertussen boven de 80 waren, was dit het mo-ment om de zorg voor Luc aan hun kinderen over te dragen. Samen met mijn andere broer, mijn zus, mijn ou-ders en een sociaal assistent van het ziekenhuis hadden we een gesprek over hoe we het zouden aanpakken. We maakten afspraken, maar in de praktijk liep dat snel verkeerd. Het was ook niet eenvoudig. Wij moesten bij-voorbeeld plots controle voeren over de fi nanciën van Luc. Hij had dat zelf altijd geregeld, met vallen en opstaan. Mijn vader is meer dan eens moeten tussenkomen als Luc weer eens dure ICT had gekocht waarmee hij weinig kon aanvangen. Hij kocht soms een nieuwe wagen, terwijl hij niet mag rij-den. Als vader heb je het mandaat om dan tussen te komen, maar als zus en broer hadden wij het moeilijk om Luc te corrigeren. Het zorgde ook voor stress bij Luc, die het moeilijk had om

sorteert papier en PMD in een school. Werk op maat van Luc, die zo struc-tuur en sociale contacten heeft, een goeiendag krijgt en zelfs uitgenodigd wordt op het personeelsfeestje! Thuis krijgt Luc hulp van de gezinszorg. Hij kan zelf het huishouden doen, maar hij krijgt het niet georganiseerd. De ver-zorgende zoekt een evenwicht tussen ondersteuning en activering. Het mo-biel team kwam eerst twee keer per week langs, nu nog één keer om de twee weken. Alles verloopt goed dank-zij een intense communicatie.

Ik sta achter de vermaatschappelijking van de zorg en de rol daarin van de fa-milie. Maar ik durf ook hulp te vragen. Ik ken mijn weg in de hulpverlening. En er zijn geen fi nanciële problemen. Als één van die dingen ontbrak, dan zou het nog zwaarder zijn. De ondersteu-ning mag verschuiven van instituten naar de samenleving, maar ze mag niet wegvallen! Als familie kunnen wij Luc warmte geven. Veel vrienden heeft hij niet. Als hij ’s avonds opbelt, dan zucht ik soms eens, maar ik luister. Hij is mijn broer.

Toen twee jaar geleden een familie-raad werd opgericht in de afdeling Psychosezorg, heb ik beslist om me te engageren. Met mijn ervaring kan ik mensen moed geven. Ik heb niet alle antwoorden, maar ik kan bijdragen in het versterken van hun draagkracht. Ik kan de gevoelens van onzekerheid delen en hoop geven. Want zelfs al lijkt alles uitzichtloos, toch is er hoop. Luc ervaart zijn leven vandaag als zin-vol. Dat weet ik zeker. Daarnaast is het goed als de rol van de familie in het ziekenhuis meer zichtbaarheid krijgt. Hoe dichter wij bij de professionele hulpverleners staan, hoe beter voor onze gezamenlijke draagkracht. Ik er-vaar ook steun van andere mensen in de familieraad. Er is iets dat ons bindt. Begrip. En respect voor elkaars ver-haal. Ook bij hoofdverpleegkundige Johan Daveloose, maatschappelijk werkster Anouk Allomène en stafme-dewerker Christine Van Damme ervaar ik die oprechte betrokkenheid en de wil om iets voor elkaar te betekenen. Dat is mooi.”

11

zelf invulling te geven aan zijn dagen en die dingen voor ons begon te ver-zwijgen. Het ontspoorde opnieuw en een tweede heropname volgde. Deze keer voor lang. Met mijn broer ging het erg slecht. Noch wij noch de ver-pleegkundigen zagen nog een licht-puntje. Medisch was het tasten in het duister om de psychose onder contro-le te krijgen. Pas na 6 maanden kwam er beterschap.

Die lange en bange periode hebben wij als familieleden onze onmacht met het verpleegkundig team kunnen de-len. Ik heb dat als heel positief ervaren. ‘Wij weten het ook niet’ klonk het wel eens bij de verpleegkundigen. Maar dat gaf niet. De oprechtheid en de ge-deelde bezorgdheid waren een goede steun voor ons. Vergeet niet dat som-mige verpleegkundigen Luc al 30 jaar kenden.

Wat wel soms een naar gevoel gaf, was de houding tegenover Luc. Als broer en zus waren wij soms ontgoocheld in het gedrag van Luc. Ja, wij konden hem wel een schop onder zijn kont verko-pen, snap je? Als familie mag dat. Hij is onze broer! Verpleegkundigen mogen dat niet. De ziekte mag voor hen nooit samenvallen met de persoon. Als een verpleegkundige zich ontgoocheld toont in Lucs gedrag, dan doet mij dat pijn. Gelukkig ben ik mondig genoeg om daarover te praten. Er wordt trou-wens goed geluisterd naar de familie-leden, is mijn ervaring. Ik heb altijd het gevoel gehad beluisterd te worden.”

WARMTE GEVEN

“Aan het einde van die lange opname is er veel tijd gegaan naar een goede voorbereiding van zijn ontslag. De begeleiding van de sociaal assistent was prima. Ook onze rol als broer en zussen werd verduidelijkt. Dankzij de steun van het mobiel team kunnen wij weer zorgzame broer en zussen zijn. Luc woont vandaag opnieuw alleen. Met hulp van PZ Onzelievevrouw, De Gempersteeg en het mobiel team hebben we zinvol vrijwilligerswerk voor Luc gevonden. Hij brengt water rond in een woonzorgcentrum, doet bood-schappen voor oudere mensen en

Staan we voor een grote ommekeer in de psychosezorg? Het lijkt er meer en meer op. De methodiek van de Open Dialoog wint internationaal terrein. Centraal in de nieuwe benadering staan de dialoog met de patiënt en het betrek-ken van de familiale context en de sociale omgeving op het moment van de crisis. Minder medicatie, minder opnames en minder symptomen blijken de grote voordelen. Al is er nog werk aan de winkel om deze nieuwe aanpak naar de context van Vlaanderen te vertalen. Zowel het Zorgcircuit Psychose Noord-West-Vlaanderen als de psychosekliniek van PZ Onzelievevrouw gaan er alvast mee aan de slag.

"NIEUWE WEGEN VERKENNENIN DE PSYCHOSEZORG"

12

Op donderdag 21 april vond in Beer-nem het congres ‘Verbindend spreken met psychose’ plaats. De dag daarop was er een masterclass ‘Open Dialo-gue’ in PZ Onzelievevrouw in Brugge. Op beide evenementen was prof. dr. Jaakko Seikkula uit Finland de cen-trale gastspreker. Ook Christine Van Damme, coördinator van de psychose-kliniek, was erbij.*

Christine Van Damme: “In Finland wordt al ruim 25 jaar geëxperimenteerd met de nieuwe benadering van psy-chosen. De methodiek van de Open Dialoog lijkt vruchten af te werpen en wordt meer en meer gedocumen-teerd, ook wat patiëntenoutcome be-treft. Ook in ons land groeit de wil tot

OPEN DIALOOG

13

verandering. Het gebruik van antipsy-chotica blijft voor de behandeling van sommige psychosen belangrijk, maar te sterk focussen op het biologische aspect bij een eerste psychose is niet langer aan de orde. Recent onderzoek geeft aan dat ook omgevingsfactoren een grote rol spelen in het begrijpen en behandelen van psychosen. Het is daarom aangewezen om de omgeving direct en actiever te betrekken op het moment van de acute psychotische crisis. En dat is precies waar de Open Dialoog van prof. Seikkula voor staat.”

Het ideeëngoed van de Open Dialoog laat zich in zeven principes samenvat-ten.

1. Onmiddellijke hulp

Open Dialoog benadrukt het belang van onmiddellijke hulpverlening, bij voorkeur met een afspraak binnen de eerste 24 uur. Op het ogenblik dat de psychose ontstaat, is er immers een grote bereidheid tot dialoog bij de patiënt. Er is dan een mentale en emotionele openheid om over de psy-chotische ervaringen te praten. “Vaak leiden deze eerste gesprekken tot het terugvinden van de mentale cohe-rentie die doorheen de psychotische beleving teloor was gegaan”, schrijft prof. Stijn Vanheule hierover in zijn ar-tikel ‘Omgaan met psychose via dia-loog’ in het magazine Psyche van juni 2016.

2. Familie en sociaal netwerkperspectief

In tegenstelling tot wat vandaag soms nog gebeurt, is het niet aangewezen om de persoon met een acute psy-chose geïsoleerd te benaderen. De omgeving en de familiecontext zijn mee bepalend voor het verloop van de psychose en worden daarom best ook direct en volop in de dialoog betrok-ken. Ook vrienden, collega’s en andere naasten kunnen beter continu betrok-ken worden in de psychosezorg.

3. Verantwoordelijkheid

De hulpverlener die het eerste con-tact heeft met de patiënt, organiseert meteen ook het eerste gesprek met alle betrokkenen. Hij of zij blijft ver-antwoordelijk tijdens het hele proces. Ook als hierbij verschillende begelei-dingsvormen nodig zijn.

4. Psychologische conti-nuïteit

In lijn met het voorgaande punt wordt elke patiënt door een vast team bege-leid. Dat team werkt geïntegreerd en garandeert de continuïteit. Of de pati-ent nu ambulant of residentieel wordt behandeld, mag daarbij geen verschil maken. Zorgverleners mogen niet na of naast elkaar werken, maar samen in één team.

De Finse prof. Jaakko Seikkula is de grote pleitbezorger van de Open Dialoog, een nieuwe benadering in de psychosezorg.

14

5. Dialogisch werken

De nadruk ligt op de dialoog en op het begrijpen, niet zo-zeer op het veranderen. Hoe is de psychose tot stand ge-komen? Hoe komen psychotische gedachten opzetten? Vooral het verhaal van de patiënt is belangrijk. Dat verhaal zal doorgaans meerstemmig en dus niet rechtlijnig zijn. Dat moeten we accepteren. Ook andere betrokkenen kun-nen voor meerstemmigheid zorgen en ook die zienswijzen moeten we respecteren. Het valoriseren van de ervaringen maakt deel uit van de therapie.

“Seikkula heeft het over horizontale en verticale meerstem-migheid”, verklaart Christine Van Damme. “Terwijl jij met me spreekt, fl itsen andere gedachten door je hoofd. Deze intrapersoonlijke stemmen interfereren en hebben invloed op elkaar en gaan zelfs mee in dialoog met elkaar. We hoe-ven dat niet te willen indijken, stelt Seikkula. Integendeel: geef een taal aan de veelstemmigheid, deel ze en laat ver-schillende perspectieven naast elkaar bestaan.”

6. Tolerantie van onzekerheid

Open Dialoog-gesprekken zijn per defi nitie open. “De uit-komst ervan ligt niet vooraf vast. Het open luisteren en het samen zoeken staan centraal. Hiervoor is een veilige omgeving nodig. Tegelijk moeten we ac-cepteren dat er niet altijd pasklare antwoorden zijn. Patiënt en zorgverlener kunnen dat samen dragen. Wel is het belangrijk om een volgend gesprek af te spreken. Dat geeft houvast, ook al is er niet meteen een oplossing”, zegt Van Damme.

7. Flexibiliteit en mobiliteit

Interventies moeten zoveel mogelijk in de context van de patiënt plaatsvinden. “Dat betekent ambulant, aan huis of in een andere omgeving waar de patiënt zich goed voelt”, zegt Christine Van Damme. “Niet standaard in een dokters-kabinet dus. Niet de patiënt moet zich verplaatsen, maar de hulpverlener, poneert Seikkula. Hij wil ook geen vast pro-tocol. Ook hier pleit hij voor openheid en het zich fl exibel aanpassen aan de omstandigheden en de context.”

Vertalen naar Vlaanderen

“Het verhaal van Open Dialoog klinkt erg overtuigend en er is ook meer en meer wetenschappelijke evidentie. Toch is het niet vanzelfsprekend om het zomaar te kopiëren. Daar heeft prof. Seikkula ons ook voor gewaarschuwd. We moe-ten ons de technieken eigen maken binnen de specifi eke context waarin we werken.”

Het Zorgcircuit Psychose Noord-West-Vlaanderen neemt de handschoen op en heeft eind juni op een vervolgbij-eenkomst de ‘Open Dialogue Academie’ opgericht. “Twee werkgroepen zijn van start gegaan. Een intervisiegroep wil eerste ervaringen met Open Dialoog in onze voorzieningen delen en bespreken. We willen een lerend netwerk vormen, dat regelmatig samenkomt en focust op wat positief werkt. Uiteraard zullen we ook knelpunten bespreken en samen naar creatieve oplossingen zoeken.” De intervisiegroep kwam een eerste keer samen op 22 september. Een volgen-de bijeenkomst is gepland op 8 december. Wie interesse heeft om deel te nemen, kan een e-mail sturen naar info@verbindendsprekenmetpsychose.com.

Naast de intervisiegroep is er ook een leesgroep. “De lees-groep wil voeling krijgen met de basisprincipes en bestu-deert literatuur en internationale praktijkvoorbeelden van Open Dialoog. Een goed theoretisch begrip van de princi-pes van Open Dialoog is belangrijk. Prof. Stijn Vanheule van de Vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie van de UGent heeft zich geëngageerd om de leesgroep te begeleiden”, vertelt Van Damme. Er was een eerste lees-groep op 26 september. De volgende bijeenkomst van de leesgroep vindt plaats op 21 november. Meer informatie

krijgt u via info@verbin-dendsprekenmetpsychose.com.

“Ook de psychosekliniek van PZ Onzelievevrouw neemt het initiatief om na-der kennis te maken met Open Dialoog. De praktijk

in een residentiële setting en in daghospitalisatie verschilt uiteraard van die van een mobiele of ambulante werking. Toch kunnen ook wij de principes van Open Dialoog ver-talen naar onze context. We doen dat met zoveel mogelijk betrokkenen, in een open dialoog, zoals het hoort”, lacht Christine Van Damme.

“Professor Jaakko Seikkula was overigens erg tevreden over het congres en de masterclass in het voorjaar. Hij was enthousiast over hoe we hier met zijn ideeën aan het werk willen gaan. Daarom heeft hij nu al toegezegd om volgend jaar opnieuw naar Brugge en Beernem te komen voor een vervolginitiatief. We kijken er nu al naar uit.”

* Christine Van Damme was lid van het organiserend kern-team, samen met Dominique Degrande, Dag Van Wet-ter, Line Vereecke, Hilde Maet, dr. Lies Evens, dr. Marc Calmeyn en dr. Carmen Leclercq. Alle presentaties en teksten van de verschillende sprekers kunnen geconsul-teerd worden op www.verbindendsprekenmetpsychose.com.

“Het open luisteren en het samen zoeken staan centraal. Hiervoor is een veilige omgeving nodig. Tegelijk moeten we accepteren dat er niet altijd pasklare

antwoorden zijn.”

15

Sofi e Pype is als klinisch psychologe al sinds 1997 in dienst bij het PZ Onzelievevrouw. Ze kent het huis dan ook door en door. Ze werkte als afdelingspsychologe op de dagaf-delingen en het PVT, later op de dagafdeling psychosezorg en in de diagnostiek van de opnameafdeling psychosezorg. Sinds 2007 was ze ook vakcoördinator van de Vakgroep Psy-chologie.

Sofi e Pype: “In 2012 heb ik tijdelijk een staffunctie opgeno-men als beleidsmedewerker. Daar heb ik de smaak te pak-ken gekregen. Begrijp me niet verkeerd: mijn hart ligt bij het klinische werk. Ik dacht er helemaal niet aan om van job te veranderen. Maar toen de functie van stafmedewerker HRM gecreëerd werd, wou ik toch mijn kans wagen. Mijn hart klopt voor de geestelijke gezondheidszorg en voor PZ Onzelievevrouw. Ik voel me sterk verbonden met dit huis. En je krijgt niet elke dag de kans op zo’n mooie carrièreswitch binnen de eigen voorziening. Ik heb de kans daarom met beide handen gegrepen, al voel ik me ook vandaag nog altijd een clinicus in hart en nieren.”

Neem je dan ook bepaalde talenten en vaardigheden als clinicus mee in je nieuwe functie?Heel zeker! Als afdelingspsycholoog werk je voortdurend met mensen. Dat doe ik vandaag ook als stafmedewerker HRM. Ik heb contacten met leidinggevenden, medewer-kers, sollicitanten enzovoort. Gespreksvaardigheden, men-sen op hun gemak stellen, mensen goed kunnen inschat-ten: het blijft erg belangrijk in mijn nieuwe functie. Ook het creëren van verbinding blijft een uitdaging, net zoals in een team of in de vakgroep. Als ziekenhuis heeft PZ Onzelie-vevrouw specifi eke doelstellingen, de maatschappij heeft haar verwachtingen en de medewerkers eveneens. Al die verwachtingen moeten op elkaar afgestemd en verbonden worden. Dat vergt coachende vaardigheden die ik de voor-bije jaren heb kunnen ontwikkelen.

Wat houdt jouw opdracht als stafmedewerker HRM precies in?Alle domeinen van het HRM-beleid: van de instroom van medewerkers tot en met de uitstroom en alles daar tussen-in wat nodig is om de medewerker waardevol te laten zijn voor de organisatie. Werving en selectie is een belangrijke opdracht, maar ook het streven naar goede en gelukkige medewerkers. Hoe beter medewerkers zich op hun plaats voelen in hun job, hoe hoger de arbeidstevredenheid en de kwaliteit van het geleverde werk. Een belangrijk aspect hier-bij is training en opleiding. Maar het reikt verder: we gaan voor ‘bevlogen’ medewerkers met een zinvolle loopbaan-ontwikkeling.

De vele veranderingen in de geestelijke gezondheids-zorg brengen nieuwe uitdagingen voor de medewerkers met zich mee?Dat klopt. Medewerkers moeten nieuwe competenties ont-wikkelen, afgestemd op de noden van vandaag. Vandaar het belang van een sterk opleidingsaanbod. Zoals de GGZ vandaag verandert, moeten wij ons als ziekenhuis als het ware heruitvinden. Het ziekenhuis wordt kleiner, maar er ko-men nieuwe opdrachten bij. Denk aan de mobiele teams en aan het outreachend werken. Dat heeft een impact op de medewerkers en op onze organisatiestructuur. Samen met directie en staf is het mijn opdracht om deze organisatie-ontwikkeling mee vorm te geven. Verder wil ik de mede-werkerstevredenheid van nabij opvolgen, ook voor de me-dewerkers in nieuwe functies zoals in de mobiele teams. In november vindt een nieuwe tevredenheidsmeting bij onze medewerkers plaats. Ik wil hieruit leren en begin volgend jaar samen met alle betrokkenen een actieplan voorstellen. Vandaag ben ik me nog volop aan het inwerken in tal van dossiers. Maar dat geeft me hopen energie! Ik ga er hele-maal voor!

STAFMEDEWERKER HRM SOFIE PYPE

"IK VOEL ME STERK VERBONDEN MET DIT HUIS"

Sofi e Pype: “Hoe beter medewerkers zich op hun plaats voelen in hun job, hoe hoger de arbeids-

tevredenheid en de kwaliteit van het geleverde werk.”

Sinds 1 juni 2016 is Sofi e Pype stafmedewerker HRM in PZ Onzelievevrouw. Sofi e Pype? Kennen we die niet als klinisch psychologe? Inderdaad! “Ik heb deze kans met beide handen gegrepen, al voel ik me ook vandaag nog altijd een clinicus in hart en nieren”, lacht ze.

16

"WERKEN IN EEN PSYCHIATRISCH ZIEKENHUIS VERANDERT JE KIJK OP HET LEVEN"

Vlakbij de polikliniek van het PZ Onzelievevrouw vind je het medisch secretariaat. Hannelore, Emely en Sonja verwelkomen er de patiënten,

beantwoorden telefoons, doen er de administratie van de artsen en zoveel meer. Wij gingen even langs om nader kennis te maken.

Hannelore Lannoy is al 18 jaar verantwoordelijke voor het medisch secretariaat. “Ik heb hier ooit via mijn moeder een tijdelijke vervanging kunnen doen. Zij was hier verpleeg-kundige. De eerste verpleegkundige trouwens die na de geboorte van een kind mocht blijven werken. Ja, ik was die boreling. Toen het ziekenhuis mij in 1998 een vaste job aanbod, was het dus ook een beetje thuiskomen voor mij”, lacht Hannelore. “Wij werken voor de artsen: we organise-ren de post en de briefwisseling, doen het agendabeheer en de consultaties en zorgen voor het klassement.”

Emely Croene kent het ziekenhuis ondertussen ook als haar broekzak. “Mijn loopbaan begon in het jaar 2000 als recep-tioniste. Later werkte ik voor de patiëntenadministratie, de registratie van MPG (Minimaal Psychiatrische Gegevens) en het directiesecretariaat. Vandaag werk ik deels in het me-disch secretariaat en deels in de patiëntenadministratie. Ja, het helpt wel als je het ziekenhuis goed kent.”

Sonja Sys werkt sinds 2001 in het medisch secretariaat. Daarvoor was ze twee jaar administratief bediende op de technische dienst. “Het is heel afwisselend werk. Elke dag ziet er anders uit. Het liefst doe ik loketwerk, omdat je dan veel contact met mensen hebt.”

Zo goed mogelijk helpen

“Wat je zeker moet kunnen in onze job, is multitasken”, weet Hannelore. “De telefoon staat vaak roodgloeiend en krijgt uiteraard voorrang. De meeste mensen kunnen wij meteen helpen, net omdat we het ziekenhuis ondertussen zo goed kennen. Vooral patiënten bellen om afspraken te maken, maar ook huisartsen en andere verwijzers. Als een afspraak om de een of andere reden verplaatst moet worden, bellen we zelf ook de patiënten op om ze hiervan te verwittigen.”

“Elke arts heeft zo zijn eigen manier van werken. Je moet een beetje aanvoelen wat ze willen en wat ze liever niet heb-ben. Wij werken zoveel mogelijk op maat, bijvoorbeeld in het agendabeheer. Dat maakt het trouwens ook voor ons boeiender. Het wordt nooit saai of routinewerk. Ook met sommige patiënten hebben we een goed contact. Mensen die hier maanden of zelfs jaren geregeld langskomen, vin-den het vaak leuk om even te praten met iemand die geen therapeut of arts is”, vertelt Emely.

“Je leert ook hoe je patiënten moet benaderen”, vult Sonja aan. “Ja, empathie is nodig, ook in onze functie. Het zorgt er ook voor dat wij ons een schakel in het geheel voelen. Wij maken deel uit van het ziekenhuis, net als de artsen, de verpleegkundigen en de therapeuten. Ondersteunend, maar even onmisbaar in het geheel. Wij kunnen ook veel betekenen voor patiënten. Dat voel je en dat zeggen ze af en toe met zoveel woorden.”

“Uiteraard polsen wij nooit naar de verhalen van patiën-ten”, zegt Hannelore. “Toch delen mensen soms graag hun bezorgdheden. En dan bieden wij een luisterend oor. Wij

17

Dienst IN DE KIJKER

zijn trouwens evengoed gehouden aan het beroepsgeheim. Door de mensen zo goed mogelijk te helpen met de admi-nistratie en hun papierwerk, proberen wij mee het verschil te maken.”

Orde in de chaos

“De contacten met de artsen zijn uitstekend. Op secreta-ressedag krijgen we een mooie ruiker bloemen en na een drukke periode kregen we een bos rozen met een dank-woordje omdat wij ‘orde in de chaos’ brengen. Dat vond ik wel leuk. Maar het belangrijkste is de dagelijkse appreciatie en het respect van de artsen voor wat we doen”, zegt Sonja.

“Ik ben in al die jaren nog geen dag tegen mijn zin komen werken”, bekent Hannelore. “’s Morgens weet je nooit wat de dag precies zal brengen, maar het is altijd boeiend. De polikliniek is groot en er heerst veel drukte, zeker nu meer zorg ambulant wordt aangeboden. De vermaatschappelij-king gaat ook aan ons niet voorbij.”

“We doen ook alle administratie voor de artsen in opleiding in het ziekenhuis”, vertelt Emely. “We nodigen ze uit voor een kennismakinggesprek, zorgen ervoor dat ze een slaap-plaats hebben en dat hun dossier en hun evaluatie adminis-tratief in orde is. Een bijzondere administratieve opdracht is de opvolging van patiënten uit de gevangenis die in vrijheid zijn gesteld. Wij krijgen hiervoor de documenten van de ge-vangenis en we houden een logboek bij met de briefwisse-ling, de verslagen van de experten enzovoort.”

“Of het een moeilijke job is? Ach, je moet vooral veel weten, effi ciënt je werk kunnen organiseren, niets vergeten en bij voorkeur vier handen hebben om te multitasken. We doen ontzettend veel kleine, praktische dingen: een verwarde pa-tiënt op de goede weg helpen, parkingtickets geven aan bezoekers, een man met een glazen oog de cijfercode van de slagboom te helpen intikken… We doen het allemaal even graag en met veel respect voor elke mens. En weet je wat ook een goed gevoel geeft? Als de kassa van de consul-taties ’s avonds klopt!”

“Werken in een psychiatrisch ziekenhuis verandert je kijk op het leven en de mensen. Je relativeert meer. Je legt de lat voor je eigen kinderen bijvoorbeeld niet onnodig hoog. Er kan zoveel mislopen door een te hoge druk op kinderen en jongeren. Hier werken verandert ook jezelf als mens. Je wordt toleranter voor mensen die anders zijn of een andere cultuur hebben”, vertelt Hannelore.

“Werken in de gezondheidszorg is werken voor mensen. Dat maakt het zo fi jn en zo zinvol. Natuurlijk word je in de psychiatrie soms met schrijnende situaties geconfronteerd. Het maakt je nederiger als mens. Psychiatrische patiënten zijn mensen als jij en ik. De psychiatrie is niet alleen schrij-nend, het is vooral een plek van hoop en herstel. Dat voel je hier elke dag”, besluit Sonja.

MASTERPROEF VERPLEEGKUNDIGE PIETERJAN SIMOEN: "MOBIEL CRISISTEAM MAAKT HET VERSCHIL"

18

Een interventie van het mobiel crisisteam maakt wel degelijk een signifi cant verschil op het gebied van opnameduur, coping vaardig-heden en mentaal welbevinden. Dat blijkt uit het masteronderzoek van verpleegkundige Pieter-Jan Simoen van het mobiel crisisteam van het Netwerk GGZ Regio Noord-West-Vlaanderen.

Pieter-Jan Simoen: “Mensen die kunnen terugvallen op een

sociaal netwerk, worden minder opgenomen.”

Pieter-Jan Simoen is bachelor in de verpleegkunde. Nadat hij een zestal maanden op de psychoseafdeling van het PZ Onzelievevrouw had gewerkt, stond hij in 2012 mee aan de wieg van het Mobiel Crisisteam. In 2013 startte hij aan de UGent een opleiding Master in het management en beleid van de gezondheidszorg. “Mijn interesse in management is groot”, vertelt Pieter-Jan. “Ik wil mijn blik als verpleegkun-dige breed houden. Ook de econo-mische aspecten boeien mij, zowel op micro- als op macroniveau.”

Voor zijn masterproef met prof. Piet Bracke als promotor, zocht Pieter-Jan aansluiting bij zijn ervaringen in het Mobiel Crisisteam. “Met enkele colle-ga’s zijn we op werkbezoek geweest in Birmingham”, zegt hij. “In België be-staat nog maar weinig onderzoek naar de resultaten van mobiele crisishulp. In Groot-Brittannië staan ze een stap verder, maar hun systeem is helemaal anders. Het leek me interessant om ook bij ons eens de effecten van een interventie met het Mobiel Crisisteam te meten.”

Mooie resultaten

“Je hebt cijfergegevens nodig om een goed beleid te kunnen voeren. Al enkele jaren horen we dat we bed-den moeten afbouwen en meer ambu-lant gaan werken, onder meer met de mobiele teams. Maar werkt dat ook?

ACtueel

19

In mijn masterproef heb ik de impact onderzocht van een interventie van het Mobiel Crisisteam op de opname-duur, op copingstrategieën en op het mentaal welbevinden van patiënten op middellange termijn.”“De resultaten zijn erg positief wat de opnameduur betreft. Mensen die ooit een opname kenden voor hun mentale gezondheid, verblijven in de periode na een interventie door het Mobiel Crisisteam 26,5% minder in opname in vergelijking met de periode daarvoor. Er is ook een signifi cante stijging van 51,8% van de copingvaardigheden, wat betekent dat cliënten na een interven-tie van het mobiel team beter gebruik kunnen maken van oplossingsgerichte vaardigheden. En ook het psychisch welbevinden stijgt, ook al blijft het la-ger dan bij de doorsneebevolking. Je zou kunnen zeggen dat een interventie van het Mobiel Crisisteam geen tover-oplossing is: de psychische problemen zijn niet helemaal weg. Maar een inter-ventie maakt wel een groot verschil op alle domeinen.”

Sociaal netwerk

In zijn masterproef onderzocht Pieter-Jan Simoen verder of de sociale steun waarop cliënten kunnen rekenen een verschil maakt. “Die sociale steun blijkt erg belangrijk te zijn, zowel voor het welbevinden als voor de opnameduur en de copingvaardigheden. Mensen die kunnen terugvallen op een sociaal netwerk, worden minder opgenomen. Als samenleving moeten we dan ook meer investeren in die sociale netwer-ken, ook voor alleenstaanden en an-dere, meer kwetsbare mensen.”

Het onderzoek van Pieter-Jan blijft niet onopgemerkt. “Ik ben al uitgenodigd door Christiaan Decoster, directeur-generaal van de FOD Volksgezond-heid, om de resultaten voor te stellen. Ook de Vlaamse overheid heeft me gevraagd om mijn onderzoek toe te lichten. Ook ziekenhuizen tonen be-langstelling. Het bewijst dat we be-hoefte hebben aan meer onderzoek in ons land. Hoe beter je het beleid met cijfers kunt onderbouwen, hoe sterker het beleid dat je kunt voeren”, besluit Pieter-Jan Simoen.

Daar is de jaarlijkse kerstmarkt!

Dinsdag 13 december vindt de jaarlijkse kerstmarkt plaats in de cafetaria Dienst Vrije Tijd van PZ Onzelievevrouw. Van 11.00 tot 15.30 uur kan iedereen er terecht voor unieke en originele geschenken voor in of onder de kerstboom: kerstballen en andere versiering, kaarsen, kerststukjes, kerstkaarten, aardewerk enzovoort. Er worden dit jaar pannenkoeken voorzien en “een kerstenatje” om volop in de sfeer te komen. Ook dit jaar staat de kerstmarkt in het teken van de website “Ac-tievelink”. Naast geschenken gemaakt door patiënten van PZ Onzelievevrouw zullen ook standjes verzorgd worden door onze partners: activiteitencentrum De Gempersteeg, de ONT-moeting en PC Sint-Amandus. De organisatie hoopt opnieuw op een massale belangstelling.

MENSEN.ANDERS BEKEKEN

“Ik ben de enige man in de schoonmaakploeg van PZ Onzelievevrouw. Maar ik voel me daar pri-ma bij . We vormen een goed team samen. De sfeer zit goed en het werk is leuk. Ik poets kamers en leefruimtes, dweil de keuken en rij d met de schoonmaakwagen door de gangen. Heel plezant vind ik dat.

Ik ben afkomstig uit Tur-kij e, maar ik woon al 17 jaar in Vlaanderen. Ik ben getrouwd en ik heb drie kinderen: alle drie jon-gens. Veel van mij n vrij e tij d gaat naar mij n gezin. De twee oudsten doen aan trampolinespringen,

de jongste voetbalt. Ik moet dus geregeld naar de sportclub rij den.Maar ik sta ook mij n man-netje in de keuken. Ik doe graag boodschappen en ik kook ook vaak. Ja, een echte nieuwe man! Dat ben ik.

Brugge is een prachtige stad om in te wonen. Het is rustig en proper. Ik voel me hier welkom. In het begin is het natuur-lij k even wennen als je uit een ander land komt, maar nu voel ik me hier helemaal thuis.”

Serdar Kusdemir, medewerker schoonmaakploeg

“IK STA MIJN MANNETJE”

20