Afbeelding 1: Plangebied Omgevingsvisie Giessenlanden ... · werken is vastgelegd en is een...

Inventarisatiedocument Omgevingsvisie Giessenlanden

Afbeelding 1: Plangebied Omgevingsvisie Giessenlanden (bron: BügelHajema 06-09-2016)

Inventarisatiedocument Omgevingsvisie Giessenlanden

Projectnummer 855.00.01.00.00

10 november 2016

Inhoud

1 W a ar o m e e n i n v en ta r i s a t i ed o cu m e n t 5

1.1 Waarom is dit inventarisatiedocument opgesteld? 5

1.2 Wat is het doel van dit document? 6

1.3 Status Omgevingsvisie en inventarisatiedocument 6

1.4 Leeswijzer 7

2 I n v en t a r i s a t i e b e l e i d 9

2.1 Met welk beleid moet rekening worden gehouden? 9

2.2 Rijksbeleid 9

2.3 Provinciaal beleid 10

2.4 Waterschap Rivierenland 10

2.5 Regionaal beleid 12

2.6 Gemeentelijk beleid 14

3 I n v en t a r i s a t i e w a a r d e n 15

3.1 Ligging in de regio 15

3.2 Landschap 17

3.3 De ondergrond (bodem, water en reliëf) 17

3.4 Water en groen 19

3.5 Kernen en bebouwingslinten Structuurlijnen (wegen waterwegen) 24

3.6 Identiteit 31

3.7 Inzoom op de kernen 32

3.8 DOP Arkel 32

3.8.1 Demografische gegevens Arkel 32

3.8.2 Verbeterpunten 33

3.9 DOP Giessenburg 33

3.9.1 Demografische gegevens Giessenburg 34


3.10 DOP Giessen-Oudekerk 35

3.10.1 Demografische gegevens Oudekerk 35

3.11 DOP Hoogblokland 35

3.11.1 Demografische gegevens Hoogblokland 35


3.12 DOP Hoornaar 36

3.12.1 Demografische gegevens Hoornaar 37


3.13 DOP Noordeloos 38

3.13.1 Demografische gegevens Noordeloos 38


3.14 DOP Schelluinen 39

3.14.1 Demografische gegevens Schelluinen 40


4 I n v en t a r i s a t i e w a a r d e n en b e l a n g en 41

4.1 Belangen bewoners en organisaties in kaart gebracht 41

4.2 Interviews 41

4.3 Dorpsschouwen 44

5 A g en d a v o o r d e t o e ko m s t 49

5.1 Kaartmateriaal 52

Bronvermelding 64

B i j l a g en

5

1

Het eerste hoofdstuk van dit document licht toe waarom het inventarisatie-

document is opgesteld. Wat is het doel en de status van dit document. Voor

wie is het opgesteld en hoe is het document opgebouwd.

1.1 W a a ro m i s d i t i n ve n t a r i s a t i ed o cu me n t op g e s te l d ?

Leven in een veilige en gezonde omgeving met een goede omgevingskwaliteit

is een belangrijke voorwaarde in Giessenlanden. Dit vraagt om een vitale

samenleving waar sprake is van de bescherming van waarden en waarbinnen

ruimte is om te ondernemen.

In 2013 sprak Koning Willem Alexander in zijn allereerste troonrede dat “Het

onmiskenbaar is dat mensen in onze huidige netwerken informatiesamenleving

mondiger en zelfstandiger zijn dan vroeger. Gecombineerd met de noodzaak om

het tekort van de overheid terug te dringen, leidt dit ertoe dat de klassieke

verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een participatiesamenleving.

Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor

zijn of haar eigen leven en omgeving” (bron: Troonrede 2013, uitgesproken door

Koning Willem-Alexander op 17 september 2013, www.Rijksoverheid.nl).

Het voorgaande heeft de gemeente Giessenlanden in de afgelopen jaren al

aanleiding gegeven haar koers aan te passen. ‘Kerngericht werken’ is hierbij

een belangrijk motto van de gemeente. Het kerngericht werken, met de

dorps(be)raden en de verbinder, de mondiger burger en een gemeente die

dorpsinitiatieven ondersteunt en mogelijk maakt, maar ook zelf een plan

heeft en het dorpsberaad aan tafel vraagt om mee te denken. Dit kerngericht

werken is vastgelegd en is een richtlijn in het dagelijkse handelen in de ge-

meente.

Ook het rijk verandert mee en werkt momenteel aan een nieuwe wet voor de

ruimtelijke ordening en het milieu. In 2019 treedt de Omgevingswet in wer-

king. Deze wet vervangt 26 bestaande wetten op het terrein van de ruimte-

lijke ordening en het milieu. Met de nieuwe wet beoogt het rijk onnodige

regels voor ondernemers en particulieren weg te nemen. Procedures rond de

bouw van woningen, kantoren en infrastructuur wordt sterk vereenvoudigd

en versneld.

De nieuwe wet gaat uit van bescherming van de fysieke leefomgeving. De

overheid dient te beschikken over beleid waarin de ‘continue’ zorg voor de

kwaliteit van de fysieke leefomgeving centraal staat en ruimte ontstaat voor

ontwikkeling. De nieuwe benadering gaat uit van ‘vertrouwen’, waarbij er

snel en doeltreffend kan worden opgetreden als dat nodig is. Het doel van de

Omgevingswet is:

1. het bereiken en in stand houden van een veilige en gezonde fysieke leef-

omgeving en een goede omgevingskwaliteit en

2. het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen van de fysieke leef-

omgeving ter vervulling van maatschappelijke functies.

Het wetsvoorstel laat ruimte voor het realiseren van activiteiten van burgers

en bedrijven en maakt het realiseren van internationale, nationale, regionale

en lokale beleidsdoelen mogelijk.

Om voldoende voorbereid te zijn op de komst van de Omgevingswet stelt de

gemeente een Omgevingsvisie op. Met de Omgevingsvisie beoogt de gemeen-

te burgers, bedrijven en instellingen uit te nodigen om met initiatieven te

komen. Deze initiatieven dienen te passen bij de identiteit, de

(kern)waarden en de kwaliteiten van de gemeente.

1 Waarom een inventarisatiedocument

1

6

De Omgevingsvisie omvat een toekomstbeeld voor de fysieke leefomgeving

van de gemeente Giessenlanden. Vanaf aanvang van het project zijn alle

betrokkenen uitgenodigd mee te denken en te werken aan de nieuwe Omge-

vingsvisie (participatieproces). Onderdeel van het participatieproces is het

afnemen van interviews tijdens enkele themabijeenkomsten. Tijdens deze

bijeenkomsten zijn de leden van het gemeentebestuur, de ambtenaren en

medewerkers van betrokken instanties geïnterviewd over verschillende the-

ma’s.

Een tweede belangrijk onderdeel van het participatieproces is het bezoek

aan de zeven dorpen van Giessenlanden door de leden van de projectgroep

Omgevingsvisie Giessenlanden. Tijdens de zogenaamde ‘dorpsschouwen’

hebben betrokkenen hun belangen kenbaar kunnen maken.

Het inventarisatiedocument is opgesteld ter voorbereiding op het maken van

deze visie. Het document bevat een weerslag van de feitelijke situatie

(waarden), een beschrijving van het beleidskader en een beschrijving van de

belangen van alle betrokkenen bij deze visie.

Het document pretendeert daarin niet volledig te zijn. Evenmin is het opge-

steld als een uitvoerige verantwoording en onderbouwing van de te maken

keuzes voor de visie.

1.2 W a t i s h e t d oe l v a n d i t d o cu me n t ?

Het doel van het inventarisatiedocument is:

1. het beschrijven van de voornaamste waarden binnen het gemeentelijk

grondgebied;

2. het in kaart brengen van de belangen die er bij de inwoners, instanties

en het gemeentebestuur aanwezig zijn.

Voordat de visie wordt opgesteld, is het van belang te weten wat het ver-

wachtingspatroon is. Wanneer immers het eindproduct niet voldoet aan de

verwachtingen, ontbreekt het uiteindelijk aan draagvlak om met de visie aan

de slag te gaan. Voorts moet het voor iedereen duidelijk zijn dat er grenzen

of kaders zijn waarbinnen de gemeente kan en mag werken. Deze grenzen en

kaders worden bepaald door wetten en regels van overige overheden, zoals

Europa, het rijk, de provincie en het waterschap, maar ook door de beschik-

baarheid van (financiële) middelen. Zo gelden er in Nederland strenge regels

voor het beschermen van de natuur. De Omgevingsvisie dient met deze gren-

zen en kaders rekening te houden.

Het inventarisatiedocument dient er onder andere toe deze grenzen en de

kaders te benoemen.

Het inventariseren van alle waarden en belangen is geen doel op zich. Het

document dient een bijdrage te leveren aan zorgvuldige besluitvorming door

de gemeenteraad. Het is primair aan het bevoegd gezag om te bepalen of er

voldoende onderbouwend onderzoek is gedaan om een besluit te kunnen

nemen.

1.3 S t a t u s O mg ev in g sv i s i e en i n ve n t a r i s a t i ed o cu m e nt

De gemeenteraad stelt de Omgevingsvisie vast en volgt daarvoor de regels uit

artikel 2.1 Wet ruimtelijke ordening (Wro) - ‘Structuurvisie op gemeentelijk

niveau’. De gemeente maakt geen gebruik van de mogelijkheden uit de Om-

gevingswet, omdat deze wet nog niet van kracht is. De regels uit de Wro

hebben voornamelijk betrekking op de procedure (inspraak) en de publicatie.

Voor het overige stelt de Wro weinig eisen aan de inhoud van een visie. Het

is om deze reden dat de gemeente ‘inhoudelijk’ voorsorteert op de Omge-

vingswet.

7

1

De Omgevingsvisie geldt voor het gehele grondgebied van de gemeente. De

visie vervangt de Structuurvisie ‘Giessenlanden Buitengewoon’ uit 2008. Deze

visie gold voor tien jaar. De nieuwe Omgevingsvisie bevat geen termijn

(planhorizon) van maximaal tien jaar. De samenleving verandert voortdu-

rend. Het beleid uit de visie vraagt daarom ook constant aandacht en het kan

aanleiding geven de visie op onderdelen aan te passen of te vernieuwen en,

waar nodig, nieuwe maatregelen te treffen. Ofwel: een ‘actieve’ aanpak om

voortdurend te werken aan een goede kwaliteit van de fysieke leefomgeving.

Het inventarisatiedocument krijgt geen afzonderlijke status of bijzondere

positie. Het college of de gemeenteraad stelt het document niet vast. Het

inventarisatiedocument vervangt ook geen andere documenten.

1.4 L ee s w i j ze r

Dit document is opgebouwd uit vier hoofdstukken. De eerste drie hoofd-

stukken bevatten een weerslag van de belangrijkste uitkomsten uit

de inventarisatie naar de waarden in Giessenlanden;

de inventarisatie van de beleidskaders en regels van overheden;

de inventarisatie van de belangen en wensen van de inwoners, de instan-

ties en het gemeentebestuur.

Het vijfde hoofdstuk bevat een aantal stappen en overdenkingen voor het

opstellen van de visie in de komende maanden en de praktische uitwerking in

de navolgende jaren.

9

2

2.1 M e t w e l k be le i d mo e t r e ke n in g w o rde n g e ho u -

d e n ?

Voor het grondgebied van de gemeente gelden wetten en regels. Deze zijn

opgesteld door het Rijk, de provincie en het waterschap. Ook enkele Euro-

pese regels werken rechtstreeks door. En natuurlijk is er ook gemeentelijk

regels waar rekening mee moet worden gehouden. De belangrijkste kaders

komen in dit hoofdstuk aan de orde.

2.2 R i j k s b e le i d

Het Rijk heeft onder andere voor ruimtelijke plannen de Structuurvisie Infra-

structuur en Ruimte vastgesteld. Het Rijk biedt gemeenten veel ruimte voor

eigen beleid. Wel is in de structuurvisie de ‘Ladder voor duurzame verstede-

lijking’ geïntroduceerd. Als de gemeente een nieuwe stedelijke ontwikkeling

mogelijk maakt, moet de gemeente voldoen aan een aantal voorwaarden,

een drietal stappen die er voor zorgen dat de ontwikkeling voorziet in een

behoefte door benutting van bestaand stedelijk gebied of nieuwe locaties.

De provincie Zuid-Holland heeft deze Ladder opgenomen in de verordening

Ruimte. Ruimtelijke initiatieven moeten de toets van de Ladder doorstaan

om goedkeuring te krijgen voor uitvoering.

De gemeente ligt op steenworpafstand van de ‘Randstad’ en maakt onder-

deel uit van het Nationaal Landschap ‘Het Groene Hart’ (zie afbeelding 2, in

hoofdstuk 3). Het Groene Hart is een relatief dunbevolkt veenweidegebied.

Rond het Groene Hart liggen de stedelijke agglomeraties Rotterdam, Den

Haag, Zoetermeer, Leiden, Haarlem, Amsterdam en Utrecht, die te samen de

Randstad vormen. Binnen het Groene Hart liggen een aantal kleinere plaat-

sen en enkele middelgrote stedelijke nederzettingen zoals Gouda, Alphen

aan den Rijn, Woerden. Het Groene Hart is aangewezen als Nationaal Land-

schap. De Rijksnota ‘Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte bevat voor het

Groene Hart geen specifiek beleid. Rijksoverheid en provincies ondersteunen

sinds 2011 het belang van het Nationaal Landschap niet meer.

Onverkort wordt het Groene Hart erkend als een gebied met internationaal

zeldzame of unieke kenmerken en landschapskwaliteiten. In samenhang

daarmee worden ook de bijzondere natuurlijke en recreatieve kwaliteiten

benadrukt. Het streven dient te zijn deze kwaliteiten te behouden en waar

mogelijk te versterken. Stichting Groene Hart (bron:

http://groenehart.info/;www.groenehart.nl; augustus 2016) behartigt de belangen en

wil het karakter behouden, met al zijn cultuur-, milieu-, landschaps- en na-

tuurwaarden. De stichting vreest vergaande aantasting van het gebied dat ze

belangrijk acht voor de instandhouding van de leefbaarheid in West-

Nederland.

De Rijksoverheid maakt ook beleid voor de gebieden die zij in handen heeft

of beheerplicht aan heeft, denk aan Rijkswegennet en vaarwegen. Ook

neemt ze een aantal Europese netwerken hierin mee, waaronder de Natura

2000 gebieden.

De gemeente Giessenlanden moet rekening houden met reserveringsruimte

voor de verbreding van de A27. Deze reserveringsruimte is vastgelegd in de

Regeling algemene regels ruimtelijke ordening.

Het Natura 2000 netwerk is een Europees netwerk van beschermde natuur-

gebieden. De natuurgebieden die onder dit netwerk vallen worden be-

schermd vanwege hun diersoorten en habitat. Voor de Natura 2000-gebieden

2 Inventarisatie beleid

2

http://groenehart.info/

http://www.groenehart.nl/

10

is een beheersplan vastgesteld waar in hoofdlijnen wordt geambieerd voor

vermindering van stikstof in de gebieden en het verbeteren van de water-

kwaliteit. Deze staat wetmatig beschermd onder de Natuurbeschermingswet

1998. De gemeente Giessenlanden kent een Natura 2000 gebied, liggend aan

de bedding van de Linge.

2.3 P ro v i n c i a a l be l e i d

De gemeente Giessenlanden ligt in het zuidoosten van de Provincie Zuid Hol-

land. De provincie Zuid Holland heeft onder andere de volgende taken:

de inrichting van het landelijk gebied;

een bereikbare regio creëren;

voorzien in het regionaal economisch beleid.

De belangrijkste beleidsuitspraken heeft de provincie vastgelegd in de struc-

tuurvisie Ruimte en Mobiliteit. Deze visie bevat uitspraken waar de gemeente

zich aan moet houden.

De provincie ziet Giessenlanden als een gemeente met een open-landelijk

karakter. Dit karakter wil de provincie behouden, De provincie kijkt hierbij

naar het beschermen van de cultuurhistorie, de molens, kasteel- en landgoe-

deren. Daarnaast kijkt de provincie naar de natuur, het landschap en de rust.

Dit wil de provincie bereiken door natuurgebieden aan te duiden als stiltege-

bied, waardoor het gebied wordt beschermd tegen bijvoorbeeld grote festi-

vals en motorvoertuigen. Grote delen van het grondgebied zijn aangemerkt

als weidevogelgebied. Voor agrarische bedrijfsbebouwing heeft dit geen

beperkingen. Voor andere vormen van bebouwing wel.

Het grondgebied van de gemeente heeft deel uitgemaakt van de oude Hol-

landse waterlinie. Hierbij zijn de geografische eigenschappen van het land-

schap gebruikt ter verdediging van de grote steden in het toenmalige

Holland. Mede hierdoor kent het landschap een sterke openheid. De gebie-

den die onder het grondgebied van de oude Hollandse waterlinie vallen wor-

den als erfgoed gezien door de provincie, daarbij worden de kenmerken en

cultuurhistorie van het gebied niet alleen beschermd, maar ook benut zodat

men het kan ervaren.

2.4 W a t e rs ch a p R i v i e ren l a n d

Het waterschap is van groot belang voor gemeente Giessenlanden. Niet al-

leen voor haar bekende taken, zoals het beschermen van het land tegen

overstroming en het beheren van het drink-, afval- en oppervlaktewater. Het

waterschap is grondbezitter in de gemeente, van bijvoorbeeld dijken. Hier-

door is de rol van het waterschap Rivierenland sterk aanwezig in de fysieke

leefomgeving. Door de karakteristieken van het veenlandschap komt het

waterschap er vaak bij kijken bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dit omdat zij

grondbezitter is, of toets of de waterkwaliteit wordt beschermd, of betrok-

ken wordt om voor een ruimtelijke ontwikkeling een ander (grond)waterpeil

te overwegen. Daarnaast verzorgt zij ook het beheer van het wegennet. Het

waterschap Rivierenland heeft deze taak in samenwerking met gemeentes in

de regio vastgelegd in het Regionaal verkeer en vervoer plan Alblasserwaard

en Vijfheerenlanden. Met het RVVP dient rekening te worden gehouden.

11

2

Afbeelding 2: Beleidskaart natuur (Bron: ESRI Nederland, Interactieve kaarten Provincie

Zuidholland – Staat van Zuid-Holland, BügelHajema 08-09-2016)

12

Nog een kader dat meegenomen dient worden zijn de Peilbesluit Alblasser-

waard en Peilbesluit Vijfheerenlanden, in deze besluiten staat vastgelegd

welk waterpeil er wordt aangehouden met de gemalen over de deelgebieden

in de regio. Deze peilen zijn gebaseerd op functie die voorkomen in het

deelgebied en op de samenstelling van de ondergrond. Waterbeheer van

veenlandschap gaat gepaard met een complexe overweging. Bij veen dat

droog komt te staan, door een laag (grond)waterpeil, treed oxidatie in wer-

king en verzakking. Bepaalde functie waaronder agrarische functies zoals

landbouw hebben het liefst een laag (grond)waterpeil voor hun gewassen.

Hierbij komen twee belangen tegenover elkaar te staan. Het is van belang

dat de gemeente goed communiceert met het waterschap over ruimtelijke

ontwikkelingen om deze goed tot stand te laten komen.

Het waterschap Rivierenland heeft nog geen waterbeheerplan opgesteld voor

2015-2025, deze wordt wel binnenkort verwacht. Hier moet de gemeente

rekening mee houden.

2.5 R eg io n a a l b e le i d

De provincie Zuid-Holland, Waterschap Rivierenland, de gemeenten en het

Ministerie van Infrastructuur en Milieu voeren samen het MIRT-onderzoek

Alblasserwaard-Vijfheerenlanden uit. MIRT staat voor Meerjarenprogramma

Infrastructuur, Ruimte en Transport. De onderzoeksopdracht luidt als volgt:

‘onderzoek de mogelijkheden voor verbinding van een ruimtelijke en econo-

mische gebiedsagenda en waterveiligheid met aandacht voor het behoud van

de cultuurhistorische identiteit, de ruimtelijke kwaliteit en de economische

kracht van het gebied.’ De gemeente Giessenlanden maakt deel uit van het

uitvoeringsteam van deze opdracht. In het kader van het Deltaprogramma is

geconstateerd dat A5H (dijkring 16) niet voldoet aan de huidige normen.

Maatregelen zijn nodig. In het MIRT A5H-onderzoek is verkend of en zo ja

welke ruimtelijke meekoppelkansen er zijn. Geconstateerd is dat er een

aantal meekoppelkansen zijn op locaties aan de rivieren. Aangezien Giessen-

landen niet grenst aan de rivieren heeft het MIRT A5H-onderzoek een relatief

kleine impact op Giessenlanden. Het onderwerp waterveiligheid is overigens

wel van (groot) belang voor Giessenlanden.

De gemeente Giessenland werkt voort in de regio Alblasserwaard – Vijfhee-

renlanden samen met vijf andere gemeentes om op deze wijze een sterke

regio te vormen. In de Regionale woonvisie Alblasserwaard Vijfheerenlanden

zijn afspraken gemaakt over het woonmilieu in de diverse dorpen.

De Regionale woonvisie dient als kader voor prestatieafspraken in de regio..

Opgaven waar de gemeenten onder meer voor staan zijn het faciliteren van

initiatieven, aandacht voor kwaliteit, duurzaamheid en toekomstbestendig-

heid en het bevorderen van de doorstroming en de kwaliteit van de woning-

voorraad. Ook afspraken over het aantal nieuw te bouwen woningen zijn in

de visie vastgelegd. De nadruk is gelegd op het verduurzamen van de wo-

ningvoorraad van zowel corporaties als particulieren.

Er wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de woonmilieus van de

dorpen en het stedelijk gebied. Deze zijn als volgt gedefinieerd:

Landelijk wonen en woondorpen:

Verspreide huizen en kleine kernen met weinig of geen voorzieningen. Zijn

voor voorzieningen (grotendeels) afhankelijk van omliggende dorpen of ste-

den.

13

2

Voorzieningendorpen:

Dorpen met een combinatie van groter aantal inwoners (meestal meer dan

3.000), voorzieningen voor gezinnen en ouderen (scholen, huisarts, super-

markt), woonzorgaanbod (bijvoorbeeld een verzorgingshuis) en gemakkelijke

bereikbaarheid per OV en auto. Vervullen een bovenlokale rol voor omlig-

gende dorpen.

Stedelijk gebied:

Betreft Gorinchem en Leerdam. Hardinxveld-Giessendam bestaat uit voorzie-

ningendorpen maar fungeert in de woningmarkt eerder als stedelijk gebied,

vanwege bereikbaarheid, werk en voorzieningen.

In onderstaand schema is de typering voor de zeven kernen weergegeven. De

visie bevat voor Giessen-Oudekerk geen typering.

Ondergrondadvies regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden

Het boek ‘Gegronde Alblasserwaard-Vijfheerenlanden’ is een hulp tool om de

ondergrond, in al zijn facetten, vroegtijdig te betrekken in de planvorming.

Het duurzaam benutten van ondergrondkansen, in de regio Alblasserwaard -

Vijfheerenlanden, staat centraal in het ondergrondadvies. Het boek biedt

een inspiratie- en handelingskader voor duurzame ontwikkelingen in de Al-

blasserwaard-Vijfheerenlanden. Zodat de potentiële bijdrage van ondergrond

beter overwogen en benut kan worden. Het boek is te gebruiken vanuit de

drie modules:

een ondergrondagenda die dient als handelingskader inclusief checklists

(module 1);

een kennisfundament voor alle relevante ondergrondkwaliteiten (modu-

le 2);

instrumenten die helpen de ondergrondkwaliteiten te operationaliseren

(module 3).

Figuur 1: Checklist ondergrondkwaliteiten(bron: Ondergrondadvies)

Tabel 1: Categorie woonmilieus, Bron: Regionale woonvisie Alblasserwaard-

Vijfheerenlanden

14

2.6 G e me en te l i j k be l e i d

Een besluit met een grote impact op de bevolking in de gemeente Giessen-

landen is de keuze over een fusie met de gemeente Molenwaard. De bestuur-

lijke grenzen zullen veranderen. Waardoor mogelijk de structuur van de

gemeente en de afstand tot haar bewoners zal veranderen. Dit besluit wordt

in het najaar 2016 genomen(bron: https://www.gemeentemolenwaard.nl/).

Een belangrijke samenwerking waar de gemeente Giessenlanden gebruik van

maakt is het kerngericht werken. Hierbij wordt het dorpsberaad opgeroepen

om niet alleen te adviseren bij beleid en plannen, maar ook om mee te den-

ken en initiatieven beter grondslag te geven. Het dorpsberaad staat los van

de gemeente en is samen te vatten als betrokken dorpsgenoten. Het dorps-

beraad doet dit voor de leefbaarheid van hun dorp. De gemeente waardeert

deze samenwerking erg.

Het bestemmingsplan “Aansluiting A27 en verbindingsweg Grote Haar”, die

de gemeente onder initiatief van de gemeente Gorinchem heeft opgesteld,

bevat concrete wekafspraken voor nieuwe open afritten op de A27 ten be-

hoeve van het nieuwe bedrijven terrein ten noorden van Gorinchem. Het

plan is nog in voorbereiding en dienst nog vastgesteld te worden. Het nieuwe

bedrijventerrein ligt aan de rand met de gemeente Giessenland. De nieuwe

ontsluiting is uitsluitend bestemd voor het bedrijventerrein.

Giessenlanden wil een duurzame gemeente zijn. De ambities zijn vastgelegd

in de ‘Nota Duurzaamheid 2016-2019 Gemeente Giessenlanden’. Het stand-

punt is inwoners en ondernemers meer invloed, zeggenschap en ruimte te

bieden om zelf hun woon- en/of werkomgeving op duurzame wijze vorm te

geven. Belangrijke doelen zijn duurzaamheid inbedden in alle beleidsvelden

binnen de gemeentelijke organisatie, samenwerken met partijen buiten de

gemeentelijke organisatie, nadruk leggen op zaken waar de meeste resulta-

ten te behalen zijn en optreden als gever van het goede voorbeeld, initia-

tiefnemer, begeleider/facilitator en (co-)financier).

https://www.gemeentemolenwaard.nl/

15

3

Dit deel van het inventarisatiedocument bevat een beschrijving van de iden-

titeit van Giessenlanden door de belangrijkste waarden in beeld te brengen.

Bij deze beschrijving wordt gebruik gemaakt van kaartmateriaal. Immers,

één beeld zegt meer dan 1.000 woorden.

3.1 L i g g i ng i n d e r eg i o

Op afbeelding 3 is de ligging van de gemeente in de regio weergegeven. De

gemeente ligt in het veenweidegebied ‘Alblasserwaard-Vijfheerenlanden’ in

de zuidoostflank van Nationaal Landschap het ‘Groene Hart’. Het veenwei-

degebied ligt ingeklemd tussen de rivieren Lek, Noord, Linge en Merwede en

wordt ervaren als een echt Hollandse oase van rust met weidse vergezichten,

kenmerkend voor dit cultuurhistorische landschap (bron: Visie Beeldkwaliteit

Alblasserwaard – Vijfheerenlanden, Het Gebiedsplatform Alblasserwaard – Vijfheerenlan-

den; april 2014, Werkboek ruimtelijke kwaliteit, Afdeling Ruimte en Mobiliteit, provincie

Zuid-Holland; april 2016). Het Groene Hart kent hoofdzakelijk de functies land-

bouw, natuur en recreatie. De volgende onderdelen van het Groene Hart zijn

van belang voor Giessenlanden:

1. het betrekkelijk dichtbij gelegen molencomplex van Kinderdijk (Unesco

werelderfgoed);

2. de donken van Hoornaar staan op de ‘tentatieve lijst’ van Unesco (po-

tentieel werelderfgoed):

a. donken zijn door de wind opgestoven rivierduinen tijden de laatste

IJstijd;

b. de veengronden zijn met de tijd ingeklonken waardoor de donken

bloot kwamen te liggen;

c. bijzondere waarde:

cultuurhistorische betekenis;

eilandje van zandgrond binnen de veengronden;

hoger en droger met andere vegetatie: meer biodiversiteit.

Daarnaast ligt Giessenlanden nabij de Randstad. Aan de zuidkant is sprake

van een ‘harde’ grens met de verstedelijkte Merwedezone aan de zuidrand

van de Alblasserwaard.

Binnen de gemeente Giessenlanden treft men genuanceerde landschappelij-

ke eenheden:

1. Het veenweidegebied:

a. met open, lage en natte veengronden;

b. geometrisch ingericht met sloten;

c. met graslanden / landbouwgebied.

En

2. Het landschap van kleine rivieren:

a. met meanderende veenstromen

b. halfopen oeverwallen (zavel en klei)

c. organische en onregelmatige patronen met bebouwingslinten,

3. maar ook de harde grenzen van verstedelijking en infrastructuur, waar-

door gebieden, kernen en landschappen van elkaar afgesneden zijn:

a. Arkel ligt „los“ van de gemeente Giessenlanden;

b. Schelluinen als landschappelijk onderdeel van de grote stroomrug

van de Merwede hoort niet echt bij de landschappen van de ge-

meente Giessenlanden;

c. snelwegen A15, A27 en het spoor als harde grens.

De volgende paragraaf gaat dieper op de landschapswaarden in Giessenlan-

den in.

3 Inventarisatie waarden

3

16

Afbeelding 3: Ligging in de regio (bron: BugelHajema 06-09-2016)

17

3

3.2 L a n ds ch a p

Het landschap is gevormd door natuurlijk en menselijk handelen. Het is als

gevolg daarvan altijd in beweging geweest en verandert ook in de toekomst.

Het landschap bepaalt in sterke mate de omgevingskwaliteit en wordt dage-

lijks door iedereen ervaren. De afwisseling en de kwaliteit van het landschap

maken dat Giessenlanden grote aantrekkingskracht heeft op het wonen, wer-

ken en recreëren.

Aan elk landschap is een aantal ‘kwaliteiten’ verbonden die kenmerkend is.

Deze kwaliteiten bepalen in grote mate het gezicht van het landschap. Hier-

bij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de kwaliteit 'openheid'. Wanneer de

bestaande openheid verloren gaat, wordt het landschap in haar wezen aan-

getast. Door de kwaliteiten per te onderscheiden landschapseenheden te

beschrijven en te benoemen, krijgt het begrip kwaliteit een concrete invul-

ling.

In Giessenlanden komen de volgende landschapseenheden voor:

het landschap van de grote rivier (Merwede) ten het zuiden van Giessen-

landen met brede en hoog gelegen stroomruggen;

het landschap van de kleine rivieren en veenstromen (Giessen, Linge en

zijstroompjes) met smalle en hoger gelegen oeverwallen;

het veenweidelandschap met de lage kommen;

het Merwedekanaal als grenslijn tussen Alblasserwaard en Vijfheerenlan-

den.

De landschapseenheden zijn ontstaan vanuit de verschillen in ondergrond

(geologie en geomorfologie), hoogte, bodem en waterhuishouding. De ver-

schillen hebben in de afgelopen eeuwen geleid tot een grote verscheidenheid

aan planten, dieren en occupatiepatronen. In de navolgende paragrafen wor-

den deze waarden elk afzonderlijk beschreven. Er is bij de beschrijving ge-

bruik gemaakt van het document ‘Visie Beeldkaliteit Alblasserwaard-

Vijfheerenlanden’ (bron: Visie Beeldkwaliteit Alblasserwaard – Vijfheerenlanden, Het

Gebiedsplatform Alblasserwaard – Vijfheerenlanden; april 2014).

3.3 D e on d e rg ro n d ( b o de m , w at e r e n r e l i ë f )

De afbeeldingen 4,5 en 6 geven een goede indruk van het reliëf en de samen-

stelling van de bodem. Het grondgebied van Giessenlanden kwalificeert zich

als een gebied met een duidelijk veenweidekarakter in de overgang van

veen- naar rivierengebied met:

open en gave veenweideontginningen met waardevolle verkavelingen en

inrichtingselementen (polderkades, weteringen en tiendkaden, molen-

complexen, langgerekte boerderijlinten);

een fijnmazig systeem van langgerekte sloten en smalle kavels centraal

in het gebied;

contrast tussen de lager gelegen en regelmatig verkavelde veenweide-

complexen met een grote mate van openheid en de grilliger, natuurlijke

vormen van stroomruggen met (vrijwel aaneengesloten bebouwingslin-

ten) en kronkelende veenstromen (zie kaart Landschap Laag 1);

donken (in het Pleistoceen gevormde rivierduinen) als opvallend ele-

ment in het verder vlakke veenweidegebied. De donken zijn in de ver-

hoogde ligging van Hoogblokland en Hoornaar goed te herkennen.

18

Afbeelding 4: Reliëf (bronnen: Actueel Hoogtebestand van Nederland – ahn.nl,

Topografische kaart van Gemeente Giessenlanden 2015 Willem van Aalst,

BügelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 5: Afzettingen (bronnen: Interactieve kaarten Provincie Zuidhol-

land – Staat van Zuid-Holland, Topografische kaart van Gemeente Giessenlan-

den 2015 Willem van Aalst, BügelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 6: Bodem (bronnen: Bodemkaart Nederland 1986 Stiboka Wageningen, Topografische kaart van Ge-

meente Giessenlanden 2015 Willem van Aalst, BügelHajema 06-09-2016)

19

3

3.4 W a t e r e n g roe n

De afbeeldingen 7 t/m 10 geven de ontwikkeling weer van het oppervlakte-

water van de periode 1850 tot 2015. Wat opvalt is dat er aan de oorspronke-

lijke waterstructuur in ruim anderhalve eeuw betrekkelijk geringe

wijzigingen kent. Het is de uitkomst van de ontginningswijze van het gebied

door de mens en de al eeuwenoude lange noodzaak het water te beheren. In

combinatie met de afbeeldingen 11 t/m 15 zijn de ontginningsblokken, ‘ka-

mers’ genoemd, daarom nogal altijd heel goed zichtbaar en zorgt deze struc-

tuur voor een goed herkenbaar en ‘leesbaar’ landschap.

Afbeelding 7: Water 1850 (bron: BügelHajema 06-09-2016) Afbeelding 9: : Water 1950 (bron: BügelHajema 06-09-2016) Afbeelding 8: Water 1900 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

20

3

Afbeelding 10: Water 2015 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

21

3

Het samenspel tussen de ondergrond, het water en het gebruik van de gron-

den door mensen komt in Giessenlanden ook tot uitdrukking in de aanwezig-

heid van ‘groen’ in de vorm van weilanden, polders, boomsingels, enkele

boom- en fruitkwekerijen en bospercelen. In het gebied kwam van oorsprong

moerassig elzenbroekbos voor. Op de stroomruggen langs de rivieren komen

van oudsher loofbomen voor. Het gebruik van de gronden en de beplanting in

het gebied is door de jaren heen voornamelijk functioneel. Grootschalige

natuur ontbreekt.

Afbeelding 11: Groenstructuur 1850 (bron: BügelHajema 06-

09-2016)

Afbeelding 12: Groenstructuur 1900 (bron: BügelHajema

06-09-2016)

Afbeelding 13: Groenstructuur 1950 (bron: BügelHajema 06-

09-2016)

22

Afbeelding 14: Groenstructuur 2015 (bron: BügelHajema 06-09-2016

23

3

Afbeelding 15: Landschap (bronnen: Interactieve kaarten Provincie Zuidholland – Staat van Zuid-Holland, Topografische kaart van Gemeente Giessenlanden 2015

Willem van Aalst, BugelHajema 06-09-2016)

24

Typische cultuurhistorische waarden in het gebied zijn:

de eendenkooien en de molens als bijzondere elementen;

de Tiendwegen als waterstaatkundige elementen (ter compartimentering

van polders): twee parallel lopende weteringen met een lange rechte

weg of kade ertussen (zonder bebouwing) en haaks op de verkaveling ge-

oriënteerd;

de knotbomen op de koppen van de kavels;

beplantingen langs achterdijken en -kaden, bij de achteringangen aan de

tiendwegen (‘hovelingen’) en de ‘huftbosjes’ (kleine bosjes, waarachter

het vee schaduw/beschutting vindt).

Het landschap verandert als gevolg van verschillende ontwikkelingen. Enkele

ontwikkelingen bieden kansen tot versterking van de bestaande waarden.

Enkele actuele ontwikkelingen zijn:

transformatiedruk (functieverandering, verdichting van de bebouwing);

op termijn krijgt het Groene Hart minder zoetwater en de bodemdaling

van het veengebied

schaalvergroting landbouw;

gemeente Gorinchem ontwikkelt en realiseert een regionaal bedrijven-

terrein met aansluiting op de snelweg A27.

3.5 K e rn en en b e bou w i ng s l i n te n S t ruc t u u r l i jn e n

(w e g - en w at e rweg en )

Naast de waterwegen bepalen ook de wegen spoorwegen de structuur van

het gebied. In tegenstelling tot het water is het aantal wegen in de afgelo-

pen anderhalve eeuw wel flink toegenomen (afbeeldingen 16 t/m 18). De

hoofdwegen in het gebied worden gevormd door de snelwegen A15 en A27 en

de provinciale wegen N214 en N216. Naast deze hoofdwegen komen ver-

spreid regionale en lokale erftoegangswegen (max. 60 km/uur buiten de

bebouwde kom) en gebiedsontsluitingsweg (maximaal 80 km/uur buiten de

bebouwde kom).

De afbeeldingen 20 t/m 24 geven de ontwikkeling van de kernen en bebou-

wingslinten weer. OP afbeelding 23 is goed te zien dat er na 1950 ook be-

bouwing ook buiten de traditionele linten en bebouwingskernen is

gerealiseerd. Ook zijn de geplande uitbreidingswijken bij de verschillende

kernen heel goed zichtbaar.

Knooppunt

Arkel is te typeren als knooppuntdorp. Het dorp in het stroomruglandschap

van de Merwede neemt een bijzondere positie in als gevolg van de ligging

aan verschillende weg-, spoor- en waterwegen. Het dorp is ontstaan aan de

Merwede, Linge en Zederik; oorspronkelijk een riviertje, in 1824/1825 verg-

raven tot Zederikkanaal →en in 1876 tot Merwedekanaal.

Donkdorp

Dan zijn er de linten van de donkdorpen Hoornaar en Hoogblokland (bebou-

wingslinten in het veenweidegebied). De linten zijn als volgt te typeren en te

karakteriseren:

de bebouwing staat op donken in het veenweidegebied;

de kavels staan dwars op het bebouwingslint, variërend van haaks tot

enigszins onder een hoek (ruimtelijke structuur);

25

3

er is sprake van verspreide, dichte tot half open bebouwingsstructuur;

soms symmetrische opzet met een centrale waterloop en bebouwingslin-

ten aan beide zijden;

tussen de bebouwing is ruimte (open kavels);

er is sprake van veelal agrarische, bebouwing aan het lint;

de bebouwing staat middenvoor op de kavel, evenwijdig aan de kavel-

grenzen;

karakteristiek is de aanwezigheid van knotbomen langs de wegen.

Polderlinten

Dan is er nog het rivierengebied (Giessen-Oudekerk, Giessenburg en Noorde-

loos), als volgt te typeren en te karakteriseren:

gelegen aan de stroomruggen of aan de knooppunt van belangrijke wa-

tergangen;

verkaveling dwars op de dijk, variërend van haaks tot enigszins onder

een hoek (ruimtelijke structuur);

asymmetrische profiel met bebouwing binnendijks;

uitzonderingen met industrie of recreatieve functies buitendijks;

verspreide, dichte tot half open bebouwingsstructuur;

overwegend agrarisch karakter van de bebouwing buiten de dorpskernen;

bebouwing op de kop van de kavels (plaatselijk binnendijks aan de voet

van de dijk of dichter tegen de dijk aan);

er is sprake van een relatie met het landschap dat vanaf de hoge rivier-

dijken en tussen de bebouwing door te ervaren is.

Stroomrugdorp Schelluinen

Afbeelding 17: Infrastructuur 1900 (bron: BugelHajema

06-09-2016)


06-09-2016)


06-09-2016)

Afbeelding 20: Bebouwing 1850 (bron: BugelHajema

06-09-2016)


06-09-2016)


06-09-2016)

26

Tot slot is er nog het stroomrugdorp Schelluinen dat te typeren en te karak-

teriseren is als een latere (vanaf jaren 50 van de vorige eeuw) veelal recht-

lijnige uitbreiding van het oorspronkelijke lint.

27

3

Afbeelding 19: : Infrastructuur 2015 (bron: BugelHajema 06-09-2016)

28

Afbeelding 24: Infrastructuur (bronnen: Topografische kaart van Gemeente Giessenlanden 2015 Willem van Aalst, BugelHajema 06-09-2016)

29

3

Afbeelding 23: Bebouwing 2015 (bron: BugelHajema 06-09-2016)

30

Afbeelding 25: Occupatie (bron: Interactieve kaarten Provincie Zuidholland – Staat van Zuid-Holland, Topografische kaart van Gemeente Giessenlanden 2015 Willem

van Aalst, BugelHajema 06-09-2016)

31

3

3.6 I d e n t i t e i t

De gemeente Giessenlanden is te karakteriseren als een plattelandse ge-

meente. Het grootste deel van het gemeentelijk grondgebied is in gebruik

voor landbouwdoeleinden (92,9%) (bron: Ruimtelijke kwaliteit en streekeigen

bebouwing Alblasserwaard - Vijheerenlanden). De kernen Hoogblokland,

Hoornaar, Noordeloos en Schelluinen met hun omgeving hebben een meer

agrarisch karakter. De kernen Arkel en Giessenburg kenmerken zich als de

meest industriële kern van Giessenlanden.

Het landelijk gebied van Giessenlanden en omgeving is zo uniek in Nederland

dat dit door het Rijk is aangewezen als Nationaal Landschap: ‘Randstad’.

Giessenlanden beschikt daarbij over een groot aantal beschermde natuurge-

bieden en objecten zoals monumenten. De ambitie van de gemeente is om

een goed woon-, werken recreatiegebied te zijn, met respect voor de in

grote mate aanwezige kwaliteiten en waarden.

Het Groene Hart is de contramal van de Randstad met in de directe nabijheid

de grote stedelijke concentraties Rotterdam en de Drechtsteden. Deze plaat-

sen liggen allemaal binnen een half uur reisafstand.

Giessenlanden is een gemeente die in contrast met de genoemde stedelijke

concentraties beschikt over een prachtig, overwegend open landschap met

veel water.

Door groei in de omliggende stedelijke concentraties staat de landschappe-

lijk en cultuurhistorisch kwaliteit van Giessenlanden onder druk. De verste-

delijkingsdruk bedreigt de openheid, rust en natuurwaarden van het

landschap. Terwijl het juist deze waarden zijn die Giessenlanden maken tot

een recreatief uitloopgebied voor de bewoners in de Randstad.

Typerend is de afwezigheid van een duidelijk naar voren komende gemeente-

lijke identiteit. De bewoners spreken over gemeentegrenzen tussen de af-

zonderlijke kernen. De ‘oude’ gemeentegrenzen welteverstaan, waarmee de

eigenheid van de kern benadrukt wordt.

32

3.7 I n z oo m o p d e ke rnen

DOP staat voor dorpsontwikkelingsplan, dit is een actieplan dat wordt opge-

steld door het dorps(be)raad in samenwerking met de bevolking, organisaties

en de gemeente. Het doel van het DOP is het verbeteren van de leefbaarheid

in het dorp, elk dorp kent een eigen DOP. Elk dorp kent daardoor haar eigen

verbeterpunten die passen bij de situatie in het dorp ten tijden van opstellen

van het DOP (bron: DOP van de afzonderlijke kernen).

3.8 D O P A rke l

Arkel is een van de grotere dorpen in de gemeente Giessenlanden. Het dorps-

raad Arkel heeft in mei 2016 haar DOP opgesteld, hieruit volgt de volgende

inhoud.

3.8.1 Demograf ische gegevens Arkel

Aantal inwoners 3320

Inwoners 65+ 670 (20,2%)

Kinderen < 15 520 (15,7%)

Aantal Huishoudens 1470

Gemiddeld huishouden (in personen) 2,26

Sociale huurwoningen 482

Particuliere huur- en koopwoningen 988

Aantal bedrijfsvestigingen 335

Sportpark Schoonzigt Bibliotheek Arkel

OBS De Lingewaard Wielerparcours Jan van Arkel

Zwembad de Tobbe Gezondheidscentrum “De Witte Swean”

Watersportvereniging De Gors Historische vereniging

Bronnen: CBS, OSM en aangeleverde DOP's

Bedrijven

Voorzieningen

Verenigingen

Arkel

Inwoners

Huishoudens/woningen

33

3

3.8.2 Verbeterpunten

Groen en spelen Betere verdeling groen/tekort aan groen in Oudbouw.

Verbetering van het onderhoud groene ruimte.

Beter en intensiever gebruik van bestaand groen.

Ongebruikt gebruiksgroen vervangen voor kijkgroen.

Variatie in speelplekken uitbreiden met natuurlijke speelplekken.

Ontbreken van voldoende zitplekken en prullenbakken op speelplek-

ken.

Schaarste aan hangplekken voor (oudere) jeugd.

Cultuur en sociale samenhang Weinig binding met het dorp in vergelijking met dorpen in omgeving.

Weinig animo voor collectieve schoonmaak en onderhoudsinitiatie-

ven.

Arkelaren worden graag ontzorgd.

Voorzieningen Verbeteren zichtbaarheid van voorzieningen.

Inzet voor behoud voorzieningen (apotheek).

Verbeteren samenhang onder winkeliers.

Verbeteren samenhang tussen winkeliers en het dorp(via wederzijd-

se loyaliteit bij sponsering, en klantbinding binnen het dorp).

Toerisme en recreatie Uitbreiding aanbod toeristische en recreatieve voorzieningen.

Het ontbreken van een TOP locatie.

Benutten van kansen met betrekken tot de aanwezigheid Linge (bij-

voorbeeld: horeca en waterrecreatie).

Het beleefbaar maken van cultuur(historie).

Bereikbaarheid Overlast door te hard rijden en foutparkeren.

De verkeersinrichting is niet overal even logisch.

Op een aantal plaatsen ontstaan gevaarlijke situaties doordat fiet-

sers de rijbaan met auto’s delen.

Onvoldoende aandacht voor mitigerende maatregelen bij plannen

voor verkeersluwe inrichting Harpstraat.

Onveilige oversteekplaatsen en onhandige opgangen voor minder va-

liden.

Plein 983 wordt amper gebruikt als parkeermogelijkheid op drukke

momenten.

Bedrijvigheid Inzetten op plannen voor vergroening van het bedrijventerrein Arkel.

Inzet op koppeling afslag Scheiwijk - Vlietskade.

Aanpak verpaupering terrein Betonson.

3.9 D O P G ie s s en b u rg

Giessenburg is een van de grotere dorpen in de gemeente Giessenlanden. Het

dorpsraad Giessenburg heeft in maart 2015 haar DOP opgesteld, hieruit volgt

de volgende inhoud.

34

3.9.1 Demograf ische gegevens Giessenburg


Wonen Aanbod woningen voor starters en ouderen vergroten.

Sociaal Domein Zorgverantwoording oppakken door maatschappij, borgen en ver-

sterken sociale cohesie en inclusie.

Ontmoetingen bevorderen.

Meer licht werpen op culturele waarden.

Verbreden voorzieningen voor jongeren.

Infrastructuur en veiligheid Verkeerssituaties bestuderen en waar nodig verbeteren met gerichte

maatregelen.

Glasvezelnet stimuleren.

Economie Toekomstvisie opstellen voor het bevorderen van het bestaansrecht

winkels. Gericht op de aantrekkingskracht, toegankelijkheid, infor-

matievoorziening

Organiseren van evenementen.

Onderzoek naar capaciteit parkeerplaatsen bij winkels in het cen-

trum

Recreatie en Toerisme Juridisch kader afspraken over het gebruik en handhaven van de ri-

vier de Giessen.

Gemeentelijk beleid verbrede ruimte aanbieden voor ondernemers,

mits de belangen van de aanwonenden worden gerespecteerd.


Inwoners 65+ 585 (18,2%)

Kinderen < 15 620 (19,3%)






Bibliotheek / leesfunctie Woonzorgcomplex aan Neerpoldersweg

Dorpshuis De Til Zwembad De Doetse Kom

Sporthal Neerpolder / Vridos Gezondheidscentrum

Voetbalvelden

Muziekvereniging Da Capo VV Peursum

Jeugd- en Speeltuinvereniging

Kindervreugd


Giessenburg

Inwoners


Bedrijven

Voorzieningen

Verenigingen

35

3

3.10 D O P G ie s s en - O u de ke rk

Giessen-Oudekerk is een van de kleinere dorpen in de gemeente Giessenlan-

den.

3.10.1 Demograf ische gegevens Oudekerk

Er is geen DOP aangeleverd of online vindbaar.

3.11 D O P Ho og b l o k l a n d

Hoogblokland is een van de kleinere dorpen in de gemeente Giessenlanden.

Het dorpsberaad Hoogblokland heeft in juni 2015 haar DOP opgesteld, hieruit

volgt de volgende inhoud.

3.11.1 Demograf ische gegevens Hoogblokland


Inwoners 65+ 220 (19,6%)

Kinderen < 15 190 (16,9%)



Sociale huurwoningen



Giessen-Oudekerk

Inwoners


Bedrijven

Bronnen: CBS en OSM


Inwoners 65+ 255 (17,3)

Kinderen < 15 250 (17%)






Dorpshuis de Hoeksteen Peuterspeelzaal

OBS Den Beemd Speeltuin

CBS De Wegwijzer Huisarts/Bloedprikken/ Verloskundige

Hervormde Kerk Postagentschap

Zwembad

Buurtverenigingen Oranjevereniging

Damclub VGO Sinterklaascomité

Historische Vereniging Sportvereniging Hoogblokland

Helpt elkander Toneelvereniging

Klaverjasvereniging Vrouwenbeweging Passage

Muziekvereniging Symphonia Vrouwen van Nu

Muziekschool Yoga

Open eettafel Ijsvereniging Nooit Gedacht


Hoogblokland

Inwoners


Verenigingen

Bedrijven

Voorzieningen

36


Wonen & Woonomgeving Werkgroep samenstellen die mogelijkheden onderzoekt voor: nieuw-

bouwlocatie; sanering van Udenterrein.

Overleg met betrokken partijen opstarten hoe overlast door te een-

zijdige woningtoewijzing kan worden voorkomen. Tevens onderhoud

betrekken.

In overleg met gemeente vaststellen waar bewoners een rol kunnen

spelen bij speelvoorzieningen en groenonderhoud. Afhankelijk van

uitkomst vrijwilligers werven.

Samen met buurtverenigingen een jaarlijkse ‘schoonmaakdag’ orga-

niseren.

Overleg starten met gemeente en dorps(be)raden over gezamelijke

benadering aanpak A27. Aandacht voor afwikkeling verkeer, B-wegen

tot 15 ton en plaatsen bomen.

Natuur & Duurzaamheid Gemeente als partner benaderen bij infrastructurele werken in de

regio.

In overleg met betrokkenen vaststellen hoe het Dorpsberaad kan bij-

dragen aan het groen en het agrarische karakter.

Verkeer & Veiligheid Samen met bewoners bij de gemeente het oplossen van de parkeer-

druk stimuleren.

Ontwikkelingen voor verbreding A27, samenwerking zoeken voor rea-

lisatie van geluidsschermen; ondertussen het sluipverkeer zoveel

mogelijk weren uit de kern.

Gevaarlijke situaties voor voetgangers en fietsers inventariseren en

verhelpen.

Buurtpreventie stimuleren met Buurtverenigingen en Whatsapp.

Voorzieningen Plannen opstellen en vrijwilligers werven voor ‘de huiskamer van

Hoogblokland’.

Permanent beschikbare AED in het dorp realiseren.

Sociale Cohesie Avond organiseren met als onderwerp: steun aan verenigingen.

3.12 D O P Ho o rn a a r

Hoornaar is een van de middelgrote dorpen in de gemeente Giessenlanden.

Het dorpsraad Bruisend Hoornaar heeft in maart 2014 haar DOP opgesteld,

hieruit volgt de volgende inhoud.

37

3

3.12.1 Demograf ische gegevens Hoornaar


Wonen en samenleven Scheppen van voldoende (betaalbare) woonruimte voor jonge en ou-

dere dorpsgenoten.

Het behouden en rendabel maken van het ‘Bruisen Hart’ als locatie

voor sport en verenigingen.

Ontmoeting tussen jong- en oud bevorderen. Daarnaast de wissel-

werking tussen jong en oud vanzelfsprekend maken.

Behouden van (sport)verenigingen

Voorzieningen en zorg In stand houden van middenstand, recreatie, gezondheidszorg en

wat er verder al aanwezig is.

Inzetten en benutten van talenten en mogelijkheden binnen het

dorp zelf.

Verkeer Wandelpaden en routes, trottoirs aanleggen

Voetgangersvriendelijke verkeersoplossingen, waaronder de herin-

richting van de kruising

Leefbaarheid Verbindingen benadrukken van het dorp met de landelijke omgeving

en het veeteeltbedrijf

Een dorp met een landelijke uitstraling, voldoende groen en bloe-

men.

Activiteiten stimuleren, zoals het ervaren van het landschap en cul-

tuur(historie).

Energie Opwekking van Zonne-energie in de kern stimuleren.


Inwoners 65+ 360 (20%)

Kinderen < 15 365 (20,3%)






Natuurbad de Donk Zalencentrum het Bruisende Hart

Gezondheidscentrum Hoornaar Brandweer Hoornaar-Noordeloos

Woonzorgcomplex De Zes Molens 2 scholen


Voorzieningen

Hoornaar

Inwoners


Bedrijven

38

3.13 D O P N o o rde l oo s

Noordeloos is een van de middelgrote dorpen in de gemeente Giessenlanden.

Het dorpsberaad Noordeloos heeft in juni 2010 haar DOP opgesteld, hieruit


3.13.1 Demograf ische gegevens Noordeloos


Inwoners 65+ 270 (15,1%)

Kinderen < 15 345 (19,3%)






Dorpshuis Muziektent

Gymnastiekzaaltje Manege

2 scholen IJsbaan

Zwembad Brandweer Hoornaar-Noordeloos

Voetbalveld Huisartsenpraktijk

9 buurtverenigingen 9 sportverenigingen

8 verenigingen met een religieuze

achtergrond

Vereniging Buurtbussen

11 ‘overige


Voorzieningen

Verenigingen

Noordeloos

Inwoners


Bedrijven

39

3


Voorzieningen Een Werkgroep Voorzieningen samenstellen die zich over de volgende zaken

gaat buigen:

Bestaande voorzieningen, het gebruik en de kosten in kaart brengen.

Wenselijkheid en haalbaarheid vaststellen met huidige gebruikers

van voorzieningen.

Markt uitbreiden, beter faciliteren.

Ontwikkelingsplan nieuw Multifunctioneel Dorpshuis opstellen. Door

een combinatie van voorzieningen en samenwerkende partijen een

sluitende exploitatie nastreven.

Maatregelen voorstellen die meer activiteit van detailhandel en

maatschappelijke organisaties stimuleren in Noordeloos.

Wonen Samenstellen werkgroep Wonen die:

Maatregelen voorstelt die leiden tot een evenwichtige bevolkingssa-

menstelling met aandacht voor o.a. woningtoewijzing, ‘scheef wo-

nen’, en starters.

Voorstellen doet om splitsingsprocedures en bestemmingen sneller

effectief te laten zijn.

Mogelijke bouwkavels voorstelt.

Een ontwikkelingsplan opstelt voor een mini woon-zorgcomplex

(eventueel in combinatie met een klein mortuarium).

Verkeer & Veiligheid Ten behoeve van de veiligheid: aanleg van trottoir ter hoogte van

Van Vurenstraat 16-22 (al was het maar 3 tegels breed).

Opknappen van het straatwerk in de Hobokenstraat van Dorpshuis

tot Barneveltstraat. Hier wordt veel gelopen naar de begraafplaats

(ook door ouderen).

De grot

Woonomgeving De openbare verlichting volledig vervangen door een eenduidig ver-

lichtingssysteem met groene masten en sfeervolle armaturen.

Beschermd dorpsgezicht ook in straatmeubilair en in-

richting/verlichting toepassen.

De entree van het dorp vanaf de rotonde opknappen, rotonde verf-

raaien, maaiwerk beter bijhouden.

Ter verfraaiing van de bermen langs de boezem en eventueel ook

andere bermen binnen/buiten bebouwde kom, zaaien van wilde

bloemen.

Meer bomen in de kern langs de noordzijde tussen 50 en 65 planten,

in combinatie met het opknappen van de loswal en het bekijken van

de inrichting van de weg, beschoeiing en berm.

Het bushokje moet beter onderhouden worden.

3.14 D O P S ch e l l u i ne n

Schelluinen is een van de kleinere dorpen in de gemeente Giessenlanden.

Het dorpsberaad Schelluinen heeft in maart 2015 haar DOP opgesteld, hieruit


40

3.14.1 Demograf ische gegevens Schel luinen


Voorzieningen Verval Het Kasteel tegengaan

Dorpshuis toekomstbestendig maken

Gezondheid Inzetten voor geluidsschermen tegen verkeer en transportlawaai.

Onderzoek naar meer groen tussen fijnstof vervuilvers en woningen.

Toekomstvisie Een toekomstvisie Schelluinen 2031(25 jaar) gewenst.

Sociale samenhang Oprichten digitaal platform dat kan functioneren als dorpsagenda.

Onderzoek naar middelen en animo voor dorpskamer.

Ontmoeting stimuleren.

Verkeer & veiligheid Verbetering verkeersituatie oude gedeelte dorp had matig effect op

de veiligheid. Verkennen van gebruik straatmeubilair en borden.

De fietsroutes naar Gorinchem zorgen bij scholieren voor onveilige

situaties. Er wordt ingezet op andere oplossingen zoals de ‘calami-

teitenweg’.

Dialoog openen met bedrijven over parkeersituatie Zandkade.


Inwoners 65+ 215 (17,2%)

Kinderen < 15 235(18,8%)






Dorpshuis Het Kasteel

Voetbalvelden


Voorzieningen

Schelluinen

Inwoners


Bedrijven

41

4

In dit hoofdstuk zijn de belangen van de inwoners, de instanties, het ge-

meentebestuur en ambtenaren beschreven

4.1 B e l a n ge n be wo n e rs e n o rg a n i s a t i e s i n k a a r t g e -

b ra ch t

In dit hoofdstuk worden de waarden en belangen per dorp van Giessenlanden

beschreven. De belangen van betrokkenen dienen als basis voor nog te ma-

ken keuzes ten behoeve van het opstellen van de Omgevingsvisie.

4.2 I n te r v i ew s

Door middel van vraaggesprekken zijn betrokken instanties, het college, de

raad en ambtenaren van Giessenlanden gevraagd hun wensen en belangen te

delen over verschillende thema’s. Per groep zijn de belangrijkste uitkomsten

weergegeven.

Het gemeentebestuur

a. Ruimte bieden voor initiatieven uit de samenleving met betrekking tot

bedrijvigheid, wonen en het buitengebied.

b. Streven naar flexibele woonvormen, zoals korte termijn woningen.

c. Het koesteren van het Hollands Landschap met aanwezige natuurwaar-

den, rust en recreatieve- en toeristische mogelijkheden.

d. Het beter benutten van vrijkomende agrarische gebouwen.

e. Nieuwbouw van woningen afstemmen op de behoefte per dorp en de

komst van jonge mensen stimuleren.

f. Steunen van initiatieven van lokale ondernemers en kleinschalige ont-

wikkeling.

g. Het creëren van autoluwe dorpen ten behoeve van de rust en veiligheid

en voorzien in voldoende parkeergelegenheid.

h. Het stimuleren van duurzaam ondernemen.

i. Gezondheid stimuleren.

Ambtenaren

a. Ruimte bieden voor voorzieningen in het dorp.

b. Het behoud van rust, veiligheid en overzicht in de dorpen.

c. Vrijkomende agrarische bedrijven kansen bieden voor initiatieven zoals

nieuwbouw of recreatie mits het landschap behouden blijft.

d. Vrijkomende locaties niet klakkeloos volbouwen, maar de kwaliteit van

nieuwbouw waarborgen.

e. Toegankelijkheid van het landschap vanuit het dorp behouden en cre-

eren.

f. Het behoud van het open karakter van het buitengebied.

g. Versterken van sociale cohesie in dorpen.

h. Vergroten van leefbaarheid (ruimte, groen, beleving van de wijk) in dor-

pen.

i. Verbeteren van bereikbaarheid van dorpen door bijvoorbeeld meer

openbaar vervoer verbindingen te creëren.

j. Omdenken moet norm worden: Ja, mits tegenpresentatie ten behoeve

van kernkwaliteiten.

Betrokken bewoners en instanties

a. Belang wordt gehecht aan het behoud van de identiteit en de samenho-

righeid in de afzonderlijke dorpen. De verscheidenheid in identiteit met

cultuurhistorie als basis, tussen de dorpen kan ook nog versterkt worden.

4 Inventarisatie waarden en belangen

4

42

b. Veel belang wordt ook gehecht aan het behoud van de voorzieningen in

de dorpen, zoals de school of het zwembad.

c. Er wordt belang gehecht aan een meer autoluwe inrichting van de dorps-

kernen. Op deze wijze kan het doorgaande auto- vracht- en sluipverkeer

worden ontmoedigd.

d. Belang wordt ook gehecht aan het geven/behouden van groeimogelijk-

heden aan de dorpen, om zo de jeugd de kans te geven om in de dorpen

te blijven. Behoud van de jeugd is voor de ontwikkeling van het dorp van

groot belang.

e. Er wordt veel belang gehecht aan het behouden of creëren van de zicht-

lijnen in het landschap naar belangrijke landschappelijke oriëntatiepun-

ten, zoals de Giessen.

f. Belang wordt gehecht aan de binding met de gemeente. Mensen een

identiteit bij de gemeente en het gevoel gehoord te worden. Er wordt

dan ook negatief gekeken naar nieuwe fusies.

g. Er worden zorgen getoond voor de druk die landelijk wonen legt op de

bedrijven. Hierbij worden bedrijven die nauw verbonden zijn met de

dorpskernen, uit de dorpen verdrongen. Dit heeft tot gevolg dat de

leefbaarheid in de kernen onder druk komt te staan. Men spreekt over

‘slaapdorpen’.

h. Dorpen kennen een grote mate van versteningwaardoor een groen

straatbeeld erg gemist wordt.

i. Ouderen willen graag in hun dorpen blijven wonen, er wordt daarbij een

tekort geconstateerd in sociale huurwoningen voor senioren.

j. Activiteiten voor tieners/jeugd zijn in zeer geringe mate aanwezig. Het

is van belang dat de dorpen meer voorzieningen treffen voor jongeren.

k. Er wordt belang getoond voor de luchtkwaliteit die door verkeer wordt

aangetast, met name de inklemming tussen de snelwegen A27 en A15

zorgt voor een grote druk op de luchtkwaliteit voor de regio.

l. Er wordt belang getoond voor verbreding van de A27, omdat dit kansen

biedt om lokale bedrijven hierbij te betrekken. Mede ligt hier een kans

om een betere verbinding aan te leggen om sluipverkeer in de regio te

verminderen. Ook leidt de verbreding van de A27 tot zorgen omtrent

verdere toename van het sluipverkeer.

m. Er is belang getoond voor een groenere uitstraling voor de bedrijventer-

reinen.

n. Er wordt belang getoond voor betaalbare bedrijfsruimte voor klei-

ne/startende ondernemers en om kleinschalige bedrijvigheid meer mo-

gelijkheden te bieden. Hierbij kan herbestemming van vastgoed of

herontwikkeling van terreinen worden gebruikt om dit mogelijk te ma-

ken.

o. Faciliteren van de herontwikkeling van Betonson voor andere functies

wordt als gewenst voorgesteld.

p. Er wordt voorgesteld het parkeren op de doorgaande dorpswegen te

verbieden. Het gevolg is dat de parkeerdruk toeneemt in de dorpsker-

nen, waardoor dit moeilijk te bereiken is.

q. Zwaar verkeer neemt toe in de gemeente. Deze toename vraagt om een

andere indeling van de wegen om het veilig en functioneel te houden.

r. Er wordt belang getoond om meer te renoveren dan nieuw te bouwen.

Om zo oude panden te herstellen en hun cultuurhistorie te behouden.

s. Er wordt gevraagd naar meer ruimte om creatieve duurzame woning-

bouw te kunnen plegen. Dit kan samengaan met een optimalisatie van

het watersysteem, met behulp van toe te passen grasdaken om de wa-

43

4

terpieken zo goed mogelijk op te vangen. Daarnaast kan er ook gekeken

worden naar recreatieve doeleinde zoals strohuizen.

t. Het verbeteren van de kwaliteit van het groen door bijvoorbeeld onbe-

nutte gronden voor groen in te richten als ‘functioneel groen’, dat wil

zeggen groen passend in en bij het landschap.

u. Het verbeteren van de kwaliteiten van het buitengebied (open karakter,

vee op het land, flora en fauna et cetera), bijvoorbeeld ten behoeve van

het toerisme.

v. Kansen bieden aan agrarische bedrijven, dus geen extra beperkingen

opleggen.

w. Stimuleren van de ontwikkeling van duurzame nieuwbouwwoningen

(voornamelijk starters- en seniorenwoningen) en het benutten van de

woonkwaliteiten van het dorp.

x. Landbouw en toerisme bieden kansen voor werkgelegenheid.

y. Verbeteren van de beleving van de aanwezige cultuurhistorie.

z. Samenwerking stimuleren (uitwisselen van gedachtes).

aa. Sluipverkeer in dorpen beperken.

Voor het buitengebied is een afzonderlijke bijeenkomst georganiseerd. Al-

hoewel er tijdens de dorpsschouwen zeker aandacht was voor het buitenge-

bied, is op verzoek van enkele ‘meedenkers’ gevraagd om deze bijeenkomst.

Immers de huidige ontwikkelingen in het buitengebied, in het bijzonder de

ontwikkelingen in de landbouw, vragen de nodige aandacht. Tijdens deze

bijeenkomst is aangegeven dat onderstaande punten van belang zijn voor het

buitengebied.

a. Het onderhouden van landschapselementen.

b. Meer mogelijkheden bieden voor vrijkomende agrarische bebouwing, om

zo langdurige leegstand te voorkomen. Voor cultuurhistorische boerde-

rijen bied dit de kans om hun cultuurhistorie en de identiteit van het

landschap te behouden. Door kansen te geven aan meervoudig gebruik

woon/werken of nieuwe bedrijvigheid.

c. De invloed van de agrarische schaalvergroting op het landschap druist in

tegen het gewenste beeld van het landschap. De groene, rustige uitstra-

ling staat onderdruk.

d. Woningbouw is in het buitengebied gewenst, voor zover de vitaliteit van

het buitengebied behouden blijft.

e. Het komt de veiligheid in dorpen, zoals Hoogblokland en Schelluinen ten

goede als er een omleidingsweg om de bebouwde kom voor vrachtver-

keer wordt aangelegd. Agrarische bedrijvigheid en niet-agrarische be-

drijvigheid behoren van oudsher bij de omgeving en dragen bij aan het

creëren van een koppeling tussen boer en burgerij.

f. Het buitengebied van Giessenlanden is geschikt voor toerisme. Er moet

onder andere ruimte worden geboden om toerisme te beginnen en meer

herkenbaarheid voor toeristen te creëren.

g. Agrarische bedrijvigheid en niet-agrarische bedrijvigheid behoren van

oudsher bij de omgeving en dragen bij aan het creëren van een koppe-

ling tussen boer en burgerij.

h. Voor het ontwikkelen van bedrijvigheid van categorie 4 en hoger is in het

buitengebied geen belangstelling.

i. Nieuwe ontwikkelingen moeten beter worden afgestemd op de bestaan-

de landschapsstructuur. Het behouden van het verkavelingspatroon

speelt daarbij van groot belang.

j. Daken, onderdeel van (agrarische) bedrijven, beter benutten voor op-

wekking van zonne-energie.

k. Er wordt belang getoond voor de promotie van streekproducten om zo

minder vervoer in de regio te hebben en kleinschaligere gevarieerdere

landbouw te kunnen houden in de regio.

44

l. Er wordt belang getoond voor het behouden van de openheid, ruimte en

stilte, die als kwaliteiten worden ervaren, van het buitengebied.

Nog een tweetal overige punten met betrekking tot het proces of product.

a. Verzocht wordt het thema zorg & welzijn in de visie een plaats te geven.

b. Betrek de regionale kennisplatforms bij het proces.

De belangen kunnen worden samengevat in de volgende kernwoorden:

Vernieuwend en duurzaam ontwikkelen, kansen grijpen en leefbaarheid be-

houden en versterken.

4.3 D o rp s s cho u we n

Giessenlanden bestaat uit zeven kernen: Hoogblokland, Schelluinen, Arkel,

Giessenburg, Noordeloos, Hoornaar en Giessen-Oudekerk. In het voorjaar zijn

zes van de zeven dorpen, op uitnodiging van de dorps(be)raden door de ge-

meente bezocht. In het najaar komt Giessen-Oudekerk aan bod. Deze para-

graaf beschrijft de gemeenschappelijke belangen (sterke en zwakke punten)

en de belangen die de deelnemers aan de schouwen (inwoners en leden van

de dorpsraden) namens de inwoners van de dorpen hebben aangegeven.

Hetgeen in de navolgende bladzijden is beschreven is slechts een beknopte

weergave van de wensen, de opmerkingen en de ideeën die meegegeven

zijn. Er zijn verslagen van elke schouw opgesteld en enkele dorps(be)raden

hebben ook zelf ter voorbereiding documenten opgesteld waarin wensen en

opmerkingen zijn opgenomen (bron: Verslagen van de dorpsschouwen en interviews).

Gemeenschappelijke belangen:

Sterk is de hoge mate van betrokkenheid van de bewoners die duidelijk

uit de schouwen naar voren is gekomen. De rol en de status van de

dorps(be)raden in de zeven kernen is daarentegen nog in ontwikkeling.

Sterk zijn de recreatieve kenmerken en het daarmee samenhangende

toeristische potentie van de dorpen. Het behouden en versterken van de

recreatieve gebiedskenmerken en recreatieve voorzieningen wordt van

belang geacht.

De dorpen zijn ondernemend en er is vraag naar ondernemingsruimte. De

inwoners hechten belang aan het stimuleren van ontwikkelingen en klein

ondernemerschap in de dorpen op eenvoudige wijze.

De centrale ligging en fraaie omgeving van de dorpen doen de vraag naar

woningen toenemen. Het stimuleren van de realisatie van eengezinswo-

45

4

ningen in verschillende varianten staat op het wensenlijstje van de Gies-

senaren.

De dorpen kennen veel groen in en buiten de kernen. Giessenaren zien

graag dat het groen behouden blijft en wordt verfraaid.

Hoogblokland

Hoogblokland kenmerkt zich door een rustige en karakteristieke uitstraling

met ruimte voor de nodige voorzieningen binnen het sociale dorp. De fysieke

leefbaarheid staat hoog in het vaandel. De kern van het dorp zou nog ver-

fraaid mogen worden met bijvoorbeeld speelvoorzieningen. Voorts wordt

veel waarde gehecht aan het behoud van het groen in en rondom de kern.

Zorgen worden geuit omtrent het verstoren van het groene open uitzicht

vanwege de plaatsing van nieuwe windmolens en de mogelijkheid tot ontwik-

keling van het bedrijventerrein door Gorinchem. Een oplossing biedt het

afschermen door groen. Voorts hechten de inwoners van Hoogblokland veel

belang aan het versterken van de verkeersveiligheid. Zij zien graag dat er

een oplossing wordt geboden voor het zware vrachtverkeer dat door de smal-

le kromme wegen in het dorp rijdt.

Foto: Dorpsschouw Hookblokland, faciliteer en stimuleer nieuwe ontwikkelingen om ver-

rommeling van leegstaande bebouwing te voorkomen

Schelluinen

Schelluinen is het kleinste dorp van Giessenlanden. Sterke punten zijn het

recreatieve karakter, de cultuurhistorische elementen (Het Kasteel/Jachtslot

Schelluinderberg) en de gezonde ondernemingsgezindheid van de inwoners.

Het kasteel mag gezien worden als de trots van Schelluinen maar is in verval,

omdat het momenteel niet meer wordt gebruikt en onderhouden. Nieuw

leven voor het kasteel vormt een kernopgaven voor het dorp. Andere verbe-

terpunten zijn de verkeersveiligheid en het gebrek aan groen bij de dorpsen-

tree. De inwoners zien graag dat deze aspecten worden verbeterd. Ook zou

het recreatieve karakter in de dorpskern mogen worden versterkt zodat er

een levendig dorpshart ontstaat. Daarnaast blijft de ligging van het dorp

naast de infrastructuur zorgen baren voor de gezondheid van inwoners. Maat-

46

regelen zoals het plaatsen van groen of een geluidsscherm zijn gewenst. Om

tegemoet te komen aan de ondernemingsgezindheid pleit men voor meer

vestigingsmogelijkheden in het dorp voor kleinschalige bedrijvigheid. Een

ander zorgpunt betreft de cohesie en onderlinge betrokkenheid van de inwo-

ners. Mede door de ligging van het dorp en het type woningen dat in de afge-

lopen jaren is gerealiseerd (en nog in de planning staan) zijn veel mensen

ingestroomd die meer buiten het dorp leven. De inwoners van Schelluinen

vragen meer aandacht voor het afstemmen van de woningbouw op de be-

hoefte van eigen dorpsbewoners voor een meer evenwichtige opbouw van de

dorpse samenleving. De dorpsraad van Schelluinen pleit in dit verband ook

voor een nieuw multifunctioneel centrum in plaats van renovatie van de

bestaande accommodatie.

Arkel

Arkel wijkt af van de andere dorpen, die veelal sterk verbonden zijn met het

(agrarische) buitengebied. Arkel kent een meer industrieel ‘stedelijk’ ka-

rakter en daarmee samenhangende cultuur. De hoge mate van samenwer-

king, detailhandel, bedrijvigheid en toeristische trekpleisters dragen bij aan

het economisch welzijn van het dorp en omgeving. De langdurige leegstand

van bedrijventerrein Betonson niet. De inwoners van Arkel zien graag dat het

terrein in aanmerking komt voor functies zoals wonen, bedrijvigheid, tijde-

lijk gebruik, groen en recreatie. Inmiddels heeft de eigenaar van het terrein

de inwoners van Arkel en Hoogblokland uitgenodigd mee te denken over een

nieuwe toekomst voor het terrein.

Foto: Bedrijventerrein Arkel, parkeren leidt tot onveilige situatie

Een ander nadeel is de onveilige verkeerssituatie door vrachtverkeer en het

gebrek aan parkeerplaatsen. Door de samenwerking van inwoners worden

mooie projecten zoals de Vlietskade/nieuwe aansluiting A27 onder de aan-

dacht gebracht bij de gemeente. Tot slot is het vermeldingswaardig dat in-

woners het van belang achten dat het groen en de aanwezige cultuurhistorie

behouden blijft en versterkt wordt en ligt er de wens de entree van het dorp

te verbeteren.

Giessenburg

Giessenburg heeft een landelijke uitstraling en een toeristische, levendige

sfeer. Het dorp kent een ruim aanbod aan voorzieningen en er zijn verschil-

lende ondernemende inwoners die nieuwe ontwikkelingen tot stand brengen.

Het dorpsberaad acht het van belang om ontwikkelingen makkelijker moge-

47

4

lijk te maken door bijvoorbeeld deregulering. Ook is het van belang de lan-

delijke ruimte goed te combineren met voorzieningen door bijvoorbeeld

voldoende groen aan te leggen en voorzieningen hoofdzakelijk te clusteren.

Foto: Dorpsschouw Giessenburg, weergave van een monumentale boerderij die is gesplitst

voor woningdoeleinden en als voorbeeld dient voor de toekomst

Ook kent Giessenburg leegstaande monumenten en winkelpanden. Men hecht

er belang aan dat leegstand van deze gebouwen wordt voorkomen, bijvoor-

beeld door te gebruiken als woningen. Tot slot dient de cultuurhistorie te

worden behouden en wordt meer aandacht gevraagd voor de ouderen in de

samenleving.

Noordeloos

Noordeloos kent vele waardevolle elementen waar de inwoners veel belang

aan hechten: een natuurlijke ligging, beschermd dorpsgezicht, toeristisch,

zelfstandig dorp met samenwerkende burgers die zich verbonden voelen met

de agrarische omgeving. Toch zijn er enkele verbeterpunten. Het voorzienin-

genniveau mag worden verbeterd door behoud en ontwikkeling. Ook is er

behoefte naar betaalbare woningen die een evenwichtige bevolkingsopbouw

mogelijk maakt, bijvoorbeeld door het continue en gedoseerd bouwen van

woningen voor starters. Inwoners achten het ook van groot belang dat de

verkeersveiligheid in het dorp en buitengebied wordt vergroot, waardoor de

leefbaarheid in stand wordt gehouden.

Foto: Zwembad in Noordeloos. Elk dorp beheert een zwembad.

Hoornaar

Tijdens de dorpsschouw in Hoornaar zijn de samenhangende natuurlijke en

recreatieve kenmerken van het gebied getoond, die bijdragen aan het pretti-

ge woon- en leefklimaat in Hoornaar. Een voorbeeld betreft De Donk, dat als

48

natuurlijke en recreatief element dient. Inwoners wensen deze elementen te

behouden en versterken. Daarnaast is het van belang dat er nieuwe betaal-

bare woningen kunnen worden gebouwd waarbij het open karakter van het

gebied behouden blijft. Zodoende kan het inwoneraantal constant blijven of

licht groeien. De voorkeur gaat uit naar nieuwbouw op inbreidingslocaties

met voldoende parkeergelegenheid. Daarnaast is het van belang dat de krui-

sing Hoornaar wordt geherstructureerd waarbij rekening wordt gehouden met

het behoud van het karakter van het dorp, verkeersveiligheid, water en

groen en de bereikbaarheid. Tot slot moet er ruimte worden geboden voor

nieuwe voorzieningen en kleine ondernemers (inwoners). De bewoners vra-

gen aandacht voor een mix van wonen en werken, om een slaapdorp te voor-

komen.

Foto: Dorpsschouw Hoornaar, leegstaande panden die kansen bieden voor nieuwe functies.

Giessen-Oudekerk

Giessen-Oudekerk wil graag de dorpsschouw organiseren als het centrale

plein in het dorp af is. Dat is naar verwachting in oktober 2016.

49

5

“Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen

voor zijn of haar eigen leven en omgeving”.

Koning Willem Alexander, troonrede 2013

De samenleving verandert. Mensen zijn mondiger en zelfstandiger geworden

en de overheid zet een stap terug, met als resultaat een verschuiving van de

verzorgingstaat naar een participatiesamenleving. In de afgelopen jaren

heeft Giessenlanden met het kerngericht werken al concrete stappen gezet

in antwoord op de veranderingen. In aansluiting hierop gaat de gemeente de

komende maanden en jaren verder, met:

Een nieuwe visie:

Met het opstellen van een nieuwe Omgevingsvisie voor de leefomge-ving

en de beoogde vaststelling door de gemeenteraad in 2017 zet de ge-

meente een volgende stap in de geest van dit nieuwe denken en werken.

Van plannen naar uitnodigen:

Waar in de traditionele structuurvisie vooral het programma leidend was,

bijvoorbeeld hoeveel woningen en bedrijventerrein zijn waar toege-

staan, top-down door de overheid georganiseerd, gaat de omgevingsvisie

uit van uitnodigingsplanologie. Dat betekent dat niet het programma de

toon zet maar de kwaliteit en identiteit van het gebied. Op basis daar-

van biedt de omgevingsvisie ruime kaders als uitnodiging aan de samen-

leving en overheid om hier de komende jaren gezamenlijk invulling aan

te geven.

Werken aan nieuwe rolverdelingen:

Rollen veranderen; niet ineens, maar stap voor stap. Het accent ver-

schuift voor ambtenaren en politici van toetsen naar vertrouwen, bege-

leiden en verbinden. Ook de rol van bewoners en ondernemers

verandert; niet alleen een mening geven, maar samen zoeken naar ont-

wikkeling en verbetermogelijkheden. Uitgangspunt is ‘cocreatie’; een

vorm van samenwerken, waarbij alle deelnemers invloed hebben op het

proces, het resultaat van dit proces en hier mede verantwoordelijkheid

voor nemen. Cocreatie vraagt dialoog, gezamenlijke verantwoordelijk-

heid, vertrouwen, enthousiasme, daadkracht en doelgericht werken.

Uitvoeringsprogramma:

De visie bepaalt de gezamenlijke koers voor de toekomst en daarop ge-

baseerde doelstellingen. Het uitvoeringsprogramma concretiseert deze

doelstellingen in acties en projecten. Daarbij maken we onderscheid in

‘urgent’ en ‘opportuun’. Urgent gaat over acties en programma’s die we

nodig vinden om de doelen te bereiken, opportuun gaat over ruimte voor

mogelijke acties en programma’s die bij zouden kunnen dragen aan het

realiseren van de doelen. Vaststaat dat het programma niet meer alleen

voorbehouden is aan de overheid, maar dat het de gedeelde ambitie en

verantwoordelijkheid weergeeft van de in cocreatie samenwerkende in-

woners, ondernemers, organisaties en gemeente.

De omgevingsvisie is meer een proces dan een plan:

De visie is na de vaststelling niet af. De samenleving verandert snel en

vraagt om een actieve houding en voortdurende evaluatie en aanpassing

van het uitgestippelde beleid en programma om te kunnen blijven wer-

ken aan een goede kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Dat is volledig

5 Agenda voor de toekomst

5

50

in overeenstemming met de Omgevingswet, die niet langer uitgaat van

een plan met een vaste ‘planningshorizon’ (in de Wro 10 jaar) maar van

een beleidscyclus op grond waarvan voortdurend wordt bezien of de uit-

gestippelde koers, het bijbehorend instrumentarium en uitvoeringspro-

gramma nog voldoen, of dat bijstelling op onderdelen nodig is.

Giessenlanden in breder perspectief:

Het proces van de omgevingsvisie verloopt min of meer parallel aan de

discussie over samenwerking c.q. fusie met de gemeente Molenwaard.

De omgevingsvisie biedt hiervoor een bijzonder instrument. Het uit-

gangspunt is immers het versterken van de kwaliteit en identiteit van het

gebied, de kernen en het buitengebied. Die karakteristieken en intenties

staan niet onder invloed van de schaal waarop het openbaar bestuur

wordt georganiseerd. De mogelijk nieuwe gemeente bevat hooguit meer

kernen en buitengebied met een eigen karakteristiek en identiteit,

waarvan het versterken van de kwaliteit het waard is om centraal te

stellen in het toekomstig beleid voor de fysieke leefomgeving.

Bijlagen

K a a r t m a te r i a a l

Afbeelding 6: Water 1850 (bron: BgelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 7: Water 1900 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 8: : Water 1950 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 10: Groenstructuur 1850 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 15: Infrastructuur 1850 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

Afbeelding 20: Bebouwing 1850 (bron: BügelHajema 06-09-2016)

B ro n ve rm e ld i ng

1 Website http://alblasserwaard-vijfheerenlanden.nl

1 Regeling algemene regels ruimtelijke ordening

1 “Vergelijking Giessenlanden-Molenwaard / Ervaringen met herindelingen”, Kees Paalvast; 14 april 2015.

1 Handreiking voor Ladder duurzame verstedelijking

1 Structuurvisie Provincie Zuid-Holland (2014 & Actualisatie)

1 Verordening Ruimte Provincie Zuid-Holland 2014

1 Regionale woonvisie 2020 Alblasserwaard – Vijfheerenlanden

1 Diverse beleidsdocumenten van Waterschap Rivierenland

1 Structuurvisie ‘Giessenlanden Buitengewoon’ uit 2008

1 Visie ruimte en mobiliteit, provincie Zuid-Holland

1 Infoklapper Giessenlanden Kerngericht werken

1 Raadsopdracht Bloeiende economie

1 Coalitieakkoord-2014-2018

1 Collegerapport duurzame buitenruimte

1 Woonvisie Giessenburg 2016 - 2020

http://alblasserwaard-vijfheerenlanden.nl/

Colofon

Opdrachtgever

Gemeente Giessenlanden

Contactpersoon

Mevrouw L. Bode

Fotografie

BügelHajema Adviseurs

Rapport

BügelHajema Adviseurs

Projectleiding

ir. E. Luning

Projectnummer

855.00.01.00.00

BügelHajema Adviseurs bv

Adviseurs voor leefomgeving en

omgevingsrecht BNSP

Utrechtseweg 7

3811 NA Amersfoort

T 033 465 65 45

F 0592 314 035

E [email protected]

W www.bugelhajema.nl

Vestigingen te Assen,

Leeuwarden en Amersfoort

Afbeelding 1: Plangebied Omgevingsvisie Giessenlanden ... · werken is vastgelegd en is een...

Documents

Transcript of Afbeelding 1: Plangebied Omgevingsvisie Giessenlanden ... · werken is vastgelegd en is een...