Achttiende en negentiende eeuw

Literatuurgeschiedenis

Culturele/filosofische stromingen

Golfbewegingen….

Culturele ontwikkeling is een proces van opeenvolging en afzetten tegen.

Literatuur is het product van een cultuur: het geeft (indirect een beeld van hoe een samenleving op een

bepaald moment in elkaar zit)

middeleeuwen Wereldbeeld: theocentrisch

renaissance Wereldbeeld: humanistisch

Mens ondergeschikt aan God

Mens komt centraler te staan. Wel nog naar voorbeeld van de Klassieke Oudheid. Geloof nog steeds een centrale rol.Mens heeft de mogelijkheid zich te ontwikkelen.

verlichting Wereldbeeld: rationalistisch Mens kan rationalistisch zichzelf ontwikkelen: nadruk op leren. De wereld is te verklaren via de rede: het verstand. Onderzoek doen en reizen (=ontdekken) komen centraal te staan.

romantiek Wereldbeeld: emotioneel De “kille” rationalistische houding krijgt tegenstanders: gevoel moet meer de nadruk krijgen…

De weergave hierboven is zeer globaal en de weergegeven processen verliezen door deze schematische weergave veel nuances…

Invloed op literatuurmiddeleeuwen renaissance verlichting romantiek

Moraliserende literatuur die vooral gericht is op deugdelijk leven. Gemeenschapsliteratuur.

Literatuur wordt gebaseerd op Klassieke voorbeelden en heeft vaak een didactisch karakter.

Literatuur draait om kennisdeling en richt zich op actuele menselijke zaken en het ontginnen van nieuw gebied.

Literatuur is de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Literatuur is dus rechtstreeks gekoppeld aan de kunstenaar.

De verlichtingVerlichting is het uittreden van de mens uit de onmondigheid die hij aan zichzelf te wijten heeft. Onmondigheid is het onvermogen zich van zijn verstand te bedienen zonder de leiding van de ander. (Immanuel Kant)

Dus: de mens is zelf in staat de wereld te “kennen” door het verstand te gebruiken. Daar is God niet leidend in en ook hebben mensen de Klassiek niet als voorbeeld nodig: de mens kan zelf onderzoeken hoe de wereld in elkaar steekt, door het verstand te gebruiken RATIONALISME

IK DENK DUS IK BEN (Rene Descartes)+ de opkomst van de empirie

Romantiek

• Reactie op Verlichting: tegen het puur rationale gevoel boven ratio

• Gevoel van onvrede met de wereld er is veel armoede (groot verschil arm en rijk) Men wil ontsnappen aan de dagelijkse realiteit (veel

aandacht voor dromen)

• Creativiteit is heel belangrijk• Natuur als belangrijke inspiratiebron

Kunst is de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. (Willem Kloos)

Vluchten uit de realiteitVia dromen (verbeelding)

Via de historie

In de liefde en in de dood

In de natuur

Maatschappij-kritiek

In humor

Contemporaine reactie op Romantiek

Tegen het “gevoel” van de Romantiek ontstaat ook verzet ten tijden van de Romantiek zelf: er ontstaat een stroming die er juist op uit is de werkelijkheid zo weer te geven, zoals hij in het echt ook is…

REALISME