.ac.be .vub www 2003 · 2017-01-23 · aanzetten gegeven tot een model dat de middelen optimaler...

Activiteitenverslag

2003

VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

ww

w.v

ub

.a

c.b

e

Beknopt jaarverslag van de Vrije Universiteit Brussel

I

2

i d e n t i t e i t s k a a r tVrije Universiteit Brussel

Adres: Hoofdcampus Etterbeek

Pleinlaan 2, 1050 Brussel

Medische Campus Jette

Laarbeeklaan 103, 1090 Brussel

Academisch Ziekenhuis

Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel

Stichtingsjaar: 1969

Aantal opleidingen VUB:

33 kandidatuur-, 42 licentieopleidingen en 50

voortgezette academische opleidingen werden in

2003 omgevormd tot 32 Bachelors en

98 Masteropleidingen

Aantal opleidingen Universitaire

Associatie Brussel:

59 Bachelors en 100 Masteropleidingen

Aantal studenten VUB: 9.218

Aantal studenten Universitaire

Associatie Brussel: 13.520

Aantal studenten Vesalius College: 387

Aantal personeelsleden VUB: 2.511

Aantal personeelsleden Universitaire

Associatie Brussel: 3.016

Aantal oudstudenten VUB: 33.482

Onderwijspartners:

• Associatiepartner Erasmushogeschool Brussel

bestaande uit de departementen:

- Rits

- Koninklijk Conservatorium Brussel

- Horteco

- Hotel en Toerisme

- Toegepaste Taalkunde

- Gezondheidszorg

- Lerarenopleiding

- Sociaal-agogisch werk

- Industriële wetenschappen & technologie

- Communicatie

• Hogeschool Limburg

• Provinciale Hogeschool Limburg

• Koninklijke Militaire School

• Université Libre de Bruxelles (Franstalige

zusteruniversiteit)

• Vesalius College (Engelstalige under-graduate

school)

• UNICA (netwerk van Europese hoofdstedelijke

universiteiten)

• Centrum voor Volwassenenonderwijs (van de

Kamer voor Handel en Nijverheid van Brussel)

• Hoger Instituut voor

Readaptatiewetenschappen

• Institutioneel samenwerkingsakkoord met 38

universiteiten in de wereld

• Studenten- en personeelsuitwisselingsakkoord

met 160 universiteiten

website: www.vub.ac.be

Raad van Bestuur VUB:

Voorzitter

Eddy Van Gelder

Rectorencollege

Benjamin Van Camp, Rector

Rosette S'Jegers, Vice-Rector Onderwijs

Jan Cornelis, Vice-Rector Onderzoek

Gecoöpteerden

Vic Anciaux

Fred Erdman

Sven Gatz

Henk Van hellem

Robert Voorhamme

Decanen

Werner Goegebeur, decaan faculteit Letteren

en Wijsbegeerte

Helène Casman, decaan faculteit

Rechtsgeleerdheid

Eddy Van Dijck, decaan faculteit Economische,

Politieke en Sociale Wetenschappen en

Managementschool Solvay

Ingrid Kristoffersen, decaan faculteit

Psychologie en Educatiewetenschappen

Lode Wijns, decaan faculteit Wetenschappen

André Van Steirteghem, decaan faculteit

Geneeskunde en Farmacie

Jan Pieter Clarijs, decaan faculteit Lichamelijke

Opvoeding en Kinesitherapie

Jan Wastiels, decaan faculteit Toegepaste

Wetenschappen

Andere leden

8 vice-decanen

8 afgevaardigden van het zelfstandig

academisch personeel

8 afgevaardigden van het assisterend


8 studentenafgevaardigden

3

i n h o u d s t a f e l

3 afgevaardigden van het administratief en

technisch personeel

1 academische afgevaardigde van de centrale

diensten

1 afgevaardigde van de oudstudentenbond

Raad van Bestuur Universitaire Associatie Brussel

Jean-Luc Vanraes, Voorzitter

Raf Devos, Projectcoördinator

Benjamin Van Camp (Rector VUB)

Frank Roos (Algemeen Directeur EhB)

Andere leden

Michel Magits, Philippe Lataire, Bart Rombaut,

Michaël Dooms, Vanessa De Cock, Pieter

Vissers, Lode Plas, Francis Vander

Mynsbrugge, Luc Van de Velde, Peter

Theunissen

Sociale Raad Studenten

Liesbet Verreydt, voorzitter en student

Leen Peeters, ondervoorzitter en student

2 afgevaardigden sociale voorzieningen

Erasmushogeschool Brussel

1 afgevaardigde van de Rector

1 afgevaardigde van de Voorzitter van

de Raad van Bestuur

2 leden van de Raad van Bestuur

2 afgevaardigden van het personeel

6 rechtstreeks verkozen studenten

Identiteitskaart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Woordje van de Rector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

De VUB in cijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

De VUB in Europese netwerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Momenten uit 2003 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

De VUB in de media . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Onderzoeksbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Onderwijsbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Studentengegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Personeelsgegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

Beknopte jaarrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

4

w o o r d j e v a n d e R e c t o r

Benjamin Van Camp

aanbieden. Naast Franstalige en Nederlandstalige

opleidingen werken we ook, in samenwerking

met Vesalius College, drietalige combinaties uit.

Als middelgrote universiteit in de meertalige

hoofdstad van Europa vormt de VUB een

uitgelezen platform voor samenwerking met

andere universiteiten in België en de wereld. De

VUB als ‘gateway to Europe’, zeg maar. Dat

willen we waarmaken. In deze visie past ook de

uitbouw van het Engelstalige Vesalius College

met door Vlaanderen erkende bachelordiploma’s.

Met de University of Kent wordt er gewerkt aan

een gezamenlijke Master in Globalisation. En vier

European Joint Masters kregen van de VUB

zaaigeld om op te starten en verdere contacten

te leggen met verschillende Europese

partnerinstellingen.

Ook op het vlak van onderzoek is de toename

van samenwerkingsverbanden, zowel op

nationaal als op internationaal gebied, succesvol.

Dit blijkt o.a. uit het opmerkelijke

publicatiegedrag van VUB-onderzoekers en het

zesde Europese kaderprogramma waarin de VUB

in de eerste ronde zeventien participaties in

grote onderzoeksprojecten bekwam.

Daarenboven vertrouwde de afdeling Universitaire

Ontwikkelingssamenwerking van de Vlaamse

Interuniversitaire Raad (UOS-VLIR) ons de

coördinatie van een nieuwe samenwerking met

de Universiteit van Santa Clara in Cuba toe. Ook

onze samenwerking met de universiteit van

Naïrobi (Kenya) en met de Hanoï Universiteit

voor Technologie (Vietnam) werd door de UOS-

VLIR verlengd.

De valorisatie van onderzoek in samenwerking

met de privé-sector is in stijgende lijn. Deze

onderzoeksmiddelen zijn sinds 2000 met 40%

gestegen. De vlotheid waarmee de VUB deze

valorisatiebeweging maakt, wijst op de hoge

kwaliteit van ons onderzoek.

De zorg voor de kwaliteit van ons onderwijs en

onderzoek stond ook in 2003 centraal. Al jaren

evalueren we ons onderzoek via internationale

“peer reviews” en ons onderwijs via

visitatiecommissies en jaarlijkse

studentenbevragingen.

In 2003 lieten we bijkomend een grote

bibliometrische studie voor de meetbare

onderzoeksdisciplines uitvoeren. Deze

onafhankelijke studie bevestigde de kwaliteit van

ons onderzoek. Zowel op Vlaams als op

internationaal niveau heeft het VUB-onderzoek

een hoog impact. Maar meer nog dan dergelijke

meetbare parameters is de aanwezigheid van

een kwaliteitscultuur achter opleidingen en

onderzoeksprogramma’s noodzakelijk. Deze

cultuur gaat uit van het motto: “Zeg wat je doet.

Doe wat je zegt. En bewijs dat je het doet“.

Kwaliteitszorg zal nog meer dan vroeger de

drijfveer voor een adequate organisatie, invulling

en opvolging van al onze activiteiten zijn.

En dit alles start met een goed en duurzaam

beleid, een duidelijk organogram, heldere

functieomschrijvingen en rapporteringslijnen. De

centraal ondersteunende diensten werden in dit

licht gereorganiseerd en het aantal hiërarchische

niveaus werd ingeperkt. Tegelijkertijd werd de

responsabilisering in elke functie vergroot.

Naast het flexibeler maken van onze

administratieve slagkracht, werden ook de eerste

aanzetten gegeven tot een model dat de

middelen optimaler moet gaan verdelen. Centraal

hierbij staat de kwaliteit van het onderwijs dat

gestoeld moet blijven op hoogstaand

wetenschappelijk onderzoek. De uitdaging voor

de komende jaren bestaat er dan ook in het

geld volgens dat nieuwe model binnen de VUB

te verdelen. Een model waarbij de opleidingen,

en dus het onderwijs en onderzoek, centraal

staan. Deze manier van denken sluit ook nauwer

aan bij de hele bachelor-masteromvorming. We

krijgen immers meer en meer opleidingen die

opleidingsonderdelen uit verschillende faculteiten

aanbieden.

Elke verandering, zoals die zich vandaag in het

onderwijslandschap voordoet, legt extra druk op

de werknemers. Dat zij desondanks even

gemotiveerd blijven meewerken aan het VUB-

project, maakt dat onze universiteit de toekomst

sterk tegemoet kan treden.

Prof. dr. Benjamin Van Camp,

Rector VUB

De invoering van de bachelor-masterstructuur, de

associatievorming tussen universiteiten en

hogescholen en een beter meetbare

kwaliteitszorg van onderwijs én onderzoek

vragen van de universiteiten een krachtig en

doeltreffend beleid dat kort op de bal speelt.

Ook de VUB stond in 2003 voor deze uitdaging.

Op onderwijsvlak is in 2003 veel energie gegaan

naar de bachelor-masteromvorming en de

voorbereidingen op de flexibilisering, waarbij we

overstappen van een studiejaarsysteem naar een

studiepuntensysteem. Ook de onderwijs-

vernieuwing zette zich, met de oprichting van het

OnderwijsServiceCentrum, verder door.

De samenwerking met andere hogeronderwijs-

instellingen werd gevoelig uitgebreid. In de

eerste plaats werd, in het kader van het

structuurdecreet, samen met de

Erasmushogeschool Brussel op 8 juli 2003 de

Universitaire Associatie Brussel opgericht. De

Erasmushogeschool bundelt tien departementen

waaronder de filmschool het RITS en het

Koninklijk Conservatorium Brussel. De Brusselse

Associatie vertegenwoordigt meer dan 13.000

studenten, bijna twee derde van alle

Nederlandstalige hogeronderwijsstudenten in

Brussel.

De Hogeschool Limburg en de Provinciale

Hogeschool Limburg werden eveneens aan het

lijstje onderwijspartners toegevoegd. Met de

Universiteit van Antwerpen hebben we een voor

Vlaanderen unieke samenwerkingsovereenkomst

gesloten om vanaf oktober 2004 gezamenlijk

enkele opleidingen te verzorgen in de

Toegepaste Biologische Wetenschappen. Ook met

de Universiteit Gent bouwen we een master uit.

Samen met onze zuster-universiteit ULB zullen

we de masteropleiding Handelsingenieur (Solvay)

en de Master in Business Administration (MBA)

5

6

d e V U B i n c i j f e r s

Studenten

De VUB telt 9.218 studenten. De instroom van

nieuwe (generatie) studenten bedroeg 1.439.

Daarenboven trokken de bijscholingsprogramma’s

van het Instituut voor Postacademische Vorming

van de VUB 2.218 cursisten – veelal

professionals – aan. Een stijging van 11% ten

opzichte van vorig jaar. De voortgezette

academische opleidingen die de VUB in 2003 in

dagen avondonderwijs aanbood, brachten

2.540 studenten naar de VUB. Een stijging van

6%. Ongeveer de helft van de VUB-studenten

komt uit het vrij gesubsidieerd onderwijs.

Evolutie studentenpopulatie

0

1000

1996 - 1997

Nieuwe generatiestudenten

1997 - 1998 1998 - 1999 1999 - 2000 2000 - 2001 2001 - 2002 2002 - 2003

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

Herkomst studenten

één op vijf professoren is een vrouw

Buiten EU10%

Europese Unie4%

België86%

Vlaams-Brabant en Brussel53%

Antwerpen18%

West-Vlaanderen7%

Oost-Vlaanderen12%Limburg

10%

Personeel

De VUB telt 2.511 personeelsleden. Een lichte stijging (1,5%) ten opzichte van vorig jaar, die zo goed als

volledig te danken is aan de toename van het aantal jonge onderzoekers met 19%. Deze groep wordt veelal

betaald met externe (onderzoeks)middelen. Dit verklaart de dalende loonlast op de werking: 53% van het

VUB-personeel wordt gefinancierd met overheidsgelden (werking), tegen 56% vorig jaar. Van de 2.511

tewerkgestelde personeelsleden vallen 1.550 onder de categorie academisch personeel. 961 personen zijn

aangesteld als administratief en technisch personeel. In 2003 stapten een zestigtal 52-plussers uit.

2.511 personeelsleden

administratief entechnisch personeel

38%


62%man66%

vrouw34%

7

w w w . v u b . a c . b e

Onderzoek

In 2003 werd voor het eerst de kaap van 50

miljoen euro aan onderzoeksgelden

overschreden. Het aantal octrooien op aan de

VUB ontwikkelde onderzoeksresultaten nam met

13% toe. Uit een onafhankelijke bibliometrische

analyse blijkt dat internationale experts

veelvuldig verwijzen naar wetenschappelijke

publicaties van VUB-onderzoekers: tot 16% meer

dan gebruikelijk voor Westerse en Japanse

universiteiten. Het aandeel van de VUB-

publicaties dat tot stand komt in internationaal

samenwerkingsverband is de afgelopen tien jaar

gestegen met 7%.

Onderzoeksmiddelen overschrijden kaap van 50 miljoen euro

0

€ 10.000.000

€ 20.000.000

€ 30.000.000

€ 40.000.000

€ 50.000.000

€ 60.000.000

Eigen onderzoeksmiddelen Vlaamse Overheidsmiddelen voor fundamenteel onderzoek

Projectfinanciering door Overheden Inkomsten uit samenwerking met privé-sector

Samenwerking Vlaamse Onderzoeksinstituten IMEC & VIB

2001 2002 2003

VUB-onderzoekers publiceren meer en meer in internationaal samenwerkingsverband

1992-1996 1993-1997 1994-1998 1995-1999 1996-2000 1997-2001600

900

1200

1500

1992-1995 1993-1996 1994-1997 1995-1998 1996-1999 1997-2000 1998-2001 1999-2002

1

Citatie-impact ten opzichte van het veldgemiddelde in de onderzoeksdiscipline

impact (kwaliteit) van de tijdschriften waarin wordt gepubliceerd

impact ligt boven het wereldgemiddelde

1 wereldgemiddelde (Westerse en Japanse universiteiten)

citatie-impact ten opzichte van het tijdschriftgemiddelde

Hoge kwaliteit VUB-onderzoek

8


lonen academisch personeel betaald met overheidsgelden 94%

werkingsgeld voor de faculteiten en centrale

onderwijsdiensten 4%

multimediale voorzieningen 1%

opstart gezamelijke opleidingen VUB-Erasmus-

hogeschool Brussel 1%

Cultuur

Het aantal bezoekers voor de diverse initiatieven van de Dienst Kultuur steeg

met 36% ten opzichte van 2002. Het aantal aanvragen om te mogen optreden

tijdens één van de tweewekelijks geprogrammeerde vrij podia, was zo overwel-

digend, dat men besloot dit volgend jaar wekelijks te laten doorgaan. In 2003

werd het initiatief genomen om i.s.m. de Erasmushogeschool Brussel een Rock

Race te organiseren. De twaalfde editie van het kortfilmfestival ‘Het Grote Onge-

duld’ – waarop pas afgestudeerde cineasten van Belgische hogescholen hun

eindwerken tonen – bracht 1.400 bezoekers op de been. Dit VUB-kortfilmfesti-

val, met 77 kortfilms van jonge cineasten, werd dit jaar niet alleen in de aula

van de VUB vertoond, maar trok ook naar Antwerpen, Gent en Louvain-La-

Neuve. ‘Out of Control’, een tentoonstelling waarop alle afgestudeerden van

Vlaamse kunsthogescholen hun werk voor het eerst aan een ruim publiek to-

nen, trok 2.000 bezoekers. 107 afgestudeerde kunstenaars namen hier aan deel.

127 cultuurinitiatieven lokten 26.700 bezoekers naar de VUB

0 2000 4000 6000 8000 10000

tentoonstellingen

aantal bezoekers

concerten

vrij podia

filmvoorstellingen

lezingen

theatervoorstellingen

fuiven

De totale inkomsten van de Dienst Cultuur bedroegen 337.986 €

inkomstenKultuurKaffee

12%

tussenkomstSociale Sector

Studenten29%

tussenkomstVUB34%

inkomsten uiteigen activiteiten

7%

subsidies VlaamseGemeenschapscommissie

en Vlaamse overheid18%

In 2003 ging ruim 39 miljoen euro naar onderwijs

Onderwijs

Alle ‘oude’ opleidingen werden in 2003 omgevormd tot 32 bachelor- en 98

masteropleidingen die vanaf het academiejaar 2004-2005 worden aangeboden.

Masters in de Onderwijskunde, in Toerisme en in de Verpleeg- en Vroedkunde

werden aan het opleidingsaanbod toegevoegd. De opleiding Tandheelkunde

werd geschrapt. Naar jaarlijkse gewoonte namen de VUB-studenten deel aan

de semesterieel georganiseerde onderwijs-e-valuatie. Zo’n 5.000 studenten -

ofwel een participatie van meer dan 70% - gaven via de computer hun mening

over de kwaliteit van de lessen en hun docenten, het cursusmateriaal en het

examenverloop. In totaal werden 2.554 opleidingsonderdelen uit 48

opleidingen geldig geëvalueerd. Daarnaast werd in 2003 het Socrates/Erasmus-

office van de VUB aan een interne audit onderworpen. De VUB heeft met 160

partneruniversiteiten, gelegen in 132 steden in 28 verschillende landen, een

bilateraal contract afgesloten dat studentenuitwisselingen mogelijk maakt.

9

w w w . v u b . a c . b e

Sport

De overdekte sportinfrastructuur van de VUB

wordt voor onderwijsdoeleinden (24%) en vrije

sportbeoefening door studenten en personeel

(11%) gebruikt. De rest van de tijd wordt de

sportinfrastructuur van de VUB verhuurd. In 2003

werden hiertoe 208 gebruikersovereenkomsten

afgesloten met Nederlandstalige

sportverenigingen (55), bedrijven (33), de

Vlaamse Gemeenschapscommissie voor de

inrichting van de sportacademie elke zaterdag en

sportkampen tijdens de schoolvakanties, scholen

(20) en anderen. Er vonden drie sportdagen voor

ambtenaren plaats hetgeen zo’n 10.000

ambtenaren deed zweten in onze

sportaccommodatie. De VUB nam tijdens het

academiejaar 2002 – 2003 deel aan 21

interuniversitaire- en hogeschoolcompetities.

Dankzij de steun van de Vlaamse Regering en de

Vlaamse Gemeenschapscommissie geraakten de

bouwplannen van ondermeer een kunststof

atletiekpiste en rugbyterrein (in samenwerking

met de Vlaamse rugbybond) in een vergevorderd

stadium. In 2003 werd ook groen licht gegeven

voor de aanbouw van een nieuw fitnesscentrum.

De VUB-sportinfrastructuur werd intensief gebruikt (16.931 uren)

onderwijsdoeleinden24%

verhuur65%

vrije sportbeoefeningdoor personeel en

studenten11%

De totale inkomsten van de Sportdienst bedroegen 542.307 €

diverse3%sportanimatie

studenten en personeel8%

concessie cafetaria7%

VUB-tussenkomst17%

sportkaarten5%

sportkampen6% gebruik

openluchtterreinen1%

gebruik zwembad28%

gebruik overdektesportinfrastructuur

25%

10


Huisvesting

Naar aanleiding van de beslissing van de Raad van Bestuur om de komende

tien jaar jaarlijks een renovatiekrediet van 500.000 euro te voorzien voor de

studentenkamers, werden in 2003 de renovatiedossiers van het studentenhuis

aan de Nieuwelaan en de studentenwijk op de campus Etterbeek opgemaakt.

Verder keurde de Brusselse Hoofdstedelijke Regering een nieuwe

huisvestingscode goed die op 1 juli 2004 in werking treedt. De VUB kent,

i.s.m. Quartier Latin-Student in Brussel, sinds 1998 privékamers in de

omgeving van de VUB een kwaliteitslabel toe indien ze voldoen aan bepaalde

comfort-, veiligheids- en prijsvoorwaarden. De huisvestingscode geeft het

kwaliteitslabel nu een wettelijke grond. Inspecteurs van het Brussels

Hoofdstedelijk Gewest zullen mee toezien op de veiligheid en uitrusting van

Brusselse privékamers.

In totaal zijn er 4.632 studentenkamers beschikbaar via de Dienst Huisvesting

VUB-studentenkamers

28%

Privékamers viaVZW Quartier Latin

72%

Totale inkomsten dienst Huisvesting bedroegen 3.187.000 €

huurinkomsten77%

subsidies voorhuisvestingbuitenlandsestudenten

4%

renovatiekredieten19%

Studentenrestaurant

Op 2 juni 2003 werd het volledig vernieuwde studentenrestaurant van de VUB

in gebruik genomen. De losstaande togen (free-flowconcept) met dagelijks een

grote variëteit aan gerechten, het nieuwe meubilair en een contant- of

protonbetalingssysteem sprak vooral het personeel aan. Het

studentenrestaurant serveerde bijna 15.000 warme maaltijden méér aan het

personeel dan vorig jaar ofwel een stijging van 43%. De verbouwingswerken

hebben 9 maanden geduurd en zowat 3,5 miljoen euro gekost. Tijdens het

academiejaar krijgt het studentenrestaurant dagelijks ongeveer 1000 klanten

over de vloer. De prijzen voor een dagmenu (soep, hoofdschotel en dessert)

variëren van 2,75 euro tot 4,30 euro, afhankelijk of je al dan niet

beursstudent bent. Het personeel betaalt 2,50 euro, 3,15 euro of 4,30 euro

voor een dagmenu, afhankelijk van zijn VUB-loon. In het VUB-restaurant

werken 35 mensen, goed voor 25 voltijdse banen.

Het Studentenrestaurant serveerde 178.200 warme maaltijden

studenten VUB enErasmushogeschool

Brussel71%

VUB-personeelsleden

28%

externe bezoekers1%

De totale inkomsten van het Studentenrestaurant bedroegen 1.204.968 €

cafetaria29%

warme maaltijden52%

catering19%

11

VUB en EU-onderzoeksprojecten

De VUB participeert in verschillende Europese

onderzoeksinitiatieven. Aan het vijfde

kaderprogramma – een meerjarenprogramma voor

onderzoek dat de Europese Unie financiert –

neemt de VUB deel met 55 projecten en een

deelnametoelage van 8,9 miljoen euro. Tijdens

het vierde kaderprogramma (2003) bezette de

VUB onder de Vlaamse universiteiten de derde

plaats qua projectdeelnamen en deelnametoelage.

De eerste ronde van het zesde kaderprogramma

leverde de VUB vier participaties op in de

felbegeerde ‘networks of excellence’, vier

participaties in de Integrated Projects (ook grote

EU-samenwerkingsprojecten) en negen klassieke

onderzoeksprojecten. De VUB is bovendien

coördinator van één ‘network of excellence’-

project en twee klassieke onderzoeksprojecten.

Het coördinatorschap is een kwaliteitsindicatie

alsook een teken dat het onderzoekszwaartepunt

op de VUB ligt.

Een greep uit Europese benoemingen en prijzen

toegekend in 2003

• Kinderarts en Prof. José Ramet (VUB) is in 2003

benoemd tot voorzitter van de European

Society of Paediatric and Neonatal Intensive

Care, afgekort ESPNIC. Hij is de eerste Belg

ooit die deze functie bekleedt.

• Prof. Paul Devroey - specialist in menselijke

vruchtbaarheid - werd in 2003 verkozen tot

voorzitter van de algemene vergadering van de

European Society of Human Reproduction and

Embryology (ESHRE). Dit is wereldwijd de

belangrijkste vereniging die zich bezighoudt

met menselijke voortplanting.

• Prof. Marc Noppen - longspecialist - mag zich

de komende drie jaar voorzitter van de

'Interventional Pulmonology Working Group'

binnen de European Respiratory Society (ERS)

noemen. Deze werkgroep verzamelt wereldwijd

d e V U B i n E u r o p e s e n e t w e r k e n

de longartsen die gespecialiseerd zijn in speciale interventietechnieken.

• Op 29 november 2003 werd Prof. Vera Rogiers (VUB) benoemd tot voorzitter van de European Consensus

Platform for 3-R Alternative Methods. Deze Europese organisatie ontwikkelt en implementeert alternatieve

methoden die testen op proefdieren kunnen vervangen.

• Prof. Sonja Snacken van de vakgroep Criminologie (VUB) werd in 2003 verkozen tot president-elect van de

European Society of Criminology.

• Een internationale jury kende in 2003 prof. Michel Van den Bergh van de VUB-vakgroep Algebra de

prestigieuze Francqui-prijs ter waarde van 100.000 euro toe. Van den Bergh heeft enkele problemen

opgelost waarover wiskundigen zich al jaren het hoofd braken, zoals het zogeheten vermoeden van Stanley

en het vermoeden van Kac.

• Prof. Ivan Van Riet, verantwoordelijke Stamcel Laboratorium van de dienst Medische Oncologie-Hematologie

werd in december 2003 benoemd tot Laboratorium Inspecteur van de Joint Accreditation Committee of the

International Society of Cellular Therapy (ISCT) and the European Blood and Marrow Transplantation Group

(EBMT).

• Prof. Ron Lesthaeghe (VUB) ontving de Irene B. Taeuber Award 2003 voor zijn wetenschappelijke bijdragen

tot demografie en sociaal onderzoek. Deze internationale, prestigieuze prijs wordt tweejaarlijks uitgereikt

door de Population Association of America.

• Pim Lescrauwaet (VUB-handelsingenieur, specialisatie financieel management) ontving in 2003 de Europese

Emile Bernheimprijs voor zijn eindwerk ‘Hoe kunnen landen met een muntraad best toetreden tot de EMU?’

• Anne-Marie Van Nederkassel (VUB-faculteit Geneeskunde en Farmacie) werd met haar voordracht ‘Méthode

de warping optimisé par corrélation. Application à la chromatographie liquide’ uitgeroepen tot winnaar van

de Prix Junior op het congres Chimiométrie te Parijs.

• Prof. Jan Pieter Clarijs, decaan van de faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinésitherapie, werd in Dublin

door het European Network of Physiotherapy Higher Education aangeduid als coördinator van de

“Integration of Research in the PT Education Curricula in Europe”.

• Prof. Micheline Kirsch-Volders (VUB-Laboratorium voor Cellulaire Genetica) werd in 2003 benoemd tot vice-

voorzitter van de European Environmental Mutagen Society. Toxicologen en wetenschappers achterhalen

binnen dit Europese samenwerkingsverband welke chemicaliën via het DNA-molecuul erfelijke veranderingen

kunnen bewerkstelligen en helpen mee de Europese wetgeving inzake blootstelling aan mutagenen en

kankerverwekkende stoffen te bepalen.

• Prof. Chris Sterken, van de vakgroep Astronomy, werd in 2003 benoemd tot President Division IX (Optical &

Infrared Techniques) of the International Astronomical Union en ontving in 2003 eveneens de Prix Agathon

De Potter.

• Prof. Dr. Ir. Leo Van Biesen van de vakgroep ELEC werd tijdens het XVIIde wereldcongres in Dubrovnik

verkozen tot voorzitter van IMEKO, een wereldwijd netwerk en een internationaal forum voor ontwerpers en

gebruikers van meetinstrumenten, specialisten research en development en academici.

VUB en EU-onderwijsprojecten

In december 2003 organiseerde de VUB op haar campus het UNICA-seminar on Equal Opportunities. In dit

seminarie werd het gelijke kansenbeleid in de UNICA-universiteiten besproken. UNICA is een netwerk van

35 Europese hoofdstedelijke universiteiten met een gezamenlijk studentenaantal van ruim 1.500.000.

Op de Algemene Vergadering van UNICA werd het mandaat van Kris Dejonckheere (VUB) als secretary

general van UNICA, verlengd. De Universiteit van Wenen en het Instituut voor Europese Studies van de VUB

gaan samenwerken inzake het opleiden van potentiële EU-functionarissen uit de nieuwe lidstaten. Hiertoe

voorzien ze ondermeer in de organisatie van een gezamenlijke Summer School. Met onze Engelse

onderwijspartner, University of Kent, wordt er gewerkt aan een gezamenlijke Master in Globalisation. Vier

European Joint Masters kregen in 2003 van de VUB zaaigeld, zo’n 40.000 euro, om op te starten en verdere

contacten te leggen met hun partnerinstellingen. Het betreft Europees ingerichte Masters in ‘hydrology and

water management’, ‘sports and wellness management’, ‘disaster medicine’ en ‘multilinguel language

learning, teaching and education’. De Management School Solvay heeft ambitieuze plannen voor het

uitbouwen van een internationaal georiënteerde master en dit in samenwerking met haar tegenhanger op de

ULB. Daarenboven heeft de VUB in functie van haar onderzoek en onderwijs met 38 universiteiten een

institutioneel samenwerkingsakkoord. Met 160 universiteiten, gelegen in 132 steden, in 28 Europese landen

heeft de VUB dan weer een bilateraal akkoord om studenten en personeelsleden de mogelijkheid te bieden

tijdelijk aan een andere universiteit te studeren of te werken.

12

Faro

Lisboa

P

Alcala

L

La Laguna

13

SalzburgWien

LiègeBrussels

Sofia

Nicosia

Brno

Praha

Aalborg

Copenhagen

Kongens Lyngby

Roskilde

Helsinki

JoensuuJyvaskyla

Oulu

Tampere

Aix-en-Provence

Chambéry

Corte

Grenoble

Lille

Lyon

Marseille

Montpellier

Nevers

Nice

Paris

Strasbourg

Toulouse

Aachen

Tours

Bayreuth

Berlin

BochumBraunschweig

Cottbus

Darmstadt

Düsseldorf

EichstattHannover

Leipzig

Osnabrück

Stralsund

Stuttgart

Wilhelmshaven

Wuppertal

Athens

Ioannina

Komotini

PatrasPireaus

Thessaloniki

Budapest Debrecen

Szeged

Reykjavik

Bari

Bologna

CamerinoFirenze

Genova

L'Aquila

Milano

Napoli

Padova

Perugia

Pisa

Rende

Roma

Siena

Torino

Trento

Riga

Kauno

Msida

AmsterdamDelft

Eindhoven

Groningen

Leiden

Nijmegen

RotterdamTilburg Utrecht

Bergen

Bodoe

Trondheim

Gdansk

Lublin

Poznan Warsaw

Wroclaw

o

Porto

Bucharest

Cluj Napoca

IasiBratislava

LjublianaMaribor

Barcelona

Bilbao

La Coruna

Madrid

Murcia

Pamplona

Santander

Segovia

Sevilla

Valencia

Gävle

Lund

Orebro

FribourgLausanne

Neuchâtel

Adana

AberystwythBirmingham

Glasgow

HullLeeds

London

Loughborough

Newcastle-upon-Tyne

Southampton

Stoke-on-Trent

Worcester

14

m o m e n t e n u i tEredoctoraat voor Hans Blix, Daniël Barenboim

en anderen

Hans Blix haalde begin 2003 bijna dagelijks het

nieuws als leider van UNMOVIC, het team dat in

Irak op zoek ging naar massavernietigings-

wapens. Zijn diplomatische aanpak en vooral zijn

inspanningen om een gewapend conflict te

vermijden droegen de appreciatie weg van VN-

secretaris-generaal Kofi Annan en een groot deel

van de Veiligheidsraad. Blix ijverde tijdens de

inspecties ook steeds voor een correcte omgang

met de Irakezen waarbij beledigingen en

vernederingen uit den boze waren. De VUB

kende hem hiervoor een eredoctoraat toe.

Een andere prominent die op 27 november 2003

de titel van Doctor Honoris Causa van de VUB

kreeg, was Prof. Alan Trounson van de Monash

University in Australië voor zijn pionierswerk op

het vlak van in vitro fertilisatie en

cryopreservatie (d.w.z. het bewaren van embryo's

op zeer lage temperaturen). De pianist-dirigent

Daniël Barenboim kreeg een eredoctoraat voor

zijn inspanningen om volkeren via muziek met

elkaar in contact te brengen. Op zijn initiatief

werd onder andere een 'West-Eastern Divan

Workshop' opgezet waarbij jonge, getalenteerde

muzikanten tussen 14 en 25 jaar uit Egypte,

Syrië, Libanon, Jordanië, Tunesië en Israël

samengebracht werden. Dr. Noam Chomsky,

professor linguïstiek die de basis legde voor de

theorie van de Universele Grammatica en tevens

één van de meest gezaghebbende politieke

commentatoren van de Verenigde Staten is en

Richard Stallman bekend van zijn baanbrekend

werk i.v.m. de rechten van de softwaregebruiker

en verspreiding van vrije software, ontvingen

eveneens een eredoctoraat.

200ww

w.v

ub

.a

c.b

e

3

Sinds januari 2003 hanteert Eddy Van Gelder de

voorzittershamer in de Raad van Bestuur van de

VUB. Van Gelder is algemeen directeur van de

Gewestelijke Investeringsmaatschappij Brussel

(GIMB). Daarnaast is hij voorzitter van het

Brussels Agentschap voor de Onderneming en

bekleedt hij nog bestuursmandaten in onder

andere de Vlaamse Management Associatie, de

Belgian Venturing Association, de

beroepsfederatie van Belgische investeerders en

het Kaaitheater.

Eddy Van Gelder nieuwe voorzitter Raad van Bestuur VUB

15

Van 7 tot en met 12 september 2003 vond de

tiende editie van het internationale congres over

Density Functional Theory - een belangrijk

onderdeel van de kwantummechanica - voor het

eerst in België plaats. Dankzij de internationale

reputatie van de VUB-onderzoeksgroep Algemene

Chemie mocht de VUB gastheer zijn. Sprekers en

een 300-tal deelnemers uit alle hoeken van de

wereld zakten af naar de VUB. Zo ook Walter

Kohn, Nobelprijswinnaar Scheikunde en

grondlegger van de Density Functional Theory.

Density Functional Theory kent sinds enkele

jaren een enorme bloei. Deze tak van de

kwantummechanica laat toe het verloop van

bepaalde chemische (molecuul en atoom)

reacties door computersimulatie te voorspellen

en te interpreteren. Het bedrijfsleven maakt

veelvuldig gebruik van dergelijke simulaties van

chemische reacties omdat ze kostenbesparend

zijn en de veiligheid verhogen. Men hoeft immers

niet 'in de realiteit' te experimenteren. De

opkomst van krachtigere computers maakt

bovendien dat de berekeningen steeds sneller en

accurater kunnen worden uitgevoerd. Vooral

industriële en farmaceutische sectoren kijken uit

naar de nieuwste onderzoeksontwikkelingen op

het gebied van Density Functional Theory.

Internationaal congres 'Density Functional Theory' voor het eerst in België

In 2003 konden studenten van Vlaamse

hogescholen en universiteiten in Brussel voor het

eerst genieten van gratis openbaar vervoer. Ruim

3.000 VUB-studenten namen dit academiejaar

een gratis MIVB-abonnement. De studenten

moeten wel eerst zelf een abonnement kopen en

daarna een aanvraag tot terugbetaling indienen.

Hiervoor wordt 10 euro administratiekosten

aangerekend. De formule is succesvol: meer dan

8.000 van de 22.000 studenten van de Vlaamse

hogescholen en universiteiten in Brussel vroegen

een gratis abonnement aan. Vooral studenten

van de VUB (37%) en van de Erasmushogeschool

(25%) maken er gebruik van.

Gratis openbaar vervoer voor Brusselse studenten een feit

De Raad van Bestuur van de VUB heeft op 28

januari 2003 beslist zich als medestichter bij het

initiatief B.R.A.I.N.S. aan te sluiten. Prof. Frank

Winter (VUB) is aangeduid als medebeheerder.

B.R.A.I.N.S. staat voor "Brussels Relocation and

Interfacing Network for Scientists". Deze

internationale vereniging heeft tot doel de

mobiliteit van onderzoekers te bevorderen en

assistentie te verlenen bij praktische problemen

zoals huisvesting, sociale en juridische drempels.

Het initiatief hiertoe werd genomen door het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest met als partners

de wetenschappelijke instellingen in Brussel en

de Europese Unie. B.R.A.I.N.S is in Ukkel

gehuisvest op het domein Latour des Freins.

B.R.A.I.N.S. ter bevordering van het wetenschappelijk onderzoek

VUB start met industrieel netwerk Crosstalks

Met een workshop over de problematiek van

vrije versus 'proprietary' software gaf de VUB op

11 december 2003 de aftrap voor haar industrieel

netwerk Crosstalks. Personaliteiten uit de

industrie, de overheid en de universiteit wisselen

binnen dit netwerk ideeën met elkaar uit in een

vertrouwelijk en informeel kader. Een 200-tal

industriëlen, politici en vertegenwoordigers van

non-profit organisaties luisterden naar de

uiteenzettingen van Armin Medosch (Oostenrijks

artiest, schrijver en copyleft activist), Talal El

Sayed (manager voor Linux bij IBM), Wilfried

Grommen (Algemeen directeur Business Strategie

voor Microsoft) en David Ellard, verantwoordelijk

voor het Software Patent Programma bij de

Europese Commissie.

16

Brussels ICT-expertisecentrum officieel gestart

Zetelend in de voormalige opnamegebouwen van

de VRT aan het Flageyplein, werd op maandag

27 oktober 2003 DISC, het eerste Brussels

expertisecentrum voor de kennismaatschappij,

officieel ingehuldigd. DISC brengt de kennis van

de VUB en ULB inzake informatie- en

communicatietechnologie samen en wordt

financieel gesteund door het Brussels

Hoofdstedelijk Gewest. Voor het eerste jaar

ontving DISC 725.000 euro. DISC is een gevolg

van de Europese top in Lissabon waar de nadruk

werd gelegd op de ontwikkeling van een

(Europese) kennismaatschappij, toegankelijk en

bereikbaar voor elke burger. Professoren van de

VUB en de ULB zullen binnen DISC ondermeer IT-

vormingen geven aan bedrijven in de Brusselse

regio.

Jonge kunstenaars in ‘Out of Control’

Jonge kunstenaars die zich in Vlaanderen willen

waarmaken moeten vaak hemel en aarde

bewegen om hun werk op een tentoonstelling te

krijgen. De VUB biedt met ‘Out of Control’ alle

afgestudeerden van de kunsthogescholen van

Vlaanderen de mogelijkheid hun werk te tonen

aan een ruim publiek. De bezoeker krijgt een

beeld van het prille werk van beginnende

schilders, beeldhouwers, designers, grafici,

meubelontwerpers, fotografen,

juweelkunstenaars, enz. In 2003 namen 107

afgestudeerden van alle Vlaamse

kunsthogescholen hier aan deel. De meest

beloftevolle kunstenaars krijgen nadien de

mogelijkheid gezamenlijk een tentoonstelling te

houden - onder de titel ‘Out of Control goes

wide’ - in verschillende Belgische steden, in

Amsterdam en in Parijs. De winnaar krijgt ook

een individuele tentoonstelling in de volgende

‘Out of Control’. De VUB koopt elke editie één of

meerdere kunstwerken - voor een totaal bedrag

van 2.500 euro – aan. In 2003 werd het werk

van Roel Crabbé, afgestudeerd aan de Sint-Lukas

Hogeschool te Brussel, door de VUB aangekocht.

Op 5 november 2003 werd Jean-Luc Vanraes door

de Raad van Bestuur van de Universitaire

Associatie Brussel verkozen tot voorzitter.

Vanraes is advocaat, oud-student van de VUB en

voorzitter van de Raad van de Vlaamse

Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel en van

het OCMW in Ukkel. De vzw Universitaire

Associatie Brussel is een samenwerkingsverband

tussen de VUB en de tien departementen van de

Erasmushogeschool Brussel. De Universitaire

Associatie Brussel vertegenwoordigt 13.520

studenten en vormt daarmee de grootste

onderwijsgemeenschap voor het Vlaams hoger

onderwijs in Brussel. Ze biedt 59 bachelor- en

100 masteropleidingen aan.

Jean-Luc Vanraes voorzitter Universitaire Associatie Brussel

Vernieuwd studentenrestaurant geopend

Maandag 2 juni 2003 opende het vernieuwde

studentenrestaurant van de VUB zijn deuren. Een

bedieningsstructuur met losstaande togen, een

heringerichte keuken volgens de HACCP-

hygiënestandaard en een speciale, glazen lift

voor studenten met een handicap zijn de meest

in het oog springende veranderingen. Nieuw

meubilair en een sfeervolle verlichting maken de

zitruimte in het restaurant bovendien een stuk

gezelliger. De werken hebben 9 maanden

geduurd en zowat 3,5 miljoen euro gekost. Het

VUB-studentenrestaurant serveert jaarlijks zo'n

180.000 warme maaltijden.

Van 29 augustus tot en met 12 september zakten

zo'n 25 Europese ingenieursstudenten af naar

Brussel voor een internationale zomercursus aan

de VUB, georganiseerd door BEST (Board of

European Students of Technology). In veertien

dagen tijd leren ze veel bij over o.m.

stromingsmechanica, ruimtevaarttechnologie,

vliegtuigmotoren en aërodynamica. Uiteraard

maken ze ook kennis met de Belgische joie de

vivre. De buitenlandse ingenieursstudenten

betalen alleen de reiskosten. Het eten, de

overnachtingen en de uitstapjes worden door de

VUB via sponsors betaald. Arturo uit het

Italiaanse Napels is vol lof over België, de

zomercursus en de organisatie: "Alles loopt op

rolletjes. Iedereen is zo vriendelijk voor ons. En

jullie vrouwen! Die zijn behoorlijk avontuurlijk…"

(Het Volk, 5/09/2003). De tiende editie van deze

BEST-zomercursus werd gefinancierd door het

Brussels Gewest, de Vlaamse gemeenschap en

de Vlaamse Ruimtevaart Industriëlen.

Europese ingenieursstudenten brengen voor de tiende maal zomer aan de VUB door

17

Dag van de Student in Brussel

Woendag 22 oktober 2003 was het weer Dag

van de Student in Brussel. Alle studenten van

de Nederlandstalige Brusselse universiteiten en

hogescholen krijgen op die dag de kans Brussel

beter en op een andere manier te leren kennen.

Tweederde van de Nederlandstalige studenten

studeren aan de Universitaire Associatie Brussel

en de VUB levert dan ook extra inspanningen om

deze dag tot een succes te maken: de

survivaltrip door de hoofdstad, de communicatie

en promotie, het wordt allemaal mee

vormgegeven door de VUB. Twee VUB-studenten

stonden model voor de affiche. Tweeduizend

studenten namen aan het dagprogramma deel en

1.519 studenten participeerden aan het

avondprogramma 'Brussel fuift'. De Vlaamse

Gemeenschap en de Vlaamse

Gemeenschapscommissie hoestten het bedrag

van 62.000 euro op.

Campus Jette gaf zich bloot…

Niet letterlijk natuurlijk. De in totaal ruim 2500

studenten, 3300 personeelsleden en 1100

dagelijkse patiënten die op campus Jette

vertoeven hielden netjes hun kleren aan. Maar

de instellingen waar zij dagelijks verblijven,

zijnde het Academisch Ziekenhuis van de VUB,

de Erasmushogeschool Brussel, de faculteiten

Geneeskunde & Farmacie en Lichamelijke

Opvoeding & Kinesitherapie alsook het

sportcomplex Sportopolis openden wel hun

deuren om de dynamiek van hun campus onder

de aandacht te brengen. Deze gezamenlijke

opendeurdag - vol cabaret- en muziekoptredens,

demonstraties in wetenschappelijke labo's en

studie-informatie - lokte een 1700-tal bezoekers,

waaronder Minister Frank Vandenbroucke.

Voor de Studio Brussel Fuif die de dag afsloot,

werden 1509 kaartjes verkocht. Voordat er ook

maar enigszins sprake was van de vandaag

wenselijke hogeronderwijsruimte, pasten de VUB

en de Erasmushogeschool Brussel dit al met

succes toe op de medische campus te Jette.

Zowel de infrastructuur (zoals laboratoria) als de

sociale voorzieningen van de campus Jette (zoals

de sportaccommodatie en studentenhomes)

worden samen gebruikt. En dat werd op zaterdag

26 april 2003 nog eens extra in de verf gezet.

18

Eerste thesisbeurs aan de VUB

Donderdag 9 oktober 2003 organiseerde de

wetenschapswinkel van de VUB i.s.m. het

Universitair Centrum voor

Ontwikkelingssamenwerking (UCOS) de eerste

Thesisbeurs. Studenten konden die dag ideeën

sprokkelen voor maatschappelijk relevante

thesisonderwerpen. Verschillende non-profit

organisaties en NGO's kwamen naar de VUB om

hun werking en de onderzoeksvragen waarmee

zij te maken krijgen uit de doeken te doen. 94

onderwerpen werden voorgesteld. Kiest een

student één van deze onderwerpen dan wordt

hem/haar een starterpakket met interessante

informatie over het onderwerp en de vereniging

aangeboden. Zo'n 300 studenten bezochten de

thesisbeurs. Een twintigtal verenigingen waren er

op aanwezig.

‘VUB-stem’ met pensioen

Op 25 april 2003 ging Marcel Calloens - dè

telefoonstem van de VUB sinds 1969 – na 27

jaar dienst met pensioen. In de beginjaren was

zijn job als blinde telefonist zeer

arbeidsintensief: alleen via de centrale verkreeg

men een buitenlijn en externen belden allemaal

het toenmalige nummer 02/648.55.40 en werden

dan doorverbonden. Alle VUB-telefoonnummers

stonden opgeslagen in dikke brailleboeken. In

1994 veranderde het nummer van de VUB in het

huidige algemene telefoonnummer 02/629.21.11

en kon Marcel zijn brailleboeken wegdoen.

Er werd een systeem geïnstalleerd dat het

opzoeken van de ruim 4000 VUB-

telefoonnummers via de computer mogelijk

maakte. Dirk De Meyer, afkomstig van hetzelfde

blindeninstituut als Marcel, neemt de job over.

d e V U B i n d e m e d i aSubsidies voor hoogtechnologische jobs

Bijna 2 miljoen euro: zoveel geld heeft de

regering van Brusselse Gewest veil voor een

onderzoek aan de Vrije Universiteit Brussel dat

kan leiden tot hoogtechnologische banen.

DE STANDAARD, 08/11/03

Kippeneieren

Eén (onbevrucht) kippenei weegt 64 gram,

inclusief de schaal, valt te vernemen aan de

VUB, waar de bio-ingenieurs–in-opleiding net

hun practicum eiwitchemie aan het afwerken zijn,

waarvan het kippenei onderwerp uitmaakt.


Help, de dokteres verzuipt

Steeds meer huisartsen, ook vrouwen, stoppen

ermee. Van de 85 die vorig jaar als huisarts

afstudeerden aan de VUB, zijn er slechts zeven

in een (huisartsen)praktijk gestapt. Vooral de

lange werkdagen schrikken beginners af.

HET NIEUWSBLAD, 28/03/2003

Godzijdank is Brussel geen studentenstad

“Godzijdank is Brussel geen studentenstad”,

sprak ooit iemand om de studenten in Brussel te

verwelkomen. En we kunnen geen betere slogan

verzinnen om Brussel als studentenstad te

typeren. Brussel is de hoofdstad van Vlaanderen,

België en Europa. Het culturele aanbod in

Brussel is groot. De cafés zijn niet te tellen,

lekker eten kun je bij wijze van spreken op de

hoek van elke straat. Is Brussel vuil, vies,

verfranst, onveilig en niet geschikt om op kot te

gaan? Neen, neen en nog eens neen.


Mode op de VUB

De VUB is één grote mengelmoes van culturen

en stijlen. Wil je punk of saai klassiek? Een

kapotte of een afgezakte jeans? Of wil je gewoon

gewóón? Op naar de VUB, want daar vind je het

allemaal.

DE MORGEN, 26/02/2003

Grenzen aan de hoffelijkheid

Voor het eerst staan evenveel vrouwen als

mannen op de kieslijsten. Ook bovenaan op de

lijsten is de aanwezigheid van vrouwen

gegarandeerd. Toch zal het volgende parlement

niet voor de helft uit vrouwen bestaan. De

evenwichtige vertegenwoordiging was voor de

partijbonzen kennelijk een stap te ver. (…) “We

denken dat we een perfecte democratie hebben.

Maar er zitten nog altijd maar 17% vrouwen in

de Kamer”, beklemtoont onderzoekster Petra

Meier van de Vrije Universiteit Brussel.


Cultuur aan VUB naar waarde geschat

Het trefcentrum Y’ (zijnde de Dienst Kultuur,

KultuurKaffee en de Galery) van de VUB valt in

de prijzen en krijgt 210.000 euro van Vlaams

Minister van Cultuur Paul Van Grembergen. Eén

van de voorwaarden voor de subsidie was het

bovenlokaal belang van de centra. Het

trefcentrum is gekend in de ruime omgeving en

richt zich tot studenten en jongeren uit Brussel

en Vlaanderen. De laatste jaren is er een

groeiende interesse van Frans- en Engelstaligen

voor de VUB-kultuuractiviteiten.


Wij waken over de sérieux

“Met “Doe de stemtest” zet TV1 de trein naar de

verkiezingen in gang. “Eigenlijk is het een

spelletje waarbij we de kijker geen stemadvies

geven. Maar we waken erover dat de ernstige

aanpak bewaard blijft”, zegt Kris Deschouwer,

professor in de politieke wetenschappen aan de

Vrije Universiteit Brussel.”De kijker wordt er in

dit spel op gewezen dat het in de politiek

voortdurend draait om het nemen van

beslissingen”.

HET VOLK, 19/04/2003

ww

w.v

ub

.a

c.b

e

Journalisten doen dagelijks een beroep op de

wetenschappelijke kennis van de VUB-

onderzoekers. De VUB werd in 2003 vermeld in

3.029 kranten- en tijdschriftartikels in de

zogenaamde populaire media(1).

De VUB was het meest aanwezig in De

Standaard, Het Laatste Nieuws en De Morgen.

In 2003 was de VUB 247 keer aanwezig in de

audiovisuele media(2).

Daarnaast bedroeg het aantal wetenschappelijke

publicaties in de internationale vaktijdschriften

1.760 (3).

Paul De Knop (VUB) voorzitter

gemeenschapsonderwijs

Paul De Knop is door de Raad van het

Gemeenschapsonderwijs unaniem verkozen tot

voorzitter. De Knop (1954) is een van de vijf

leden die door de ouders in de schoolraden

gekozen werden. Hij is hoogleraar aan de Vrije

Universiteit van Brussel en bijzonder hoogleraar

aan de Universiteit van Tilburg.

FINANCIEEL ECONOMISCHE TIJD, 04/02/2003

Wereldexpert te gast aan de VUB

Wie zich wil bekwamen in het domein van de

evidence-based medicine (EBM) houdt volgende

maand best een aantal data vrij. De Canadese

Prof. John Collins, wereldexpert terzake, komt

naar de VUB en geeft er een achtdelige

lezingenreeks rond dit thema.

ARTSENKRANT, 24/01/03

(1) Uit het Franstalige en Nederlandstalige landsgedeelte(2) Alleen nieuwsprogramma’s worden geteld(3) Telling op basis van in de R&D-databank geregistreerde

publicaties. Het effectieve aantal wetenschappelijke artikelsligt naar alle waarschijnlijkheid hoger.

19

Studenten schenken computers aan

ontwikkelingslanden

“Het begon twee jaar geleden, toen wij voor een

studieopdracht een fictieve onderneming

moesten oprichten”, zegt Olivier Vanden Eynde,

student Handelsingenieur aan de VUB. “Dat werd

snel een feitelijke onderneming. Het idee om

computers te recycleren en ze te schenken aan

ontwikkelingslanden, leek ons geknipt om in

praktijk om te zetten.” Het idee kreeg de naam

Close The Gap, dicht de kloof. ‘De digitale kloof

tussen ontwikkelingslanden en technologisch

ontwikkelde landen is nog belangrijker dan de

klassieke noord-zuid-tegenstellingen”, meent

Vanden Eynde. “Door het elektronische tijdperk

te missen, dreigen de ontwikkelingslanden nog

verder achterop te hinken.”


Baby op bestelling

In januari 1992 wordt dan de eerste baby

geboren dankzij ICSI (Intro Cytoplasmatische

Sperma-Injectie). Een heuglijk moment en een

mijlpaal in de geschiedenis van de kunstmatige

bevruchting. Het medische magazine ‘The

Lancet’, de bijbel van de medische wereld,

publiceert vijf maanden later een verslag van de

verschillende verwezenlijkingen. Maar de

wetenschappers van de VUB blijven resultaten

boeken. Kort daarna slagen ze er in sperma weg

te nemen uit het testiculaire weefsel. Dankzij

deze techniek kunnen bijna alle onvruchtbare

mannen de genetische vader worden van hun

eigen kind. En de successtory gaat ook vandaag

nog door. Zo zorgen ze er mee voor dat de

noodzakelijke diagnose voor de implantatie kan

gebeuren in de beste omstandigheden waardoor

families met genetische problemen duidelijkheid

rond hun situatie krijgen.

ELLE, 03/11/2003

Kronkels?

De bekende “De Croo-ismen‚ stammen volgens

Willy Claes al vanuit de studententijd van het

liberale boegbeeld. „Ik ken De Croo als vriend

en politiek tegenstander van tijdens onze studies

aan de VUB. Zijn opmerkelijke uitspraken

dateren al uit die periode. De verrassende

accenten en de uitspraken die soms raar klinken,

maar die iedereen uiteindelijk wel begrijpt, zijn

niet artificieel. Ze zijn gewoon van De Croo. Hij

gebruikte ze ook al tijdens debatten aan de VUB

halverwege de jaren vijftig.”

DE MORGEN, 21/11/2003

Europese primeur: mammografieën via e-mail

Brusselse ziekenhuizen zullen in de toekomst

mammografieën via elektronische weg kunnen

doorsturen en deze digitaal bijhouden. Het

proefproject ‘Telemammografie’, ontwikkeld door

de ULB en de VUB, start in het Brussels

coördinatiecentrum voor borstkankeropsporing in

het Bordetziekenhuis. Het zal de eerste keer zijn

in Europa dat mammografieën via e-mail worden

verstuurd.

BELGA, 30/01/2003

Problemen met de voeten

Topatleet Cedric Van Branteghem over de

problemen met zijn voeten:

“We hebben echt alles geprobeerd. Vanaf mijn

zesde draag ik al steunzolen. Ik heb er

verschillende getest, maar niks hielp. Tot we aan

de VUB zijn beland, in het biomechanisch

centrum. Daar hebben ze me biomechanische

zolen gegeven. Die doen meer dan ondersteu-

nen, die corrigeren de loopstijl een beetje, de

voetzetting. Dankzij die biomechanische zolen

heb ik toch al anderhalf jaar geen last meer.”

SPORT MAGAZINE, 22/01/2003

Universiteiten krijgen meer onderzoeksgeld

Vanaf volgend academiejaar beschikken de

universiteiten over meer middelen voor

onderzoek. Voor de Vrije Universiteit van Brussel

gaat het om een bonus van bijna 1 miljoen euro.


Oorlog verklaard aan malaria

Het mag misschien vreemd klinken maar malaria

maakt in ontwikkelingslanden meer slachtoffers

dan AIDS. En net als bij AIDS was een afdoend

en makkelijk toe te dienen geneesmiddel niet

voor handen. Toen dat gegeven de Lennikse

Jacqueline Plaizier-Vercammen, professor

farmacie aan de faculteit Geneeskunde en

Farmacie van de VUB, tien jaar geleden ter ore

kwam, begon ze enthousiast met de

ontwikkeling van een medicijn. Een decennium

later staat Artenam, want zo heet het middel, ei

zo na op punt.


Besturen kost stemmen

VUB-vorsers onderzochten de invloed van het

belastingsbeleid op de drie laatste

gemeenteraadsverkiezingen. Het verhogen van

de belastingen wordt electoraal niet afgestraft,

het deelnemen aan een coalitie des te meer.


Naar ons wordt niet geluisterd

Amper 15 procent van de leerlingen vindt dat de

school rekening houdt met hun mening.

Nochtans denken meer dan 40 procent van de

leerkrachten en zelfs 75 procent van de

directeurs dat ze wel naar de mening van

leerlingen luisteren en wel voldoende uitleg

geven over genomen beslissingen. Dat blijkt uit

een uitgebreid onderzoek van de TOR-

onderzoeksgroep (VUB) bij 59 directeurs, 486

leerkrachten en 3452 leerlingen in het secundair

onderwijs.

KLASSE, 26/11/2003

Brood bakken met technologie uit ruimtevaart

Brood bakken kan efficiënter verlopen met de

technologie van de ruimtevaartorganisatie NASA.

De NASA-medewerker en VUB-docent Clément

Hiel verfijnde de technologie. De huidige

bakvormen in metaal hebben enkele minpunten.

De vormen moeten bij elke bakbeurt ingesmeerd

worden met olie om de broden na het bakken

gemakkelijk te kunnen verwijderen. Ze moeten

chemisch gereinigd worden. Bovendien ontstaat

bij het afkoelen van de bakvormen

condenswater, dat ze aantast door oxidatie. De

bakker Marc Hiel kampte zoals iedere vakgenoot

met deze ongemakken en ging ten rade bij zijn

broer Clément. Die ontwierp in Los Angeles

nieuwe composietmaterialen voor onder meer de

ruimtevaartorganisatie NASA en Martin Marietta

Aerospace. Vier jaar geleden richtten de broers

het bedrijf Clean Baking Products (CBP) op.

Clément Hiel paste de eigenschappen van het

metaal aan en patenteerde het met de naam

Questra. Questra kreeg inmiddels van de Food

and Drug Administration in de Verenigde Staten

de goedkeuring voor het gebruik bij

voedselbereidingen. CBP besteedt de productie

uit aan spuitgietbedrijven in Antwerpen en

Hongarije, maar wil zelf gaan produceren.

DE TIJD, 14/11/2003

20

o n d e r z o e k s b e l e i d :V U B - o n d e r z o e k , g e d r e v e n d o o rp e r s o o n l i j k e n i e u w s g i e r i g h e i d e nc r e a t i v i t e i t , l e i d t t o t g r o t e i m p a c to p w e t e n s c h a p p e l i j k e l i t e r a t u u r ,e c o n o m i e e n m a a t s c h a p p i j .

21

Jan Cornelis

22

w o o r d j e v a n d e V i c e - R e c t o r o n d e r z o e k

In het kader van de interne kwaliteitszorg namen

we in 2002 remediëringsmaatregelen om het

doctoraatsproces beter te ondersteunen en de

slaagpercentages te verhogen. 91

doctoraatsonderzoeken werden in 2003 afgerond.

Een stijging met 20% in vergelijking met 2001 en

een absoluut VUB-record.

De VUB is een belangrijke R&D partner voor de

privé-sector en de overheid.

De gelden komende uit de privé-sector, 11

miljoen euro in 2003 (exclusief O&O projecten

IWT), zijn bijna verdubbeld ten opzichte van drie

jaar geleden. De onderzoekscontracten die we

met de industrie afsloten maken thans 22% uit

van ons totale onderzoeksbudget. Het

maatschappelijk en economisch valoriseren van

onze wetenschappelijke kennis krijgt sinds 2000

extra aandacht. 37 nieuwe octrooien op

vernieuwend VUB-onderzoek werden sindsdien

aangevraagd. Zestig octrooifamilies worden

onderhouden. De privé-sector begint dit nieuwe

elan op te merken. Privé-investeerders

verzamelden 6 miljoen euro, optrekbaar tot 12

miljoen euro, in het risicokapitaalfonds BI3. In

2003 gaf dit startkapitaalfonds aan twee spin-off

bedrijven een nieuwe financiële injectie. Vandaag

telt de VUB dertien actieve spin-offs. Ook bij de

vorsersgemeenschap zien we een

mentaliteitsverandering. Hun bewustwording voor

onderzoeksvalorisatie blijkt uit het feit dat alleen

al in 2003 twintig nieuwe vindingen spontaan

werden gemeld bij de interfacecel van Research

& Development. De Brusselse regering trekt mee

aan de kar. Zij investeert 25 miljoen euro in twee

nieuwe incubatiecentra in Brussel, waaronder het

VUB-incubatiecentrum Arsenaal. Dit nieuwe

kweekgebouw biedt vanaf 2007 plaats aan een

twintigtal hoogtechnologische start-ups,

waaronder spin-offs van de VUB.

Voor de duurzame uitbouw van technologie- en

kennistransfer en de valorisatie van ons

onderzoek in de maatschappij en de industrie

rekenen we op onze R&D capaciteit in het

strategisch basisonderzoek – dit is onderzoek

met een maatschappelijke of economische

finaliteit in een typisch tijdsvenster van drie tot

tien jaar – die momenteel instaat voor 32% van

onze onderzoeksinkomsten.

Onderzoeksprojecten worden grootschaliger en

internationaler, en hun organisatie wordt steeds

complexer.

Het zesde kaderprogramma van de Europese

Unie – een meerjarenprogramma voor onderzoek

dat door de Europese Unie gefinancierd wordt -

vormt dan ook een testcase voor de VUB. Het

onderzoek van de VUB heeft in 35 jaar tijd zeker

een plaats verworven in de internationale

onderzoekswereld. Het zesde EU-

kaderprogramma leverde de VUB in de eerste

ronde vier participaties in ‘Networks of

Excellence’ op, waarvan één coördinatorschap,

vier “Integrated Projects” en negen klassieke

onderzoeksprojecten.

De afdeling Universitaire


Interuniversitaire Raad (VLIR-UOS) vertrouwde

ons in 2003 de coördinatie toe van een nieuwe

institutionele universitaire samenwerking met de

Universidad Central “Marta Abreu” de las Villas in

Cuba. De VUB coördineert reeds de

ontwikkelingssamenwerking met de Universiteit

van Naïrobi (Kenya) en met de Hanoï Universiteit

voor Technologie (Vietnam). Overigens werden

drie projecten van VUB onderzoekers in 2003

bekroond met de Prijs

Ontwikkelingssamenwerking van het Ministerie

van Buitenlandse Zaken.

De traditioneel hoge inzet voor

ontwikkelingssamenwerking die de VUB

kenmerkt is een manifestatie van de

maatschappelijke betrokkenheid van onze

vorsersgemeenschap.

In 2003 overschreden we voor het eerst de kaap

van 50 miljoen euro aan onderzoeksgelden. Dat

is belangrijk ... maar het behoud en de uitbouw

van een eigen onderzoekscultuur met respect

voor diversiteit in vraagstelling, aanpak,

persoonlijk initiatief en llaannggeetteerrmmiijjnnddeennkkeenn lijkt

me de belangrijkste uitdaging voor de

kennissamenleving waarin we opereren. Hierbij

zullen we moeten weerstaan aan de druk van

politiek, ambtenarij en industrie om de

universiteit als belangrijke kennisbron te sturen

naar kkoorrtteetteerrmmiijjnnrreessuullttaatteenn met een al te grote

nadruk op directe opbrengst.

Onderzoekskwaliteit kreeg in 2003 bijzondere

aandacht.

Een bibliometrische studie bevestigde de hoge

impact en maatschappelijke relevantie van ons

onderzoek. We gaven aan het Centrum voor

Wetenschaps- en Technologiestudies van de

Universiteit Leiden de opdracht

wetenschappelijke artikels, geschreven door VUB-

onderzoekers te tellen en na te gaan hoe vaak

andere experts in een bepaald

onderzoeksdomein naar deze artikels verwijzen.

Deze analyse van ons onderzoek liep over een

periode van tien jaar (1992-2001) en toont aan

dat de publicatie-impact van de VUB – dit is de

mate waarin in wetenschappelijke tijdschriften

naar artikels van VUB-onderzoekers wordt

verwezen – 16% boven het wereldgemiddelde

ligt. In die periode van tien jaar (1992-2001)

wordt er naar VUB-artikels internationaal

gemiddeld 9,67 keer per artikel verwezen, terwijl

wetenschappelijke artikels van bijvoorbeeld de

KULeuven, Universiteit Gent en Universiteit

Antwerpen in dezelfde periode respectievelijk

9,37, 7,63 en 9,23 citaties halen, aldus de

berekeningen voor het jaar 2003, die door het

interuniversitair Steunpunt Onderzoek &

Ontwikkeling - Statistieken werden uitgevoerd.

Dit bevestigt mijn stelling dat ons niet gestuurd

fundamenteel onderzoek -waarvan de kwaliteit

hoog ingeschat wordt in het kader van de

interne kwaliteitszorg, uitgevoerd door teams

van internationale experts- leidt tot concrete

output met impact op de vooruitgang van de

wetenschap.

Dat het Brusselse onderzoek een plaats heeft

verworven op het internationale platform blijkt

o.a. uit onze participatie in het zesde

kaderprogramma van de Europese Unie, ons

engagement op vlak van

ontwikkelingssamenwerking, maar ook uit het

feit dat in 2003 op de VUB een zestal grote

internationale congressen plaatsvonden. Uit de

bibliometrische studie blijkt eveneens dat VUB-

onderzoekers substantieel en in toenemende

mate bijdragen tot publicaties in internationale

wetenschappelijke samenwerking.

23

Onafhankelijke bibliometrische studie bevestigt

kwaliteit VUB-onderzoek

De VUB heeft voor het eerst een grote

bibliometrische studie laten uitvoeren. Het

eindrapport van deze studie werd op 3 december

2003 aan de Onderzoeksraad voorgesteld. Het

erkende Centrum voor Wetenschaps- en

Technologie Studies van de Universiteit van

Leiden (Nederland) telde het aantal artikels

(kwantiteit) geschreven door VUB-onderzoekers

en verschenen in internationaal erkende

wetenschappelijke tijdschriften opgenomen in de

databank van het Institute for Scientific

Information (ISI) en bekeek tegelijkertijd hoe

vaak collega-experts uit de hele wereld naar

deze artikels verwijzen (impact, ofwel kwaliteit).

De bibliometrische studie werd uitgevoerd voor

een zo groot mogelijk onderzoeksdomein,

namelijk alle disciplines waarvoor voldoende

tijdschriften zijn opgenomen in de

databestanden van het ISI. In grote lijnen zijn

dit de exacte, de toegepaste en de biomedische

wetenschappen. De analyse van de Universiteit

van Leiden zegt dus weinig over het onderzoek

verricht in de Humane wetenschappen, die

trouwens doorgaans in dergelijke bibliometrische

studies buiten beeld blijven.

De bibliometrische analyse voor het VUB-

onderzoek liep over een periode van 10 jaar

(1992-2001). Naast het feit dat experts veelvuldig

verwijzen naar wetenschappelijke VUB-artikels,

blijkt uit het onderzoek ook dat VUB-

onderzoekers substantieel en in toenemende

mate bijdragen aan publicaties die tot stand

komen in internationale wetenschappelijke

samenwerking.

24

Uit het onderzoek blijkt dat de publicatie-impact

van de VUB – dit is de mate waarin in

wetenschappelijke tijdschriften naar artikels van

VUB-onderzoekers wordt verwezen – 16% boven

het wereldgemiddelde ligt. Vooral

onderzoeksteams uit de geneeskunde,

toegepaste biologische wetenschappen (bio-

ingenieur) en natuurkunde scoren qua citaties

hoger dan internationaal gangbaar. Hun

wetenschappelijke bijdragen halen gemiddeld

respectievelijk 35%, 8% en 13% meer citaties per

artikel. Het Brusselse onderzoek heeft qua

impact dus zeker een plaats verworven in de

internationale wetenschappelijke literatuur.

Een blik in Vlaamse cijfers leert dat de VUB-

publicaties op dit vlak ook beter dan het

Vlaamse gemiddelde scoren. Nadine Rons,

medewerker van het departement Research &

Development:

“Bekijken we de officiële cijfers berekend voor

de verdeling van de onderzoeksfinanciering van

de Vlaamse overheid via het Bijzonder

Onderzoeksfonds (BOF)4 van 2003 dan zien we

dat binnen een tijdsvenster van 10 jaar (1992-

2001) naar VUB-artikels internationaal gemiddeld

9,67 keer wordt verwezen. Wetenschappelijke

artikels van bijvoorbeeld de KULeuven, Ugent en

Universiteit Antwerpen halen in dezelfde periode

respectievelijk 9,37 ; 7,63 en 9,23 citaties. Ook

de BOF-berekeningen van 2004 (periode 1993-

2002) bevestigen dat de VUB qua impact hoog

scoort: 9,60 citaties per publicatie (VUB) ten

opzichte van 9,57 (KULeuven), 7,67 (Ugent) en

9,16 (UA). De VUB moet qua kwantiteit de

KULeuven, Ugent en Universiteit Antwerpen laten

voorgaan. In de periode 1992-2001 publiceerde

de KULeuven 21.221 artikels in wetenschappelijke

tijdschriften5, Ugent 12.329 en UA 7.697

tegenover 6.240 artikels van de VUB. Logisch.

De lagere output qua aantal publicaties stemt

overeen met de grootte van een universiteit.

Echter, doordat de VUB-publicaties meer worden

geciteerd, scoort de VUB binnen Vlaanderen

beduidend hoger voor de parameter

‘wetenschappelijke publicaties en citaties’ dan

men op basis van haar aandeel afgeleverde

diploma's en studenten zou mogen verwachten6.

De begin 2003 genomen beslissing van de

overheid om bij de verdeling van de BOF-

middelen ook rekening te houden met het aantal

onderzoekspublicaties en –citaties valt voor de

VUB dus gunstig uit. Bovendien zal de parameter

‘publicaties en citaties’ in de toekomst nog

zwaarder gaan doorwegen bij de verdeling van

de onderzoeksmiddelen.”

(4) De overheid financiert het fundamenteel onderzoek van deVlaamse universiteiten via het Bijzonder Onderzoeksfonds(BOF). De aantallen publicaties en citaties zijn een nieuwcriterium sinds 2003 en worden jaarlijks berekend door hetSteunpunt O&O Statistieken op basis van dedatabestanden van het Institute for Scientific Information(ISI).

(5) Tijdschriften opgenomen in de Science Citation IndexExpanded (SCIE) van het Institute for Scientific Information(ISI)

(6) in de BOF-berekeningen 2003 en 2004 bedraagt het VUB-aandeel respectievelijk 13,4% en 13% op basis vanpublicaties en citaties ten opzichte van 11,37% en 11,38%op basis van afgeleverde diploma’s en studenten.

VUB

Aantal citaten per wetenschappelijke publicatie (internationaal)

Onderzoeksdomeinuit de geneeskunde

UGent

Universiteit Antwerpen K.U. Leuven

BiomedicalResearch

General &Internal

Medicine

Non-InternalMedicine

Specialities

20020 3 6 9 12 15

Internationale experts verwijzen veelvuldig naar het onderzoek verbonden aan de opleiding Geneeskunde

25

Geneeskunde-onderzoek vaak geciteerd door

internationale experts

Qua kwalitatieve impact van het onderzoek zien

we dat de VUB goed scoort. Bekijken we dit in

detail voor geneeskunde, dan kunnen we stellen

dat onderzoeksresultaten gelieerd aan de

opleiding geneeskunde inslaan als een bom:

collega-experts uit de hele wereld citeren deze

artikels tot 35% meer dan gebruikelijk voor

Westerse en Japanse universiteiten. De

cijfergegevens van het Bijzonder

Onderzoeksfonds bevestigen dit wederom

(gemiddelden 2003 en 2004): in Non-Internal

Medicine Specialties staat de VUB in Vlaanderen

op een eerste plaats met 8,3 citaties per

publicatie tegenover 7,7 KULeuven, 7,2 UA en

5,5 Ugent, in Biomedical Research behaalt de

VUB 8 citaties per publicatie tegenover 9,7

KULeuven, 7,7 UA en 7,6 Ugent en in General &

Internal Medicine 12,4 citaties per publicatie

tegenover 14,2 KULeuven, 10,9 UA en 12,3 Ugent.

VUB-onderzoek scoort goed in de media

De onderzoeksberichten die jaarlijks via de

persdienst van de VUB naar de ‘gewone’ media

worden gestuurd, worden gesmaakt. In 2003

stuurde de VUB 67 persberichten over VUB-

onderzoeksresultaten naar de redacties. Vrijwel

alle berichten (91%) werden opgenomen in de

geschreven pers en audiovisuele media.

VUB-Dentech samenwerkingsproject won

ondernemingsplanwedstrijd

Met een project uit het Tandheelkundig Instituut

waarbij een extern onderzoeker samen met de

VUB een stof ontwikkelde die tanden versterkt

zodat kinderen, die bijvoorbeeld aan orale

kanker lijden, hun gebit niet hoeven te verliezen

tijdens bestralingen, won het team de

ondernemingsplanwedstrijd Bizidee (een initiatief

van toenmalig Minister voor Economie Jaak

Gabriëls). De hoofdprijs bedroeg 25.000 euro. De

tandversterkende stof blijkt ook een goed

alternatief te zijn voor het ter discussie staande

fluor. Het innovatief idee werd gepatenteerd met

het prijsgeld en de VUB bouwde de onderzoeks-

en licentieovereenkomst met de firma Dentech

verder uit. Twaalf kandidaten werden

genomineerd. Dentech werd door een

expertenjury als eerste geklasseerd.

2001 2002 20030

20

40

60

80

100

26

91 doctoraatsonderzoeken werden afgerond

Vorig jaar nam de VUB maatregelen om het

doctoraatsproces beter te ondersteunen.

Eénennegentig doctoraten werden in 2003 door

éénendertig vrouwen en zestig mannen voltooid.

Een stijging van 20% in vergelijking met 2001 en

een absoluut VUB-record. Ook het aantal

studenten dat zich inschrijft voor een

doctoraatsonderzoek zit in een stijgende lijn: 9%

meer dan twee jaar geleden, waarvan 42%

vrouwen en 58% mannen. 891

doctoraatsproefschriften zijn nu in voorbereiding

en zullen de komende jaren worden afgerond.

Doctoraatsonderzoek wordt vooral verricht in de

faculteiten Wetenschappen, Toegepaste

Wetenschappen en Geneeskunde & Farmacie.

VUB-Labo’s open op Dag van de Technologie

De Vrije Universiteit Brussel stelt maar liefst

vijftien projecten voor: een computer die een

virtueel gelaat levensecht laat bewegen,

elektriciteit die wordt gemaakt uit biomassa, een

radar die landmijnen opsnort en een robot die

een muur kan opklimmen. Het zijn maar enkele

voorbeelden van de spitstechnologische snufjes

die aan de VUB worden ontwikkeld en die in de

industrie of voor de overheid nuttige diensten

kunnen bewijzen.


25 miljoen euro voor nieuwe incubatiecentra in

Brussel

De Brusselse Regering besloot in december 2003

om voor de komende vijftien jaar 25 miljoen

euro vrij te maken voor twee nieuwe

incubatiecentra in Brussel. Incubatiecentra zijn

gespecialiseerde bedrijvencentra die zich richten

tot startende ondernemingen in de

hoogtechnologische sector.

Marnix Housen, coördinator van het project

incubator Arsenaal Brussel:

“Het nieuwe incubatiecentrum van de VUB –

ICAB - wordt gehuisvest in de rijkswachtloods op

de site Arsenaal in de gemeente Etterbeek en

heeft een vloeroppervlakte van 4000 m2. Bij het

renovatieontwerp is rekening gehouden met de

pre-industriële architectuur zoals de ruime hal-

indeling met mezanines en ijzeren dakstructuur.

Op harmonieuze wijze zullen moderne

voorzieningen geïntegreerd worden in dit

historisch erfgoed. Kortom, een grondige

renovatie ter waarde van 4,5 miljoen euro. Het

nieuwe kweekgebouw biedt plaats aan een

twintigtal hoogtechnologische start-ups,

waaronder spin-off's van de VUB. De VUB, de

Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Brussel

(GOMB) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

zullen gezamenlijk het incubatiecentrum beheren.

De VUB brengt de grond en het gebouw in en

500.000 euro als participatie in het kapitaal. Dit

kapitaal wordt nog aangevuld met 558.000 euro

van de GOMB en 500.000 euro van de

privésector. De uitbatings- en werkingskosten

worden gefinancierd met inkomsten dat het

incubatiecentrum genereert, aangevuld met

subsidies van het Brussels Hoofdstedelijk

Gewest. Het centrum wordt operationeel in de

lente van 2007. De VUB beschikt reeds over een

incubatiecentrum op het Research Park van Zellik

(IICB) dat een quasi constante bezetting heeft.”

Voltooide doctoraten

1999 2000 2001 2002 200320

40

60

80

100

Aantal octrooien in beheer

Totaal aantal ingediende octrooi-aanvragen

Aantal octrooien op aan de VUB ontwikkelde onderzoeksresultaten stijgt

19%Vlaamse overheidsmiddelen

voor fundamenteel onderzoek

27%Eigen onderzoeksmiddelen

21%Inkomsten uit samenwerking

met privé-sector

32%Projectfinancieringdoor Overheden

1%Samenwerking Vlaamse

Onderzoekinstituten IMEC en VIB

50 miljoen euro onderzoeksgeld evenwichtig verdeeld over de geldstromen

27

Aantal octrooien op aan de VUB ontwikkelde

onderzoeksresultaten stijgt

Ten opzichte van 2002 is het aantal VUB-

octrooidossiers toegenomen met 13% en

bedraagt nu 26. Daarnaast dient de VUB ook

octrooien in samen met het VIB (Vlaams

Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie),

IMEC (Interuniversitair Micro-Electronica Centrum)

en andere partners. Tellen we deze erbij, dan

onderhoudt de VUB 60 octrooifamilies. Een

stijging van 18% ten opzichte van 2002. Dat

VUB-onderzoekers creatief zijn blijkt uit het feit

dat in 2003 twintig nieuwe vindingen bij de

Interface cel van de Dienst Research &

Development werden gemeld.

VUB-onderzoeksmiddelen overschrijden de kaap

van 50 miljoen euro

Voor het eerst heeft de VUB de kaap van 50

miljoen euro aan onderzoeksgelden

overschreden. De VUB put haar onderzoeks-

middelen op evenwichtige basis uit de vier

geldstromen: ongeveer een kwart van de

inkomsten komt uit de privésector, een vierde is

projectfinanciering door de overheid, nog één

vierde is Vlaams overheidsgeld voor fundamen-

teel onderzoek en het laatste kwart betreft eigen

onderzoeksmiddelen. Daarnaast worden een

aantal onderzoeksprojecten beheerd door de

Vlaamse onderzoeksinstituten IMEC en VIB.

van een nieuw soort laser om door harde

materialen te snijden en een onderzoek om de

communicatie tussen verschillende elektronische

chips tien keer sneller te laten verlopen. Dankzij

deze subsidie kan in versneld tempo het nog

noodzakelijke onderzoek worden verricht zodat

over twee jaar de overdracht naar de

bedrijfswereld mogelijk is. De onderzoekers

willen dit doen door de oprichting van een spin-

off, LAMICO genaamd.

1,8 miljoen euro voor VUB-onderzoek naar opto-

en microelectronica

De Regering van het Brussels Hoofdstedelijke

Gewest heeft 1,8 miljoen euro toegekend aan het

laboratorium voor micro- en opto-electronica van

de vakgroep Electronica en Informatieverwerking

van de VUB. De vakgroep voert namelijk twee

baanbrekende onderzoeken uit: de ontwikkeling

28

Internationale congressen in 2002-2003

…over humanitaire ontmijning

Experts schatten dat er over heel de wereld nog

miljoenen landmijnen verspreid liggen. Vooral in

Afrika en Zuid-Azië eisen ze nog bijna elk half

uur een slachtoffer. De vakgroep Elektronica en

Informatieverwerking van de VUB zoekt naar

nieuwe technologieën om landmijnen sneller en

op een veiligere manier op te sporen. Maar

omdat het geen zin heeft om technologieën te

ontwikkelen die niet beantwoorden aan de

situatie op het terrein organiseerden de VUB

tesamen met de Amerikaanse Society for Counter

Ordnance van 15 tot 18 september 2003 een

internationaal congres waarop ook

‘eindgebruikers’ – meestal non-gouvernementale

organisaties – aanwezig waren.

Praktijkvoorbeelden, onder andere uit Libanon,

toonden aan dat de plaatselijke bevolking vaak

meer belang hecht aan de ontwikkeling van

landbouw, medische voorzieningen en

voedselbedeling dan aan de opruiming van

landmijnen. De onderzoekers zullen zich dus,

naast de zoektocht naar nieuwe

detectiesystemen, meer moeten gaan richten op

de ontwikkeling van bijvoorbeeld

landbouwmachines of –technieken die kunnen

ingezet worden in gebieden die nog niet volledig

mijnenvrij zijn. Het congres trok 240 deelnemers

uit verschillende landen.

… over tijdsbudgetonderzoek

Het jaarlijkse congres van de International

Association for Time Research vond van 17 tot 19

september 2003 plaats op de VUB.

Tijdsbudgetonderzoekers uit alle werelddelen, 93

in totaal plus onze eigen onderzoeksgroep TOR,

stelden hun recentste studies voor. De VUB

onthulde de nieuwste bevindingen inzake

verdeling van huishoudelijk werk in de Vlaamse

gezinnen, het gevoel van tijdsdruk bij diverse

sociale groepen en een vergelijking van het

tijdsgebruik bij adolescenten in België en

Nederland.

… over bibliotheekwezen

Voor het eerst was de VUB gastheer van het

evenement ‘Informatie’ dat bibliotheken,

archieven, documentatie- en kenniscentra een

forum biedt voor reflectie over de recentste

ontwikkelingen op het vlak van

geautomatiseerde informatie- en

archiveringssystemen, multimedia en internet. De

VUB-bibliotheekploeg en de Vlaamse Vereniging

voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen

stonden op 18 en 19 september 2003 in voor de

organisatie en ontvingen 694 deelnemers.

… over Density Functional Theory

Van 7 tot en met 12 september 2003 vond het

internationale congres over Density Functional

Theory - een belangrijk onderdeel van de

kwantummechanica - voor het eerst in België

plaats. Dankzij de internationale reputatie van de

VUB-onderzoeksgroep Algemene Chemie mocht

de VUB gastheer zijn. Sprekers en een 300-tal

deelnemers uit alle hoeken van de wereld zakten

af naar de VUB, zo ook Walter Kohn,

Nobelprijswinnaar Scheikunde en grondlegger

van de Density Functional Theory. Density

Functional Theory kent sinds enkele jaren een

enorme bloei. Deze tak van de

kwantummechanica laat toe het verloop van

bepaalde chemische (molecuul en atoom)

reacties door computersimulatie te voorspellen

en te interpreteren. Het bedrijfsleven maakt

veelvuldig gebruik van dergelijke simulaties van

chemische reacties omdat ze kostenbesparend

zijn en de veiligheid verhogen. Vooral industriële

en farmaceutische sectoren kijken uit naar de

nieuwste onderzoeksontwikkelingen op het

gebied van Density Functional Theory.

29

Het Brusselse startkapitaalfonds (BI3) engageerde

zich tot een inbreng van respectievelijk 300.000

euro en 200.000 euro. In april 2003 werd

daarenboven de band tussen de VUB en haar

spin-off EggCentris geformaliseerd door de

inbreng van een exclusieve licentie op het

betrokken octrooi. De VUB telt hiermee 13

(actieve) spin-offs. Mede via spin-offbedrijfjes wil

de VUB een bijdrage leveren aan de

doorstroming van universitaire kennis naar de

samenleving.

Spin-off initiatieven

In juli 2002 richtte de VUB een

risicokapitaalfonds op met een kapitaal van 6

miljoen euro. Het fonds, waarin KBC INVESTCO,

FORTIS PRIVATE EQUITY, OMOB, Mercator

Verzekeringen en de Gewestelijke

Investeringsmaatschappij voor Brussel

participeren, nam in 2003 een participatie in

twee VUB-spin-offs: NV ElsyCa en NV BruCells.

… over wereldbeelden, wetenschappen en wij

De Westerse wetenschapsbeoefening heeft

ontegensprekelijk tot kennisverruiming en een

toename van onze welvaart geleid. Toch heerst

er in de maatschappij impliciet een consensus

dat enkel wat wetenschappelijk bewezen is, waar

is. Datgene wat niet bewezen is, wordt dan

afgedaan als onjuist. Op deze manier werkt

wetenschap beperkend in wat wij als

werkelijkheid beschouwen en hoe wij ons mens-

en wereldbeeld vormen. Met de internationale

conferentie ‘Wereldbeelden, wetenschappen en

wij’ toonde het Centrum Leo Apostel van de VUB

op 10 juni 2003 het vernauwende van onze

westerse wetenschapsbeoefening aan.

Negenenzestig antropologen, filosofen,

kwantumfysici e.a. kwamen hun ervaringen

uitwisselen en bespraken hoe ze geëvolueerd

zijn van een stilzwijgend aanvaarden van het

bestaande wetenschappelijke discours en

wereldbeeld, naar een in vraag stellen (van

delen) ervan.

… over levensmiddelentechnologie en

–microbiologie

Van 8 tot en met 11 oktober 2003 vond het

tweede internationale congres over onderzoek

naar zuurdesem-melkzuurbacteriën plaats. Tijdens

dit vierdaagse congres dat werd georganiseerd

door de VUB in samenwerking met aEs, de

Europese sectie van AACC (American Association

of Cereal Chemists), en het bedrijf Puratos N.V.,

werden de meest recente ontwikkelingen in

het onderzoek vanuit microbiologisch,

(bio-)chemisch, moleculair-biologisch en

technologisch standpunt voorgesteld. Meer dan

100 specialisten uit 21 verschillende landen

namen aan dit congres deel.

(8) Al deze congressen werden georganiseerd met de steunvan het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest

30

De wetenschapswinkel één jaar later…

Op 1 januari 2003 ging officieel het project

Wetenschapswinkel van start. De oprichting van

de Wetenschapswinkel Brussel steunt op een

studie uitgevoerd door de VUB in opdracht van

de Minister-President van het Brussels

Hoofdstedelijk Gewest. Van het Brussels Gewest

verkreeg de VUB hiervoor 99.374 euro. Tesamen

met de Universiteit Antwerpen ontving de VUB

van de Vlaamse Overheid een budget van

497.898 euro voor het project 'Wetenschap en

Samenleving in interactie'. Binnen dit project

zullen beide universiteiten onderzoeken hoe de

communicatie tussen wetenschapswereld en

burgers kan geoptimaliseerd worden. De

oprichting van een netwerk van

Wetenschapswinkels is daar een onderdeel van.

Momenteel telt dit netwerk twee wetenschaps-

winkels: één aan de Universiteit Antwerpen en

één aan de Vrije Universiteit Brussel.

Sofie Van Den Bossche, coördinator van de

wetenschapswinkel en haar medewerkers Edith

Donders en Elvire Delanote:

“Uit een bevraging van 726 verenigingen blijkt

dat 44% van de Vlaamse verenigingen en 71%

van de Brusselse non-profit organisaties

geconfronteerd worden met een concreet

maatschappelijk probleem waarvoor ze menen

dat wetenschappelijk onderzoek een oplossing

zou kunnen betekenen. Meer dan de helft van

deze verenigingen hebben reeds concrete

plannen om hun probleem via onderzoek in

kaart te laten brengen c.q op te lossen.

Dat ze dit nog niet hebben gedaan komt doordat

ze er geen geld voor hebben of niet weten hoe

dit aan te pakken. En dat is nu precies het doel

van de wetenschapswinkel. We willen die

groepen uit de samenleving die over

onvoldoende financiële middelen beschikken om

onderzoek te laten uitvoeren helpen bij hun

toegang tot wetenschappelijke informatie.

Niet alleen de behoeften van de verenigingen

werden in kaart gebracht. Er werd ook gepeild

naar de mening van 189 wetenschappers

werkzaam aan de VUB en de UA. 95% van de

Vlaamse wetenschappers vinden de

Wetenschapswinkel een goed initiatief.

Driekwart zegt hier zelf aan te willen meewerken,

mits de onderwerpen aansluiten bij het eigen

onderzoeksveld, er duidelijke afspraken worden

gemaakt en de begeleiding van dien aard is dat

ze voor de wetenschapper geen extra

administratieve rompslomp met zich meebrengt.

Naast de eigen marktscreening nemen we ook

actief deel aan het driemaandelijkse overleg van

de 30 wetenschapswinkels van Nederland.

Hoewel het Vlaamse concept niet helemaal

overeenstemt met het Nederlandse zijn de

bijeenkomsten met onze Nederlandse collega’s

zeer leerzaam. Ook de ontwikkelingen binnen

het netwerk ‘Improving Science Shop

Networking’ - dat door de Europese commissie

werd opgestart met als doel een internationaal

netwerk van wetenschapswinkels uit te bouwen -

wordt door ons op de voet gevolgd. Zo hebben

we meegewerkt aan de eerste Europese brochure

over Wetenschapswinkels ‘Science Shops:

knowledge for the community’.

Hoewel 2003 werd beschouwd als een

opstartjaar, kreeg de Vlaamse wetenschapswinkel

al 126 concrete onderzoeksvragen van 34

verenigingen uit Brussel en Vlaanderen. Aan tien

onderzoeksvragen werd tijdens het opstartjaar

reeds een gevolg gegeven. Een groot deel van

het onderzoek wordt uitgevoerd door

licentiestudenten, onder toezicht van een ervaren

onderzoeker. Om verenigingen en

licentiestudenten met elkaar in contact te

brengen organiseert de wetenschapswinkel een

thesisbeurs. De thesisbeurs van 9 oktober 2003

werd door 300 studenten bezocht. Een 20-tal

verenigingen waren er op aanwezig om de

onderzoeksvragen waarmee zij geconfronteerd

worden aan de studenten toe te lichten.”

31

“Sinds 1988 kunnen jongeren tijdens de

tweejaarlijkse WetenschapsWeek kennismaken

met de onderzoekers van de Vrije Universiteit

Brussel. De VUB vervulde daarmee een

pioniersrol in Vlaanderen. In oktober 2002

lanceerden wij voor de achtste keer een

WetenschapsWeek. Daarnaast was de cel

Wetenschapscommunicatie de motor achter een

drietal succesvolle rondreizende

tentoonstellingen. Half jaren ‘90 startte de cel

met een aantal jongerenprojecten: de ComiX-

files© en het Virtueel Museum©. De ComiX-

files© is een wedstrijd over wetenschap en

technologie in stripverhalen bedoeld voor

jongeren uit de eerste graad secundair

onderwijs. Het Virtueel Museum© richt zich tot

de twee laatste jaren van het secundair

onderwijs. Aan de derde editie van de ComiX-

files© namen 378 teams deel ofwel 2.465

scholieren en voor de derde verdieping van het

Virtueel Museum© onderzochten vier teams

samen met VUB-onderzoekers een fenomeen in

Brussel, gaande van de metro tot geluidsoverlast

veroorzaakt door vliegtuigen. Dit alles gebeurde

in samenwerking met het Brussels Hoofdstedelijk

Gewest. Een project specifiek gericht naar de

tweedegraad van het secundair onderwijs

ontbrak. Met Stimulus, een educatief

computerspel voor wetenschappen, werd in 2003

die leemte opgevuld. Het eerste digitale

lessenpakket voor het vakgebied chemie, ‘de

vuurwerkfabriek’, is reeds beschikbaar. Hiermee

kunnen jongeren via de computer onder meer

experimenteren met explosieve stoffen zonder

enig gevaar. Digitale lessenpakketten voor de

vakken biologie en fysica zullen volgen. De

Vlaamse Gemeenschap heeft hiervoor financiële

middelen beschikbaar gesteld. De

lessenpakketten voldoen aan de eindtermen uit

het secundair onderwijs, vergemakkelijken de

integratie van ICT-toepassingen in het onderwijs

en ze zijn gratis. Stimulus werd door de VUB in

samenwerking met de Vlaamse Gemeenschap

(actie ‘Wetenschap maakt knap’), leerkrachten en

adviseurs van het secundair onderwijs

ontwikkeld. De drie projecten hebben elk hun

eigen internetadres, maar zijn ook toegankelijk

via één gemeenschappelijk platformadres:

http://virtueelmuseum.vub.ac.be.”

Jongeren en wetenschap was ook het onderwerp

van een symposium “Wetenschappelijke

geletterdheid bevraagd” dat door de VUB, in

samenwerking met de KULeuven, op 2 april en

7 mei 2003 werd georganiseerd. Het symposium

richtte zich in de eerste plaats tot docenten

natuurwetenschappen. De school speelt immers

een belangrijke rol in de beeldvorming rond

wetenschap. Slechts een gering aantal jongeren

kiest voor een voortgezette opleiding in

wetenschappen of toegepaste wetenschappen.

Dit komt mede doordat de lessen wetenschap op

school door de leerlingen als weinig boeiend,

weinig maatschappelijk relevant en te moeilijk

worden ervaren. Tijdens het symposium werd

bekeken hoe jongeren in een klassituatie te

sensibiliseren voor wetenschap.

Quote

Marcel Gulickx, Huntington Liga:

“Via de radio hoorde ik over de

wetenschapswinkel. Ik heb daar meteen op

gereageerd. Het zorgaanbod in Vlaanderen is

onvoldoende afgestemd op de specifieke noden

van patiënten met de ziekte van Huntington.

Hoe het zorgaanbod voor deze patiëntengroep er

uit zou moeten zien, kregen we moeilijk in kaart

gebracht wegens gebrek aan expertise en

financiële middelen. De wetenschapswinkel doet

dit nu voor ons.”

VUB sensibiliseert jongeren voor wetenschap

Naast de uitbouw van een netwerk van

wetenschapswinkels in Vlaanderen en Brussel

werkt de cel Wetenschapscommunicatie al een

tiental jaar aan verschillende jongerenprojecten

voor scholen uit het secundair onderwijs. De

uitbouw van dit tweede werkterrein is in handen

van Stefanie Goovaerts en Wim Van Broeck:

32

universiteit van Naïrobi (Kenya) en met de Hanoï

Universiteit voor Technologie (Vietnam). In 2003

werd deze samenwerking verlengd met vijf jaar.

De coördinatie van een nieuwe institutionele

universitaire samenwerking met de Universidad

Central “Marta Abreu” de las Villas in Cuba werd

in 2003 aan de VUB toevertrouwd. De

universiteit is gelegen in het centrum van Cuba,

heeft een nauwe band met de Cubaanse

samenleving en is sterk betrokken bij

samenwerkingen met andere universiteiten in het

Zuiden. De VUB zal met deze universiteit

voornamelijk samenwerken op vlak van

informatie- en communicatietechnologieën en de

uitwerking van kwalitatief hoogstaande

onderzoeks- en onderwijsprogramma’s in het

domein van de natuurwetenschappen. De

institutionele universitaire samenwerking van de

VUB met de drie universiteiten uit Kenya,

Vietnam en Cuba vertegenwoordigden in 2003

tesamen 21% van het totale VLIR-budget voor

deze vorm van ontwikkelingssamenwerking.

geselecteerd.

De VUB neemt - met twee internationale

trainingsprogramma’s - 41% van het totaal

budget dat door de VLIR-UOS hiervoor wordt

voorzien, op zich. Daarenboven ontving de VUB

voor haar aandeel in vijf Masteropleidingen - te

weten Human Ecologie, Ecological Marine

Management, Molecular Biology, Water

Resources Engineering en Physical Land

Resources - bijna 700.000 euro van het VLIR-

UOSbudget voor internationale

cursusprogramma’s. 57 VUB-studenten afkomstig

uit ontwikkelingslanden ontvingen in 2003 een

VLIR-UOSbeurs waarmee ze konden deelnemen

aan bovenstaande internationale trainings- en

cursusprogramma’s. Deze beurs dekt het

inschrijvingsgeld, didactisch materiaal en

vliegtuigticket alsook de maandelijkse toelage

die de student ontvangt. Voor de 445 andere

studenten uit ontwikkelingslanden, ingeschreven

aan de VUB, ontving de VUB 1.284.709 euro van

het budget ‘opleidingskosten’ van de Vlaamse

Interuniversitaire Raad-afdeling Universitaire

Ontwikkelingssamenwerking, ofwel 36% van dit

totaal budget. Achttien VUB-studenten ontvingen

van VLIR-UOS een beurs om een studiereis naar

een ontwikkelingsland te ondernemen.

VUB geëngageerde partner inzake

ontwikkelingssamenwerking

De afdeling Universitaire


Interuniversitaire Raad (VLIR-UOS) financiert – op

projectbasis – ontwikkelingsrelevante initiatieven

die Vlaamse universiteiten in samenwerking met

partners uit het Zuiden ondernemen. Zo

financiert de VLIR-UOS door Vlaamse

universiteiten georganiseerde internationale

congressen en debattencycli met een hoge

ontwikkelingsrelevantie en met zowel Vlaamse

als Zuiderse vertegenwoordigers. De door de

VUB ingediende voorstellen over ‘de toekomst

van de natiestaat in Afrika’ (congres) en ‘Denk

globaal, doe duurzaam’ (debat) werden

Museum voor Midden-Afrika. Kairo's

doctoraatsstudie handelt over de bedreiging van

de Mangrove-wouden in Kenya. Ook het

onderzoek van geologiestudente Vanessa

Heyvaert naar bodemerosie in een agrarisch

gebied in de Chachoengcao Provincie in Thailand

werd met deze prijs bekroond. En

Handelsingenieur Kenneth Verschooten kreeg de

Prijs Ontwikkelingssamenwerking voor zijn thesis

over de toetreding van China tot de

Wereldhandelsorganisatie en de gevolgen hiervan

voor de diamantindustrie.

VUB-onderzoek bekroond met Prijs

Ontwikkelingssamenwerking

In 2003 werd de doctoraatsstudie van James G.

Kairo, verbonden aan het VUB-Laboratorium voor

Algemene Plantkunde en Natuurbeheer,

gelauwerd met de Prijs

Ontwikkelingssamenwerking van het Ministerie

van Buitenlandse Zaken en het Koninklijk

Institutionele universitaire samenwerking met

Cuba

Binnen de vele vormen van

ontwikkelingssamenwerking - gefinancierd door

de Vlaamse Interuniversitaire Raad - neemt de

institutionele universitaire samenwerking de

meest omvangrijke plaats in. De Vlaamse

universiteiten werken hierin samen met een

beperkt aantal nauwkeurig geselecteerde

universiteiten in het Zuiden met als voornaamste

objectief deze laatste in staat te stellen een

innovatieve rol in de lokale maatschappij op te

nemen. Sinds 1998 werkt de VUB samen met de

o n d e r w i j s b e l e i d :D e t o e k o m s t v o o r b e r e i d e n m e tn i e u w e o p l e i d i n g s t r a j e c t e n

33

Rosette S’jegers

34

w o o r d j e v a n d e V i c e - R e c t o r o n d e r w i j s

“2003 was natuurlijk het jaar van de grote

omvorming van alle opleidingen naar bachelor-

en masteropleidingen. Een hele opgave. Niet

alleen moesten alle vier- en vijfjarige opleidingen

gegoten worden in een 3+1 en 3+2-structuur (met

uitzondering van de opleiding Arts die 3+4 blijft),

ook moesten de driejarige bacheloropleidingen

een dubbele finaliteit krijgen: doorstromen naar

een master en eigen eindtermen realiseren die

op de arbeidsmarkt kunnen aangewend worden.

Bij het omvormen van al onze opleidingen

hebben we gekeken naar het decretaal kader, de

onderwijs- en onderzoekscapaciteit, de kwaliteit

en de studentenaantallen. Dit laatste criterium

was bijvoorbeeld de reden waarom we besloten

de opleiding tandheelkunde niet langer in te

richten. Een zeer moeilijke beslissing gezien de

expertise van ons Tandheelkundig Instituut.

Gelukkig zijn er samenwerkingsgesprekken met

andere Vlaamse universiteiten inzake het

begeleiden van stages en eindverhandelingen,

zodat Vlaamse studenten tandheelkunde toch

nog een beroep kunnen blijven doen op onze

wetenschappelijke kennis terzake.

Voor de meeste opleidingen leidde de

omvorming tot een inhoudelijke meerwaarde. Zo

worden in de taalopleidingen taalcombinaties

mogelijk. Ook de wetenschappen kozen in de

bachelorjaren voor verbreding en geven hun

bachelorstudenten toegang tot meerdere masters

op basis van profielen en minoren. Een brede

waaier van maatschappijwetenschappen worden

door datzelfde minorprincipe aan elkaar gelinkt:

voorbeelden zijn geschiedenis, filosofie,

kunstgeschiedenis, communicatiewetenschappen,

criminologie en politieke en sociale

wetenschappen. Bij de handelsingenieurs werkt

men aan een ambitieuze internationale opzet van

de masterjaren en dit in samenwerking met de

ULB. Volledig nieuwe masters werden aan het

opleidingsaanbod toegevoegd: masters in

toerisme, in verpleeg- en vroedkunde en in

onderwijskunde.

Geheel in de geest van de Bolognaverklaring

hebben we gekozen voor breedvormende

bacheloropleidingen met zoveel mogelijk bruggen

naar masters in een ander vakgebied. De

éénjarige master laat in deze trajectopbouw

volgens ons te weinig ruimte voor een

diepgaande specialisatie in het vakgebied.

Hoewel een verlenging van de studieduur van de

opleidingen door de Minister van Onderwijs niet

werd toegestaan blijft de VUB pleiten voor

vijfjarige opleidingen: driejarige brede bachelors

gevolgd door tweejarige gespecialiseerde

masters. De opleidingen burgerlijk ingenieur,

revalidatiewetenschappen, kinesitherapie,

handelsingenieur en rechten maken dankzij hun

vijfjarige structuur reeds volop van dit model

gebruik.

Op 9 december 2003 zette de Raad van Bestuur

van de VUB het licht op groen voor de

flexibilisering, de overstap van een

studiejarensysteem naar een

studiepuntensysteem. Met het oog hierop werd

de semestrialisering reeds ingevoerd en werd het

examenreglement aangepast. In september 2005

gaat het nieuwe systeem van start.

Tevreden ben ik ook met ons opleidingsaanbod

voor professionelen. Zowel het

bijscholingsaanbod als het aantal professionele

participanten steeg voor het derde jaar op rij. 68

gespecialiseerde bijscholingsprogramma’s boden

we in 2003 aan voor ruim 2000 professionals. Na

het succes van het centrale thema voor 2002-

2004 dat aan levenskwaliteit was gerelateerd,

boort het Instituut voor Permanente Vorming van

de VUB (IPAVUB) nu een nieuw maatschappelijk

aandachtspunt aan: dat van de (on)veiligheid in

de verschillende professionele middens die met

deze problematiek geconfronteerd worden.

Geraakt de docentenevaluatie aan andere

hogeronderwijsinstellingen niet echt van de

grond, aan de VUB beoordeelde in 2003 ruim

5.000 studenten 2.554 opleidingsonderdelen uit

48 opleidingen. Via deze jaarlijkse anonieme

bevraging van de studenten verkrijgt de VUB

feedback over de kwaliteit van het hoorcollege

en de docent, het beschikbare studiemateriaal

(ook elektronisch), de wijze van examinering en

de gehanteerde werkvormen. De enquête

verloopt volledig elektronisch en wordt na elk

semester georganiseerd.

Voor de periode 2000-2006 heeft de Europese

Commissie een budget van 1.850 miljoen euro

vrijgemaakt om de Europese dimensie van het

onderwijs te promoten via het

Socratesprogramma. Studentenuitwisselingen

zullen dus talrijker worden en mede daarom

onderwierp de VUB haar Socrates/Erasmus-office

aan een interne audit. De VUB heeft een groot

mobiliteitspotentieel. Door onze vele akkoorden

met partneruniversiteiten (160 in totaal) kunnen

onze studenten- en personeelsleden overal

naartoe. Andersom is de VUB, gelegen in

Brussel, ook een sterke aantrekkingspool voor

Erasmus/Socratesstudenten vanuit het buitenland.

Vandaag wordt daar nog te weinig gebruik van

gemaakt. Hier willen we het komende jaar iets

aan doen.

Tot slot blijkt de in 2000 gestartte

onderwijsvernieuwingstrein niet meer te stoppen.

75% van de studenten heeft één of meerdere

cursussen die via het teleleerplatform Blackboard

worden ondersteund. De firma Intel installeerde

gratis een tiental ‘wireless base stations’, zodat

studenten in de bibliotheken en zelfstudiecentra

via hun laptop-computer rechtstreeks op het

internet kunnen. Ook de permanent bereikbare

on line helpdesks, één voor studenten en één

voor docenten, beantwoordden in de eerste

maanden na hun opstart een 800-tal vragen over

onderwijsvernieuwing en het gebruik van ICT. De

on line helpdesks maken deel uit van het in

2003 opgestartte OnderwijsServiceCentrum dat

docenten zal bijstaan bij hun onderwijsopdracht.

Het centrum geeft adviezen inzake

onderwijsvernieuwing, bevordert ICT-toepassingen

en audiovisuele toepassingen in het onderwijs en

biedt een breed scala aan cursussen en

trainingen. De ondersteuning is vooral gericht

op het realiseren van competentiegerichte

onderwijs - en toetsvormen en een optimale mix

van contactonderwijs en vormen van e-learning.

Bij al onze onderwijsinitiatieven wordt er

rekening gehouden met onze associatiepartner,

de Erasmushogeschool Brussel. Diverse van hun

professionele bachelors vinden aansluiting op

onze masters. De onderwijsvernieuwing

implementeren we tesamen en ook ons systeem

van docentenevaluatie vindt zijn weg naar de

Erasmushogeschool Brussel. Elk jaar wisselen we

tijdens de Dag van de Onderwijsvernieuwing

onze bevindingen met elkaar uit en leert het

onderwijzend personeel van beide instellingen

elkaar beter kennen, hetgeen al tot vruchtbare

samenwerkingen heeft geleid.”

35

36

Vanessa De Cock , lid van het bama-team:

"Vandaag is het Europees Hoger

Onderwijslandschap erg verwarrend. Elk land

heeft zijn eigen diplomatitels, studieduur en

studietrajecten. Daarom besloten in juni 1999 de

29 Ministers van Onderwijs om het Europees

hogeronderwijslandschap meer te stroomlijnen

en transparanter te maken. Het doel is vooral de

mobiliteit en tewerkstelling van de Europese

burgers bevorderen en de internationale

slagkracht van het Europees hogeronderwijs

t.a.v. Amerika en Azië vergroten. HO1C, HO2C,

kandidaturen, licenties, voortgezette academische

opleidingen, enz. het zijn allemaal termen die tot

het verleden behoren. Daarvoor komen nieuwe

termen, zoals professionele en academische

Bachelor, Master en 'Master na Master' in de

plaats. Een Europese verklaring dus, met een

economische en concurrentiële invalshoek, maar

ook met voordelen voor de student zelf. Zo kun

je als student accenten leggen in je opleiding

vanuit je eigen interesses en zit je niet langer

vast in het strakke keurslijf van een opleiding. In

zoveel mogelijk opleidingen hebben we getracht

deze kennisverbreding in te voeren. Dit betekent

dat je, indien je dit wenst, de door jou gekozen

hoofdopleiding kunt aanvullen met

keuzepakketten uit andere vakgebieden, de

zogenaamde minoren. Ook hebben we bepaalde

opleidingen zo herschikt dat ze veel

gemeenschappelijke vakken hebben, waardoor je

je in de loop van het studietraject nog kunt

heroriënteren.

Eenmaal je 180 studiepunten behaald kun je

eventueel met je Bachelordiploma de

arbeidsmarkt op. Uiteraard blijven onze

opleidingen in hoofdzaak gericht op het

verwerven van wetenschappelijke competenties,

maar ze worden waar mogelijk aangevuld met

beroepsvaardigheden. Hoewel we er vanuit gaan

dat de meeste afgestudeerden zullen

doorstromen naar een masteropleiding wilden we

diegenen die dat niet willen, toch een diploma in

handen geven waarmee ze iets op de

arbeidsmarkt zijn.”

Mieke Verelst, lid van het bama-team:

“Een ander punt in onze omvorming is het feit

dat de VUB getracht heeft zoveel mogelijk

bruggen naar Masters in een ander vakgebied te

bieden. Een Master ligt dan ofwel rechtstreeks in

het verlengde van je bacheloropleiding -

bijvoorbeeld met een bachelor economie naar

een master economie - ofwel in een ander

vakgebied waarvoor je toegang krijgt met een

(minimaal) voorbereidingsprogramma. Zo kan het

dat je met je Bachelor in Agogiek de overstap

maakt naar een Master in Psychologie.

Een ander element waarmee we op termijn

rekening willen houden is dat je je studie meer

op eigen tempo kunt afronden. Waarom zou de

ene student een volledig opleidingstraject van

Bachelor en Master van in totaal bijvoorbeeld

240 studiepunten niet in vier jaar kunnen

afwerken terwijl de andere student dat doet in

vijfeneenhalf jaar? Deze versoepeling mag wel

niet leiden tot studeren 'à la carte' voor elke

student: slechts onder bepaalde voorwaarden

krijg je de mogelijkheid om een

geïndividualiseerd programma uit te bouwen.

Een belangrijke stap in de richting van deze

studieflexibilisering was de invoering van het

semestersysteem, waardoor je aan de VUB

bepaalde opleidingsonderdelen na een half jaar

al afrondt. Maar we willen hierin verder gaan en

het denken in termen van studiejaren tezijnertijd

verlaten om te kunnen overstappen op een

soepeler systeem, uitgedrukt in studiepunten. De

Raad van Bestuur heeft op 9 december 2003

officieel het licht op groen gezet voor deze

flexibilisering. Als dit eenmaal op poten staat,

dan verwerf je voor elk opleidingsonderdeel

waarvoor je 'geslaagd' bent een creditbewijs. Je

studies even stopzetten of credits verwerven

over meerdere instellingen of landen wordt dan

perfect mogelijk. Je behaalde studiepunten gaan

immers niet verloren."

Omvorming opleidingen naar nieuwe Bachelor-

Masterstructuur

In 2003 stond een groot deel van de

onderwijswerkzaamheden in het teken van de

invoering van de bachelor-masterstructuur. De

aanzet tot deze grootscheepse ingreep is

natuurlijk de Bologna-verklaring. De VUB nam

alle opleidingen onder de loep. Hierbij is vooral

kennisverbreding en opleidingsvolledigheid

centraal gezet. Alle omvormingsdossiers werden

bovendien getoetst aan de volgende criteria:

decretaal kader, onderwijscapaciteit,

onderzoekscapaciteit, kwaliteit en

studentenaantallen.

Faculteit Letteren & Wijsbegeerte

• Opleidingen Wijsbegeerte, Moraalwetenschappen en Morele begeleiding worden samengevoegd tot een

Bachelor en Master Wijsbegeerte

Binnen de Master Wijsbegeerte zijn er nu drie afstudeerrichtingen: Logica & Wetenschapsfilosofie,

Hermeneutiek & Geschiedenis en Ethiek & Moraalwetenschappen.

• In de taalopleidingen worden alle combinaties mogelijk

Stonden Klassieke talen, Germaanse talen en Romaanse talen vroeger als aparte opleidingen

geboekstaafd, nu zijn ze samengebracht in één bachelor en één master in de Taal- en Letterkunde. De

student kiest twee talen uit het talenaanbod bestaande uit Nederlands, Engels, Duits, Frans, Spaans,

Italiaans en Latijn. Combinaties als Frans-Duits zijn op deze manier dus mogelijk.

• Een uitgebreide minorstructuur voor de bacheloropleidingen Geschiedenis, Wijsbegeerte,

Communicatiewetenschappen, Kunstwetenschappen & Archeologie

In deze nieuwe structuur kan de student zijn studietraject op zijn interessesfeer afstemmen. In elke

opleiding kun je éénderde van de vakken invullen met vakken uit andere vakgebieden. Dit heeft als

groot voordeel dat je, wanneer je bijvoorbeeld een bacheloropleiding Geschiedenis volgt met een minor

communicatiewetenschappen, je een tweede Bachelor communicatiewetenschappen in één jaar tijd er bij

kan behalen. Ofwel twee bachelors in vier jaar tijd. Nadien kan je een master volgen in beide richtingen.

De vroegere keuzevakkenpakketten binnen deze opleidingen waren minder omvangrijk en werden niet

verzilverd met een diplomasupplement of extra bachelordiploma.

Faculteit Rechtsgeleerdheid

• Tijdens bachelorjaren Rechten al specifiek juridische vakken

Waren vroeger de kandidatuursjaren Rechten algemene jaren met veel verplichte basisvakken ter

voorbereiding op de drie licentiejaren, dan heeft de VUB er nu voor gekozen reeds in de bachelorfase

heel specifieke juridische vakken te doceren. De student krijgt dus vanaf het eerste jaar een juridische

vorming. Al in de bachelorjaren wordt uitgebreid Rechtsmethodologie gegeven. Rechtsmethodologie – dat

de studenten leert hoe juridische teksten te schrijven, hoe bronnenmateriaal te raadplegen, hoe

(juridisch) te communiceren - is nu één groot vak geworden verspreid over drie bachelorjaren. Dit

verhoogt de attractiviteit van de bacheloropleiding Rechten. In de bachelor heeft de student ook een

mogelijkheid zich te richten op een eventuele uitstroom naar de arbeidsmarkt. De bacheloropleiding

duurt drie jaar (180 SP), de masteropleiding in de Rechten telt 120 studiepunten, ofwel twee jaar. De

totale duur van de opleiding Rechten verandert dus niet. In het laatste jaar zijn er veel

keuzemogelijkheden waardoor een behoorlijk niveau van specialisatie kan worden bereikt. Ook van de

laatstejaarsstudenten Rechten wordt een volwaardige masterproef (thesis) verwacht.

• Opleiding Criminologie voorziet al een stage in de bachelorfase

Faculteit Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Managementschool

• Niet langer een gemeenschappelijke kandidatuur voor Sociale en Politieke Wetenschappen

Sociologie en Politieke Wetenschappen worden omgevormd tot twee afzonderlijke bacheloropleidingen:

Bachelor in de Sociologie en Bachelor in de Politieke Wetenschappen. In het oude systeem werd men

eerst kandidaat in de Politieke en Sociale wetenschappen en koos men vervolgens in de licenties voor

ofwel Politieke Wetenschappen of voor Sociologie.

Daarnaast hebben de vakgroepen Politieke Wetenschappen en Sociologie gekozen voor een brede

instroom in de masteropleiding. Zo kan je bijvoorbeeld met een bachelordiploma

Communicatiewetenschappen, Criminologie of Economische wetenschappen rechtstreeks naar een Master

Politieke Wetenschappen of Master Sociologie.

• Economische Wetenschappen opnieuw in het opleidingsaanbod

Gezien de toenemende belangstelling voor econometrie en de grote wetenschappelijke expertise

aanwezig op de VUB, besloot de VUB de opleiding Economische Wetenschappen weer in haar

opleidingspakket op te nemen. De opleidingen Toegepaste Economische Wetenschappen en

Handelsingenieur blijven uiteraard ook bestaan.

• Nieuwe opleiding Master in Toerisme

37

Naar Bachelors en Masters: de voornaamste

veranderingen in het VUB-opleidingsaanbod

Alle 84 ‘oude’ VUB-opleidingen werden in 2003

herbekeken. Vier- of vijfjarige kandidatuur-

licentieopleidingen werden in een 3+1

respectievelijk 3+2 structuur gegoten. De

artsenopleiding bleef een 3+4 structuur. Het

kandidatuursdiploma had geen beroepsfinaliteit.

De academische bachelor daarentegen dient in

hoofdzaak wetenschappelijk gericht te zijn maar

als aanvullende doelstelling ook een finaliteit

naar de arbeidsmarkt te hebben. Die twee

verzoenen is niet gemakkelijk. De opleidingen in

het nieuwe 3+1 systeem gieten evenmin. Het

leidde tot een aantal veranderingen en enkele

nieuwe opleidingen. We zetten de voornaamste

wijzigingen, geordend per faculteit, op een rijtje:

38

Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen

• Opleidingen Psychologie en Pedagogische Wetenschappen volledig herschikt

De VUB biedt alleen nog een bachelor in de Psychologie met daarop aansluitend een Master in de

Psychologie met vier afstudeerrichtingen (klinische psychologie, arbeids- en organisatiepsychologie,

cognitieve en fysiologische psychologie en orthopsychologie) én een Master in de Onderwijskunde. In het

oude systeem bestonden er aparte kandidaturen en licenties voor psychologie enerzijds en pedagogische

wetenschappen anderzijds. De opleiding pedagogiek als dusdanig bestaat niet meer.

• Nieuwe opleiding Master in de Onderwijskunde

Hoger onderwijs dient niet alleen gericht te zijn op kennisoverdracht. Ook inzicht, zelfstandigheid,

probleemoplossende vaardigheden en een attitude van levenslang leren moeten de student worden

bijgebracht. Dit vraagt om een competentiegerichte en flexibele leeromgeving waarin informatie- en

communicatietechnologieën een veelgebruikt hulpmiddel zijn. De VUB richt hiertoe een tweejarige Master

in de Onderwijskunde in, met als profielen ‘onderwijstechnologie- en innovatie’, ‘opleidingsdidactiek en

klasmanagement’, ‘volwassenenonderwijs’ en ‘lifelong learning’.

Faculteit Wetenschappen

• Een minorstructuur voor alle opleidingen in de wetenschappen

In de wetenschappen blijven er aparte bacheloropleidingen bestaan voor biologie, chemie, fysica,

wiskunde, geografie en bio-ingenieur. Maar binnen deze bachelors wordt optimaal gewerkt met minors

uit complementaire vakgebieden. Dit maakt dat studenten vlot kunnen doorstromen naar een master in

een ander vakgebied binnen de wetenschappen. Zo kan iemand bijvoorbeeld met een Bachelor Fysica en

minor wiskunde zowel naar een Master Fysica als naar een Master Wiskunde.

• Milieuopleiding op masterniveau

Op het niveau van de initiële master biedt de VUB de opleiding Environmental Sciences aan. Vroeger was

dit een specialisatie-opleiding (Master na Masteropleiding).

Faculteit Geneeskunde en Farmacie

• Nieuwe Master in de Verpleeg- en Vroedkunde

Na het behalen van een professionele bachelor Verpleegkunde kan je met dat diploma via een

schakelprogramma naar een Master in de Medisch Sociale Wetenschappen, Master in de Gerontologie en

nu dus ook naar een volledig nieuwe Master in de Verpleeg- en Vroedkunde. Dit studietraject is een

typisch voorbeeld van een vlotte overgang van een professionele bachelor (hogeschool) naar een master.

Deze nieuwe master zal worden aangeboden op de campus Jette en wordt gezamenlijk ingericht met

onze associatiepartner, de Erasmushogeschool Brussel.

• Opleiding Huisartsgeneeskunde wordt een master na master (specialisatie)

De opleiding Huisartsgeneeskunde wordt omgevormd tot een master na master, een specialisatie dus.

Een werkgroep van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) bekijkt of dit ook mogelijk is voor de

andere specialisaties binnen geneeskunde. De opleiding geneeskunde zelf kende al een 3+4 structuur,

met als gevolg dat er voor de bacheloropleiding niet zoveel veranderde. Wel wordt nog meer dan vroeger

de nadruk gelegd op het medische karakter van de opleiding. In de masteropleiding Geneeskunde zal

ook meer aandacht worden besteed aan de masterproef (thesis).

• Bachelor biomedische wetenschappen krijgt twee afstudeerrichtingen: onderzoek & ontwikkeling en

zorg& beleid.

De afstudeerrichting Onderzoek & Ontwikkeling geeft toegang tot de Master in de biomedische

wetenschappen en de afstudeerrichting zorg & beleid geeft toegang tot de Master in de medisch-sociale

wetenschappen.

• Farmacie opgesplitst in twee masters: farmaceutische zorg en geneesmiddelen-ontwikkeling

Aangezien afgestudeerden farmaceutische wetenschappen ofwel in een apotheek terechtkomen ofwel de

weg van het onderzoek en de industrie inslaan, werd de bachelor-masterhervorming aangegrepen om de

masteropleiding nog meer af te stemmen op deze arbeidsmarktrealiteit. De gemeenschappelijke

bacheloropleiding Farmacie wordt gevolgd door twee aparte masters: een tweejarige Master in de

Farmaceutische Zorg en een tweejarige Master in de Geneesmiddelenontwikkeling.

Quote uit de media

Uniefs werken samen

De Vrije Universiteit Brussel (VUB) heeft een voor

Vlaanderen unieke samenwerkingsovereenkomst

gesloten met de Universiteit Van Antwerpen

(UA). Vanaf oktober zullen beide universiteiten

de krachten bundelen om enkele opleidingen te

verzorgen in de Toegepaste Biologische

Wetenschappen.

BRUSSEL DEZE WEEK, 06/06/03

39

• Medisch-sociale wetenschappen alleen masterjaren

Voor de medisch-sociale wetenschappen zal de VUB alleen de bovenbouw, de tweejarige master,

aanbieden. Het is de bedoeling om zowel een studenteninstroom vanuit de professionele sector als

vanuit andere academische bachelors aan te boren. De opleiding Gerontologie richt zich tot hetzelfde

studentenpotentieel.

• Opleiding Tandheelkunde wordt niet langer ingericht

Op 25 september 2003 besloot de Raad van Bestuur om geen bachelor Tandheelkunde in te richten. Wel

wordt het tandheelkundig instituut, evenals het klinische onderwijsluik, behouden. De tandheelkundige

expertise zal dus niet verloren gaan. Zo richtte de Tandheelkundige Kliniek van de VUB in 2003 vijftien

gespecialiseerde bijscholingen voor tandartsen in, gaande van mondchirurgie over

instrumentariumtechnieken tot computertoepassingen in de tandheelkunde. Samenwerkingsinitiatieven

met andere Vlaamse universiteiten inzake begeleiden van stages, eindverhandelingen en gezamenlijke

onderzoeksprojecten worden onderzocht.

Faculteit Toegepaste Wetenschappen

• Met één bachelor in de ingenieurswetenschappen toegang tot alle masters in de

ingenieurswetenschappen

In het domein van de toegepaste wetenschappen is er - naast de bachelor Ingenieurswetenschappen-

Architectuur - gekozen voor drie gemeenschappelijke bachelorjaren ingenieurswetenschappen die toegang

geven tot alle zeven Masters in de ingenieurswetenschappen. Het derde jaar bachelor wordt gezien als

hét jaar waarin je een afstudeerrichting kiest die je voorbereidt op de respectievelijke master. De

gekozen afstudeerrichting in het derde Bachelorjaar sluit echter niet uit dat iemand nadien kiest voor een

ingenieursmaster in een andere specialisatie.

• Opleiding burgerlijk-electrotechnisch ingenieur valt uiteen in drie masters

In functie van haar vroegere afstudeerrichtingen valt de opleiding Burgerlijk Electrotechnisch Ingenieur

uiteen in drie afzonderlijke masters: Fotonica, Toegepaste Computerwetenschappen en Electronica &

Informatietechnologie.

Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie

• Sterk afgelijnde afstudeerrichtingen

De drie afstudeerrichtingen in de Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen, te weten

Sportmanagement, Training & Coaching en Fitheid & Gezondheid werden inhoudelijk duidelijker afgelijnd.

De master na master in ‘Sports and Wellness Management’ werd inhoudelijk gewijzigd.

• Kiné-opleiding sluit aan op drie specialisaties

Naast de algemene opleiding in Revalidatiewetenschappen en Kinésitherapie biedt de VUB drie Master na

Masters die daarop aansluiten: Neurologische Revalidatie, Manuele Therapie en Sportrevalidatie.

40

Masterproef:

proefschrift (= thesis, licentiaatsverhandeling) op

het einde van de masteropleiding.

Master na Master-opleiding:

in grote lijnen de vroegere voortgezette

academische opleiding (GAS en GGS); is een

masteropleiding die aansluit op een andere

masteropleiding; laat je toe je te verdiepen in

een bepaald vakgebied en/of in een specifieke

tak van de wetenschap.

Schakelprogramma:

zorgt voor de doorstroom van een professionele

bacheloropleiding (= bachelor behaald op een

hogeschool) naar een masteropleiding en legt de

nadruk op de wetenschappelijke vorming; telt

tussen de 45 SP en de 90 SP; deze duur kan

verminderd worden tot 30 SP, op basis van

elders verworven competenties en kwalificaties.

Een verdere vermindering van de studieomvang

kan enkel als blijkt dat uit eerder verworven

kwalificaties de nodige wetenschappelijke

voorkennis verworven is.

Afstudeerrichting:

specifiek onderdeel van je vakgebied waarin je je

specialiseert en waarin je afstudeert.

Profiel:

een verdiepend (keuze)vakkenpakket in een

specifiek deel van je vakgebied. Je kiest er dus

voor om je te verdiepen in een welbepaalde tak

van je vakgebied.

Minor:

een verbredend (keuze)vakkenpakket uit andere

studiedomeinen. Een minor is een verbreding

buiten het eigen vakgebied en vormt als

dusdanig een meerwaarde.

Flexibilisering:

het invoeren van een systeem van accumulatie

van studiepunten dat de mobiliteit van de

student en de mogelijkheden tot differentiëring

binnen het onderwijs en tot levenslang leren

moet vergroten. Bij het slagen van een

opleidingsonderdeel ontvangt de student een

creditattest.

Nieuwe onderwijstermen

Bacheloropleiding:

in grote lijnen de kandidatuuropleiding van

vroeger; sluit aan op het secundair onderwijs en

duurt tenminste drie jaar; omvat tenminste 180

studiepunten; leidt tot doorstroming naar een

masteropleiding, of naar de arbeidsmarkt.

Bachelorproef:

proefschrift (= soort minithesis) op het einde

van de bacheloropleiding.

Masteropleiding:

sluit aan op de bacheloropleiding in het

academisch onderwijs of op een andere

masteropleiding; omvat tenminste 60 SP; duurt

één of twee jaar naargelang het gekozen

vakgebied en het type masteropleiding; met

uitzondering van de masteropleiding

Geneeskunde die vier jaar duurt (= 240

SP); wordt afgesloten met een masterproef.

1% slechttot zeer slecht 27% zeer goed

68% goed

4% middelmatig

Beoordeling van 2.554 opleidingsonderdelen uit 48 VUB-opleidingen

2000-2001

%

2001-2002 2002-2003 2003-200420

40

60

80

100

Studentendeelname aan onderwijs-e-valuatie

2001 2002 20031000

1500

2000

2500

Deelnemende professionals

Meer en meer professionals kiezen voor bijscholingsaanbod VUB

41

Studenten evalueren jaarlijks alle opleidingen

In 2003 werden door ruim vijfduizend studenten

2.554 opleidingsonderdelen uit 48 opleidingen

op een geldige manier geëvalueerd. Via deze

jaarlijkse anonieme bevraging van de studenten

verkrijgt de VUB feedback over de kwaliteit van

het hoorcollege en de docent, het beschikbare

studiemateriaal (ook elektronisch), de wijze van

examinering en de gehanteerde werkvormen.

Meer dan 94% van alle geldig geëvalueerde

opleidingsonderdelen kreeg een score van

“goed” tot “zeer goed”. In 30 van de 48

geënquêteerde opleidingen kwam voor geen

enkel onderdeel de score “slecht” of “zeer

slecht” voor. Aan de evaluatie nam 71% van de

VUB-studenten deel. Een aanzienlijke stijging ten

opzichte van de vorige jaren. De enquête

verloopt volledig elektronisch en wordt na elk

semester georganiseerd.

Levenslang leren zit in de lift

De bijscholingsprogramma’s van het Instituut

voor Postacademische Vorming van de VUB

(IPAVUB) trok 2.218 cursisten aan. Een stijging

van 11% ten opzichte van 2002. Ook het

opleidingsaanbod voor professionals nam met

20% toe in 2003 en bestond uit 68 cursussen

rond levenskwaliteit, gezondheidszorg en

voeding. Naast de professionele interesse - in de

vakbladen verschenen 55 artikels over het

opleidingsaanbod van IPAVUB - vond de

wetenschappelijke inhoud van deze

bijscholingsprogramma’s 36 keer zijn weg naar

de gewone kranten en tijdschriften.

42

Vlaams pionier in de biomedische

wetenschappen gaat met pensioen.

Professor Eddie Wisse (VUB) introduceerde

veertien jaar geleden de biomedische

wetenschappen in ons land. Die opleiding

bestond in Nederland al verschillende jaren.

Biomedische wetenschappen zijn een tak van de

biologie die zich toespitst op de mens en zijn

ziekten. Biomedici proberen ziekten beter te

begrijpen door middel van

laboratoriumonderzoek.

BRUSSEL DEZE WEEK, 17/07/2003

Quote uit de media

leert ons het volgende:

De VUB heeft 279 bilaterale akkoorden – om

studenten de mogelijkheid te bieden tijdelijk aan

een andere universiteit te studeren heeft men

akkoorden met partneruniversiteiten nodig – met

160 partneruniversiteiten, gelegen in 132 steden

in 28 verschillende landen. 34% van deze

bilaterale contracten voorziet naast

studentenmobiliteit ook professorenuitwisseling.

Maken studenten en academisch personeel

gebruik van dit mobiliteitspotentieel? Weinig. In

de periode 1996-2003 maakten in totaal 660

VUB-studenten gebruik van het

Erasmusprogramma en 62 academici. Vooral de

taalstudenten (Germaanse en Romaanse)

benutten de bilaterale uitwisselingsakkoorden. Er

werd naar 18 van de 28 beschikbare landen

gegaan. De meeste VUB-studenten gaan naar

Spanje en ook het aandeel van Italië is de

laatste jaren gestegen ten koste van Engeland en

Frankrijk.

Het aantal binnenkomende Erasmusstudenten in

de periode 1996-2003 bedroeg 675. Meer dan de

helft van hen komt uit Spanje en Italië. Veelal

komen ze hier hun onderzoek/eindwerk

finaliseren. Vooral de studierichtingen Biologie,

Burgerlijk Ingenieur, Wiskunde en Romaanse

Talen trekken buitenlandse Erasmusstudenten

aan. 66% van deze binnenkomende studenten

worden op de VUB gehuisvest, de anderen

zoeken een privé-woning.

Socrates/Erasmus Office VUB onder de loep

genomen

In 2003 werd het Socrates/Erasmus Office van de

VUB aan een interne audit onderworpen. Voor de

periode 2000 – 2006 heeft de Europese

Commissie immers een budget van 1.850 miljoen

euro vrijgemaakt om de Europese dimensie van

het onderwijs te promoten via het

Socratesprogramma. In het Bachelor-

Mastertijdperk zullen studentenuitwisselingen

dus talrijker worden en dit vraagt om een

goede en efficiënte ondersteuning. Daarom werd

het papierenklassement omgezet in een Access-

databasebestand, alle bilaterale contracten met

andere universiteiten werden nagekeken op

geldigheid en geordend per land en per faculteit.

Daarnaast werden er een aantal organisatorische

vernieuwingen doorgevoerd. Deze doorlichting

onderwijsgebeuren te ontdekken: voor 352

cursussen werd Blackboard benut, ofwel een

stijging van 55% ten opzichte van vorig jaar.

Op 3 juni 2003 vond de tweede editie van de

Dag van de Onderwijsvernieuwing plaats. Tijdens

deze dag wisselden 160 docenten van de VUB en

de Erasmushogeschool Brussel informatie uit

over hun onderwijsvernieuwingsprojecten en de

consolidering hiervan. De titel dit jaar was dan

ook 'Een kwestie van evenwicht'. Tegelijkertijd

moeten deze vernieuwingsprojecten gaan passen

in de toekomstige

bachelor-masteropleidingen van beide

onderwijsinstellingen. De Vlaamse Minister van

Onderwijs gaf de VUB richtlijnen en ruim 1

miljoen euro om dit alles op elkaar te kunnen

afstemmen.

Tot slot installeerde de firma Intel in 2003 gratis

een tiental ‘wireless base stations’ op de VUB,

zodat studenten nu in de bibliotheken en de

zelfstudiecentra via hun laptop-computer

rechtstreeks op het internet kunnen. Studenten

kunnen hiertoe desgewenst een wireless

netwerkkaartje lenen.

Naast digitaal-didactische ondersteuning

verwachten studenten uiteraard ook een

klassieke onderwijsondersteuning. In 2003

werden hen 42.100 syllabi en 15.800

handboeken aangereikt voor een globaal

zakencijfer van 730.000 euro. 1.820 verouderde

syllabi werden uit roulatie genomen.

Lancering OnderwijsServiceCentrum

In mei 2003 werd het OnderwijsServiceCentrum

(OSC) gelanceerd. Het OSC ondersteunt docenten

bij hun onderwijsopdracht. Het centrum geeft

adviezen inzake onderwijsvernieuwing, bevordert

ICT-toepassingen en audiovisuele toepassingen in

het onderwijs en biedt een breed scala aan

cursussen en trainingen. De ondersteuning is

vooral gericht op het realiseren van

competentiegerichte onderwijs - en toetsvormen

en een optimale mix van contactonderwijs en

vormen van e-learning. Eén van de diensten van

het centrum is de on line helpdesk waar

docenten met hun vragen over

onderwijsvernieuwing en het gebruik van ICT

terecht kunnen. Ook studenten kunnen op een

ICT-helpdesk met hun vragen terecht. De

helpdesk is permanent bereikbaar en

beantwoordde op vier maanden tijd een 800-tal

vragen. De docenten beginnen steeds meer de

mogelijkheden van een teleleerplatform in het

43

Leerstoelen: van wie staken we in 2002-2003

het één en ander op?

De ‘Emile Verhaeren’-Leerstoel werd toegekend

aan Prof. Dr. J. Blommaert van de Universiteit

Gent. Blommaert studeerde Afrikanistiek en

Linguïstiek. Zijn onderzoek richt zich vooral op

het snijvlak van taal, macht en identiteit. Het

onderzoek van Blommaert is sterk empirisch

gericht en blijft niet steken in theoretische

beschouwingen. Met zijn recent werk over

asielzoekers en waarom westerlingen de verhalen

van Afrikaanse asielzoekers moeilijk kunnen

begrijpen alsook met zijn studie naar

populistisch taalgebruik in de politiek maakt hij

duidelijk dat bepaalde begrippen niet alleen

taalkundig maar ook sociologisch bekeken

moeten worden.

De Leerstoel Pierre Théodore Verhaegen 2003

ging over de relatie tussen de vrijmetselarij en

diverse levensbeschouwingen. In de

beginselverklaring van de vrijmetselaars uit 1723

staat dat de vrijmetselarij het centrum van

eenheid moet zijn tussen mensen van

verschillende origine, geloofsovertuiging, sociale

stand en cultuur. Ondanks deze nobele gedachte

heeft meer dan één godsdienst de vrijmetselarij

met uitgesproken vijandigheid bejegend. Als

gevolg hiervan tekende zich binnen een aantal

loges op het Europese vasteland een militant

antiklerikalisme af. Specialisten uit Frankrijk,

Nederland en België belichtten in zes lezingen

hoe de vrijmetselaars zich in België en in onze

buurlanden verhielden tegenover de radicale

verlichting, de diverse strekkingen van

protestantisme, de katholieke kerk, het

jodendom en atheïstische stromingen.

Prof. Dr. John Collins van de McMaster University

van Ontario (Canada) staat bekend als een

wereldexpert in evidence-based medicine.

Daarom nodigde de faculteit Geneeskunde en

Farmacie hem in het kader van de VUB-leerstoel

2002-2003 uit voor een achtdelige lezingenreeks

rond evidence-based medicine. Evidence-based

medicine houdt in dat beslissingen inzake de

medische behandeling van patiënten moeten

worden genomen op basis van het beste

(wetenschappelijke) bewijs. Maar door het

overaanbod aan wetenschappelijke informatie

zien zelfs de meest belezen artsen tegenwoordig

door de bomen het bos niet meer. Met zijn

voordrachten toonden Collins aan hoe artsen

medische literatuur moeten ‘lezen’, hoe ze sterke

bewijzen van zwakke kunnen onderscheiden, hoe

ze de voordelen en de risico’s van een

behandeling moeten afwegen en hoe ze in

samenspraak met de patiënt deze behandeling

kunnen optimaliseren.

De Willy Calewaert-leerstoel wordt jaarlijks door

de Unie Vrijzinnige Verenigingen (UVV) in

samenwerking met de VUB ingericht. Op voorstel

van de faculteit Lichamelijke Opvoeding en

Kinesitherapie werd de leerstoel voor het

academiejaar 2002-2003 verzorgd door Dr. Agnes

Elling. Elling promoveerde aan de Universiteit

van Tilburg op haar proefschrift over in- en

uitsluiting in de sport naar sekse en etniciteit.

Sport wordt door beleidsmakers vaak beschouwd

als de enige politiek haalbare 'zachte' ingreep

om de integratie van allochtone jongeren te

stimuleren. Maar uit het onderzoek van Elling

blijkt dat sport niet vanzelf en op eenduidige

wijze tot integratie leidt. Sporters zijn ook geen

betere of tolerantere mensen dan niet-sporters.

Wanneer men door sport ‘hogere’ sociale doelen

als sociale integratie wil nastreven, zal daar

specifiek op aangestuurd moeten worden door

sporttechnisch en pedagogisch competente

trainers of begeleiders.

De faculteit van de Rechtsgeleerdheid wees voor

de Binnenlandse Francqui-leerstoel I Prof. Dr. M.

Rigaux aan. Rigaux geeft les aan de Universiteit

van Antwerpen en aan de Erasmus Universiteit te

Rotterdam. Doorheen acht lessen besprak Rigaux

de positie, de ontwikkeling en de rol van het

arbeidsrecht. In de huidige economische situatie

waar het ene na het andere bedrijf zijn

werknemers afdankt, rijzen vragen omtrent de

arbeidsrechterlijke positie van de werknemer.

Ons economisch systeem beschouwt de

arbeidsmarkt als een vrije markt. Die vrijheid is

echter niet onbeperkt. Door middel van formele

regels, waaronder het arbeidsrecht, corrigeert de

overheid bepaalde evoluties op deze markt. Dit

is een continue balanceren tussen twee

uitersten: het behoud van de vrije markt

enerzijds en de arbeidsrechterlijke bescherming

van de werknemer anderzijds. Bovendien is de

regelgeving rond de arbeidsrechterlijke positie

op internationaal niveau nog te weinig

gestructureerd. Rigaux pleit dan ook voor de

codificering van het arbeidsrecht (alle verspreide

wetten en gewoonten worden in één wetboek

samengevat). Dit zal de arbeidsrechterlijke

informatie toegankelijker maken voor de

werknemer, een grotere coherentie van de

rechtstak en een grotere autonomie ten aanzien

van het gemeen privaat- en publiekrecht

bewerkstelligen. Codificatie van het arbeidsrecht

kan de terugdringing van de sociale concurrentie

mee helpen ondersteunen.

Nog op voorstel van de faculteit van de

Rechtsgeleerdheid werd de Gommaar Van

Oosterwijck-leerstoel aan Prof. Dr. A. Verbeke van

de K.U.Leuven en de K.U.Tilburg toegekend

omwille van zijn vernieuwende en creatieve

ideeën inzake het notariaat.

Prof. Dr. M. Henneaux van de Université Libre de

Bruxelles, een autoriteit op het gebied van de

natuurkunde, gaf op uitnodiging van de faculteit

wetenschappen en in het kader van de

Binnenlandse Franqui-leerstoel II een aantal

lessen aan de VUB.

Totaal aantal studenten

De VUB telde in het academiejaar 2002-2003 in

totaal 9218 studenten. Tien studenten meer ten

opzichte van vorig academiejaar, ofwel een

status quo.

Nieuwe (generatie)studenten

De instroom van eerste generatiestudenten (dit

zijn studenten die nog niet eerder aan een

universiteit hebben gestudeerd) bedroeg 1439.

Tellen we hierbij ook die studenten die al wel

eens aan een andere universiteit hebben

gestudeerd dan bedraagt het aantal nieuwe

studenten 2.551.

Herkomst studenten

Van de 9218 studenten is 86% Belg, 4%

afkomstig uit de Europese Unie en 10% komt

van buiten de EU. Herkomst Vlaamse studenten

per provincie:

18% uit Antwerpen

54% uit Vlaams-Brabant

10% uit Limburg

12% uit Oost-Vlaanderen

7% uit West-Vlaanderen

Populaire richtingen

Rechten, psychologie & pedagogische

wetenschappen, communicatiewetenschappen,

criminologie.

Man/vrouw verdeling:

Totaal aantal studenten: 49% mannen, 51%

vrouwen

Uitgesproken 'vrouwelijke' opleidingen:

psychologie en pedagogische wetenschappen

Uitgesproken 'mannelijke' opleidingen:

informatica en burgerlijk ingenieur

S t u d e n t e n g e g e v e n s :V e r s c h e i d e n h e i d t r o e f

Slaagcijfers

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) eerste

generatie studenten in eerste kandidatuur: 49%

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) totaal

aantal eerste kandidatuurstudenten: 49%

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) hogere

studiejaren- licenties: 83%

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) hogere

studiejaren – derde cyclus: 40%

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) eerste

generatie studenten in opleidingen met

toelatingsproef, te weten arts en burgerlijk

ingenieur(architect): respectievelijk 87% en 59%

Diversiteit

De VUB heeft oog voor de verscheidenheid in de

samenleving. Als vrijzinnig-humanistische

universiteit staat zij open voor alle gezindten en

nationaliteiten en biedt speciale

onderwijsmodules voor werkenden, topsporters,

mensen in een handicapsituatie, enz.

In 2003 telde de VUB :

4.664 studenten uit het vrij gesubsidieerd

onderwijs en 3.264 uit het

gemeenschapsonderwijs.

106 verschillende nationaliteiten

450 werkstudenten

91 topsporters

125 mensen in een handicapsituatie

Studentengegevens Vesalius College

In 2003 telde de Engelstalige undergraduate

school van de VUB – Vesalius College – 387

studenten van 67 verschillende nationaliteiten.

Een studentenstijging van 3% ten opzichte van

vorig jaar. Deze stijging is voornamelijk te wijten

aan het groot aantal (87) Study Abroad

studenten uit de Verenigde Staten. De meeste

studenten komen uit de Verenigde Staten (30%)

en België (21%). International Affairs & Politics is

de snelst groeiende richting. International

Management blijft de grootste richting.

44

Om erkend te worden als ‘geregistreerde

instelling voor het hoger onderwijs’ zal Vesalius

College een erkenningsdossier indienen bij de

Vlaamse regering. Eén van de voorwaarden om

deze erkenning te bekomen, bestaat in de

oprichting van de afzonderlijke rechtspersoon

Vesalius College, onder de vorm van een v.z.w.

Daartoe werd op 9 december 2003 reeds een

beslissing genomen door de Raad van Bestuur

van de VUB.

Levenslang leren

De bijscholingsprogramma’s van het Instituut

voor Postacademische Vorming van de VUB

trokken 2.218 cursisten aan. Een stijging van 11%

ten opzichte van vorig jaar. Deze studenten –

veelal professionals – worden niet meegeteld in

het totaal aantal studenten aan de VUB. Het

programma ‘Werken en Studeren’ – dat in 2003

zeventien kandidatuurs- en licentieopleidingen in

avondonderwijs aanbood – telde 450

werkstudenten.

De vijftig voortgezette academische opleidingen

die de VUB in 2003 al dan niet in

avondonderwijs aanbood, brachten 2.540

studenten naar de VUB. Een stijging van 6% ten

opzichte van vorig academiejaar.

Daarnaast huisvest de VUB ook het Centrum

voor Volwassenenonderwijs van de Kamer voor

Handel en Nijverheid van Brussel. In 2003 namen

5.278 cursisten deel aan één van de zeven

taalopleidingen die dit Centrum voor

Volwassenenonderwijs in dag-, avond- en

weekendonderwijs aanbiedt.

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Toegepaste Wetenschappen


Lichamelijke opvoedingen Kinesitherapie

Wetenschappen


Economische, Sociale en PolitiekeWetenschappen en Solvay Managementschool

Rechtsgeleerdheid

Letteren en Wijsbegeerte

%

45

Verdeling van de studenten over de verschillende faculteiten

46

P e r s o n e e l s g e g e v e n s :b i j n a é é n o p v i j f p r o f e s s o r e n i s e e n v r o u w

Aantal personeelsleden

In totaal telt de VUB 2511 personeelsleden.

Dit staat gelijk aan 1902 voltijdse plaatsen, want

43% van het academisch en 31% van het

administratief en technisch personeel werkt

deeltijds.

Van de 2511 tewerkgestelde personeelsleden

vallen 1550 onder de categorie academisch

personeel. 31% zijn professoren, 19% zijn

assistenten (belast met een onderzoeks- en

onderwijsopdracht) en 50% is bijzonder

wetenschappelijk personeel (onderzoekers niet

belast met een onderwijsopdracht). 961 personen

zijn aangesteld als administratief en technisch

personeel. De VUB financiert 53% van haar 2511

personeelsleden met overheidsgelden (werking),

47% wordt betaald via andere

financieringsbronnen (o.m. onderzoeksgelden).

Vooral het academisch personeel (meer specifiek

de wetenschappelijke medewerkers en

doctoraatsbursalen) wordt meer en meer

gefinancierd middels andere gelden dan die van

de werking. Hierdoor daalt het aandeel

‘financiering lastens de werkingstoelage’ in de

totale tewerkstelling van VUB-personeelsleden.

Man/vrouw verdeling

Het academisch personeel (professoren,

assistenten en onderzoekers) van de VUB

bestaat voor 66% uit mannen en 34% vrouwen.

Het aandeel vrouwen onder het academisch

personeel is sinds 2000 gestegen met 15%.

Wanneer we specifiek naar de groep professoren

kijken (het zogenaamde zelfstandig academisch

personeel) dan bedraagt het aandeel vrouwen

hierin 19%. Bij de groep bijzonder academisch

personeel (veelal jonge vorsers) is de

man/vrouw-verdeling veel evenwichtiger: 46%

vrouwen en 54% mannen. Het administratief en

technisch personeel bestaat voor 40% uit

mannen en 60% vrouwen.

Jonge vorsers

Het aantal jonge vorsers, veelal aangesteld op

onderzoeksprojecten met een looptijd van vier

jaar, is sinds 2000 gestegen met 45%. Deze

groep bijzonder wetenschappelijk personeel

situeert zich vooral in de leeftijdsgroep 24 tot 34

jaar (78%) en is exclusief met onderzoek bezig

(90% van hun dagtaak). Bijna de helft van deze

groep onderzoekers is vrouw. Ondanks

budgettaire beperkingen vrijwaart de VUB

eveneens de doorstroming van beloftevolle

recent gedoctoreerde academici: in de begroting

kunnen in het assistentenkader plaatsen

ingenomen worden door doctorassistenten, te

weten 13% van het assisterend academisch

personeelskader, en 30% van het bijzonder

academisch personeel is als doctor aangesteld

lastens externe fondsen.

Aantal gastprofessoren

98

Naar een transparantere loopbaanstructuur

De verloning van administratief en technisch

personeel aan Vlaamse universiteiten verloopt

niet meer langs een strakke, centralistische

regelgeving. Elke universiteit kan nu zelf

loopbaanplannen en een personeelsbeleid

uittekenen. In 2003 slorpte dit veel aandacht van

de personeelsdienst op. De VUB kiest voor een

transparante loopbaanstructuur. Alle functies

verkregen een duidelijke functie-omschrijving en

ook de doorgroeimogelijkheden werden per

functie vastgelegd. Daarnaast wenst de VUB een

plattere organisatiestructuur. Het aantal

hiërarchische niveaus werd drastisch ingeperkt.

Tegelijkertijd werd de responsabilisering in elke

functie vergroot. Voor VUB-personeelsleden

liggen twee loopbaanmogelijkheden open: een

radiale en een verticale. Radiaal betekent dat

een traject doorlopen wordt in één en dezelfde

functie. Men gaat van junior over professional

naar senior niveau. Verworven ervaring en

competenties spelen hierbij een rol. Verticale

carrièremogelijkheden betekent een doorstroming

naar een functie van een hoger hiërarchisch

niveau. Dit kan alleen wanneer een dergelijke

functie vacant komt. Naast ervaring en

competenties speelt hier ook

potentialiteitsinschatting een rol. Dit verticale

doorgroeitraject bevordert de interne mobiliteit

van het personeel. In het nieuwe loopbaanplan

weet iedereen vooraf wat de limieten zijn van de

functie die hij bekleedt. Wie ambities en

potentialiteit heeft, weet ook wat hem te doen

staat: levenslang leren, bijkomende competenties

opbouwen en deelnemen aan selectieproeven

voor vrijgekomen functies op een hoger niveau.

134 bevorderingen naar senior-niveau en 266

verhogingen in salarisschaal werden al volgens

het nieuwe loopbaanplan toegekend. Een tiental

personeelsleden zetten een stap hoger op de

hiërarchische ladder.

Eén derde van de administratieve en technische

personeelsleden is ouder dan 50 jaar. Dit biedt

in het komende decennium voldoende verticale

doorgroeimogelijkheden.

Instroom vanuit de eigen universiteit

67% van de professoren hebben een diploma

van de VUB, 33% is afgestudeerd aan een

andere universitaire instelling. 82% van de

assistenten aan de VUB komen van de eigen

instelling, 18% heeft aan een andere universiteit

gestudeerd.

Academisch Ziekenhuis VUB

Het AZ-VUB telt 2.750 personeelsleden, waarvan

67% medisch personeel en 33% niet-medisch

personeel. De totale personeelsbezetting is

overwegend vrouwelijk (72% tegenover 28%

mannen), alleen in de categorie geneesheren zijn

de mannen in de meerderheid (54% tegenover

46% vrouwen).

47

Uitstap 52-plussers

Op 18 maart 2003 keurde de Raad van Bestuur

een nieuwe uitstapregeling – op vrijwillige basis -

voor oudere werknemers goed om de loonlast

van de VUB te verlagen. Een zestigtal

personeelsleden ouder dan 52 jaar ging op dit

aanbod in. Hierdoor zal de loonlast in de

eerstvolgende jaren met 2,5 miljoen euro dalen.

Om de begroting in evenwicht te kunnen houden,

dient de VUB tussen 2003 en 2006 ongeveer vier

miljoen euro te besparen. Vandaar dat de VUB

naast de uitstapregeling nog tien betrekkingen

van het zelfstandig academisch personeel

(professoren) heeft geschrapt en de

egalisatietoelage11 voor administratieve en

technische personeelsleden die betaald worden

via de werkingsgelden, vervroegd heeft stopgezet.

Verschillen in sociale voordelen tussen diverse

personeelsgroepen verkleind

Voor àlle personeelsleden – ongeacht de omvang

van hun opdracht – werd een

hospitalisatieverzekering afgesloten. Een grote

groep personeelsleden werd ingevoegd in de

‘vaste formatie’, hetgeen hen meer

loopbaanperspectieven en sociale voordelen

geeft. Genoot in het verleden slechts een kleine

groep administratieve en technische

personeelsleden van een invaliditeitsrente die

hun loon in geval van ziekte compenseerde –

hoewel slechts geldig voor een beperkt aantal

ziektedagen – nu genieten 50% méér

personeelsleden van deze invaliditeitsrente12 en

dit ongeacht het aantal dagen dat men ziek is.


Rechtsgeleerdheid

Faculteit Wetenschappen

Administratief personeel in dienstenals bibliotheek, zelfstudiecentra,…


Lichamelijke Opvoedingen Kinesitherapie



Economische, Sociale en PolitiekeWetenschappen en Solvay Managementschool

0 510

15 20%

andere financieringsbronnen

betaald met overheidsmiddelen (werking VUB)

Verdeling van het administratief en technisch personeel over de faculteiten:

48 % van het administratief en technische personeel werkt in de faculteiten.

(11) Vanaf 2004 wordt het vakantiegeld voor administratieve entechnische personeelsleden (ATP) gelijk gesteld aan hetprivé-vakantiegeld, namelijk 92% van het maandloon. Deegalisatietoelage, die sinds jaren een compensatie vormdevoor het geleden loonverlies voor personeelsleden op dewerking die een lager (rijks)vakantiegeld ontvingen, verliestdus zijn rede van bestaan.

(12) De invaliditeitsrente vult aan tot 75% van het brutoloon(ongeveer 80 à 85% van het nettoloon).

Verdeling van het academisch personeel over de faculteiten


Rechtsgeleerdheid

Wetenschappen

Academisch personeel in dienstenals bibliotheek, zelfstudiecentra,…


Lichamelijke Opvoedingen Kinesitherapie



Economische, Sociale en Politieke Weten-schappen en Solvay Managementschool

0 5 10 15 20 25%



48

Diensten Directie-Generaal

Dienst personeel

Financieel beheer en administratie

Technische diensten

Facility Management

Diensten Sociale Voorzieningen Studenten

Diensten van de vice-rector onderwijs

Diensten van de Rector

Diensten van de vice-rector onderzoek

Dienst Studentenzaken

Secretariaat van de Raad

Voorzitterschap

ICT-diensten

0 5 10 15 20%



Verdeling van het administratief en technisch

personeel over de diverse diensten

52% van het administratief en technisch

personeel werkt in de administratieve en

logistieke diensten.

Leeftijdsstructuur academisch personeel

56% van de professoren (zelfstandig academisch

personeel) is 50 jaar of ouder. De assistenten

(belast met een 60% onderzoeks- en 40%

onderwijsopdracht) en onderzoekers (bijzonder

academisch personeel, exclusief bezig met

onderzoek) zijn veelal jonger dan 34 jaar.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

< 34 jaar tussen 35 en 49 jaar > 50 jaar

Professoren Assistenten Onderzoekers

%

Leeftijdsstructuur administratief en technisch

personeel

32% van het administratief en technisch

personeel is ouder dan 50 jaar.

0

10

20

30

40

50

60

Directeuren enAfdelingshoofden

Administratieve enTechnische Diensthoofden

Stafmedewerkers Secretariaats- en Logistieke medewerkers

%

< 34 jaar tussen 35 en 49 jaar > 50 jaar

Jaarrekening 2003 in detail (in euro)

Werking Investeringen Sociale BOF Andere Patrimonium Voor Orde totaalSektor onderzoeksf

gecum saldo 2002 38.668.367,42 14.305.038,02 2.907.144,51 15.986.709,72 9.744.286,44 -1.612.658,58 2.572.850,49 82.571.738,02

inkomsten lopend jaar

overheidsuitkeringen 78.446.174,00 8.030.870,50 1.921.000,00 10.856.400,00 27.328.546,13 44.342,38 126.627.333,01

intern. Organismen 1.186.088,61 1.186.088,61

privé-sector 5.373.681,68 336.968,16 5.710.649,84

rechten,royalties,overhead 266.557,32 1.976.719,85 2.243.277,17

inschr en examengelden 3.318.867,70 3.318.867,70

financiële inkomsten 150.787,79 32.176,62 7.774.082,74 7.957.047,15

onroerende goederen 1.109.717,34 2.447.983,81 325.177,90 3.882.879,05

diversen 320.671,04 3.116.196,37 -12.856,67 9.157.490,45 12.581.501,19

totaal 78.446.174,00 9.612.046,67 7.517.356,80 10.856.400,00 34.142.017,07 22.552.338,64 381.310,54 163.507.643,72

uitgaven

personeel 59.696.999,85 3.716.519,54 5.413.520,82 17.905.793,49 11.125.481,42 65.830,48 97.924.145,60

werking en uitrusting 15.397.509,86 3.597.635,70 5.410.477,48 3.329.885,63 15.723.245,02 8.768.464,10 1.105.498,33 53.332.716,12

totaal 75.094.509,71 3.597.635,70 9.126.997,02 8.743.406,45 33.629.038,51 19.893.945,52 1.171.328,81 151.256.861,72

saldo 2003 4.006.206,29 5.890.410,97 -698.113,08 1.458.451,55 512.978,56 1.870.865,98 -790.018,27 12.250.782,00

correctie saldo 789.335,67

gecum saldo 2003 43.463.909,38 20.195.448,99 2.209.031,43 17.445.161,27 10.257.265,00 258.207,40 1.782.832,22 94.822.520,02

B e k n o p t e j a a r r e k e n i n g :

49

Jaarrekening 2003 in vergelijking met 2002 (in duizenden euro)

Inkomsten boekjaar

2002 2003

Overheidsuitkeringen 117.283 126.627

Werking 76.287 78.446

Investeringen 3.017 8.031

Sociale Sector 1.903 1.921

Bijzonder Onderzoeks Fonds 10.384 10.856

Andere Onderzoeksfondsen 25.645 27.329

Voor Orde 48 44

Internationale Organismen 4.007 1.186

Private sector 6.198 5.711

Rechten, Royalties, Overhead 2.490 2.243

Inschrijving en Examengelden 3.587 3.319

Financiële Inkomsten 2.800 7.957

Onroerende Goederen 4.284 3.883

Diversen 21.153 12.582

TOTAAL 161.802 163.508

Uitgaven boekjaar

Personeel 94.912 97.924

Werking en Uitrusting 75.423 53.333

TOTAAL 170.335 151.257

50

Nuttige adressen

Vrije Universiteit Brussel

Hoofdcampus Etterbeek

Pleinlaan 2

1050 Brussel

tel: 02/629.21.11

website: www.vub.ac.be

Campus Jette

Laarbeeklaan 103

1090 Brussel

tel: 02/477.41.11

website: gf.vub.ac.be

Academisch Ziekenhuis-VUB

Laarbeeklaan 101

1090 Brussel

tel: 02/477.41.11

Fax: 02/477.58.00

website: www.az.vub.ac.be

Universitaire Associatie Brussel

Pleinlaan 2 – 1050 Brussel

Tel 02/629 21 41

Fax 02/629 36 50

Email: [email protected]

Website: http://www.vub.ac.be/associatie/

Vesalius College

Triomflaan 32

1160 Brussel

tel: 02/629.28.21

fax: 02/629.36.37

e-mail: [email protected]

website: www.vub.ac.be/VECO

ULB

Campus Solbosch

Fr. D. Rooseveltlaan 50

1050 Brussel

tel: 02/650.21.11


website: www.ulb.ac.be

Erasmushogeschool Brussel

Nijverheidskaai 170

1070 Brussel

tel: 02/523.37.37

fax: 02/523.37.57


website: www.ehb.be

Diensten van de VUB

(Zetelend op het adres Pleinlaan 2, 1050 Brussel)

Rectoraat

Tel: 02/629.21.40

Fax: 02/629.36.50


Raad van Bestuur

Tel: 02/629.21.45

Fax: 02/629.22.13


Research & Development

Tel: 02/629.21.08

Fax: 02/629.36.40

E-mail: [email protected]

Onderwijszaken

Tel: 02/629.21.60

Fax: 02/629.22.20


Studentenzaken

Tel: 02/629.22.94

Fax: 02/629.39.77


Personeelszaken

Tel: 02/629.20.02

Fax: 02/629.21.91


Interne en Externe Communicatie

Tel: 02/629.21.34

Fax: 02/629.12.10


Faculteiten van de VUB

(Zetelend op het adres Pleinlaan 2, 1050 Brussel)

Letteren & Wijsbegeerte

Tel: 02/629.25.88

Fax: 02/629.24.80


Rechten

Tel: 02/629.25.40

Fax: 02/629.36.33


Economische, Sociale, Politieke Wetenschappen

en Solvay Managementschool

Tel: 02/629.25.08

Fax: 02/629.36.45


Psychologie & Educatiewetenschappen

Tel: 02/629.25.36

Fax: 02/629.24.89


Wetenschappen

Tel: 02/629.33.57

Fax: 02/629.33.89


Lichamelijke opvoeding & Kinesitherapie

Tel: 02/629.27.27

Fax: 02/629.27.01



Tel: 02/629.29.01

Fax: 02/629.28.59


(zetelend op het adres Laarbeeklaan 103, 1090 Brussel)

Geneeskunde & Farmacie

Tel: 02/477.41.09

Fax: 02/477.41.59


51

Verantwoordelijke uitgever:

Prof. Dr. Benjamin Van Camp

Rector VUB

Realisatie:

VUB

Dienst Interne en Externe Communicatie

Pleinlaan 2

1050 Brussel

tel: 02/629.21.34

fax: 02/629.12.10


Cartoons:

Norbert Van Yperzeele

Wenst u op de hoogte te blijven van het reilen en

zeilen aan de VUB?

Abonneer u dan gratis op de elektronische

nieuwsbrief en het informatieblad Akademos door een

e-mail te sturen naar [email protected].

Surf ook eens naar onze nieuwspagina

www.vub.ac.be/nieuws/nieuws.html

Dit jaarverslag is on line beschikbaar op

http://www.vub.ac.be/algemeen/jaarvers.html

Eindrealisatie:

Livo sales & Services

.ac.be .vub www 2003 · 2017-01-23 · aanzetten gegeven tot een model dat de middelen optimaler...

Documents

Transcript of .ac.be .vub www 2003 · 2017-01-23 · aanzetten gegeven tot een model dat de middelen optimaler...