Aard van de prikkel: geluid

Geluidsreceptoren

Wat is geluid?

• Ontstaan vanuit een trillend voorwerp (geluidsbron): viool, stem, fluit, ……

• Verplaatsen zich via middenstof: gassen, vloeistoffen, vaste stoffen.

• Ontvangen door geluidsreceptoren (fonoreceptoren) in het oor.

Geluidsbron GeluidsreceptorenMiddenstof

Golven = trillingen doorheen middenstof

Geluiden zijn trillingen.

Geluid = trillingen

Geluid

Toonhoogte

Geluidssterkte

Resonantie

Gehoorspectrum

Wat is toonhoogte?

Tonen: geluiden die we kunnen horen.

Toonhoogte of frequentie: aantal trillingen per seconde.

Uitgedrukt in Hertz (Hz) 1Hz = 1 trilling per seconde

Lage toon Hoge toon

Geluid

Toonhoogte

Geluidssterkte

Resonantie

Gehoorspectrum

Wat is geluidssterkte?

Geluidssterkte = geluidsintensiteit = volume: hoeveelheid trillingsenergie, uitwijking van de trilling;

Uitgedrukt in decibel (dB); Decibelschaal.

Hoge geluidssterkte Lage geluidssterkte

Geluid

Toonhoogte

Geluidssterkte

Resonantie

Gehoorspectrum

Wat is resonantie?

Resonantie: een trillend voorwerp brengt een ander voorwerp aan het trillen.

Voorbeelden:• Vensters trillen mee als een vliegtuig overvliegt. • Deur rammelt als er geboord wordt in de muur.• Krachtige stem kan kristallen glas doen barsten.

Geluid

Toonhoogte

Geluidssterkte

Resonantie

Gehoorspectrum

Resonantie aantonen met twee identieke stemvorken

Wat is het gehoorspectrum van de mens?

Ons gehoorspectrum: frequenties tussen 16 Hz en 20 000 Hz;

Verschillen van persoon tot persoon; Verkleint met ouder worden.

• Grootste gevoeligheid: tussen 2 000 en 4 000 Hz;• Ultrageluiden (> 20 000 Hz) horen we niet;• Infrageluiden (< 16 Hz) horen we niet.

Geluid

Toonhoogte

Geluidssterkte

Resonantie

Gehoorspectrum

Echolocatie: geluid uitzenden en echogeluid opvangen voorwerpen lokaliseren.

→ Bv.: vleermuizen, dolfijnen, sommige walvissen.

Geluidsbron: aanstrijken snaren trillen van de snaren

Trillende snaren van een viool

Geluidsbron: spreken of zingen trillen van de stembanden

Trillende stembanden

Geluidsbron: fluiten trillen van lucht

Trillende luchtkolom in fluit

1 golflengte = 1 trilling

tijd

luchtdruk

Lage toon, lage frequentie

1 golflengte = 1 trilling

tijd

luchtdruk

Hoge toon, hoge frequentie

Verschil in geluidssterkte

0 dB: gehoordrempel

80 dB: gevaargrensLangdurige blootstelling gehoorschade

120 dB: pijngrensGeluid = pijnlijk gehoorschade

Decibelschaal: speciale schaal die per 10 dB erbij komt, geluidsintensiteit wordt telkens tienmaal groter.

Decibelschaal

• Klankkasten naar elkaar toegekeerd en eentje aanslaan.• Geluid dempen met je hand bij aangeslagen stemvork geluid gaat

verder bij de niet-aangeslagen stemvork• De niet aangeslagen stemvork trilt mee of resoneert.

Dolfijn maakt gebruik van echolocatie in het water om een prooi te vinden.