AAR (Amsterdamse Archeologische Rapporten) 6, 2007 Jerzy ... · bruiks- en siervoorwerpen als...

AAR 6

Jerzy Gawronski, Ranjith Jayasena, Jørgen Veerkamp

Beerputten en bedrijvigheidArcheologische opgraving Konijnenstraat (2003)

AAR (Amsterdamse Archeologische Rapporten) 6, 2007

AAR 6 Gemeente AmsterdamBureau Monumenten & Archeologie

Beerputten en bedrijvigheid

Inhoud

Basisgegevens 4

1 Inleiding 5

2 Achtergronden, vraagstellingen en onderzoeksmethode 72.1 Achtergronden 72.2 Vraagstellingen en methodiek 7

3 Resultaten 113.1 Bebouwing en fasering 11

Fase 1: prestedelijke fase tot 1613 11Fase 2: periode 1613-2000 12

3.2 Beerputten en vondstmateriaal 18Beerput 1 (S 25) 19Beerput 2 (S 34) 22Beerput 3 (S 36) 25Beerput 4 (S 41) 27Beerput 5 (S-42) 30

4 Synthese 37Prestedelijke fase tot 1613 37Fase 2 1613-2000 37

5 Conclusies 40Noten 40

6 Literatuur 41

7 Summary 427.1 List of figures 43

Bijlage 1 AMIS-formulier 45Bijlage 2 Sporen 46Bijlage 3 Vondsten 50



4

Basisgegevens

Plangebied KonijnenstraatAdres Konijnenstraat 3-21 / Elandstraat 6-12RD-coördinaten NW 120.566 / 487.170 NO 120.591 / 487.180 ZW 120.585 / 487.127 ZO 120.599 / 487.135TOPO-code BMA KONCIS-code 4192Opdrachtgever Gemeente Amsterdam, Bureau Monumenten & Archeologie Bevoegd gezag Gemeente Amsterdam, Stadsdeel CentrumUitvoerder Gemeente Amsterdam, Bureau Monumenten & ArcheologieBeheer en plaats documentatie Gemeente Amsterdam, Bureau Monumenten & Archeologie

1 De locatie van de vindplaats Konijnenstraat in het stadsdeel Amsterdam Centrum



5

1 Inleiding

De locatie Konijnenstraat 3-21 zou in 2003 worden heringericht met nieuwbouw. De bouwwerkzaamheden betekenden verstoring van de bodem en ook van de daarin aan-wezige archeologische resten. Een Archeologische Opgraving (AO) was daarom nood-zakelijk. De Afdeling Archeologie van het Bureau Monumenten & Archeologie (BMA) heeft het onderzoek uitgevoerd van 2 t/m 13 juni 2003. De onderzoekslocatie is gelegen in de Jordaan en ligt ingeklemd tussen de Lauriergracht (noord), Prinsengracht (oost), Elandstraat (zuid) en Konijnenstraat (west). De Jordaan was ontstaan bij de stadsuitleg van 1613, toen een nieuw stedelijke gebied speciaal voor nijverheid en ambacht werd ingericht. Voor de bouwlocatie gold een hoge archeologische verwachting vanwege de mogelijke aanwezigheid van 17de- en 18de-eeuwse beerputten en resten van de eerste bebouwing uit de periode voor de aanleg van de Jordaan. Het archeologisch onderzoek had tot doel inzicht te krijgen in de inrichting van de woon- en werkwijk in de 17de tot 19de eeuw. Bijzondere aandacht ging uit naar de ambachtelijke activiteiten die hier mo-gelijk al vanaf de late 16de eeuw plaatsvonden.

PrinsengrachtKonijnenstraat

Elandstraat

Lauriergracht

1

3

5

7

11

13

15

17

19

21

0 5 10 15 20monderzoekslocatie

Amsterdam, KonijnenstraatArcheologische Opgraving

120.600 120.625 120.650120.575

487.

125

487.

150

487.

175

2 De opgravingslocatie in de topografische situatie van 2003

Gem

eentearchief Am

sterdam



6

3 De Konijnenstraat in 1930, gezien vanaf de Elandstraat in noordelijke richting. Het eerste pand met een

houten trap, nummer 21, vormde de zuidgrens van het onderzoeksterrein



7

2 Achtergronden, vraagstellingen en onderzoeksmethode

2.1 Achtergronden

Het onderzoeksterrein maakte voor de aanleg van de Jordaan in 1613 deel uit van een uitgestrekt veenweide landschap aan de westzijde van de stad. Het gebied was opge-deeld in langgerekte percelen, onderling gescheiden door sloten, die zich uitstrekten van de Singel langs de stad tot aan de Kostverlorenwetering. Deze stroken land, ook wel weren of velden genoemd, waren eigendom van welgestelde families of stedelijke instel-lingen. Zo was het zuidelijk deel van de Konijnenstraat aangelegd op het zogenaamde Margrietenpad, een veld dat ooit eigendom was van het Sint-Margaretha klooster, ge vestigd in de Nes.1 Dit veld werd in het noorden begrensd door de Gasthuys- of Sint Pieterssloot en in het zuiden door de Margrietensloot. Het Margrietenpad zelf bestond uit twee even brede stroken land (het noorder en zuiderveer) met in het midden een ‘schey sloot’. Langs deze sloot liep een pad, de voorloper van de huidige Elandsstraat.

Dit landelijke gebied direct buiten de stad werd deels gebruikt voor landbouw en vee-teelt. Ook werden hier ambachtelijke werkplaatsen ondergebracht die voor milieuoverlast zorgden en uit de binnenstad dienden te worden geweerd. Een van de takken van nijver-heid die voor enorme stank zorgde was het villen van huiden en het looien van leer. Te-genwoordig verwijzen de namen Elandsstraat en Elandsgracht, Konijnen-, Hazen-, Beren-, en Wolvenstraat, Looiersgracht, Run- en Huidenstraat nog naar de voormalige concen-tratie van leerverwerking en huidenhandel in dit deel van de Jordaan. In de strook tussen de Elandsstraat en Elandsgracht vestigden zich vanaf het laatste kwart van de 16de eeuw vooral zeemleerbewerkers. Het zachte zeemleer was toen een gewild product dat van de huiden van allerlei diersoorten werd vervaardigd. Het werd gebruikt voor de fabricage van kledingstukken als rijbroeken, wambuizen, handschoenen en laar zen en voor ge-bruiks- en siervoorwerpen als stoelkussens, boekbanden en goudleren behangsels.2

Bij de aanleg van de Jordaan werd de Sint Pieterssloot in 1613 gedempt waarna het terrein bouwrijp werd gemaakt en de Konijnenstraat gerooid, als verbinding tussen de Elandstraat en de Lauriergracht. Het onderzoeksterrein omvatte de oostzijde van deze straat. Op de stadsplattegrond van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is het noordelijk deel van deze straatkant reeds bebouwd. Het zuidelijke deel, ter hoogte van de Konijnenstraat 17 tot en met 21, lag toen nog braak. In de jaren kort na 1625 verre-zen ook hier woonhuizen.

2.2 Vraagstellingen en methodiek

De opgraving was bedoeld om inzicht te krijgen in een aantal verschillende vraagstukken die betrekking hebben op de ontwikkeling van het wonen en werken in de Konijnen-straat:

Am

sterdam

s Histo

risch Museum



8

4 Detail van de geschilderde stadsplattegrond van Cornelis Anthonisz uit 1538. Herkenbare structuren zijn de

Nieuwe Kerk en het oude stadhuis op de Dam. In het landschap buiten de stadsmuur is het typische verkave-

lingspatroon met de langgerekte weren duidelijk zichtbaar. Driekwart eeuw later zou in dit buitengebied de

Konijnenstraat als onderdeel van de Derde Uitleg worden aangelegd



9

nde aard en de datering van eventuele archeologische overblijfselen op het terrein zoals ontginningssporen, sporen van ambachtelijke activiteiten, bouwresten of beer-putten,

n de bebouwing en bewoning van dit stedelijke gebied,n de (mogelijke) ambachtelijke activiteiten vanaf de prestedelijke fase,n de informatie die vondsten van eventueel aanwezige beerputten bieden over de huis-

houdens in de Konijnenstraat van de 17de tot de 19de eeuw. Een vraag die daarbij centraal staat is in hoeverre sociaal economische achtergronden van de bewoners te herleiden aan de hand van materiële cultuur.

Het totale plangebied aan de Konijnenstraat had een oppervlakte van ca. 950 m2. Op de achtererven zijn twee aan elkaar grenzende en parallel aan de straat gesitueerde werk-putten aangelegd. De noordelijke put omvatte Konijnenstraat 3-11, de zuidelijke put Konijnenstraat 13-19 en de Rapengang 6-12. In totaal is ca. 300 m2 onderzocht, waarbij de nadruk is gelegd op het onderzoeken van het achterterrein van de panden, daar waar eventuele beerputten en werkplaatsjes te verwachten waren.

De opgraving is uitgevoerd volgens de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 2.0. Vlakken zijn gedocumenteerd middels fotografie op dia- en kleurnegatieffilm, digitale fotografie en tekeningen op schaal 1:20. Beerputten zijn machinaal en met trof-fel en schep opgegraven.

5 De onderzoekslocatie op de stadsplattegrond van Balthasar Florisz van Berckenrode uit 1625. De zuidoost-

hoek van de Konijnenstraat is dan nog onbebouwd



10

muur

houten beschoeiing

biezenmat

rul zand, ophoging

vulling sloot

ophoging 16e eeuw

rood veen

spoornummer

vondstnummer

S 30

KON 22

noord zuid

KON 22

S 29

S 32

S 30

S 48

-1,00m

-2,00m

-3,00m

0,00m NAP

Amsterdam, Konijnenstraat

Profiel 2: St Pieterssloot

S 31

6 Profiel door de

Sint Pieterssloot

7 Het botmateriaal

afkomstig van de

bodem van de Sint

Pieterssloot (KON-22)



11

3 Resultaten

De Konijnenstraat kan beschouwd worden als een rijke vindplaats. De opgraving heeft geresulteerd in 66 sporen (S) die de periode van de 16de eeuw tot het einde van de 20ste eeuw bestrijken. Er zijn twee tijdvakken te onderscheiden: 1. prestedelijke fase tot 1613 2. periode 1613 tot de 21ste eeuw. Uitgaande van deze fasering worden de archeologische overblijfselen van de bebouwing van de Konijnenstraat in de navolgende paragraaf per perceel beschreven. Daarna volgt een bespreking van de afzonderlijke beerputten en de bijbehorende vondstcomplexen.

3.1 Bebouwing en fasering

Fase 1: prestedelijke fase tot 1613De natuurlijke ondergrond op de onderzoekslocatie bestond uit afzettingen van klei en veen. Op een diepte van 4,25 m ÷ NAP bevond zich het oppervlak van een pakket van zeeklei dat tot de Formatie van Naaldwijk3 wordt gerekend, met daarop diverse natuur-lijke veenpakketten die doorliepen tot circa 3,00 m ÷ NAP. Vanaf dat niveau was het gehele terrein opgehoogd met een één tot anderhalve meter dikke laag van venige klei-plaggen (S 4). Op perceel 15 was het loopniveau (S 45) van die ophoging nog bewaard. Dit loopvlak lag op 1,98 m ÷ NAP en bestond uit een ongeveer 20 cm dik pakket van zand en gruis, dat op basis van het vondstmateriaal halverwege de 16de eeuw was te dateren. Uit dezelfde periode stamde een ongeveer 5 m brede sloot (S 30, profiel 2) die het onderzoeksterrein in noord-zuidrichting doorsneed. Het watertje was een op eenvoudige wijze beschoeid met palen en grenen planken en bevatte een vulling van zandlagen, biezen en rijshout (KON-23 en 24) waarin diverse fragmenten van roodbakkend aardewerk, zoals borden, kamerpotten en een vergiet, en van verschillende steengoedkannen uit Keulen, Aken en Raeren voorkwamen. De datering hiervan lag tussen 1575 en 1625. Vanwege de oriëntering van de waterloop, de situering ervan halverwege de Elandstraat en de Lauriergracht en de datering van de vulling is de sloot geïnterpreteerd als de oorspronkelijke noordgrens van het Margrieten-pad. Deze sloot stond in de historische bronnen bekend als de Sint Pieterssloot en werd in 1613 gedempt. De vulling van de sloot bevatte ook sporen van ambachtelijke bezigheden in de buurt. Afgezien van enkele horenpitten van geiten en een complete stierenschedel met slacht-sporen4 op de bodem ervan, lag tegen de zuidelijke beschoeiing ook een omvangrijk pakket leerafval (KON-18). Het afval bestond voornamelijk uit dunne fragmenten kalfs-leer die overbleven na het schalmen van leer.5 Bij deze bewerking werden dunne laagjes van de vleeszijde van het leer geschaafd, waarna het leer beter te verwerken was. Dit afval is mogelijk afkomstig van laat-16de- of vroeg 17de-eeuwse zeemleerbewerkers die hun werkplaatsen hadden langs de zuidelijker gelegen (latere) Elandstraat. Na de demping van de sloot werd het noordelijke deel van het terrein op grootschalige wijze met veen en klei opgehoogd (S 32, tot 1,35 m ÷ NAP). Voor de ophoging van het terrein ten zuiden van de sloot werd een grijsbruine compacte klei opgebracht (S 66)



12

met daarop als oppervlak een 10 cm dik zandlaagje (S 51). De hierop volgende bouwac-tiviteiten werden geïllustreerd door een dunne laag gruis en baksteenfragmenten (S 13) die deels in de zandlaag waren getrapt. Voorafgaand aan de huizenbouw langs de Konij-nenstraat was het gehele terrein eerst aangevuld met een pakket van rul veen (S 29).

Fase 2: periode 1613-2000 De bebouwing van de Konijnenstraat voltrok zich tijdens de Derde uitleg (vanaf 1613) in twee fasen. Eerst werd het noordelijke deel met percelen 3 t/m 15 bebouwd en enkele decennia later volgden de percelen 17 en 19. Deze bouwfasering is ook zichtbaar op de verschillende 17de-eeuwse uitgaven van de stadsplattegrond van Balthasar Florisz van Berckenrode. Op de eerste druk uit 1625 lag het zuidelijk deel nog braak, terwijl op een latere uitgave uit 1657 een huizenblok te zien is.

Konijnenstraat 3Op het achterterrein van Konijnenstraat 3 lag een rechthoekige gemetselde beerput (BP 5, S 42) van 2,65 x 2 m.6 Op 0,53 m ÷ NAP was een gewelfaanzet zichtbaar, maar van de koepel zelf resteerde niets meer. De wanden waren aan de binnenzijde bekleed met rechtop geplaatste 3,5 cm dikke planken. De gebruiksperiode van de put, vastgesteld aan de hand van het vondstmateriaal uit de vulling, lag in de periode 1615-1700. De put was aan de zuidkant tegen de perceelsscheiding van Konijnenstraat 3 en 5 gebouwd, een eensteensmuur (S 53) van gele baksteen.7 Aan de oostzijde sloot een oost-west georiënteerde muur aan op de put.8

N

Konijnenstraat 3 Konijnenstraat 5 Konijnenstraat 7 Konijnenstraat 11 Konijnenstraat 13 Konijnenstraat 15 Konijnenstraat 17 Konijnenstraat 19

Rapengang 6 Rapengang 8 Rapengang 10 Rapengang 12

Koo

rndr

ager

sgan

g

werkput

muur

vloer

hout

beerput

waterkelder

BP

WK

loop St Pieterssloot

leerafval

riool 16e-eeuws loopvlak 0 5 10 m

Amsterdam, Konijnenstraat, Archeologische OpgravingVereenvoudigde sporenkaart

BP 5 BP 4

BP 2

BP 3

WK 7

WK 5WK 4

WK 3

BP 1

WK 1WK 2

WK 6

profiel 2

profiel 1

BP 6

8 Vereenvoudigde versie van het grondplan van de opgraving met alle sporen



13

Konijnenstraat 5Tegen de gemeenschappelijke achtergevel van Konijnenstraat 5 en 7 stond een achter-huis van 3,75 x 2,60 m. Het gebouwtje was rondom een beerput (BP 4, S 41) en deels over een waterkelder van 1,60 x 1,08 m (WK 7, S 40) gebouwd. De waterkelder had in de noordwest hoek (binnenshuis) een rechthoekige tapmonding, waar vanuit het water opgepompt kon worden.9 Beide structuren waren gefundeerd op dezelfde houten vloer, op 1,83 m ÷ NAP. Vondstmateriaal uit de vulling van de beerput wijst op een primair gebruik in de periode 1615-1800 en vervolgens, na gedeeltelijke leging, nog tot in de 20ste eeuw. In die laatste fase is er nog een riool op aangesloten. Gezien de gemeen-schappelijke fundering kan de waterkelder in de 17de eeuw worden gedateerd, wat opmerkelijk vroeg is voor Amsterdamse begrippen. Op het achterterrein van perceel 5 bevond zich een houten ton met een diameter van 0,45 m (S 57).

Konijnenstraat 7Op het achterterrein van perceel 7 waren twee beerputten (BP 2 en 3) en twee waterkel-

vloer

bouwniveau 1613

ophoging vanaf 1613

ophoging 16e eeuw

rood veenspoornummer

vondstnummer

S 30

KON 22

zuidnoord

S 20

S 19

S 29

S 51

S 4

S 48

-1,00m

-2,00m

-3,00m

0,00m NAP

S 65

Amsterdam, KonijnenstraatProfiel 1: Rapengang 8

9 Profiel ter hoogte van de Rapengang 8. Het beeld is illustratief voor de opbouw van de ondergrond ter

hoogte van de onderzoekslocatie Konijnenstraat. Zie voor de locatie van het profiel afbeelding 13



14

ders (WK 5 en 6). Beerput 2 (S 34) was een ronde put met gemetselde koepel en stort-koker.10 Aan de binnenzijde bevonden zich drie dwarsbalkjes11 op 1,75 m en 2,49 m ÷ NAP. De bodem bestond uit grenenhouten planken. Beerput 3 (S 36) was een rechthoekige (2 x 1,60 m) houten constructie zonder bodem en met een houten stortkoker aan de zuidwestkant. De put was aan twee zijden beschoeid met een planken wand. Uit een tweede gebruiksfase stamden een houtconstructie met

10 Overzicht van het achterterrein van Konijnenstraat 7. Op de voorgrond de koepel en stortkoker van beer-

put 2 met daarachter het gewelf van waterkelder 5. De jalon ligt in de voormalige Koorndragersgang. Via deze

steeg was dit achterterrein vanaf de Konijnenstraat bereikbaar. Foto genomen in westelijke richting

11 In het 17de-eeuwse Amsterdam werden huizen doorgaans op stuit gefundeerd, dwz op heipalen die reik-

ten tot de eerste zandlaag (12 m ÷ NAP). Deze muren van perceel Konijnstraat 11 zijn gefundeerd op dubbele

palen met een langshout waarop het metselwerk was aangebracht



15

een stenen rand die op de oude put waren aangebracht. Ter hoogte van de stortkoker, op circa 0,80 m ÷ NAP, lag een houten vloertje.Het perceel werd aan de noordzijde begrensd door een stenen muur12 die was gefun-deerd op langshout met hiertussen schuifhout (S 38).13 Dit geheel rustte op kespen die op elk op twee palen stonden.14 Bij de bouw van de muur was rekening gehouden met de al bestaande beerput 3; het doorlopende muurwerk ging ter hoogte van de put over in een grondboog. Aan de zuidzijde, op ongeveer 1 m afstand van de zijgevel van Konij-nenstraat 11, werd het houten loopniveau strak begrenst met rechtopstaande planken. De tussenliggende zone was tot 1909 een smalle steeg, de Koorndragersgang, één van de vele die de Jordaan rijk was. Deze doorgang is verdwenen na de sloop van Konijnen-straat 9 in de jaren 1909-1913 en de hierop volgende verbreding van het perceel Konij-nenstraat 11.

12 Overzicht van de sporen in werkput 2

Nwerkput

muur

vloer

hout

beerput

waterkelder

BP

WK

profiel

palen op dieper niveau

riool

0 5 10 m

Konijnenstraat 3 Konijnenstraat 5 Konijnenstraat 7 Konijnenstraat 11

BP 5 BP 4

BP 2

BP 3

WK 5

Ko

orn

dra

ger

sgan

g

S 41S 40

S 34

S 33

S 52

S 36

S 42

profiel 2

S 31

WK 6

S 54S 53

S 56

S 55S 39

S 57

S 55

WK 7WK 4

S 38

S 38

S 37

Amsterdam, KonijnenstraatWerkput 2, sporen



16

Konijnenstraat 11Direct achter het huis Konijnenstraat 11 lag een rechthoekige bakstenen structuur van 3,80 x 2,10 m. Het muurwerk, aangesneden op 0,50 m ÷ NAP, was gefundeerd op een langshout (bovenzijde 0,98 m ÷ NAP). Aan de zuidzijde bevond zich een rechthoekige waterkelder (WK 4, S 52), met een vierkante opening van 40 x 40 cm in de zuidwest hoek.

Konijnenstraat 13Tegen het achterhuis van Konijnenstraat 13 was een rechthoekige waterkelder van 1,22 x 1 m gebouwd (WK 3, S 24). Het was niet het eerste bouwsel daar, want aan de noord-oostkant was men bij de bouw dwars door een (oudere) houten ton gegaan. Tegen

13 Overzicht van de sporen in werkput 1

Nwerkput

muur

vloer

hout

beerput

waterkelder

BP

WK

16e-eeuws loopvlak

leerafval

profiel

0 5 10 m

wandtegels

aspot

Konijnenstraat 13 Konijnenstraat 15 Konijnenstraat 17 Konijnenstraat 19

Rapengang 6 Rapengang 8 Rapengang 10 Rapengang 12

BP 1

WK 1

S 46

S 60

S 44

S 59S 60

S 7

S 14

S 16 + 17S 43

S 19 + 20

S 30S 26

S 12

S 11

S 10

S 5

S 18 S 22

S 63

S 61

S 64S 62

S 6

S 1

S 46S 45

S 24S 25

drempel

profiel 1

trap

BP 6

WK 3

WK 2

Amsterdam, KonijnenstraatWerkput 1, sporen



17

de zuidzijde van de waterkelder lag een beerput 1 (S 25), afgedekt door drie grenen planken. Opmerkelijk was dat deze planken zich uitstrekten tot onder de gemeenschap-pelijke zijmuur van de percelen 13 en 15. Van de putwand resteerden slechts enkele opstaande planken met een houten rand.

Konijnenstraat 15 Op het met klinkers geplaveide achtererf (S 16) van Konijnenstraat 15 lag beerput 6 (S 43). Het straatje had een met plavuizen geplaveide voorganger (S 17). Beerput 6 be-stond uit een vierkante bakstenen schacht van 1,60 x 1,80 m waarvan de wanden aan de binnenzijde waren bekleed met vertikaal geplaatste planken. De vloer was eveneens van hout. De achtergevel van pand nr. 15 was in de 20ste eeuw gesloopt en opnieuw opge-trokken in beton. Tegen de met plavuizen beklede zuidelijke zijmuur (S 60), die het pand deelde met nummer 17, was een aspot ingegraven.

Aan de oostzijde van Konijnenstraat 15 stond de gemeenschappelijke achtergevel van de panden Rapengang 6, 8, 10 en 12 (S 5). Het was een eensteensmuur van oranje bak-steen15 gefundeerd op een langshout16 , dat zonder tussenliggende kespen direct op de koppen van de heipalen rustte. Tegen de achtergevel was een rechthoekige kelder (S 18) van eensteensmuren gebouwd die waren gefundeerd op een langshout.17 De kelder was een latere toevoeging want de zijmuren waren ingekast in de achtergevel (S 5). Een trap aan de noordzijde bood toegang tot de kelderruimte. Binnenin waren twee vloerniveaus; één met geglazuurde groene en bruine plavuizen (S 20) met daarop een 20 cm dik zand-pakket als vlijlaag voor een vloer (S 19) van kleine groen en geel geglazuurde plavuizen.18

Konijnenstraat 17Direct achter het huis Konijnenstraat 17 lag een rechthoekig gemetselde waterkelder (WK 2, S 7) van 1,80 x 0,90 m, met een vierkante tapmonding van 55 x 53 cm. Deze had een vloer van 2 cm dikke grenenhouten planken. De koepel van de waterkelder was aan het zicht onttrokken door een vloer erboven (S 15) van 1,90 x 2 m, betegeld met gegla-zuurde plavuizen.19 Aan de zijkanten bevond zich een plint van opstaande plavuizen. Dit gebouw, geïnterpreteerd als de zomerkeuken van Konijnenstraat 17, was te bereiken via een deuropening in de achtergevel (S 59). De hardstenen dorpel (S 11) met aan de noordzijde daarvan een natuurstenen neut voor het deurkozijn was nog aanwezig. In de neut was een ijzeren dook geslagen waarin het onderste deurscharnier kon draaien. Van het pand zelf resteerde een ruimte van 6 x 4,30 m. Hierin lag een vloer van oranje ongeglazuurde plavuizen (S 12).20 De eensteens achter- en zijgevel (S 59 en S 60) waren aan de binnenzijde betegeld met wandtegels en gefundeerd op een langshout. Aan de oostzijde van de zomerkeuken, tussen de muren S 18 en 22, bevond zich het achterhuis van Rapengang 10.

Konijnenstraat 19Van het huis Konijnenstraat 19 resteerde een ruimte begrensd door de achtergevel (S 6) en beide zijgevels. In de woonruimte lagen twee plavuizen vloerniveaus (S 2 en S 3) bo-ven elkaar. De eensteensmuren waren gefundeerd op een langshout dat zonder kespen op de heipalen was gelegd.21 Midden in het huis bevond zich een eikenhouten bak van duigen (S 46) die vondsten uit de periode 1625-1650 bevatte. Achter het pand, tegen de achtergevel van Rapengang 12, lag een rechthoekige ge-metselde waterkelder van 3,00 x 1,20 m (WK 1, S 1) met twee compartimenten en een



18

dubbele vierkante tapmonding. Van het zuidelijke deel van Rapengang 10 is een recht-hoekige ruimte aangetroffen (2,25 x 1,70 m). Het betreft de muren S 5, 61, 62, 63 en plavuizenvloer S 64. Uit een ophogingspakket aan de zuidzijde van het terrein (Konijnenstraat 19) is vondst-materiaal uit het eerste kwart van de 17de eeuw geborgen bestaande uit polychrome majolica (KON-41). Dit deel van het terrein werd, zoals ook uit historisch kaartmateriaal bleek, pas in het tweede kwart van de 17de eeuw bebouwd.

3.2 Beerputten en vondstmateriaal

Beerputten gelden als een belangrijke archeologische informatiebron. Ze worden hoofdzakelijk in stedelijke contexten aangetroffen, maar ook op boerenerven kwamen ze voor. Een beerput is een ondergrondse latrine onder een toilethokje, het zogenaamde ‘stilletje’. Vanwege de stank was deze vaak achter het huis gelegen. Beerputten kwamen in verschillende vormen voor. Het meest gangbare type was de ronde of vierkante ge-metselde put. Daarnaast waren er putten waarvan de wanden van hout waren gemaakt. Beerputten dienden in eerste instantie om faecaliën (beer = drek of mest) in op te vangen, maar de putten werden ook als afvalbak gebruikt. Gebroken serviesgoed, in on-bruik geraakte spullen en keukenafval verdwenen in de beerputten. Een enkele keer viel er ook per ongeluk een voorwerp in. Zo liet men wel eens een pispot tijdens het legen vallen en met het keukenafval konden ook lepels of messen in de put terecht komen. Beerputten zijn rijke vindplaatsen want door het vochtige en van de buitenlucht afge-sloten milieu bleven ook kwetsbare organische resten als houten en leren voorwerpen, textiel en botanische resten goed bewaard. Opgegraven gebruiksvoorwerpen leveren informatie op over zaken als de inrichting van het huis en de welstand van de bewoners, terwijl zaden en botten in de beer inzicht geven in hun voedingspatroon. Desondanks zijn er verstorende factoren die van invloed zijn op het informatiepotentieel, aangezien beerputten werden geleegd wanneer ze vol waren. Een tweede beperking is de vaak lange gebruiksperiode van de put, waardoor het aangetroffen vondstmateriaal afkomstig is van verschillende, elkaar in tijd opvolgende, huishoudens en wisselende gebruikers.

De beerputten 1 t/m 5 behoorden tot de eerste huizen die na 1613 waren gebouwd. Beerput 6 was vanaf de tweede helft van de 19de eeuw tot halverwege de 20ste eeuw in gebruik. Bij de uitsplitsing van de objecttypen per beerput is onderscheid in 5 functio-nele rubrieken gemaakt: voedselbereiding en -opslag, consumptie, sanitair, rookgerei en overig. Hierbij zijn de volgende materiaalcategorieën gebruikt: roodbakkend aardewerk (r), witbakkend aardewerk (w), steengoed (s), faience (f), majolica (m), Chinees porselein (cpo), Japans porselein (jpo), glas (gl), pijpaarde, hout en metaal.

Ten opzichte van het voorkomen van de verschillende aardewerksoorten was porselein enigszins afwijkend, omdat het bij de ingebruikname van de beerputten, in of kort na 1613, een nog relatief nieuw en kostbaar gebruiksgoed was in Amsterdam. Twee veilin-gen, in 1602 en 1604, markeerden de grootschalige introductie van Chinees porselein op de Nederlandse markt. Het betrof de lading van twee op de Portugezen buitgemaak-te schepen, zogenaamde caraca’s. Hiervan is de term kraakporselein afgeleid waarmee dit vroege porselein ook wel wordt aangeduid. Uit archeologische vondsten blijkt dat porselein ook al voor 1602 voorhanden moet zijn geweest in de Republiek. Op het Wa-

14 Beerput 2, Konijnenstraat 7: doorsnede na leging. De bodem bestond uit een planken vloer. De ronde

stammetjes werden door de metselaar gebruikt om op te staan bij het metselen van de put

terlooplein in Amsterdam bijvoorbeeld zijn fragmenten van twee porseleinen borden en een kom aangetroffen in een ophogingspakket uit de jaren 1593-1596.22 De aankoop en import van porselein uit China werd in de 17de en 18de eeuw geheel gereguleerd door de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). In 1657, nadat de handel met China tijdelijk stil was komen te liggen, begon de VOC met het exporteren van Japans porse-lein naar de Republiek. Volgens de huidige inzichten op basis van beerputten onderzoek lijkt de afzet van Japans porselein op de Nederlandse markt zich te beperken tot West Nederland: vondsten van dit porselein komen voornamelijk voor in de steden Amster-dam, Delft en Alkmaar.23

Verder zijn rookpijpen apart besproken, omdat ze uitermate bruikbaar zijn voor het dateren van 17de-19de-eeuwse vondstcomplexen zoals beerputten. De introductie van de tabak aan het einde van de 16de eeuw zorgde voor een bloeiende rookcultuur en pijpindustrie in de Noordelijke Nederlanden. Rookpijpen werden vervaardigd van een witbakkende klei (pijpaarde) in een tweedelige mal. Ze waren erg breekbaar en hadden daarom een korte omlooptijd. Verder was hun vormontwikkeling tamelijk modegevoelig. Dit maakt ze tot een goed dateerbare vondstgroep.

Beerput 1 (S 25)Beerput 1 behoorde toe aan het pand Konijnenstraat 13. De gebruiksperiode van de put, vastgesteld op basis van de keramische vondsten, was van circa 1615 tot circa 1700.



19



20

Voedselbereiding en opslagHet keukengerei bestond uit 9 roodbakkende- en 2 witbakkende grapen, 1 roodbak-kende bakpan en 1 roodbakkend vergiet.

KON BP 1 r w s f m cpo jpo gl pijpaarde ivoor metaal totaal

kookgerei 11 2 - - - - - - - - - 13

Bereiding/tafelgerei 5 2 2 5 1 3 1 7 - - 1 27

Opslag/schenkgerei 5 - - - - - - - - - - 5

Sanitair 3 1 - - - - - - - - - 4

overig 16 2 - 1 1 - - - 10 1 - 31

totaal 40 7 2 6 2 3 1 7 10 1 1 80

15 Een functionele indeling van het vondstmateriaal uit beerput 1, opgeteld naar Minimaal Aantal Exemplaren

(MAE)

KON BP 1 r w s f m cpo jpo gl pijpaarde ivoor metaal totaal

Bakpan 1 - - - - - - - - - - 1

Grape 9 2 - - - - - - - - - 11

Vergiet 1 - - - - - - - - - - 1

Bord/schotel 4 1 - 4 1 1 - - - - - 9

Kom 1 - - 1 - 2 1 - - - - 5

Drinkglas - - - - - - - 2 - - - 2

Drinkschaal - - - - - - - 1 - - - 1

Lepel - - - - - - - - - - 1 1

Kan/fles 4 1 2 - - - - 4 - - - 11

Pot 1 - - - - - - - - - - 1

Pispot 3 1 - - - - - - - - - 4

Kandelaar - 1 - - - - - - - - - 1

Olielamp 2 - - - - - - - - - - 2

Test 4 - - - - - - - - - - 4

Zalfpot 1 - - 1 1 - - - - - - 3

“bakje” 9 1 - - - - - - - - - 10

pijp - - - - - - - - 9 - - 9

speelgoed - - - - - - - - 1 - - 1

Kam - - - - - - - - - 1 - 1

totaal 40 7 2 6 2 3 1 7 10 1 1 80

16 Het vondstmateriaal uit beerput 1, uitgesplitst naar object en materiaal categorie, geteld naar MAE

ConsumptieDe groep van borden en schalen bestond uit roodbakkend aardewerk (3), witbakkend aardewerk (1), faience (5), majolica (1) en Chinees porselein (1). Onder het faience be-vond zich een exemplaar van Italiaanse makelij. Naast 2 kommen van Chinees porselein bevatte de put 1 kom van Japans porselein. Drinkgerei bestond uit een drinkschaal en twee glazen. De bovenste beerlaag bevatte een tinnen lepel.

17 Majolica albarello uit beerput 1, 1600–1625 (KON-16-7)

18 Beerput 2, gezien naar het zuiden. De koepel was gedeeltelijk ingezakt. Aan de rechterkant is de vierkante

stortkoker te zien waarop het toilethoekje gestaan heeft. Rechtsonder de aanzet van de koepel van waterkel-

der 5



21



22

SanitairDeze categorie bestond uit 4 pispotten, waarvan 3 van roodbakkend en 1 van witbak-kend aardewerk.

RookgereiBeerput 1 bevatte 9 kleipijpfragmenten.

OverigEen opmerkelijke vondst was het slijpsel van zogenaamd Brazielhout, dat een karakteris-tieke paarse kleur heeft en afkomstig is uit Brazilië. Dit hout werd gebruikt voor verfstof-fen en werd in het tweede en derde kwart van de 17de eeuw ingevoerd door de West-Indische Compagnie (WIC).

Beerput 2 (S 34)Beerput 2 was gelegen op het achterterrein van Konijnenstraat 7. Het is echter onduide-lijk of de put uitsluitend door de bewoners van dit pand is gebruikt. De beerputten 2 en 3 bevonden zich beiden binnen een beschoeiing die is geïnterpreteerd als een houten gebouwtje. Mogelijk heeft dit als een gemeenschappelijke sanitaire voorziening ge-diend. De doorlooptijd van het vondstmateriaal was relatief lang, van 1613 tot omstreeks 1700.

Voedselbereiding en opslagRoodbakkend aardewerk vormde de grootste groep. Het betrof voornamelijk kookgerei, zoals bakpannen en grapen.

ConsumptieDe groep tafelgerei is onder te verdelen in majolica borden en enkele stuks drinkglas. Twee borden, een met een blauw fond en een met op de spiegel een putto en een aigrette randversiering, zijn Haarlemse producten. De laatste is toe te schrijven aan de plateelwerker Willem Jansz. Verstraeten en dateerde uit de periode 1635-1640.24 De ontwikkeling van majolica naar faience, het zogenaamde ‘Hollants Porceleyn’, wordt geïl-lustreerd door een bord dat strikt genomen majolica betreft (op proenen gebakken en niet in een koker), maar aan beide zijden is voorzien van tinglazuur. De datering hiervan lag in de periode 1610-1620. Beerput 2 bevatte geen porselein. Drinkgerei bestond uit een berkenmeier, een roemer en een ribbenbeker. Tot het tafelgerei behoorde eveneens een tinnen lepel.

Sanitair De put bevatte twee roodbakkende pispotten.

Rookgerei Uit beerput 2 kwamen 11 kleipijpfragmenten.

OverigHet overige materiaal bestond uit een deksel, een test, een bakje en een ophangkom.

19 Beerput 2: twee Haarlemse majolica borden. Het linker exemplaar dateerde uit de periode 1625-1635

(KON-27-21), het rechter exemplaar kwam mogelijk uit het atelier van Willem Jansz Verstraeten, Haarlem 1635-

1640 (KON-27-17)

20 Beerput 2: faience borden, 1650-1675 (links: KON-27-18, rechts: KON-27-20)

21 Beerput 2: berkemeier, 1600-1650

(KON-27-11)

22 Een functionele indeling van het vondstmateriaal uit

beerput 2, opgeteld naar Minimaal Aantal Exemplaren (MAE)

KON BP 2 r s m gl pijpaarde metaal totaal

kookgerei 8 - - - - - 8

Bereiding/

tafelgerei

5 1 7 3 - 2 18

Opslag/

schenkgerei

1 - - - - - 1

Sanitair 2 - - - - - 2

Overig 10 1 - - 11 - 22

totaal 26 2 7 3 11 2 51



23

23 Selectie van vondstmateriaal uit beerput 2

KON BP 2 r s m gl pijpaarde metaal totaal

Bakpan 2 - - - - - 2

Grape 6 - - - - - 6

Bord/scho-

tel

1 - 4 - - - 5

Kom 2 - 3 - - - 5

Papkom/

kop

1 - - - - - 1

Drinkglas - - - 3 - - 3

Beker - - - - - 1 1

Lepel - - - - - 1 1

Kan/fles 1 1 - - - - 2

Pot 1 - - - - - 1

Pispot 2 - - - - - 2

Deksel 1 - - - - - 1

Test 1 - - - - - 1

Zalfpot 2 - - - - - 2

‘bakje’ 5 - - - - - 5

pijp - - - - 11 - 11

ophang-

bakje

1 - - - - - 1

Knikker 1 - - - - 1

v 26 2 7 3 11 2 51




24

Beerput 3 (S 36)Beerput 3 lag achter Konijnenstraat 7 en was lang in gebruik, van 1613 tot halverwege de 20ste eeuw. Samen met beerput 2 maakte deze put waarschijnlijk deel uit van een gemeenschappelijke sanitaire voorziening.

Voedselbereiding en -opslagTot de categorie voedselbereiding en -opslag behoorden 20 roodbakkende grapen.

ConsumptieHet tafelgerei bestond uit borden, koppen en kommen, drinkglas, een lepel, flessen en kannen. In de categorie borden bevonden zich 32 faience, 4 majolica en 9 Chinees porselein exemplaren. Tot het drinkgerei behoorde een grote hoeveelheid drinkglazen, namelijk 40 stuks, waaronder een kometenbeker, diverse kelkglazen, 3 roemers, een wa-felbeker, 2 netwerkbekers en 4 filigrainbekers. De datering lag in het tweede en derde kwart van de 17de eeuw.

SanitairZeven pispotten zijn aangetroffen, vier roodbakkende en drie witbakkende stukken.

RookgereiDe put bevatte in totaal 54 kleipijpfragmenten die de gehele periode van 1650 tot 1800 bestreken. Uit het derde kwart van de 17de eeuw stamden enkele dubbelconische mo-dellen, uit de daarop volgende periode tot 1750 de vroeg trechtervormige en trechter-vormige exemplaren en uit de tweede helft van de 18de eeuw dateerden enkele ovoïde modellen.

25 Beerput 2: kan, steengoed, Westerwald,

1625-1675 (KON-27-22)

26 Beerput 2: bord, majolica/faience, 1600-1610 (KON-

27-16). Op de voorzijde zijn de afdrukken van proenen te

zien



25

27 Een functionele indeling van het vondstmateriaal uit beerput 3, opgeteld naar Minimaal Aantal Exemplaren (MAE)




26

KON BP 3 r w s is f m cpo iw ip gl pijp hout metaal totaal

kookgerei 20 1 - - - - - - - - - - - 21

Bereiding/

tafelgerei

10 3 4 4 48 4 15 2 1 45 - - 1 137

Sanitair 4 3 - - - - - - - - - - - 7

Overig 6 8 3 - 2 - - - - 10 54 4 8 95

totaal 40 15 7 4 50 4 15 2 1 55 54 4 9 260

KON BP 3 r w s is f m cpo iw ip gl pijp-aarde

hout metaal totaal

Grape 20 1 - - - - - - - - - - - 21

Bord/schotel 7 - - 1 37 4 9 - 1 - - - - 58

Kom 1 1 - - 3 - - 1 - - - - - 6

Papkom/kop 2 - - 3 7 - 6 - - - - - - 18

Drinkglas - - - - - - - - - 40 - - - 40

Lepel - - - - - - - - - - - 1 1

Kan/fles - 1 4 - 1 - - - - 5 - - - 11

Theepot - - - - - - - 1 - - - - - 1

Melkpot - 1 - - - - - - - - - - - 1

Pispot 4 3 - - - - - - - - - - - 7

Vuurschaal 1 - - - - - - - - - - - 1

Komfoor 1 1 - - - - - - - - - - - 2

Test 2 - - - - - - - - - - - - 2

Kraal (staaf) - - - - - - - - - 1 - - - 1

Inktpot - - - - - - - - - 1 - - - 1

Vogelkooi-

bakje

- - - - - - - - - 1 - - - 1

Zalfpot - 3 2 - 2 - - - - - - - 7

medicijnfles - - - - - - - - - 7 - - - 7

Bakje 2 4 - - - - - - - - - - - 6

Smeltkroes - - 1 - - - - - - - - - - 1

Boterspaan - - - - - - - - - - - 1 - 1

Kantklos - - - - - - - - - - - 1 - 1

Spinklos - - - - - - - - - - - 1 - 1

Doosje - - - - - - - - - - - 1 - 1

Lontschaar - - - - - - - - - - - - 1 1

Gesp - - - - - - - - - - - - 1 1

Merklood - - - - - - - - - - - - 1 1

Glassnijder - - - - - - - - - - - - 1 1

Kogel - - - - - - - - - - - - 1 1

Knikker - - - - - - - - - - - - 1 1

Strip - - - - - - - - - - - - 2 2

Pijp - - - - - - - - - - 54 - - 54

totaal 40 15 7 4 50 4 15 2 1 55 54 4 9 260

29 Beerput 3: grape, roodbakkend

aardewerk, 1625-1650 (KON-25-6)

OverigTot de overige vondsten behoorde een glazen staafkraal. Een opmerkelijke vondst in de categorie metaal was een glassnijder. Verder waren er onder de metaal vondsten een merklood, een musketkogel, een gesp, een knikker en een lontschaar.

Beerput 4 (S 41)De beerput van het pand Konijnenstraat 5 (beerput 4) had een lange gebruiksperiode, van ca 1625 tot halverwege de 20ste eeuw.

KON BP 4 r w s f m cpo jpo gl pijpaarde lak metaal totaal

Kookgerei 9 3 - - - - - - - - - 12

Bereiding/tafelgerei 5 3 32 6 24 1 13 - - 1 85

Opslag/schenkgerei - - - - - - - - - - - -

Sanitair 1 2 1 - - - - - - - 4

Overig 9 4 5 1 1 1 53 3 4 81

totaal 24 12 5 34 6 25 1 14 53 3 5 182

32 Een functionele indeling van het vondstmateriaal uit beerput 4, opgeteld naar Minimaal Aantal

Exemplaren (MAE)

Voedselbereiding en -opslagTot de categorie voedselbereiding en -opslag behoorden 2 bakpannen,10 grapen en 1 faience vergiet.

ConsumptieHet aangetroffen tafelgerei bestond uit de fragmenten van tenminste 45 borden, waar-onder 3 van roodbakkend aardewerk, 1 van witbakkend aardewerk, 24 van faience, 1 van majolica, 10 van Chinees en 1 van Japans porselein. Er zijn 15 koppen aangetroffen, namelijk 1 van faience en 14 van Chinees porselein. Onder het drinkgerei bevonden zich de fragmenten van tenminste 13 glazen (waaronder 1 noppenbeker, 4 roemers, 4 bekers, 1 kometenbeker en 1 pasglas) en 3 medicijnflessen.

30 Beerput 3: bord, faience,

1640-1660 (KON-25-29)

31 Beerput 3: glassnijder

(KON-25-19)



27



28

KON BP 4 r w s f m cpo jpo gl pijpaarde lak metaal totaal

Bakpan 2 - - - - - - - - - - 2

Grape 7 3 - - - - - - - - - 10

Vergiet - - - 1 - - - - - - - 1

Bord/schotel 3 1 - 24 6 10 1 - - - - 45

Kom 1 1 - 3 - - - - - - - 5

Papkom/kop - - - 1 - 14 - - - - - 15

Mosterdpot - 1 - 1 - - - - - - - 2

Zoutvat - - - 1 - - - - - - - 1

Drinkglas - - - - - - - 13 - - - 13

Lepel - - - - - - - - - - 1 1

Kan/fles 1 - - 1 - - - - - - - 2

Ring / dop fles - - - - - - - - - - 1 1

Rammelaar - - - - - - - - - - 1 1

Schrijfstifthouder - - - - - - - - - - 1 1

Munt - - - - - - - - - - 1 1

Lakzegel - - - - - - - - - 3 - 3

Deksel - - - - - 1 - - - - - 1

Pispot 1 2 - 1 - - - - - - - 4

Olielamp - 2 - - - - - - - - 2

Scheerbekken - - - 1 - - - - - - - 1

Test 8 - - - - - - - - - - 8

Zalfpot - 2 - - - - - - - - - 2

“bakje” 1 - - - - - - - - - - 1

Pijp - - - - - - - - 53 - - 53

Vensterglas - - - - - - - 1 - - - 1

Knikker - - 5 - - - - - - - - 5

totaal 24 12 5 34 6 25 1 14 53 3 5 182


RookgereiBeerput 4 bevatte de fragmenten van minmaal 53 pijpen, daterend uit de periode 1625-1800. Van de 17de-eeuwse pijpen waren 13 exemplaren voorzien van een hiel-merk, variërend van een roos tot de initialen van de pijpenmaker. Tot de laatste groep behoorden twee met EB gemerkte pijpen die op basis van hun vorm te dateren zijn in de periode 1660-1680. Ze zijn waarschijnlijk toe te schrijven aan de werkplaats van Edward Bird (1630-1665), een van oorsprong Engelse pijpenmaker die zich omstreeks 1630 in Amsterdam vestigde en op de Rozengracht zijn werkplaats had, of diens zoon Evert Bird (1665-1683 /1692), die het bedrijf na de dood van zijn vader voortzette. EB-pijpen zijn in grote getale geproduceerd en geëxporteerd. Ze worden niet alleen in Nederland of Europa opgegraven, maar ook in Indiaanse vestigingen in Nieuw Nederland (New York, USA)25, Fort Orange (Albany, New York, USA)26, het Franse fort Pentagoet (Maine, USA)27 en het VOC fort Frederik Hendrik op Mauritius.

SanitairDeze categorie bestond uit 1 roodbakkende, 3 witbakkende en 1 faience pispot.

35 Links twee EB-pijpen uit beerput 4, rechts een exemplaar uit Fort Frederik Hendrik, Mauritius

34 Konijnenstraat 5, beerput 4 tijdens de opgraving. De waterkelder (WK 7) aan de rechterzijde stond op

dezelfde houten vloer als de beerput. Centraal op de foto is de monding van de gietijzeren rioolpijp te zien die

tot ver in de 20ste eeuw op de beerput loosde

36 Beerput 4: EB-pijpen, 1660-1680 (KON-31)



29

OverigTot het overige materiaal behoorde een zalfpot, enkele testjes en een olielamp.

Beerput 5 (S-42)Beerput 5 behoorde toe aan het pand Konijnenstraat 3. De datering van het geborgen vondstmateriaal liep van 1613 tot 1700.

Voedselbereiding en -opslagTot deze vondstgroep behoorden 2 bakpannen en 12 grapen van roodbakkend aarde-werk en 1 vergiet van witbakkend aardewerk.

ConsumptieHet restanten van tafelgerei bestonden uit 20 borden. Roodbakkend en witbakkend aar-dewerk was vertegenwoordigd door respectievelijk 4 en 2 exemplaren, faience, majolica en Chinees porselein door achtereenvolgens 7, 6 en 1 exemplaar.

Onder de porselein vondsten waren 2 vroeg 17de-eeuwse pimpeltjes: 4 cm hoge, dunwandige kopjes gedecoreerd met gestileerde bladeren op een fries, waaruit wijn of brandewijn werd gedronken. Archeologische parallellen voor dergelijke kopjes zijn te vinden in diverse Hollandse steden, zoals Alkmaar, maar eveneens in wrakken van VOC-schepen, waaronder de Witte Leeuw (St Helena, 1613) en de Banda en de Geünieerde Provinciën (Mauritius, 1615), of in overzeese Europese vestigingen, zoals het Engelse fort Jamestown in Virginia.28

37 Beerput 5: kan, steengoed, Westerwald, 1600-1625

(KON-34-4)

38 Beerput 5: beker, steengoed, Westerwald, 1700-1750

(KON-34-5)



30

39 Beerput 5: overzicht van roodbakkend aardewerk en steengoed

40 Beerput 5: overzicht van faience, porselein, witbakkend aardewerk en kleipijpen



31

41 Beerput 5: pimpeltje, kraakporselein, 1600-

1625 (KON-34-31)

42 Fragmenten van pimpeltjes uit het wrak van het VOC-

schip de Geünieerde Provinciën, gezonken voor de kust van

Mauritius, 1615

43 Beerput 5: bord, faience, imitatie Wanli motief, faience,

1600-1625 (KON-34-26)

44 Beerput 5: bord, faience, Liguria, Italië, 1600-1625 (KON-34-25)

45 Beerput 5 : bord, faience, 1640-1660 (KON-34-29) 46 Beerput 5 : bord, faience, 1660-1670 (KON-34-30)



32



33

Eén duidelijk op kraakporselein geïnspireerde, maar in faience uitgevoerde bord heeft een imitatie-Wanli decoratie. Zowel de vorm als de decoratie is naar Chinees voorbeeld. Op de spiegel is in blauw een vogel op rots afgebeeld, de vlag heeft een vakverdeling met Chinese symbolen (afbeelding 43). Eén faience bord ontleent zijn decoratie, Chine-zen in een landschap, aan overgangsporselein (afbeelding 45).29

Het gebruiksglas uit beerput 5 bestond uit 1 pasglas, 1 vlechtwerkbeker, 2 wafelbekers, 2 vleugelglazen en 5 roemers. In beerput 5 kwamen de fragmenten van 2 kelderfles-sen voor. Dit zijn vierkante flessen die van een tinnen schroefdop voorzien kunnen zijn. Ze ontlenen hun naam aan de vierkante kisten (kelders) waarin ze bewaard werden. Ze werden vooral vanaf de 16de tot in de 18de eeuw gebruikt voor het transport van gedestilleerde dranken of medicijnen. Archeologische overblijfselen van deze voorraad-flessen worden niet alleen in Nederland aangetroffen, maar ook in overzeese vestigin-gen. Eén van de 2 gevonden flessen had een opmerkelijke kleur: het glas was grijs getint in tegenstelling tot het gebruikelijke groen. Mogelijk is het een façon de Venise product en meer bestemd voor tafelgebruik dan voor opslag in een kist. De buik van de fles was aan beide zijden gegraveerd; aan de ene zijde was een huismerk aangebracht, aan de andere zijde de naam van de eigenaar Cesar Verbeeck en het jaartal 1601.

RookgereiHet rookgerei bestond uit 68 kleipijpfragmenten. Eén exemplaar betrof een zogeheten Sir Walter Raleigh of Jonas pijp. Bij deze pijpen is de ketel in reliëf gedecoreerd met het bebaarde hoofd van een man die wordt verslonden door een krokodil, die op de steel is gemodelleerd. Dergelijke pijpen zijn in het verleden vaak als Sir Walter Raleigh pijp betiteld, naar degene die de tabak aan het Engelse hof heeft geïntroduceerd. Naar aanleiding van diverse vondsten van dit soort pijpen met de naam Jonas op de steel worden ze tegenwoordig meestal als Jonas pijpen aangeduid. De datering ervan ligt in het tweede kwart van de 17de eeuw.

Sanitair Deze categorie omvatte 5 pispotten; 4 exemplaren van roodbakkend- en 1 exemplaar van witbakkend aardewerk.

OverigBestek was vertegenwoordigd door een ivoren mesheft.

47 Beerput 5: kelderfles met inscriptie, gedateerd 1601 48 Beerput 5: kelderfles, 1600-1700

49 Beerput 5: kelderfles met aan beide zijden een gravering. Aan de

ene zijde is een huismerk gegraveerd, aan de andere zijde staat de eige-

naar van de fles, Cesar Verbeeck 1601

50 Beerput 5: Jonas pijp, 1625-1650



34

KON BP 5 r w s f m cpo gl pijpaarde hout ivoor metaal totaal

Kookgerei 14 - - - - - - - - - - 14

Bereiding/

tafelgerei

5 8 3 8 6 6 16 - - 1 - 53

Opslag/

schenkgerei

1 - - - - - - - - - - 1

Sanitair 4 1 - - - - - - - - - 5

Overig 9 4 - - - - 2 68 1 6 6 96

totaal 33 13 3 8 6 6 18 68 1 7 6 168

51 Een functionele indeling van het vondstmateriaal uit beerput 5, opgeteld naar Minimaal Aantal Exemplaren (MAE)

KON BP 5 r w s f m cpo gl pijpaarde hout ivoor metaal totaal

Bakpan 2 - - - - - - - - - - 2

Grape 12 - - - - - - - - - - 12

Vergiet - 1 - - - - - - - - - 1

Bord/schotel 4 2 - 7 6 1 - - - - - 20

Kom 1 3 - 1 - 2 - - - - - 7

Papkom/kop - 1 - - - 3 - - - - - 4

Drinkglas - - - - - - 11 - - - - 11

Beker - - 1 - - - - - - - - 1

Mesheft - - - - - - - - - 1 - 1

Kan/fles - 1 2 - - - 5 - - - - 8

Pot 1 - - - - - - - - - - 1

Pispot 4 1 - - - - - - - - - 5

Olielamp 1 - - - - - - - - - - 1

Test 1 - - - - - - - - - - 1

Vuurklok 1 - - - - - - - - - - 1

Zalfpot 1 2 - - - - - - - - - 3

“bakje” 5 - - - - - - - - - - 5

Pijp - - - - - - - 68 - - - 68

Vensterglas - - - - - - 1 - - - - 1

Handvat - - - - - - - - - 2 - 2

Bol - - - - - - - - - 1 - 1

Draad - - - - - - - - - - 2 2

Vingerhoed - - - - - - - - - - 1 1

Strip venster - - - - - - - - - - 1 1

Plak - - - - - - - - - - 1 1

Gewicht - - - - - - - - - - 1 1

Indet - 1 - - - - 1 - - 1 - 3

Miniatuur

grape

- 1 - - - - - - - - - 1

Speelschijf - - - - - - - - 1 - - 1

Kam - - - - - - - - - 2 - 2

totaal 33 13 3 8 6 6 18 68 1 7 6 168




35



36

Beerput 6 (S 43)Beerput 6 was gelegen op het achterterrein van Konijnenstraat 15 en had een korte en tamelijk recente gebruiksperiode, van de tweede helft van de 19de eeuw tot halverwege de 20ste eeuw. De vulling (KON-36) bevatte industrieel aardewerk, glas variërend van drinkglazen tot lampenglas, rookgerei en bestek. Gezien de fragmentarische aard en geringe hoeveelheid van het materiaal is de informatiewaarde van dit vondstcomplex minimaal.



37

4 Synthese

De archeologische opgraving op de locatie Konijnenstraat heeft geresulteerd in een reeks van bewoningssporen uit de 16de tot halverwege de 20ste eeuw. Hierbij is een onderscheid te maken in sporen die te relateren zijn aan een prestedelijke fase tot 1613 en de periode vanaf 1613 tijdens en na de Derde Uitleg.

Prestedelijke fase tot 1613In het prestedelijke landschap was het onderzoeksterrein onderdeel van een veenweide-gebied dat zich uitstrekte van de Singel tot aan de Kostverlorenvaart. De vroegste spo-ren van landgebruik dateerden van halverwege de 16de eeuw, toen het natuurlijke veen-oppervlak werd opgehoogd met een één tot anderhalve meter dikke laag van venige kleiplaggen (S 4) met daarop een, op perceel 15 nog aanwezig, loopniveau van zand en gruis (S 45, 1,98 m ÷ NAP). Kenmerkende elementen in het prestedelijk landschap waren langgerekte percelen (weren), onderling gescheiden door sloten. Een dergelijke sloot is bij het archeologisch onderzoek tevoorschijn gekomen ter hoogte van de percelen Ko-nijnenstraat 11-13. De sloot is, blijkens het vondstmateriaal uit de vulling, in de periode 1575-1625 gedempt. Opvallende vondsten waren enkele horenpitten van geiten en een complete stierenschedel met slachtsporen.30 Deze horenpitten, evenals een concentratie leerafval tegen de zuidelijke beschoeiing van de sloot, bieden sterke aanwijzingen voor leerbewerkingsactiviteiten in de nabije omgeving. De vondsten zijn mogelijk in verband te brengen met de zeemleerbewerkers die eind 16de en begin 17de eeuw actief waren langs de zuidelijker gelegen Elandstraat. De sloot is op basis van de ligging en datering geïdentificeerd als de uit historische bronnen bekende Sint Pieterssloot, de oorspronke-lijke noordgrens van het Margrietenpad, die in 1613 is gedempt.

De demping van de sloot maakte de vroegere perceelsindeling niet direct ongedaan. Gebleken is namelijk dat eerst het noordelijke weer werd opgehoogd, waarvoor klei en veenzoden werden gebruikt (S 32, tot 1,35 m ÷ NAP), en pas later het zuidelijke weer, waarvoor zware klei werd gestoken (S 66). Het loopvlak op het zuidelijke weer tekende zich af als een dun zandlaagje (S 51). Niet lang na 1613 werd de Konijnenstraat aange-legd als verbinding tussen de Elandstraat en de Lauriergracht. Tijdens de bouw van de huizen is het gehele terrein verder aangevuld met een pakket van rul veen (S 29).

Fase 2 1613-2000

Bewoning en bedrijvigheid De bebouwing aan de Konijnenstraat is in twee fasen tot stand gekomen. Gedurende het eerste kwart van de 17de eeuw zijn op het noordelijke deel de panden 1 t/m 15 gebouwd, enkele decennia later gevolgd door de panden 17 en 19. De fasering die archeologisch is vastgesteld wordt ook historisch onderbouwd door de opeenvolgende uitgaven van de stadsplattegrond van Balthasar Florisz van Berckenrode. Op de eerste versie van 1625 is alleen het noordelijke deel bebouwd en bij het verschijnen van de druk van 1657 bleken de resterende percelen volgebouwd. In vervolg op de ambachte-



38

lijke activiteiten in de prestedelijke fase waren ook in de 17de-eeuwse Jordaan, primair bestemd als ambachtskwartier, sporen van bedrijvigheid te verwachten. Hier zijn inder-daad aanwijzingen voor gevonden, zij het op bescheiden schaal. Uit beerput 5 is slijp-sel van Brazielhout tevoorschijn gekomen. Dit tropische hardhout, herkenbaar aan zijn karakteristieke paarse gloed, werd gedurende het tweede kwart van de 17de eeuw door de West-Indische Compagnie (WIC) geïmporteerd uit Brazilië en gebruikt voor verfstof-fen. Een opmerkelijke vondst uit beerput 3 was een glassnijder. Een in dit kader interes-sante historische bron is de Personeele quotisatie van 1742, een bevolkingsinventarisatie voor belastingsdoeleinden die informatie verschaft over het adres, beroep en inkomen van inwoners van Amsterdam. Volgens deze index waren op dat moment in de Konijnen-straat de volgende personen woonachtig: Joh. Trooij, gouddraadtrekker, J. Tandij, boek-houder, W. Tieleman, kommenij en Joh(annes) Steenvelt, stadsglazenmaker. Op basis van deze bron kan mogelijk aan de archeologische vondst een historische gebruikersachter-grond worden gekoppeld: mogelijk houdt de glassnijder verband met de werkzaamhe-den van stadsglazenmaker Steenvelt.

BeerputtenDe Konijnenstraat bleek vooral door de aanwezigheid van zes beerputten een rijke vind-plaats. De putten waren achter de huizen gesitueerd, iets dat gebruikelijk was vanwege de stank. Beerputten gelden als belangrijke archeologische informatiebronnen. Naast primair gebruik als toilet werd ook huishoudelijk afval in de beerput gedeponeerd. Op-gegraven gebruiksvoorwerpen leveren informatie op over zaken als de inrichting van het huis en de welstand van de bewoners.

De beerputten 1 t/m 5 behoorden tot de eerste huizen die na 1613 waren gebouwd. Met name de beerputten 3 en 4 waren lang in gebruik. Vanuit pand Konijnenstraat 5 mondde een 20ste-eeuwse grespijp uit op beerput 4. Beerput 6 daarentegen deed dienst vanaf de tweede helft van de 19de eeuw tot halverwege de 20ste eeuw of was dermate grondig geleegd daar materiaal uit de voorgaande periode geheel was ver-wijderd. Opvallend is een houten beschoeiing met daarbinnen twee beerputten (2 en 3) en een waterkelder (6). Het lijkt hier te gaan om een houten gebouwtje dat langs de Koorndragersgang heeft gestaan en tussen de huisnummers 11 en 9 vanuit de Konij-nenstraat was te bereiken. Mogelijk heeft dit als gemeenschappelijke sanitaire voorzie-ning gefunctioneerd. De looptijd van het vondstmateriaal is relatief lang, van 1615 tot omstreeks 1700. Beerput 3 is in een latere fase verhoogd met een bakstenen ring en net als beerput 4 tot in de twintigste eeuw in gebruik geweest. Desondanks was in de vondstcomplexen van beide putten nauwelijks sprake van 20ste-eeuwse vervuiling en bevatte de beer een grote hoeveelheid 17de- en 18de-eeuws materiaal. In de laatste gebruiksfase werden de putten geleegd in de “boldootkar”, die tot kort voor de Tweede Wereldoorlog nog door de Jordaan heeft rondgereden.

Wat zeggen vondsten in een beerput over de gebruikers ervan? In hoeverre is het opge-graven huisraad een afspiegeling van welstand? Hier kunnen opgegraven objecten wel iets over zeggen, maar voorzichtigheid is geboden. Het al dan niet voorkomen van ‘rijke’ objecten in een beerput is niet direct een indicator van de sociale status van de gebrui-kers. Dit heeft te maken met een aantal factoren. Ten eerste kan een beerput in de loop der tijd (meerdere malen) geleegd zijn. Daarnaast moet rekening gehouden worden met een selectief weggooigedrag, waardoor niet de gehele inboedel in de beerput te vinden



39

is. Verder is de locatie van de put op het perceel van belang voor de interpretatie van het vondstmateriaal. Wanneer de voedselbereiding en het eten op verschillende locaties plaatsvonden, zoals bij grotere stadshuizen het geval kon zijn, bestaat de kans dat het afval in verschillende beerputten terecht gekomen is.31 Wanneer slechts van één ruimte gebruik gemaakt kon worden, doorgaans bij armere huishoudens, zal de beerput niet alleen keukengerei en pispotten bevatten, maar bijvoorbeeld ook borden, glazen en an-dere gebruiksartikelen. Tot slot is iedere beerputvulling onderhevig aan formatieproces-sen in de bodem, ofwel, wat destijds is weggegooid wordt niet in zijn geheel terugge-vonden. Door het vergaan van vaak klein botmateriaal, maar ook voorwerpen van hout, leer en textiel kan een vertekend beeld ontstaan.

Het grootste deel van het gebruiksgoed in de beerputten uit de Konijnenstraat bestaat uit rood- en witbakkend aardewerk, majolica, faience, steengoed glas en kleipijpen. Daarnaast komen enige uitheemse producten voor, zoals Chinees en Japans porselein en Italiaanse faience. Het huishouden van Konijnenstraat 3 (beerput 5) gebruikte locaal geproduceerd keukengerei, er werd van Hollandse en Italiaanse faienceborden gegeten, men beschikte over kopjes van Chinees porselein en er werden pijpen van Amsterdamse makelij, waaronder een Jonaspijp, gerookt. De bewoners van het buurpand nummer 5 (met beerput 4) hadden een groter huishoudelijk assortiment tot hun beschikking. Hun tafelwaar bevatte naast Hollandse faience borden meer Chinees en ook Japans porselein en ook het glaswerk, bestaande uit roemers, noppenbekers en een kometenbeker, was iets luxueuzer. De huishoudens op de percelen 7 en 11 maakten waarschijnlijk gebruik van de beerputten 2 en 3. In beerput 3 is de categorie metaal goed vertegenwoordigd, met als meest opvallende vondst de 18de-eeuwse glassnijder, die aan de stadsglazen-maker Johannes Steenvelt kan hebben toebehoord. Het huisraad van de bewoners van Konijnenstraat 13 (met beerput 1) is vergelijkbaar met dat van Konijnenstraat 3.

Ten aanzien van het weggooigedrag van de gebruikers van de putten lijkt het erop dat elk gezin al het afval in dezelfde beerput deponeerde. Alle vondstgroepen (keuken- en tafelgerei en sanitair) zijn namelijk aanwezig. Aangezien de beerputten 2 en 3 zijn geïn-terpreteerd als een gemeenschappelijke sanitaire voorziening, bevatten deze de materi-ele neerslag van meerdere huishoudens.

Op basis van het vondstmateriaal uit de boven beschreven beerputten kan geconclu-deerd worden dat de bewoners van de Konijnenstraat waarschijnlijk hebben behoord tot de brede middengroep van de stadsbevolking, bestaande uit vooral ambachtslieden. Hoewel in de putten enkele bijzondere objecten voorkwamen zoals porselein en glas-werk is hun aandeel in het gehele vondstcomplex te gering om van rijke huishoudens te spreken.



40

5 Conclusies

De onderzoeksresultaten van de archeologische opgraving aan de Konijnenstraat zijn te plaatsen binnen drie kaders. Op een huishoudelijk niveau vertellen de vondsten uit de beerputten over de toenmalige gebruikers, de bewoners van de Konijnenstraat. Het is duidelijk geworden dat de 17de-eeuwse bewoners van de Konijnenstraat niet tot de laagste sociale klasse hebben behoord. Aanwijzingen hiervoor vormen de stukken van Chinees en Japans porselein en het goed vertegenwoordigde glaswerk uit beerput 5. Op een stedelijk niveau wordt hier een 17de-eeuwse stadsuitleg in het zicht gebracht en is te zien hoe een gebied dat aanvankelijk bestond uit weren en sloten in enkele jaren tijd een stedelijk karakter kreeg. Op een nog hoger niveau is, zij het op zeer bescheiden schaal, de positie van het 17de-eeuwse Amsterdam binnen mondiale handelsnetwerken te zien, met hout uit Brazilië en porselein uit China en Japan.

De onderzoeksvragen zijn voor een groot deel beantwoord. Bij het archeologisch onder-zoek is een sloot aangetroffen die waarschijnlijk kan worden geïnterpreteerd als de Sint Pieterssloot, een sloot tussen twee weren. Afval van leerlooiers wijst op een nabijgele-gen werkplaats waar leer werd bewerkt. De opgraving van vijf beerputten, te dateren in de periode 1615-1640 (met enige latere verstoring), heeft inzicht verschaft in de bewo-ners van de panden. Gebleken is dat niet alle huizen een beerput hebben gehad en dat een tweetal beerputten langs de Koorndragersgang wellicht als gemeenschappelijke sanitaire voorziening hebben gediend.

Noten

1 Kannegieter 1963, 77.2 Kannegieter 1963.3 Voorheen als Calais IV afzetting aangeduid.4 (KON–22) Determinatie R. Maliepaard AAC.5 Mededeling A.C. Lagerweij.6 Eensteensmuur, appelbloesem baksteen, 18,5 x 9 x 4 cm.7 Baksteenformaat 18,5 x 9 x 4 cm.8 Rode baksteen, 22 x 11 x 5,5 cm.9 Tapmonding 34 x 34 cm.10 Oranje baksteen, 19/19,5 x 9/9,5 x 4 cm.11 Op deze zogenaamde ‘sparretjes’ stond de metselaar bij

het opbouwen van de put.12 Oranjebruine baksteen, 22 x 10,5 x 5,5 cm.13 Langshout 7 x 23 cm, schuifhout 7 x 14 cm.14 Kespen 80 x 24 x 7 cm, palen ø 24 cm.15 Baksteenformaat 4 x 9,5 x 20 cm.16 Oranje baksteen 19,5 x 9,5 x 4 cm; grenen langshout,

afmetingen 25 x 7 cm.17 Eikenhout, afmetingen 29 x 8,5 cm.

18 S 20:15 x 15 x 2,5 cm; S 19: 15 x 15 x 2,5 cm.19 Afmetingen 21 x 21 x 2,5 cm.20 Afmetingen 22 x 22 x 3 cm.21 S 6, oranje/gele baksteen, 18 x 8 x 4 cm, genen langshout,

26 x 6 cm.22 Baart 2000, 52, Ostkamp 2003, 17-18.23 Kaneda 2004, 98–99.24 Determinatie door A. C. Lagerweij.25 Baart 1985, 97.26 Huey 1985,76–77.27 Faulkner & Faulkner 1987, 174.28 Van der Pijl-Ketel 2003, 42–47, Straube 1999, 47-50.29 Zie voor een vergelijkbaar bord Ostkamp et al 2001, 160,

162.30(KON–22) Determinatie R. Maliepaard AAC.31 Ostkamp 2001,103–104.32 AMIS staat voor Amsterdams Monumenten Informatie

Systeem.



41

6 Literatuur

Baart, J.M, ‘Het ontstaan van het ‘Hollants porceleyn’, in: D.Kicken, A.M. Koldeweij en J.R. ter Molen (red), Gevonden Voorwerpen. Opstellen over middeleeuwse archeologie voor H.J.E. van Beuningen, Rotterdam 2000, 51-61Baart, J., Het Hollants Porceleyn 1600-1660, Vormen uit vuur. Mededelingenblad Neder-landse vereniging van vrienden van ceramiek en glas, 180 / 181 (2003), 56-65Faulkner, A. en G.F. Faulkner, The French at Pentagoet 1635-1674: An archaeological portrait of the Acadian frontier, Augusta, Maine 1987Huey, P., ‘Archaeological excavations in the site of Fort Orange, a Dutch West Indian Company trading fort built in 1624’, in: Nieuw Nederlandse Studiën, een inventarisa-tie van recent onderzoek, Bulletin Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond 84 (1984), 68-79Kaneda, A., ‘Bont en blauw. Oost-Aziatisch porselein uit de bodem van Alkmaar’, in: P. Bitter e.a. (red.), De verborgen stad. 750 jaar Alkmaar onder de grond, Alkmaar 2004, 97-102Kannegieter, J.Z., ‘De Elandstraat in haar eerste stadium. Grepen uit de geschiedenis van de vroegere Amsterdamse zeemleerindustrie’, Amstelodamum 55 (1963), 77-104Kruizinga, J., Het XYZ van Amsterdam, Amsterdam 2002Ostkamp, S., R.Roedema, R. van Wilgen, Gebruikt en gebroken. Vijf eeuwen bewoning op drie locaties in het oostelijk stadsdeel, Alkmaar 2001 (RAMA 10)Ostkamp, S., ‘De introductie van porselein in de Nederlanden’, Vormen uit vuur. Mededelingenblad Nederlandse vereniging van vrienden van ceramiek en glas, 180/181(2003), 14-29Pijl-Ketel, C.L. van der, The ceramic load of the Witte Leeuw (1613), Amsterdam 1982Rinaldi, M., Kraak Porcelain. A Moment in the History of Trade, London 1989Straube, B.A., ‘Who is the Potter, pray, and who the Pot?’, in: W.M. Kelso, N.M. Luccketti, B.A. Straube, Jamestown Rediscovery V, Richmond 1999, 35-57



42

7 Summary

In 2003 the planned development of residential units at the Konijnenstraat led the Bureau Monumenten & Archeologie, Amsterdam’s City Department of Monuments and Archaeology, to conduct excavations on that site.

The historical background of the Konijnenstraat and surroundings is closely linked to Amsterdam’s period of economic prosperity that started in the late 16th century. Two major urban expansions, in 1613 and 1663, gave the city its characteristic layout of semi-concentric canals enclosing the medieval city. This process started at the western edge of town, where the Jordaan area, in which the Konijnenstraat is situated, was primarily de-signated for the practice of the trade of tannery as well as other noxious-smelling trades.

A 16th-century ditch running lengthwise through House Lot 11 was a reminder of the pre-urban peat landscape with its elongated allotments separated by ditches. A pile of leather waste material exposed on one side of the ditch emphasizes the presence of tanners in this quarter. The ditch was almost certainly the historically documented Sint Pieterssloot, separating two allotments until it was backfilled in 1615. Shortly thereafter the level of the whole area was raised and prepared for building. Brick structures were erected on the new plots, and by the 1640s most of the house lots had been developed. Our excavation exposed the foundations of eight 17th-century buildings, along with associated structures, such as cesspits and water reservoirs.

Cesspits are of key importance for the study of material culture. A cesspit was generally located at the rear of the house, often near the kitchen. They can vary from a pit lined with a retaining wall of planks to a large brick-lined pit capped by a vault. A chute was located either on top of the vault or at the side of the pit, and the latrine house was placed on top of the chute. Besides its primary function as a privy, domestic refuse was deposited in the cesspit. Cesspit deposits typically contain broken vessels and other everyday refuse, as well as faunal and botanical debris. These reveal volumes of infor-mation about the facets of daily life, such as diet and social status, and can even provide data that is completely absent from the documentary records. In some cases, a number of households used a single cesspit, and the pit’s deposits will reflect the refuse from several families. At Konijnenstraat, it appears that Cesspits 2 and 3, both located on the same allotment, were used by several families. Furthermore, cesspits were often emp-tied. Konijnenstraat Cesspits 1 through 5 were used for most of the 17th century, and were never emptied. Some of these pits were re-used for a short period of the early 20th century, but fortunately the 17th-century deposits were left intact. Konijnenstraat Cesspit 6 dates from the 19th century, and was used until the mid 20th century.

The excavated material, including Chinese and Japanese porcelain as well as a wide ran-ge of pottery and glass drinking vessels, gives evidence that the inhabitants of Konijnen-straat were middle class in status. The Asian porcelains and artefacts such as fragments of Brazil wood also show glimpses of the 17th-century global trade networks, in which Amsterdam served as the rich and flourishing centre.



43

7.1 List of figures

1 The location of the site within Amsterdam’s city centre.2 The topography of the site at the time of excavation.3 A view of Konijnenstraat in 1930, taken north from Elandstraat. Number 21, the first

house on the right with the wooden stairs, formed the southern perimeter of the site.4 The rural area outside of the town wall was once characterized by elongated allot-

ments marked off with ditches, as shown in this detail from a bird eye’s view of Am-sterdam, painted by Cornelis Anthonisz in 1538. Less than 75 years later the Konijn-enstraat would emerge as part of the city’s third expansion (Derde Uitleg).

5 At the time of this 1625 city map by Balthasar Florisz van Berckenrode, the area of the archaeological investigation – the southwestern corner of the block – had not yet been developed.

6 Section cut through the Sint Pieterssloot, a ditch backfilled in 1615.7 Faunal remains from the Sint Pieterssloot, a ditch backfilled in 1615.8 Overall site plan: the cesspits are numbered BP 1 to 6, and the water reservoirs are

WK 1 to 6.9 This schematic profile illustrates the major strata at Rapengang. Culturally sterile

subsoil was a layer of peat (S 48) sealed by a thick 16th-century deposit of sand with rubble (S 4), on top of which construction started in 1613 (S 51).

10 Facing west at the rear of Konijnenstraat 7, with the vault and chute of Cesspit 2 (BP 2) in the foreground, flanked by the vault of a water reservoir (WK 5). The photo-graphic scale bar lies in the former Koorndragersgang, a blind alley separating Lots 7 and 11.

11 The foundations of the 17th-century houses were built according to a standard plan on top of pilings driven down to the first (highest) sand layer (12 m - NAP). The foot-ings of the walls in the photograph consist of a double row of pilings capped with a foundation plate, on which the brickwork was laid.

12 Trench 2: overall plan of features exposed.13 Trench 1: overall plan of features exposed.14 Cesspit 2 (BP 2) at Konijnenstraat 7: this cesspit had a wooden floor, and the horizon-

tal beams in the chamber were used as work platforms by the mason while building the structure.

15 Cesspit 1(BP 1): the artefactual remains, as classified to the minimum numbers of ves-sels.

16 Cesspit 1 (BP 1): vessel forms by ware.17 Cesspit 1 (BP 1): majolica (tin-glazed) drug jar, 1600-1625.18 Cesspit 2 (BP 2): this view taken from the north at the beginning of excavation shows

the vault partially collapsed. The rectangular structure supported the latrine house and is the top of the chute into the inside of the pit. In the foreground is the vault of an 18th-century drinking water reservoir.

19 Cesspit 2 (BP 2) contained these two majolica (tin-glazed) plates produced in Haar-lem. The plate on the left dates c. 1625-1635; the one on the right is probably from the factory of Willem Jansz Verstraeten, 1635-1640.

20 Cesspit 2 (BP 2): faience (tin-glazed) plates, 1650-1675.21 Cesspit 2 (BP 2): berkemeier, 1600-1650.22 Cesspit 2 (BP 2): functional classification of the artefacts, counted in the minimum

numbers of vessels.



44

23 Cesspit 2 (BP 2): selected cooking utensils and tableware.24 Cesspit 2 (BP 2): vessel forms by ware.25 Cesspit 2 (BP 2): Westerwald stoneware jug, 1625-1675.26 Cesspit 2 (BP 2): Hollants Porceleyn plate in majolica /faience technique; this was

completely tin-glazed but fired on cockspurs while faience was fired in saggers with pins, 1600-1610.

27 Cesspit 3: a functional classification of the artefacts, counted in the minimum num-bers of vessels.

28 Cesspit 3 (BP 3): the artefactual remains divided into objects and fabric types.29 Cesspit 3 (BP 3): redware cooking pot, 1625-1650.30 Cesspit 3 (BP 3): faience (tin-glazed) plate, 1640-1660.31 Cesspit 3 (BP 3): glass cutter.32 Cesspit 4 (BP 4): a functional classification of the artefacts, counted in the minimum

numbers of vessels.33 Cesspit 4 (BP 4): vessel forms by ware.34 Cesspit 4 (BP 4) at Konijnenstraat 5 being excavated. Both the cesspit and the water

reservoir on the right (WK 7) were built on the same timber footing.35 Cesspit 4 (BP 4) contained clay tobacco pipe fragments bearing the mark ‘EB’, dating

to 1660-1680. These are believed to be the products of English-born maker Edward Burt, who came to Amsterdam before 1630 and lived on the Rozengracht until his death in 1665. His son Evert Bird continued the company until about 1680. Pipes with this stamp have been recovered at 17th-century sites around the world, the example at right is from Fort Frederik Hendrik, on Mauritius.

36 Cesspit 4 (BP 4): EB-pipes, 1660-1680.37 Cesspit 5 (BP 5): Westerwald stoneware jug, 1600-1625.38 Cesspit 5 (BP 5): Westerwald stoneware mug, 1700-1750.39 Cesspit 5: a sample of redware and stoneware vessels.40 Cesspit 5 (BP 5): a sample of faience (tin-glazed), porcelain, glass, and clay tobacco

pipes.41 Cesspit 5 (BP 5): Chinese porcelain wine cup (pimpeltje) with flame-frieze motif,

1600-1625.42 Fragments of porcelain wine cups with flame-frieze decoration from the shipwreck of

The United Provinces, sank off of Mauritius in 1615.43 Cesspit 5 (BP 5): faience (tin-glazed) plate with imitation Ming Dynasty Wanli porce-

lain decoration, 1600-1625.44 Cesspit 5 (BP 5): faience (tin-glazed) plate, Liguria, Italy, 1600-1625.45 Cesspit 5 (BP 5): faience (tin-glazed) plate, 1640-1660.46 Cesspit 5 (BP 5): faience (tin-glazed) plate, 1660-1670.47 Cesspit 5 (BP 5): case bottle, dated 1601.48 Cesspit 5 (BP 5): case bottle, 1600-1700.49 Cesspit 5 (BP 5) contained this case bottle with engraving on two sides. One shows a

symbol (huismerk); the other bears the name of the owner, ‘Cesar Verbeeck’, and the date 1601.

50 Cesspit 5 (BP 5): Jonas pipe, 1625-1650.51 Cesspit 5 (BP 5): a functional classification of the artefacts, counted in the minimum

numbers of vessels.52 Cesspit 5 (BP 5): vessel forms by ware.



45

Bijlage 1 AMIS-formulier32

Topocode: KON Stadsdeel: Amsterdam-Centrum

Huidig adres: Konijnenstraat 3-23

Loman adres: Konijnenstraat 3-23 Loman kaartblad: FF (46)

Coördinaten: X 120.592 Y 487.147

Aard onderzoek: Archeologische Opgraving Instantie: Gemeente Amsterdam, Bureau Monumenten & ArcheologieBegindatum onderzoek: 2 juni 2003Einddatum onderzoek: 13 juli 2003

Art. 41 nummer: 4192Archis nummer: 50444

Gerelateerde topocodes: -

Beknopte omschrijving:De Jordaan werd aangelegd als onderdeel van de Derde Uitleg, de stadsvergroting uit 1613. De wijk was speciaal bestemd voor ambachtslieden. Straatnamen verwijzen nog naar de aard van het ambacht. Zo wijst de Konijnenstraat, samen met Elandsstraat en Elandsgracht, Hazen-, Beren-, en Wolfstraat, Looiers-gracht, Run- en Huidenstraat, naar de voormalige concentratie van leerverwerking en huidenhandel in dit deel van de Jordaan.Gedurende het onderzoek is een ophogingslaag uit het einde van de 16de eeuw aangetroffen, waarbij een afwateringssloot was aangelegd. In en langs de sloot is materiaal uit het begin van de 17de eeuw aangetroffen, waaronder ook resten die behoren tot leerverwerking. Het gebied was dus van meet af aan in gebruik door leerlooierijen ed. Voorts zijn op het terrein zes beerputten van woonhuizen opgegraven.

Context 1Periode: NT Datering van: 1590 tot: 1610Thema: Consumptie & AfvalObject: AfvallaagStructuren: Afvallaag

Context 2Periode: NT Datering van: 1600 tot: 1950Thema: Consumptie & AfvalObject: BeerputStructuren: Muurconstructie



46

Bijlage 2 Sporen

nr NAP NAP onder beschrijving interpretatie associatie vondst datering

1 0,05 m + gemetselde bak, 300 x 120 cm, 2

compartimenten, dubbele vierkante

tapmonding

waterkelder 1 1700-

1800

2 vlak van oranje, ongeglazuurde plavui-

zen 22 x 22 cm

vloer Konijnen-

straat 19

3 1625-

1800

3 vlak van oranje, ongeglazuurde plavui-

zen 22 x 22 cm

vloer Konijnen-

straat 19

KON-2 1625-

1800

4 1,50 m ÷ 2,75 m ÷ compacte af en toe brokkelige licht-

bruine, kleiige bodemlaag

ophoging 48, 51 KON-4, 9,

28, 39, 41

1600-

1625

5 0,07 m + 0,87 m ÷ noord-zuid gerichte muur, oranjebak-

steen 19/19/20 x 9/9 x 4 cm, langshout

grenen 25 x 7 cm, onderheid zonder

kespen

achtergevel

Rapengang

18, 21, 22 KON-5, 13

6 0,09 m ÷ 1,02 m ÷ noord-zuidgerichte muur op 8 m OW-

lint, oranje/gele baksteen 18 x 8 x 4 cm,

langshout grenen 26 x 6 cm, onderheid

zonder kespen

achtergevel Ko-

nijnenstraat 19

KON-6 1625-

1800

7 0,17 m ÷ 1,93 m ÷ gemetselde bak, 180 x 90 cm, koepel

op 0,51 m ÷, vierkante tapmonding van

55 x 53 cm, funderingsvloer grenenhout

2 cm dik

waterkelder 2 14, 15 1700-

1800

8 0,94 m ÷ 1,76 m ÷ zanderige beerlaag tussen Konij-

nenstraat 17 en Rapengang 10, t.h.

Achtererfjes

beerlaag 9, 10 KON-7 1625-

1725

9 1,10 m÷ 1,76 m ÷ aflopende gruizige laag met mortel en

baksteenresten, zwart gekleurd door

beer uit sp. 8

loopvlak bouw-

fase?

8 1625-

1725

10 0,54 m ÷ vlak van oranje geglazuurde plavuizen

22 x 22 x 2 cm

vloer 11, 12 1625-

1800

11 0,33 m ÷ 0,44 m ÷ langwerpig stuk Namense hardsteen, 75

c 10 x 15 cm, tussen Konijnenstraat 17

en achtererfje

dorpel 12, 14 1625-

1800

12 0,41 m ÷ vlak van oranje ongeglazuurde plavui-

zen 22 x 22 x 3 cm.

vloer achterhuis

Konijnenstraat

17

1625-

1800

13 1,15 m ÷ 1,25 m ÷ gruizige mortellaag met baksteenresten loopvlak bouw-

fase

51 1600-

1625

14 0,16 m ÷ vlak met plavuizen van natuursteen,

en ongeglazuurde oranje en grijze

aardewerk

achtererf Konij-

nenstraat 17

7, 15 1625-

1800

15 0,32 m ÷ vlak van 190 x 200 cm, betegeld met

geglazuurde plavuizen 21 x 21 x 2 cm,

plint van opstaande plavuizen

zomerkeuken

Konijnenstraat

17

5, 14, 15 1625-

1800

16 0,01 m ÷ straatje van klinkertjes op z’n kant achtererf Konij-

nenstraat 15

5, 17 1600-

1800

17 0,15 m ÷ vlak 200 x 180 cm met oranje gegla-

zuurde plavuizen

achtererf Konij-

nenstraat 15

16 1600-

1800



47


18 OW-gerichte muur op 11 m NZ-lint,

eensteensmuur oranje baksteen (19 x 9

x 4 cm, eiken balk 29 x 8 cm als langs-

hout, ingeboet in S 5

indelingsmuur

Rapengang 8

5, 21, 22 1600-

1800

19 0,47 m ÷ vlak van kleine gelazuurde plavuizen 15

x 15 x 2 cm, groen en geel

vloer Rapen-

gang 8

18, 20, 21 KON-14 1600-

1800

20 0,72 m ÷ vlak van geglazuude plavuizen, groen

en bruin, 15 x 15 x 2 cm

vloer Rapen-

gang 8

18, 21 KON-15 1600-

1800

21 0,21m ÷ 0,73 m ÷ OW-gerichte muur met aanzet kelder-

trap, langshout grenen ligt op langshout

sp. 5

gemene muur

Rapengang 6/8

5, 14, 15 1600-

1800

22 0, 22m ÷ 0,85 m ÷ OW-gerichte muur op 8 m NZ-lint,

grenen langshout

gemene muur

Rapengang

8/10

5 1600-

1800

23 0,36 m ÷ vlak 160 x 180 cm met Olanderplavui-

zen van 37 x 37 x 3 cm

natuurstenen

vloer achtererf

Konijnenstraat

15

16, 43 1600-

1800

24 1,47 m ÷ gemetselde vloer (120 x 100 cm) met

opstaande rand van een baksteen hoog


1800

25 1,18 m ÷ 2,20 m ÷ beer gevat in opstaande planken met

houten rand en afgedekt door grenen

planken

beerput 1 24, 28 KON-16 1615-

1700

26 2,20 m ÷ houten rand OW-gericht, enkele grenen

plank, zuidzijde greppelvulling

zuidelijke be-

schoeing

27, 30 1575-

1615

27 1,87 m ÷ 2,50 m ÷ op 22 m NZ-lint zware grenen balk (ø 18

cm), op 21 m iets hoger een OW-lig-

gende plank (3 x 27cm) aan de noord-

zijde van paaltje (ø 10 cm)

noordelijke

beschoeing

26, 30 1575-

1615

28 1,56 m ÷ 3 grenen houten planken, 2,2 cm dik

en 18 en 25 cm breed. Nz-gericht over

BP 1

afdekvloer 25 KON-19 1700-

1800

29 0,70 m ÷ 1,50 m ÷ rule, luchtige bruine vezelachtige laag

met duidelijk herkenbare takjes en

sprietjes, venig

aanvulling/op-

hoging

13 1600-

1650

30 2,20 m ÷ 3,70 m ÷ zanderig en gruizig pakket, afgedekt

door een zinkstuk, ingeklemd tussen

beide beschoeingen

slootvulling 26, 27, 29 KON-22,

23, 24

1600-

1625

31 0,10 m ÷ 1,02 m ÷ muurwerk van gele baksteen (18 x 9 x

4 cm) tussen 19 en 23 m NZ-lint, gre-

nenhouten langshout 7 cm dik, 27 cm

breed, palen ø 13-15 cm

muurwerk Konij-

nenstraat 11

52 KON-20 1600-

1625

32 1,20 m ÷ 2,50 m ÷ compacte, stevige stapeling van afzon-

derlijke veen en kleizoden

ophoging 1600-

1650

33 0,18 m ÷ gemetselde bak van 115 x 55 cm,

steens, opening van 36 x 40 cm aan de

zw-zijde. Onderzijde uit bruine steen-

tjes, koepel uit gele steentjes

waterkelder 5 1700-

1800



48


34 0,68 m ÷ 3,12 m ÷ ronde put met gemetselde koepel en

stortkoker, oranje baksteen 19/19 x

9/9 x 4 cm. inwendig drie dwarsbalkjes

op 1,75 m ÷ en 2,49 m ÷, bodem van

grenenhouten planken

beerput 2 33, 35, 36 KON-26, 27 1615-

1700

35 0,47 m ÷ 0,78 m ÷ houten planken bevestigd aan voet-

stuken van balken en paaltjes rond de

beerputten 2 en 3, voorlangs waterkel-

der 6 en onderbroken door sp. 38 en

waterkelder 5

houten kot,

stilletje

34, 36 1615-

1700

36 0,48 m ÷ 2,00 m ÷ houten put in ophoging, zonder bodem,

200 x 160 cm, met houten stortkoker

aan zw-zijde, oost en zuidzijde planken-

wand, eroverheen houtconstructie met

stenen rand van tweede fase gebruik,

thv stortkoker houten vloertje op circa

0,80 m ÷

beerput 3 34, 35 KON-25 1615-

1900

37 0,02 m ÷ ronde put (ø 180 cm), in latere fase

afgedekt met hout en voorzien van dub-

bele emetselde tapmonding, putrand

van oranje baksteen 18/19 x 4 cm


1800

38 0,33 m + 0,43 m ÷ OW gerichte muur op langshout (7 x 23)

met schuifhout (7 x 14) en kespen (80 x

24 x 7), dubbele palen (ø 24 cm), met-

selwerk met vertanding uit oranjebruine

baksteen 22 x 10 x 5 cm, spaarboog thv

sp. 36

bouwmuur

Konijnenstraat 5

36 KON-29 1600-

1675

39 0,05 m ÷ 0,93 m ÷ ronding van oranje baksteen (18 x 9 x

4 cm) 77 cm hoog, met een vierkante

kraag van 75 x 80 cm, geheel gezet op

een grenenhouten rand van 3 cm dikte.

Hieronder is een tonnetje zichtbaar,

met op het aansluitvlak een rand van

schelpen, gevuld met beer.

waterput 1600-

1800

40 0,11 m ÷ 1,80 m ÷ gemetselde bak van 160 x 108 cm,

met een koepel, met aan zw-zijde een

vierkant tapgat van 54 x 54 cm.

waterkelder 7 41 1700-

1800

41 0,19 m ÷ 1,83 m ÷ Gemetselde put van 240 x 220 cm,

enigzins gerond, grenen houten bodem,

modern riool mondt aan westzijde uit

op put

beerput 4 40 KON-31, 32

en 33

1625-

1950

42 0,23 m ÷ 2,23 m ÷ houten bak van grenen hout (3 cm dik),

ingegraven in ophoging, aan zuidzijde

begrensd door baksteenmuur van gele

appelbloesem (18 x 9 x 4) aan oostzijde

aanzet voor oost-west gerichte bakste-

nen boog.

beerput 5 KON-34, 35 1615-

1700

43 0,71 m ÷ 1,33 m ÷ houtenbak 160 x 180 cm , met houten

vloer, zwarte beer

beerput 6 23 KON-36 1850-

1950

44 1,35 m ÷ 1,55 m ÷ 20 cm dikke laag fijn gras ???? 4, 29 KON-37 1600-

1650



49


45 1,98 m ÷ 2,17 m ÷ gruizige laag in spoor 4, groen / grijs

van kleur

loopvlak 4 KON-38

46 1,05 m ÷ 1,50 m ÷ eikenhouten bak van duigen kuip KON-40 1625-

1650-

47 1,15 m ÷ 1,52 m ÷ Houtstructuur thv achterhuis Konijnen-

straat 21, met baksteenrand begrenzing

van 40 cm dik zandpakket waarop kleine

plavuizen liggen (12 x 12 x 1,7)

keldervloer?

Konijnenstraat

21

KON-42, 43 1625-

1800

48 2,75 m ÷ 3,90 m ÷ rood doorworteld veen roodveen 49, 50

49 3,90 m ÷ 4,25 m ÷ natuurlijke laag met rhizomen rietveen 48, 50

50 4,25 m grijze kleilaag Calais IV klei 48, 49

51 1,28 m ÷ 1,70 m ÷ laag grijs zand, gemiddeld 20 cm dik,

op harde ophoging 4, aangebracht als

bouwvloer

loopvlak bouw-

fase

4, 13 1600-

1825

52 0,46 m ÷ gemetselde bak 160 x 110 cm, -steens

wanden uit gele ijsselsteentjes, tapmon-

ding aan NO-zijde, koepel ontbreekt

waterkelder 4 31 1700-

1800

53 muur, oost-west georiënteerd, staat

koud tegen S 42, gele baksteen (18,5 x

9 x 4 cm)

muur Konijnen-

straat 5

41 1600-

1625

54 muur, oost-west georiënteerd, staat

koud tegen S 42, rode baksteen (22 x

11 x 5,5 cm)

muur Konijnen-

straat 5

41 1600-

1625

55 muurwerk, onderdeel structuur waartoe

beerput 4 (S 41) behoort

achterhuis Ko-

nijnenstraat 5

41 1600-

1800

56 muur, noord-zuid georiënteerd, staat

koud tegen S 55

57 houten ton, ø 45 cm, op achtererf Konij-

nenstraat 5

houten ton 1600-

1900

58 houten vloer, ligt onder zowel beerput 4

(S 41) als waterkelder 7 (S 40)

vloer 40, 41 1600-

1625

59 muur, noord-zuid, rode baksteen 4 x 8,5

x 18 cm

achtergevel Ko-

nijnenstraat 17

12 1650-

1700

60 1,86÷ muur, oost-west, aan zuidkant wandte-

gels

zijgevel Konij-

nenstraat 17

12, 59 1650-

1700

61 0,29÷ muur, oost-west tussenmuur

Rapengang 10

5, 62, 63 1650-

1700

62 muur, oost-west, tegenhanger S 61 tussen /zijmuur

Rapengang

10/12

61, 63, 65 1650-

1700

63 0,43÷ muur, noord-zuid onderdeel Ra-

pengang 10

5, 61, 62 1650-

1700

64 0,40÷ plavuizen vloer tussen muren S 5, 61,

62, 63

vloer Rapen-

gang 10

5, 61, 62 1650-

1700

65 0,50÷ 0,72÷ zandige ophoging tussen plavuizenvloe-

ren S 20 en 19

pand Rapen-

gang 8

19, 20 1650-

1700

66 1,98÷ 1,70÷ ophogingspakket als S 4, ligt op S 4 en

S 45, grijsbruine compacte klei, ligt op

S 4, ligt onder S 51

ophogingspak-

ket

4, 51 1615



50

Bijlage 3 Vondsten

vondst-nr

objectnr spoor fragm MAE materiaal kenmerken object datering

1 1 plavuis 22,7 x 22,7 x 3 aspotplavuis

1 1 hout spant met goot

1 1 1 tegel, blauw-

wit

wandtegel 1600-1625

1 2 1 tegel wandtegel

1 3 1 tegel polychroom wandtegel

1 4 1 tegel polychroom wandtegel

1 5 1 faience blauw op wit zoutvat

2 1 3 1 tegel, blauw-

wit

12,7 x 12,7 x 1,1 wandtegel 1625-1650

3 tegel 15 x 15 x 2,6,

geglazuurd

plavuis

4 29 1 roodbakkend Bergen op Zoom grape 1600-1700

4 29 1 steengoed:

Keulen

kan 1575-1625

4 29 1 steengoed:

Siegburg

kan 1400-1500

5 5 1 baksteen 9 x 19 x 4, paars baksteen

5 5 1 baksteen 9,2 x 19 x 3,7

rood

baksteen

6 6 1 baksteen 8,5 x 17 x 3,5,

bruin

baksteen

6 6 1 baksteen 8,3 x 17,5 x 3,5

geel

baksteen

7 8 1 1 roodbakkend olielamp 1650-1725

7 8 1 1 faience Noord-Nederland zalfpot 1650-1725

7 8 1 1 pijpaarde rookpijp 1625-1650

7 8 1 1 roodbakkend test 1650-1725

7 8 1 1 witbakkend,

glazuur: geel

kom 1650-1725

7 8 4 3 roodbakkend pispot 1650-1725

7 8 1 1 roodbakkend stroopkan 1650-1700

7 8 1 1 witbakkend,

glazuur: geel

bak 1650-1725

7 8 1 1 majolica bord 1625-1650

7 8 1 witbakkend grape

7 8 1 hout niet gedetermi-

neerd

mesheft

7 1 8 1 hout niet gedetermi-

neerd

handvat, metalen

kern

7 2 8 1 1 roodbakkend deksel 1650-1725

7 3 8 1 1 witbakkend grape 1650-1700

7 4 8 3 2 roodbakkend grape 1650-1700




51

vondst-nr


9 4 1 1 roodbak, slib:

Wanfried

bord 1575-1600


11 15 2 1 faience Noord-Nederland kom 1675-1700

11 15 11 2 faience Noord-Nederland bord 1625-1650

11 15 3 1 witbakkend kom

11 1 15 11 2 faience Noord-Nederland bord 1625-1650


12 16 4 1 roodbakkend Noord-Nederland bakje 1700-1750

12 16 1 1 glas drinkglas, roemer 1650-1700

12 16 1 steengoed kruik 1700-1800

12 16 1 tegel 12,6 x 12,6 x 0,7 wandtegel 1675-1700

12 16 1 1 witbakkend kom

12 16 1 1 tegel 13,7 x 13,7 x 2,5 plavuis

12 16 4 2 roodbakkend deksel

12 16 5 1 roodbakkend bord 1700-1750

12 16 9 1 witbakkend kan

12 16 1 tegel, blauw-

wit

12,8 x 12,8 x 1,1 wandtegel 1675-1700

12 16 4 1 witbakkend,

glazuur: geel

kandelaar 1700-1750

12 16 1 1 glas fles 1600-1700

12 16 10 2 faience Noord-Neder-

land, polychroom

kom 1675-1700

12 16 2 1 roodbakkend olielamp

12 16 12 1 roodbakkend kan

12 16 2 1 roodbakkend test

12 16 5 1 roodbakkend vuurschaal

12 16 3 1 roodbakkend bakpan

12 16 14 4 roodbakkend grape 1675-1750

12 16 6 roodbakkend divers 1650-1750


12 16 7 1 steengoed P kruik mineraalwaterkruik 1675-1725



neerd

lepel

12 2 16 1 1 roodbakkend zalfpot

13 5 1 baksteen 9 x 19 x 3,5 baksteen

13 5 1 baksteen 9 x 19 x 4 baksteen

14 19 1 tegel 15 x 15 x 2,5,

groen

plavuis

14 19 1 tegel 15 x 15 x 2,5,

bruin

plavuis

15 20 1 tegel 15 x 15 x 2,5,

bruin

plavuis



52

vondst-nr


15 19 1 tegel 15 x 15 x 2,5,

groen

plavuis

16 25 1 1 steengoed:

Frechen

kan 1600-1625

16 25 4 glas fles

16 25 1 glas: opaline drinkschaaltje 1600-1650

16 25 5 1 majolica kom 1625-1650

16 25 8 2 faience bord 1650-1675

16 25 2 1 tegel, blauw-

wit

accolade, me-

ander

wandtegel 1650-1675

16 25 1 pijpaarde rookpijp 1625-1650

16 25 1 eco, bot landdieren, vogels


16 25 1 faience zalfpot 1625-1650


16 25 1 witbakkend,

glazuur: groen

schaal

16 25 4 2 witbakkend grape 1600-1650

16 25 1 glas drinkglas, knobbel-

beker

1625-1675


glazuur: geel

bakje

16 25 1 eco, bot visgraat

16 25 13 8 roodbakkend bakje 1625-1675


Coppengrave

kom 1575-1600

16 25 2 1 faience, Italië Italië, Pisa kom 1575-1625

16 25 1 roodbakkend slibspiegel bord, 1600-1650

16 25 6 2 roodbakkend bord, lobben 1600-1650

16 25 3 1 roodbakkend bord, standvlak 1600-1700

16 25 1 roodbakkend olielamp 1600-1700


16 25 2 roodbakkend test, rond 1600-1700

16 25 1 1 roodbakkend test, vierkant 1600-1700

16 25 2 1 majolica bord 1625-1650

16 25 1 1 roodbakkend,

slib

bakje 1675-1700


slib

bakje 1675-1700

16 25 1 witbakkend,

glazuur: geel

kan

16 25 1 1 roodbakkend bloempot 1600-1700


16 25 1 porselein:

Japan

kom

16 25 1 1 roodbakkend zalfpot 1600-1700



53

vondst-nr


16 25 1 1 faience rode penafdruk,

Verstraeten

bord 1642-1660

16 25 eco, flora Brazielhout,

slijpsel

16 1 25 1 hout kerfstok


neerd

handvat 3-hoekig

16 3 25 1 roodbakkend bakpan 1600-1625

16 4 25 4 roodbakkend kan

16 5 25 1 metaal: tin lepel 1600-1700

16 6 25 1 eco, fauna:

ivoor

kam

16 7 25 1 majolica albarello 1600-1625

16 8 25 1 textiel: vilt lap 1600-1700

16 9 25 1 1 metaal: lood merklood

16 10 25 1 textiel lap 1600-1700

17 25 1 eco: beermon-

ster

beermonster

18 30 1 leer kalf, schalmresten leerafval

18 26 1 leer leerresten

19 25 1 1 witbakkend pispot 1675-1725

19 25 1 1 porselein:

Capucijner

schotel 1700-1750




19 25 1 1 glas drinkglas, kelkglas

19 25 1 1 roodbakkend vergiet 1650-1725



glazuur: geel

kandelaar 1675-1725


19 25 1 1 roodbakkend test 1650-1725


glazuur: geel

grape 1675-1725


19 25 3 2 porselein kopje


19 25 2 1 steengoed kan

19 25 1 1 faience bord

19 25 1 1 faience bord 1675-1700

19 25 2 2 faience bord 1700-1725

19 25 1 1 faience kom 1675-1725

19 1 25 1 1 tegel, blauw-

wit

12,9 x 12,9 x 0,8 wandtegel 1750-1775



54

vondst-nr


19 2 25 1 1 tegel, blauw-

wit

12,9 x 12,9 x 0,8 wandtegel 1750-1775

19 3 25 1 1 pijpaarde miniatuur kan, speelgoed 1650-1700

20 31 1 1 baksteen 8,7 x 18 x 4, geel baksteen

20 31 1 1 baksteen 8,5 x 17,5 x 4,

geel

baksteen


slib

bord 1575-1625


Frechen

kan 1575-1625


Raeren

kan 1575-1625

22 30 1 1 tegel biscuit 1500-1550


22 30 2 1 roodbakkend vergiet 1500-1550



22 30 4 1 majolica Noord-Nederland bord 1550-1600


Aken

kan 1575-1625



slib

slibboogjes op

vlag

bord 1550-1600


Frechen

kan 1575-1600


Coppengrave

bord 1575-1600


slib

bord 1550-1600

22 30 1 1 roodbakkend bord 1550-1650

22 30 1 roodbakkend bloempot


Westerwald

kan 1575-1625

22 30 4 1 roodbakkend test


glazuur: groen

bord 1500-1550


Raeren

kan 1575-1625

23 30 1 hout: Fagus zinkstuk van rijshout

24 30 1 eco, flora:

biezen

riet

25 36 2 faience blauwwit bord 1625-1650

25 36 1 roodbakkend,

slib

grape, 1-orig,

schenklip

1650-1700

25 36 1 industrieel kom 1800-1900

25 36 1 witbakkend,

glazuur: geel

pispot 1700-1750



55

vondst-nr


25 36 1 steengoed smeltkroes

25 36 3 roodbakkend grape 1625-1675

25 36 3 roodbakkend speelgoed bakje

25 36 1 industrieel:

Engeland

kom 1800-1900

25 36 1 pijpaarde dubbelconische

ketel, hm

rookpijp 1650-1675

25 36 1 roodbakkend kom 1650-1700

25 36 1 witbakkend,

glazuur: groen

melkpot 1750-1775

25 36 2 roodbakkend test, vierkant


slib

bakje 1650-1700

25 36 4 pijpaarde dubbelconische

ketel, ongem.

rookpijp 1650-1675

25 36 2 1 roodbakkend vuurschaal 1650-1700

25 36 1 witbakkend,

glazuur: geel

komfoor 1650-1750


stoneware

schotel 1800-1900

25 36 1 witbakkend,

glazuur: groen

kan

25 36 1 witbakkend,

glazuur: geel

kom

25 36 2 roodbakkend grape, 1-orig,

schenklip

1625-1675

25 36 2 steengoed zalfpot 1850-1900

25 36 1 witbakkend,

glazuur: groen

grape 1650-1675

25 36 1 steengoed mineraalwaterkruik 1850-1900

25 36 4 steengoed met pegel kruik 1650-1750

25 36 3 roodbakkend pispot 1700-1750

25 36 3 steengoed knikker


stoneware

kopje 1800-1900

25 36 1 roodbakkend stroopkan

25 36 2 faience blauwwit kopje uit serie 1675-1700



25 36 1 faience wit kom 1675-1700

25 36 1 faience blauwwit kom 1700-1725



25 36 1 faience wit kan 1675-1700

25 36 9 faience blauwwit schotel 1675-1725




56

vondst-nr


25 36 3 faience blauwwit kopje 1675-1725

25 36 1 faience wit kopje 1675-1725

25 36 1 faience polychroom kopje 1675-1725

25 36 1 faience wit schotel 1675-1725


slib

pispot 1875-1900

25 36 3 2 roodbakkend saucekom 1650-1700

25 36 3 faience blauwwit bord uit serie 1675-1700

25 36 1 majolica blauwwit bord 1625-1650

25 36 1 witbakkend,

glazuur: geel

bakje, 2-orig 1650-1700

25 36 3 witbakkend,

glazuur: geel

zalfpot


ster

beermonster

25 36 1 roodbakkend grape, 1-orig,

schenklip

1625-1675


slib

grape, 1-orig,

schenklip

1650-1700

25 36 1 roodbakkend grape, 2-orig 1625-1675


25 36 1 majolica wit bord 1675-1700


25 36 1 majolica blauwwit bord 1675-1700

25 36 2 faience wit zalfpot 1675-1700

25 36 1 faience wit kom 1675-1700

25 36 2 witbakkend,

glazuur: geel

pispot 1700-1750

25 36 9 faience wit bord 1700-1750

25 36 2 witbakkend bakje 1650-1700


25 36 1 majolica blauw/wit bord 1675-1700


Nederrijn

bord 1707

25 36 14 4 glas drinkglas 1625-1675

25 36 1 1 glas drinkglas, gladde

beker,Henkes 52,1

1675-1750

25 36 1 metaal strip


slib

grape 1650-1700

25 36 2 glas drinkglas, netwerk-

beker

1625-1675

25 36 1 glas drinkglas, wafel-

beker

1625-1675


1,2

1675-1750



57

vondst-nr


25 36 1 glas medicijnflesje,

geribbeld

1675-1750


25 36 3 glas kraal-staaf

25 36 6 roodbakkend grape 1-orig 1625-1675



Noord Ned.

bord 1625-1675

25 36 2 glas drinkglas, kelkglas

3.1.6

1675-1750


3.1.7

1675-1750


3.1.8

1675-1750


3.2.4

1675-1750

25 36 25 10 glas drinkglas, kometen-

beker

1650-1675

25 36 5 2 glas Henkes 53.5 drinkglas, gladde

beker

1675-1700

25 36 3 glas drinkglas, roemer 1650-1700

25 36 32 pijpaarde trechtervormige

ketel

rookpijp 1700-1750

25 36 4 pijpaarde ovoide ketel rookpijp 1750-1800


25 36 9 porselein schotel

25 36 1 1 roodbakkend komfoor 1700-1725

25 36 12 pijpaarde vroeg trechtervor-

mig model

rookpijp 1675-1700

25 36 6 porselein kopje

25 36 2 glas kan met oor 1655-1700


3.1.2

1675-1750

25 36 3 glas drinkglas, knobbel-

beker

1600-1650

25 36 1 glas Henkes 67.9 vogelkooibakje

25 36 2 glas fles, wijnfles 1700-1750


1.1

1675-1750

25 36 1 glas medicijnflesje,

8-hoekig

1675-1750

25 36 1 industrieel schotel 1800-1900

25 1 36 1 hout tol

25 2 36 1 hout doosje + deksel

25 3 36 1 hout boterspaan

25 4 36 1 hout kantklos



58

vondst-nr


25 5 36 1 hout spinklos

25 6 36 1 roodbakkend grape, 1-orig 1625-1675

25 7 36 7 1 roodbak, slib:

Nederrijn

bord 1700-1775

25 8 36 1 glas spawaterfles 1700-1750

25 9 36 1 glas drinkglas, kelkglas,

gefacetteerd

25 10 36 1 witbakkend bakje 1650-1700

25 11 36 1 glas fles

25 12 36 5 glas medicijnflesje, rond 1675-1750

25 13 36 1 1 glas fles

25 14 36 1 1 glas fles met kurk

25 15 36 1 glas mineraalwaterfles 1900-1950

25 16 36 1 glas inktpot 1900-1950

25 17 36 1 glas inktpot 1900-1950

25 18 36 1 metaal: tin lepel, paardenvoet-

lepel

1625-1650

25 19 36 1 metaal: koper-

legering

glassnijder


legering

lontschaar 1625-1675

25 21 36 1 metaal: lood kogel


legering

gesp

25 23 36 1 metaal: lood merklood

25 24 36 1 half edelsteen Agaat broche gevat in

verguld koper


legering

strip

25 26 36 1 1 metaal: koper-

legering

25 27 36 eco, fauna:

schelpen

schelp


25 29 36 1 faience blauwwit bord 1675-1700

25 30 36 1 faience blauwwit bord 1625-1675

27 34 19 glas vensterglas

27 34 18 1 roodbakkend Bergen op Zoom grape, 2-orig 1650-1700

27 34 1 roodbakkend grape,1-orig 1650-1700

27 34 25 2 roodbakkend grape,1-orig, schen-

klip

1650-1700


27 34 1 roodbakkend ophangbakje 1650-1700


neerd

stop

27 34 1 1 steengoed knikker



59

vondst-nr


27 34 2 1 glas drinkglas, roemer 1625-1675

27 34 3 3 majolica blauw-wit kom 1600-1625

27 34 3 3 majolica bord


neerd

plankje

27 34 1 1 metaal: ijzer spijker

27 34 34 4 glas drinkglas, ribben-

beker

1625-1675



neerd

stokje

27 34 7 1 roodbakkend oorbakje,1-orig 1650-1700

27 34 1 1 witbakkend deksel 1650-1700

27 34 1 1 roodbakkend kan 1600-1650



neerd

maatstok

27 34 1 1 roodbakkend schaaltje 1650-1700



27 34 2 eco, bot vis

27 34 2 roodbakkend oorkom 1650-1700

27 1 34 1 leer schoen, l = 20


neerd

maatstok


neerd

speelschijf


neerd

stukjes onbekend


27 6 34 2 1 roodbak, slib:

sgraffito

schaal 1600-1625

27 7 34 10 1 roodbakkend grape,1-orig 1625-1650

27 8 34 1 1 roodbakkend,

slib

potje 1650-1700


27 10 34 3 1 roodbakkend test, rond 1625-1675

27 11 34 5 1 glas drinkglas, berke-

meijer

1600-1625

27 12 34 1 1 metaal: tin beker merk: gekr.

Roos

27 13 34 1 1 metaal: tin lepel merk: gekr.

Roos

27 14 34 1 1 metaal: koper-

legering

bandeliersluiting

27 15 34 1 1 textiel textiel

vondst-nr


27 16 34 1 1 majolica blauw-wit,

dubbelzijdig

tinglazuur

bord, 1625-1650

27 17 34 1 majolica polychroom bord

27 18 34 1 majolica polychroom,

blauw fond

bord

27 19 34 1 majolica polychroom bord

27 20 34 1 faience blauwwit bord, 8 hoekig 1640-1660

27 21 34 1 faience blauwwit bord, 8 hoekig 1640-1660

27 22 34 1 steengoed appliques: maskers 1600-1650

27 23 34 9 1 roodbakkend saucepan 1650-1700

28 4 1 leer schoen

29 38 2 baksteen 10,5 x 22 x 5,3 baksteen

30 1 steengoed kan 1575-1625

30 1 roodbakkend pispot 1600-1700

30 1 roodbakkend test 1600-1700

30 1 roodbakkend grape 1600-1700

30 1 steengoed kan 1600-1700

31 41 1 hout: Quercus deksel ton ø 17,5

cm

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

olielamp, staand 1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

olielamp, ophang 1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

pispot 1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

pispot 1650-1725

31 41 2 witbakkend,

glazuur: geel

zalfpot 1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

mosterdpot/spaar-

pot

1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

oorkom 1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

schaal, 2-orig 1650-1725

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

schaal, 2-orig 1650-1725


31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

vergiet 1650-1725

31 41 3 rubber rubber

31 41 1 metaal: tin ring kelderfles 1625-1650

31 41 glas vensterglas

31 41 6 1 glas fles, medicijnfles 1625-1750

31 41 2 glas drinkglas, gladde

beker

1650-1700



60

vondst-nr


31 41 1 glas drinkglas, noppen-

beker

1625-1675

31 41 1 glas drinkglas, kometen-

beker

1650-1675

31 41 1 glas drinkglas, pasglas 1625-1650

31 41 1 metaal lepel (steel) 1725-1750

31 41 3 glas drinkglas, vleugel-

glas

1600-1650

31 41 1 hout: Quercus borstel

31 41 2 glas fles, kelderfles

31 41 2 pijpaarde overige vormen rookpijp

31 41 5 pijpaarde ovoide rookpijp 1750-1800

31 41 13 pijpaarde trechtervorm rookpijp 1725-1750

31 41 7 pijpaarde vroeg trechtervor-

mige ketel

rookpijp 1675-1725

31 41 13 pijpaarde dubbelconisch,

ongemerkt

rookpijp 1625-1675

31 41 13 pijpaarde dubbelconisch,

gemerkt

rookpijp 1625-1675

31 41 1 grafiet schrijfstift

31 41 1 metaal: koper-

legering

25 øre munt (Dene-

marken)

1924


31 41 1 industrieel glas speelgoed schotel 1900-1950

31 41 1 tegel vierpas wandtegel 1600-1625

31 41 2 tegel druiven, granaten wandtegel 1600-1625

31 41 1 tegel kinderspelen wandtegel 1700-1725

31 41 eco, bot

31 41 1 hout stokje

31 41 1 industrieel 1900-1950

31 41 2 been knoop

31 41 1 industrieel zalfpot 1900-1950

31 41 1 faience kan 1675-1725


31 41 1 industrieel bord 1900-1950


31 41 5 steengoed zalfpot, kan


31 41 2 faience bord 1675-1725

31 41 1 porselein:

Capucijner

deksel 1700-1775

31 41 2 industrieel deurknopje 1900-1950

31 41 5 faience bord 1725-1750

31 41 6 1 faience bord 1625-1675

31 41 2 faience bord 1675-1700



61

vondst-nr


31 41 1 faience bord 1675-1700

31 41 1 majolica bord 1625-1650

31 41 1 majolica bord 1650-1700

31 41 2 majolica bord 1650-1700

31 41 2 majolica bord 1650-1675

31 41 1 faience mosterdpot 1675-1725

31 41 1 faience bord 1660-1670

31 41 1 faience plooischotel 1650-1675

31 41 1 faience scheerbekken 1675-1700

31 41 2 faience kopje 1675-1700

31 41 2 faience schotel 1675-1725

31 41 1 faience pispot 1675-1725

31 41 1 faience vergiet 1700-1725

31 41 1 faience zoutvat 1650-1700

31 41 4 porselein:

Capucijner

kopje 1700-1775

31 41 1 glas glas knoop 1900-1950

31 41 1 metaal

31 41 1 roodbakkend kan

31 41 1 roodbakkend deksel

31 41 7 roodbakkend test, vierkant 1650-1725

31 41 1 eco, fauna:

schelpen

knoop

31 41 1 witbakkend,

glazuur: geel

grape 1650-1675

31 41 1 metaal

31 41 3 industrieel kopje 1900-1950

31 41 1 roodbakkend bakje 1750-1825

31 41 10 porselein kopje

31 41 1 hout: fagus hak, linkerschoen

31 41 1 hout: Quercus schijf

31 41 1 metaal handvat 1600-1625

31 41 3 roodbakkend pispot

31 41 1 roodbakkend kom 1650-1700


neerd

handvat

31 41 2 roodbak, slib:

Nederrijn

bord 1700-1775

31 41 1 roodbakkend bord 1750-1825

31 41 2 industrieel theepot 1650-1725

31 41 6 roodbakkend grape

31 41 1 roodbakkend pan 1700-1750

31 41 1 roodbakkend bak 1650-1750

31 41 1 roodbakkend test, rond 1650-1700

31 41 6 porselein schotel



62

vondst-nr


31 41 1 witbakkend,

glazuur: man-

gaan

grape 1675-1725

31 41 3 porselein:

Capucijner

schotel 1700-1775

31 41 1 porselein:

Japan

schotel

31 41 1 porselein:

gemoffeld

schotel

31 41 1 been waaier


neerd

naald


neerd

lepel


glazuur: groen

grape 1650-1725


slib

grape 1650-1725

31 5 41 3 1 roodbakkend saucepan

31 6 41 1 faience bord 1625-1670

31 7 41 1 metaal rammelaar

31 8 41 1 been kam

31 9 41 1 been kam

31 10 41 1 been kam

31 11 41 1 lak lak lakklompje

31 12 41 1 lak lakzegel

31 13 41 1 lak lakzegel




legering

schrijfstifthouder


legering

schrijfstiftbescher-

mer

31 18 41 1 textiel handschoen

31 19 41 1 textiel textiel










31 29 41 1 faience bord 1625-1675

31 30 41 1 faience bord 1625-1650



63

vondst-nr


31 31 41 6 faience bord 1650-1700

31 32 41 3 faience kom 16501725

32 41 1 baksteen 8,7 x 18,2 x 3,8 baksteen

32 41 1 baksteen 8,7 x 19,2 x 4 baksteen


ster

beermonster


legering

draad

34 42 2 roodbakkend bord 1625-1650

34 42 1 witbakkend,

glazuur: geel

kom 1650-1700


34 42 1 witbakkend,

glazuur: geel

pispot 1650-1700

34 42 2 porselein kommetje 1650-1700

34 42 61 pijpaarde dubbelconisch rookpijp 1600-1675

34 42 1 witbakkend,

glazuur: groen

vergiet 1625-1700

34 42 1 1 roodbakkend test, glazuur 1650-1700


neerd

onbekend


neerd

bol


neerd

speelschijf


34 42 1 hout: Quercus ton deksel dia 21,4

34 42 1 witbakkend,

glazuur: geel

bakje 1650-1700

34 42 1 metaal: lood draad

34 42 1 metaal: lood loden strips venster-

glas

34 42 3 glas fles

34 42 1 glas drinkglas, pasglas 1625-1700

34 42 1 glas drinkglas, velcht-

werkbeker

1625-1675

34 42 2 glas drinkglas, wafel-

beker

1625-1675

34 42 2 glas drinkglas, vleugel-

glas

1625-1675


34 42 4 glas drinkglas, roemer,

doornnoppen

1625-1650

34 42 1 glas drinkschaal 1625-1700

34 42 1 roodbakkend bloempot 1650-1700

34 42 1 roodbakkend schaal 1625-1700



64

vondst-nr


34 42 1 roodbakkend schaal 1600-1620

34 42 1 hout: Quercus ton deksel dia 20,4


slib

vuurklok 1600-1625

34 42 4 roodbakkend grape, 2-orig 1625-1700

34 42 2 tegel wandtegel

34 42 1 porselein schotel 1650-1700

34 42 1 metaal: lood loden plak

34 42 1 faience wit bord 1675-1700

34 42 1 natuursteen 51,5 x 51,5 x 5

34 42 1 witbakkend,

glazuur: geel

kan 1650-1700

34 42 1 witbakkend,

glazuur: groen

tuit 1650-1700

34 42 6 roodbakkend koekenpan 1650-1700

34 42 1 steengoed smeltkroes


34 42 377 eco, bot landdieren/vogelsot


slib

grape, 1-orig,

schenklip

1650-1700


34 42 5 1 roodbakkend grape, 1-orig,

schenklip

1625-1675

34 42 1 steengoed

34 42 4 roodbakkend pispot 1625-1700

34 42 6 majolica bord 1625-1675

34 1 42 1 hout handvat met

vingerhoed

mesheft


neerd

handvat plamuur-

mes?

34 3 42 1 eco, fauna:

ivoor

mesheft

34 4 42 1 steengoed kan 1600-1625

34 5 42 1 steengoed beker, tonvormig

34 6 42 1 roodbakkend kom, steel, 6-hoekig 1650-1700


34 8 42 6 1 roodbakkend bakje 1650-1700





ongeglazuurd

test, geen glazuur 1625-1675


34 14 42 1 roodbakkend saucepan 1650-1700




65

vondst-nr




34 18 42 1 witbakkend zalfpot 1650-1700


glazuur: geel

zalfpot 1675-1725


glazuur: geel

speelgoed grape 1650-1700

34 21 42 2 1 witbakkend,

glazuur: groen

bord 1625-1675


glazuur: geel

kom 1625-1700


glazuur: groen

oorkom 2-orig 1650-1700


glazuur: geel

schaal 1650-1700

34 25 42 1 faience blauw-wit bord







China

pimpelken 1600-1625


China

pimpelken 1600-1625

34 33 42 1 porselein kopje 1650-1700

34 34 42 4 1 glas kelderfles 1625-1675

34 35 42 1 glas fles, kelderfles


legering

vingerhoed

34 37 42 1 metaal: lood gewicht

34 38 42 1 eco, fauna:

ivoor

kam

34 39 42 1 eco, fauna:

ivoor

kam


34 41 42 1 pijpaarde Walter Raleigh rookpijp 1625-1650

34 42 42 1 pijpaarde dubbelconisch rookpijp 1600-1675






34 48 42 glas vensterglas

34 49 42 1 eco, fauna:

schelpen

oester, bewerkt



66

vondst-nr



ster

beermonster

36 43 2 grafiet schrijfstift

36 43 1 industrieel dop beugelfles 1900-1950

36 43 2 steengoed knikker

36 43 1 eco, fauna:

schelpen

sierschelp

36 43 1 metaal: blik strookje


legering

36 43 1 metaal: ijzer


legering

gordijnring

36 43 5 industrieel knoop

36 43 5 pijpaarde ovoide ketel rookpijp 1875-1925


legering

kraantje

36 43 1 porselein rookpijp 1850-1900


neerd

ton deksel

36 43 1 glas spiegelglas spiegel 1800-1900

36 43 1 roodbakkend deksel 1800-1900

36 43 1 steengoed 1900-1925

36 43 2 glas fles 1875-1900

36 43 1 glas kom 1800-1900

36 43 1 porselein schotel 1850-1900

36 43 1 glas drinkglas 1875-1900

36 43 1 industrieel deksel theepot 1900-1950

36 43 1 glas lampenglas 1800-1900


36 43 6 industrieel kopje 1900-1950


36 43 1 industrieel melkkannetje 1900-1950


neerd

handvat priem/els

36 2 43 1 metaal: tin lepel

36 3 43 1 metaal alpacca vork

37 44

38 45 1 witbakkend bakje 1500-1550

38 45 1 eco, bot landdieren


slib

grape 1500-1550

38 45 2 roodbakkend test

38 45 1 roodbakkend bakpan 1500-1550

39 1 4 1 hout: noten-

hout

mesheft 1550-1625



67

vondst-nr


39 2 4 1 hout fragm teljoor 1550-1625

40 46 2 roodbakkend

40 46 1 witbakkend grape



40 46 17 1 roodbakkend kan 1600-1650

40 46 1 1 roodbakkend bakje

40 46 1 1 pijpaarde rookpijp

41 29 2 1 majolica polychroom 1600-1625

42 47 1 tegel 12,5 x 12,5 x 2,2 plavuis

42 47 1 tegel 11,5 x 11,5 x 2,4 plavuis

43 47 1 baksteen 9 x 19 x 4, bruin baksteen

43 47 1 baksteen 8,8 x 18 x 4, bruin baksteen



68



69

AAR (Amsterdamse Archeologische Rapporten)Overzicht van verschenen titelsISSN: 1872-5139 AAR 1 Gawronski, J., R. Jayasena, J. Veerkamp. Wonen aan een wagenplein. Archeolo-

gische opgraving Haarlemmerplein (2005), Amsterdam 2006AAR 2 Gawronski, J. en R. Jayasena. Tweede Kostverlorenkade. Inventariserend veldon-

derzoek (2006), Amsterdam 2006AAR 3 Gawronski, J., S. Dautzenberg, J. Veerkamp. Verschansen achter vuilnis. Inventa-

riserend veldonderzoek Amstelstraat (2006), Amsterdam 2007AAR 4 Gawronski, J. en R. Jayasena. Scherven uit de Pottenbakkersgang. Archeologi-

sche opgraving Westerstraat (2003), Amsterdam 2007AAR 5 Gawronski, J., R. Jayasena, J. Veerkamp. In de schaduw van de VOC. Archeolo-

gische opgraving Rapenburg (2005), Amsterdam 2007AAR 6 Gawronski, J., R. Jayasena, J. Veerkamp. Beerputten en bedrijvigheid. Archeolo-

gische opgraving Konijnenstraat (2003), Amsterdam 2007



70

Colofon

AAR (Amsterdamse Archeologische Rapporten) 6Amsterdam 2007ISSN: 1872-5139

Redactie Jerzy GawronskiTekst Jerzy Gawronski, Ranjith Jayasena, Jørgen VeerkampVeldwerk Sipke Buma, Stanley Faber, Jerzy Gawronski, Marie-Cathe-

rine Houkes, Ron Tousain, Jørgen VeerkampTekeningen Ranjith Jayasena, Lidewij de LeeuwFoto’s Wiard Krook, Jørgen VeerkampVondstverwerking Ron Tousain, Jørgen VeerkampVondstdeterminatie Ranjith Jayasena, Ab Lagerweij, Ron Tousain, Jørgen Veer-

kampEditing English summary Taft Kiser Vormgeving Ellen Smit, www.lln-go.nlDruk ATP Digitale Media, Hoofddorp

© Bureau Monumenten & Archeologie, Gemeente Amsterdam, 2007

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door mid-del van druk, fotokopie, microfilm of op enigerlei andere wijze dan ook, zonder vooraf-gaande schriftelijke toestemming van de uitgever.



71

AAR (Amsterdamse Archeologische Rapporten) 6, 2007 Jerzy ... · bruiks- en siervoorwerpen als...

Documents

Transcript of AAR (Amsterdamse Archeologische Rapporten) 6, 2007 Jerzy ... · bruiks- en siervoorwerpen als...