verpleeg- en verzorgingshuizen

109zorg & financiering > 1-2005

tussenliggende periode, het jaar 2005, vraagtde Staatssecretaris het CTG een oplossing tebieden via een adequate toeslag. Ook vraagt zijhet CTG te adviseren hoe knelpunten moeten

worden opgelost, als blijkt dat die in 2004 bijindividuele instellingen ten aanzien van de zorgvoor de zware patiënten zijn ontstaan.Bron: ZN Journaal, 2004, nr. 46<

Jonge mensen met dementie hebben een speci-fieke zorgbehoefte. Een stuurgroep heeft opbasis van praktijkervaringen een zorgprogram-ma opgesteld dat op hen is afgestemd. Hetprogramma vormt een handreiking voor zorg-organisaties die te maken krijgen met dezegroep cliënten. Belangrijk daarin is vooral datvanaf de beginfase veel aandacht wordt besteedaan diagnose en prognose.

Het rapport waarin het Landelijk Zorgprogram-ma Jong Dementerenden wordt beschreven isop 17 december 2004 overhandigd aan mevrouwRompa, directeur van Arcares, brancheorgani-satie verpleging & verzorging, en de heer Bij DeVaate, hoofdinspecteur van de Inspectie voor deGezondheidszorg. Dat gebeurde door de voor-zitter T. Muurling van de stuurgroep JongDementerenden.Het zorgprogramma brengt de relatie in beeldtussen de bijzondere zorgbehoefte van jongemensen met dementie en het zorgaanbod datvoor deze doelgroep wenselijk is. Het vormt deneerslag van de ervaringen die een groep ver-pleeghuizen in het afgelopen decennium heeft

opgedaan met de zorg aan deze groep cliënten.Kernpunten uit het zorgprogramma zijn: – een goede diagnostiek in de beginfase van de

ziekte en gedurende het ziektebeloop; – een praktische typologie van de problematiek

en behoeften van cliënten als uitgangspuntvoor de structurering van de zorg;

– inzicht in het wenselijke aanbod, onder ande-re uitgewerkt in vier specifieke woon/leef-milieus.

Met het zorgprogramma legt de Stuurgroep debasis voor een toekomstige kwaliteitsstandaardvoor de zorg aan jong dementerenden. Aanslui-tend op het zorgprogramma wordt momenteelook een methodiek ontwikkeld, om de inhoudfinancieel te vertalen. Aanleiding voor hetopstellen van het zorgprogramma vormde hetfeit dat veel jong dementerenden nu zijn aange-wezen op voorzieningen die vooral voor ouderenbedoeld zijn. Hun problemen en behoeften wij-ken echter sterk af van die van oudere cliënten,evenals de implicaties van hun ziekte voor hungezin/familie.Bron: persbericht stuurgroep Jong Dementerenden,17 december 2004<

83 bijzondere zorg nodig voor jong dementerenden

Oudere psychiatrische patiënten zijn iets beteraf in een gewoon verzorgingshuis dan in eenpsychiatrische inrichting, mits ze er gespreidwonen en er voldoende begeleiding is van psy-chiatrische verpleegkundigen. Dit blijkt uit hetproefschrift Community-based care for older peoplewith severe mental illness van Marja Depla.

Dankzij de voordelen van het verzorgingshuishebben de ouderen meer zeggenschap over hundagelijkse leven. Ook brengt plaatsing in hetverzorgingshuis patiënten niet onnodig uit hunevenwicht. Maar wanneer ze als groep bij elkaarworden gezet, bijvoorbeeld op een specialegang, hadden ze net zo goed in de inrichtingkunnen blijven.

84 verzorgingshuis beter voor psychiatrische patiënten

ZenF-0105-cyaan.qxd 9-2-2005 19:39 Pagina 109

zorg

110 1-2005 > zorg & financiering

Depla onderzocht op welke manieren verzor-gingshuizen de opvang van psychiatrische pa-tiënten hebben georganiseerd. Daarnaast gingzij na wat het effect is van een verblijf in een ver-zorgingshuis op de maatschappelijke integratie,de kwaliteit van leven, en het psychische even-wicht van ouderen met een chronisch psychia-trische aandoening. Ook vroeg ze zich af inhoeverre maatschappelijke integratie van oude-ren met een dergelijke aandoening bijdraagt aanhun kwaliteit van leven. Daarvoor verrichtte zeeen studie bij 96 patiënten uit 18 verzorgings-huizen en 78 patiënten uit acht psychiatrischeziekenhuizen.

Niet vanzelfsprekend

Begin jaren negentig zette een aantal verzor-gingshuizen bij wijze van experiment hun deu-ren open voor een nieuwe groep bewoners:ouderen met een langdurige psychiatrische aan-doening. Dit paste in het algemene streven psy-chiatrische patiënten zo veel mogelijk te latendeelnemen aan de maatschappij en hun eenhogere kwaliteit van leven te bieden. Uit onder-zoek naar de effectiviteit van die aanpak blijktdat achter die hooggestemde idealen een nuch-tere werkelijkheid schuilgaat. De voordelen vanhet verzorgingshuis leiden niet vanzelf tot een

grotere deelname aan de samenleving en eenhogere kwaliteit van leven. Dat geldt vooral voorpatiënten die op een aparte afdeling zijn gehuis-vest. Zij blijken zelfs minder ondernemend tezijn en een kleiner sociaal netwerk te hebbendan vergelijkbare patiënten in een psychiatrischziekenhuis. Voor de patiënten die in een eigenappartement verspreid over het huis wonen, valtde balans gunstiger uit.

GGZ-verpleegkundigen

Om de patiënten en hun verzorgenden goed tekunnen begeleiden is het nodig dat voldoendepsychiatrisch verpleegkundigen vanuit de GGZ-instelling in het verzorgingshuis zijngedetacheerd. Hoe meer uren zij beschikbaarzijn, hoe beter zowel de patiënten als de ver-zorgenden voor zichzelf durven op te komen;de patiënten als het gaat om de inrichting vanhun dagelijks leven, de verzorgenden als hetgaat om het stellen van grenzen aan problema-tisch gedrag. Voor patiënten met een psycho-tische stoornis gaat van de aanwezigheid vande verpleegkundigen bovendien een rustgeven-de werking uit.Bron: persbericht Trimbos-instituut, 28 september2004<

Binnen de Nederlandse GGZ-instellingen wordtcirca 25.000 keer per jaar een dwangmaatregelop een patiënt toegepast. Het gaat dan om fixa-tie (beperking in de fysieke bewegingsvrijheid),dwangvoeding, dwangmedicatie, afzonderingof separatie in een separeercel.

Het aantal separaties bedraagt ongeveer 18.000per jaar. Het is voor het eerst dat er, naast deBOPZ-cijfers, gegevens beschikbaar zijn over

aard en omvang van dwangmaatregelen binnenGGZ-instellingen.Andrée van Es, voorzitter van GGZ Nederlandtijdens de opening van het congres waar dezecijfers werden gepresenteerd: ‘GGZ Nederlandneemt deze cijfers zeer serieus. De GGZ-sectorwil het aantal separaties de komende jarenterugdringen met tien procent per jaar. Dat kandoor de zorg voor patiënten met ernstige psy-

> geestelijke gezondheidszorg

85 jaarlijks 25.000 dwangmaatregelen in de ggz

ZenF-0105-cyaan.qxd 9-2-2005 19:39 Pagina 110