volkslied ohne Wörte, net zoals in Spanje ofBosnië of San marino.

SpelregelsSchrijf een nieuwe tekst voor het Wilhelmus.

minimaal één couplet, maximaal twee. al danniet genderneutraal of politiek correct. Welgraag een beetje zingbaar. Stuur die tekst naarredactie@arguspers.nl ovv Wilhelmus

De tekst moet voor 12 oktober binnen zijn.kort dag, het is niet anders. Dan gaat een juryzich erover buigen. Voorzitter: john jansen vanGalen; leden: de dichters jean Pierre rawie enjan Boerstoel en de intitatiefnemer van de wed-strijd en schrijver van de oproep Theo uittenbo-gaard.

inzenders gaan akkoord met publicatie vanhun tekst in ons blad en/of in een andere vorm,die verband houdt met de wedstrijd.

UitvoeringEen en ander zal resulteren in een pracht-

avond in de amsterdamse Buiksloterkerk opdinsdag 24 oktober, aanvang 20.00 uur.

Om te beginnen: debat. Socioloog HermanVuijsje, discussieert met cultuurhistoricus Tho-

mas von der Dunkover de vraag of datnou echt wel nodigis, zo’n nieuwetekst.

Daarna: uitvoe-ring van de beste in-zendingen onderleiding van kapel-meester Geert vanTijn met medewer-king van Het am-sterdamsPromenadekoor enorganist/pianistMaarten Hillenius.

intermezzo: samenzang van Vaderlandscheliederen.

Prijsuitreiking, et cetera. Glaasje op de win-naar.

KaartenHet is wellicht verstandig nu al voor kaarten

te zorgen. Dat is niet ingewikkeld: ga naar onzesite argusvrienden.nl waarop een button is tevinden. aanklikken en de rest spreekt voor zich.De kaarten kosten tien euro, maar onze uitgeverheeft verzekerd dat abonnees vijf euro kortingkrijgen bij de verlenging van hun abonnement.kaarten kopen aan de zaal kan ook, maar datwordt hopen op een vrij stoeltje.

Buiksloterkerk De Buiksloterkerk, een monument uit 1710,

staat in het nieuwe culturele centrum van Ne-derland: amsterdam-Noord. En heeft nog ver-warming ook. adres: Buiksloterkerkpad 10.makkelijk per openbaar vervoer te bereiken:lijn 34 vanaf Centraal Station. Stap uit bij halteBarkpad. lijn 37 vanaf amstelstation. Stap uitbij halte Fluitschipstraat.

3 oktober 2017 / 73 oktober 2017 / 6Rijmen!

Schrijf WinZing

Argus schrijft een prijsvraag uit enroept eenieder op een eigentijdsetekst te schrijven op de melodievan het Wilhelmus, in navolgingvan een soortgelijke wedstrijd die

de dichter Hendrik Tollens in 1816 won met zijnlied Wien Neêrlandsch bloed door d'ad'renvloeit. Dat fungeerde van 1817 tot 1932 als Ne-derlands volkslied.

Geef toe, we krijgen geen koude rillingenvan de tekst van het Wilhelmus wanneer het,brokkelig als oude kaas, gezongen wordt doorde leden van het Nederlands elftal bij het beginvan een interland.

Nee, koude rillingen krijgen we als de melo-die plechtig over de Dam klinkt op 4 mei, of bijhet hijsen van de vlag in het Thialfstadion bijweer een nieuw schaatskampioenschap. Tranenbeginnen te biggelen door de wonderschonemelodie in combinatie met de emoties van hetmoment. (Een fenomeen dat, naar verluidt,dankbaar werd geëxploiteerd in nieuwsbulletinsin de Filippijnen, waar de melodie beelden vannatuurrampen illustreerde.) Die tranentrekkendeeigenschap mag niet verloren gaan bij de herzie-ning van ons volkslied, en dus dient de melodievan het Wilhelmus behouden te blijven en moetdie de basis vormen voor een eigentijdse uit-drukking van ons nationaal gevoelen.

Want laten we wel wezen, de tekst van hethuidige Wilhelmus slaat als volkslied nergensop. Het bezingt nergens het vaderland, of hetrood-wit-blauw van de vlag, of de Nederlandsecultuur, waar we warme gevoelens bij zoudenmoeten krijgen. De tekst valt niet uit te leggenaan kinderen in het basisonderwijs, laat staanaan nieuwe Nederlanders die het meekrijgen inhun inburgeringspakket. Ook niet als het liedverplicht gesteld wordt.

Het Wilhelmus is op zijn best een langdra-dige ode aan Willem van Nassau. En tevens eennogal particuliere voorkeur van de familie VanOranje, die rechtstreeks van deze Willem zouafstammen.

Ook omdat Wilhelmina er zo verknocht aan was,werd het Wilhelmus in 1932 tot officieel volkslieduitgeroepen. En Beatrix eiste in 1986 zelfs het al-leenvertoningsrecht op en vond dat het alleen inkoninklijke aanwezigheid ten gehore zou mogenworden gebracht. En nergens anders.

Wat bij nader inzien niet zo’n slecht idee zouzijn, want op de keper beschouwd getuigt detekst van het Wilhelmus van een onpasselijkehoeveelheid laf opportunisme, die de Prince vanOranje in de mond gelegd krijgt door de tekst-dichter, met kruiperige waardering voor de toen-malige koning van Spanje, al in het eerstecouplet. De overige veertien coupletten van hetWilhelmus verhalen slechts van verloren veld-slagen, onverkwikkelijke borstklopperij en irra-tioneel vertrouwen op een erg calvinistischeGod. En dat ‘Duitse bloed’ blijft verwarrend, alwijzen experts erop dat volgens het Woorden-boek der Nederlandsche taal de eerste betekenisvan Duitsch ‘Nederlands’ is; de tweede beteke-nis is ‘uit of van Duitschland’ en de derde ‘goedHollandsch, goed rond, flink, vrolijk’.

Het zal dus nog een hele uitdaging zijn voorde nieuwe Dichter des Volkslieds om een waar-dig nationalistisch, maar tevens politiek correcten genderneutraal volkslied te concipiëren vooralle gezindten. En mocht het niet lukken, danhouden we het gewoon bij de melodie en een

Het laatste vers dat AnneVegter als Dichter desVaderlands publiceerde(januari dit jaar) was eennieuwe versie van hetWilhelmus.

Een volk dat rijk werd op het water

begrijpt wie elders strandt.De doden zijn niet meer voor

later,

de wereld staat in brand!Verwacht jij ook hulp?Is er een maat aan het kwaad?Als jij het bent die moet

vluchten:Hollander zijn is een daad!

Verleen je hart een extra kamer.Zoals Erasmus schreef:ruimte scheidt de lichamenmaar niet de geest –en status, g’loof of afkomst

bestaan vrij naast elkaar.Geef iedereen toekomsten maak ons Kikkerland waar!

Als ze niet zelfinzendt, is hetaan de jury ofAnne Vegteral dan nietbuitenmededingingtoch meedoet.

De titelpagina’s van de Franse vertaling van het Wilhelmus door Jean ‘Pieter’ Stals.

Socioloog Herman Vuijsje discussieert metcultuurhistoricus Thomas von der Dunk.

FO

TO

uiT

GE

VE

rij

Va

N G

EN

NE

P

FO

TO

WW

W.H

Er

ma

NV

uij

SjE

.Nl

Vertaling

Of het nu erg dankbaar werk, het vertalenvan het Wilhelmus in het Frans is de vraag,maar er zijn zeker twee versies van ver-

schenen. René Bertons vertaling van het liedkende de première in 1933. Het was onderdeelvan zijn toneelstuk Guillaume le Taciturne – Willemde Zwijger. De uitvoering vond plaats tijdens deOranjefeesten in Orange.

En waarachtig, bij diezelfde feesten melddeJean Stals, ook wel Pieter Stals genoemd, zich bijde onthulling van een straatnaambordje: Montéedes Princes d'Orange Nassau. Hij overhandigde bijdie gelegenheid zijn eigen vertaling aan de burge-meester van Orange. Of Stals wist van de verta-ling van Berton, is niet duidelijk, of men nou blijwas met de doublure evenmin, maar hoe dan ook,het is wel enigszins tekenend voor Stals. Het zathem niet zo heel vaak mee.

Stals (1892-1969), docent Nederlands aan deUniversiteit van Grenoble, had de lat hoog gelegd.De eerste letter van elk couplet leveren samen denaam Willem van Nassov’ op. Daar moest hij dusGuillaume de Nassov van maken, en omdat Stalser de man niet naar was om er dan maar twee cou-pletten bij te schrijven, begon hij het eerste cou-plet met GU en het vijfde met AU. Die moeite hadBerton zich bespaard.

Overigens was dat Wilhelmus niet het levens-

werk van Stals, dat waren zijn Vondelvertalingen. Stals meende dat slechts door het gebrek daaraanVondel niet voorkwam in het rijtje der groten metSophocles, Schiller en Dante. In 1952 had hij Luci-fer, Adam in Ballingschap, Gijsbrecht van Aemstelen Jozef in Dothan klaar. Wat ontbrak was een uit-gever.

Volgens W.F. Hermans, die in Klaas kwam nietmooi over hem schreef, leefde hij zijn laatste jarenin kommervolle omstandigheden op een zolderka-mer aan de Parijse Avenue de Villars. ‘Zo nu en daging hij, om de beurt met een ander oudmannetje, dat in een ander kamertjedaar huisde, zijn handen warmen opeen portaal waar een kacheltjestond.’

Dankzij Unesco-subsidie luktehet in 1969 – na jaren soebatten –toch nog een publicatie van degrond te krijgen. Vijf Vondeldrama’swerden samengebonden in een oranje om-slag, met het oog op Stals’ plannen het boek aande koningin aan te bieden. Zo ver is het niet geko-men. Stals stierf zes dagen na verschijning opstraat. Aan de kou volgens een politierapport. Heteerste jaar werden twee exemplaren van het boekverkocht. Nadere verkoopcijfers ontbreken.

P.A.

Vlaamse tweederangsdichter

Het Wilhelmus begon als soldatenlied, dehugenoten zongen het uitgelaten – het

was een spotlied – tijdens het beleg van Char-tres: Autre chanson de la ville de Chartres as-siégée par le prince de Condé. Heette het,dan wel ‘O la folle entreprise de prince deCondé’. Het zou dus door Marnix van Sint Al-degonde voorzien zijn van een gans anderetekst. Dat leren we althans, maar Dirk Vol-kertszoon Coornhert en Balthasar Houwaertstaan ook kandidaat. En er zijn nog vele or-thodox-gereformeerden die volhouden dathet allemaal het werk was van Petrus Datheen(1531-1588). Datheen was prediker tijdens datbeleg van Chartres. Die gereformeerden kre-gen vorig jaar onverwacht steun van weten-schappers uit Utrecht, Amsterdam en Antwer-pen. Zij haalden ander werk van allekandidaten en van een paar honderd andere

tekstdichters/tijdgenoten door decomputer ter vergelijking met

de Wilhelmustekst. De Ant-werpse tekstanaliticus MikeKestemont zei tegen hetVlaamse Het Nieuwsblad dat

Datheen met tachtig procentzekerheid de schrijver was. Het

Nieuwsblad zette boven het be-richt: ‘Nou breekt hun klomp. Nederlandersontdekken dat hun volkslied geschreven werddoor Vlaamse tweederangsdichter.’ P.A.

Bekroning saamhorigheid

Ik pleit voor handhaving van het Wilhelmus: eenvolkslied is nuttig als bekroning van noodzake-

lijke saamhorigheid, maar vermijd een begrijpe-lijke tekst, want die deugt nooit: zie buitenlandsevolksliederen (bloedvergieten, verdelgen van devijand en vooral zelfberoeming, met uitsluitingvan degenen die daar niet onder kunnen vallen.)Kortom, ik ben dus voor het Wilhelmus en tegenpogingen om een moderne tekst te maken: wijzijn gezegend met een tekst waar niemand eenletter van begrijpt.

Herman Pleij

Hoe ging dat ook weer…

‘Na de twaalfde slag klonk, hard en ver-vormd, het Wilhelmus op uit de radio van

de buren. In Alberts oren klonk het volksliednooit anders dan vals en verminkt. Op een dagdoken leden van het koninklijk huis onverwacht inhet Concertgebouw op, net toen Willem Mengel-berg een Mahlersymfonie zou gaan dirigeren. Hetprotocol schreef voor dat in zo’n geval vooraf hetWilhelmus gespeeld werd. Alles tot Uw dienst,Majesteit, maar hoe ging dat ook weer precies,het Wilhellemus...

Willem Mengelberg sloeg er faliekant naast,maar dat werd goed opgevangen door het or-kest, zodat Hare Majesteit en haar gevolg geennoot van de nationale hymne hoefden te missen.Sindsdien heette binnen de muren van het Con-certgebouw het Wilhelmus het ‘Help Willem ’s’ Zonoemde ook Albert, nadat hij de anekdote ergensgehoord had, het Wilhelmus het Helpwillemus:het drukte precies de vervorming in zijn hoofduit.’

Uit A.F.Th. van der Heijden, Het hof van barmhartigheid.

Rederijkerskunst

Het Wilhelmus is een mooi voorbeeld van re-derijkerskunst – in dit geval een acrostichon

of naamdicht – dat boven andere producten vande rederijkers uitsteekt door het persoonlijke(dus al renaissancistische) karakter: Ik ben Willemdie een innerlijke strijd voert. Geen enkel andervolkslied is geschreven in de eerste persoon en-kelvoud (ook al was de prins zelf niet de auteur).Het getuigt van een conflict tussen loyaliteit enopstand. Bovenal is het een belijdenis van calvi-nistisch godsvertrouwen, wat aan het katholieke,islamitische en atheïstische deel van het electo-raat nog maar eens moet worden uitgelegd. Hoedan ook, een indrukwekkend lied.

Elsbeth Etty in de Groene Amsterdammer van 30 augustus 2017

TE

kE

NiN

G O

Pl

aN

D

Kapelmeester Geertvan Tijn