kk

7

naam:w

er

kb

oe

k

blok

wat kost meer dan 50 cent? kleur

reken-wiskundemethode voor het basisonderwijsreken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

werkboek jaargroep 3 b lok 7

HoofdauteurMieke van Groenestijn, Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie

AuteursAnneke AartsenHans Vermeer

Vormgevingsconceptx-hoogte, TilburgNicolette Obers (studio Zwijsen)

Opmaakx-hoogte, Tilburg

Illustraties Gemma de Roos, Maastricht Coen de Kort, (vlnr) communicatievormgeving, Tilburg

Foto’sKasper van ‘t Hoff Fotografi e, EindhovenLokin Fotografi e bv, BredaRenate Reitler

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Marike Verschoor (projectleiding)Annemarie Berkhout (redactie)Marije van der Schaaf (bureauredactie)Nicolette Obers (vormgeving)Mirjam Faessen (beeldredactie)Tessa Sponselee (productiebegeleiding)Tatjana Puklavec (marketingadvies)Jan van Wonderen (uitgever)

11e druk ISBN 978-90-276-5832-6

© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburgwww.zwijsen.nl en www.wizwijs.nl

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomati-seerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografi sche ver-veelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). De uitgever heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Indien iemand meent als rechthebbende in aanmerking te komen, kan hij of zij zich tot de uitgever richten.

j aargroep 3

43 cent

48 cent

60 cent

56 cent

58326_ww_wb3_7_os.indd 1 29-1-2013 16:26:32

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

7

we

rk

bo

ek

blok

reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs

Hoofdauteur

Mieke van Groenestijn

Auteurs

Anneke Aartsen

Hans Vermeer

jaargroep 3

58326_ww_wb3_7_bw.indd 1 8-2-2011 14:29:38

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 1 • rekentaal

verhaal en rekentaal

12 − 5 = 7 eruitweg

7 + 5 = 12erinerbij

5 + 7 = 12erinerbij

12 = 5 + 7 en

12

5

510

7 12

111

2

58326_ww_wb3_7_bw.indd 2 8-2-2011 14:29:41

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

welke som past bij het plaatje? kruis aan

hoeveel mensen in de bus? maak de som

2

3

510

13 − 5 = 8

8 + 5 = 13

12 − 3 = 9

9 + 3 = 12

15 − 6 = 9

9 + 6 = 15

510

9 15

10 + 5 9 + 5

=

10 + 4

=

12 − 2 12 − 3

= ==

8

3

58326_ww_wb3_7_bw.indd 3 8-2-2011 14:29:42

Les 2 • sommen maken

welke sommen passen bij het plaatje? kruis aan

2

6 = 4 + 2

6 − 4 = 2

6 + 4 = 10

6 = 2 + 4

4 + 2 = 6

6 − 2 = 4

maak sommen

1

4

58326_ww_wb3_7_bw.indd 4 8-2-2011 14:29:45

wie zitten in de bus? maak de sommen

=

=

=

=

4

=

=

=

=

14

4

14

3

4 maak vast en schrijf

50

10 10 10 10 10

105

58326_ww_wb3_7_bw.indd 5 8-2-2011 14:29:47

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

= 50minderdan 50

meerdan 50= 50minder

dan 50meer

dan 50= 50minderdan 50

meerdan 50

= 50minderdan 50

meerdan 50= 50minder

dan 50meer

dan 50= 50minderdan 50

meerdan 50

Les 3 • samen en alleen

minder dan, meer dan of evenveel als 50? kleur

2 hoeveel mensen in de bus? maak de som

13 + 5 15 + 3

=

15 + 5

=

15 − 4 15 − 5

=

15

==

− 6

10 10 10

10 10

10 10

1010 5

11

6

58326_ww_wb3_7_bw.indd 6 8-2-2011 14:29:50

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

maak sommen

welke stoel? kruis aan

3

4

7

58326_ww_wb3_7_bw.indd 7 8-2-2011 14:29:54

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 4 • waar gaat meer in?

kleur en kruis aan

maak vast van minder naar meer

wb3-7p8-1.ai

minder dan evenveel als meer dan

2

11

8

58326_ww_wb3_7_bw.indd 8 8-2-2011 14:29:58

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

teken van minder naar meer

hoe hoog komt het water? kleur

wb3-7p9-4.ai

3

4

9

58326_ww_wb3_7_bw.indd 9 8-2-2011 14:29:59

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 5 • kalender en klok

vorige week – deze week – volgende week. vul in en kleur

2 maak vast van vroeg naar laat

1 2 3 1 2 3

1 2 3 1 2 3

maandag

dinsdag

woensdag

donderdag

vrijdag

zaterdag

zondag

vorige week

deze week

volgende week

11

10

58326_ww_wb3_7_bw.indd 10 8-2-2011 14:30:03

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

deze week. vul in

teken en vul in

3

6 minuten voor 3 12 minuten over 8 8 minuten over half 2

4

8 minuten over half 2

volgende week

11

58326_ww_wb3_7_bw.indd 11 8-2-2011 14:30:09

Les 6 • sommen

hoe schrijf je dat? maak de som

2 hoeveel mensen in de bus? maak de som

= ==

= ==

15 + 5 14 + 5

=

14 + 6

=

15 − 5 15 − 6

=

14

==

− 5

10 10 10 10 10 10 10 10 10 10

10 10

=

1

12

58326_ww_wb3_7_bw.indd 12 8-2-2011 14:30:11

3 hoe kan het kind naar de vlag gaan? teken

halveer en verdubbel. schrijf

20 30 40

50 60 70 80

20 30 40 50

4

22

12

10

3

13

58326_ww_wb3_7_bw.indd 13 8-2-2011 14:30:14

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 7 • halveren en verdubbelen

halveer en verdubbel. maak de som

2 wie zitten in de bus? maak de sommen

10 20

76

= = =

= = =

10

12

5

4

3

2

1

1

2

3

4

=

=

=

=

5

15

14

13

12

11

1

2

3

4

=

=

=

=

15

11

14

58326_ww_wb3_7_bw.indd 14 8-2-2011 14:30:15

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

33 welke sommen passen bij het plaatje? kruis aan

4 oneven? kruis aan

18 = 10 + 8

18 + 10 = 28

10 + 8 = 18

18 − 10 = 8

18 − 8 = 10

18

10

18 = 11 + 7

18 + 11 = 29

11 + 7 = 18

18 − 11 = 7

18 − 7 = 11

15

58326_ww_wb3_7_bw.indd 15 8-2-2011 14:30:17

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 8 • samen en alleen

1 op welk getal? schrijf

ervoor en erna. vul in

60 70

50 60

40 50

2

11

16

58326_ww_wb3_7_bw.indd 16 8-2-2011 14:30:20

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

= 50minderdan 50

meerdan 50= 50minder

dan 50meer

dan 50= 50minderdan 50

meerdan 50

= 50minderdan 50

meerdan 50= 50minder

dan 50meer

dan 50= 50minderdan 50

meerdan 50

10 10

10

10 1010

5

halveer en verdubbel. maak de som

minder dan, meer dan of evenveel als 50? kleur

12 24

7

= = =

= = =

12

6

3

4

5

5 5

5 5

17

58326_ww_wb3_7_bw.indd 17 8-2-2011 14:30:22

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 9 • geld

betaal met zo weinig mogelijk munten

samen cent samen cent

samen cent samen cent

11

18

58326_ww_wb3_7_bw.indd 18 8-2-2011 14:30:26

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

vul in, teken en kleur

vul in en teken

2

3

vul in, teken en kleurvul in, teken en kleur

cent cent

47 cent 53 cent

19

9 cent 7 cent 12 cent 4 cent 13 cent

samen cent samen cent

samen cent samen cent

58326_ww_wb3_7_bw.indd 19 8-2-2011 14:30:30

Les 10 • de tabel

vul in

2 vul in

1

20

1 2 41 2 4

1 2 4

1 2 4

1 2 4

1 2 4

58326_ww_wb3_7_bw.indd 20 8-2-2011 14:30:36

3 vul in

2 41

3

2 41

21

421

421

421

58326_ww_wb3_7_bw.indd 21 8-2-2011 14:30:40

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 11 • minder of meer dan 50?

minder of meer dan 50 cent?

2 wie zitten in de bus? maak de sommen

6

=

=

=

=

=

16

=

=

=

=

=6 16

11

22

60 cent 95 cent

58 cent35 cent

55 cent

40 cent49 cent

25 cent

75 cent 51 cent

58326_ww_wb3_7_bw.indd 22 8-2-2011 14:30:43

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

minderdan 50 cent

meerdan 50 cent

minderdan 50 cent

meerdan 50 cent

minderdan 50 cent

meerdan 50 cent

minderdan 50 cent

meerdan 50 cent

minderdan 50 cent

meerdan 50 cent

minderdan 50 cent

meerdan 50 cent

3 minder of meer dan 50 cent? kleur

4 vul elke rij aan

23

65 cent 35 cent 99 cent

15 cent89 cent25 cent

58326_ww_wb3_7_bw.indd 23 8-2-2011 14:30:51

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 12 • getallen plaatsen

welk nummer is weg? vul in

2 hoeveel mensen in de bus? maak de som

14 + 3 14 + 4

=

14 + 5

=

17 − 3 18 − 4

=

19

==

− 5

=

11

24

58326_ww_wb3_7_bw.indd 24 8-2-2011 14:30:53

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

33 op welk getal? schrijf

30 40 50 30 40 50 60

0 10 20 30 40 50 60

0 10 20 30 80 90

welke stoel? kruis aan4

3

100

25

58326_ww_wb3_7_bw.indd 25 8-2-2011 14:31:11

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 13 • samen en alleen

hoe loopt de postbode? schrijf

halveer en verdubbel. maak de som

22 24

98

= = =

= = =

14

20

20

7

2

11

26

58326_ww_wb3_7_bw.indd 26 8-2-2011 14:31:11

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

33 vul elke rij aan

4 hoeveel mensen in de bus? maak de som

6 + 4 16

=

20 − 4

=

9 − 5 19

=

14

==

+ 5

=

20

14

10

50

9 13

51

40

10 20

19 29 28 28 28

61 71 40 40 40

40 40 40 40 40

11 21 1 1 1

60 70 50 50 50

23 33 40 40 40

28 28 28

1 1 1

50 51 61 71 40 40 4060 70 50 50 50 28 28 28

6 + 4

27

58326_ww_wb3_7_bw.indd 27 8-2-2011 14:31:13

Les 14 • huisjes

bouw, schrijf, kleur en kruis aan

20

0

10

15

5

bouw

kleur het aantal hokjes in de staaf

schrijf

kruis aan

bouw

schrijf

kleur het aantal hokjes in de staaf

20

0

10

15

5

1

28

58326_ww_wb3_7_bw.indd 28 8-2-2011 14:31:13

hoeveel blokjes? vul in en tel

welk huis heeft de meeste blokjes? kleur

2

3

a b

c d

a b c d29

58326_ww_wb3_7_bw.indd 29 8-2-2011 14:31:17

hoeveel mensen in de bus? schrijf

2 wie pakt de vlag? kleur

Les 15 • het dozenspel

start

Les 15 • het dozenspel

start

30

58326_ww_wb3_7_bw.indd 30 8-2-2011 14:31:36

wie zitten in de bus? schrijf

4 schrijf van minder naar meer

3

31

58326_ww_wb3_7_bw.indd 31 8-2-2011 14:31:54

Nieuw in dit blok • informatie voor ouders en verzorgers

Getallen en bewerkingen Verhaal en rekentaalDe kinderen vertellen verhaaltjes bij plaatjes en schrijven ze op in de vorm van sommen (rekentaal). De nadruk ligt op de betekenis van het + -teken, het – -teken en het = -teken.

MetenInhoud: meer, minder, evenveelVerschillende verpakkingen worden vergeleken met een (liter)pak melk. De kinderen beantwoorden vragen als: ‘Waar past minder of meer (water) in dan in het pak melk? En waarin evenveel?’

Getallen en bewerkingen Zelf sommen bedenkenDe kinderen ondervinden dat bij één splitscontext, zoals bijvoorbeeld het vogelhuisje, meerdere sommen kunnen passen. Zij worden uitgedaagd om zelf sommen te bedenken. Nieuw in dit blok is de rekenruimte waarin de kinderen berekeningen, oplossingen en sommen schrijven.

Getallen en bewerkingen Verdubbelen, halveren en sommen De kinderen leren bijpassende sommen schrijven bij de blokmodellen. Bij halveren krijgt het = -teken de betekenis van ‘is evenveel als’ , bij verdubbelen krijgt het = -teken de betekenis van ‘is samen’. Het + -teken heeft in beide gevallen de betekenis van ‘en’.

Getallen en bewerkingen Minder dan of meer dan 50 cent?De kinderen bepalen of iets (bijvoorbeeld: speelgoed) minder dan 50 cent kost of meer dan 50 cent kost. Dat doen ze met behulp van tienzakjes, vijfzakjes en losse ballen en hun munten van 10 cent, 5 cent en 1 cent.

Meten(Nog een keer) verdubbelen in een tabelDe kinderen ontdekken wat er gebeurt als voorwerpen (herhaald) worden verdubbeld, bijvoorbeeld: ‘1 kind heeft 10 vingers. Hoeveel vingers hebben 2 kinderen? En 4 kinderen?’ Ze noteren deze gegevens in een tabel.

MeetkundeOp een speelse manier wordt de verhoudingstabel geïntroduceerd.

MetenRekenen met geldDe kinderen maken bedragen tot 24 cent met munten. Dit gebeurt in de context van winkelen: ‘Hoeveel kosten de spullen samen? Hoe betaal je dat bedrag met zo weinig mogelijk munten?’

58326_ww_wb3_7_bw.indd 32 8-2-2011 14:31:56