5 TIPS VOOR FIJNE LESSEN EUROPA

‘De EU wordt alsmaar

belangrijker, beslist over

alsmaar meer zaken.

Het is dus ook erg

belangrijk om mensen

- volwassenen, maar

zeker ook jongeren en

kinderen - hierover te

informeren.’

De 5 tips op een rij

Kennis is het begin van alle wijsheid

Hou je leerlingen voor ogen

Maak het concreet

Speel met Europa

Zet ze aan het denken

Is er een probleem? Waarom hebben we tips nodig om les te geven over het thema ‘Europa’? Is er met andere woorden een probleem? Bij kinderen van 11-12 jaar eigenlijk niet. Het thema ‘Europa’ heeft voor hen immers veel te bieden: verschillende landen met allemaal eigen gebruiken, traditionele klederdracht en gekke gerechten. Bovendien zijn er veel thema’s binnen dat ‘Europa’ waarvan ze kunnen ontdekken wat ze met hen en hun leefwereld te maken hebben. Bij leerlingen secundair en bij veel volwassenen (en dus ook leerkrachten), ligt dit net iets anders: het thema ‘Europa’ schrikt vaak af. Vandaar enkele concrete manieren om dit thema op een leuke manier te behandelen. Jaarlijks geven de medewerkers van Ryckevelde aan zo’n 5.000 leerlingen secundair onderwijs in Vlaanderen vorming over de EU. Ook voor leerlingen basisonderwijs ontwikkelen we jaarlijks workshops en vooral veel educatief materiaal, van werkboekjes tot online spelen. Vanuit deze ervaring stelde Ryckevelde onderstaande tips op. De bedoeling is om toekomstige leerkrachten een leidraad mee te geven. We delen onze expertise in de hoop dat meer leerkrachten hun leerlingen inwijden in de boeiende - en vooral - belangrijke materie van Europa en de Europese Unie. In wat volgt, vind je ‘5 tips voor beklijvende lessen over Europa’, met telkens een woordje uitleg, concrete voorbeelden en links naar bruikbaar materiaal.

Voor (toekomstige) leerkrachten basisonderwijs Maart 2015

1. Kennis is het begin van alle wijsheid

Dit is de allereerste stap die je dient te nemen bij het thema ‘Europa’: Zorg dat je zelf

weet waar de klepel hangt. Dit gaat niet over een getailleerde kennis van het Europees

wetgevend proces, maar wel om het brede plaatje: wanneer is het ontstaan, waarom,

hoe is het gegroeid, enzovoort.

Eens je die kennis hebt (hieronder vind je tips over waar je die kan bijschaven) zal je

veel meer geneigd zijn om hier een lessenreeks rond uit te bouwen.

Wat zeggen de eindtermen? 4. Wereldoriëntatie – Maatschappij – politieke en juridische verschijnselen

ET 4.16 De leerlingen weten dat Vlaanderen één van de gemeenschappen is van het

federale België en dat België deel uitmaakt van de Europese Unie. Ze weten daarbij

dat elk een eigen bestuur heeft waar beslissingen worden genomen.

6. Wereldoriëntatie – Ruimte – Oriëntatie en kaartvaardigheid

ET 6.2 De leerlingen kunnen in een praktische toepassingssituatie op een gepaste

kaart en op de globe evenaar, de polen, de oceanen, de landen van de Europese Unie

en de werelddelen opzoeken en aanwijzen.

Noot: de verschillende leerplannen van de onderwijsnetten zijn hier vaak uitgebreider

en specifieker over.

Vaststelling Studies allerhande komen tot

dezelfde conclusie: het is niet goed

gesteld met de kennis van de Vla-

ming over de EU.

Ook voor leerkrachten blijkt een

gebrek aan eigen kennis (en daar-

door vaak ook ‘goesting’) over het

onderwerp vaak het eerste grote

struikelblok om het onderwerp in

hun lessen aan te raken.

Doel Je hebt als leerkracht de basisken-

nis om les te geven over de EU.

Ook je leerlingen hebben een ba-

siskennis van de EU: ze begrijpen

wat het is, waarom het bestaat en

welke landen er deel van uitmaken.

Praktisch: enkele links

Op deze websites vind je basisinformatie (historiek, lidstaten, bevoegdheden) over de EU:

Europa in 12 lessen: http://bookshop.europa.eu/nl/europa-in-12-lessen-pbNA0213714/

Algemene informatie over de EU (vanuit de Europese Commissie): http://europa.eu/about-eu/index_nl.htm

Filmpjes:

Europa toen, nu en straks in 15 minuten (Nederlandse politieke partij SP): https://www.youtube.com/

watch?v=xEMs64WhSdM

EUTube: https://www.youtube.com/user/eutube

Infografieken van het Europees Parlement. Deze zijn vaak thematisch, vb over de vluchtelingen in

Europa of het milieu: http://www.pinterest.com/epinfographics/ep-infographics/

2. Vertrek vanuit je leerlingen

Dit spreekt voor zich, maar lijkt niet evident te zijn: Ken je publiek en pas zowel

de inhoud (aansluitend bij wat zij interessant vinden) als de moeilijkheidsgraad

aan je leerlingen aan.

- Verlaag de drempel: zie tip 3 en 4.

- Maak het ook niet te simpel: geen kleuterbrochures voor lln van 11-12 jaar.

Er zijn verschillende instanties die gratis brochures, kaarten en basisinformatie over de EU aan-bieden. Vanuit de EU zelf heb je de Europese Commissie en het Europees Parlement:

Europese Commissie:

Europe Direct netwerk: In Vlaanderen is er in elke provinciehoofdstad een Europe Direct. Hier

kan je terecht met al je vragen over de EU en kan je ook gratis materiaal en brochures krijgen: http://europa.eu/europedirect/index_nl.htm

Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België: Heeft een luik met pedagogisch materiaal

en biedt ook informatie aan.

Europees Parlement: Informatiebureau van het Europees Parlement in België: heeft een aanbod voor

leerkrachten en scholen.

Wil je goed op de hoogte zijn van de actualiteit? Dan zijn dit interessante Europa-nieuwssites:

Europa NU: Nederlandse actualiteitswebsite over Europa (bij ‘hot issues’ vind je altijd informatie over de meest

recente kwesties).: http://www.europa-nu.nl/

VoxEurop: ‘het beste van de Europese pers’: Website die artikels van over heel Europa - over Europa - vertaalt

naar andere talen, waaronder het Nederlands: http://www.voxeurop.eu/nl

EUObserver: Engelstalige website met enkel Europees nieuws: https://euobserver.com/

Vaststelling Vaak beschouwen leerlingen ‘Europa’

als te moeilijk of te ingewikkeld. Dit is

veel minder zo als je thema’s kiest

met je leerlingen voor ogen en de

moeilijkheidsgraad van wat je vertelt

aan hen aanpast. Jij als leerkracht

kent als geen ander hun leefwereld

en hun niveau.

Doel Je leerlingen zien in dat de EU ook

heel wat voor hen betekent en dat zij

perfect in staat zijn om te begrijpen

waarover de EU gaat en hoe het

werkt.

Praktisch: enkele links

Er bestaat heel wat educatief materiaal over Europa waaruit je als leerkracht zowel thema als niveau kan kiezen: Teachers’ corner: is geordend per leeftijdscategorie: euro-

pa.eu/teachers-corner/index_nl.htm Europa in de klas: je kan zoeken op leeftijd van je leerlingen:

www.europaindeklas.be

3. Maak het concreet

Je kan Europa op verschillende manieren erg concreet en tastbaar maken voor

leerlingen:

- Clichés over Europeanen werken goed bij leerlingen basisonderwijs:

Fransen en hun stokbrood, Nederlanders en hun kaas, enzovoort. Veel educa-

tief materiaal speelt hierop in.

- Concrete voorbeelden uit hun eigen regio: Toon hoe Europa aanwezig is

waar ze wonen, zo komt het allemaal dichter bij.

- Concrete voorbeelden uit hun leefwereld: waar komen ze ‘Europa’

allemaal tegen in hun dagelijks leven? Ook dit verlaagt de drempel, leerlingen

vinden het fijn dit te ontdekken.

- Laat je leerlingen Europa zelf beleven, organiseer bijvoorbeeld een Europa-

tentoonstelling in de klas of op school. Of in het beste geval: organiseer een

uitwisseling (al dan niet virtueel) met leerlingen uit een ander Europees land.

Vaststelling Leerlingen basisonderwijs vinden

het erg leuk om de verschillende

landen van Europa, hun inwoners en

hun gewoontes te leren kennen. Ook

vinden ze het fijn als ‘Europa’ con-

creet aan hun leefwereld wordt ge-

koppeld.

Doel Je leerlingen zien in hoe concreet de

EU en haar beslissingen aanwezig

zijn in hun dagelijks leven.

Praktisch: enkele links

Clichés over Europeanen: Kleine Europeanen (N. Lambert): Boek met elk land van de EU in, voor elk land zijn er bepaalde weetjes. EU in verscheidenheid: poster en boekje. Concrete voorbeelden uit hun regio: West-Vlaanderen: Brochure Sterrenkijker: werkboekje en leerkrachtenhandleiding Oost-Vlaanderen: Brochure Jelle & Jana: werkboekje en leerkrachtenhandleiding Limburg: Brochure Euroscoop: werkboekje en leerkrachtenhandleiding Concrete voorbeelden uit hun leefwereld: Brochure ‘de 24 uur van Europa’: Brochure met voorbeelden van hoe je Europa tegenkomt van bij het

opstaan tot het slapengaan. Eureka Europa: educatief pakket verbonden aan een stripverhaal Europa, mijn thuis: werkboekje met leerkrachtenhandleiding

Extra: Internationalisering op school

Een uitwisselingsproject organiseren op school kan een enorme meerwaarde zijn voor jezelf, je leerlingen en je school. Een overzicht van alle mogelijkheden vind je op www.ryckevelde.be/nl/europa_beleven/subsidies-91.html . Daar vind je ook de gids ‘Horizon’, die starters en gevorderden helpt bij hun internationale avonturen.

4. Speel met Europa

Verlaag de drempel voor dit thema door er mee te spelen. Er bestaan

erg veel kant-en-klare spelletjes die je zo kan gebruiken in de les,

zowel offline als online.

Let wel: onderstaande links zijn een momentopname: er kunnen altijd

spelletjes en links bijkomen of verdwijnen.

Vaststelling Spelenderwijs leren werkt: het is leuk en

als neveneffect ben je weer wat wijzer.

Doel De leerlingen zijn enthousiast door de me-

thodiek, en leren daardoor gemakkelijker

bij.

Praktisch: enkele links

Online tools/spelen/websites

SpEUrnEUs: Online wedstrijd (multi-player game) voor klassen uit het 5de en 6de leerjaar in Vlaanderen, telkens

in het voorjaar. http://www.speurneus-webquest.be

Europa webquest: In deze webquest neemt de familie Spiessens je leerlingen op sleeptouw in hun leven: eerst

ontdekken de leerlingen wat er allemaal Europees is aan hun huis, vervolgens zien ze wat de familie Spiessens allemaal meemaakt op vakantie. http://www.europa-webquest.be/

Ontdek Europa (online quiz over Europa): http://europa.eu/kids-corner/explore_nl.html

Online Quiz maker: Laat je lln bijvoorbeeld ook zelf een online Quiz maken voor de medeleerlingen

https://getkahoot.com

Toporopa: Spelletjes over de geografische kant van Europa: landen van Europa, landen van de EU, rivieren,

bergketens… http://www.toporopa.eu/nl/

Kids’ corner: Spelletjes over de EU, geordend volgens leeftijd http://europa.eu/kids-corner/index_nl.htm

Offline spelelementen en spelen

Grensweg: Deze speldoos bestaat uit een (zeer) actief educatief spel, waarbij leerlingen puzzelstukken moeten

verzamelen door quizvragen te beantwoorden. Naast het spel bevat ‘Grensweg’ ook nog heel wat oefeningen om de kaart van Europa (landen, bergketens, rivieren) van dichtbij te ontdekken. Binnenkort staat meer informatie over (de vernieuwde) Grensweg op deze pagina: http://www.ryckevelde.be/nl/europa_begrijpen/educatief_materiaal/basisonderwijs-76.html

28 x Europa: Voor West-Vlaamse basisscholen: Dit is een activiteit in het najaar voor klassen uit West-

Vlaanderen, in het provinciehuis van West-Vlaanderen. Via allerlei binnen– en buitenopdrachten leren de leer-lingen de Europese Unie beter kennen.

Europakoffer: Voor West-Vlaamse basisscholen: Deze koffer vol spelmateriaal kan je ontlenen in Europe Direct

West-Vlaanderen. De Europakoffer is gelinkt aan het werkboekje ‘Sterrenkijker’ (zie vorige tip).

Stickerpuzzel ‘Bouw mee aan de Europese Unie’: te bestellen en af te halen in het Europe Direct kantoor van

jouw provincie.

Oefening: zoek de 12 verschillen

5. Zet ze aan het denken

In de (algemene) eindtermen staat ook:

Sociale vaardigheden – leergebiedoverschrijdende vaardigheden – domein relatie-

wijzen.

ET 1.6 De leerlingen kunnen kritisch zijn en een eigen mening formuleren.

Je kan dit zeker ook gebruiken voor het thema ‘Europa’. Je kan hen bijvoorbeeld een

‘wens voor Europa’ laten opschrijven. Of je kan met de hele klas nadenken over een

nieuwe wet die Europa zou moeten maken.

Al deze zaken zijn vb. al opgenomen in ‘SpEUrnEUs’ en in ‘28 x Europa’ (zie tip 4).

Vaststelling Europa is het thema bij uitstek

waar veel mensen een mening

over hebben.

Doel Je leerlingen weten dat ‘Europa’

een proces is, een maakbaar

iets, waar ook zij een mening

over mogen hebben.

Over Ryckevelde vzw

Ryckevelde vzw is een beweging voor Europees burgerschap.

Wij staan voor een betere dialoog tussen burgers en Europa.

Je vindt ons op:

Sint-Baafskerkstraat 7/1

8200 Brugge

050/352720

www.ryckevelde.be

info@ryckevelde.be

www.facebook.com/ryckevelde

www.twitter.com/ryckeveldevzw

Tot slot: databank Europa in de klas

Dit project werd gefinancierd met de steun van het Erasmus+ programma

van de Europese Commissie.

Dé databank met het volledige educatieve aanbod voor lessen ‘Europa’ in Vlaanderen is www.europaindeklas.be.

Je vindt er educatief materiaal, nuttige websites en mogelijke uitstappen, geordend volgens de leeftijd en provincie

van je leerlingen. Ook als leerkracht vind je er alle mogelijke bijscholingen over ‘Europa’.