en ict

MeisjesvrouwenCocky Booy, directeur van VHTO, opentde con-ferentie als volgt: “In Nederland is 10% van de ict’ers vrouw. Nederland laat hierdoor een aan-zienlijk potentieel aan talent en inzet onbenut. Dit in tegenstelling tot andere landen zoals Spanje, Italië en Portugal, waar het aandeel vrouwelijke ict’ers beduidend groter is. In deze landen kiezen ongeveer evenveel meisjes als jongens na het voort-gezet onderwijs voor een vervolgopleiding in ict. In Maleisië en Singapore kiezen nóg meer meisjes voor ict: bijna 60%. Een meer diverse populatie is zowel kwantitatief als kwalitatief van belang. Het blijkt dat er betere producten worden bedacht, het niveau van dienstverlening stijgt en de collectieve intelligentie toeneemt. Dat zijn redenen om te ijveren voor een grotere participatie van meisjes en vrouwen in ict.”

SpiegeldbeeldVHTO heeft vijf jaar geleden met ict-professionals uit het bedrijfsleven en onderwijs de handen ineen geslagen in het project ict-ster. Belangrijk onder-deel daarvan was meisjes beter voor te lichten en op school in contact te brengen met vrouwelijke ict-professionals. Booy: “We hebben de database Spiegelbeeld opgezet. Die bevat inmiddels 1.700 vrouwelijke professionals, werkzaam in bèta/tech-

niek. Ze geven gastlessen op scholen en meisjes speeddaten met hen over hun werk. Met succes! Over het geheel genomen is de instroom van meisjes in bèta/technische opleidingen toegeno-men. Maar helaas nog niet in de it. Goed dat het onderwerp ook vanuit de Europese Unie weer nadrukkelijk op de politieke agenda staat.” De ervaringen van VHTO leren dat er meer nodig is dan het geven van meer en betere voorlichting aan meisjes. “We wijzen ook op ‘genderinclusiviteit’ bij vakvernieuwingen, bij het opzetten van nieuwe opleidingen en in de scholing van docenten. Gen-derinclusiviteit betekent dat je al op voorhand rekening houdt met relevante verschillen tussen jongens en meisjes; dat je je afvraagt ‘komt deze vernieuwing of dit curriculum nu echt alle jongeren ten goede en sluiten we geen groepen per ongeluk uit?’ Met het Ruud de Moor Centrum hebben we bijvoorbeeld in het verleden een module ontwik-keld voor docenten informatica in het voortgezet onderwijs om hen meer genderbewust te maken en genderkennis aan te bieden”, zo vertelt Booy.

Rolmodellen Rolmodellen vormen de rode draad door de con-ferentie ‘Every Woman Digital’. Op alle onderdelen van het programma zijn rolmodellen ingezet, zoals

Mirjam ter Linden, software engineer van LBI [voorheen Lost Boys] en Freena Eijffinger, CEO en oprichter van Autitouch, die de conferentie leiden. Eijffinger: “Ik heb een ict-programma ontwikkeld waarmee je veel sneller de diagnose autisme kunt stellen. Mijn broer is autistisch en het duurde jaren voordat dat gediagnostiseerd werd. Daar wilde ik iets aan doen, vandaar dat ik het bedrijf Autitouch heb opgericht. Ik heb zeven mensen in dienst: vier vrouwen en drie mannen.”Op de conferentie gaan Freena en Mirjam in gesprek met vier bovenbouw-leerlingen van het Bredero College in Amsterdam. “Weten jullie al wat je wilt gaan studeren? Hoe kunnen we jullie overtuigen om een ict-studie te doen?” Twee leerlingen stellen meteen dat het geen ict gaat worden. Ze zeggen er niet zo’n beeld van te hebben. Eén leerlinge kiest er juist wel voor: ‘Ik ga Lifestyle Informatics studeren, want in die studie combineer je van alles. Naast ict krijg je psy-chologie en biomedische wetenschappen. Dat vind ik er zo mooi aan.’ Eén leerlinge weet het nog niet: “Misschien ga ik pedagogiek studeren. Hoe dan ook, ik zal altijd met ict te maken krijgen, want dat komt overal in terug. Ik zou bijvoorbeeld een robot kunnen ontwerpen die ervoor zorgt dat kinderen minder agressief zijn.” Als Freena vraagt waarom de meisjes voor het vak Informatica hebben gekozen, blijkt het niet echt een weloverwogen keuze te zijn geweest. “Gewoon omdat ik een vak moest kiezen. Maar nu vind ik het best leuk.” Freena wil een misverstand wegnemen: dat je goed moet zijn in wiskunde om een ict-studie te gaan doen. “Ik was er heel slecht in, haalde een 1,3. Mijn wiskundeleraar zei dat ik maar iets ‘sociaals’ moest gaan studeren. Nadat ik cum laude was afgestudeerd in Informatica ben ik naar hem teruggegaan. Hij was apetrots op me!” De rolmodellen steken de meisjes een hart onder de riem: “In de ict heb je altijd werk én je hebt soms een streepje voor als vrouw.”

Neelie KroesNa het plenaire deel volgt er een apart programma voor de volwassenen en voor de leerlingen. De veertig scholieres nemen deel aan masterclasses en speeddaten met vrouwelijke ict-professionals.

In maart organiseerde VHTO, landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek, bij IBM in Amsterdam de conferentie ‘Every Woman Digital’. De conferentie is voor zo’n honderdvijftig mensen uit het bedrijfsleven, onderwijs en overheid én voor veertig meisjes van een aantal middelbare scholen. Een dag lang worden ze ondergedompeld in het onderwerp ‘meisjes, vrouwen en ict’.

42

ViVeS 125

tekst: brechje hollaardt / foto’s: liesbeth dingemans

j

vrouwenDe volwassenen participeren in ronde tafel-sessies en volgen lezingen. Eurocommissaris Neelie Kroes brengt een videoboodschap over: “Laten we vooral uitdragen dat ict voor iedereen is. Dat ict-carrières voor beiden seksen zijn. Dat ambitie goed is. En dat als veranderingen langzamer gaan dan we willen, we moeten beseffen dat veranderingen bij onszelf beginnen. Het is onze verantwoordelijkheid om onze talenten te gebruiken – we zijn het aan onszelf en alle vrouwen verplicht. Er liggen kansen voor het oprapen, wees moedig, en grijp ze! En herinner je bovenal dat er geen grenzen zijn aan wat jij kunt bereiken. Let’s get every woman digital.”

Masterclasses voor meisjes Jesda Wegman van VHTO introduceert het pro-gramma voor de meisjes. Ze begint met een paar vragen, zoals: is 17%, 27% of 37% van de bètatech-niek beroepsgroep vrouw? Er klinkt een ‘oei’ door de zaal als Jessa vertelt dat maar 17% vrouw is. Zeker als de meisjes horen dat Nederland daarmee een uitzonderingspositie inneemt. ‘In Italië is het ongeveer fity-fity, in Roemenië 52%.’ Er is ook onderzoek gedaan naar de oorzaak. “Het blijkt dat meisjes in Nederland een laag zelfbeeld hebben als het gaat over bètatechniek. Halen ze een hoog cijfer voor wiskunde, dan denken ze ‘mazzel’. Niet: ik ben er goed in.” De meisjes herkennen dit, ze knikken instemmend. Daarna gaan ze naar de masterclasses. Achter de masterclasses die VHTO organiseert, zit een visie. Ze sluiten aan op wat meisjes belangrijk vinden voor hun toekomstige beroep, zoals maatschappelijke relevantie, en laten zien hoe belangrijk ict-innovaties zijn. De master-class over een zwaar lichamelijk gehandicapt meisje maakt veel indruk. De meisjes zien een film over Eline, een opgewekte, leergierig kleuter. Moeder

Kim Rabbie-Baauw vertelt: “Eline is 24 uur per dag zorgafhankelijk. Ze kan niet lopen, niet praten, niet iets vastpakken. Maar ze heeft een sterke wil! Ict heeft haar leven heel erg verrijkt. Ze heeft een slimme rolstoel, waarmee ze zichzelf kan voortbe-wegen. Ze kan de stoel harder en zachter zetten, kan ‘m kantelen. Zoals elke kleuter wil Eline graag spelen. Je kunt je voorstellen dat Eline niets kan met gewoon speelgoed. We hadden een treinbaan met knoppen die ze zelf kan bedienen waardoor het treintje voor- en achteruit rijdt. Tja, het lijkt misschien heel wat, maar een kleuter wil natuurlijk veel meer. Wil er zelf treintjes op zetten, ze laten botsen… En toen was er ineens de iPad. Er ging een wereld voor ons open. Er waren zoveel moge-lijkheden. Ik heb zo’n driehonderd apps gevonden waarmee ze echt kan spelen. Aan de iPad hebben we een spraakcomputer gekoppeld met oogbestu-ring. Het kostte haar even om het onder de knie te krijgen, maar nu kan ze er goed mee uit de voeten. Ze heeft er zoveel plezier van! Ik wil graag andere ouders met gehandicapte kinderen op ideeën brengen en tips geven over apps. Daarom heb ik de website www.baauwopmij.nl opgezet.”

Schattige robotsIn een zaaltje neemt een groep plaats voor de masterclass van Birna van Riemsdijk en Rosemarijn Looije. Beiden zitten in de Spiegelbeeld data-base van VHTO. Birna geeft les op de TU Delft en heeft Medisch-technische Informatica gestudeerd, Rosemarijn werkt bij TNO en heeft Kunstmatige Intelligentie gestudeerd. Birna laat filmpjes zien van knuffelbare robots. ‘Huggable social robot’ is een project van een universiteit in België. De robot is bedoeld om kinderen uit te leggen welke therapie ze moeten ondergaan. Paco de zeehond is een robot in Japan voor demente bejaarden. Je kunt hem aaien en hij reageert. Ze worden er rustig en gelukkig van.’ ‘Wat schattig’, zeggen de meiden als de zeehond zich naar een bejaarde buigt en haar lief aankijkt. Birna: “Je zou het bijna vergeten, maar er zit heel wat onder de motorkap van Paco. Hij zit vol sensoren om te horen, voelen en zien. Met de informatica erin worden de signalen van de

sensoren verwerkt. Het zijn allemaal redeneer- en bewe-gingsmodellen. Die zijn weer gebaseerd op hoe mensen reageren.” Rosemarijn werkt bij TNO aan sociale robots voor kinderen met diabetes. Ze vertelt dat ze maar een 5,6 voor wiskunde had en toch Kunstmatige Intelligentie ging studeren, een studie waarvoor wiskunde verplicht was. Rosemarijn heeft een robot bij zich en laat de emoties van de robot zien. Als hij op de stand verdrietig staat, klinkt er een ‘ahhh’ bij de meisjes.

Speeddaten VHTO heeft veel ervaring met het organiseren van speeddatesessies op middelbare scholen tussen meisjes en vrouwelijke bètatechnische beroeps-beoefenaren. De sessies worden laagdrempelig opgezet en sluiten aan op de belevingswereld van meisjes. Evelien Fick, adviseur strategie & innovatie bij Wigo4it, een bedrijf dat ict-diensten verleent aan met name sociale diensten van gemeenten, is zo’n rolmodel. Ze zit in een kring met zeven meiden die met haar speeddaten. Evelien vertelt eerst iets over haar achtergrond, Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft aan de Erasmus Universiteit. Daarna laat ze haar tas zien: “Dat is industrieel ontwerpen én ict”, en pakt er een paraplu uit “Dit is ook ict. De tas is in een fabriek gemaakt, met machines die zijn geprogram-meerd om hem in elkaar te zetten.” Evelien leegt haar tas. “Mijn OV-chipcard, telefoon, tablet, e-rea-der. Op een normale werkdag heb ik dit allemaal nodig.” Een meisje vraagt: “Hoe ziet je werkdag er uit?” Evelien pakt haar agenda erbij. “Het is heel gevarieerd. Ik werk veel voor gemeenten, mijn bedrijf zit in Den Haag. Dinsdagochtend heb ik een overleg bij het UWV in Amsterdam. We gaan praten over het op elkaar aansluiten van software van klanten. Het is mijn taak om ict’ers te vertellen wat ze moeten doen. Daarna ga ik met de trein naar Den Haag voor een teamoverleg. Vervolgens geef ik in Rotterdam een workshop aan managers over twitter.” Iemand reageert: “Dus je bent niet de hele dag bezig met cijfers op een pc?” “Nee hoor”, antwoordt Evelien

Mirjam ter Linden (L) en Freena Eijffinger luisteren naar Neelie Kroes.

▼

“Ict is voor iedereen”

43

ViVeS 125

Leerlinge Darifa Agarbi: ‘Ik zal altijd met ict te maken krijgen.’

“Maar ik kan wel goed programmeren. Het is wel handig als je die vaardigheid hebt.” “Hoeveel meisjes werken er bij jou?” Evelien: “Het is onge-veer fifty-fity met mannen en vrouwen.” “Hoeveel uur werk je?” Evelien: “36 Uur en dat is fulltime.” Evelien heeft ook vragen voor de meisjes: “Kennen jullie vrouwen die in de ict werken?” Niemand. Daarop zegt Evelien: “Dan moet je ze zoeken, want ze verstoppen zich.” Een leerling zegt: “Ik dacht dat werken bij de overheid saai was. Maar dit klinkt best leuk.” Lachend sluit Evelien de speeddate af: “Ik ben ambtenaar en zit in de ict. Dat is wel heel erg, hè. Zo zie je maar, het kan heel anders zijn dan het beeld dat je hebt.”

Dan is het tijd voor de afsluiting van het parallelle programma van de conferentie met VJ Sanne. De meeste meisjes moeten weer naar school, enkelen nemen deel aan het plenaire middagprogramma. En op de vraag of ict iets voor ze is, zegt een leer-linge: “Ik moet zeggen dat ik door deze dag wel een ander beeld heb gekregen van wat je ermee kunt. Eigenlijk is het best wel leuk en het is zeker belangrijk!”

Actieplan Meisjes, vrouwen en ict’s Middags wordt het Actieplan ‘Meisjes, vrouwen en ict’ in ontvangst genomen door Carlien Scheele van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het actieplan is opgesteld door vrouwelijke ict-professionals, ict-onderzoekers, studenten, docenten informatica, opleidingsmana-gers, beleidsmakers en genderexperts. Het bevat tien actiepunten om meer meisjes en vrouwen te laten participeren in de ict. Tijdens de conferentie zijn deze aangevuld en uitgewerkt bij de ronde tafel-sessies. Carolien Scheele: “Het is mooi dat overheid, onderwijs, bedrijfsleven en intermediaire organisaties samen actie ondernemen. Heel terecht dat er wordt ingezet op rolmodellen, die spelen een grote rol en inspireren anderen.” Enkele speci-ale gasten - vertegenwoordigers van ict-bedrijven, overheid en maatschappelijke organisaties – geven aan de actiepunten te omarmen, onder wie Harry van Dorenmalen, directeur van IBM Nederland en voorzitter van ICT~Office.De conferentie wordt afgesloten met de uitrei-king van de Spiegelbeeld Awards – een prijs voor vrouwen die zich met veel enthousiasme inzetten bij voorlichting over bèta/techniek en ict voor meisjes – aan Birna van Riemsdijk van de TU Delft en Marjos le Duc, eigenaar van ict-bedrijf Aprycus. ■

www.baauwopmij.nlwww.vhto.nl

Concrete voorlichtingDocente Informatica Sietie Alma van het Boger-man in Sneek is met enkele leerlingen op de conferentie. Op school geeft ze speciaal aan meisjes voorlichting over het keuzevak infor-matica. “Meisjes horen soms van hun ouders: informatica, dat is toch niets voor jou? Ook vrienden dicteren wat wel en wat niet ‘hoort’.” Volgens Sietie is het vaak het abstracte jargon dat meisjes afschrikt. Daarom houdt ze haar voorlichting en lessen zo concreet mogelijk. “In vwo 6 zijn we gestart met het schrijven van een Wikiboek en zo behandelen we tegelijk het onderwerp auteursrechten. Systeemontwikke-ling oefenen we door het maken van games. In de toekomst zie ik voor meisjes een grote rol weggelegd in de ict. Zij zijn zo sterk in de sociale kant van ict. Juist daar zie ik binnen ict de groot-ste ontwikkelingen.”

Over de auteurBrechje Hollaardt is vanuit haar communicatie-bureau Hypertekst en Communicatie [www.hypertekst.nl] betrokken bij onderwijs-vernieuwingen in bèta en techniek, onder andere voor VHTO, Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek, Platform Bèta Tech-niek en het Landelijk Coördinatiepunt NLT.

Meisjes speeddaten met Evelien Fick.

Marjos le Duc wint Spiegelbeeld Award, uitgereikd door Carlien Scheele van het ministerie van OCW.

44

ViVeS 125