Samenvatting Maatschappijleer Parlementaire democratie paragraaf 1, 2, 3, 4, 5 H1 wat is politiek?Belangrijkste dingen (zoals tot welke leeftijd je leerplichtig bent) besluit regering en parlement (politieke macht), maar burgers en media kunnen wel beïnvloeden.

Politiek: de manier waarop een land bestuurd word.

zaken van algemeen belang of waar je later mee te maken krijgt, die de politiek beslist:- openbare orde en veiligheid ( blauw op straat)- buitenlandse betrekkingen ( uitzetten militairen naar vredesmissie)- Infrastructuur ( aanleg wegen zoals spoorwegen, autowegen en waterwegen)- Welvaart ( zorg en werkgelegenheid voor jongeren )- Welzijn ( wegwerken wachtlijsten ziekenhuizen)- Onderwijs ( gratis maken schoolboeken)

hoe kun je invloed uitoefenen op de politiek:- stemmen ( 2de kamer verkiezingen )- lid worden ( van politieke partij )- contact ( met politici )- verzoek ( indienen)- media ( brief insturen naar krant met probleem )- actiegroep ( zoals amnesty international en Greenpeace )- bezwaarschrift ( of naar rechter stappen bijv. bij aanleg snelweg )- burgerlijke ongehoorzaamheid ( het openlijk overtreden van de wet om politici ervan te overtuigen dat een genomen besluit verkeerd is)

Democratie: een staatsvorm waarbij de bevolking invloed heeft op de politieke besluitvorming.

Directe democratie: iedereen en alles mag beslissen over dingen op stadsplein.Volledige democratie: vrouwen en slaven mogen ook stemmen (iedereen).Indirecte democratie: volk kiest volksvertegenwoordigers.parlementaire democratie: parlement neemt beslissingen.(indirecte democratie en parlementaire democratie is het zelfde)

1919 vrouwen en mannen kiesrecht werd ingevoerd.

Aantal regels grondwet:- alle Nederlanders vanaf 18 jaar hebben het recht om te stemmen.- iedereen mag een politieke party of vereniging oprichten.- iedereen mag demonstreren of op een andere manier zijn of haar mening uiten.- eerste en tweede kamer (parlement & staten generaal) worden gekozen door een geheime stemming.- Wetten worden vastgesteld door Staten-Generaal en regering samen.

autocratie: macht in handen van 1 persoon of kleine groep mensen.fascisten: eigen land en volk is het best van allen (nationalisme)<- leidde tot discriminatie en racisme (Hitler Duitsland)

religieuze dictatuur: gebaseerd op geloofDictatuur: komt tot stand door een revolutie of staatsgreep, alle macht ligt in handen van 1 persoon of een kleine groep mensen.

kenmerken dictatuur:- Geweld en onderdrukking- Grondrechten worden niet beschermd- Geen vrije meningsuiting- Oppositie partijen zijn verboden- Politieke rol voor militairen- (schijn)verkiezingen

H2 politieke stromingenIdeologie: samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van de samenleving.politieke stromingen: liberaal, socialist etc.ideologie en politieke stromingen hangen samen

meeste ideeën die je in een ideologie tegen komt:- Normen en waarden- Sociaal economische verhoudingen- Machtsverdeling in samenleving

Progressief: vooruitstrevend, wil maatschappij veranderen. (benadrukken tekort- komingen)conservatief: behoudend, graag alles bij het oude ( benadrukken wat er al bereikt is.)reactionair: conservatieven gaan nog verder en willen regels van vroeger terug.

Rechts: nadruk op eigen verantwoordelijkheid en vrijheid van mensen. Overheid moet rust en orde handhaven en passief opstellen. Partijen: VVD/PVV

Links: gelijkwaardigheid, gelijke kansen in werk, onderwijs en inkomen. Overheid moet actief opstellen om zwakkeren te beschermen. Partijen: PvdA/SP/GL

Politieke midden: partijen met linkse en rechtse ideeën

Liberalisme: persoonlijke en economische vrijheid. Voor vrije markt economie, overheid moet zich beperken tot kerntaken (defensie, onderwijs, bescherming rechtstaat en klassieke grondrechten).

Socialisme: einde armoede en ongelijkheid. Tegen lage lonen en onmenselijkheden.

Socialisten verdeeld over hoe ze gelijkheid willen bereiken:- Communisten (marxisten) wilden door revolutie de macht in handen van de arbeiders brengen.- Sociaal democraten wilden meedoen aan verkiezingen als eigen partij.

Socialisten nu:- Zwakkeren in samenleving beschermen.- Kennis, inkomen, macht eerlijker verdelen.- Voor verzorgingsstaat ( onderwijs, inkomen etc. is in wet vastgelegd )

Confessionalisme: politieke opvattingen gebaseerd op geloofsovertuiging.

christendemocraten streven naar:- Chr. grondslag- Rentmeesterschap: mens heeft taak zelf goed voor aarde te zorgen.- Solidariteit: zorgen voor kwetsbaren in de samenleving- Harmonie: samenwerken- Gespreide verantwoordelijkheid: overheid richt zich alleen op dingen die niet door anderen geregeld kunnen worden.

H 3 politieke partijenPolitieke partij: groep mensen met zelfde ideeën en idealen.actiegroepen: voeren buiten parlementaire acties (demonstreren, blokkades, handtekeningen)belangen organisaties: behartigen de belangen van 1 bepaalde groep mensen (FNV/ ANWB/Consumenten Bond)

Soorten partijen:- Partij op basis van een ideologie (partijen zijn voortgekomen uit 3 ideologieën (liberaal, confessionalisme etc.)).- One-issue partij (richten zich op 1 duidelijk aspect van de samenleving en hebben daar een duidelijk standpunt over).- Protestpartij (Ontstaan uit onvrede met de bestaande politiek).- Niet-democratische partijen (fascistische en recht-extremistische partijen).

Functies politieke partijen:- Integratie functie (op basis van eigen ideologie maakt partij een programma).- Informatie functie (partijen informeren hun kiezers over hun standpunten.).- Participatie functie (partijen stimuleren burgers om actief deel te nemen aan politiek).- Selectie functie (mensen die in politiek willen, doen dit door omhoog te klimmen via een bestaande partij).

Politieke partijen van links naar rechts:SP: wil armoede bestrijden/flinke verhoging studiebeurs voor studenten.GL: ontstaan uit enkele linkse partijtjes/voor milieuvriendelijke duurzame energie/ biologische landbouw stimuleren/links, progressiefPvdD: one-issue partij/ dierenmishandeling meer en strenger straffen.PvdA: eerlijkere verdeling macht, kennis , inkomen/ banen creëren door overheid om langdurig werklozen aan een baan te helpen.D66: werd opgericht uit protest tegen bestaande politiek in 1966.CU: ontstaan uit 2 kleinere partijen/ abortus niet wettelijk toestaan.CDA: voortgekomen uit katholieke en protestantse partijen.VVD: samenleving gedijt het best als individu zich goed kan ontplooien.SGP: God behoort alle eer toe te komen en Bijbelse normen en waarden zijn goed voor iedereen / euthanasie en abortus moeten weer geheel strafbaar worden.PvdV: opgericht door Geert Wilders/ ze zijn tegen de moslims.

4 VerkiezingenPolitici op verschillende niveaus:- Europees parlement worden meeste besluiten door genomen.- Tweede kamer- De provinciale staten- Gemeente raden

wat moet iemand doen om zich verkiesbaar te stellen:- 18 jaar of ouder zijn- Zich officieel laten registreren bij de kiesraad.- In alle negentien kiesdistricten een kandidatenlijst en een ondertekende steunbetuiging van dertig personen inleveren.- Een borgsom van 11.250 euro betalen( de partij krijgt dit bedrag terug als de partij 75% van de stemmen die voor 1 zetel nodig zijn behaald, ong. 45000)

Actief kiesrecht: iedereen van 18 jaar en ouder mag zijn of haar stem op landelijke verkiezingen uitbrengen.Passief kiesrecht: het recht je verkiesbaar te stellen.

verkiezingsprogramma: hierin staan standpunten van een partijlijsttrekker: de nummer 1 van de partij, de bekendstekiesdrempel: je moet 5% van de stemmen hebben om in de 2de kamer te komen.

redenen om op een partij te stemmen:- de standpunten van een partij komen overeen met jouw ideeën.- de partij let goed op jou belangen.- strategisch , je kijkt welke partij het meeste kans heeft om in de regering te komen.- aantrekkingskracht van lijsttrekker.

evenredige vertegenwoordiging: alle zetels worden eerlijk verdeeld op basis van alle geldig uitgebrachte stemmen.spindoctors: communicatiedeskundigen die de partij en de lijsttrekker adviseren. kiesdeler: de hoeveelheid stemmen die een partij nodig heeft om 1 zetel te krijgen.voorkeursstemmen: op een allochtoon of vrouw stemmen omdat die ondervertegenwoordigd zijn in de politiek.

zwevende kiezers: kiezers die niet op een vaste partij stemmen maar makkelijk wisselen van partij.kabinet: alle ministers en staatssecretarissen samen.

5 De regeringregering: koningin en ministerskabinet: staatssecretarissen en ministers

doel van het kabinet vormen:- samen globaal eens over toekomstig beleid- samen de steun hebben van de meerderheid van de tweede kamer ( 76 leden de helft + 1)

stappen kabinetsformatie: Adviezen :

1 dag na de verkiezingen ontvangt de koningin de vicepresident van de raad van state, de voorzitters van de eerste en tweede kamer en de fractievoorzitters.Raad van state: belangrijkste advies college van de regeringRaad van state, de voorzitters van de eerste en tweede kamer en de fractievoorzitters adviseren de koningin welke partijen het best een regering kunnen vormen.Hierna benoemt de koningin een informateur:De informateur kijkt welke partijen het meeste kans hebben om tot een regeerakkoord te komen.

De informateur begint: de informateur laat de partijen ook compromissen sluiten.coalitie: samenwerkingsverband tussen twee of meerdere partijen.

De formateur maakt het af: een formateur zoekt geschikte ministers en staatssecretarissen bij elkaar.de formateur is bijna altijd afkomstig van de grootste regeringspartij en word meestal zelf minister-president

Op het bordes: als dit gedaan is benoemt de koningin de staatssecretarissen en ministers.

Constitutionele monarchie: staatsvorm waarin de taken en bevoegdheden van het staatshoofd grondwettelijk zijn vastgesteld.

belangrijkste taken van de koningin:- Handtekening zetten onder alle wetten.- Troonrede voorlezen op Prinsjesdag- Ministers, informateurs en formateurs benoemen.- Regelmatig overleg voeren met de minister-president.

het voorbereiden en uitvoeren van het overheidsbeleid gebeurd door:- Het opstellen van wetsvoorstellen.- Het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten.- Het jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement.

Prinsjesdag: derde dinsdag van septemberTroonrede: plannen van het kabinet voor een jaar.Miljoenennota: rijksbegroting in vorm van een samenvatting.

Ministeriële verantwoordelijkheid: koningin is onschendbaar, de ministers draaien overal voor op.

Portefeuille: Elke minister heeft een eigen beleidsterrein.Staatssecretarissen: mensen die verantwoordelijk zijn voor een deel van de minister zijn beleidsterrein. Ze zitten niet in de ministerraad, maar voeren wel zelf het woord in de Tweede kamer als het over hun beleid gaat.

Soms dient de kamer een motie van wantrouwen in, dan gaat de gewantrouwde minister naar de koningin voor zijn of haar ontslag en komt er een nieuwe voor in de plaats.Kabinetscrisis: problemen lopen zo hoog op dat het hele kabinet in gevaar komt.

manieren hoe een kabinetscrisis kan worden veroorzaakt:- De ministers zijn het onderling oneens over kwesties.- De meerderheid van het kabinet steunt het kabinet niet meer.

vervroegde verkiezingen: als het kabinet ontslag neemt, worden er nieuwe verkiezingen gehouden.

demissionair kabinet: kabinet met geen eigen missie meer en alleen nog de lopende zaken afhandelt.