Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

21
MAATSCHAPPIJLEER VERSUS MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN ONDERZOEK NAAR VERSCHILLEN TUSSEN MAATSCHAPPIJLEER EN MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN, VOORAL VOLGENS OPVATTINGEN VAN HAVO 4 EN 5 LEERLINGEN JANINE VAN HARSSELAAR 3 JUNI 2014

description

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen; een onderzoek naar verschillen tussen de vakken, vooral volgens opvattingen van 73 havo 4 en 5 leerlingen die deelnamen aan de pilot Maatschappijwetenschappen nieuwe eindexamenprogramma (2011-2014)

Transcript of Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Page 1: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

MAATSCHAPPIJLEER VERSUS MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN

ONDERZOEK NAAR VERSCHILLEN TUSSEN MAATSCHAPPIJLEER EN

MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN, VOORAL VOLGENS OPVATTINGEN

VAN HAVO 4 EN 5 LEERLINGEN

JANINE VAN HARSSELAAR

3 JUNI 2014

Page 2: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Familie, vrienden en bekenden

Begeleiders:

Margarita Jeliazkova, vakdidacticus, docent, onderzoeker en begeleider

Ringo Ossewaarde, tweede begeleider en docent Sociologie

Afronding MLVHOM: Master Leraar Voortgezet en Hoger Onderwijs

Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen

1e graads lesbevoegdheid na:

6 vakken (8),1 schoolpracticum, onderzoek en presentatie

18-6-2014 2

WELKOM

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 3: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

1. Introductie (21 dia’s, ca. 20 min.)

2. Onderzoeksvragen

3. Methoden van onderzoek

4. Literatuurstudie

en focusgroep-interviews

5. Resultaten

6. Conclusie en aanbevelingen

7. Afsluiting en vragen

18-6-2014 3

INHOUDSOPGAVE

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 4: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Waarom dit onderzoek:

- afronding studie

- pilot MW nieuwe eindexamenprogramma

- nieuwsgierig naar verschil tussen ML en MW; de mening van leerlingen

Waarom relevant en belangrijk:

- wens Tweede Kamer:

modern actief burgerschap,

burgerschapsvorming moet worden versterkt

- actueel: belang van meedoen

- versterken rol en imago ML en MW

18-6-2014 4

INTRODUCTIE

18-6-2014 4Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 5: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Doel:

“Inzichtelijk maken wat volgens literatuur en vooral volgens havoleerlingen

het verschil is tussen Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen.”

18-6-2014 5

INTRODUCTIE

18-6-2014 5Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 6: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

CENTRALE ONDERZOEKSVRAAG:

Wat is het verschil tussen Maatschappijleer en Maatschappijwetenschappen,

vooral volgens de opvattingen van havo 4 en 5 leerlingen?

Deelvragen:

1. Welke associaties roepen de vakken op

2. Hoe beoordelen leerlingen gemeenschappelijke

aspecten (moeilijkheidsgraad, lesopbouw, materiaal)

3. Bestaat er verschil tussen havo 4 en 5

18-6-2014 6

ONDERZOEKSVRAGEN

18-6-2014 6Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 7: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Kwalitatief, verkennend en verdiepend onderzoek

Ingekaderd door bestaande pilotevaluatie 2011-2014

- Is het nieuwe eindexamenprogramma haalbaar, uitvoerbaar, toetsbaar

Gegevensverzameling >>>

18-6-2014 7

METHODEN VAN ONDERZOEK

18-6-2014 7Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 8: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Literatuurstudie:

- rol en inhoud burgerschap en burgerschapsvorming in Nederland,

Frankrijk, Engeland, Verenigde Staten

- ontstaan en inhoud van ML en MW

Resultaten pilotevaluatie: vragenlijsten, interviews

Eigen praktijkervaring: docent, stagiaire, student, politica

18-6-2014 8

METHODEN VAN ONDERZOEK

18-6-2014 8Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 9: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Focusgroep-interviews met havo 4 en 5 leerlingen van pilotscholen

9 interviews, 73 leerlingen, in Haren, Nijverdal, Barneveld, Delft

Voordelen:

- natuurlijke setting, face to face

- 6 tot 10 leerlingen, zelfde leeftijd en karakteristieken

- weinig interviews zijn voldoende

- interviewer kan toelichten

en observeren

18-6-2014 9

METHODEN VAN ONDERZOEK

18-6-2014 9Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 10: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

< 1968 Geschiedenis en aardrijkskunde

1968 ML ingesteld

1992 Opvoedkundige taak onderwijs in

Wet Actief burgerschap en sociale integratie:

Definitie: deel zijn van een gemeenschap, actief bijdragen,

participatie, maatschappelijke deelname en betrokkenheid,

kennis van Nederlandse cultuur

1998 ML verplicht in gemeenschappelijk deel VO

2005 In Wet: BO en VO verplicht zich te

richten op actief burgerschap en sociale integratie

Nb: ML versterkt, maar geen wettelijke invulling van burgerschapsvorming

Eigen docentenopleiding

18-6-2014 10

LITERATUURSTUDIE: BURGERSCHAPSVORMING: WHAT’S IN A NAME

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 11: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Begin 20e eeuw Citizenship Education

1998 Commissie om effectiviteit van het vak te bevorderen

2002 Citizenship verplicht in VO (11-16):

In hele onderwijs overeenstemming, maar

school bepaalt invulling zelf

Geen docentenopleiding

18-6-2014 11

LITERATUURSTUDIE: BURGERSCHAPSVORMING: WHAT’S IN A NAME

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 12: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

1789-1795 Franse Revolutie

1880 Instruction morale et civique

1948 in onderwijscurriculum

1985 Education Civique: BO en onderbouw VO

1999 Verplicht in bovenbouw VO

2002 Gedetailleerde richtlijnen en leerdoelen per leerjaar

Geen docentenopleiding

18-6-2014 12

LITERATUURSTUDIE: BURGERSCHAPSVORMING: WHAT’S IN A NAME

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 13: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

1890 Social studies: voorbereiding democratisch burgerschap

1916 Civic Education

1995 Nieuwe onderwijsstandaard, verplicht in BO en VO

Geen speciale docentenopleiding wel certificering

NB: Idee: burgerschapsvorming mogelijke oplossing

voor functioneren in moderne samenleving, voor participeren,

en voor leren kritische denken en discussiëren

18-6-2014 13

LITERATUURSTUDIE: BURGERSCHAPSVORMING: WHAT’S IN A NAME

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 14: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

1968 ML ingesteld

Thema’s: rechtsstaat, democratie, verzorgingsstaat, pluriforme samenleving

1988 Nieuwe opzet, nieuw doel:

Thema’s worden invalshoeken of benaderingswijzen, leerling krijgt

begrippenkader (sociale wetenschappen) en leert redeneren en

oordelen om samenleving te analyseren

1998 Wettelijk verplicht vak in onderbouw VO

Doel: leerlingen begrippenkader en vaardigheden

aanreiken om de samenleving te analyseren, en

om mee te denken over de inrichting van de

samenleving

18-6-2014 14

MAATSCHAPPIJLEER

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 15: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

2005 Commissie MW (Schnabel)

2007 MW geïntroduceerd in bovenbouw VO en

Vervolgcommissie Schnabel ingesteld

2009 Vernieuwd eindexamenprogramma

2011-2014 Pilot

Doel: “niet zozeer burgerschapsvorming, maar

verhoudingen tussen mensen en structuren en

processen van de samenleving en het samenleven,

met nadruk op politicologische en

sociologische wetenschap en empirie”

18-6-2014 15

MAATSCHAPPIJWETENSCHAPPEN

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 16: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Verschillen burgerschapsvorming:

Alleen in Engeland in het onderwijs overeenstemming

Alleen in Nederland een docentenopleiding en twee vakken

voor burgerschapsvorming

Verschillen ML/MW:

ML: burgerschapsvorming is een hoofdfunctie

ML: lesboeken

MW: niet zozeer burgerschapsvorming, wel

actief burgerschap en sociale cohesie

MW: actueel digitaal materiaal

MW: onderzoeksvaardigheden en debat

(maar ML noemt analyseren)

NB: veel overeenkomsten

18-6-2014 16

RESULTATEN LITERATUUR

18-6-2014 16Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 17: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Meest opvallend:

Maatschappijleer:

Leerlingen denken aan veel uit het hoofd leren en bepaalde thema’s

Lesboek maakt ML makkelijker dan MW

Havo 4 negatiever dan havo 5

Maatschappijwetenschappen:

Leerlingen denken aan eindexamenonderwerpen en diepgang (daardoor

duidelijker en overzichtelijker dan ML)

Lesmateriaal: soms saai en moeilijk, slechte kwaliteit, taal en onderwerpen

passen goed, leuke filmpjes en presentaties

Toepassen en toetsen zijn moeilijk

NB: Onderzoeksvaardigheden zelden genoemd

18-6-2014 17

RESULTATEN FOCUSGROEP-INTERVIEWS 1/2

18-6-2014 17Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 18: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Verschil havo 4 en 5:

In MW groeien: havo 4 vindt het moeilijker dan havo 5

Havo 4 bij MW meer moeite met toepassen dan havo 5

Havo 4 ziet minder verschil tussen ML en MW dan havo 5

Veel leerlingen zien geen of nauwelijks verschil tussen de vakken

Cijfer:

ML 6,8

MW 7,4

Havo 5 MW 1,0 punt hoger dan ML

Havo 4 MW 0,1 hoger dan ML

18-6-2014 18

RESULTATEN FOCUSGROEP-INTERVIEWS 2/2

18-6-2014 18Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 19: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Beantwoording centrale onderzoeksvraag:

Verschil ML/MW volgens literatuur:

Beschrijving burgerschapsvorming in onderwijscurriculum

Bij MW onderzoeksvaardigheden en debat in eindexamenprogramma

Lesmateriaal

Thematische aanpak versus concept-contextbenadering

Verschil ML/MW volgens leerlingen:

Lesmateriaal en hoeveelheid begrippen

Toetsen en opdrachten

Diepgang

18-6-2014 19

CONCLUSIE

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 20: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

Persoonlijke conclusie:

Burgerschapsvorming, van jongs af aan, noodzakelijker dan ooit

Beide vakken kunnen burgerschapsvorming doceren

Docent bepalend, ook voor eventueel verschil tussen ML/MW

Kritisch leren denken, debatteren en onderzoeksvaardigheden zijn essentieel

Rol ML versterken en imago verbeteren (MW “klinkt belangrijker”)

MW is heel positief ontvangen

Aanbevelingen:

Tweede Kamer goed over de vakken informeren

Verstevig ze in het schoolcurriculum

Veranker ze in de wet

Herhaal dit onderzoek, bijvoorbeeld:

- leerlingen niet-pilotscholen

- ander tijdstip in schooljaar

18-6-2014 20

CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar

Page 21: Maatschappijleer vs. Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar 2014

BEDANKTVOOR UW AANDACHT!

HET WOORD IS AAN MARGARITA

VRAGEN

18-6-2014 21

AFSLUITING EN VRAGEN

Maatschappijleer versus Maatschappijwetenschappen door Janine van Harsselaar