Du Pont-schema

Uiteindelijk draait het in een onderneming om het financiële resultaat. Hoe mooi allerleidoelstellingen kunnen zijn, onder de streep zal er uiteindelijk iets over moeten blijven. Nu weverantwoordelijk zijn voor de logistiek, ontkomen we er dan ook niet aan om dezeverantwoordelijkheid voor een positief resultaat mede op onze schouders te nemen. Ditpositieve resultaat komt financieel het eerst tot uiting in de winst- en verliesrekening. Via dewinst- en verliesrekening zullen we invloeden zien op de uiteindelijke balans.

Du-Pont-schema geeft overzicht

Met behulp van het inmiddels beroemde Du Pont-schema is het verband tussen degoederenstroom en het financiële resultaat eenvoudig inzichtelijk te maken. Dit DuPont-schema is waarschijnlijk het belangrijkste hulpmiddel voor wie bezig zijn in delogistiek en de optimalisatie van de supply chain. Het Du Pont-schema geeft een integraaloverzicht van alle financiële informatie, waaronder de balans en resultatenrekening. Wenoemen drie dominante kengetallen:

rentabiliteit (RTV) (rendement/winst als percentage van het vermogen);solvabiliteit (verhouding EV/VV op de langere termijn);liquiditeit (mate waarin schulden kunnen worden voldaan op korte termijn);

In deze bijdrage zal met behulp van de winst- en verliesrekening, de balans en het DuPont-schema de invloed van de logistiek op de financiële huishouding inzichtelijk wordengemaakt.

Resultatenrekening

Een winst- en verliesrekening, resultatenrekening of exploitatierekening is, naast de balans en,indien aanwezig, het kasstroomoverzicht, een onderdeel van een jaarrekening (en daarmeeonderdeel van een jaarverslag) en geeft een overzicht van de opbrengsten en kosten van eenonderneming over een bepaalde periode, meestal een jaar. Dit overzicht eindigt met de over dieperiode behaalde winst (of het verlies). Dit overzicht heeft om onderlinge vergelijking mogelijk temaken een gestandaardiseerde structuur.

 Gestandaardiseerde winst- en verliesrekeningNetto-omzet 100Wijziging in voorraden -1Geactiveerde productie 2Overigebedrijfsopbrengsten

1

––––– ––––– ––––– +

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

 Gestandaardiseerde winst- en verliesrekeningSom derbedrijfsopbrengsten

 102  100,0%

Kostprijs van de omzet 70 68,6%––––– ––––– ––––– -

Brutomarge  32  31,4%Afschrijvingen 5 4,9%

––––– ––––– ––––– -Nettomarge  27  26,5%

Salarissen en socialelasten

11

Overige bedrijfslasten 7Verkoop- enbeheerskosten

4

Overigebedrijfsopbrengsten

-1

––––– ––––– ––––– -Som der bedrijfslasten 21 20,6%

––––– ––––– –––––Bedrijfsresultaat 6 5,9%

Financiële baten 1Financiële lasten -2Overige baten 1Overige lasten -1

––––– ––––– –––––Som financiële enoverige baten en lasten

-1 -1,0%

––––– ––––– –––––Resultaat uit gewonebedrijfsuitoefening

5 4,9%

Belastingen uitbedrijfsuitoefening

2

Aandeel inW/V-deelnemingen

0

Buitengewone baten 0Buitengewone lasten 0Belasting buitengewoneresultaat

0

Overige belastingen 0

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

 Gestandaardiseerde winst- en verliesrekeningAandeel derden in hetresultaat

0

––––– ––––– –––––Nettoresultaat  3  2,9%Tabel 1. Gestandaardiseerde winst- en verliesrekening

Nu lijkt de invloed van de logistiek op dit overzicht maar beperkt, maar dat is maar schijn. Alseerste is daar natuurlijk de omzet van het bedrijf. Weten we het voor elkaar te krijgen dat delogistiek van het bedrijf een Unique Selling Point (USP) is, dan zal dit tot uitdrukking komen ineen hogere omzet (zie voorbeeld 1). Soms gaat dat gepaard met investeringen, maar vaak kandit ook zonder veel extra kosten te maken. De andere kant kan natuurlijk ook; door een slechtelogistiek kan de omzet teruglopen of zelfs stilvallen. De ramp kan natuurlijk nog worden vergrootals we onze logistiek als USP neerzetten en dit niet kunnen waarmaken. Dit overkwam hetbedrijf Overtoom in de jaren negentig. Doordat zij hun beloofde snelheid niet kondenwaarmaken, verloren ze substantieel omzet. Een ander voorbeeld is de catastrofe die Laurusmet haar Konmar-supermarkten overkwam in september 2001. Doordat onder meer deversstromen niet tijdig in de supermarkten aanwezig waren, grepen de klanten mis en gingen zenaar andere supermarkten. Deze klap is Laurus nooit meer te boven gekomen. Begin 2006verkocht zij het restant van de Konmar-supermarkten.

Du Pont-schema geeft overzicht

Logistiek en voorraden zijn natuurlijk onlosmakelijk met elkaar verbonden. In degestandaardiseerde winst- en verliesrekening zien we dat de mutatie van de voorraden ook eenrol speelt in de bepaling van de winstgevendheid. Helaas werkt een verlaging van de voorradenop de winstgevendheid in eerste instantie negatief. Dit lijkt vreemd, maar is toch wel logisch.Immers, de kosten om deze voorraad te creëren zijn al eerder meegenomen in de bepaling vande winst en het verlies. Om die reden moeten ze uit de omzet worden gefilterd. Echter,voorraadverlaging is wel van essentieel belang voor onze financiële gezondheid. Wij zullen ditlater terugzien. Hetzelfde geld voor de geactiveerde productie. Dit is onderhanden werk dat opde balans wordt gewaardeerd. Hier geldt hetzelfde als voor de voorraden.

Afschrijvingen lijken door de logistiek niet te beïnvloeden te zijn. Het tegendeel is echter waar.Als wij een nieuw WMS aanschaffen, zullen de kosten over een aantal jaren wordenafgeschreven. Dit zal in eerste instantie resulteren in een verslechtering van het resultaat; deafschrijvingen gaan immers omhoog. Daartegenover staat wel dat we tot kostenbesparingen ofomzetverbetering kunnen komen. Per saldo zal er een positief resultaat moeten zijn, wil deinvestering verantwoord zijn.

Kijken we naar de kostenkant, dan is de grootste winst te behalen aan de inkoopkant. Dekostprijs van de omzet ligt al snel tussen de 60 en 95% van de omzet. Een besparing van

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

slechts enkele procenten kan een enorm resultaat hebben. Volgens onderzoeks- enconsultancybureau Aberdeen Group kunnen bedrijven die voor hun inkoop gebruikmaken vaninternet, 70% van hun tijd en kosten besparen. Bedrijven van gemiddelde grootte besparen perjaar twee miljoen dollar als ze aan e-procurement (inkoop via internet) gaan doen.

Natuurlijk geeft het direct besparen op de inkoopkosten (kostprijs van de omzet) een directtastbaar resultaat. Maar indirect kan dit ook nog wel gevolgen hebben. Zo wordt er doorAberdeen gesteld dat de besparing voornamelijk in de bestede tijd te vinden is. Ook zullen wezien dat bijvoorbeeld de invoering van een WMS invloed heeft op de benodigde medewerkers.Ook een besparing in tijd dus. Dit zal zichtbaar worden in de resultatenrekening onder de post'salaris- en personeelskosten'. Gewoon minder mensen geeft minder kosten en daardoor eenbetere winstgevendheid. Echter, de schijn kan ook bedriegen. De salariskosten kunnenafnemen door automatisering, maar vergeet niet dat de investeringen, en daarmeeafschrijvingen, kunnen toenemen door aanschaf van systemen!

Alhoewel er meer onderdelen op de winst- en verliesrekening staan, zullen die maar marginaalkunnen worden beïnvloed door de logistiek. Om die reden zullen we er hier niet verder opingaan.

Balans

Op een balans staat wat je hebt (activa, de linkerzijde van de balans), in de vorm van geld,goederen, enzovoort, en hoe die gefinancierd zijn (passiva, de rechterzijde van de balans): meteigen vermogen of met vreemd vermogen (leningen). Weer anders gezegd: een balans is eenmomentopname van bezittingen en van de manier waarop deze zijn betaald. Aan de hand vaneen balans kan een indicatie worden verkregen omtrent het vermogen van een bedrijf op eenbepaalde datum (de balansdatum, meestal is dit 31 december, hoewel grote ondernemingenvaak ook balansen op een kwartaalultimo publiceren). Het verschil tussen de bezittingen en deschulden is het eigen vermogen. Dit eigen vermogen zal in eerste instantie moeten toenemenals gevolg van het bedrijfsresultaat. Hiermee is dan ook de koppeling met de winst- enverliesrekening gemaakt. De bezittingen worden ook aangeduid met 'activa', de schulden en heteigen vermogen worden ook aangeduid met 'passiva'. De term 'balans' doelt op het evenwichttussen enerzijds de bezittingen en anderzijds de schulden plus het eigen vermogen.

Ook de balans is gestandaardiseerd, zodat we de informatie van verschillende ondernemingeneenduidig met elkaar kunnen vergelijken. Een voorbeeld van deze gestandaardiseerde balansvinden we in de volgende tabel.

Activa  (× 1000)PassivaVaste activa Eigen vermogenImmateriële vasteactiva

800Eigen vermogen 1146

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

Activa  (× 1000)PassivaMateriële vaste activa 1000Agio 0-minus afschrijvingen -200Herwaarderingsreserve 0Financiële vaste activa 0Wettelijke en statutaire

reserves0

Niet toe te wijzen vasteactiva

0Overige reserves 0

Onverdeelde winst 0Saldo winst 14Aandeel derden(geconsolideerd)

0

Groepsvermogen(geconsolideerd)

0

––––– –––––1600 1160

Vlottende activa Overige passivaVoorraden 684WIR-egalisatierekening 0Vorderingen 0Voorziening 187Handelsdebiteuren 684Langlopende schulden 1000Effecten 0Achtergestelde lening 0Liquide middelen 7Kortlopende schulden 0Niet toe te wijzenvlottende activa

0Handelscrediteuren 628

Niet toe te wijzenpassiva

0

––––– –––––1375 1815

Totaal activa  2975Totaal passiva  2975Tabel 2. Gestandaardiseerde balans

De invloed van de logistiek op de balans is ook aanwezig. Gaven we eerder aan dat deverlaging van voorraden een negatief effect kan hebben op het resultaat van de onderneming;het heeft wel degelijk een positief effect op de balans. Immers, het geld besteed in voorradenkan ook aan iets anders worden besteed. Een belangrijk hulpmiddel om de voorraad teverlagen is het beheer van de voorraad bij de leverancier neerleggen. Op deze wijze wordt eroptisch een verbetering van de balans verkregen. Dit wordt Vendor Managed Inventory (VMI)genoemd. Hiermee wordt er geld vrijgemaakt voor andere zaken.

Omdat een balans in evenwicht hoort te zijn, zal de verlaging van de voorraden ook effectmoeten hebben op de passivazijde. Meestal zal dit direct tot uiting komen in de post'handelscrediteuren'. Er is immers minder ingekocht. Nu zal het effect normaal gesproken

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

slechts eenmalig zijn. Waarom dan toch al die moeite? Als we in ons voorbeeld kijken naar devoorraadwaarde op de balans, is deze € 684.000,–. Een verlaging zal ruim € 200.000,–vrijmaken. Dit zal effect hebben op het vreemde vermogen dat in de onderneming gestopt is,dus op het leverancierskrediet of op de (langlopende) leningen. Met name in die laatste post zalhet effect doorwerken. Er hoeft immers minder rente betaald te worden. Anderzijds zullenbanken meer genegen zijn om geld in de onderneming te stoppen. Het risico is immers mindergeworden. Dit geld kan dan weer worden besteed aan andere, voor de onderneming belangrijkezaken. Daarnaast zal een lagere voorraad een lager risico incourant met zich meebrengen.

 

 

De Du-Pont-analyse

Dat het effect van voorraadverlaging een grote invloed op de financiële waardering van deonderneming kan hebben, laat zich het beste illustreren door de Du Pont-analyse. Dewinstgevendheid van een onderneming, die tot uitdrukking komt in de rentabiliteit van het totaleen het eigen vermogen, is op de lange termijn bepalend voor het voortbestaan van eenonderneming. Het ontbreken van voldoende rentabiliteit heeft een directe invloed op dekredietwaardigheid. Deze komt onder meer tot uiting in de liquiditeit en de solvabiliteit. Dit is danook de reden waarom de rentabiliteit aan een nadere analyse wordt onderworpen. Het accentzal worden gelegd op de samenhang van de factoren die van invloed zijn op de rentabiliteit.

Deze samenhang wordt gepresenteerd in het zogenoemde Du Pont-schema. In dit schemawordt gebruikgemaakt van kengetallen. Door deze kengetallen in hun onderlinge samenhang tebezien wordt hun bruikbaarheid als analyse-instrument vergroot.

Met behulp van het Du Pont-schema is het mogelijk de invloed van de op de balans en winst-en verliesrekening voorkomende posten op de rentabiliteit te bepalen. De rentabiliteit van zowelhet totale als het eigen vermogen wordt beïnvloed door de omloopsnelheid van het totalevermogen en de winstmarges die op de verkochte producten worden behaald.

Uitgaande van de informatie uit onze balans en resultatenrekening kunnen we met behulp vanhet Du Pont-schema de rentabiliteit van onze onderneming bepalen. Dit resultaat isweergegeven in figuur 1.

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

Figuur 1. Du Pont-schema

Ondanks het feit dat onze onderneming een bescheiden winst maakt, is de brutowinstmargemaar heel laag, namelijk 0,4%. Naast de brutomarge is er nog een andere maatstaf van belangin het Du Pont-schema, namelijk de omloopsnelheid van het totale vermogen. Deomloopsnelheid geeft aan hoe efficiënt het bedrijfsvermogen wordt aangewend. Hoe hoger deomloopsnelheid, des te efficiënter wordt het vermogen aangewend. Deze heeft een waardeboven 1, wat in beginsel goed is. De omloopsnelheid van het vermogen werkt als het ware alseen hefboom; er wordt een kleine invloed aangewend om een groot effect te bereiken.

Het is deze hefboomwerking die verlaging van de voorraad interessant maakt. Als we nu devoorraad met 30% kunnen verlagen, zal dit in eerste instantie geen effect hebben op debovenkant van het schema. De invloed op de omloopsnelheid van het vermogen is echter welgroot, deze wordt 1,24. Door de hefboomwerking neemt de rentabiliteit met 27,5% toe naar0,51%, een resultaat waar de banken blij mee zijn. Dit resultaat is weergegeven in figuur 2.

Figuur 2. Du Pont-schema, verlaging van de voorraad

Met een hoger inkooppercentage maakt de uitbestedende onderneming haarkostprijsontwikkeling steeds meer afhankelijk van die van leveranciers. Immers, deproductiekosten van de uitbesteder bestaan steeds meer uit de optelsom van de kosten vaningekochte producten. Het volgen respectievelijk druk uitoefenen op de kostprijsontwikkeling

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

van de leverancier wordt derhalve een steeds belangrijkere inkooptaak. Procentueleinkoopbesparingen leiden in deze gevallen tot aanmerkelijke positieve effecten op de Return onInvestment (ROI) van de onderneming. Echter, het omgekeerde geldt ook: onverschilligheid metbetrekking tot de leverancierskeuze dan wel de contractbewaking kan ertoe leiden dat hetpositieve bedrijfsresultaat in zijn geheel teniet wordt gedaan. Figuur 3 illustreert dezezogenoemde hefboomwerking van inkoopbeslissingen aan de hand van het Du Pont-schema.We willen in ons voorbeeld een besparing op de inkoopkosten realiseren van 4%. Deinkoopbesparing resulteert in lagere kosten van de omzet, te weten € 2.736.000,–. Lagereinkoop, bij een verder gelijk blijvend beleid, zal resulteren in een lagere voorraad. Deze zal ook4% lager zijn.

Figuur 3. Du Pont-schema, verlaging van de inkoopkosten

We zien dat hierdoor de brutomarge drastisch toeneemt. De omloopsnelheid van het vermogenneemt ook toe, maar dit is marginaal. Ook hier zie we de hefboomwerking. De rentabiliteit vanhet totale vermogen neemt toe van 0,4% naar 4,34%. Deze vertienvoudiging zal uw directiegunstig stemmen.

Hulpmiddelen

Er wordt van u niet verwacht dat u een financieel manager zult worden. Wat van belang is, isdat u inzicht hebt in de effecten die logistieke beslissingen kunnen hebben op de financiëlehuishouding. Deze huishouding wordt weergeven in financiële kentallen. Het voert in dit kaderte ver om dieper op de materie in te gaan. Echter, bij deze bijdrage hebben we een tweetalspreadsheets bijgevoegd. Met de ene kunt u eenvoudig de Du Pont-analyse uitvoeren met uwgegevens. De tweede spreadsheet gaat verder. Hier kunt u uw huidige situatie vergelijken meteen alternatief en het effect op de belangrijkste financiële kengetallen beoordelen.

Gebruik het bij dit artikel horende Du Pont-schema met de bijbehorende instructie ende Logistiek Financiële Analyse met de bijbehorende instructie.

Dit dossier is eerder verschenen bij Weka Uitgeverij in Rendement met Kwaliteit. Auteur: Paul

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF

Du Pont-schema

Denneman

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

Copyright (c) Mutatis Mutandis. Alle rechten voorbehouden. info@mutatis-mutandis.nl

Phoca PDF