2e...Ondergronds-voorraad Levrrd hoderrr Aardkundrge., bouw..rri.-drirrkwter 38/14 wardcrr S4/11...

Verslag 2e werksessie 30-Ordening in de Metropoolregio Rotterdam — Den Haag,

op dinsdagochtend 16 oktober 2018 in Diergaarde Blijdorp

:S

1

Dit verslag/leeswijzer

Al het verzamelde materiaal uit de werksessie is in dit verslag geborgd. Om het leesbaar te houden

bestaat het uit 3 delen:

1. Toelichting op de sessie en de adviezen en de samenvatting, die de inhoudelijke opbrengst op het

niveau van de Metropoolregio in de vorm van de ondergrondagenda en de belangrijkste

ondergrondkansen per maatschappelijke opgave bevat (blz. 3 t/m 6);

2. Uitwerking per maatschappelijke opgave waarbij elke opgave voorzien is van aanvullingen en

inkleuringen, de ondergrondagenda, de bijbehorende ondergrondkansen en relevante

(voorbeeld)projecten. (blz. 7 t/m 21);

3. Maatwerk naar de afzonderlijke organisaties. Per organisatie is een ondergrondagenda weergegeven

(blz. 22 t/m 33).

H2Ruimte

InhoudsopgaveInhoudsopgave .2

Deel 1 Achtergrond, bevindingen, samenvatting, vervolg en deelnemers 3

Deel 2 Maatschappelijke opgaven + ondergrondagenda + ondergrondkansen + projecten 71. Groen blauwe hoofdstructuur versterken 72. Een klimaatbestendige ruimtelijke inrichting 93. Naar een duurzame energievoorziening (C02-neutraliteit) 114. Verbetering bereikbaarheid en verduurzaming mobiliteit 135. Efficiënt ruimtegebruik met kwaliteit via inbreiding en (een beetje) uitbreiding 156. Verduurzaming en modernisering van de glastuinbouw 177. Gezondheid 198. Circulair 21

Deel 3 Ondergrondagenda deelnemende organisaties 22BAR-organisatie 22Brielle 22DCMR Milieudienst Rijnmond 23Delft 23Den Haag 24Dunea Duin & Water 24Evides waterbedrijf 25Hellevoetsluis 25Lansingerland 26Leidschendam-Voorburg 26Maassluis 27Midden-Deifland 27Nissewaard 28Pijnacker-Nootdorp 28Provincie Zuid-Holland 29Rijkswaterstaat 29Rotterdam 30Schiedam 30Vlaardingen 31Waterschap Hollandse Delta 31Werkorganisatie Duivenvoorde 32Westland 32Zoetermeer 33

H2Ruimte

2

Deel 1 Achtergrond, bevindingen, samenvatting, vervolg en

deelnemers

1. Sessie achtergrond

Uit de 1e werksessie op 4sept. in Delft kwam nadrukkelijk de vraag naar boven: “Hoe pakje 3D-

Ordening nu concreet aan?”. Deze werksessie wil een methode aanreiken hoe je denken en werken

in termen van 3D-Ordening kunt oppakken bij visievorming (omgevingsvisie, structuurvisie), deopstelling van bestemmingsplannen en omgevingsplannen en projecten in het fysieke domein.

De aanpak stelt voorop dat het wenselijk is om zo vroeg mogelijk (liefst bij de start) van een plan- enbeleidsproces of project al betrokken te zijn. Vandaag werken we met de eerste drie stappen,namelijk:

a. De maatschappelijke opgave;b. De relevante ondergrondthema’s per maatschappelijke opgave;c. De kansen die ondergrond biedt bij de invulling van de maatschappelijke opgaven.

Essentieel in de aanpak is dat niet bij de ondergrond wordt begonnen, maar bij de opgave (devraagkant of de klantvraag).

2. Adviezen en bevindingen aan het eind

Aan het eind van de sessie is een aantal adviezen geponeerd. De essentie hiervan is:

• Drukte in de ondergrondDe behandeling van de afzonderlijke maatschappelijke ontwikkelingen en de gevolgen voorde ondergrond ontneemt enigszins het zicht op het geheel. Kijkje dwars door de opgavendan kan niet anders geconstateerd worden dat het heel druk wordt in de ondergrond. De

ondergrond levert een ordeningsopgave op die niet los is te zien van de opgaven in debovengrond: 3D-ordeningsaanpak!

• Vroeg in planproces betrokken zijnVoor organisaties als het waterschap, het drinkwaterbedrijf en de netbeheerder is het,evenals alle relevante disciplines binnen overheidsorganisaties (mcl. uitvoering en beheer)zaak om vroeg in het planproces een plek te krijgen. Het getuig van professioneel handelenvan de zijde van de trekkers van visie-, plan- en gebieds-/projectontwikkeling om dit teorganiseren en al die belangen een plek te geven. Het leidt tot betere plannen tegen (oplange termijn gezien) lagere kosten en uiteindelijk kwaliteit voor gebruikers van gebieden.Hoe kom je vroeg aan tafel: afwachten werkt niet. ie moet er zelf op af: proactieve houding,de nodige lef en investeer vooraf om te kunnen laten zien dat je begrijpt wat er gebeurt enwat jouw toegevoegde waarde is. Denk vooral vanuit de maatschappelijke opgave en geefaan hoe jij denkt te kunnen “helpen”.

• Denk in termen van plancyclusDe planontwikkeling kan lang duren (5-15 jaar), maar besef echter dat het gebruik en beheervan een gebied nog langer duurt. Het is daarom relevant om in het bijzonder gebruik enbeheer ook naar voren halen en een nadrukkelijke plaats te geven in de planontwikkeling.

3H2Ruimte

• Complexiteit kabels en leidingen qua eigenaren.

Er ontstaat steeds meer samenwerking tussen netbeheerder en drinkwaterleiding. Ze zoeken

ook steeds meer de verbinding met de gemeenten (zie ook deelname aan deze

bijeenkomsten) met als inzet om zo vroeg mogelijk in het proces betrokken te zijn. Veel

lastiger ligt het bij de telecom-aanbieders die nog lang niet zover zijn.

• Vergeet je bestuurder niet!

Cruciaal voor een succesvolle aanpak van 3D-Ordening is dat je je bestuurders vroeg mee

neemt.

Samenvatting

Ondergrondagenda Metropoolregio Rotterdam — Den Haag

In onderstaand schema is aangegeven voor de Metropoolregio Rotterdam Den Haag als totaal hoevaak gescoord is op welke ondergrondkwaliteit. Het eerste getal geeft dit aan. Het tweede getal geeftaan hoeveel organisaties de betreffende kwaliteit gescoord hebben.

Ondergrondkwaliteiten Metropoolregio Rotterdam — Den HaagDraag Productie Regulatie Informatie

kwaliteiten kwahreiten kwaliteiten kwaliteiten

Orgkracht om Gwasproductie Schone ers Archeologische

g, te bouwL’n 43/7 veilige bodem wirdri— 43/10 90/18 24/8

Ondergronds - voorraad Levrrd hoderrr Aardkundrge

.,

bouw..rri .- drirrkwter 38/14 wardcrrS4/11 72/13 __. 12/1

ahels, leidingen Voorraad Stabiele bodem landschappelijk

—en riolering grondwater 59/20 e diversiteit

i 66/20 39/9 50/17

Buisleidinpen . Voorraad Waterherende Ecologische._L......... 57/16 / delfstoffen bodem diversiteit

..‘-.- 24/3 38/22 59/27

Wortlruirrite voorraad Jaterfilteremidi’44/17 . fo uh. errLrie bodem

24/3 37/14

Warmnte/kou’de Geothermnie l<oolstcrtbin

•

- ii opslag 52/17 denche bodem. 61/20 C 9/4

tti

i Opslag vanstoffen34/10

Ondergrondkansen

Per maatschappelijke opgave zijn ondergrondkansen benoemd en is geprioriteerd. Onderstaand

overzicht geeft per maatschappelijke opgave de top 3 van ondergrondkansen.

1. Groenblauwe hoofdstructuur versterken

• Waterberging in combinatie met groen

• Vitale infrastructuur (ondergronds) combineren met groen/stadsgroen, maar geenobstakels boven de infrastructuur

4H2Ruimte

• Aansluiten bij cultuurhistorische en aardkundige waarden (in hoofdstuk 1 van elk

ruimtelijk plan)

2. Een klimaatbestendige ruimtelijke inrichting• Waterberging koppelen met groenblauwe structuur (functies: zuiveren, bergen en

tegengaan hittestress)• Ontharden mede met oog op meer vegetatie/biodiversiteit/dempen hittestress en

waterdoorlatende bestrating• Multifunctioneel grondgebruik zoals speelplaats wordt wateropvang

3. Naar een duurzame energievoorziening (C02-neutraliteit)• WKO en geothermie standaard integraal onderdeel van energieplannen (en

omgevingsvisies): waar? wat? optimaliseren!• Vroegtijdig energievraagstuk betrekken in stedelijke ontwikkelingsprojecten• Warmte uit (drink)water: oppervlaktewater, leidingwater en afvalwater + riool

4. Verbetering bereikbaarheid en duurzame mobiliteit• Introduceren kabelgoten, leidingstraten, buisleidingen langs c.q. onder infrastructuur• Herschikking of ander profiel van kabels en leidingen kan aanzienlijk minder overlast

opleveren bij (on)gepland onderhoud. Dit komt mobiliteit ten goede

• Probeer conflictsituaties tussen ondergrondse en bovengrondse infrastructuur tebeperken

5. Efficiënt ruimtegebruik met kwaliteit via inbreiding en (een beetje) uitbreiding

• Voorwaarde om een kans te worden is alle betrokken partijen zo vroeg mogelijkbetrekken. Dat begint al bij de planvorming: door goede en tijdige afstemming kanoverlast voor burgers zoveel mogelijk worden beperkt en kosten worden gereduceerd.

• Creëer voldoende ruimte voor waterberging• Ruimte voor kabels & leidingen: leidingstraten (reserve inbouwen); denk vanuit

straatprofiel

6. Verduurzaming en modernisering glastuinbouw• Geothermie en warmterotonde + hoge temperatuurbuffering in de ondergrond• Tegengaan verzilting door zoetwateropslag in de bodem (COASTAR-project)

• Waterberging onder kassen

7. Gezondheid• Vergroenen openbare ruimte inclusief parkeerterreinen t.b.v. water/klimaatadaptie en

beperken hittestress + waterkwaliteit verbeteren• Ontharden en vergroenen voor een beter leefklimaat• Bescherm/behoud voorraad drinkwater voor gemeente/regio

8. Circulair• Grondbank: hergebruik gronden (voormalige) stortplaatsen/hergebruik grond• Circulair waterbeheer• Kringloop landbouw: restproduct bedrijf is grondstof volgend bedrijf• Vervolg

5H2Ruimte

VervolgDe 3e sessie vindt plaats op 20 november in Ridderkerk en richt zich meer op projectniveau: wat zijnambities gerelateerd aan de ondergrond en hoe vertaal je die in acties.In samenwerking met Programma Aan de slag met de Omgevingswet is het mogelijk om een vierdesessie in te vullen die zich richt op de vertaling naar het omgevingsplan. Deze zal begin 2019plaatsvinden.

Deelnemers

Facliltatie

H2Ruimte6

Deel 2 Maatschappelijke opgaven + ondergrondagenda +

ondergrondkansen + projecten

1. Groen blauwe hoofdstructuur versterken

Maatschappelijke opgave

• Aansluiten bij de grote groenstructuren in de regio.

• Groenblauwe aders in woon- en werkgebieden verknopen met groenblauwe

hoofd structuren.

• Van routes naar netwerken groeien: een stevig raamwerk moet ontstaan.

• In het buitengebied biedt het raamwerk structuur voor ontwikkeling van de landbouw en derecreatie en helpt zo bij het behoud van karakteristieke (open) polderlandschap (“balanslandbouw- natuur/landschap - recreatie”). Een stevige groenblauwe structuur is een

natuurlijke manier om ruimte voor waterberging te maken, geluid en fijnstof te absorberen,dieren en planten te beschermen én ruimte aan recreatieve diensten te bieden.

• Ook binnen bestaand bebouwd gebied worden waar mogelijk groene gebieden verbonden(“natuur in de buurt”).

• Verbetering van de belevingswaarde en (verbreding van) het recreatieve gebruik van deverschillende groenvoorzieningen (parken, dijken, speeltuinen en speelplekken) is eenvoortdurend uitgangspunt.

Aanvullingen op de opgave:

• Multifunctioneel/verbonden (met elkaar) en betrokken (partijen)

• Verzilting, ruimte voor (zoet) grondwater

• Hittestress/kli maatvera nde ring)

• Berging hemelwater

• Ook biedt dit economisch een plus

• En voor gezondheid, bewegen in de openbare ruimte

• In stedelijke gebieden natuur inclusief bouwen

• Grondwateronderbreking en het effect op ecologie

• Zoek slimme combinaties tussen ondergrondse infrastructuur en groen bovengronds

• Focus/vasthouden aan schakel Midden-Delfiand — Rottezoom — Knoop N209-A16

• Stads!landbouw (RO) = ook sociaal& gezond - circulair en bergt regenwater

H2Ruimte

7

Ondergrondagenda

1. Groenblauwe hoofdstructuur versterkenDraag Productie Regulatie Informatie

kwaliteiten Kwaliteiten kwchteiteri kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductw Schone en Archoologischote bouwen eetlige bodem

:•waarden 3

Ondergronds 9. Voorraad Luunde bodem Aardkurrdign

bouwon 2 drinkwater 2 8 waarcien 5

. Kabels, leidingen Voorraad StabieI bodem Landschappelijke

‘—‘ en notering 3 grond sater 8 4 diversiteit 10

Bulslnidiiigcn Voorraad Waterbirgcrrde Lcologische

1 ‘ delfstoffenbodem 12 diversiteiS 15

Wontelruirote Voorraad ‘Âatunriturondn

10 fowbodem 8

Warnïite/koude Geothsnrmw Koolstuf

cnpsiay 1 Bindsndr

“ C bodem 1Opslag sanstoffnii

Ondergrondkansen

1. Waterberging in combinatie met groen2. Vitale infrastructuur (ondergronds) combineren met groen/stadsgroen, maar geen obstakels

boven de infrastructuur

3. Aansluiten bij cultuurhistorische en aardkundige waarden (in hoofdstuk 1 van elk ruimtelijk plan)

• Recreatieve functie voor de regio

• Drinkwater veilig stellen voor de toekomst

• Flora en fauna versterken

• Cultuurlandschap voegt identiteit toe aan gebiedsontwikkeling

• Permacultuur/voedselbos aan stadsranden in combinatie met recreatiegebieden (voorwaarde:

schone en levende bodem)

Projecten

- COASTAR: tegengaan verzilting, verzoeten, ruimte voor zoetwater en tegengaan bodemdaling

(D U/W E)1- Pilot bestemmingsplan Bovenveen Voorburg-noord conform omgevingsplan (LV)- Vergroten strategische zoetwatervoorraad (DU)

- Groene zone Valkenburg (DU/WA)

1 Afkorting tussen haakjes verwijst naar naam Organisatie die project benoemd heeft.

8H2Ruimte

2. Een klimaatbestendige ruimtelijke inrichting

Maatschappelijke opgave• Aanpassing en versterking van de kustverdediging en de rivierdijken• Verbetering van groen- en waterstructuren.• Ruimte creëren om hemelwater langer vast te houden, te bergen en vertraagd af te

voeren.• Vergroening van wijken (privé en openbaar) is nodig om de kans op wateroverlast en

hittestress te verkleinen.• Bewoners uitdagen om voorstellen te doen. Dat is belangrijk in het perspectief van

klimaatadaptatie en draagt bij aan een beter gebruik van de buitenruimte en aan desociale cohesie in de buurt.

• Waterkwaliteit op diverse plekken verbeteren om ambities rond schoon en levend water

te realiseren.

Aanvullingen op de opgave

• Aandacht houden voor waterkwaliteit (KRW) bij alternatieve berging• Bodemdaling meenemen• Diepe waterinfiltratie (waterbufferpilot)• Hittestress/droogte/waterberging in combinatie met ecologie• Gebruik de natuurlijke spons• Vertalen stresstesten via risicodialogen naar concrete maatregelen

Ondergrond agenda

2 VIim kc ‘H ri m+Illhi inrichting—- III•II LLIL - IIIII

Draag Productie Regulatia Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductie Schone en Archeologischete bouwen veilige bodem waarden

Ondergronds Voorraad bvende bodem Aardkundige

bouwen 5 drinkwater 3 4 wardrn 2

Kabets. leidingen - Voorraad Stabiele bodem Landschappelijke

en riniering 4 wow

137 iversitet 3

Ruisleldingen Voorraad Water bergende (cologische

1 delfstoffenbo 21 diversiteit 7

. Wortelruirrite Voorraad Wdterflltererrda

13 fs Iil energiebodem 4

Warmte/koudi Gotherrnl Kolstof

opslag 16 2 birrcjrrnd

C bodem 1Opu[ag

stoffen 1

H2Ruimte

9

Ondergrondkansen

1. Waterberging koppelen met groenblauwe structuur (functies: zuiveren, bergen en tegengaan

hittestress)

2. Ontharden mede met oog op meer vegetatie/biodiversiteit/dempen hittestress en

waterdoorlatende bestrating

3. Multifunctioneel grondgebruik zoals speelplaats wordt wateropvang• Ontkoppelen waterafvoer

• Tegeltax

• Sponswerking bodem benutten/tegengaan bodemdaling

• Ordening wko• Goede standplaats bomen

• Waterberging nieuwe stadsplein/ Oude wijken weinig waterberging-

Op basis vanrisicodialoog maatwerkoplossingen zoeken (steenbreek, wadi’s en open bestrating)

• Stagnerend water voorkomen door fonteinen, hoogteverschillen, verbindingen en(grond)waterstromen gebruiken

• Oplossingen voor droogte, wateroverlast en hittestress combineren met ecologie

Projecten

- Grondwater en waterveiligheid (waterkeringen) (WSHD)

- Ecologische waterkwaliteitsindicatoren hanteren (+ chemisch) (WE)

- Klapwijk: klimaatbestendig (herinrichting) (PN)- Operatie steenbreek (DH)

- EU-lnterregsubsidieproject Nature Smart cities (gestart op 17 okt) (DH)

H2Ruimte

10

3. Naar een duurzame energievoorziening (C02-neutraliteit)

Maatschappelijke opgave• Doelstelling om in 2030/2040/2050 C02-neutraal te zijn.• Nieuwbouw is aardgasloos (wettelijke verplichting).• Energiebesparing en vergroting van het aandeel hernieuwbare energie: isoleren

woningen (0-op-de-meter), besparen op energieverbruik (o.a. stadverlichting), benuttenvan duurzame energiebronnen (bodem-/aardwarmte,- regionaal- warmtenet,coöperatieve decentrale energieopwekking met zonnepanelen, biobrandstoffen) enelektrificeren van het (stads)verkeer.

• Kansen voor het aansluiten van bestaande woonwijken op het warmtenet onderzoeken.• (Platte) daken zoveel mogelijk benutten voor zonne-energie. Na-isolatie van de bestaand

woningvoorraad is noodzakelijk.


• Denk aan meekoppelkansen klimaat en eventueel andere thema’s• Koudevraag meenemen• Grondwaterpeilverhogen tegen bodemdaling• Onderscheid maken in hoge en lage temperatuuropslag• Bouwopgave C02 neutraal uitvoeren + circulair• C02-opslag• Energievoorziening betrekken in RO-proces• Aansluiten op regionale energiestrategie Rotterdam — Den Haag• Onderzoeken brandstofproductie uit C02• Ruimte reserveren in straatprofiel voor alternatieven energie/warmte

Opstellen energieplannen per wijk: wat? Wanneer?C02 uitstoot veenweidegebied: tegengaan bodemdalingVoorraad/waterberging: Controle? Kwaliteit? Vol=vol?

H2Ruimte

11

Ondergrondagenda

3. Naar een duurzame energievoorziening — C02-neutraliteitDraag Productie ReguIate Informatie

kwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductie Schone en Archeologischete bouwen veilige bodem4 —i wwudun

L_i

---- 1Ondergronds Vcwrraad Levende bodem Aardkundige

bouwen 1 drinkwater 3 3 waarden

—Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem landschappelijke

•en tijlerin 14 giondwater 6 6 dlversitit 1

Buisleidirigert .._ Voorraad Waturbergendu Ecologische

fL....._ ddf tofferibodem 2 diversiteit 3

4 . Voorraad WaterfdterendeWortelru,mte

:f fossiele energie -

-. bodem

Warmte/koude Geothermie Kooittof

opslag 16 15 bindende

C bodem 3er Opslag van

stoffcir 9

Ondergrondkansen

1. WKO en geothermie standaard integraal onderdeel van energieplannen (enomgevingsvisies): waar? Wat? Optimaliseren!

Vroegtijdig energievraagstuk betrekken on stedelijke ontwikkelingsprojecten

Warmte uit (drink)water: oppervlaktewater, leidingwater en afvalwater+riool2.

3.

Warmterotonde (?): warmte uit Europoort, Botlek en Maasvlakte benutten + geothermie:warmtetransport—warmtenet

• Grond wate r/ve rwa rm i ngssyste men• Particulieren doen mee met verduurzaming middels duurzaamheidsleningen

• Gebruik van warmte uit riool• Omgevingsplannen inclusief optimale indeling in warmte/koude bronnen vaststellen (= 3D-

Ordening ondergrond)

Bepaal z.s.m. potentie ondergrond voor wko/geothermie en ordenen

Reserveer ruimte voor kabels, leidingen, opslag en andere voorzieningen (bronnen,

warmtestations) in de ruimte(3D)

• Multifunctioneel gebruik

• Bevoegdheden open en gesloten wko-systemen zijn gescheiden, vroeg provincie betrekken

Projecten

•S

H2Ruimte

12

4. Verbetering bereikbaarheid en verduurzaming mobiliteit

Maatschappelijke opgave• Accent op vormen van vervoer die weinig ruimte vragen en duurzaam en gezond zijn:

lopen, fietsen en openbaar vervoer (ook over water).

• Mobiliteitsgroei gaat niet ten koste gaat van veiligheid en gezonde lucht

• Mobiliteitsgroei draagt bij aan ruimtelijke doelen zoals verduurzaming, economische

vitaliteit, toegankelijkheid en bereikbaarheid van zorg. Denk aan autoluwe gebieden,

(snel)fietsroutes, uitbreiding van stedelijk openbaar vervoernet in regio.

• Autobereikbaarheid belangrijk voor glastuinbouwgebieden, bedrijventerreinen en

woongebieden (mcl. kernen op de eilanden).

• Congestie verminderen/doorstroming verbeteren op en nabij snelwegen en regionale

en/of randwegen.

• Ontwikkeling van transport van producten via tunnels met name op/vanaf daarvoor

bestemde agro logistieke bedrijventerreinen.


• Waterberging door toename verharding

• Parkeerruimte

• Wegencapaciteit (o.a. Westland)

• Verdeelstations introduceren (lokaal)

• Aansluiting openbaar vervoer op grotere “hubs”(zoals

Rotterdam)

• Voldoende capaciteit op rijkswegen om sluipverkeer door

de stad te voorkomen (A12-N206-A4-A44 v.v.)

Faciliteren fietsgebruik en frustreren autogebruik (bijv.

minder Parkeerruimte)

Ze 1f rijdend vervoer

Vervoer over water voor personen en goederen

Fiets, fiets, fiets + lopen (wandelen)

0V- netwerk RandstadLight rail naar Rotterdam en Leiden + MaaS-diensten

Uitbreiding metronet — combineren met vrachtvervoer en

distributienetten

Bodemgesteldheid in relatie tot belasting door verkeer

Aanpassing polderwegen/routes

Ruimte voor nutsbedrijven

Groter en gedegen fietsleensysteem

8”

H2Ruimte

13

Ondergrond agenda

4. Verbetering bereikbaarheid en duurzame mobiliteitDraag Productie Regulatie Informatie

kwahteiten kwaflt&ten kwuliteiten kwaliteiten

Draagkracht om • Gewasproductie Schone en Archeologische

te bousoji 9 1 veilige h deinwrdon 4

3Ondergronds Ç Voorraad levende bodem Aardkundige

12 drlnkvati 1 1 waardri 1

abeln, leidrigen Voorraad Stahele bodem landschappelijke

en liolsiring 9 grondwater 1 14 divrsltlt 9

. - Voorraad Walurbc’rgnnde tcologlscheJ] Bu,sleidirigen

- delfttoffnri -

-‘-

bodem---=

diversiteit

Voorraad ‘ Wat&lltererrdu— - Wortelruimte: fossiele energie

bodem 4

Warmtejkoude Geothern,ie KoolstftLI opslag blndnd

C bodem

Opslag van‘-------- stoffen

Ondergrondkansen

1. Introduceren kabelgoten, leidingstraten, buisleidingen langs c.q. onder infrastructuur

2. Herschikking of ander profiel van kabels en leidingen kan aanzienlijk minder overlast

opleveren bij (on)gepland onderhoud — komt mobiliteit ten goede

3. Probeer conflictsituaties tussen ondergrondse en bovengrondse infrastructuur te beperken

• Ondergrondse infra heeft groot maatschappelijk belang en zie vitale ondergrondse

infrastructuur als kader; vraagt vroege betrokkenheid van relevante partners en stimuleert

denken in alternatieven.

• Van gratis Parkeren op straat naar betaald parkeren ondergronds: auto uit straatbeeld, fiets

er in.• Ondertunneling N44/A44 vergroot kwaliteit fysieke omgeving en zorgt voor betere

doorstroming en minder sluipverkeer

• Betere aantakking op OV/lightrail

• Lightrail op de grond of onder de grond

• Ondergronds transport naar biovergister (Nieuw Reijerwaard)

• Infrastructuur veilingroute verbreden; waterdoorlatend en groene boezem rondom (fijnstof+ gasabsorptie)

Projecten

- Ondertunneling N44/A44 (WA)

- Nieuw Reijerwaard (RI)

14H2Ruimte

5. Efficiënt ruimtegebruik met kwaliteit via inbreiding en (een beetje) uitbreiding

Maatschappelijke opgave• Benutten van verdichtingsmogelijkheden binnen bestaand bebouwd gebied.• Voor woningbouw heeft inbreiding de hoogste prioriteit, niet in de laatste plaats om

ruimte buiten bebouwd gebied te sparen.• Bij inbreiding rekening houden met stedenbouwkundige inpassing (passend bij het

gebied), intensief ruimtegebruik (verdichting), leefbaarheid en ander kwaliteitseisen aande woonomgeving.

• In binnensteden met vele complexe locaties met conflicterende ruimteclaims en weiniggrond in bezit van gemeente focus op een beperkt aantal intensiveringsgebieden

• Naast inbreiding is revitalisering van bestaande wijken aan de orde evenals van diversecentra (dorp, winkel, stadsdeel, etc.).

• Ook voor bestaande werkgebieden geldt: inbreicling, verdichting, intensivering vanruimtegebruik (“van meer naar beter”).

• Bij uitbreiding/stedelijk uitleg voor wonen (en werken): goed ruimtelijk ingepast(infrastructuur, landschap aansluiting bestaande bebouwing nabijheid voorzieningen,etc.), duurzaam en onderscheidend.


• Waterveiligheid/waterkeringen• Verdichting rond Hoogwaardig Openbaar Vervoer• Multifunctioneel gebruik van de ruimte• Lucht en ruimte behouden om ook in de toekomst

flexibel te blijvenVoldoende ruimte voor kabels en leidingen bijinrichting van krapper wordende openbaar ruimte —

Aandacht voor aanleg, beheer en externe veiligheid.Hoogbouw koppelen aan draagkracht grondKantoren recyclen/opcyclenSociale woningbouwopgave is niet via inbreiding op telossenOpstellen kwaliteitsprofielen/gebiedsprofielen:ruimtelijke kwaliteit operationaliserenMeer leegstaande kantoren ombouwen tot goedkopewoningenFlexibel bouwen , voldoende groen behouden in destad100% inbreiding 0% uitbreidingLuchtkastelen bouwen: footprint bebouwingonttrekken (reduceren) aan bodem

H2Ruimte15

Ondergrondagenda

Voorraad Waterfilterenifefossiele energie bodem

Kcsolstofbindendebodem

Aanvullingen:

- Trillinghinder spoor en metro- Waterveiligheid

Ondergrond kansen

1. Voorwaarde om een kans te worden is alle betrokken partijen zo vroeg mogelijk betrekken.

Dat begint al bij de planvorming: door goede en tijdige afstemming kan overlast voor burgers

zoveel mogelijk worden beperkt en kosten worden gereduceerd.2. Waterberging

3. Ruimte voor kabels & leidingen: leidingstraten (reserve inbouwen); denk vanuit straatprofiel

- Slim ruimtegebruik, combineren van functies- Minder kabels en leidingen in waterkeringen/borgen van waterveiligheid

- Nuttig gebruik van de bodem door hoogbouw: ruimtebesparend en ondergronds parkeren

- Kans om én economie te stimuleren door mono-bedrijfsterreinen te transformeren én alleduurzaamheidsaspecten mee te nemen (gezondheid/energietransitie/waterberging/

ontharding/recreatie/etc.)

Projecten

- Hofjeswoningen Schipluiden (en Maassluis) (inbreiding): gasloos, archeologie, groeneopenbare ruimte (MD en MA)

- Dorpshart Zwartewaal: deels uitbreiding, inbreiding op vrijkomende locaties (BR en WSDH)

- Tiny houses / klimaatneutraal (Nl/WSDH)

- Hoogbouw bij NS station en standaard parkeernorm Vreemde combi (BAR)- Tuindershof/De Scheg: nieuwe woonwijk op voormalig glastuinbouwgebied (gasloos,

klimaatbestendig) (PN)

5.Draad Productie Regulatie Informatie

kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om - GwasproductIe Schone en Arihirologische

te bouwen 9 1 ..,. waarden 4

1 Ondergronds. Voorraad Luaerrde bodem Aerdkurrdige

txruwen 12 drinkwater 3 t.- 1 waarden 2

— -;

, Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bdm Landschapt.wlljkea

en riolerrnp 18 grondv,ater 3 9 ml versiteit 2

. . - Voorraad Waterbergende ErologischeBursleidirrgen

delfstoffenbodem 9 divcrsiteit 3

.4

—-

Wortrilruimte 3

War rmrte/kude

opslag 10

Opslag vristoffn

Geothermnie

9c

H2Ruimte

16

6. Verduurzaming en modernisering van de glastuinbouw

Maatschappelijke opgave• Verregaande verduurzaming en modernisering van de glastuinbouw om toonaangevend

in de wereld te blijven: herstructurering van tuinbouwclusters en een uitstekendebereikbaarheid.

• Herstructurering combineren met verbetering van ontsluiting, de wateropgave en derealisering van groene recreatieve verbindingen.

• Concentreren van glastuinbouw in cle duurzame concentratiegebieden van eenvoldoende omvang. Nieuwvestiging stimuleren en solitaire vestigingen verplaatsten naarclusters.

• In de glastuinbouwconcentratiegebieden is het ruimtegebruik meervoudig, intensief,multifunctioneel, klimaatbestendig en efficiënt.

• Het ruimtelijk beleid faciliteert dat producerende, toeleverende, verwerkende endistribuerende bedrijven moeten kunnen groeien.

• Investeren in hoge waardige kennis en kennisnetwerk: ‘Agro-Innovation Campus’ en‘Greenport Westland Internationaal Kenniscentrum’.

• Verbinden van de overlast van water en de toenemende vraag naar water in detoekomst. Door klimaatverandering en intensievere teelt lijken vraag en aanbod in detoekomst steeds verder van elkaar verwijderd te raken.


• Waterberging• Gietwaterbehoefte? - specifiek water - infrastructuur nodig• Inrichting samenwerking partijen waterberging — natuur• Glastuinbouw voorloper geothermie: zorg er wel voor dat stedelijk gebied kan aansluiten

op (rest)warmtenet• Surplus geothermie voor andere functies in het buitengebied• Tuinbouw kan ook op verdieping met water- en andere opslag en transport op maaiveld• Mogelijkheid ander type kas met minder glas vanwege energiezuinigheid• Koppelen initiatieven Westland en Oostland• Kennisciuster Agrokoppelen aan mobiliteitsknooppunt BLEIZO• Aansluiten alle glastuinbouw op warmterotonde (restwarmte)• Kans vermarkten (internationaal) van “good practices”• Koppeling geothermie/wko• Herverkaveling• Mogelijkheid tot kweken met UV

17H2Ruimte

Ondergrond agenda

Aanvullingen

• Brijninfiltratie

• Onttrekking grondwater in relatie tot verontreiniging Haven industrieel complex (HIC)

Ondergrondkansen

1. Geothermie en warmterotonde + hoge temperatuurbuffering in de ondergrond

2. Tegengaan verzilting door zoetwateropslag in de bodem (COASTAR-project)

3. Waterberging onder kassen• Tuinbouw in lagen - koppeling met circulair• Hemelwater (her)infiltreren (waterbank) (relatie met kans 2)• Brijnoplossing: afvoeren naar zee, gebruik restproduct strooizout?• Verbetering van de landschappelijke diversiteit door koppeling met groenblauwe

dooradering juist tussen kassen door• Gebruik nieuwe technieken glastuinbouw. Systemen: berging + controle bijv. 50-50• Schoon kaseffluent/betere zuivering/terugdringen pesticiden/biobased engineering

Projecten

- COASTAR: tegengaan verzilting, verzoeten, ruimte voor zoetwater en tegengaanbodemdaling (DU/WE)

Uitdaging 6: GlastuinbouwDraag Productie Regulatie Informatie


Draagkracht om Gewasproductie Srhone en ArcheoloRischete bouwen . veilige bodem

-- waarcien. 1_---—- .

j Ondergronds Voorraad t evende bodem Aardkundige

-‘t• 2 - waardenbouwen drinkwater 4Kabels, leidinRen Voorraad Stabiele bodem tandschappeliike

•;-: n riolering 5 grondwater 7 2 diversiteit 2

Voorraad Waterberp,ende EcologischeCe is leidingen

delfstoffenbodem 5 dlvLrsltut 1

$ Wortelririmte1

Voorraad ‘ Waterlilterende, - fossiele energie bodem

:*

WarrOte/kOude Geotirermie Koolstof

aI 12

----_-- Opslag van‘‘ stoffen

H2Ruimte18

7. Gezondheid

Maatschappelijke opgaveDit thema is tijdens de sessie toegevoegd met als “invullingen”:

• Plaats geven in omgevingsvisie en omgevingsplan• Bescherming drinkwater waterwingebieden• Waterkwaliteit bij berging in stedelijke gebieden• Beleving omgeving bijv. groenstrook met bomen die stof en geluid absorberen• Geen plassen met modder. Droge voeten• Hittestress groen en water• Relatie met groen blauwe hoofdstructuur

Ondergrond agenda

7 (cni r4hcir1Draag Productie Regulatie Informatie


Draagkracht om cewasproductie Schone en Archeologischete bouwen vel ige bodem waardenq

—- 13. Ondergronds Voorraad Levende bodem Aardkundige

&s’ bouwen drinkwater 8 4 waaien

Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem Landschappelijkeuj__ .L

en riolenng grondwatr diserstit

ii Buisleidingen 1 Voorraad Waterbergende EcologischedelFstoFfen

bodem diversiteit

1 Voorraad ••‘ Waterflierende- Wortelruimte Fossiele energie

bodem 6

Warnite/koude Geothermie Koolstof

opslag 1 -‘

bindende

C bodem 1

,

Opslag sanstoffen

19H2Ruimte

Ondergrond kansen

1. Vergroenen openbare ruimte inclusief parkeerterreinen t.b.v. water/klimaatadaptie enbeperken hittestress + waterkwaliteit verbeteren

2. Ontharden en vergroenen voor een beter leefklimaat

3. Bescherm/behoud voorraad drinkwater voor gemeente/regio.• Ondertunneling N44/A44 vermindert uitstoot fijnstoffen

• Inpassen bodemverontreiniging• Gezondheid én veiligheid: bodem als spons + waterberging + zuivering (ook zzs?)• Aansluiten op alle initiatieven voor duurzame landbouw zoals voedselfamilies ZH,

streekproducten, voedselbossen, herenboeren (coöperaties van particuliere afnemers,stadslandbouw

• Geen warme leidingen naast drinkwater: kans op legionella

Projecten

- Ondertunneling N44/A44 (WA)

- Geluidswal/parkwal met overtollige grond (MA)

— .-.L.i

H2Ruimte

20

8. Circulair

Maatschappelijke opgaveDit thema is tijdens de sessie toegevoegd met als “invullingen”:

• Hergebruik• Hergebruik grond(stromen): samenwerking tussen gemeenten voor hergebruik partijen

grond• WKO in evenwicht: niet bevriezen of opwarmen ondergrond• Gebruik van bestaande materialen• Circulair agrarisch landschap

Ondergrond agenda

8. CirculairDraag Productie Regulatie Informatie


Draagkracht om Gewasproductie Schone en Archeologische

, te bouwen 1 ..-‘‘ veiiige bodem 2 ‘ waarden 2.

Ondegronds vocraad Levende bodem $ardkurrdgi[4 . , (‘ waarden

bouwen 2 drinkwater j i --

Xabels, leidingen Voorraad Stabiele bcxiem Landschappelijke

en riolering 3 grondwater 4 ‘. 1 çiiversrteit 2

Ouisleidinen . Voorraad Waterherende Ecologiche

J41 deltstnflenbodem 3 dieersltrit 9

Wortelruimte Voorraad , Waterfiterende

— 1 fossi&e energiebodCrn

Warmte/koude KoolstofGeothermie

bindendeopslag S

C bodem 1Opslag van

stoffiri 1

Ondergrondkansen1. Grondbank: hergebruik gronden (voormalige) startplaatsen/hergebruik grond2. Circulair waterbeheer3. Kringloop landbouw: restproduct bedrijf is grondstof volgend bedrijf• Biologisch afval gebruiken als bouwmateriaal• Maaisel waterbeheerder gebruiken in potstal duurzame boeren• Biobased/biologisch afbreekbaar (Bi0PE)• Regionale afspraken gifgrond -‘ golfbaan?

Projecten- Geluidswal/parkwal van grondoverschot realiseren t.b.v. geluidsreductie (MA)

21H2Ruimte

Deel 3 Ondergrondagenda deelnemende organisaties

BAR-orga nisatie

BAR-organkatie

Draag Productie Regulatle Informatiekwahteiten Kwa!ite?ten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductie Schone en Archeologischo

te boun en X - veilige bodem X, waarden

j Ondergronds Voorraad levc’rsdo bodem Aardkurrdigo

jj hou ven X jj drinkwiter X X ei iarden X

Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem Landschappelijke

-i1 en riolenrng X grond siter X diversiteit X

a,, Bulsloidirrgert - Voorraad Waterborgende Ecologische

• xdelf tofkn

bodem X diversiteit X

L. Wortulnuimto Voorraad ‘ Waterfilterunda

Xtossicle energie

bodem X

Warmte/kouda Gnotherrriie - KoolstofrÇ-i binidcnde

opslag Xbodem

Opslag van

çtotfen X

Brielle8rlcll

Draag Productie Regulatle Informatiekwaliteiten Kwaliteiten k woliteiterr kwaliteiten

Draagkracht om Gewaspnoductin Schone en Archeologische

—ahite bouc c ,

-- veilige bodem X ,,. waarden X

Ondergronds Voorraad LCvede bodem Aardkundige

bouwenc-- drinkwater waarden

Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem landschappelijke

en riolering X grondwater X X diversiteit X

L........aulsleldinigeri Voorraad Waterbergersdin Ecologischo

delfstoffenl’oniem X drsersireit X

Wortelruimte Voorraad Waterfilterende4 - fossiele energie bodemx

Warrnate/koude Geotherrrnie Koolstof

‘! opslag bindc’rrdeC boderrr

-—-- Opslag van! stoffen

H2Ruimte

22

DCMR Mitieudienst RijnmondDCMR Mllleudlenst Rijnmond

Draag Productie Regutatie Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewaspröductie Schone en Archeologische4,, ti bouwers

‘ veilige bodem x wsarden

Ondergronds Voorraad Levende bodem Adkundige

bouwers xdrinkwater

waarden X


‘,2 en riolering X grondwater X ‘Z X diversiteit X

Buislesdinsgen Voorraad Waterbergnrrde Ecologische

X delfstoffen X boden, X diversiteit X

Ô Wortelnuiraste Voorraad — Waterfilteroride

,fossiels energie bodem

Warrntnr/koude , Geothermle Koolstofh, ‘ ‘ bindende

opslag X bodem

- Opslag van

stoffen X

De IttDelft

Draag Productie Rogulatle Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewdsproductiv Sthone en Arhaologiscliete bouwers

veilige bodem X waarden Xje t

Ondergronds Voorraad Levende bodem Aardkundigedrinkwater waarden

bouwen X -

, Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem Landschappelijke

—,—-‘j’ en riolering X grondwaterX X JÇ dlversrtit X

Buisleidingern Voorraad Watenbergersde Ecologischedelfstoffen


j Wortelruirnte Voorraad Waterfiltererrde. fossiele energie

n ‘n- X bodem X

Warmte/koude n5r’nrhern,me Koçlstof

opslag X

. Opslag vanstoffen

H2Ruimte

23

Den HaagDen Haag

Draag Productie Regulatie informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewprodactie Schone en Arclilogrschnte buua ii d veilige bodem X . waarden X

: Ondergronds Voorraad levende bodem Aardkundigewaarden

bouwen xdrinkwater X x

ah&s, leidingen Voorraad [ Stabiele boden, Landschappelijke

-‘ en riolering X grondwater X X diversiteit X

uisleidingen Voorraad Watrnrbrrrgende Ecologische

•delfstoffen


Wortlruinirte-

Voorraad Waterfrltereniiefal energie

=

L Warmte/kaudmr Geotlnerrnie Koolstof(.i_I

blad nid--.- opslag X C bodemni

‘ Opslag vanstoffen

Dunea Duin & WaterDunne DuIn & Water

Draag Productie Regulatie Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewanproductie Schone en Archeologischete bouwen - veilige bodem waarden

j Ondergronds Voorrand Levende bodem Airdl rindipe

bouwen X j drinkwater Xwaarden


en rio’eniirg X brorrdwatcdiners telt

--

uislrridingeni Voorraad Vlaterbergeride Ecologischedelfstoffen

bodem X dinersiteit X

j Wortnrlruimte Voorraad ‘‘ Watecfilteienndc

x Ii- fossrelc eniirrgie bodem

Warmte/Sonde Geothermie Koolstof

•I opslag bindende

---L. bodem

c Opslag sanstoffen

H2Rujmte

24

Evides waterbedrijfFs,idtrs waterbedrijf

Draag Productie Regulatie Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kw&(feiten kwaliteiten

Draagkracht om c5ewasprodurtie Schorre en Archeologischete bouwen - - ‘ waarden

vwlrc bodem X—,_e-_

L

Ondergronds - Voorraad Levende bodem Aardkundige‘t, - -

— waardenbouwen x drinkwater X


(. en riolering X grondwater X x diversiteit

Buisleidingen Voorraad Waterbergende Ecologische-. 47 delfstoffen —, bodem diversiteit

ïx

L Wcsrtelrruimte Voorraad Waterfilterendefossiele energie i-- bodem

----

Warrrrte/koude Geothermie Koolstofopslag bindende

-—---bodem

- Opslag vanstoffen

HeHevoetsluis1-fellevorteluk

Draag Productie Regulatle Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewirsproductie Schone en Archeologischete bouwers

veilige Irorlem x waarden

, Ondergronds Voorraad Levtnde bodem Aardkundigv

bouwersdrinkwater waarden


en rioleringgrondwater

— X diversiteit X

Buisleldingers Voorraad Waterbergersde Ecologische_fL_._ delfstoffen bodem —-

—w diversiteit X

4 Wortelrulmisi Voorraad ‘- Waterfilterende. --

— x fossiele energie bodem

Warmte/koude Geothermie - Koolstotbindende

r_j opslag Xx C bodem

Opslag vanstoffen

H2Ruimte

25

LansingefLandiansngerIatid

26

15chendafl1V00rbutg

H2Ruimte

MaasstuisMeassiuls


Draagkracht om (dewasproductie Schone en Arologische

4 te bouwen veilige bodem waarden—I ,, - 1

-..

Ondorgrorids Voorraad lovende bodem Aardkuridigv

bouwers x drinkwater X X waarden X

. Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem landschappelijke

en riolering0e’at x diversiteit X

J Buisleidingen Voorraad Waterbergeride Ecologische— dlftff

X bodem X diverçiteit X

Woitelruimtis Voorraad Waterfiltereride

x fossiele energiebodeni X

• Warmte/koude Geothermie Koolstofi!i rfri bh,deii<je

opslag XX bodem X

Opslag eau

stoffen X

Midden-DelfiandMldden-De(flend


Draagkracht om Guwasproductie Schone en ArcheologischerI te bouwen . veilige bodem

X -- waarden X

Ondergronds ç Voorraad levende bodem Aardkundige

£;: busseri drinkwater X X waarden X


en riolering X — grondwater X X diversiteit X

Buisluuidirsgori Voorraad Wutcrbergersde - Ecologisched 1fl t! --

. X j- oovbodem X diversiteit X

Wortelruirrite Voorraad ‘‘ Waterfilterersde

-- x fossiele ersergie bodem

Warmte/koude Geothermie Koolstof

)( Çfs’tl bindendeopuag

x c bodem

---. Opslag van

iÈi stoffen

H2Ruimte

27

NissewaardNiese!waard

Draag Producta Regulatle Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Girwasproductie Schone en Archeologische

te bouwen X t ueiige heet ere x waarden

! Ondergronds Voorraad tvende bodem Aardkundige- drinkwater waarden

bouwCn X

<ahels, leidingen Voorraad - Stabiele bodem landschappelijke

—-—---- en riolering grondwater X diversiteit X

Buiskrldirrgen Voorraad Waterbergerrde EcologischeOfïiin

bodem X a diversiteit X

$ Wortiriruimte Voorraad ‘ Waterfilterenrdefossiele energie —

X boden, X

Warmte/koud€r Geothernire Koolstof,_1.I bindende

OPShf X C boderri

J± Opslag an

= stoffen

Pijnacker-NootdorpPijnacker-Nootdorp

Draag Productie Regulatie Informatiekwaliteiten Kwaliteiten kwuliteiten kwaliteiten

Dnnagkracht om asprodactie Schone en Arctroologrschnr

te bonn er X ._. veilige bodem x waarden

: Ondergronds Voorraad - Levende bodem Aardkundige

—mr--• drinkwater x waardenbouwen X

,. Kabels, leidingen Voorraad Stabiele bodem t andschappelijke

cii riolering X — gondwater X X dnversrteit X

Buisleidingern - Voorraad Waterbongenrdv Ecologische

--

delfstoffen‘ bodem X diversiteit X

4 Wortelnuirrnte Voorraad Waterfilterendefossiele energie

boden, X

Warrnnte/kude - Geothermie KoIstof4 - bindende

opSlag X C bodem

- Opslag sam

stoffen X

H2Ruimte

28

Provincie Zuid-HollandProvincie Zuid-Holland

Draag Productie Regulatie Informatiekwaliteiten —_Kwaliteiten kwaliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductie - Schone en Archeologische

i -‘ waardente bouwen X —ytt,a X veilige bodem X

Ondergronds Voorraad Levende bodem Aardkundige

L— drinkwater X X waarden X

Ilabels leidingen Voorraad Stabiele bodem Landschappelijke

—--*—•t en nolennk’ X grondwater X X diversiteit X

Buisleldingen Voorraad Waterbrrrgeride Ecologischedelfstoffen

X bodem X diversiteit X

Wortelruimte Voorraad Waterfilterendefossiele energie

bodem X

Warrnte/koude KooistofGeothermie X

opslag x bindende

[ C bodem X

Opslag vanstoffen

Rijkswaterstaat

RijkswaterstaatDraag Productie Regulatle Informatie



te bouwen X veilige bodem x waarden

Ondergronds

Voorraad Leeede bodem Aardkumidige

boussenidrinkwater

waarden X

.1 • Kabels leidingen — Voorraad Stabiele bodem Landschappelijke

eis rioleninj,— grondwater

diversiteit X

Buisleidingen Voorraad Wuterhergende Ecologische

x delfstoffenbodem X diversiteit X

$ Wortelnuimte Voorraad Waterfilterender fossiele energie — bodem

—

Warrntejkoude •-.- V KoolstofGeothermie X

!1 opslag x ---

-- Opslag van

__________

stoffen

H2Ruimte

29

RotterdamRotterdam

Draag Productie Regulatle Informatiekwaht€iten Kwaliteiten kwolititn kWaî?teiten

Draagkracht om Gewasproductic Schone en Archeologische

Ee brii en X X 4 veilige boden, X

Ondergronds ç Voorraad Lvnde budm -. Aardkundigv

X drinkwater X x vaar&n

nhels, leidingen Voorraad Stabiele bodem land5chappelijke

en riolering X grondwater X X diversiteit X-

gulslcldrngen-

Voorraad Walerborgmide Ecologische

x delfstoffenbodem X --— diversiteit X

Wortelruimte Voorraad Waterfiltureride

fossicic cnerglebodem X

Warrrite/koude Geotinernire • Koolstofbindende

opslag X- c

X boden, X

r_ Opslag van

stoffen X

SchiedamSchiedam

Draag Productie Regulatie Informatiekwcihteiten Kwaliteiten kwoliteiten kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductic Schone en Archeologische

t. brus. en X veilige bodem x —

saard

-_-

1

Ondergronds ç- Voorraad Leende bodem Aardkundigv

“J bouwen x drinkwater X x wanrdcn

Kabels, leidingen — Voorraad Stabiele bodem Landschappelijkegrondwater diversiteit

enrio[erirsg X ---- - X--

Buisleldirsgc’ni Voorraad Waterbengeirdo £cologlschc’delfstoffen


Woitlnuimte Voorraad Waterfilti’rorrde

fossiele energieX

h ViarnritC/koud te Geothenmie Koolstot

¶ bindende•-__- opslag X c

X bodem X

I. - Opslag van

stoffen )C

H2Ruimte

30

VlaardingenVIaadingen



4 te bOUwen 4. veilige bodem X ..- waarden X


bOWdrink sater x


en riolering X grondwater X X diversiteit X

Buisleidingen Voorraad Waterbergende Ecologische

:. x -iff- delfstoffenbodem X diversiteit X

Wortelruinite VouraadfuuvIe Watertiltereride

energie x bodem

½ Warmte/koude Geotherrnie Koolstofbindende

opslag X - C bodem

m Opslag vanstoffen

Waterschap Hollandse DeltaWaterschap Hollandse Delta

Draag Productie Regulatle Informatiekwaliteiten Kwaliteiten k waliteiteri kwaliteiten

Draagkracht om Gewasproductie — Schone en Archeologische. te bouwen x veilige bødem waarden


L. bouwendrinkwater

j. aardcrs X

, Kabels, leidingen Voorrasd Stabiele bodem , Landschappelijke

en riolering X grondwater x x dlersiteit

Ruisleidingen Voorraad Waterbergersde Ecologische

x :: delfstoffenbodem X diversiteit X

Wortelruimte Voorraad - Waterfilterende

x fossiele energiebodem X

Warmteflmudeopslag

Opslag vanstoffen

Geothermie XTtlsib’t

c

Kooistofbindendebodem

H2Ruimte

31

Werkorgansatie DuivenvoordeWerkorganisatle Oulvenvoorde


Draagkracht om Gewisproduetie Schone en Archeologische

te bouwen—‘rn--- veilige budm X waarden X

-.

Ondergronds Voorraad levende bodem Aardkundige

—

bouwen drinkwater Xwaarden

., Kabels, leidingen Voorraad Stabiele hodm Landschappelijke

‘ en riolering X grondwater x diversiteit X

uisleidingen Voorraad Waterbergeride Ecologische

f delfstoffenboden, X ‘A diversiteit X

n4s

Wortelruimte Voorraad - Waterfilterende

x fossiele energiebodem X. -

Warmte/krrude Georhurmie Koolstof

g opslagbindende

J_-1 c boden,

- Opslag vanstoffen

WestiandWstbnd

Draag Productie Regulatie Informatie


Draagkracht om Gewasproducte Schone eis Archeologische

. re bouwen X X veilige bodem x waarden

. Ondergronds Voorraad Levende bodem Aardkuridige

bouwendrinkwater v aardin

Kabels, leidingen Voorraad Stabll bodem LaridsLttappchijke

en riolering X , grondwater X Xdiersitit

Buisleidingen Voorraad Waterbergende Ecologische

—‘‘-——— / delfstoffenbodem

diversiteit

hH-1Wortelruirote Voorruad Waterfilterende

fossiele energie boden,•L

- Warnte/koude Gentherrnie Koolstof1i opslag - bindende

C boden,

Opslag van

stofferr X

H2Ruirrtte

32

Zoetermeer

Zoeterrneer


Draagkracht om l3ewasprodvctie Schone en Archeologische

te bouwen x :L X veikge bodem X wasrden X

[ Ondergronds Voorraad Lewende bodem Aardkundige

£j bouwen X drinkwater X wasrden

, Kabels leidingen Voorraad Stabiele bodem Landschappelijke

en rioleririk X grondwater X — X dioersiteit X

8uisleidingen Voorraad Waterbergende Ecologische

delfstoffen X bodem X diversiteit X

$ Wortelruimte Voorraad Waterfilterende

, - fossiele energieX bodem X

Warmte/koude Koolstof

Lii’-- opslagGvothei mle X

lT7i bindende

jOpslag van

stoffen X

1

H2Ruimte

33

2e...Ondergronds-voorraad Levrrd hoderrr Aardkundrge., bouw..rri.-drirrkwter 38/14 wardcrr S4/11...

Documents

Transcript of 2e...Ondergronds-voorraad Levrrd hoderrr Aardkundrge., bouw..rri.-drirrkwter 38/14 wardcrr S4/11...