2e Jaargang/ Nummer 28/ 28 oktober 1994 Deze uitgave bestaat uit 20 pagina's

©1994,101 MIDCte Info-Scoop/ Nummer 28/28 oktober 1994

Van de redactie'; Tlati

In deze Info-Scoop een update van de gebeurtenissen in het voormalige Joegoslavië over de periode 10oktober t/m 24 oktober. Ook een overzicht van de gebeurtenissen in Rwanda, Burundi en Zaïre over dezelfdeperiode.Tevens wil ik langs deze weg kap R.C. de Jong hartelijk bedanken voor het vele werk dat hij verricht heeftvoor de Info-Scoop. Niet alleen was hij medeoprichter van dit bulletin, ook heeft hij tot Info-Scoop nummer27 de lay-oul op een voortreffelijke wijze verzorgd. Nel als velen binnen de Koninklijke Landmacht gaal ookkap de Jong naar het voormalige Joegoslavië. Hij zal daar, in Lukovac, de functie van S2 van het SptCdtgaan vervullen, 101 MIDCie wenst hem langs deze weg veel succes en een behouden terugkomst toe enmisschien kan hij ons als oogetuige op de hoogte houden van de gebeurtenissen aldaar. Als opvolger van dekap de Jong zal de vdg Crootendorsi proberen zijn taak op een even voortreffelijke wijze voort te zenen.

HET VOÖRM&ïilG JOEGOSLAVIËran :ïO«ófctober {/m 2<J oktober 1994

-BEN OVERZICHT-

101 MIDciesectie Joegoslavië

INLEIDING

REPUBLIEKENvan liet voormalig Joegoslavië

In deze samenvatting wordt de situatie van 10oktober 1994 tot 24 oktober 1994 behandeldonderverdeeld iii:

Republieken van het voormaligJoegoslavië'Bosniê-H ercegovina:'politieke aspecten'militaire aspecten'VN en EUBalkan

KROATIËDe speciale VN-rapporteur i- .uke de rechtenvan de mens, Tadeusz Mazowiecki, hekelde op12 oktober het geweld waarmee de Kroatischeautoriteiten optreden bij het uitzetten vanhuurders uit gebouwen die vroeger heteigendom waren van het JoegoslavischeFederale leger. In de meeste gevallen zijn debewoners Kroatische Serviërs. Mazowieckibestempelde hel als illegaal. De regering had infebruari beloofd op te houden met diepraktijken, maar de uitzettingen lijker. eerderdeel van het regeringsbeleid te zijn geworden.

Lord Owcn, voorzitter van de InternationaleConferentie over hel Voormalige Joegoslavië,zei op 18 oktober da! de toekomst van de VN

Copyright 1994, 101 MIDCie Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

in de UNPA's in gevaar was door problemen inde onderhandelingen met de Kroatischeregering. De Kroatische regering heeft geëistdat de W voldoet aan de voorwaarden bij hetmandaat. Het eist de terugkeer van Kroatischevluchtelingen en wenst de integriteit van deKroatische grenzen te handha%'en (zie infoscoopnr. 27). "Therc is little doubt that if we areunable to make substantial progress beforeJanuary, the chances of a renewal of themandate are very few1' (Time 19/10), aldusOwen. Een oorlog tussen Ser-'ië en Kroatië isdan vrijwel onvermijdelijk. UNPROFOR'stoekomst in de hele regio zou volgens Oweu indat geval onder druk komen te staan.Akashi drong er bij de Kroaien op aan om hundreigementen om UNPROFOR naar huis testuren niel uit te voeren.Akashi venvacht dat "de mini-Contaci-groep"oftewel "de Vier van Zagreb* - de ambassadeursvan de Verenigde Staten (VS) en de RussischeFederatie (RF) en de vertegenwoordigers vande Europese Unie (EU) en de VerenigdeNaties (VN) • binnenkort een ingewikkeld enambitieus nieuw vredcsplan voor Kroatië klaar/uilen hebben. Volgens de Kroatische1 media/ou het pi.tn een Servische erkenning van degren/cn van Kroatië inhouden, alsmedeautonomie - in plaats van zelfslandichcid - voorde Servische Krajina.

UNPA'S/SERVISCHE KRAJINABurgemeester Kramaric van de Oost-Kroatische stad Osijek heeft de sccretaris-generaa] van de VN, Boiitros-Ghali, en deambassadeurs van de VS, de RF en Duitslandverzocht om hulp bij zijn pogingen Kroatischevluchtelingen tijdens Allerheiligen in staat testellen een bezoek te brengen aan de gravenvan familieleden in hun woonplaatsen in deServische Krajina.!n het van september 1991 tot mei 1992gebombardeerde Osijek, dal van drie kanteningesloten wordt door Serviërs, wonenduizenden door etnische zuiveringen verdrevenKroatcn uit het Servisch gedeelte van de stad,uil Vukovar en uil de regio Baranja(Frankfurter Allgetneine Zeitung 18-10).

SLOVENIËDe Italiaanse regering heeft aangekondigd deratificatie van hel associatieverdrag van Sloveniëmei de Europese Unie (EU) afhankelijk tewillen maken van een definitieve regeling

omtrent de kwestie Istrié. Istric behoorde tot1797 en tussen 1915 en 1945 tot Italië. Na deTweede Wereldoorlog raakte een grool deel vande daar woonachtige Italianen hun bezittingenkwijt. In 1975 werd in het Verdrag van Osimotussen Italië en Joegoslavië de grens erkend eneen principe-akkoord bereikt over deschadevergoeding voor de gedupeerde Italianen.

Italië lijkt nu afstand te nemen van het Verdrag.De Italiaanse regering, die bestaat uit eencoalitie (de nationale alliantie) van rechtsepartijen - de Lega Lombarda, Forza Italia ende Moviemento Sociale Italia (MSI) - wil datdie Italianen hun bezit weer terug kunnenkrijgen of dat hen ten minste de mogelijkheidwordt geboden om dit terug te kopen. Italiaanseinstemming met het associatie-verdrag isdaarnaast afhankelijk van een regeling van hetminderheden-vraagsiuk. Vandaag de dag zijn ernog ongeveer 3000 Italianen in de streekwoonachtig. Met de rechten van dezeminderheid wordt in vergelijking met de 40.000man sterke Sloveense minderheid in deprovincie Triest, Gorizia (Górz) en L'dinccchler uitstekend omgesprongen door Ljubljana.De nieuwe koers van Italië wordt toegeschrevenaan de rcgeringsdeelname van de neo-fascist ische MSI, die nooit afscheid heeftgenomen van de fascistische idealen van hetterucwinnen en 'her-ilalianisercn' van heteeuwige Italië.De grondwet van Slovenië, dat in 1991onafhankelijk is geworden, verbiedt hetaankopen van onroerende goederen in Sloveniëdoor buitenlanders. De Sloveense regering lijktbereid om de grorJwet aan te passen in rui!voor l t i i l iuan .se i n s t e m m i n g mei he tassociatieverdrag, maar het is niet duidelijk ofhet parlement daarmee akkoord gaat.

SERVIËSlollcnberg CD Owen hebben r 14 oktober eenontmoeting gehad mei de Servische presidentMüosevic in Belgrado. Waarschijnlijk werd ergesproken over de Krajina Serviërs, in het kadervan de pogingen van de voorzitters om eentoenadering tussen Servië en Kroatië tebewerkstelligen (zie ook VN,'EU)

Er zijn aanwijzingen dat de grens tussen deFederale Republiek Joegoslavië (FR J; enBosnië, die gevormd wordt door de r.vier deDrina, niet geheel gefloten is voor militaire

Copyright 1994, 101 MIDCie Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober ]l>94

transporten. Het is echter onduidelijk ofeventuele schendingen van het embargo tegende Bosnische Serviërs plaats zouden vinden metgoedkeuring van de Servische regering.

VOJVODINANTR

KOSOVONTR

MONTENEGRONTR

MACEDONIË (FYROM)Op 16 oktober vonden presidents- enparlementsverkiezingen plaats in Macedonië.Tol aan de verkiezingen werd Macedoniëgeregeerd door een coalitie onder leiding vande sociaal-democraat Branko Crvenkovski vangematigde linkse partijen - die de verkiezingenin zijn gegaan als de Alliantie voor Macedonië -en de Albanese Partij voor DemocratischeVoorspoed (PDP). Het gematigd blok beslaatuit de Sociaal Democratische Unie vanMacedonië (SDSM), waartoe ook presidentGligorov behoort; Hervormingskrachten, eenliberale partij en de voormalige communistischepartij (SKM-PDP).Ondanks de Bosnische oorlog, het embargotegen de FRJ waarvan Macedonië deconsequenties ondervindt, het embargo vanGriekenland legen Macedonië, Albanesevluchtelingenstromen uit Kosovo en buurlandendie bezwaar maken tegen een onafhankelijkMacedonië, is Macedonië er onder leiding vanpresident Gligorov in geslaagd om nietbetrokken te raken bij de oorlog in het noordenen de inter-etnische betrekkingen in hel landzelf redelijk stabiel te houden. Als de huidigecoalitie geen meerderheid zou behalen of omandere redenen niet voortgezet wordt en debinnenlandse stabiliteit ondermijnd wordt, zoudat vergaande consequenties voor de hele regiokunnen hebben. Albanië, Griekenland, Servië enBulgarije zouden vermoedelijk daarbijbetrokken worden.De Alliantie voor Macedonië heeft zichgecommitteerd aan een continuering van dehuidige coalitie met de PDP. De coalitie staatechter onder druk van verschillende kanten.Enerzijds zijn er radicale Albanese nationalisten

die vergaande vormen van autonomie ofzelfstandigheid nastreven. De NationaleDemocratische Partij, een PDP splinter-partijonder leiding van Mendub Thaqi en de radicalevleugel van de PDP kunnen daartoe gerekendworden. Thaqi heeft gedreigd om een Albaneesparlement in Tetovo op te richten aJs er nietgauw vorderingen worden gemaakt met deinwilliging van Albanese eisen. Anderzijds zijner de Macedonische nationalisten, verenigd inde Interne Revolutionaire Organisatie-Democratische Partij voor MacedonischeNationale Eenheid (VMRO-DPMNE), die deAlbanese minderheid een oorlog hebbenbeloofd als ze blijven aandringen opfederalisering van en een gelijke status inMacedonië.Daarnaast staal de coalitie onder druk van deDemocratische Partij, onder leiding van oud-premier Petar Gosev, die collectieve rechtenvoor de Albanezen afwijst en de regering vancorruptie heeft beschuldigd. Tenslotte is er nogeen Links blok van christen democraten, eenServische minderheidspart i j en tweecommunistische partijen, de zogenaamde"Progresieve Democratische Linkervleugel vanMacedonië", die de oude Joegoslavischefederatie wil herstellen.Voor het presidentschap stonden de huidigepresident Kiro Gligorov en de leider van deVMRO-DPMNE, Gcorgievski, kandidaat. Tweeandere kandidaten, Haliti Saban (een lid van deTurkse minderheid) en George Atanasovski(een Amerikaanse Macedoniër) kregen devereiste 10.000 handtekeningen niet bij elkaar.Algemeen werd verwacht dat Gligorov zouwinnen en volgens de laatste berichten is ditook gebeurd.De voorlopig uitslag - na het telen van 51% vande uitgebrachte stemmen - is dat Gligorov 67%en Georgevski 10% van de r'emmen hebbengehaald. De kieswet voorziet in een tweederonde als geen van de kandidaten de absolutemeerderheid van de stemmen van allekiesgerechtigden heeft gehaald. Deze ronde zalplaatsvinden op 30 oktober. Uit de voorlopigeuitslagen van de parlementsverkiezingen blijktdat de regeringspartijen in totaal 40.9% van destemmen zouden hebben behaald. De AlbanesePDP zou op 13% van de stemmen kunnenrekenen en de VMRO-DPMNE op 8.5%. Hoedit resultaat zich vertaalt ui zetelaantallen in het120 zetels lellende Maccdom'sch parlement isnog onduidelijk. De officiële resultaten zijn nogniet bekend.

Copyright 1994, 101 MIDCie Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

De verkiezingen gingen gepaard mei veelcommotie. Radicale Albanese nationalisten,zoals de PDP-leider in Teiovo, AbdurahmanAliti, dreigden vooraf de verkiezingen teboycotten, omdat de Albanese v)uchtelingen dieuit Kosovo zijn gevlucht niet mogen deelnemen.Bij de verkiezingen '/.elf, die werden gekenmerktdoor een lage opkomst, deden zichonregelmatigheden voor. Veel stemgerechtigdenkwamen niet voor op de kieslijst. Als gevolgdaarvan werd een stembureau in Skopjebestormd. Volgens de kiescommissie echterhebben ongeveer 9000 mensen die op basis vanlegitimatie-bewijzen stemgerechtigd waren, maarniet op de lijsten voorkwamen, alsnog hun stemuil kunnen brengen.Internationale waarnemers bij de verkiezingenwaren het er niet over eens of dezeonregelmatigheden ernstig waren of niet.Volgens de waarnemers van de Raad vanEuropa verliepen de verkiezingen alles bijelkaargenomen correct, maar volgens de 540waarnemers van de CVSE zouden door deincomplete kieslijsien zo'n 10% van de kiezersverhinderd zijn bij hel uitbrengen van hun stem.Alle panijcn klaagden over onregelmatigheden.De CVSE-waarnemcrs hebben aangekondigdeen onderzoek naar de besehuldigingen in tegaan siellen.De gezamenlijke oppositiepartijen hebbengevraagd om de verkiezingen ongeldig teverklaren, omdat er op grote schaal zou zijngeknoeid. Gosev beschuldigde de regering vanwelbewuste obstructie van hel verkiezingsproces.De V'MRO klaagde dat door een nieuweindeling van de stemdistricten er geen goedeafspiegeling van de voorkeuren van de kiezer totstand is gekomen. De oppositie dreigt detweede ronde van de verkiezingen op 30okiober te boycotten vanwege de op groteschaal geconstateerde onregelmatigheden.Twintigduizend betogers gingen in Skopje destraat op. Ze eisten nieuwe eerlijke verkiezingenen scholden Gligorov uit voor Ccau^escu.Georgevski noemde de verkiezingen eenstaatsgreep door Gligorov. Georgievski enGosev hebben de voorzitter van het parlementgevraagd de kiescommissie te ontbinden en eenn i e t - p a r t i j g c b o n d e n r e g e r i n g n i e u w everkiezingen te laten uilsclirijven, anders zullenhun partijen de tweede ronde van deverkiezingen boycotten.

BOSNIÈ-HERCEGOVINA

B OS N Ie-H ER C EGOVIN APOLITIEKDe belangrijkste politieke strijdpunten in Bosniëin de periode van verslaggeving waren deontruiming van de berg Igman (ten zuid-westenvan Sarajevo), de voortdurende blokkade vanSarajevo, de onderhandelingeu over het toeslaanvan (met name benzine) konvooien en despeculaties over het bijstellen van hetvredesplan voor Bosnië van de Contact-groep.De relaties van de VN met de Bosnischeregering en met de Bosnische Serviërs slondcnals gevolg van deze punten zwaai onder druk.

De commandant van UNPROFOR, generaalRose, trachtte op 10 oktober de verstoorderelatie met de moslims te herstellen. De VNhad de moslims begin okiober valselijkbeschuldigd van het verminken van Serviërs bijeen aanval bij de berg Igman. Verder had deVN de BiH-lroepen bij de berg Igman. die /.ichin dt (voor hen verboden) gcdemiiilariseerdczone (DM2.) bevonden, geprobeerd teontruimen na heftige protesten van deBosnische Serviërs (zie infoscoop nr. 27).Volgens de moslims gebeurde het laatste onderdreiging van luch tac t i e s . De moslimsbeschuldigden de VN ook van het geven vano n v o l d o e n d e d e k k i n g h i j d esluipschuueraanvallen in het weekend van Sokiober. Generaal Rose ontkende dat meiluchtacties was gedreigd. In een interview zei hijverder: "11 is a fact that we -a- UN canuoi beimpartial because Ibis is about a recognisedmember of the UN who has beeu attacked andwhose nation has become a victim1' (Time10/10).Er bevinden zich nog altijd rond de vijfhonderdBLH-roilitaircn in de DMZ bij de berg Igman.De BiH had na overleg met de VN beloofddeze voor 17 oktober te ontruimen. De VN, diehet gebruik van geweld bij het demilitariserenvan cie veiligheidszone rondom de stad uitsloot,eiste het venre-k van de soldaten voor 2iokiober.Generaal Rose zegde na zijn onderhoud met demoslims op 11 okiober generaal Mladic, decommandant van de VRS, toe dat de bergigman afdoende zou worden gedemilitarisecrd.

Copyright 1994, 101 MIDCie Info-Scoop.'Nummcr 28/28 okiober 1994

Een gezamenlijke commissie van deverschillende partijen zou toezicht houden opde naleving van de overeenkomst. De BosnischeServiërs dreigden met een grootscheepse aanval,als de berg niet op 20 oktober zou zijnontruimd. De VRS voerde beschietingen uit opBiH-stellingen vanuit de DMZ. In reactiedaarop vroeg de Bosnische ambassadeur bij deVN, Mohmed Sacirbey, op 18 oktober deVeiligheidsraad om maatregelen te nemen inverband met de beschietingen.Toen dé BiH-müitairen bij Igman op 18 oktobernog niet waren vertrokken dreigde GeneraalRose in gesprek mei de Bosnische vice-premier,Ejup Ganic, om de blauwhelmen uit de DMZterug te trekken, als de BiH-troepen daar nieionmiddellijk zouden vmrekkcn. Rose brak helgesprek met de vice-premier af toen bleek dalde moslims niet bereid waren de berg teontruimen voor 21 oktober. Ganic hadverklaard dat Bosniê-Hercegovina eensoevereine staat is en dat Rose dit moes!respecteren. De posities bij de berg stellen deBiH in slaat om de aanvoerroule naar Sarajevoopen te houden en zich te verweren legen debeschietingen door de VRS uil de DMZ.In reactie op de weigering van de Bosnischeregering om de berg ie ontruimen zei TimSpicer, de woordvoerder van generaal Rose:"Wc have to considcr wheiher it's prudent lokeep UNPROFOR forces in a posiüon wherethey can no longer continue the job they havebeen doing becausc of the imransigence of theBosnian yovernmcnt". De Bosnische regeringkan niet meer opschieten met generaal Rose. Ineen brief aan de veiligheidsraad stelde MohmedSacirbey dal Rose eigenlijk voor een krijgsraadzou moeten verschijnen wegens zijn falen om opte treden tegen de Bosnische Serviërs.Na interventie van de speciale VN-gezanl inzakehet voormalige Joegoslavië, Yasushi Akashi, op21 oktober, verminderden de spanningen zich.Game zegde toe dal enige honderden strijdersv a n a f 24 ok tober zouden wordenteruggetrokken, op voorwaarde dat de VN deveiligheid van de route Split-Zagreb tottevredenheid van de BiH-generaals zougaranderen. De VN is feitelijk niet in staat aandeze voorwaarde te voldoen. Desalnietteminbegon de BiH op 24 oktober met hetterugtrekken van zijn troepen uit de stellingenop de berg.Als de BiH zich niet (geheel) terugtrekt zou deVRS tot actie kunnen overgaan, aangezien ze inde/e met enig recht mogen klagen. Als de VRS

Igman verovert, wordt de verleiding groot omeen nieuwe poging ie doen om Sarajevo inhanden te krijgen.

De moslims blijven overigens ontevreden overde manier waarop de VN optreedt tegen hetbeleg van Sarajevo. De Bosnische premier,Haris Silajdzic, lanceerde op 16 oktober eenbi t tere aanval op de i n t e r n a t i o n a l egemeenschap. Volgens Silajdzic negeert men de'wurging' van Sarajevo en reageert men alsofhet om een natuurlijke ramp in plaats van eendoor de Bosnische Serviërs veroorzaaktetragedie gaat. De internationale gemeenschapzou het beleg praktisch toestaan. Hij eisteluchtaanvallen totdat hel beleg opgeheven zouzijn.Eventuele wijzigingen in het vredesplan van deContact-groep, waarover naar aanleiding vanenige opmerkingen van de Franse minister vanbuitenlandse zaken Jupé druk wordtgespeculeerd (zie VN/EL"), wees hij van dehand. Radovan Kuradzic, de leider van deBosnische Serviërs, verklaarde op 19 oktober inJajce dal hij denkt dal de Contact-groep bezigis met een herziening van het vmlcsplan omtegemoet te komen a;in de wensen van deBosnische Serviërs. De Contacl-groep /ou die-dag bijeen komen.

De relatie van de VN met de Bosnische Serviërswerd vooral beheerst door de blokkades legenhulp- en met name benzine-konvooien en devermeende partijdigheid van de VN.Karadzic dreigde op 11 oktober opnieuwUNPROFOR naar huis te sturen: hijbeschuldigde de VN van partijdigheid. HetIgman-incidenl toonde volgens hem aan dat 'deVN de moslims voor een totale nederlaagbehoeden en dus moeten v irckken" (NRCHandelsblad 12/10). Binnenkort zou eendefinitieve beslissing worden genomen door deautoriteiten van de Bosnisch ServischeRepubliek.Later beschuldigden de Bosnische Serviërs demoslims ervan een nieuwe aanval vanuit deDMZ ie hebben gedaan, warbij elf doden entwintig gewonden vielen. De moslims hebben deaanval erkend, maar ontkenden dat hij vanuit deDMZ werd uitgevoerd.De Bosnische Serviërs blijven ondertussenhulpkonvooien van UNPROFOR en deUNHCR blokkeren: minder dan de helft vanhet aantal geplande konvooien voor hè!U N P R O F O R - p e r s o n e e l k o n z i j n

Copynghl 1994. 101 MIDCic Info-Scoop/Nummer 2&*2S oktober 1994

eindbestemming bereiken en slechts een derdevan de konvooien voor de Bosnische bevolking.Brandstof-konvooien werden eerst doorgelaten,maar konvooien met winterkleding en tententegengehouden. De brandstof-konvooien werdendaarna, volgens de VN op bevel van RatkoMladic persoonlijk, tegengehouden of slechtsdoorgelaten als een deel van de lading aan deBosnische Serviërs werd afgestaan. De VN gingdaarmee niet akkoord. De brandstof-voorradenvan het UNPROFOR-personeel daalden daaropaanzienlijk (zie ook Srebrcnica) en hetfunctioneren van UNPROFOR is in gevaargekomen.De speciale VN-gczant Akashi voerde ui helweckend van 21 oktober besprekingen met deBosnische Serviërs in Pale om debrandstofblokkade op te heffen. Aanvankelijkeisten de Bosnische Serviërs de helft van allekonvooien, maar na zware druk • de VNdreigde met "extremely sirong action" - beloofdeKaradzic op 24 oktober dat de blokkadeszouden worden opgeheven. Hij wilde echterslechts instemmen met het transport van twintigton brandstof naar Gorazde en 2epa. Volgensbepaalde bronnen wilden de Bosnische Serviërsde bcnzine-blokkade slechts opheffen als deBiH bij Igman zou vertrekken. Het valt tebezien of hel akkoord in de praktijk ook enigeconsequenties heeft: op 24 oktober werden deVN-konvooien weer tegen gehouden.

Uit angst voor coup-pogingen gedirigeerd uitBelgrado, heeft Karadzic een zuiveringdoorgevoerd in het leger en bij de politie. Eenveertigtal mensen werd gearresteerd. Zij wordenbeschuldigd van diefstal, illegaal wapenbezit,valsheid in geschrifte en verraad vanstaatsgeheimen. De meeste arrestanten zijn lidvan een eenheid van de veiligheidsdienst met decodenaam Typhoon (Tajfun), die zijnhoofdkwartier heeft in Banja Luka, het bolwerkvan de oppositie tegen het bewind van Karadzic.Typhoon werd voor de Bosnische oorlog in 1990door de JNA opgericht en onderhield volgensde Bosnische Serviërs nauwe contacten met deServische geheime dienst. Volgens eenverklaring van hef ministerie van binnenlandszaken zouden geheime bergplaatsen vanmunitie, wapens, explosieven, valse documentenen afluisterapparatuur zijn gevonden.Milosevic zou willen proberen om Karadzic afte zetten omdat het embargo niet werkt endaartoe gebruik maken van een deel van deVRS, die oorlogsmoe zouden zijn en zich

zouden ergeren aan de corruptie van depolitieke leiding in Pale. Het leger was al eerderin opstand gekomen in Bauja Luka en eiste toenverhoging van de wedde en later ook een eindeaan de corruptie in hei bestuur en het aftredenvan de regering in Pale (Volkskrant 24/10).Karadzic zei dat hij al verschillende malen deontbinding van de door de breuk met Miloseviconbetrouwbaar geworden eenheid had bevolen,maar dat zijn bevelen niet werden uitgevoerd."Karadzic is ere bang en de enige kracht in deRepublika Srpska [de Bosuisch Servischerepubliek] die op de een of andere manier zijnpositie in gevaar kan brengen is het leger. AJdeze mensen zijn bereoeps-spionnen en hijprobeert op zijn teilen te passen", aldus eendagblad in Belgrado (Time 22/10).

BOSNIë-HERCEGOVINAMILITAIRIn het algemeen is de militaire situatie in Bosniëstabiel. Met uitzondering van de gevechten inde Doboj-vinger, vonden nergens (relevante)verschuivingen in de confronlatidijnen plaats.Aangezien de winter in Bosnië zich heeftingezet, hoeft men lot aan het voorjaar 1W5geur. grote offensieven van de strijdendepartijen meer te verwachten.Bij de gevechten die in de beschreven periodegeleverd worden door de VRS en de BiH, staatde toevoer naar de door de Bosnische Serviërsgeblokkeerde hoofdstad centraal. De BiHsoldaten bij de berg Igman, hel tegenhoudenvan konvooien door de Bosnische Serviërs, deVRS bombardementen van aanvoer-routcs naarSarajevo, zoals de weg naar Jablanica,enzovoorts: uiteindelijk gaat hel om de controleover Sarajevo. De Bosnische Serviërs proberenSarajevo kennelijk nog voor de winter ondermaximale druk te zetten.

Opvallend is dal hel leger .m de BosnischeKroaten (de HVO) in alk gebieden waar hetsamen met de BiH tegenover de VRS stond,niet tegen de VRS heeft gevochten. De HVOtrok zich terug of hield zich afzijdig vangevechten tussen de BiH en de VRS. Ditbeteken! in ieder geval dat van militaireimegraüe in de Moslim-Kroaiische Federatievooralsnog geen sprake is. Sommigen brengendit patroon in verband met pogingen om tol eenServisch-Kroalisch akkoord te komun overBosnië.

Copyright 1994, lul MIDCie Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 19'M

BIHAC-POCKETRondom bel weekend van 15 oktober werdenzware beschietingen gemeld bij hel Grabez-platcau en Oioka. Hei ging om ariillerie- enmortierbeschietingec door de VRS. Volgens deBosnische regeringsradio werd de stad Bihacook beschoten.

NOORD-BOSNIë-HERCEGOVINAIn de hier beschreven periode is er met name inde Doboj-vinger en in de Possavina-corridorgevochten. De BiH zou er naar eigen zeggen inzijn geslaagd om in het weekend van 15 oktobertwintig vierkante kilometer te veroveren bijGracanica en Teslic. Volgens de BosnischeServiërs werden ook civiele doelen in de stadTeslic aangevallen. De VRS lanceerde tegen-aanvallen om de terreinwinst door de BiHongedaan te maken. Bij Tuzla en in de Maglaj-pockel bleef het relatief rustig.De VRS bombardeert BiH-stellingen bij Brugleom de route Python, die Sarajevo en Olovo-Kladanj verbindt, onbruikbaar te maken. DeBiH houdt stand en de gevechten namengeleidelijk af.

SAFE AREAS OOST-BOSNIë-HERCEGOVINADoor de Servische blokkades, /il de moslim-hevolking van de enclaves mei ernstige tekortenaan medicijnen en voedsel. De UNPROFOR-militairen kampen ook mei grote tekorten, metname van brandstof.

GORAZDE-.Op enige schietincidenten na («e ernstigeincidenten) was de situatie in de enclave inmilitair opzicht vrij kalm.Generaal Rosi1 ging 19 en 20 oktober op bezoekbij de UNPROFOR militairen in Gorazde enZepa.

ZEPA:NTR

SREBREN1CA:De Bosnische Serviërs stemden op 11 oktoberin met de evacuatie van 21 gewonden en ziekenuit de enclave. Ze werden naar Sarajevoovergebracht.Dutchbat heeft de humanitaire hulpverleningaan Srebrenica uitgebreid naar Bratunac. Heteerste hulppakte voor een school in Bratunacwerd meegenomen door de staatssecretaris van

defensie (zie ook Nederlandse VN-militairen enVN-incidcnten).De voedsel en benzine situatie voor duichbatwordt steeds nijpender. Op 24 oktober had mengeen vers voedsel en slechts voor zeven dagengevechtsrantsoenen en voor twee dagenbrandstof in voorraad.

CENTRAAL-BOSNIê-HERCEGOVINAIn de Bosnische hoofdstad bleven sluipschuttersvan de BiH en met name de VRS actief. DeVN-bescherming van de bevolking - doormiddel van grote gordijnen en om de 200 metergestationeerde VN-pamserwagens - verliest zijngeloofwaardigheid.Rondom de berg Igman bleef de situatiegespannen als gevolg van de (mislukte)pogingen van de VN om de laatste vijfhonderdBiH-strijders aldaar te ontruimen. De BosnischeServiërs bombardeerden de moslim-stellingenrondom de DMZ.De voedscl-situatie in Sarajevo wordt steedsnijpender. De 380.000 inwoners gaan hun derdehongerwinlcr tegemoet. De tocvoer-rouies overland bleven voor voedsel-konvooicn gesloten.Nadat de luchtbrug naar Sarajevo was hcis icld,kwamen op <•) en H) oktober 5<4 vluchten methulpgoederen aan. De luch tbrug weidopgeheven nadal op 11 oktober het vliegveldwerd beschoten met mortiergranaten en de dager op een vliegtuig werd beschoten. Naderhandbleek de BiH verantwoordelijk te zijn vour demortieraanval. Vermoedelijk wilde men eenNAVO-luchtaanval tegen de Bosnische Serviërsuitlokken. Het akkoord dal Akashi mei deBosnische Serviërs heeft bereikt /.ou de druk opde stad aanzienlijk verlichten

De situatie rondom de berg Igman bleefgespannen. De VRS claimde enige terreinwinstte hebben geboekt bij Cemerska Planina Ditbericht werd bestreden door . BiH.De BiH was in de aanval ten oosten vanBugojno, waar het onrustig bleef. Langs deconfrontatiehjn bij Olovo vonden beschietingenvan de VRS en de BiH over en weer plaats.

De etnische zuivering in het gebied Rogaticawordt voortgezet. De laatste moslims in hetdorp Boraü werden de fronllijn overgezet. Vande 12.000 moslims die in hel gebied woondenvoor de oorlog zijn er slechts enkele honderdenover.

Copyright 1W, 10] MIDCie Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

ZUID-BOSNIë-HERCEGOVINABiH-stellingen in de omgeving van Potoci enPrigradani ten noord-oosten van Mostar werdenbeschoten. De VRS probeerde de weg naarJablanica, de boven Mostar gelegenverbindingsweg tussen Sarajevo en deAdriatische Zee. in handen te krijgen om deblokkade van de hoofdstad te vervolmaken.

In Mostar zelf zijn tot nu toe slechts 65 van de182 polhie-mannen die de WEU heeft beslotente sturen daadwerkelijk aanwezig, hetgeen detaak van de Nederlandse commandantbemoeilijkt.

De BiH voerde acties tegen VRS-stellingen uilten zuiden van Konjic,

VERENIGDE NATIES/EUROPESE UNIE

V E R E N I G D E NATIES/EUROPESE UNIEDe geloofwaardigheid van de VN in Bosnië isgezakt naar een zeer laag peil. De VN probeertvoortdurend problemen op te lossen dooronderhandelingen en zo min mogelijk geweld.Men concentreert zich alleen nog op walmogelijk is en niet op wat wenselijk is, zoals eenverslaggever het uitdrukte (Bart Rijs,Volkskrant 22/10). De Bosnische Serviërs zijnniet onder de indruk van de prikacties die deVN de NAVO liet uitvoeren. De moslimshebben hun buik meer dan vol van de VN, diekeer op keer hun beloftes niet waar kunnenmaken. De VN moet zich daarom van alleslaten welgevallen: het plunderen, beschieten oft e r u g s t u r e n v a n k o n v o o i e n ,bcsiandsschcndingcn.frustratie van de luchtbrugetc.De VS wil dat de NAVO de geloofwaardigheidvan UNPROFOR herstelt door robuusteroptreden en verwijlen generaal Rosc dal hij nietalles doet wal zijn mandaat hem toeslaat op dalgebied Bovendien neemt de VS. die partij heeftgekozen voor de moslims, het Rose kwalijk dathij de moslims bedreigde met luchtacties. DeRF is daarentegen al helemaal niet gediend vande prikaclies van de NAVO en denkt er nietaan om de NAVO serieus te laten optredenlegen de Bosnische Serviërs, waar zij dichter bijstaan dan bij de moslims. De RF siaal ook helbijstellen van het vredcsplan van de Contact-groep voor Bosnië voor om Ugemoet ie komenaan de Bosnische Serviërs. De meeste Westersemogendheden zien meer in de pogingen van demini-contact-groep om een toenadering tussenServië en Kroatië te bewerkstelligen en daarnahet Bosnisch conflicl op te lossen.

Tegen deze achtergrond wekt het geenverbazing dat de belangrijkste politiekeontwikkelingen in de beschreven periode devolgende waren:

de discussie tussen de NAVO en deVN over het al dan niet robuusteroptreden tegen bedreigingen vanU N P R O F O R - p e r s o n e e l " en debevolking van de enclaves;

Copyright 1994. 101 MIDCic Info-Scoop/Numnicr 28/28 oktober 1994

de Amerikaanse pogingen om voor 15november een resolutie over hetopheffen van het wapenembargoaangenomen te krijgen door deVeiligheidsraad;de Franse en Russische pogingen omtegemoet te komen aan de BosnischeServiërs door het vredesplan bij testellen; eneen nieusv initiatief van de "Vier vanZagreb" om de vredesonderhandelingente verbreden en Kroatië en deKroatische Serviërs meer te betrekkenbij de onderhandelingen (zie Kroatië).

De VN wees op 11 oktober een robuusteroptreden met luchtacties in Bosnië af. Specialegezant Akashi heeft hel laatste woord over hetal dan niet uitvoeren van een luchtaanval. DeNAVO had robuuster optreden voorgesteld opde top-bijeenkomst in Sevilla (zie infoscoop nr.27). Op uitnodiging van Boutros-Ghali bezochteen NAVO-delegatie op 17 oktober de VN inNew York. Zij probeerden de VN, die werdvertegenwoordigd door de chef voorvredesoperaties, Kofi Amian, te overtuigen vande noodzaak om hel mandaat ie verruimen. DeNAVO wilde vaker, harder en zonderwaarschuwing vooraf meerdere doelen(minstens vier) aanvallen bij een bedreiging vande veilige gebieden of UNPROFOR-personeel.Men wilde ook de wat omslachtige dualecommandostructuur omvormen (zowel de VNals de NAVO moeien akkoord gaan met eenactie). Mei deze 'krachtige en effeclieve' actieswil men voorkomen dat de NAVO zijngeloofwaardigheid verliest.Secreiaris-genenial Bouiros Ghali deelde echterop 18 oktober in New York - na een gesprekmet de Russische minister van buitenlandsezaken Kozyrev, die te kennen had gegeven nauwbetrokken te willen blijven bij hel overleg overeventuele luchtaanvallen door de NAVO - meedat de VN geen reden ziel voor hel veranderenvan de procedures voor hel aanvragen vanNAVO-luchtaanvallen. De VN keerde zichaldus legen het geven van meer ruimte aan deNAVO voor een robuuster optreden in Bosnië.Men was hel niet eens geworden over de vraagof siniiegische doelen, die niets te makenhebben mei de reden waarvoor de luchtactiesworden uitgevoerd mochten worden aangevallenof dal alleen vergelding centraal zou staan.In Brussel kwamen de NAVO-ambassadeursbijeen om te spreken over de weigering van de

VN om robuuster op te treden. De nieuwesecretaris-generaal Willy Qaes sprak zijn angstuil over het mogelijkerwijs verergeren van hetconflict bij een dergelijk optreden. Claes werkteeen compromis uit met Bouiros Ghali: deNAVO legt zich neer bij de commandostructuuren etst niet langer vaker en harder optreden, inruil waarvoor de VN akkoord is gegaan met helzonder vooraf gegeven waarschusving over hetdoel en de tijdstip uitvoeren van aanvallen enhet treffen van maximaal vier doelen(Volkskrant 24/10). Een hoge NAVO-delegatiebezocht op 24 oktober de VN in New York tebezoeken om de laatste details van de nieuwegedragslijn te bespreken.Het is onwaarschijnlijk dat alle problementussen de NAVO en de VN, die openlijk vanmening verschilden de afgelopen weken, dewereld uit zijn. De verhoudingen tussen Bosnia-Hcrcegovina Command en de NAVO zijnslecht. De ruzie tussen de Amerikanen en deVN was zo hoog opgelopen dal men geenluchtsteun meer wil vragen aan de NAVO.'Alleen als VN-personeel heel direci wordtbedreigd, zullen we een uitzondering maken. Ophet moment zijn we banger voor de Amerikanendan voor de Serviërs", aldus een VN beambte inSarajevo (Volkskrant 02/10). Volgens helweekblad Elsevier zou bij de laatste luchtactiehel doelwit (een Servische tank) overigensop/ettelijk zijn gemist, hetgeen waargenomenzou zijn door VN-personecl te velde (15/10. p.43).

De VS heeft aangekondigd dal hel op lnovember een resolutie bij de Veiligheidsraadzal indienen waarbij hei wapenembargo legende moslims automatisch na zes maanden zalworden opgeheven. Dee Dce Myers, depersatlachee van hei Wilte Huis, herhaalde - ineen poging om de Europese bondgenoten onderdruk te zetten - dat de regering het eenzijdigopheffen van het embargo nog steeds zouoverwegen als de Veiligheid" jad twee wekenna l november geen Amerikaanse resolutie overhei opheffen van het embargo zou aannemen.In de wandelgangen hebben de Amerikanenechter duidelijk gemaakt dat er over deautomatische in werking ircding van deopheffing valt te praten, mits er maar eenresolutie wordt aangenomen over het opheffenvan het embargo. De VS zou, volgens MikeMcCurry, woordvoerder voor hel ministerie vanbuitenlandse zaken, evcniueel akkoord kunnengaan met een onderzoek door de VN over zes

Copyright 1994, 101 MIDCie 10 Info-Scoop/Nummer 28/28 okiober 1994

maanden of het embargo moet wordenopgeheven. Het is voorts onwaarschijnlijk dat deVS eenzijdige stappen zou ondernemen. Dit zoude Contact-groep uiteen doen vallen en derelaties met de Europese bondgenotenverslechteren.

De Franse minister van buitenlandse zakenheeft gesuggereerd dat het vredcsplan van deContact-groep zou moeten worden aangepastom de instemming van de Bosnische Serviërs teverkrijgen. De Contact-groep zou akkoordmoeten gaan met confederatieve banden tussende Bosnische Serviërs en de FRJ. Dit moeieerder als steun voor de RF dan als eenconcessie aan de Bosnische Serviërs wordengezien.In bijeenkomsten van de Contact-groep hield deRF vol dat de Bosnische Serviërs zich zoudenmoeten kunnen confedereren met de FRJ. Deoverige leden gingen uiteindelijk in principehiermee akkoord, maar de VS eist dat deBosnische Serviërs eerst akkoord gaan met een\Tedesplan voor een verenigd Bosnië voordat zijdeze mogelijkheid krijgen. De RF wil desancties legen de FRJ ook verder ver/achten,de overig:: k-den van de Contact-groep zi jn daarnog met klaar voor.

De Westerse landen willen de politieke druk opde Bosnische Serviërs vergroten door degrenzen tussen Bosnië, Kroatië en Servtt erkendte krijgen en de Bosnische Kroaten los te wekenvan de Bosnische Serviërs.Jupé probeert duidelijk de verschillendeperspectieven in de Contact-groep teoverbruggen, aangezien hij enerzijds de wensenvan de RF steunde, maar anderzijds beeftopgeroepen tot een top-bijccnkomst van depresidenten van Servië, Kroatië en Bosnië. Doel/ou moeten zijn het bereiken van eentoenadering tussen Kroatië en Servië - eenvoorwaarde voor stabiliteit in de regio. DeBosnische Serviërs noemde hij niet.

VN-TRIBUNAALHet in het kader van de InternationaleConferentie over het voormalige Joegoslaviëopgerichte Tribunaal kan binnenkort van startgaan met het berechten van vermeendeoorlogsmisdadigers. De openbare aanklager,Richard Goldsteirj, kondigde dit aan. Het eersteproces zou als alles mee zit in maart 1995 vanstart kunnen gaan. Eerst zou Dusan Tadic,een Bosnische Serviër die verdacht wordt van

moord, verkrachting en marteling van moslimsen Kroaten in het concentratiekamp Omarska inhet noorden van Bosnië als eerste berechtworden (Time 15/10). Uiteindelijk werd hetechter de 26-jarige Bosnische Serviër, DuskoCvjetkovic, die als eerste voor het Tribunaal inDen Haag zal verschijnen op verdenking vanmoord, ontvoering, plundering en brandstichtingin juli 1992 te Kucice in Centraal-Bosnië. Deslachtoffers waren allen moslims. De aanklachtberust op een getuigenis van een 50-jarigebuurman (NRC Handelsblad 18/10, AlgemeenDagblad 19/10). De zitiing is verdaagd naar 5december zodat meer bewijsmateriaal kanworden verzameld.Hel Tribunaal wordt geconfronteerd mei eenaantal problemen:

Hel werk van het Tribunaal is sterkafhankelijk van de samenwerking vande autoriteiten van Kroatië, Bosnië ende FRJ. De regeringen in Zagreb enSarajevo hebben alle medewerking,inclusief het uitleveren van verdachten,toegezegd aan het Tribunaal. Belgradoheeft dit echter niet gedaan: men is welbereid bewijsmateriaal uil U' leveren,maar gixn vermeende misdadigers,omdat de wet van de FRJ niet toestaatdat zijn burgers in hel buitenlandworden berecht. Als lid van de VN isde FRJ volgens Goldstein echterverplicht hun wetgeving aan ie passen.Mocht een verdachte niet uitgeleverdworden, d.-n z;il het Tribunaal eeninternationaal arrestatiebevel latenuitvaardigen, waardoor de verdachtegearresteerd kan worden zodra hij heteigen land verlaat.Het Tribunaal kan alleen de meest inhet oog springende oorlogsmisdadigersberechten en zelfs daarvoor heeft hetonvoldoende middelen en personeel.Goldstein deed dan ook een dringendberoep op de VN-lcdcn om extrafinanciële middelen ter beschikking iestellen.Het verzamelen van bewijzen tijdenseen oorlog is - zelfs met medewerkingvan de autoriteiten in het voormaligeJoegoslavië - een moeilijke zaak: helvinden van getuigen is lastig, aangezienzij vaak gevlucht, gestorven ofdoodsbang zijn; het kan onduidelijk zijni n b o e v e r r c d e g e t u i g e n i s s e nbetrouwbaar zijn, gelet op de

Copyright 1994, 10] MIDCie 11 Info-Scoop/Nutnmer 28/28 oktober 1994

oorlogsomstandigheden en het verliesvan dierbaren, enzovoorts.Omdat tenslotte het Tribunaal maareen klein deel van de zaken kanafhandelen, is het de bedoeling dat demeeste oorlogsmisdadigers wordenberecht door nationale rechtbanken,waar waarnemers van het Tribunaal zomogelijk bij aansvczig zijn. Dea u t o r i t e i t e n in de voormal igeJoegoslavische Republieken zullenw a a r s c h i j n l i j k v e r d a c h t e n v a noorlogsmisdaden tegen volksgenotenberechten, maai het is onwaarschijnlijkdat men veel inzet zal lonen bij hetberechten van de eigen burgers,verdacht van oorlogsmisdaden legenandere volkeren.

VN-INCIDENTENOp 12 oktober werd een observalieposl vandutchbal in Srebrenica beschoien.In de nacht van 18 oktober werden drie 'locals'gearresteerd die belrap! waren bij een inbraakin de compound Poiocari in de enclaveSrebrenica.

Op 18 oktober berooiden Bosnische Serviërseen VN-konvooi bij een Servische controlepostbi j Sarajevo. Vi j f v r a c h t w a g e n s metgeneesmiddelen en medische apparatuurwerden ontvreemd. De VN heeft deonmiddellijke teruggave geëist van de goederen.Generaal Mladic antwoordde dal het eenvergissing was geweest en dat de goederenzouden worden teruggegeven.

Op 21 oktober confisceerde de Y'RS meer danzeventig paar verwarmd ondergoed bestemdvoor de Royal Gloucestershire, Berkshire enWilishire Regiments van britbat in Gorazde.Hel wordt een koude winter voor bri tbat .

NEDERLANDSE VN-MiüTAIRENDe staatssecretaris van defensie bracht van 10tot en met 15 oktober een bezoek aan deNederlandse eenheden in hel voormaligeJoegoslavië. Na een bezoek aan Villafranca,deed hij de Hr. Ms. Jan van Brakel aan enbezocht vervolgens Nederlandse UNPROFOR-miiitairen in Sarajevo, Busovaca en Srebrenica.Op 15 oktober deed de staatssecretaris tenslotieZagreb aan. Tijdens zijn bezoek voerde hij ge-sprekken met onder andere Generaal Rose en

Brigade-generaal Brinlcman.

De ministers van buitenlandse zaken endefensie. Hans van Mierlo en Joris Voorhoeve,hebben in een debat met de Tweede Kamer op1 8 o k t o b e r d e N e d e r l a n d s eregeringsstandpunten met betrekking tol Bosniëverhelderd. Nederland sluit zich aan bij delanden die tegen de opheffing van hetwapenembargo tegen de moslims pleiten. Eendergelijke opheffing wordt gezien als hei laatsteredmiddel als alle andere manieren om deoorlog ie beëindigen falen. Men achl het vangroot belang dat de Contact-groep niet uiteenvalt.De regering is voorstander van eengeloofwaardiger NAVO-optreden, maar maaktzich zorgen over mogelijke consequenties voorde moslim-bevolking in met name de veiligegebieden en Sarajevo en voor de UNPROFOR-mililairen. Men neeml de bezwaren die onderandere door generaal Rose naar voren zijngebracht dus zeer serieus. Minister Voorhoeveliet zich aanmerkelijk positiever uit over eenrobuuster optreden dor de NAVO dan zijncollega van buitenlandse zaken, die in iedergeval het overleg tussen de NAVO en de VNover het robuuster optreden wilde afwachten.De Nederlandse regering betreurt dal hel geenlid is van de Contact-groep e dus weinigzeggenschap heeft over de pogingen om eenvredesregeling te bereiken, terwijl hel de op s-ijfna grootste contingent troepen leven voorUNPROFOR. De pogingen om meerzeggenschap ie krijgen in de Comacl-groepworden geslaakt, omdat deze naar allewaarschijnlijkheid niet zullen slagen. Dtcampagne heeft wel lol gevolg gehad dalNederland door Duitsland en de VerenigdeStaten beier op de hoogie wordi gehouden enregclmalig wordt geconsulteer'Nederland wil dat een aantal andere landen VNen NAVO-laken overnemen mei belrekking lolhet voormalige Joegoslavië, zodat Nederlandeen zestal F-16's en een deel van het transport-bataljon an teruglrekken. In Srebrenica zoudenook troepen van andere landen gestationeerdmoeten worden, zodat de druk op de BosnischeServiërs toeneemt. Het Nederlandse aanbod omtroepen ter beschikking te siellen voorUNPROFOR loopt in juni 1995 af.Als gevolg van druk uit de Tweede Kamerzegde minister Van Mierlo toe zijn collega's bijde WEU nogmaals op hun verplichtingen tewijzen inzake het sturen van politie-mcnsen

Copyright 1994, lul MIDCic 12 Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1"94

naar Mostar (Volkskrant en NRC Handelsblad19/10).

D e L i m b u r g s e J a g e r s , h e t 4 2 s t ePantserüifanteriebataljon (42 Lichte Brigade) isa a n g e w e z e n als a f l o s s i n g van 13Infanteriebataljon van 11 Luchtmobiel. In juni1995 reizen ze af naar Bosnië.

ERNSTIGE INCIDENTENDe Bosnische Serviërs hebben op 18 oktobereen VN-hulpkonvooi in de veiligheidszonerondom Gorazde beschoten en daarbij eenBosnische chauffeur gedood en een anderverwond. De Britse VN-militairen bij hetkonvooi beantwoordden het vuur. Britsecommandanten vroegen het UNPROFOR-hoofdkwartier om luchtsteun. In verband met deinvallende duisternis en het ontbreken van eenidentificeerbaar doel werd de aanvraag echterafgewezen.De Bosnische Serviërs hebben de beschietingtoegegeven, waarbij ze zeiden dat het om eenvergissing ging (het konvooi zou voor eenmilitair konvooi zijn gehouden), maarontkenden het incident later weer. Devrachtwagens zouden in een kruisvuur tussen deVRS en de BiH terecht zijn gekomen.

BiH-strijders hebben op 24 oktober op de bergIgman in de DMZ Franse VN-militairenaangevallen met maclünegeweren en granaten.D e Y N - m i l i t a i r e n p r o b e e r d e n e e nobservaliepost in ie richten bij de Bosnischemilitairen, die nog niel terug gelrokken zijn.Generaal Rose overhandigde 's avondspersoonlijk een protest-brief aan president AlijaIzetbegovic, die begrip loonde voorUNPROFOR's stellingname. De VN vertrouwer op dat hei incident plaats vond legen debevelen van de Bosnische president.

BALKAN

HONGARIJENTR

ROEMENIËNTR

ALBANIËVele Albanezen proberen nog ahijd naar hetbuitenland te vluchlen voor de erbarmelijkesociaal-economische omstandigheden in hunvaderland. Sinds de grens met Griekenlandgesloten is, proberen met name jongeAlbanezen en masse naar Italië te vluchlen (zieinfoscoop nr. 27). Tien Albanese vluchtelingenverdronken op 13 oktober toen een clandestienschip voor de Italiaanse kust ter hoogte vanOtranto zonk.Het tot voor kon van de buitenwereldgeïsoleerde Albanië wordl als gevolg van dedeportatie van tienduizenden illegale Albanesegastarbeiders in Griekenland getroffen door eenzware economische crisis. De werkeloosheid isenorm en de toekomstperspectieven zijn zeermager in hel toch al economischonderontwikkelde land. De naar communistischmodel gestructureerde overheid kan ook nieladequaat reageren op de nieuweomstandigheden die zijn ontslaan sinds men deovergang naar een markteconomie begon. Erworden bijvoorbeeld vrijwel geen belastingenopgehaald bij de opgebloeide straathandel,omdat niemand ervaring heeft niet helbijhouden van boekhoudingen.Door de algehele malaise heeft de drugshandeleen hoge vlucht genomen in Albanië. Albanesem a f f i a b a z e n smokke len d r u g s langsaanvoerrouies door Macedonië en Kosovo naarhet Westen, waarbij gebruik wordt gemaakt vande omvangrijke Albanese vluchlelingen-gemeenschappen in de Balkan-staten en inWesterse landen, zoals Oostenrijk. DeObservatoirc Géopolitique des Drogues (ODG),een Franse organisatie die de drugshandel volgt,gelooft dat de drugssmokkel Hior Albanesemaffiosi in direct verband staat metwapensmokkel voor een opstand in Kosovo.Gene Polio, een woordvoerder van de Albanesepresident Berisha, ontkende dit en beschuldigdede ODG van overdrijven en het verspreiden vanverzinsels. Albanië erkent we! hel beslaan vaneen drugssmokkel probleem, maar claiml dalmen dil probleem onder controle heeft.

BULGARIJEOp 18 december zijn er parlementsverkiezingenin Bulgarije, na ecu lange crisis die op 4september begon met het aftreden van deregering onder leiding van Ljocben Berov. Driepogingen om een nieuw kabinet te formerenliepen op niets uit. De twee grootste partijen -

Copyrighi 1994, 101 MIDCie 13 Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

de voormalige communistische BulgaarseSocialistische Partij (BSP) en de Unie vanDemocratische Krachten (UDK) - weigerdenom mee te werken aan de vorming van eennieuwe regering en spraken zich uit voornieuwe verkiezingen.President Zjelev heeft Reneta Indzjovabenoemd tot premier van de op 17 oktobergeïnstalleerde interim-regering. Zij is de eerstevrouwelijke premier van Bulgarije. Haarvoornaamste taak zal beslaan uit heivoorbereiden van de parlementsverkiezingen,alweer de derde parlementsverkiezingen sinds1989. De BSP kan volgens de peilingen op meerdan veertig procent van de stemmen rekenen,terwijl de UDK blijft steken op rond de dertig.

Wapenleveranties aan het voormaligeJoegoslavië (1)

Aooll

Ondanks het wapenembargo, duiken er in allevoormalige Joegoslavische republieken allerleiwapens op die duidelijk uit het buitenlandafkomstig zijn. In deze infoscoop en in volgendenummers zal enige aandacht besteed wordenaan de illegale stroom van wapens. Hierondervindt u allereerst een algemeen (in hetnederlands omgezet) artikel uit de Jane'sDefence WeekJy Global Update (no. 1) -special report, august 1994 (pp. 10-13).Daaronder vindt u een artikel over buitenlandsewapens in Kroatië.

De ramp: Bosnië staat vooreen nieuwe crisis(...)

Het bewapenen van Bosnië

Sinds november 1993. locn de BiHstrijdkrachten werden gereorganiseerd, zijn ersteeds meer signalen geweest die er op wijzendal buitenlandse wapens en materiaal het landin worden gebracht.

Eerst waren het de Mujahedeen-strijders uit Afghanistan, Libanon, Marocco,Pakistan en andere Islamitische landen, die huneigen wapens meebrachten, waaronderh a n d w a p e n s , m o r t i e r e n ,luchtverdedigingswapens, inclusief draagbareSlinger Surface-lo-Aii-Missilcs (SAMs), dieoorspronkelijk door de AmeriV' anse CentralInteliigence Agency aan de Afghaanse rebellenwaren geleverd.

in 1992, waren er duidelijke lekenendat wapens Bosnië in sijpelden via deKroatische HVO-strijdkrachten. Na een grotewapenvondsl op het vliegveld Maribor inSlovenië, dit volgens vele waarnemers voor deBiH bestemd was, werd de aandacht gericht opZagreb in Kroatië.

Tegen het einde van het afgelopen jaar,leken er een hele reeks routes naar Bosnië tezijn ontstaan. Als gevolg daarvan werd materiaalover internationale grenzen getransporteerd.

Copyright 19«4. lul MIDCie info-Scoop/Nummer 2&"28 oktober 1994

door zogenaamde "vijandelijke linies" en werdenenige zeer prominente resultaten bereikt: MJ-8en MI-17 heiicoplers voor de Kroatische HVluchtmacht en de BIH luchtmacht, minstens 10MIG-21 gevechtsvliegtuigen voor de Kroaten eneen verscheidenheid aan kleinere wapens.

Wapensmokkel Routes

DOOR DE LUCHT:Berichten dat de Iran Air Flighis wapens hetland in bracht en vliegtuigen van de voormaligeSovjet-Unie charterde, konden niet bevestigdworden tot juli 1994, toen de Sunday Express inLondon de manager van de in Moskougevestigde Elf Air als volgt citeerde: 'wijworden betaald door de Iraaase regering. Wijdenken niet dat er enig bezwaar zou kunnenzijn tegen het vervoeren van munitie van de eneregering naar de andere." Elf Air blijkt te zijngevestigd op het voormalige uiterst geheimeonderzoeksvüegveld Zhukovski. Het dagbladberichte op 10 juli dat zijn redactie IL-7Gtransporten had waargenomen naar deluchthaven Krk in Kroatië en kon laterbevestigen dat ongeveer 1000 ton wapens enmunitie uit Iran waren aangekomen. Volgenseen op l7 juli afgedrukt citaat zei Elf Ai: dat ermeer dan dertig vluchten zijn geweest. Elkevlucht vervoerde veertig Ion sinds mei.Ooggetuigen berichtten ook over lichtevliegtuigen die opereren op stukken snelweg bijZenica.

OVER ZEE:Ondanks de aanwezigheid van de gezamenlijkeNAVOAVEU zeemacht in de Adriatische Zee,schijnt er een behoorlijk verkeer naar Split enandere havens op <le Dalmatische kust te zijn.Eerder dit jaar werd een Egyptisch vrachtschipvaslgczet in Kreta (Griekenland). Het bleek eenverscheidenheid wapens, inclusief gepantserdepersoneel voertuigen te vervoeren. Kleinevissersboten worden vaak gebruikt om kleinewapens naar de Kroatische kust te brengen voorvervoer landinwaarts. Kroatische "warlords"heffen een "import belasting' van ongeveerdertig procent van de wacht.

OVER LAND:Alhoewel de route vol ontberingen is, zijn kleinehoeveelheden wapens door Albanië, Kosovo enSandzak, Bosniè-Herccgovina in gebracht, doorde VRS linies in Centraal Bosnië. Al naargelang de Machten door de gebieden van

verschillende als beschermheer optredende'warlords" worden vervoerd, wordt een belastinggeheven te voldoen in natura en bij tijd en wijleiu harde valuta. Bronnen bij de VN zeggen datzij zich zorgen maken over wapens die del andsg renzen vau I t a l i ë / S l o v e n i ë enHongarije/Kroatië over gaan, maar dat ze nietkunnen bewijzen dat er actief gesmokkeldwordt. Er zijn in ieder geval berichten overhandel tussen rivaliserende "warlords', die naeeo bestand gedurende een bepaalde periode,weer beginnen mei elkaar beschieten met deverhandelde wapens.

Kroatië

Bij het zich afscheiden van het voormaligeJoegoslavië, kwam Kroauë in het bezit van tweeMIG-21 bis en één MIG-21 MF. Bij aküestegen het toenmalige Joegoslavië ging er éénMIG-21 bis verloren door eigen SAM geschuten de MIG-21 M F verongelukte. Resultaat wasdat Kroatië nog maar over één MIG-21 bisvliegtuig kon beschikker..In oktober 1993 verschenen berichten van eenaanval, die was uitgevoerd door M1G-2IFishbed toestellen, op doelen gelecen in deKrajina. Hel aantal toestellen van het lypeMIG-21 dal deze aanval uitvoerde bedroeg vier.Men zou uit het voorgaande kunnenconcluderen, dat Kroatië meerdere MIG-21toestellen in zijn bex.it heeft.Kroatië blijkt al eni".e tijd in het bezit ie zijnvan meerdere MIG-21 vliegtuigen. Deze zijnovergenomen van het vroegere NV A en vanRusland. Overigens blijkt dat nog meerdereaankopen op het gebied van luchtverdedi-giugsmiddelen, vliegtuigen en helikopters zijngedaan. Eén ding is /.cker, dal men ook hierbezig is in alle slille zijn luchtmacht weer oppeil te brengen, zoals de onderstaande tabelduidelijk maakt.

Copyright 1()94, HU MIDCie Info-Scoop'Nummer 2&'2& oktober 1994

Aankopen van 1991-1993Vliegtuigen en Helikopters

Materieel

M1G-21

MIG-21

Mi-17 HIP H

Mi-8MTV-lHIP H

Albatros

In te zettenals

Gevechts-vlicgtuig

Gevechts-vliegtuig

Ondersteunings-heli,cvt.

bewapend

Ondersteunings-heli, evt.

bewapend

Ultra-LightVliegtuig

Aantal

4

2

10

12

10

Oorsprong

GOS

ex-NVA1

Slowakije

Rusland

Frankrijk

J aai vanleverantie

1993

1992

1992

1992

1993

l Nationale Volksamice, het leger van de voormalige Duiisc Democratische RepubliekBron. Jane's Imelligence Review, september 1994: p. 409.

De overige vliegt uigea-lielikopters die hier onder worden genoemd zijn uil Kroatië zelf afkomstig. Ze zijnslcchti in geringe hoeveelheden in voorraad. Enkele zijn achtergelaten door de luchtmacht van hetvoormalige Joegoslavië.

- Air Tractor, een éérunomrig klein propeller sprocivlicgluig;- UTVA 75, een éénmotorig propeller vliegtuig vee! gebruikt bij

vliegclubs;- Cessna 188, een éénmotorig propeller toestel;- PZL Dromader, een éénmotorig klein propeller sproeivliegtuig;- Cessna 172, een hoogdekker en éénmotorig propeller vliegtuig;- AN-2 Colt, éénmotorig propeller vliegtuig en een dubbeldekker;- Gazelle, een in licentie gebouwde Joegoslavische helikopter;- Mi-8 HIP C, een ondersteuningshelikopter al dan niet bewapend.

Luchtverdediginesmiddelen

Materieel

Blowpipe

Slinger

In te zetienals

ManportableSAM

ManportableSAM

Aantal

100

70

Oorsprong

Chili

onbekend

Jaar vanleverantie

1992

1991

liron: Janc's Imelligence Review, septcmhtr 1994: p 409.

Copyright 1994, 101 MIDCic 16 Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

Grondgebondenmaterieel

Materieel

RPG-22

TRMP-6

RPG-6

Armbrust

T-55

In te zettenals

Anti-TankRocket

Anti-TankMines

Anti-TankRocket

And-TankMissile

Main BattleTank

Aantal

200

2000

2550

2000

60

Oorsprong

Rusland

Servië

ex-NVA

Singapore

ex-NVA

Jaar vanleverantie

1993

J 993

1992

1992

1991

3ron: Jane's Imclligence Review, scplemüer 1994: p. 409.

Copvrighl 1994, 101 MIDCie 17 Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

GEBEURTENISSEN IN RWANDA/B0RUNW/ZAÏREvnn 10 oktober t/m 24 oktober 1994

-EEN SAMENVATTING'

PR0LOOG

Na de moord op de presidenten van Rwanda(Habyarimana) en Burundi (Ntaryamira) op 6apriJ 1994 brak b Rwanda de strijd tussenHutu's en Tutsi's uit. Terwijl de moord opleden van de Tmsi-stam door de presidentiëlewacht in volle gang was, veroverde hetRwandees Patriottisch Front (RPF)langzamerhand het grootste deel van het Rwan-dese grondgebied. Jaren van opgebouwdespanning tussen beide groepen ontlaadden zichin een massale moordpartij.

Naarmate de burgeroorlog voortduurde nam devluchtelingenstroom toe. Aanvankelijk bestonddeze stroom voornamelijk uit Tutsi's, latervoornamelijk uit Hutu's. Zij zijn uitgewekennaar Tanzania. Burundi en vooral Zaïre. Daarbevindt zich de grootste concentratievluchtelingen in hei gebied rondom Goma. Eindjuni trokken Franse para's de grens van Zaïreover om een veiligheidszone, in het zuid-westenvan Rwanda, in Ie stellen. Deze veiligheidszonewerd eind augustus overgedragen aan een VN-vredesmacht bestaande uit Afrikaanseeenheden.

Het beleid van de VN was tot nu toe gericht ophei zo snel mogelijk laten terugkeren van devluchtelingen. Geruchten over moorden opteruggekeerde Hutu's werden zoveel mogelijkafgedaan als incidenten. Nu blijkt dat het RPFbewind wel heeft aangezet tol wraakacties op deHutu's, hebben de VN en de UNHCR (de VN-tak die zich bezig houdt met vluchtelingen), hetbeleid moeten bijstellen. De Hutu's worden nietmeer aangemoedigd terug te gaan naar Rwanda.

De problemen in Rwanda zijn slechts op te

lossen met medewerking van de regering vanZaïre. Alleen al een passieve opstelling vanZaïre waarbij het land de gevluchte Hutu's degelegenheid geeft Zaïre als uitvalsbasis tegebruiken voor guerrilla activiteiten in Rwandastaal garant voor tientallen jaren onrust. HetWesten probeert sinds enkele jaren het Zaïresestaatshoofd Mobutu te isoleren omdemocratisering af te dwingen. Nu moet menechter kiezen tussen het verlenen van steun aanhet wanbeleid van Mobutu of het latendoorgaan van de periodieke volkerenmoord inRwanda.

De afgelopen drie weken is het gebied wijweigeheel uit de aandacht van de Nederlandse persverdwenen. Dit kan niet worden gezien als eenindicatie dal het rustiger is geworden.Waarschijnlijk zal hier verandering in komen nude Nederlandse minister van ontwikkelingshulpéén dezer dagen een bezoek aflegt aan de regio.

HUMANITAIRE HULP

14 oktober - De hulporganisatie OXFAM valtde westerse wereld aan op het gebrek aan actiein Rwanda. Terwijl tienduizenden troepen naarde Golf gestuurd worden zijn er slechts 40mensenrechlemvaarnemers in Rwanda. Zehebben 7 voertuigen waarvan er 2 kapoi zijn.Enkele maanden geleden waren 147waarnemers toegezegd. Deze zijn nooitaangekomen.

19 oktober - Bij de voedseldistributie inGikongoro, Zuid West Rwanda breekt eenopstand uit.

20 oktober - De UNHCR blijft klagen over hetmachtsmisbruik van de Hutu-milities in de

Copyright 1994, 101 MIDCie 18 Info-Scoop/Nummer 28/28 oktober 1994

verschillende kampen. Zij zijn in staat geblekende voedsel distributie te manipuleren. Veelalworden de aantallen vluchtelingen verkeerdopgegeven. Zo zou het kamp Katale voedselontvangen voor 220.000 vluchtelingen terwijl ernaar schatting 120.000 vluchtelingen verblijven .Door de grote hoeveelheden vluchtelingen ende chaos is de UNHCR tot nu toe er niet ingeslaagd een dergelijke telling uit Ie voeren.Reeds drie pogingen in Katale zijn mislukt.

BURUNDI

14/15 oktober - In de provincie Cibitoke (Noord West Burundi ) zijn 20 doden gevallenbij gevechten tussen het door Tutsi'sgedomineerd regeringsleger en deextremistische Hutu's van de Palipehutu ( partijvan de bevrijding van de Hutu 's ).

RWANDA

13 oktober - Kritiek die niet uit kon blijven isgekomen. Frankrijk, België, de Europese unieen de Wereldbank zijn voorzichtig weer bereidsteun te verlenen aan de Zaïrcse premier Kengowa Dendo. De woordvoerster van de Zaïrcseoppositie in België, Justine Kasa Vubu,herinnert eraan dat Kengo wa Dendo ir Zaïrealom bekend staat voor corruptie. Nieuwehulpgelden voor Zaïre kunnen dan ook bijvoorbaat als nutteloos worden bestempeld.

14 oktober - Mogelijkerwijs zal Zaïrebinnenkort de Belgisch- Italiaanse journalistSerge Ruggic uitleveren. Deze journalist zou inhel voorjaar via de beruchte radio mille collinesin Rwanda aangezet hebben tol de massamoorden de moord op Belgisch militairen.

19 oktober - Bij zijn bezoek aan Belgiëzinspeelde de Zaïrese premier Kengo wa Dendoerop dat in rui) voor hel heropstarten van dehulp, Zaire eventueel de stilliggende kopermijnGccamincs zou kunnen privatiseren.

INTERNATIONALE ORGANISATIES

De minister van Buitenlandse Zaken, de HutuJcan Marie Vianney Ndagyimana k tijdens eenreis in de VS spoorloos verdwenen. Hij liad187.000$ op zak. Pas na enkele dagen wordl hijteruggevonden. Volgens de minister waren deverdachtmakingen dat hij er met het geld vandoor was lekenend voor de sfeer binnen deRwandeze regering. De minister vanBuitenlandse Zaken is impopulair omdat hijvoorgesteld heeft de duizenden Hulu's vrij ielalen. Deze Hulu's zilten vast op verdenking vanvolkerenmoord, rnaar door gebrek aan bewijskan tegen hen geen proces wordenaangespannen.

20 oktober - Ook de mensenrechtenorganisatieAmnesty International slcll nu dal de RPF zichherhaaldelijk schuldig heeft gemaakt aan demoord op Hutu's. Amnestv International schalhet aantal op zeker honderden en misschienduizenden Hutu's vermoord tussen april enaugustus 1994. De moorden waren echter nielop de schaal zoals de Hulu's die op de Tuisisbegingen. Ook zijn er geen bewijzen, dal er vanhogerband bevel is gegeven lot wraakacties. DeRwandeze regering heeft de beschuldigingentegengesproken.

ZAÏRE

10 oktober - De voorzitter van de Zaïresevoetbalbond, Nozy Mwaraba, wurcli verdachtvan smokkel van 15 ton valse bankbiljetten van500 Nieuwe Zaïre. Deze biljetten werdengevonden in zijn bagage na terugkeer uit ZuidAmerika.

Copyright 1994, 101 MIDCie 19 Info-Scoop/Numrner 28/23 oktober 1W4

COLOFON

INFO-SCOOP

Is ccn tweewekelijkse uitgavevan

101 MIDCieSitnon Stevinkazerne

MPC 13 DPostbus 90126710 HC Ede

Tclei'oon:

pit 08380 - 83056mdm 67S - 3056

fax 678 - 3057

Redactie.'

Vormgeving:

101 MIDCie

FNFO-SCOOP wordt verzonden aan desecties 2 van bataljons en brigades als-mede al die onderdelen van de krijgs-macht welke functioneel belang hebben bijactuele informatie.

Zij die IKFO-SCOOP nog niet ontvangenmaar dii wel wensen kunnen hierovercontact opnemen met 101 MIDCie opbovenstaand tclefoonnuniruer onder op-gaaf van redenen waarom zij INFO-SCOOP wensen ie ontvangen.

r.opyniih! IW4. K i l .MIDCie hifc-Sauip N u m m e r ;>,'2^ okiobei l'W-J

Bustiny the DN sanctions in Former Yugosiavia

. i :^, ;fc.jc, i•.,....,..- •^^m' ~^ — *

'u!>i|' l̂y !' H f k -* lk

Country of Origin

Formcr USSRPolandSwiucrlamllialyAuslnaGcrmany/NVATurkevLehannnEgyptS'Hith AfricüChinaSmcapnreIranSlm-akia

i**-*Y»*»J* J

ÜÜÏJ-APSerhia

3f>()T

nilnilnilnilT

nilnilnil10nilmi100»*, t

ULÜi£3t!;A.Croalia

M)1

QO2dl.'2(1IU2

Hl;?

^<\t\i

i,, ..,",. fALiU/'

Dnsntn

20

4

i26hH)

nilis-v

•;<

!O"*f iS.uuli '\iania

Nnrih KniiM

TOTAL

nil nil J!)Z : nil

476 f.(,(l Id2

- r—^ ' '*«'- •"-'•

Inlernütiiiiial ccinimunityncjolinior^ have In increaxeIhe hiic of sancliuns acainiiihe Scrh pupulaimn inBn>;nia-Hcr7.cgo\a nowIhai il>e Bnsniiin Serb's havecffetuvely rcictieti ihePc:a-e Plan.

Ai ilie sainc unie. Ihelaiiflioii'. which aircaiKexi^l auainst llie FnnnerYutMKlavia ainnng ic-clfuith hlai-k markt.'! wcapnn'.have l» hc em'nrcL'd.

T!\ lli'tt nf ,unis iner llielasi feu mnnilis ha1-mcrCti^eü u* ilnuhie iht.il i > iIhe >..unc [leniHl la«i \car

bron: Jane'sDefenceWeekly, GlobalUpdate (no. 1)- specialreport, august1994 (p. 12).

bron: Jane'sIntel l iger.ceReview,september 1994

Mil Mi-17 'Hip-H' Tilaoiwm roior hub Tail roior on pon side ol boo

£*. Twin 1.950-ïhp isoiov TV3-117MTgoaröo» ^_

PZU dusi litter» m .me*iu

Strap-on chaff/flare dispensar

B Doppiar box

E VU oxhausl suppressor*

\n cockpit "P*^

armour \

' " " T r rii;

12.7>mm Afartasayev.v machine-gun m new

ftvxtble mountmg inn«w higharpotition

Mil Mi-STV 'Hip-H' (front view)