26 maart 2016 | jaargang 26 voor Biologie over het jaar 2015 Biologie over het jaar 2015 ... lectie....
1
15 26 maart 2016 | jaargang 26 bionieuws om productie van lesmateriaal over thema’s die meer aandacht verdienen, maar vooral ook om de onderwijsconfe- renties voor het voortgezet onderwijs. In 2015 ging het om de 29ste onder- wijsconferentie bovenbouw havo/vwo en de tweede conferentie voor vmbo en onderbouw. Karianne Djoyoadhiningrat-Hol, MSc. was als Projectleider Biologie Plus School verantwoordelijk voor de ac- tiviteiten in het basisonderwijs. Het gaat daarbij om doorlopende online communicatie, een conferentie, team- trainingen en begeleiding van scholen op gebied van Natuur, Wetenschap en Technologie. Vanaf 1 december werden een deel van haar taken overgenomen door Vera Nijboer, BTb. Dit in verband met zwangerschap. Rina van Rooijen was verantwoordelijk voor Biologie over het jaar 2015 voor de ledenadministratie en voor de financiële administratie. Verder be- heerde zij de vergaderruimtes. Drs. Leen van den Oever voerde de directie en bedrijfsvoering van het bu- reau en was vooral actief in de externe communicatie en in een grote diversi- teit van advies- en beleidscommissies en overlegplatforms. Verder werkte hij actief mee aan het opzetten en uit- voeren van programma’s van de NIBI Academie. Vervolg op volgende pagina ZEE IN DE KLAS 2e NIBI biologieconferentie voor vmbo en onderbouw havo/vwo Vrijdag 29 mei 2015 Hotel Zuiderduin, Egmond aan Zee 23 mei 2015 Themanummer: Groene grondstoffen Pagina 7 - 14 9 7 ‘Zelfs een deel van de pensioenfondsen belegt strikt fossiel’ Luuk van der Wielen wil snel afkicken van de fossiele verslaving 10 Kleinschalige bioraffi- 11 nage is druppel op gloeiende plaat Zal de raffinaderij van Pernis ooit draaien op suikerbietenpulp of maïssstro? 12 Een 8 kilometer diepe 13 wegberm voor biobenzine Experts blijven bakkeleien over de zin en onzin van biobrandstoffen 14 Een celloos hart, een interactieve melkklier en hoorbare evolutie Kunstenaars en wetenschappers knutselen met levende materialen En verder: Interview & Column 2– Wetenschap 3 - 6– Onderwijs 15– Brieven & Column Rob Kroes 16– Agenda 17 –NIBI Nieuws 19– Retina, Ad Hoc & Nomen est Omen 20 de Duitse Katharina Becker een tweede prijs in de wacht sleepte in de competitie GDT Photographer of the Year 2015. De foto deed mee in de speciale categorie van dit jaar, emoties. Op de foto zijn manne- lijke heikikkers te zien, die in paringstijd een blauwe kleur krijgen. Luid roepend vallen ze niet over een vrouwelijke soort- genoot heen, omschrijft de fotografe, maar over een onfortuinlijk op hun pad verkerende pad. Hun spectaculaire blauwe kleur verliezen de heikikkers alweer na enkele dagen. Arme panda Een evolutionair misbaksel wordt hij wel genoemd. En de nieuw- ste studie over reuzenpanda’s maakt dat beeld niet rooskleuriger. In mBiovan 19 mei publiceren Chinese onderzoekers een geneti- sche screening van het microbioom van de ernstig bedreigde bamboe-eter. Dat blijkt weinig divers en nagenoeg geen micro- organismen te omvatten die cellulose uit bamboe kunnen afbre- ken. De zwart-witte beer lijkt wat betreft darmflora meer op carnivoren dan op andere herbivoren, aldus de Chinezen. Reuzenpanda’s stammen af van omnivore beren; twee miljoen jaar geleden schakelden ze exclusief over op plantaardig voed- sel. De soort ontbeert ook op andere fronten aanpassingen om het verteren van bamboevezels te vergemakkelijken. Zijn spijs- verteringskanaal lijkt nog steeds sterk op dat van carnivoren en ook produceert hij zelf geen enzymen die cellulose afbreken. Dus zijn de dieren gedoemd 14 uur per dag vele kilo’s bamboe weg te kauwen, om maar enige voedingswaarde binnen te krij- gen. De onderzoekers spreken eufemistisch van een evolutionair dilemma. Jeroen Scharroo ARTE FACT Mannetjes vechten om de gunsten van vrouwtjes en vrouwtjes zijn kies- keurig. Dat is vaak de essentie van seksuele selectie. De uitkomst is dat alleen de beste mannetjes zich mo- gen voortplanten en dat dus alleen de beste genen terechtkomen in de vol- gende generatie. Britse biologen heb- ben dat principe nu experimenteel bewezen, met meelkevers onder ver- schillende voorplantingsregimes. Hun conclusie: seksuele selectie be- schermde de populaties tegen inteelt. Het leverde een publicatie op in Na- ture(18 mei). Geslachtelijke voortplanting lijkt een logische strategie: het husselen van de genen van vader en moeder levert nieuwe combinaties op, die wellicht beter passen bij verande- rende omstandigheden. Maar levert dat genoeg voordeel op om de nade- len van seks te compenseren? Bijvoor- beeld dat individuen maar de helft van hun genen doorgeven, en dat maar de helft van het nageslacht – de vrouwtjes – zelf nageslacht kan pro- duceren? Die vraag is heel actueel in de evolutiebiologie. Wetenschappers vermoeden dat seksuele selectie de voordelen van seks kan versterken: het helpt om nadelige mutaties ver- sneld uit de populatie te verwijderen. Maar eerdere experimenten, alle met insecten, hebben dat nooit ondubbel- zinnig aangetoond, aldus de Nature- auteurs. Zij zetten een groot experiment op met meelkevers (Tribolium castaneum). Die verdeelden ze in twee regimes: een met sterke seksuele selectie en met nauwelijks of geen seksuele se- lectie. Die regimes werden elk nog eens onderverdeeld in een groep met sterkere en zwakkere seksuele selec- tie. De sterkste seksuele selectie speelde in een groep waarin negentig mannetjes met tien vrouwtjes leef- den – gevolgd door een groep van ne- gentig vrouwtjes en tien mannetjes. In de groep met zwakke seksuele se- lectie was er ofwel polyandrie, met één vrouwtje en vijf mannetjes, of- wel monogamie, met een mannetje en een vrouwtje. De vier groepen konden zeven jaar hun gang gaan – zo’n vijftig generaties. Vervolgens werden ze blootgesteld aan sterke in- teelt: generaties lang konden alleen broer en zus met elkaar paren. In alle vergelijkingen bleek eerdere sterke seksuele selectie gunstig uit te pakken. Binnen het regime met sterke seksuele selectie overleefden families met een mannetjesover- schot 44 procent langer in de inteelt- fase dan families met een vrouwtjes- overschot. Binnen het regime met nauwelijks of geen seksuele selectie overleefden families met polyandrie 37 procent langer dan monogame fa- milies. Samengenomen leefden de families met sterke seksuele selectie 40 procent langer. Alle 108 families met zwakke seksuele selectie waren uitgestorven binnen tien generaties inteelt, terwijl er van de 108 families met sterke seksuele selectie drie jaar later, na twintig generaties, nog acht in leven waren. ‘Dit is een erg leuke studie’, reageert evolutiebioloog Martine Maan van de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Heel interessant dat ze het effect in de beide regimes konden aantonen. In 2001 zijn er wel theoretische model- len gepubliceerd die dergelijke effec- ten voorspelden, maar empirische studies waren nooit overtuigend.’ Maan waakt er echter voor de resulta- ten te generaliseren. ‘De gevoelig- heid voor inteelt hangt sterk af van de biologie van de soort’, zegt ze. ‘De Britten gebruikten inteelt als manier om slechte mutaties naar boven te halen. Maar er zijn ook soorten die zonder problemen eindeloos inteelt kunnen hebben.’ Verder kan deze studie op zichzelf seksuele selectie nog niet verklaren. ‘Er zijn ook voorbeelden waarbij de totale genetische variatie door seksu- ele selectie juist achteruit gaat’, zegt Maan, ‘omdat maar een paar manne- tjes deelnemen aan de voortplanting. Hoe dat uitpakt, hangt van de setting af. Maar dit is een heel mooi proof of principledat seksuele selectie voor populaties voordelig kán zijn, en dus het bestaan van seks kan helpen verklaren.’ Seksuele selectie versterkt populatie EXPERIMENTEEL BEWIJS VOOR NUT VAN COMPETITIE EN KEUZE Door Nienke Beintema Brits experimenteel onderzoek laat zien dat seksuele selectie meel- kevers beschermt tegen inteelt. In alle vergelijkingen bleek eerdere sterke seksuele selectie gunstig uit te pakken foto GNPY 2015, Katharina Becker, GDT Studiespecial Biologie N og dit jaar of volgend jaar sta je voor de vraag: Wat ga ik doen als ik mijn havo- of vwo-diploma op zak heb? Je kiest natuurlijk voor een studie die je leuk of interessant lijkt, of voor een studie die je later helpt bij het oplos- sen van problemen in de maatschap- pij. Ik kan me ook voorstellen dat je nu al wilt weten of je na die studie kans hebt op een mooie baan. Als je meer wilt met biologie, dan kun je in deze Studiespecial Biologie antwoord krijgen op je vragen. Vrij- wel alle hogere opleidingen biologie vertellen iets over zichzelf. In die ver- halen zie je direct dat biologie gaat over het vinden van een therapie bij allerlei ziekten, het zorgen voor vol- doende veilig voedsel voor iedereen, het tegengaan van klimaatverande- ring en het behouden van de biodiver- siteit. Grote wereldproblemen vragen om oplossingen. Je ziet in alle verha- len dat biologische kennis belangrijk is bij het vinden van die oplossingen. De Studiespecial Biologie biedt nog meer. Studenten komen aan het woord en vertellen wat ze leuk en belangrijk vinden aan hun studie. Je krijgt een prima beeld van alle mo- gelijke biologiestudierichtingen op het hbo en aan de universiteit. Af- gestudeerden vertellen over de baan waarin ze zijn terecht gekomen. Door die verhalen wordt pas echt duidelijk wat een keuze voor biologie betekent. Je krijgt een beeld van het echte werk in de biologie in allerlei organisaties. En dat is nog niet alles. Het Neder- lands Instituut voor Biologie (NIBI), de beroepsvereniging van biologen, heeft in het afgelopen jaar een groot onderzoek naar de arbeidsmarkt voor biologen gedaan. De uitkomsten daarvan maken duidelijk waar je na een studie in de biologie terecht kunt komen. De bedrijfsprofielen van de bedrijven die mensen met biologi- sche kennis nodig hebben, geven hier ook een beeld van. Het NIBI, de opleidingen en de bedrij- ven laten zien dat de biologie steeds belangrijker wordt. Kiezen voor een van de studierichtingen in de biolo- gie is dus zo gek nog niet. O ja, voor ik het vergeet, je kunt pas verder als je een havo- of vwo-diploma hebt ge- haald. Zet hem op! Leen van den Oever Directeur Nederlands Instituut voor Biologie Hogescholen 3 CAH Vilentum Almere 4 Avans Hogeschool Breda 5 Fontys Hogeschool Eindhoven 6 Hanzehogeschool Groningen 7 HAS Hogeschool Den Bosch/Venlo 8 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 9 HZ University of Applied Sciences 10 Hogeschool Saxion Deventer/Enschede 11 Stenden Hogeschool Emmen 12 Zuyd Hogeschool Heerlen 13 Lerarenopleidingen 16, 17 Hogeschool VHL 18 Nederlands Instituut voor Biologie havo/vwo-editie 2016 Universiteiten 19 Radboud Universiteit Nijmegen 20 Rijksuniversiteit Groningen 21 TU Delft & Universiteit Leiden 22, 23 Universiteit Leiden 24, 25 Maastricht University 26, 27 Universiteit Utrecht 28 Universiteit van Amsterdam 29 Vrije Universiteit Amsterdam 30, 31 Wageningen University Winst- en verliesrekening 2015 Inkomsten Bionieuws Arbeidsmarkt HO/Wetenschap/NIBI Academie Voortgezet onderwijs (VO) Primair onderwijs (PO) Vergoedingen diensten Contributie Bureau en bestuur Overige opbrengsten Bijzondere lidmaatschappen Conferenties Projecten en bureau Totaal Kostprijs van de omzet Directe kosten Bionieuws Directe kosten arbeidsmarkt Directe kosten HO/Wet/NIBI Acad Directe kosten VO Directe kosten PO Directe kosten diensten Directe kosten contributie Directe kosten bureau en bestuur Directe kosten overig Directe kosten conferenties Directe kosten projecten en bureau Totaal Bruto marge Kosten Personeelskosten Afschrijvingen Huisvestingskosten Overige bedrijfskosten Totaal Resultaat bedrijfsvoering Overig Rente baten en lasten Verenigingsresultaat Verkorte balans Activa Vaste activa: Materiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa: Vorderingen en overlopende activa Effecten Liquide middelen Totaal vlottende activa Balanstotaal (activa) Passiva Reserves en fondsen: Kapitaal Onverdeelde winst Totaal reserves en fondsen Kortlopende schulden: Crediteuren Overige belastingen en premies sv Overige schulden Overlopende passiva Totaal kortlopende schulden Balanstotaal (passiva) Begroting 2015 35,000 30,000 15,000 305,000 90,000 9,000 440,000 1,000 1,000 926,000 145,000 6,000 7,000 165,000 45,000 1,000 4,000 2,000 1,000 376,000 550,000 432,000 8,000 66,000 43,000 549,000 1,000 1,000 2,000 totaal 14,420 641,249 655,669 229,663 426,006 655,669 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 1.8 1.9 1.10 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 2.10 3 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 5 6 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 Realisatie 2014 37,622 30,000 376,410 9,875 82,795 258,271 191,329 986,302 122,104 8,246 5,908 145,363 115,170 396,791 589,511 422,013 7,925 65,398 39,925 535,261 54,250 1,710 55,960 31 dec ‘15 14,420 218,529 39,475 383,245 181,801 47,862 18,961 24,232 16,654 366,159 Realisatie 2015 31,213 29,265 16,315 328,884 125,584 9,220 440,045 0 0 980,526 128,207 6,930 7,006 179,516 64,807 0 3,772 7,259 0 397,497 583,029 427,943 5,870 70,760 31,834 536,407 46,622 1,240 47,862 31 dec ‘14 18,445 311,249 39,100 235,543 125,842 55,959 32,825 28,178 16,042 345,491 Begroting 2016 30,000 25,000 25,000 330,000 120,000 9,000 430,000 0 0 969,000 125,000 4,000 7,000 182,000 66,000 1,000 4,000 6,000 1,000 396,000 573,000 435,000 7,000 70,000 35,000 547,000 26,000 2,000 28,000 totaal 18,445 585,892 604,337 181,801 422,536 604,337 2015 is voor de vereniging in financiële zin gunstig verlopen. In de winst- en verliesrekening is te zien dat alle hoofdactiviteiten van het NIBI ongeveer de begrote opbrengst halen. De werkzaamhe- den in het onderwijs leveren zelfs meer op dan begroot. De contri- butieopbrengst is ook conform de begroting. Uit de jaarrekening wordt duidelijk Dat de inkomsten uit het onderwijs en de contributie belangrijk zijn voor het NIBI. Als van de opbrengsten de kostprijs van de omzet wordt afgetrokken dan ontstaat op alle posten een bruto marge. Van die bruto marge moeten de medewerkers en de bureau- kosten, zoals huur en computers worden betaald. Om een goed beeld te krijgen van de echte financiële stand van zaken per hoofdactiviteit, is het ook belangrijk om te kijken naar de hoeveelheid werk die per activiteit wordt geleverd. Het zal niemand verbazen dat een groot deel van de tijd van de negen mede- werkers (totaal zes full time equi- valenten) wordt besteed aan het maken van Bionieuws, het organise- ren van conferenties, het geven van trainingen, het onderzoeken van de arbeidsmarkt en het arbeidsmarkt- advies. De brutomarges bij iedere hoofdactiviteit zijn inmiddels vol- doende om de kosten te dekken. In 2015 gold dat voor het eerst voor de hoofdactiviteit primair onderwijs. Na aftrek van alle kosten blijft er voor 2015 een positief saldo over van ruim zevenenveertigduizend euro. Ongeveer vijf procent van de omzet. Het bestuur stelt voor om het positieve resultaat toe te voe- gen aan het kapitaal. Dat kapitaal komt daarmee voor het eerst boven de grens van tweehonderdduizend euro. Het NIBI kan met het kapitaal eventuele tegenvallers aan. Er kan met het kapitaal ook worden geïn- vesteerd in de strategie: NIBI zet biologie op de kaart. In de begroting voor 2016 zijn be- dragen opgenomen die aansluiten bij de resultaten over de afgelopen twee jaar. In de jaarrekening 2015 en de begroting 2016 is voor het eerst de niet verrekenbare BTW in alle kostenposten opgenomen. In de begroting voor 2015 was dat nog niet het geval en staat de niet verrekenbare BTW voornamelijk in de kosten Bionieuws. Dit verklaart het verschil tussen de begrootte en gerealiseerde kosten. Toelichting bij het financiële verslag Netwerk Carrière Lobby Onmisbaar voor biologen
Transcript of 26 maart 2016 | jaargang 26 voor Biologie over het jaar 2015 Biologie over het jaar 2015 ... lectie....
1526 maart 2016 | jaargang 26bionieuws
om productie van lesmateriaal over thema’s die meer aandacht verdienen, maar vooral ook om de onderwijsconfe-renties voor het voortgezet onderwijs. In 2015 ging het om de 29ste onder-wijsconferentie bovenbouw havo/vwo en de tweede conferentie voor vmbo en
onderbouw. Karianne Djoyoadhiningrat-Hol, MSc. was als Projectleider Biologie Plus School verantwoordelijk voor de ac-tiviteiten in het basisonderwijs. Het gaat daarbij om doorlopende online communicatie, een conferentie, team-
trainingen en begeleiding van scholen op gebied van Natuur, Wetenschap en Technologie. Vanaf 1 december werden een deel van haar taken overgenomen door Vera Nijboer, BTb. Dit in verband met zwangerschap.Rina van Rooijen was verantwoordelijk
voor Biologie over het jaar 2015
voor de ledenadministratie en voor de financiële administratie. Verder be-heerde zij de vergaderruimtes. Drs. Leen van den Oever voerde de directie en bedrijfsvoering van het bu-reau en was vooral actief in de externe communicatie en in een grote diversi-
teit van advies- en beleidscommissies en overlegplatforms. Verder werkte hij actief mee aan het opzetten en uit-voeren van programma’s van de NIBI Academie.
Vervolg op volgende pagina
ZEEIN DEKLAS
2e NIBI biologieconferentie voor vmbo en onderbouw havo/vwo
Vrijdag 29 mei 2015Hotel Zuiderduin, Egmond aan Zee
23 mei 2015
Themanummer: Groene grondstoffenPagina 7 - 14
97 ‘Zelfs een deel van de pensioenfondsen belegt strikt fossiel’Luuk van der Wielen wil snel afkicken van de fossiele verslaving
10 Kleinschalige bioraffi-11 nage is druppel op gloeiende plaatZal de raffinaderij van Pernis ooit draaien op suikerbietenpulp of maïssstro?
12 Een 8 kilometer diepe 13 wegberm voor biobenzineExperts blijven bakkeleien over de zin en onzin van biobrandstoffen
14 Een celloos hart, een interactieve melkklier en hoorbare evolutieKunstenaars en wetenschappers knutselen met levende materialen
En verder: Interview & Column 2 – Wetenschap 3 - 6 – Onderwijs 15 – Brieven & Column Rob Kroes 16 – Agenda 17 –NIBI Nieuws 19 – Retina, Ad Hoc & Nomen est Omen 20
Hilfe! is de titel van deze foto, waarmee de Duitse Katharina Becker een tweede prijs in de wacht sleepte in de competitie GDT Photographer of the Year 2015. De foto deed mee in de speciale categorie van dit jaar, emoties. Op de foto zijn manne-lijke heikikkers te zien, die in paringstijd een blauwe kleur krijgen. Luid roepend vallen ze niet over een vrouwelijke soort-genoot heen, omschrijft de fotografe, maar over een onfortuinlijk op hun pad verkerende pad. Hun spectaculaire blauwe kleur verliezen de heikikkers alweer na enkele dagen.
Arme panda
Een evolutionair misbaksel wordt hij wel genoemd. En de nieuw-ste studie over reuzenpanda’s maakt dat beeld niet rooskleuriger. In mBio van 19 mei publiceren Chinese onderzoekers een geneti-sche screening van het microbioom van de ernstig bedreigde bamboe-eter. Dat blijkt weinig divers en nagenoeg geen micro-organismen te omvatten die cellulose uit bamboe kunnen afbre-ken. De zwart-witte beer lijkt wat betreft darmflora meer op carnivoren dan op andere herbivoren, aldus de Chinezen.Reuzenpanda’s stammen af van omnivore beren; twee miljoen jaar geleden schakelden ze exclusief over op plantaardig voed-sel. De soort ontbeert ook op andere fronten aanpassingen om het verteren van bamboevezels te vergemakkelijken. Zijn spijs-verteringskanaal lijkt nog steeds sterk op dat van carnivoren en ook produceert hij zelf geen enzymen die cellulose afbreken. Dus zijn de dieren gedoemd 14 uur per dag vele kilo’s bamboe weg te kauwen, om maar enige voedingswaarde binnen te krij-gen. De onderzoekers spreken eufemistisch van een evolutionair dilemma.
Jeroen Scharroo
AR
TE
FA
CT
Mannetjes vechten om de gunsten van vrouwtjes en vrouwtjes zijn kies-keurig. Dat is vaak de essentie van seksuele selectie. De uitkomst is dat alleen de beste mannetjes zich mo-gen voortplanten en dat dus alleen de beste genen terechtkomen in de vol-gende generatie. Britse biologen heb-ben dat principe nu experimenteel bewezen, met meelkevers onder ver-schillende voorplantingsregimes. Hun conclusie: seksuele selectie be-schermde de populaties tegen inteelt. Het leverde een publicatie op in Na-ture (18 mei).Geslachtelijke voortplanting lijkt een logische strategie: het husselen van de genen van vader en moeder levert nieuwe combinaties op, die wellicht beter passen bij verande-rende omstandigheden. Maar levert dat genoeg voordeel op om de nade-len van seks te compenseren? Bijvoor-beeld dat individuen maar de helft van hun genen doorgeven, en dat maar de helft van het nageslacht – de vrouwtjes – zelf nageslacht kan pro-duceren? Die vraag is heel actueel in
de evolutiebiologie. Wetenschappers vermoeden dat seksuele selectie de voordelen van seks kan versterken: het helpt om nadelige mutaties ver-sneld uit de populatie te verwijderen. Maar eerdere experimenten, alle met insecten, hebben dat nooit ondubbel-zinnig aangetoond, aldus de Nature-auteurs.Zij zetten een groot experiment op met meelkevers (Tribolium castaneum). Die verdeelden ze in twee regimes: een met sterke seksuele selectie en
met nauwelijks of geen seksuele se-lectie. Die regimes werden elk nog eens onderverdeeld in een groep met sterkere en zwakkere seksuele selec-tie. De sterkste seksuele selectie speelde in een groep waarin negentig mannetjes met tien vrouwtjes leef-den – gevolgd door een groep van ne-gentig vrouwtjes en tien mannetjes. In de groep met zwakke seksuele se-lectie was er ofwel polyandrie, met één vrouwtje en vijf mannetjes, of-wel monogamie, met een mannetje en een vrouwtje. De vier groepen konden zeven jaar hun gang gaan – zo’n vijftig generaties. Vervolgens werden ze blootgesteld aan sterke in-teelt: generaties lang konden alleen broer en zus met elkaar paren.
In alle vergelijkingen bleek eerdere sterke seksuele selectie gunstig uit te pakken. Binnen het regime met sterke seksuele selectie overleefden families met een mannetjesover-schot 44 procent langer in de inteelt-fase dan families met een vrouwtjes-overschot. Binnen het regime met nauwelijks of geen seksuele selectie overleefden families met polyandrie 37 procent langer dan monogame fa-milies. Samengenomen leefden de families met sterke seksuele selectie 40 procent langer. Alle 108 families met zwakke seksuele selectie waren uitgestorven binnen tien generaties inteelt, terwijl er van de 108 families met sterke seksuele selectie drie jaar later, na twintig generaties, nog acht in leven waren. ‘Dit is een erg leuke studie’, reageert evolutiebioloog Martine Maan van de Rijksuniversiteit Groningen. ‘Heel interessant dat ze het effect in de beide regimes konden aantonen. In 2001 zijn er wel theoretische model-len gepubliceerd die dergelijke effec-ten voorspelden, maar empirische studies waren nooit overtuigend.’ Maan waakt er echter voor de resulta-ten te generaliseren. ‘De gevoelig-heid voor inteelt hangt sterk af van de biologie van de soort’, zegt ze. ‘De Britten gebruikten inteelt als manier om slechte mutaties naar boven te halen. Maar er zijn ook soorten die zonder problemen eindeloos inteelt kunnen hebben.’Verder kan deze studie op zichzelf seksuele selectie nog niet verklaren.
‘Er zijn ook voorbeelden waarbij de totale genetische variatie door seksu-ele selectie juist achteruit gaat’, zegt Maan, ‘omdat maar een paar manne-tjes deelnemen aan de voortplanting. Hoe dat uitpakt, hangt van de setting af. Maar dit is een heel mooi proof of principle dat seksuele selectie voor populaties voordelig kán zijn, en dus het bestaan van seks kan helpen verklaren.’
Seksuele selectie versterkt populatieEXPERIMENTEEL BEWIJS VOOR NUT VAN COMPET IT IE EN KEUZE
Door Nienke Beintema
Brits experimenteel onderzoek laat zien dat seksuele selectie meel-kevers beschermt tegen inteelt.
In alle vergelijkingen bleek eerdere sterke seksuele selectie gunstig uit te pakken
foto GNPY 2015, Katharina Becker, GDT
Studiespecial
BiologieN
og dit jaar of volgend jaar sta je voor de vraag: Wat ga ik doen als ik mijn havo- of vwo-diploma op zak heb? Je
kiest natuurlijk voor een studie die je leuk of interessant lijkt, of voor een studie die je later helpt bij het oplos-sen van problemen in de maatschap-pij. Ik kan me ook voorstellen dat je nu al wilt weten of je na die studie kans hebt op een mooie baan. Als je meer wilt met biologie, dan kun je in deze Studiespecial Biologie
antwoord krijgen op je vragen. Vrij-wel alle hogere opleidingen biologie vertellen iets over zichzelf. In die ver-halen zie je direct dat biologie gaat over het vinden van een therapie bij allerlei ziekten, het zorgen voor vol-doende veilig voedsel voor iedereen, het tegengaan van klimaatverande-ring en het behouden van de biodiver-siteit. Grote wereldproblemen vragen om oplossingen. Je ziet in alle verha-len dat biologische kennis belangrijk is bij het vinden van die oplossingen.
De Studiespecial Biologie biedt nog meer. Studenten komen aan het woord en vertellen wat ze leuk en belangrijk vinden aan hun studie. Je krijgt een prima beeld van alle mo-gelijke biologiestudierichtingen op het hbo en aan de universiteit. Af-gestudeerden vertellen over de baan waarin ze zijn terecht gekomen. Door die verhalen wordt pas echt duidelijk wat een keuze voor biologie betekent. Je krijgt een beeld van het echte werk in de biologie in allerlei organisaties.
En dat is nog niet alles. Het Neder-lands Instituut voor Biologie (NIBI), de beroepsvereniging van biologen, heeft in het afgelopen jaar een groot onderzoek naar de arbeidsmarkt voor biologen gedaan. De uitkomsten daarvan maken duidelijk waar je na een studie in de biologie terecht kunt komen. De bedrijfsprofielen van de bedrijven die mensen met biologi-
sche kennis nodig hebben, geven hier ook een beeld van.Het NIBI, de opleidingen en de bedrij-ven laten zien dat de biologie steeds belangrijker wordt. Kiezen voor een van de studierichtingen in de biolo-gie is dus zo gek nog niet. O ja, voor ik het vergeet, je kunt pas verder als je een havo- of vwo-diploma hebt ge-haald. Zet hem op!
Leen van den OeverDirecteur Nederlands Instituut voor Biologie
Hogescholen 3 CAH Vilentum Almere
4 Avans Hogeschool Breda
5 Fontys Hogeschool Eindhoven
6 Hanzehogeschool Groningen
7 HAS Hogeschool Den Bosch/Venlo
8 Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
9 HZ University of Applied Sciences
10 Hogeschool Saxion Deventer/Enschede
11 Stenden Hogeschool Emmen
12 Zuyd Hogeschool Heerlen
13 Lerarenopleidingen
16, 17 Hogeschool VHL
18 Nederlands Instituut
voor Biologie
havo/vwo-editie 2016
Universiteiten19 Radboud Universiteit Nijmegen
20 Rijksuniversiteit Groningen
21 TU Delft & Universiteit Leiden
22, 23 Universiteit Leiden
24, 25 Maastricht University
26, 27 Universiteit Utrecht
28 Universiteit van Amsterdam
29 Vrije Universiteit Amsterdam
30, 31 Wageningen University
Winst- en verliesrekening 2015
InkomstenBionieuwsArbeidsmarktHO/Wetenschap/NIBI AcademieVoortgezet onderwijs (VO)Primair onderwijs (PO)Vergoedingen dienstenContributieBureau en bestuurOverige opbrengstenBijzondere lidmaatschappenConferentiesProjecten en bureauTotaal
Kostprijs van de omzetDirecte kosten BionieuwsDirecte kosten arbeidsmarktDirecte kosten HO/Wet/NIBI AcadDirecte kosten VODirecte kosten PODirecte kosten dienstenDirecte kosten contributieDirecte kosten bureau en bestuurDirecte kosten overigDirecte kosten conferentiesDirecte kosten projecten en bureauTotaal
Bruto marge
KostenPersoneelskostenAfschrijvingenHuisvestingskostenOverige bedrijfskostenTotaal
Resultaat bedrijfsvoering
OverigRente baten en lastenVerenigingsresultaat
Verkorte balans
ActivaVaste activa:Materiële vaste activaTotaal vaste activaVlottende activa:Vorderingen en overlopende activaEffectenLiquide middelenTotaal vlottende activa
Balanstotaal (activa)
PassivaReserves en fondsen:KapitaalOnverdeelde winstTotaal reserves en fondsenKortlopende schulden:CrediteurenOverige belastingen en premies svOverige schuldenOverlopende passivaTotaal kortlopende schulden
Balanstotaal (passiva)
Begroting2015
35,00030,00015,000
305,00090,0009,000
440,0001,0001,000
926,000
145,0006,0007,000
165,00045,0001,0004,0002,0001,000
376,000
550,000
432,0008,000
66,00043,000
549,000
1,000
1,0002,000
totaal
14,420
641,249
655,669
229,663
426,006
655,669
11.11.21.31.41.51.61.71.81.9
1.10
22.12.22.32.42.52.62.72.82.9
2.10
3
44.14.24.34.44.5
5
6
1
1.11.2
1.31.41.51.6
2
2.12.22.3
2.42.52.62.72.8
Realisatie2014
37,62230,000
376,410
9,87582,795
258,271191,329986,302
122,1048,246
5,908145,363115,170396,791
589,511
422,0137,925
65,39839,925
535,261
54,250
1,71055,960
31 dec ‘15
14,420
218,52939,475
383,245
181,80147,862
18,96124,23216,654
366,159
Realisatie2015
31,21329,26516,315
328,884125,584
9,220440,045
00
980,526
128,2076,9307,006
179,51664,807
03,7727,259
0
397,497
583,029
427,9435,870
70,76031,834
536,407
46,622
1,24047,862
31 dec ‘14
18,445
311,24939,100
235,543
125,84255,959
32,82528,17816,042
345,491
Begroting2016
30,00025,00025,000
330,000120,000
9,000430,000
00
969,000
125,0004,0007,000
182,00066,0001,0004,0006,0001,000
396,000
573,000
435,0007,000
70,00035,000
547,000
26,000
2,00028,000
totaal
18,445
585,892
604,337
181,801
422,536
604,337
2015 is voor de vereniging in financiële zin gunstig verlopen. In de winst- en verliesrekening is te zien dat alle hoofdactiviteiten van het NIBI ongeveer de begrote opbrengst halen. De werkzaamhe-den in het onderwijs leveren zelfs meer op dan begroot. De contri-butieopbrengst is ook conform de begroting. Uit de jaarrekening wordt duidelijk Dat de inkomsten uit het onderwijs en de contributie belangrijk zijn voor het NIBI. Als van de opbrengsten de kostprijs van de omzet wordt afgetrokken dan ontstaat op alle posten een bruto marge. Van die bruto marge moeten de medewerkers en de bureau-kosten, zoals huur en computers worden betaald. Om een goed beeld te krijgen van de echte financiële stand van zaken per hoofdactiviteit, is het ook belangrijk om te kijken naar de hoeveelheid werk die per activiteit wordt geleverd. Het zal niemand verbazen dat een groot deel van de tijd van de negen mede-werkers (totaal zes full time equi-valenten) wordt besteed aan het maken van Bionieuws, het organise-ren van conferenties, het geven van trainingen, het onderzoeken van de arbeidsmarkt en het arbeidsmarkt-
advies. De brutomarges bij iedere hoofdactiviteit zijn inmiddels vol-doende om de kosten te dekken. In 2015 gold dat voor het eerst voor de hoofdactiviteit primair onderwijs.Na aftrek van alle kosten blijft er voor 2015 een positief saldo over van ruim zevenenveertigduizend euro. Ongeveer vijf procent van de omzet. Het bestuur stelt voor om het positieve resultaat toe te voe-gen aan het kapitaal. Dat kapitaal komt daarmee voor het eerst boven de grens van tweehonderdduizend euro. Het NIBI kan met het kapitaal eventuele tegenvallers aan. Er kan met het kapitaal ook worden geïn-vesteerd in de strategie: NIBI zet biologie op de kaart.
In de begroting voor 2016 zijn be-dragen opgenomen die aansluiten bij de resultaten over de afgelopen twee jaar. In de jaarrekening 2015 en de begroting 2016 is voor het eerst de niet verrekenbare BTW in alle kostenposten opgenomen. In de begroting voor 2015 was dat nog niet het geval en staat de niet verrekenbare BTW voornamelijk in de kosten Bionieuws. Dit verklaart het verschil tussen de begrootte en gerealiseerde kosten.
Toelichting bij het financiële verslag
Netwerk
Carrière
Lobby
Training
Onmisbaar voor biologen
www.nibi.nl
