2020 Leraar Amsterdam - Samenspelen in verandering hand out · EZ OCW Gemeente JenV Docenten...

1

Gedeeld leiderschap: Samenspelen in veranderingMasterclass Jaap Boonstra - 16 januari 2020

Leraar: een kleurrijk beroep

1

Spelambitie Spelidee Spelbeleving

Spelers Spelverdeling

Spelpatroon Spelvormen

Speler zijn

Speelveld

Spelmodel voor verandering

2

2

3

Spelen

§ Het spel is vrij-willig§ Spelen gaat met plezier§ Meeslepend en spannend§ Gevoel van vrijheid§ Oefening en leren§ Geen duidelijk extern doel§ Niet echt, niet het gewone leven§ Begrenzing in tijd en plaats

Speelse

houding

4

3

Acuut maatschappelijk probleem

§ 30.000 kinderen en jongeren overgewicht (23%)

§ Vooral arme gezinnen met laag opgeleide ouders

§ Turkse en Marokkaanse gezinnen

§ Lichamelijke en psychosociale gezondheid

§ Hoge maatschappelijke kosten

Morbide obesitas = kindermishandeling

5

6

4

Economisch-financieel

Politiek-bestuurlijk

Fysie

k & in

frastr

uctu

ur

Socia

al-maats

chappelijk

Culture

el-mondiaa

lTechnologie & Inform

atie

Media & opiniemakers

Speelveld: contextuele perspectieven

7

Dynamisch speelveld onderwijs

Cultureel

Technostress

Diversiteit

Tweedeling

Transparantie

DigitaliseringAI / VRInternet of things

Edutainment

Vergrijzing

BIGdata

Mondialisering Marktmacht

Open grenzen

Nieuwe marktenGlobalisering

Robots

Onderwijs

e-learning

Nieuwe beroepenBeroepenveld

Netwerkmaatschappij

NLFinanciering

Populisme

Politiek

Multi-level Reactief

Economie

FinTech

Nieuwe markten

Oude economieVeiligheid = Geld

Logistiek

Allianties

Culturele variëteit

Fysiek

Energietransitie

Zeespiegel

NL Innovatieland

Regionalisering

E-health Disrupties

Mobiliteit

Drones

Brexit

5G / 6G

Speelveld

Virtuele wereld

EU

Gezondheid

Protectionisme VN

Grondstoffen

Scholierenstaking

Regulering

Jeugdculturen

Levenlang lerenMeer data

Commercialisering

AlliantiesMeer onderwijs

8

5

9

Spelers

Speelveld

Posities en belangen

10

6

Speelveld en samenspel

Speelveld

11

Externe spelers onderwijs

Leerlingen

Actiegroepen

Actief

Altijd on-line

Politici

Bekostiging

Inspectie

Studiefinanciering

Wetgevers

ArbeidsmarktMarktpartijen

Beroepsperspectief

Ondernemers

Ondernemend

Gemeenschap

Disrupties

Statushouders

Bedrijven Sociaal domein

Sociale media

Partners

Wijk-leerbedrijven

OCWEZ

Gemeente

JenV

Docenten

MediaSpelersPosities en belangen

Maakindustrie

Jeugdculturen

Speelsheid

Internationaal

Regelgeving

Nepnieuws

FragmentatieLiFiDatasturing

Zorginstellingen

Sportclubs

HvA/UvA Ouders

Politie

Radio en TV

Nieuwe beroepen

Inburgering

EU-regels

Jeugdzorg

Diversiteit

Burgerschap

Vloggers

Collega-scholen

WijkteamsOnderwijsmarkt

12

7

Complex maar te begrijpen

Dynamisch en te duiden

Eenvoudigen voorspelbaar

Chaotischen onvoorspelbaar

Ongeordende w

ereldGeo

rden

de w

erel

d

Dynamische en onvoorspelbare wereld

Gebaseerd op Snowden & Boone, 2009

13

Complex maar te begrijpen

Veranderingen over tijd en plaatsAnalyseren van causale relatiesScenario-planning“Next practices”

Diagnosticeren – beoordelen – reageren

Dynamisch en te duiden

Dynamiek waarnemen en duidenWerkelijkheidsbeelden creërenExperimenteren en lerenErvaringen verzilveren

Experimenteren – reflecteren – leren

Eenvoudig en voorspelbaar

Stabiliteit in bekende omgevingOorzaak – Gevolg achterhalenProtocollen en standaarden“Best practices”

Analyseren – categoriseren – reageren

Chaotisch en onvoorspelbaar

Onbekende omgevingSituatie interpreteren en acterenSamen optrekken en uitproberenRakelingen koesteren

Acteren – stabiliseren – aanpassen

Ongeordende w

ereldGeo

rden

de w

erel

d

Dynamische en onvoorspelbare wereld

Gebaseerd op Snowden & Boone, 2009

14

8

Spelambitie

Spelers

Betekenis en waarden

Speelveld


15

Betekenis- Betekenis voor leerlingen- Maatschappelijke bijdrage- Personele betekenis- Historische trots

Positionering- Politiek, markt, gemeenschap- Kwaliteit, producten, diensten- Differentiatie en innovatie- Allianties en netwerken

Uniciteit- Unieke kennis en ervaring- Reputatie en vertrouwen- Specifieke expertise- Unieke netwerken

Waarden - Waarde voor leerlingen- Waarde voor betrokkenen- Professionele waarden- Kernwaarden

Hier gaanwe voor

Hier staanwe voorDit is onze

externe kracht

Hierin blinken we uit

Spelambitie

16

9

Spelambitie

Spelers

Spelpatroon


Hoe we de dingen doen


Speelveld

17

Cultureeats

Strategyfor breakfast

18

10

Spelambitie en spelpatroon

19

Metaforen voor verandering

20

11

Spelambitie Spelidee

Spelers

Spelpatroon



Speelveld


Veranderstrategieën

21

Veranderideeën gedeeld leiderschap

§ Hoe maken we het beroep van leraar aantrekkelijk----------------------------------------------------------------------§ Vernieuwde VMBO opleiding§ Samenwerken aan vernieuwing§ Vakoverstijgende projectweek§ Keuzewerktijd en rol docenten§ Nut van expertrollen in de school§ Naleven van professioneel statuut§ Cultuur bij gedeeld leiderschap

22

12

23

24

13






Voortgang en resultaat

Speelveld

Posities en belangen Rollen en bijdragen


Veranderkracht

25

Omvang

Samenhangendgroot traject

Veel kleine kiemen

DiepgangVerbeteren Veranderen Vernieuwen

Onmogelijk

Mogelijk

Wenselijk

Omvang en diepgang

Gebaseerd op Hans Vermaak,Iedereen Verandert, 2017

26

14

Er is geen beste manier van

27

Veranderstrategieën kennen

Machts-strategie

Rationelestrategie

Onderhandelstrategie

Motivatiestrategie

Leerstrategie

Dialoogstrategie

Doordrukken Doorzetten Doorgronden Ontwikkelen Ondervinden Ontdekken

Gestuurd door topDoelgerichtPositiemachtRol controllersLineair procesMacht-dwangCommanderen

Initiatief door topOplossingsgerichtExpertkennisRol consultantsLineair procesOverredenOvertuigen

Meerdere actorenResultaatgerichtPositionele machtTijdelijke coalitiesIteratief procesOnderhandelenUitwisselen

Leiders en volgersTransitiegerichtVerleidingsmachtInput professionalsIteratief procesParticipatieBegeleiden

Actief & reflectiefAmbitie gedrevenInformele machtInbreng lerarenCirculair procesActiegericht lerenFaciliteren

InteractiefToekomstgerichtVisionaire machtGezamenlijke rolDynamisch procesGezamenlijk lerenDialoog

28

15

Crisis enlegitimiteit

Beleids-dynamiek

Drijfverenprofessionals

Kwaliteitdiensten

Culturelevariëteit

Innovatie-kracht

Kwalificerentoekomst

Speelruimte

Klein

Groot

Betrokkenheid van spelersLaag Hoog

MachtsstrategieOnderhandelingsstrategie

Rationele strategie

Motivatiestrategie

leerstrategieDialoogstrategie

Externe druk Interne drijfveer Externe kans

29

Veranderstrategieën kennen

Machts-strategie

Rationelestrategie

Onderhandelstrategie

Motivatiestrategie

Leerstrategie

Dialoogstrategie

Doordrukken Doorzetten Doorgronden Ontwikkelen Ondervinden Ontdekken

Gestuurd door topDoelgerichtPositiemachtRol controllersLineair procesMacht-dwangCommanderen

Initiatief door topOplossingsgerichtExpertkennisRol consultantsLineair procesOverredenOvertuigen

Meerdere actorenResultaatgerichtPositionele machtTijdelijke coalitiesIteratief procesOnderhandelenUitwisselen

Leiders en volgersTransitiegerichtVerleidingsmachtInput professionalsIteratief procesParticipatieBegeleiden

Actief & reflectiefAmbitie gedrevenInformele machtInbreng lerarenCirculair procesActiegericht lerenFaciliteren

InteractiefToekomstgerichtVisionaire machtGezamenlijke rolDynamisch procesGezamenlijk lerenDialoog

30

16



Spelpatroon



Speelveld



31

Verdeling van betrokkenheid en weerstand

Aantal dat verandering aanvaardt

Voortrekkers Gangmakers Neutrale meerderheid Criticasters Achterblijvers

32

17

Initiatiefnemers

Vroegevolgers

Vluchters

Meelopers

Criticasters

Communicatoren

Burgers

Ankers

SleutelPersonen

Socialepartners

Klanten

ToeschouwersProbleem-eigenaren

achterblijversNimbys

NetwerkersPolitici

Spelverdelers

OpinieLeiders

Belangen-

groepen

Hefbomen

Informatiebronnen Blokkades

Besluit-vormers

Observatoren

Doelgroepen

Trekkers

Opdracht-

gevers

Gangmakers

Proceseigenaar

Hoog

Invloed

Laag

Hoog Engagement Laag

Spelersrollen in verandering

33






Speelveld



Veranderkracht

34

18

Spelvormen

Interventies

35

Spelvormen

Interventies Interacties

36

19

Spelvormen inzetten

Verbeteren van systemen

Betekenis geven en

waarden articuleren

Met elkaar en van elkaar leren

Aan de slag enaan de praat

Verschil waarderenSpanning hanteren

Ingrijpen endoorpakken

37

Constructief onderhandelenPartijen identificerenBelangen inventariserenVerschillen waarderenGedeeld belang articulerenOog voor actie en emotie Belemmeringen besprekenConflicten mediërenHeilige huisjes afbrekenPrikkelende humor inzetten

Verbeteren van systemenUrgentie creërenHerstructurerenAfslanken en uitbestedenBedrijfsprocessen herontwerpenStrak organiserenBeloningsystemen wijzigenMeetsystemen inrichtenGedragsregels formuleren

Motiveren en inspirerenProblemen verhelderenToekomst verbeeldenBetekenis gevenVeelzijdig communicerenKernwaarden benoemenTeams ontwikkelenMedezeggenschap betrekkenTaken en rollen verhelderenLoopbaanbeleid ontwikkelenGedrag belonen

Leren en ontwikkelenLeerprocessen inrichtenLeiderschap ontwikkelenWerkateliers aanbiedenLeergroepen vormenCasus adopterenVakkennis waarderenProeftuinen inrichtenReflecteren in veranderingEvalueren en lerenLeerervaringen verzilveren

Open dialoogWaarderend verkennenNetwerken mobiliserenVerschillen overbruggenOnbevangen waarnemenToekomstconferenties opzettenZoekconferenties organiserenExperimenteren en uitproberenErvaringen uitwisselenVerhalen vertellenSuccessen delen

Ingrijpen en doorpakkenUrgentie articulerenMacht en middelen verdelenGrenzen stellenDiskwalificerenDruk uitoefenenLoyaliteit afdwingenSpelers wisselenMensen uitsluitenDreigen en sanctioneren

Spelvormen inzetten

38

20







Speelveld



Veranderkracht

39

LoslatenDreiging van

verliesNiet weten

OnzekerheidKluts kwijt zijn

VerlorenZoeken naarlotgenoten

Co-creatieNieuwe ideeën

Hoop

Nieuw beginSucces enpotentie

UrgentieAmbitie

Nieuwesituatie

Onderstroom

VisieVaststellen

CommunicerenOvertuigen Draagvlak

Creëren Doorzettenen borgen

Bovenstroom

Bovenstroom en onderstroom

Gebaseerd op Rob van Es, 2014en een plaat van Plan B

Leidendecoalitie

40

21

41

Lessen Onderwijsgroep Tilburg

§ Begin klein - stapje voor stapje verder§ Experimenteer, reflecteer, pas toe en leer§ Faciliteer en daag teams uit elkaar te bezoeken§ Bouw aan eigenaarschap in de teams§ Samenspel leerkrachten, leidinggevenden en bestuurders§ Bestuur en managers cruciale supporters§ Durf als bestuur jezelf ter discussie te stellen§ Voort-durend proces met oog op lange termijn§ Resultaten delen en succes vieren

42

22






Impact hebben


Speelveld



Veranderkracht

43

44

23

45

46

24

47

48

25

49

50

26






Impact hebbenContext maken


Speler zijn

Speelveld



Veranderkracht

51

BetekenisBeschouwend en verbindendSterke sociale antenneWelke betekenis heb ik?Waaraan draag ik bij?

BetrokkenheidCreëren van een rijk beeldBetrokken en met aandachtWaardeer culturele waardenMet wie verbind ik me?

Identiteit, betrokkenheid, betekenis

IdentiteitExploreren eigen biografieFascinaties en inspiraties?Begrip van eigen waardenWat is mijn kracht?

52

27

53

54

28

55

56

29

57

To us, art is an adventureinto the unknown world,

which can only be exploredby those willing to take the risks

Barnett Newman, 1943

58

2020 Leraar Amsterdam - Samenspelen in verandering hand out · EZ OCW Gemeente JenV Docenten...

Documents

Transcript of 2020 Leraar Amsterdam - Samenspelen in verandering hand out · EZ OCW Gemeente JenV Docenten...